GEN - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023 Copyright © 2023 Artists for Israel International. All Rights Reserved.

Bereshis

Bereshis

Bereshis

Bereshis

א

Bereshis

in onheib hot Elokim bashafena dem himel un di erd. un di erd iz geven vist un leidik, un fintsternish iz geven oifen gezicht fun tehum, un der Gaistb {ruachc hakֹּdeshׁ}d fun Elokime hot geshvebt oifen gezicht fun di vaseren.f

hot Elokim gezogtg: zol veren licht. un es iz gevoren licht. un Elokim hot gezen dos licht az es iz gut; un Elokim hot funandergesheidt tsvishen dem licht un tsvishen der fintsternish. un Elokim hot gerufen dos licht tog, un di fintsternish hot er gerufen nacht. un es iz geven ovent, un es iz geven frimorgen, ein tog.

hot Elokim gezogt: zol veren an oisshpּreit in miten fun di vaseren, un er zol funandersheiden tsvishen vaseren un vaseren. un Elokim hot gemacht dem oisshpּreit, un hot funandergesheidt tsvishen di vaseren vos unter dem oisshpּreit un tsvishen di vaseren vos iber dem oisshpּreit. un es iz azoi geshen. un Elokim hot gerufen dem oisshpּreit himel. un es iz geven ovent, un es iz geven frimorgen, a tsveiten tog.

hot Elokim gezogt: zolen zich inzamlen di vaseren fun unteren himel in ein ort, un zol zich bavaizen di yaboshe. un es iz azoi geshen. 10 un Elokim hot gerufen di yaboshe erd, un di inzamlung fun di vaseren (mikve)h hot er gerufen yemim. un Elokim hot gezen az dos iz gut.

11 hot Elokim gezogt: zol di erd aroisgrozen grinem groz, geviksen vos git arois zomen, fruchtbeimer vos trogen frucht oif der erd loit zeyere minim, vos zeyer zomen iz in zei. un es iz azoi geshen. 12 un di erd hot aroisgebracht grinem groz, kraitechts vos git arois zomen loit zaine minim, un beimer vos trogen frucht, vos zeyer zomen iz in zei, loit zeyere minim. un Elokim hot gezen az dos iz gut. 13 un es iz geven ovent, un es iz geven frimorgen, dem driteni tog.j

14 hot Elokim gezogt: zolen veren lichter in dem oisshpּreit fun himel, funandertsusheiden tsvishen dem tog un tsvishen der nacht, un zei zolen zain far tseichens un far tsaiten, un far teg un yoren. 15 un zei zolen zain far lichter in dem oisshpּreit fun himel, tsu laichten oif der erd. un es iz azoi geshen. 16 un Elokim hot gemacht di tsvei groise lichter: dos gresere licht far der geveltikung fun tog, un dos klenere licht far der geveltikung fun der nacht; un di shteren. 17 un Elokim hot zei araingezetst in dem oisshpּreit fun himel, tsu laichten oif der erd, 18 un tsu geveltiken iber dem tog un iber der nacht, un funandertsusheiden tsvishen dem licht un tsvishen der fintsternish. un Elokim hot gezen az dos iz gut. 19 un es iz geven ovent, un es iz geven frimorgen, a firten tog.

20 hot Elokim gezogt: zol dos vaser vidmenen a vidmenung fun lebedike bashefenishen, un foiglen zolen flien oif der erd, iberen freyen oisshpּreit fun himel. 21 un Elokim hot bashafen di groise yam-chayes, un ale lebedike bashefenishen vos krichen, vos dos vaser hot gevidment loit zeyere minim, un ale gefliglte foiglen loit zeyere minim. un Elokim hot gezen az dos iz gut.

22 un Elokim hot zei gebentsht, azoi tsu zogen: fruchfert ich un mert ich, un filt on di vaseren in di yemen, un di foiglen zolen zich meren oif der erd. 23 un es iz geven ovent, un es iz geven frimorgen, a finften tog.

24 hot Elokim gezogt: zol di erd aroisbrengen lebedike bashefenishen loit zeyere minim, beheimes un shrtsim un chayes fun der erd loit zeyere minim. un es iz azoi geshen. 25 un Elokim hot gemacht di chayes fun der erd loit zeyere minim, un di beheimes loit zeyere minim, un ale shrtsim fun der erd loit zeyere minim. un Elokim hot gezen az dos iz gut.

26 hot Elokim gezogt: lomir machen mentshen in undzer geshtalt,k loit undzer glaichenish, un zei zolen geveltiken iber di fish fun yam, un iber di foiglen fun himel, un iber di beheimes, un iber der gantser erd, un iber ale shrtsim vos krichen oif der erd.

 

27 un Elokim hot bashafen dem mentshen in zain geshtalt;

in der geshtalt fun Elokim hot er im bashafen;

a Zecher un a nekeyve hot er zei bashafen.

 

28 un Elokim hot zei gebentsht, un Elokim hot tsu zei gezogt: fruchfert ich un mert ich, un filt on di erd, un batsvingt zi, un geveltikt iber di fish fun yam, un iber di foiglen fun himel, un iber alem lebediken vos kricht oif der erd.

29 un Elokim hot gezogt: zet, ich hob ich gegeben yetveder kraitechts vos git arois zomen, vos oifen gezicht fun der gantser erd, un yetveder boim vos oif im iz do beimerfrucht vos git arois zomen; far ich zol dos zain tsum esen. 30 un far ale chayes fun der erd, un far ale foiglen fun himel, un far alts vos kricht oif der erd, vos in im iz do a lebediker otem, iz yetveder grin kraitechts tsum esen. un es iz azoi geven.

31 un Elokim hot gezen alts vos er hot gemacht, un es iz zeyer gut. un es iz geven ovent, un es iz geven frimorgen, dem zeksten tog.

ב

azoi zainen farendikt gevoren der himel un di erd un zeyer gantser cheil. un Elokim hot geendikt tsum zibeten tog zain arbet vos er hot gemacht, un er hot geres oifen zibeten tog fun zain gantser arbet vos er hot gemacht. un Elokim hot gebentsht dem zibeten tog, un hot im geheilikt, vorem in im hot er geres fun zain gantser arbet vos Elokim hot bashafndik gemacht.

dos iz di geshichte fun dem himel un der erd ven zei zainen bashafen gevoren, in dem tog vos Hashem Elokim hot gemacht erd un himel.

un kein shpּrotsung fun feld iz noch nisht geven oif der erd, un kein kraitechts fun feld hot noch nisht geshpּrotst,l vorem Hashem Elokim hot nisht gemacht regenen oif der erd, un a mentsh iz nisht geven tsu baarbeten di erd; nor a mokor nepel oifgein fun der erd, un flegt ontrinken dos gantse gezicht fun der erd. hot Hashem Elokim gefuremt dem mentshen fun shtoib fun der erd, un hot araingeblozen in zaine nozlecher an otem fun leben, un der mentsh iz gevoren a lebediker nefesh (bashefenish). un Hashem Elokim hot geflantst a gorten in Eden, in mizrech, un hot dorten araingezetst dem mentshen vos er hot gefuremt. un Hashem Elokim hot gemacht shpּrotsen fun der erd alerlei beimer glustik ontsukuken un gut tsum esen; oich dem boim fun lebenm,n in miten gorten, un dem boim fun visen guts un shlechts.

10 un a taich iz aroisgegangen fun Eden ontsutrinken dem gorten, un fun dorten hot er zich tsesheidt, un iz gevoren fir hoipt teilen. 11 der nomen fun einem iz Pishon; dos iz der vos ringlt arum dos gantse land Chavilah, vos dorten iz do gold; 12 un dos gold fun yenem land iz gut. dorten iz der bedolach un der oniklshtein. 13 un der nomen fun tsveiten taich iz Gichon; dos iz der vos ringlt arum dos gantse land Kush. 14 un der nomen fun driten taich iz Tigris; dos iz der vos geit tsu mizrech fun Ashur. un der firter taich, dos iz Parah.

15 un Hashem Elokim hot genumen dem mentshen, un hot im araingezetst in gorten fun Eden, im tsu baarbeteno un im tsu hiten. 16 un Hashem Elokim hot ongezogt dem mentshen, azoi tsu zogen: fun ale beimer fun gorten megstu esen; 17 ober fun dem boim fun visen guts un shlechts, fun im zolstu nisht esen, vorem in dem tog vos du est fun im, vestu zicher shtarben.

18 un Hashem Elokim hot gezogt: es iz nisht gut der mentsh zol zain alein; ich vel im machen eine gehilf vedlik far im. 19 un Hashem Elokim hot gefuremt fun der erd alerlei chayes fun feld un alerlei foiglen fun himel, un gebracht tsu dem mentshen, tsu zen vos er vet zei rufen, un vos nor der mentsh vet rufen itlech lebedike bashefenish, dos zol zain ir nomen. 20 hot der mentsh ongerufen nemen far ale beheimes, un far di foiglen fun himel, un far ale chayes fun feld; ober far Adamen hot er nisht gefunen a gehilf vedlik far im. 21 hot Hashem Elokim gelozt falen a tifen shlof oif dem mentshen, un er iz ingeshlofen; un er hot aroisgenumen eine fun zaine ripּn, un hot farshtopt ir ort mit fleish. 22 un Hashem Elokim hot geboit fun der ripּ, vos er hot aroisgenumen fun dem mentshen, a froi, un hot zi gebracht tsu dem mentshen. 23 hot der mentsh gezogt:

 

dos mol iz dos a bein fun maine beiner,

un fleish fun main fleish;

di dozike zol gerufen veren froi,

vail fun a man iz genumen gevoren di dozike.

 

24 derum farlozt a man zain foter un zain muter, un baheft zich on zain vaib, un zei veren ein fleish (Besor echad).p 25 un zei zainen beide geven naket, der mentsh un zain vaib, un zei nisht hoben mit vos zich tsu shemen.q

ג

un di shlang iz geven listiker fun ale chayes fun feld vos Hashem Elokim hot gemacht, un zi hot gezogt tsu der froi: nisht-shoin hot Elokim gezogt, ir zolt nisht esen fun kein boim fun gorten? hot di froi gezogt tsu der shlang: fun der frucht fun di beimer fun gorten megen mir esen, nor fun der frucht fun dem boim vos in miten gorten hot Elokim gezogt: ir zolt derfun nisht esen, un ir zolt zich deron nisht onriren, azist vet ir shtarben. hot di shlang gezogt tsu der froi: shtarben vet ir nisht shtarben, nor Elokim veis az in dem tog vos ir est derfun, velen zich efenen eyere oigen, un ir vet zain azoi vi Elokim tsu visen guts un shlechts. hot di froi gezen az der boim iz gut tsum esen, un az er iz an eng far di oigen, un der boim iz glustik kedei tsu visen seichel, un zi hot genumen fun zain frucht, un hot gegesen; un zi hot oich gegeben ir man mit ir, un er hot gegesen. un zeyere beidns oigen hoben zich geefent, un zei hoben gevust az zei zainen naket; hoben zei tsunoifgeneit faignbleter, un zich gemacht gartelen.r

un zei hoben gehert dem kol fun Hashem Elokim, vi er geit arum in gorten in der kilkeit fun tog;s un der mentsh un zain vaib hoben zich bahaltent far Hashem Elokim tsvishen di beimer fun gorten. hot Hashem Elokim gerufen tsu dem mentshen, un hot tsu im gezogt: vu bistu? 10 hot er geentfert: ich hob gehert dain kol in gorten, un ich hob moire gehat, vail ich bin naket, hob ich mich bahalten. 11 hot er gezogt: ver hot dir gezogt az du bist naket? hostu gegesen fun dem boim vos ich hob dir ongezogt nisht tsu esen fun im? 12 hot der mentsh gezogt: di vaib vos du host mir gegeben, zi hot mir gegeben fun dem boim, un ich hob gegesen.

13 hot Hashem Elokim gezogt tsu der froi: vos hostu do geton? hot di froi gezogt: di shlang hot mich ongeredt, un ich hob gegesen.

14 hot Hashem Elokim gezogt tsu der shlang:

vail du host dos geton,

zolstu zain farsholt fun tsvishen ale beheimes,

un fun tsvishen ale chayes fun feld;

oif dain boich zolstu gein,

un shtoib zolstu esen

ale teg fun dain leben.

15 un a faintshaft vel ich machen tsvishen dir un tsvishen der froi,u

un tsvishen dain zomenv un tsvishen ir zomen;w

er vet dich tseshtoisenx in kop,y

un duz vest im tseshtoisena in trit (akev, pּiate).b

 

16 tsu der froi hot er gezogt:

meren vel ich meren dain maternish un dain trogveyenish;

mit yesurim vestu geberen kinder,

un tsu dain man vet zain dain glustung,

un er vet geveltiken iber dir.

 

17 un tsu Adamen hot er gezogt:

vail du host tsugehert tsu dem kol fun dain vaib,

un gegesen fun dem boim

vos ich hob dir ongezogt, azoi tsu zogen:

zolst fun im nisht esen;

zol di erd zain farsholten fun daintvegen;

mit maternish zolstu zich esen fun ir ale teg fun dain leben.

18 un derner un shtechik geveks zol zi dir machen shpּrotsen,

un zolst esen kraitechts fun feld.

19 mit dem shveis fun dain ponem zolstu esen broit,

biz du kerst zich um tsu der erd;

vail fun ir bistu genumen gevoren;

vorem shtoib bistu,

un tsu shtoib zosltu zich umkeren.

 

20 un der mentsh hot gerufen dem nomen fun zain vaib Chavah, vail zi iz geven di muter fun alem lebediken. 21 un Hashem Elokim hot gemacht far Adamen un far zain vaib chetnes fun fel,c un hot zei bakleidt.

22 un Hashem Elokim hot gezogt: ze, der mentsh iz gevoren vi einer fun undz tsu visen guts un shlechts, un atsund ken er noch oisshtreken zain hant, un nemen oich fun dem boim fun leben, un er vet esen, un vet leben eibik.d 23 hot Hashem Elokim im aroisgeshikt fun dem gorten fun Eden, tsu baarbeten di erd, vos er iz fun dorten genumen gevoren. 24 un er hot aroisgetriben dem mentshen; un er hot araingezetst in mizrech fun dem gorten fun Eden di Keruvim, un di flamike shverd vos dreit zich, tsu hiten dem vege tsum boim fun leben.f

ד

un der mentsh hot derkent zain vaib Chavahen, un zi iz trogedik gevoren, un hot geboren Kayinen, un zi hot gezogt: ich hob derverben a mentsh durch Hashem. un zi hot vider geboren – zain bruder Hevelen.

un Hevel iz geven a pastuch fun shof, un Kayin iz geven an erdarbeter. un es iz geven noch a farloif fun teg, hot Kayin gebracht fun der frucht fun der erd a korben tsu Hashem. un Hevel, er oich hot gebracht fun di ershtlingen fun zaine shofg un fun zeyere fetste. un Hashem hot zich gekert tsu Hevelen un tsu zain korben,h un tsu Kayinen un tsu zain korben hot er zich nisht gekert. hot Kayinen zeyer geergert, un zain ponem iz aropgefalen. hot Hashem gezogt tsu Kayinen: far vos fardrist dich, un far vos iz aropgefalen dain ponem? far vor, oib du vest guts ton vestu oifgenumen veren, un oib du vest nisht guts ton, hoiert di zind bai der tir; un tsu dir iz ir glustung, ober du zolst geveltiken iber ir.

hot Kayin geredt tsu zain bruder Hevelen. un es iz geven, vi zei zainen geven in feld, azoi iz Kayin oifgeshtanen kegen zain bruder Hevelen, un hot im geharget.

hot Hashem gezogt tsu Kayinen: vu iz dain bruder Hevel? hot er gezogt: ich veis nisht; bin ich den der Shomer fun main bruder? 10 hot er gezogt: vos hostu geton? der kol fun dain bruder's blut shrait tsu mir fun der erd. 11 un atsund, farsholten i zolstu zain fun der erd vos hot oipgemacht ir moil tsutsunemen dain bruder's blut fun dain hant.j 12 az du vest baarbeten di erd, zol zi dir mer nisht geben ir kraft; nea-unad zolstu zain oif der erd. 13 hot Kayin gezogt tsu Hashem: main shtrof iz tsu grois aribertsutrogen. 14 ot hostu mich haint fartriben fun dem gezicht fun land, un fun dain ponem vel ich zain farborgen, un ich vel zain nea-unad oif der erd; vet zain, ver-nor es treft mich vet mich derhrgen. 15 hot Hashem tsu im gezogt: derum ver-nor es harget Kayinen zol zibnfach genumen veren nekome fun im. un Hashem hot gemacht Kayinen a tseichen, az keiner vos treft im, zol im nisht dershlogen.

16 un Kayin iz avekgegangen fun far Hashem, un hot zich bazetst in land Nod, in mizrech fun Eden. 17 un Kayin hot derkent zain vaib, un zi iz trogedik gevoren, un hot geboren Chanokhen. un er hot geboit a shtot, un hot gerufen dem nomen fun der shtot azoi vi der nomen fun zain zun, Chanoke. 18 un bai Chanokhen iz geboren gevoren Irad, un Irad hot geboren Mechuyaelen, un Mechuyael hot geboren Metushaelen, un Metushael hot geboren Lamechen. 19 un Lamech hot zich genumen tsvei vaiber; der nomen fun einer iz geven Adah, un der nomen fun der tsveiter Tzilah. 20 un Adah hot geboren Yavalen; er iz geven der foter fun di vos zitsen in getselten un hoben fich. 21 un der nomen fun zain bruder iz geven Yuval; er iz geven der foter fun ale vos halten a harf un a flait . 22 un Tzilah, zi oich hot geboren tubal-Kayinen, dem oisshlaifer fun alerlei kuper un izngetsaig; un di shvester fun tubal-Kayinen iz geven Naamah.

23 un Lamech hot gezogt tsu zaine vaiber:

 

Adah un Tzilah, hert main kol,

vaiber fun Lamechen, farnemt main vort;

vorem ich herge a man far main vund,

un a yingel far main bail;

24 vail zibnfach vert genumen far Kayinen nekome,

far Lamechen ober ziben un zibetsik.

 

25 un Adam hot vider derkent zain vaib, un zi hot geboren a zun, un hot gerufen zain nomen Shet, vail : Elokim hot mir bashert an ander zomen anshtotk Hevelen, machmas Kayin hot im geharget. 26 un bai Sheten, bai im oich iz geboren gevoren a zun, un er hot gerufen zain nomen Enosh. dentsmol hot men ongehoiben rufen tsu dem nomen Hashem.l

ה

dos iz dos buch fun di geburten fun Adamen: ven Elokim hot bashafen dem mentshen, hot er im in der glaichenish fun Elokim gemacht; a Zecher un a nekeyve hot er zei bashafen, un er hot zei gebentsht, un hot gerufen zeyer nomen Adam (mentsh) in dem tog vos zei zainen bashafen gevoren. un Adam hot gelebt hundert un draisik yor, un hot geboren a zun in zain glaichenish, azoi vi zain geshtalt, un hot gerufen zain nomen Shet. un di teg fun Adamen nochdem vi er hot geboren Sheten, zainen geven acht hundert yor; un er hot geboren zin un techter. un ale teg vos Adam hot gelebt, zainen geven nain hundert yor un draisik yor; un er iz geshtorben.m n

un Shet hot gelebt hundert yor un finf yor, un hot geboren Enoshen. un Shet hot gelebt nochdem vi er hot geboren Enoshen, acht hundert yor un ziben yor; un er hot geboren zin un techter. un ale teg fun Sheten zainen geven nain hundert yor un tsvelf yor; un er iz geshtorben.

un Enosh hot gelebt naintsik yor, un hot geboren Kenanen. 10 un Enosh hot gelebt nochdem vi er hot geboren Kenanen, acht hundert yor un fuftsen yor; un er hot geboren zin un techter. 11 un ale teg fun Enoshen zainen geven nain hundert yor un finf yor; un er iz geshtorben.

12 un Kenan hot gelebt zibetsik yor, un hot geboren Mahalalelen. 13 un Kenan hot gelebt nochdem vi er hot geboren Mahalalelen, acht hundert yor un fertsik yor; un er hot geboren zin un techter. 14 un ale teg fun Kenanen zainen geven nain hundert yor un Tzoan yor; un er iz geshtorben.

15 un Mahalalel hot gelebt finf un zechtsik yor, un hot geboren Yarden. 16 un Mahalalel hot gelebt nochdem vi er hot geboren Yarden, acht hundert yor un draisik yor; un er hot geboren zin un techter. 17 un ale teg fun Mahalalelen zainen geven acht hundert yor un finf un naintsik yor; un er iz geshtorben.

18 un Yered hot gelebt hundert yor un tsvei un zechtsik yor, un hot geboren Chanokhen. 19 un Yered hot gelebt nochdem vi er hot geboren Chanokhen, acht hundert yor; un er hot geboren zin un techter. 20 un ale teg fun Yarden zainen geven nain hundert yor un tsvei un zechtsik yor; un er iz geshtorben.

21 un Chanoke hot gelebt finf un zechtsik yor, un hot geboren Metushelachen. 22 un Chanoke iz gegangen mit HaElokim nochdem vi er hot geboren Metushelachen, drai hundert yor; un er hot geboren zin un techter. 23 un ale teg fun Chanokhen zainen geven drai hundert yor un finf un zechtsik yor. 24 un Chanoke iz gegangen mit HaElokim; un er iz mer nisht gevoren, vorem Elokim hot im avekgenumeno.

25 un Metushelach hot gelebt hundert yor un ziben un achtsik yor, un hot geboren Lamechen. 26 un Metushelach hot gelebt nochdem vi er hot geboren Lamechen, ziben hundert yor un tsvei un achtsik yor; un er hot geboren zin un techter. 27 un ale teg fun Metushelachen zainen geven nain hundert yor un nain un zechtsik yor; un er iz geshtorben.

28 un Lamech hot gelebt hundert yor un tsvei un achtsik yor, un hot geboren a zun. 29 un er hot gerufen zain nomen Noach, azoi tsu zogen: der doziker vet undz zain a nechome far undzer arbet, un far der maternish fun undzere hent, fun vegen der erd vos Hashem hot zi farsholten . 30 un Lamech hot gelebt nochdem vi er hot geboren Noachen, finf hundert yor un finf un naintsik yor; un er hot geboren zin un techter. 31 un ale teg fun Lamechen zainen geven ziben hundert yor un ziben un zibetsik yor; un er iz geshtorben.

32 un az Noach iz gevoren finf hundert yor alt, hot Noach geboren Shimon, Chamen, un Yepheten.

ו

un es iz geven, az di mentshen hoben zich ongehoiben meren oifen gezicht fun der erd, un bai zei zainen geboren gevoren techter, hoben di zin fun HaElokim gezen di techter fun mentshen az zei zainen shein, un zei hoben zich genumen vaiber vemen-nor zei hoben oisderveilt. hot Hashem gezogt: main Gaist zol nisht eibik shtreben mit mentshen, vorem er iz fleish; nor zaine teg zolen zain hundert un tsvantsik yor.

di nefilim zainen geven oif der erd in yene teg – un oich dernoch – ven di zin fun HaElokim flegen kumen tsu di techter fun mentshen, un zei flegen geberen fun zei; dos zainen di giborim vos fun fartsaiten, mener mit a nomen.

un Hashem hot gezen az dos beiz fun dem mentshen iz grois oif der erd, un di gantsep trachtung fun di machshoves fun zain hartsen iz rak tsum beizen a gantsen tog.q un Hashem hot charote gehat vos er hot gemacht dem mentshen oif der erd, un er iz geven batribt in zain hartsen. un Hashem hot gezogt: ich vel opּmeken dem mentshen vos ich hob bashafen, fun dem gezicht fun der erd; fun a mentshen biz a beheime, biz a shrts, un biz a foigel fun himel; vorem ich hob charote vos ich hob zei gemacht. ober Noach hot gefunen chein in di oigen fun Hashem.

Noach

dos iz di geshichte fun Noachen. Noach iz geven a gerechter, erlecher man in zain dor; mit HaElokim iz gegangen Noach. 10 un Noach hot geboren drai zin: Shem, Cham, un Yephet. 11 un di erd iz fardorben gevoren far HaElokim, un di erd iz ful gevoren mit umrechtr. 12 un Elokim hot gezen di erd, ersht zi iz fardorben, vail yetveder laib hot fardorben zain veg oif der erd. 13 un Elokim hot gezogt tsu Noachen: der Suf fun ale leiber iz gekumen far mir, vorem di erd iz ful mit umrecht durch zei; un ze, ich breng zei um mit der erd. 14 mach dir a tvh fun gֹּper holts; in kameren zolstu machen di tvh, un zolst zi oispּechen fun ineveinik un fun oisenveinik mit pּech. 15 un ot vi du zolst zi machen: drai hundert ilen di leng fun der tvh, fuftsik ilen ir breit, un draisik ilen ir heich. 16 a doch zolstu machen tsu der tvh, un oif an eil [di breit] zolstu zi farendiken fun oiben; un dem ingang fun der tvh zolstu machen in ir zeit; mit an untershten, tsveiten, un driten shtok zolstu zi machen. 17 un ich, ze, ich breng a mabl vaser oif der erd, umtsubrengen yetveder laib vos in im iz do an Gaist fun leben, fun unteren himel; alts vos oif der erd vet umkumen. 18 ober ich vel oifshtelen main bris mit dir, un vest araingein in der tvh, du un daine zin, un dain vaib, un daine zins vaiber, mit dir. 19 un fun alts vos lebt, fun ale leiber, zolstu arainbrengen tsu tsvei fun itlechen in der tvh, oif tsu derhalten baim leben mit dir; a Zecher un a nekeyve zolen zei zain. 20 fun di foiglen loit zeyere minim, un fun di beheimes loit zeyere minim, fun ale shrtsim fun der erd loit zeyere minim, tsu tsvei fun itlechen zolen araingein tsu dir, oif tsu derhalten baim leben. 21 un du nem dir fun yetveder esnvarg vos vert gegesen, un zaml ein tsu dir, kedei es zol zain far dir un far zei tsum esen.

22 un Noach hot azoi geton; azoi vi alts vos Elokim hot im bafoilen, azoi hot er geton.

ז

un Hashem hot gezogt tsu Noachen: gei arain du un dain gants hoizgezint in der tvh, vorem dich hob ich gezen gerechts far mir in dem doziken dor. fun ale reine beheimes zolstu dir nemen tsu ziben un ziben, itlecher mit zain far; un fun di beheimes vos zei zainen nisht rein, tsu tsvei, itlecher mit zain far. oich fun di foiglen fun himel tsu ziben un ziben, an er un a zi, kedei tsu derhalten zomen oifen gezicht fun der gantser erd. vorem in ziben teg arum, mach ich regenen oif der erd fertsik teg un fertsik necht, un ich vel opּmeken dem gantsen bashtand vos ich hob gemacht, fun dem gezicht fun der erd. un Noach hot geton azoi vi alts vos Hashem hot im bafoilen.

un Noach iz geven zeks hundert yor alt, ven der mabl iz geven oif der erd. un Noach, un zaine zin, un zain vaib, un zaine zins vaiber, mit im, zainen araingegangen in der tvh, fun vegen dem vaser fun mabl. fun di reine beheimes, un fun di beheimes vos zainen nisht rein, un fun di foiglen un alts vos kricht oif der erd, zainen tsu tsvei tsu tsvei araingegangen tsu Noachen in der tvh, a Zecher un a nekeyve, azoi vi Elokim hot bafoilen Noachen.

10 un es iz geven tsu ziben teg, azoi iz dos vaser fun mabl geven oif der erd. 11 in dem zeks hundertsten yor fun Noachs leben, in tsveiten choidesh, in zibetsnten tog fun choidesh, in dem doziken tog hoben oisgebrachen ale kvalen fun groisen tehum, un di fentster fun himel hoben zich geefent. 12 un der regen iz geven oif der erd fertsik teg un fertsik necht.

13 in dem doziken eigenem tog zainen araingegangen Noach, un Shem, un Cham, un Yephet, Noachs zin, un Noachs vaib, un di drai vaiber fun zaine zin mit zei, in der tvh; 14 zei, un ale chayes loit zeyere minim, un ale beheimes loit zeyere minim, un ale shrtsim vos krichen oif der erd loit zeyere minim, un ale ofot loit zeyere minim, itlech foigel, itlech gefligl. 15 un zei zainen araingegangen tsu Noachen in der tvh, tsu tsvei, tsu tsvei fun ale leiber vos in zei iz do an Gaist fun leben. 16 un di vos zainen araingegangen, zainen araingegangen a Zecher un a nekeyve fun ale leiber, azoi vi Elokim hot im bafoilen; un Hashem hot farshlosen hinter im.

17 un der mabl iz geven fertsik teg oif der erd, un di vaseren hoben zich gemert, un zei hoben getrogen di tvh, un zi hot zich oifgehoiben iber der erd. 18 un di vaseren hoben zich geshtarkt, un hoben zich zeyer gemert oif der erd, un di tvh iz gegangen oif der eiberflach fun di vaseren. 19 un di vaseren hoben zich zeyer zeyer geshtarkt oif der erd; un es zainen fardekt gevoren ale hoiche berg vos unteren gantsen himel. 20 fuftsen ilen ariber hoben zich di vaseren geshtarkt, un di berg zainen fardekt gevoren. 21 un es iz umgekumen yetveder laib vos bavegt zich oif der erd, sai a foigel, sai a beheime, sai a chaye, sai yetveder shrts vos kricht oif der erd, un yetveder mentsh; 22 alts vos in zaine nozlecher iz geven a hoich fun a lebediken Gaist, alts vos oif der yaboshe, iz geshtorben. 23 un er hot opּgemekt dem gantsen bashtand vos oifen gezicht fun der erd, fun a mentshen biz a beheime, biz a shrts, un biz a foigel fun himel; un zei zainen opּgemekt gevoren fun der erd, un nor Noach iz gebliben, un di vos mit im in der tvh. 24 un di vaseren hoben zich geshtarkt oif der erd hundert un fuftsik teg.

ח

un Elokim hot gedachtt on Noachen, un on ale chayes, un on ale beheimes, vos mit im in der tvh, un Hashem hot gemacht aribergein a vint oif der erd, un di vaseren hoben zich ingeshtilt. un es zainen farshtopt gevoren di kvalen fun tehum, un di fentster fun himel; un der regen fun himel iz farhalten gevoren. un di vaseren hoben gehalten in ein opּtreten fun der erd; un di vaseren zainen geminert gevoren tsum Suf fun hundert un fuftsik teg. un di tvh hot geres in zibeten choidesh, in zibetsnten tog fun choidesh, oif di berg fun Ararat. un di vaseren hoben gehalten in ein geminert veren bizen tsenten choidesh; in tsenten choidesh, in ershten tog fun choidesh, hoben zich bavizen di shpּitsen fun di berg.

un es iz geven tsum Suf fun fertsik teg, hot Noach geefent dem fentster fun der tvh vos er hot gemacht. un er hot aroisgeshikt dem rob, un er iz arois hin un tsurik, biz dos vaser iz opּgetriknt gevoren fun dem gezicht fun der erd. hot er aroisgeshikt fun zich di toib, tsu zen oib dos vaser iz opgefalen fun dem gezicht fun der erd. ober di toib hot nisht gefunen kein opּru far ir fustrit, un zi hot zich umgekert tsu im in der tvh, vail vaser iz geven oifen gezicht fun der gantser erd. hot er oisgeshtrekt zain hant, un hot zi genumen un zi araingebracht tsu zich in der tvh. 10 un er hot opּgevart noch andere ziben teg, un hot vider aroisgeshikt di toib fun der tvh. 11 un di toib iz gekumen in ovnttsait, ersht an opgerisen eilbertblat iz in ir moil, un Noach hot gevust az dos vaser iz opgefalen fun der erd. 12 hot er opּgevart noch andere ziben teg, un hot aroisgeshikt di toib, un zi hot zich mer nisht umgekert tsu im vider.

13 un es iz geven in dem zeks hundert un ershten yor, in ershten choidesh, in ershten tog fun choidesh, iz opּgetriknt gevoren dos vaser fun der erd, un Noach hot aropgenumen dem dek fun der tvh, un hot a kuk geton, ersht dos gezicht fun der erd iz truken. 14 un in tsveiten choidesh, in ziben un tsvantsiksten tog fun choidesh, iz oisgetriknt gevoren di erd.

15 un Elokim hot geredt tsu Noachen, azoi tsu zogen: 16 gei arois fun der tvh, du, un dain vaib, un daine zin, un di vaiber fun daine zin, mit dir. 17 yetveder lebedike zach vos mit dir, fun ale leiber, sai a foigel, sai a beheime, sai yetveder shrts vos kricht oif der erd, breng arois mit zich, un zei zolen zich vidmenen oif der erd, un zich fruchpּern un meren oif der erd.

18 iz aroisgegangen Noach, un zaine zin, un zain vaib, un zaine zins vaiber, mit im. 19 yetveder chaye, yetveder shrts, un yetveder foigel, alts vos bavegt zich oif der erd, loit zeyere mishpoches, zainen aroisgegangen fun der tvh. 20 un Noach hot geboit a mizbeyech tsu Hashem, un er hot genumen fun ale reine beheimes, un fun ale reine foiglen, un hot oifgebracht brandopּfer oifen mizbeyech. 21 un Hashem hot geshmekt dem geshmaken reyech, un Hashem hot gezogt in zain hartsen: ich vel mer vider nisht farshilten di erd fun vegen dem mentshen; vorem di trachtung fun dem mentshns hartsen iz shlecht fun zain yugnt on;u un ich vel mer vider nisht dershlogen alts vos lebt, azoi vi ich hob geton.

 

22 azoi lang vi di teg fun der erd,

zol zeyen un shnit,

un kelt un hits,

zumer un vinter,

un tog un nacht, nisht oifheren.

 

ט

un Elokim hot gebentsht Noachen un zaine zin, un hot tsu zei gezogt: fruchfert ich un mert ich, un filt on di erd. un ier moire un ier shrek zol zain oif yetveder chaye fun der erd, un oif yetveder foigel fun himel, oif alts vos di erd vidment, un oif ale Pishon fun yam; in ier hant zainen zei ibergegeben. alts vos bavegt zich, vos lebt, zol zain far ich tsum esen; azoi vi grine kraitechts hob ich ich dos alts gegeben. nor fleish mit zain leben, zain blut, zolt ir nisht esen. un far vor, ier blut, fun eyere nefoshes, vel ich oifmonen; fun der hant fun itlecher chaye vel ich es oifmonen, un fun der hant fun dem mentshen, fun der hant fun dem mentshen zain bruder, vel ich oifmonen dos leben fun a mentshen.

 

der vos fargist dos blut fun a mentshen,

zol durch a mentshen zain blut fargosen veren;

vorem in der geshtalt fun Elokim

hot er gemacht dem mentshen.

 

un ir, fruchfert ich un mert ich; vidment ich oif der erd, un mert ich oif ir.

un Elokim hot gezogt tsu Noachen un tsu zaine zin mit im, azoi tsu zogen: un ich, ze, ich bashtetiken main bris mit ich, un mit ier zomen noch ich, 10 un mit yetveder lebediker bashefenish vos mit ich, sai a foigel, sai a beheime, sai yetveder chaye fun der erd mit ich, fun di ale vos zainen aroisgegangen fun der tvh, ale lebedike zachen fun der erd. 11 un ich vel bashtetiken main bris mit ich, un es velen mer nisht farshnitenv veren ale leiber fun a mabl-geviser, un es vet mer nisht zain kein mabl umtsubrengen di erd. 12 un Elokim hot gezogt: dos iz der tseichenw fun dem brisx vos ich mach tsvishen mir un tsvishen ich, un tsvishen yetveder lebediker bashefenish vos mit ich, oif eibike doires: 13 main boigen hob ich araingeton in volken, un er vet zain far a tseichen fun bris tsvishen mir un tsvishen der erd. 14 un es vet zain, ven ich tu volkenen a volken oif der erd, azoi vet zich bavaizen der boigen in dem volken, 15 un ich vel zich dermonen on main bris vos tsvishen mir un tsvishen ich, un tsvishen yetveder lebediker bashefenish fun ale leiber, un dos vaser vet mer nisht veren a mabl umtsubrengen ale leiber. 16 un der boigen vet zain in dem volken, un ich vel kuken oif im, kedei zich tsu dermonen on dem eibiken bris tsvishen Elokim un tsvishen yetveder lebediker bashefenish fun ale leiber vos oif der erd. 17 un Elokim hot gezogt tsu Noachen: dos iz der tseichen fun dem bris vos ich hob oifgeshtelt tsvishen mir un tsvishen ale leiber vos oif der erd.

18 un di zin fun Noachen vos zainen aroisgegangen fun der tvh, zainen geven Shem, Cham, un Yephet; un Cham, dos iz der foter fun Kenaan. 19 di dozike drai zainen geven di zin fun Noachen, un fun zei hot zich tseshpreit di gantse erd.

20 un Noach der akerman hot genumen un hot geflantst a vaingorten. 21 un er hot getrunken fun dem vain, un iz gevoren shikur un hot zich opgedekt in zain getselt. 22 hot Cham der foter fun Kenaan gezen di naketkeit fun zain foter, un hot dertseilt zaine tsvei brider droisen. 23 hoben Shem un Yephet genumen a mantl, un aroifgeton oif zeyere beidns akslen, un zei zainen gegangen hinterveilechs, un hoben tsugedekt di naketkeit fun zeyer foter, mit zeyere penemer ahinter, un zei hoben nisht gezen di naketkeit fun zeyer foter. 24 un Noach hot zich oisgenichtert fun zain vain, un hot gemerkt vos zain yingerer zun hot im geton.

25 un er hot gezogt:

 

farsholten y zol zain Kenaan,

a knecht fun knecht zol er zain bai zaine brider.

 

26 un er hot gezogt:

 

Baruch Hashem Elochei Shem;

un Kenaan zol zain a knecht bai zei.

27 derbreiteren zol Elokim Yepheten,

un er zol ruen in di getselten fun Shem;z

un Kenaan zol zain a knecht bai zei.

 

28 un Noach hot gelebt nochen mabl drai hundert yor un fuftsik yor. 29 un ale teg fun Noachen zainen geven nain hundert yor un fuftsik yor; un er iz geshtorben.

י

un dos zainen di geburten fun Noachs kinder: Shem, Cham, un Yephet; un bai zei zainen geboren gevoren zin nochen mabl.

di zin fun Yepheten zainen geven: Gomer, un Magog, un Madai, un Yavan, un Tuval, un Meshech, un Tiras. un di zin fun Gomeren: Ashkenaz, un Riphat, un Togarmah. un di zin fun Yavanen: Elishah, un Tarshish, Kittim, un Dodanim. fun di dozike hoben zich funandergesheidt di indzelen fun di felker in zeyere lender, itlecher loit zain loshen, loit zeyere mishpoches, in zeyere felker.

un di zin fun Chamen zainen geven: Kush, un Mitsrayim, un Put, un Kenaan. un di zin fun Kushan: Seva, un Chavilah, un Savtah, un Raamah, un Savtecha. un di zin fun Raamahen: Sheva un Dedan. un Kush hot geboren Nimroden. er iz geven der ershter machtiker oif der erd. er iz geven a machtiker yeger far Hashem; derum vert gezogt: azoi vi Nimrod, a machtiker yeger far Hashem. 10 un der onheib fun zain kinigraich iz geven Bavel, un Erech, un Akkad, un Calneh, in land Shinar. 11 fun yenem land iz er aroisgegangen kein Ashur, un hot geboit Nineveh, un rechovot-eir, un Kelach, 12 un Resen, tsvishen Nineveh un tsvishen Kelach, dos iz di groise shtot. 13 un Mitsrayim hot geboren Ludim, un Anamim, un Lehavim, un naftuchim, 14 un paּtrusim, un chaּsluchim – fun vanen di Peleshetim zainen aroisgekumen – un Caphtorim.

15 un Kenaan hot geboren Tzidon zain bechor, un Cheten, 16 un dem Yevusi, un dem Imri, un dem Girgashi, 17 un dem Chivi, un dem Arki, un dem Sinai, 18 un dem Arvadi, un dem Tzemari, un dem Chamati; un dernoch hoben zich tseshpreit di mishpoches fun dem Kenaani. 19 un der gemark fun dem Kenaani iz geven fun Tzidon, vi du Gaist kein Gerar, biz Uzzah; vi du Gaist kein Sodom, un Amora (Gomorrah), un Admah, un Tzevoyim, biz Lesha. 20 dos zainen di kinder fun Cham loit zeyere mishpoches, loit zeyere leshoines, in zeyere lender, in zeyere felker.

21 un bai Shem, dem foter fun ale kinder fun Ever, dem elteren bruder fun Yepheten, oich bai im zainen geboren gevoren kinder. 22 di zin fun Shimon zainen geven: Eilam, un Ashur, un Arpachshad, un Lud, un Aram. 23 un di zin fun Aramen: Utz, un Chul, un Geter, un Mash. 24 un Arpachshad hot geboren Shelachen, un Shelach hot geboren Evron. 25 un bai Evron zainen geboren gevoren tsvei zin; der nomen fun einem iz geven Peleg, vail in zaine teg iz tseteilt gevoren di erd; un der nomen fun zain bruder iz geven Yoktan. 26 un Yoktan hot geboren Almodaden, un Shelephen, un Chatzarmaveten, un Yaroachen, 27 un haduromen, un Uzalen, un Diklahen, 28 un eubolen, un Avimaelen, un Shevaen, 29 un Ophiren, un Chavilahen, un Yovaven. di ale zainen geven Yoktans zin. 30 un zeyer voinort iz geven fun Massa, vi du kumst kein Sephar, bizen barg fun mizrech. 31 dos zainen di zin fun Shimon loit zeyere mishpoches, loit zeyere leshoines, in zeyere lender, loit zeyere felker.

32 dos zainen di mishpoches fun Noachs zin loit zeyere geburten, in zeyere felker; un fun di dozike hoben zich funandergesheidt di felker oif der erd nochen mabl.

יא

un di gantse erd iz geven ein shpּrach un eine verter. un es iz geven, az zei hoben getsoigen in mizrech, hoben zei gefunen a pּloin in land Shinar, un hoben zich dorten bazetst. un zei hoben gezogt einer tsum anderen: kumt lomir machen tsigl un oisbrenen in a brenerai. un di tsigl iz zei geven far shtein, un leim iz zei geven far vapּne. un zei hoben gezogt: kumt lomir undz boien a shtot, un a turem mit zain shpּits in himel, un lomir undz machen a nomen, kedei mir zolen nisht tseshpreit veren oifen gezicht fun der gantser erd. hot Hashem aropּgenidert tsu zen di shtot un dem turem, vos di mentshnkinder hoben geboit. un Hashem hot gezogt: ze, zei zainen eina folk, un ein shpּrach iz bai zei alemen, un dos iz ersht an onheib fun zeyer ton, un atsund vet fun zei nisht farmiten veren alts vos zei trachten tsu ton. kumt lomir aropnideren, un tsemishen dorten zeyer shpּrach, az zei zolen nisht farshtein einer dem andern's shpּrach. un Hashem hot zei tseshpreit fun dorten oifen gezicht fun der gantser erd, un zei hoben oifgehert boien di shtot. derum hot men gerufen ir nomen Bavel, vail dorten hot Hashem tsemisht di shpּrach fun der gantser erd, un fun dorten hot zei Hashem tseshpreit oifen gezicht fun der gantser erd.

10 dos zainen di geburten fun Shimon: tsu hundert yor hot Shem geboren Arpachshaden, tsvei yor nochen mabl. 11 un Shem hot gelebt nochdem vi er hot geboren Arpachshaden, finf hundert yor; un er hot geboren zin un techter.

12 un Arpachshad hot gelebt finf un draisik yor, un hot geboren Shelachen. 13 un Arpachshad hot gelebt nochdem vi er hot geboren Shelachen, fir hundert yor un drai yor; un er hot geboren zin un techter.

14 un Shelach hot gelebt draisik yor, un hot geboren Evron. 15 un Shelach hot gelebt nochdem vi er hot geboren Evron, fir hundert yor un drai yor; un er hot geboren zin un techter.

16 un Ever hot gelebt fir un draisik yor, un hot geboren Pelegen. 17 un Ever hot gelebt nochdem vi er hot geboren Pelegen, fir hundert yor un draisik yor; un er hot geboren zin un techter.

18 un Peleg hot gelebt draisik yor, un hot geboren Reuen. 19 un Peleg hot gelebt nochdem vi er hot geboren Reuen, tsvei hundert yor un nain yor; un er hot geboren zin un techter.

20 un Reu hot gelebt tsvei un draisik yor, un hot geboren Serugen. 21 un Reu hot gelebt nochdem vi er hot geboren Serugen, tsvei hundert yor un ziben yor; un er hot geboren zin un techter.

22 un Serug hot gelebt draisik yor, un hot geboren Nachoren. 23 un Serug hot gelebt nochdem vi er hot geboren Nachoren, tsvei hundert yor; un er hot geboren zin un techter.

24 un Nachor hot gelebt nain un tsvantsik yor, un hot geboren Tarachen. 25 un Nachor hot gelebt nochdem vi er hot geboren Tarachen, hundert yor un nainteen yor; un er hot geboren zin un techter.

26 un Terach hot gelebt zibetsik yor, un hot geboren Avramen, Nachoren, un Haranen.

27 un dos zainen di geburten fun Tarachen: Terach hot geboren Avramen, Nachoren, un Haranen; un Haran hot geboren Lotan. 28 un Haran iz geshtorben baim leben fun zain foter Tarachen, in land fun zain geburt, in Ur-Kesedim. 29 un Avram un Nachor hoben zich genumen vaiber; der nomen fun Avrams vaib iz geven Sarai, un der nomen fun Nachors vaib iz geven Milcah, di tochter fun Haran, dem foter fun Milcahen un dem foter fun Yiskahen. 30 un Sarai iz geven an akore, zi hot nisht gehat kein kinder.

31 un Terach hot genumen zain zun Avramen, un zain einikl Lot, der zun fun Haranen, un zain shnur Sarai, di vaib fun zain zun Avramen, un zei zainen aroisgegangen mit zei fun Ur-Kesedim, tsu gein kein land Kenaan. un zei zainen gekumen biz Charan, un hoben zich dorten bazetst.

32 un di teg fun Tarachen zainen geven tsvei hundert yor un finf yor. un Terach iz geshtorben in Charan.

יב

lech-lachֳ

un Hashem hot gezogt tsu Avramen: gei dir avek fun dain land, un fun dain opshtam, un fun dain foters hoiz, tsu dem land vos ich vel dir vaizen.b un ich vel dich machen far a grois folk, un ich vel dich bentshen, un greisen dain nomen, un du zolst zain a brocha. un ich vel bentshen di vos bentshen dich, un dem vos flucht dich vel ich farshilten; un mit dir velen zich bentshen ale mishpoches fun der erdc.

un Avram iz gegangen azoi vi Hashem hot tsu im geredt; un Lot iz mitgegangen mit im. un Avram iz geven a man fun finf un zibetsik yor bai zain aroisgein fun Charan. un Avram hot genumen zain vaib Siryon, un zain bruder's zun Lotan, un zeyer gantsen farmeg vos zei hoben ongekliben, un di nefoshes vos zei hoben zich ongeshaft in Charan, un zei zainen aroisgegangen tsu gein kein land Kenaan; un zei zainen gekumen kein land Kenaan. un Avram iz durchgegangen durchen land biz dem ort fun Shechem, biz dem eichnboim Moreh. un der Kenaani iz dentsmol geven in land.

un Hashem hot zich bavizen tsu Avramen, un hot gezogt: tsu dain zomen vel ich geben dos dozike land. un er hot dorten geboit a mizbeyech tsu Hashem vos hot zich bavizen tsu imd.

un er hot zich ibergetrogen fun dorten tsum barg, in mizrech fun beit-El; un er hot oifgeshtelt zain getselt mit beit-El fun mayrev, un Ai fun mizrech; un er hot dorten geboit a mizbeyech tsu Hashem, un hot gerufen tsu dem nomen Hashem.e

un Avram hot getsoigen, tsiendik alts vaiter tsu dorem.

10 iz gevoren a hunger in land, un Avram hot genidert kein Mitsrayim, zich dorten oiftsuhalten, vorem der hunger iz geven shver in land. 11 un es iz geven, vi er iz gekumen nont tsu Mitsrayim, azoi hot er gezogt tsu zain vaib Siryon: ze, ich bet dich, ich veis az du bist a froi fun a sheinem oiszen. 12 iz, vi di Mitsrayim velen dich zen, azoi velen zei zogen: dos iz zain vaib; un zei velen mich hergen, un dich velen zei lozen leben. 13 zog, ich bet dich, du bist maine a shvester, kedei mir zol gut zain fun daintvegen, un main nefesh zol blaiben leben tsulib dir.

14 un es iz geven, vi Avram iz gekumen kein Mitsrayim, azoi hoben di Mitsrayim gezen di froi, az zi iz zeyer shein. 15 un di haren fun Pharaohen hoben zi gezen, un hoben zi farloibt far Pharaohen, un di froi iz tsugenumen gevoren in Pharaohs hoiz. 16 un Avramen hot er bagitikt fun iretvegen; un er hot gekrigen shof, un rinder, un eizlen, un knecht, un dinsten, un eizelins, un kemlen.

17 hot Hashem geplogt Pharaohen un zain hoizgezint mit groise pּlogen fun vegen Sarai, Avrams vaib. 18 un Pharaoh hot gerufen Avramen, un hot tsu im gezogt: vos hostu do geton tsu mir? far vos hostu mir nisht gezogt az zi iz dain vaib? 19 lmai hostu gezogt: zi iz maine a shvester, un ich hob zi genumen far a vaib? un atsund, ot iz dain vaib, nem un gei.

20 un Pharaoh hot bafoilen vegen im mentshen, un zei hoben aroisbaleit im, un zain vaib, un alts vos er hot gehat.

יג

un Avram iz aroifgegangen fun Mitsrayim, er un zain vaib, un alts vos er hot gehat, un Lot mit im, kein dorem. un Avram iz geven zeyer raich in fich, in zilber, un in gold. un er iz gegangen oif zaine reizen, fun dorem un biz beit-El, biz dem ort vos zain getselt iz dorten geven in onheib, tsvishen beit-El un tsvishen Ai, tsu dem ort fun dem mizbeyech vos er hot dorten gemacht tsuersht; un vos Avram hot dorten gerufen tsu dem nomen Hashem.f

un oich bai Lotan, vos iz gegangen mit Avramen, zainen geven shof un rinder un getselten. un dos land hot zei nisht gekent trogen, tsu voinen bainand; vail zeyer farmeg iz geven grois, un zei hoben nisht gekent voinen bainand. un es iz geven a krigerai tsvishen di pastucher fun Avrams fich un tsvishen di pastucher fun Lots fich. un der Kenaani un der Perizzi zainen dentsmol gezesen in land. hot Avram gezogt tsu Lotan: zol, ich bet dich, nisht zain kein krig tsvishen mir un tsvishen dir, un tsvishen maine pastucher un tsvishen daine pastucher; vorem mir zainen eigene mentshen. dos gantse land ligt doch far dir; sheid zich op fun mir, ich bet dich, entveder oif links, un ich vel zich nemen rechts, oder oif rechts, un ich vel zich nemen links.

10 hot Lot oifgehoiben zaine oigen, un hot gezen di gantse gegent fun Yarden, az zi iz in gantsen bavesert – dos iz geven eider Hashem hot tseshtert Sodom un Amora (Gomorrah) – azoi vi der gorten fun Hashem, azoi vi dos land Mitsrayim, biz du kumst kein Tzuar. 11 un Lot hot oisgekliben far zich di gantse gegent fun Yarden; un Lot hot avekgetsoigen kein mizrech, un zei hoben zich opgesheidt einer fun anderen. 12 Avram hot zich bazetst in land Kenaan, un Lot hot zich bazetst in di shtet fun der Yarden gegent; un er hot gehat getselten biz Sodom.

13 un di mentshen fun Sodom zainen geven zeyer shlecht un zindik tsu Hashem.

14 un Hashem hot gezogt tsu Avramen, nochdem vi Lot hot zich opgesheidt fun im: heib akorsht oif daine oigen, un kuk fun dem ort vu du bist, kein tsafón un kein dorem un kein mizrech un kein mayrev; 15 vorem dos gantse land vos du zest, vel ich geben tsu dir un tsu dain zomen oif eibik. 16 un ich vel machen dain zomen azoi vi shtoib fun der erd, az oib emitser vet kenen tseilen dem shtoib fun der erd, vet oich dain zomen getseilt veren. 17 shtei oif, gei durchen land far leng un far breit, vorem tsu dir vel ich es geben.

18 un Avram hot ibergetrogen zain getselt, un er iz gekumen un hot zich bazetst bai di eichnbeimer fun Mamre, vos in Chevron; un er hot dorten geboit a mizbeyech tsu Hashem.

יד

un es iz geven in di teg fun Amraphel dem melech fun Shinar, arioch dem melech fun Ellasar, kedorleumer dem melech fun Eilam, un Tidal dem melech fun goim, hoben zei gemacht a milchome mit Bera dem melech fun Sodom, un mit Birsha dem melech fun Amora (Gomorrah), Shinav dem melech fun Admah, un Shemever dem melech fun Tzevoyim, un dem melech fun Bela, dos iz Tzuar. di ale hoben zich tsunoifgechvrt in tal Shaddaim, dos iz der Yam HaMelach. tsvelf yor hoben zei gedint kedorleumeren, un oifen draitsnten yor hoben zei vidershpenikt. un oifen fertsnten yor iz gekumen kedorleumer un di Molechim vos mit im, un zei hoben geshlogen di Rephaim in eashtres-karnaim, un di Zuzim in Ham, un di Emim in Shaveh-Kiryatayim, un di Charim oif zeyer barg Seir, biz Eil-Paran vos baim midbar. un zei hoben zich umgekert, un zainen gekumen kein En Mishpat, dos iz Kadesh, un hoben geshlogen dos gantse feld fun Amalek, un oich dem Imri vos iz gezesen in chatsatson-Tamar. iz aroisgegangen der melech fun Sodom, un der melech fun Amora (Gomorrah), un der melech fun Admah, un der melech fun Tzevoyim, un der melech fun Bela, dos iz Tzuar, un zei hoben ongericht a milchome mit zei in tal Shaddaim – mit kedorleumer dem melech fun Eilam, un Tidal dem melech fun goim, un Amraphel dem melech fun Shinar, un arioch dem melech fun Ellasar; di fir Molechim akegen di finf. 10 un der tal Shaddaim iz geven griber oif griber mit leim, un vi di Molechim fun Sodom un Amora (Gomorrah) zainen antlofen, azoi zainen zei ahin araingefalen; un di ibergeblibene zainen antlofen tsum barg. 11 un yene hoben tsugenumen dem gantsen farmeg fun Sodom un Amora (Gomorrah), un dos gantse esnvarg zeyers, un zainen avekgegangen. 12 un zei hoben tsugenumen Lot, dem zun fun Avrams bruder, vos iz gezesen in Sodom, un zain farmeg, un zainen avekgegangen. 13 iz gekumen an antrunener, un hot ongezogt Avram dem Ivri; un er hot gevoint bai di eichnbeimer fun Mamre dem Imri, dem bruder fun Eshcolen, un dem bruder fun Aneren; un zei zainen geven bundslait fun Avramen. 14 un vi Avram hot gehert az zain eigener iz gefangen gevoren, azoi hot er aroisgefirt zaine ingelernte, geborene in zain hoiz, drai hundert un achtsen, un er hot nochgeiogt biz Dan. 15 un er hot zich tseteilt akegen zei bai nacht, er un zaine knecht, un er hot zei geshlogen un zei nochgeiogt biz Chovah vos links fun Damascus. 16 un er hot tsurikgebracht dem gantsen farmeg, un oich Lot zain eigenem un zain farmeg hot er tsurikgebracht, un oich di vaiber, un dos folk.

17 iz der melech fun Sodom im aroisgegangen antkegen, nochdem vi er hot zich umgekert fun shlogen kedorleumeren, un di Molechim vos mit im, in tal Shaveh, dos iz dem melech's tal. 18 un Malki-Tzedek der melech fun Shalem hot aroisgetrogen broit un vain; un er iz geven a koyen tsu El Elyong. 19 un er hot im gebentsht, un hot gezogt:

 

gebentsht zol zain Avram fun El Elyon,

dem farmoger fun himel un erd.

20 un gebentsht zol zain El Elyon

vos hot ibergeentfert daine faint in dain hant.

 

– un er hot im gegeben maiser fun altsding.

21 un der melech fun Sodom hot gezogt tsu Avramen: gib mir di nefoshes, un dem farmeg nem dir. 22 hot Avram gezogt tsu dem melech fun Sodom: ich heib oif main hant tsu Hashem El Elyon, dem farmoger fun himel un erd, 23 oib a fodem oder a shuchbendl! oder oib ich vel nemen fun epes vos iz dains! kedei zolst nisht zogen: ich hob raich gemacht Avramen. 24 nisht mir! nor vos di yungen hoben gegesen, un dem Chelek fun di mentshen vos zainen gegangen mit mir, Aner, Eshcol, un Mamre; zei megen nemen zeyer Chelek.

טו

noch di dozike gesheenishen iz dos vort fun Hashem geven tsu Avramen in a zeungen, azoi tsu zogen: zolst nisht moire hoben, Avram, ich bin dir a shild; dain Sachar iz zeyer grois. hot Avram gezogt: Hashem du Adonoi, vos kenstu mir geben, az ich gei avek on a kind, un der virtshafter fun main hoiz iz der damesheׂker Eliezer? un Avram hot gezogt: ze, host mir kein zomen nisht gegeben, un ot vet a zun fun main hoizgezint mich yershen. ersht dos vort fun Hashem iz geven tsu im, azoi tsu zogen: nisht der doziker vet dich yershen, nor der vos vet aroisgein fun daine ingeveid, er vet dich yershen. un er hot im aroisgefirt droisen, un hot gezogt: tu akorsht a kuk oifen himel, un tseil di shteren, oib du kenst zei ibertseilen. un er hot tsu im gezogt: azoi vet zain dain zomen. – un er hot gegloibthi in Hashem, un er hot esj gerechntk far tsu iml tsu a gerechtikeit.m

un er hot tsu im gezogt: ich bin Hashem vos hot dich aroisgetsoigen fun Ur-Kesedim, dir tsu geben dos dozike land, es tsu arben. hot er gezogt: Hashem du Adonoi, mit vos vel ich visen az ich vel es arben? hot er tsu im gezogt: nem mir a draiiorike ku, un a draiiorike tsig, un a draiioriken vider, un a turtltoib, un a yunge toib. 10 hot er im genumen di ale, un hot zei ibergeshniten in miten, un avekgeleigt ein helft kegen der anderer; nor di foiglen hot er nisht ibergeshniten. 11 hoben di roibfoiglen aropּgenidert oif di pegorim, ober Avram hot zei opּgetriben.

12 un vi di zun iz geven baim untergein, azoi iz a tifer shlof gefalen oif Avramen; ersht an eime, a grois fintsternish, falt on oif im. 13 un er hot gezogt tsu Avramen: visen zolstu visen zain az daine kinder velen zain fremde in a land vos nisht zeyers, un me vet zei farknechten, un me vet zei painiken fir hundert yor. 14 un oich dos folk vemen zei velen dinen, vel ich mishpeten; un dernoch velen zei aroisgein mit grois farmeg. 15 du ober vest kumen tsu daine elteren besholem; in a guter elter vestu bagroben veren. 16 un ersht in firten dor velen zei zich umkeren aher, vorem di zind fun dem Imri vet nisht zain farful biz dentsmol.

17 un es iz geven, vi di zun iz untergegangen, un es iz gevoren shtokfintster, ersht an oiven mit roich, un a flamfaier vos iz durchgegangen tsvishen di dozike shtiker. 18 in yenem tog hot Hashem geshlosenn a bris mit Avramen, azoi tsu zogen: tsu dain zomen hob ich gegeben dos dozike land, fun dem taich fun Mitsrayim biz dem groisen taich, dem taich Parah; 19 dem Keni, un dem Kenizi, un dem kadmuni, 20 un dem Chitti, un dem Perizzi, un di Rephaim, 21 un dem Imri, un dem Kenaani, un dem Girgashi, un dem Yevusi.

טז

13 un Sarai, Avrams vaib, hot im nisht geboren kein kinder; un zi hot gehat a mitsrishe dinst vos ir nomen iz geven Hagar. hot Sarai gezogt tsu Avramen: ze nor, Hashem hot mich farmiten fun geberen; kum, ich bet dich, tsu main dinst, efsher vel ich oifgericht veren durch ir. hot Avram tsugehert tsu dem kol fun Siryon. un Sarai, Avrams vaib, hot genumen Hagar di mitsrit, ir dinst, nochdem vi Avram iz gezesen in land Kenaan Tzoan yor, un zi hot zi gegeben ir man Avramen far a vaib tsu im. un er iz gekumen tsu Hagaren, un zi iz trogedik gevoren; un vi zi hot gezen az zi iz trogedik, azoi iz ir harinte gringeshatst gevoren in ire oigen. hot Sarai gezogt tsu Avramen: main avle oif dir! ich hob gegeben main dinst in dain buzem, un vi zi hot gezen az zi iz trogedik, azoi bin ich gringeshatst gevoren in ire oigen; zol Hashem mishpeten tsvishen mir un tsvishen dir. hot Avram gezogt tsu Siryon: ot iz dain dinst in dain hant, tu mit ir vos iz gut in daine oigen. un Sarai hot zi gepainikt, un zi iz antlofen fun ir.

hot der malech fun Hashemo zi gefunen bai a kval vaser in der midbar, bai dem kval oifen veg kein Shur. un er hot gezogt: Hagar, Sarais dinst, fun vanen kumstu, un vuhin geistu? hot zi gezogt: fun main harinte Siryon antloif ich. hot der malech fun Hashem tsu ir gezogt: ker zich um tsu dain harinte, un beig zich unter ire hent. 10 un der malech fun Hashem hot tsu ir gezogt: meren vel ich meren dain zomen, un er vet nisht kenen getseilt veren fun filkeit. 11 un der malech fun Hashem hot tsu ir gezogt:

 

ze, du bist trogedik,

un geberst a zun,

zolstu rufen zain nomen Yishmael,

vail Hashem hot tsugehert dain fain.

12 un er vet zain a mentsh a valdeizl:

zain hant vet zain akegen alemen,

un alemens hant vet zain akegen im;

un in gezicht fun ale zaine brider vet er voinen.

 

13 hot zi gerufen dem nomen fun Hashem vos hot tsu ir geredt: du bist der El roi (El vos zet mich); vorem zi hot gezogt: oich do hob ich gezen dem vos zet mich? 14 derum hot men gerufen dem brunem Beer-lachai-roi; er iz tsvishen Kadesh un tsvishen Bered.

15 un Hagar hot geboren Avramen a zun, un Avram hot gerufen dem nomen fun zain zun vos Hagar hot geboren, Yishmael. 16 un Avram iz geven zeks un achtsik yor alt, ven Hagar hot geboren Yishmaelen tsu Avramen.

יז

un az Avram iz alt geven nain un naintsik yor, hot zich Hashem bavizen tsu Avramen, un hot tsu im gezogt: ich bin El Shaddai; gei far mir, un zei oifrichtik. un ich vel machen main bris tsvishen mir un tsvishen dir, un ich vel dich meren zeyer un zeyer. iz Avram gefalen oif zain ponem, un Elokim hot mit im geredt, azoi tsu zogen: ich – ze, main bris vet zain mit dir, un vest zain der foter fun a sach felker. un dain nomen zol mer nisht gerufen veren Avram, nor dain nomen zol zain Avraham; vorem far dem foter fun a sach felker hob ich dich gemacht. un ich vel dich fruchpּern zeyer un zeyer, un ich vel dich machen far felker, un Molechim velen aroisgein fun dir. un ich vel oifshtelen main bris tsvishen mir un tsvishen dir, un tsvishen dain zomen noch dir, oif zeyere dor-doires, far an eibiken bris, tsu ich tsu zain dain Elokim un tsu dain zomen noch dir. un ich vel geben dir un dain zomen noch dir dos land fun dain voinshaft, dos gantse land Kenaan, far an eibiken eigentum; un ich vel zain zeyer Elokim. un Elokim hot gezogt tsu Avrahamen: du ober zolst hiten main bris, du un dain zomen noch dir, oif zeyere dor-doires. 10 dos iz main bris vos ir zolt hiten tsvishen mir un tsvishen ich, un tsvishen dain zomen noch dir: bai ich zol gemalt veren itlecher manspּarshoin. 11 un ir zolt gemalt veren in dem fleish fun ier forhoit, un es vet zain far a tseichen fun bris tsvishen mir un tsvishen ich. 12 un tsu acht teg zol gemalt veren bai ich itlecher manspּarshoin oif eyere dor-doires, geboren in hoiz, oder gekoift far gelt fun emits a fremden vos iz nisht fun dain zomen. 13 gemalt muz gemalt veren der vos iz geboren in dain hoiz, un der vos iz gekoift far dain gelt; un main bris zol zain in ier fleish far an eibiken bris. 14 un an umbashnitener manspּarshoin vos vet zich nisht malen in dem fleish fun zain forhoit, yene zel zol farshnitenp veren fun ir folk; main bris hot er farshtert.

15 un Elokim hot gezogt tsu Avrahamen: dain vaib Siryon zolstu nisht rufen mit ir nomen Sarai, naiert Sarah zol zain ir nomen. 16 un ich vel zi bentshen, un vel dir oich geben fun ir a zun; yo, ich vel zi bentshen, un felker velen veren fun ir; Molechim fun umes velen zain fun ir. 17 iz Avraham gefalen oif zain ponem, un er hot gelacht, un gezogt bai zich in hartsen: ken bai a man fun hundert yor geboren veren? un ken Sarah tsu naintsik yor geberen? 18 un Avraham hot gezogt tsu HaElokim: halevay zol Yishmael leben far dir! 19 hot Elokim gezogt: far vor, dain vaib Sarah vet dir geberen a zun, un zolst rufen zain nomen Yitzchak; un ich vel oifshtelen main bris mit im far an eibiken bris tsu zain zomen noch imq. 20 un vegen Yishmaelen hob ich dich tsugehert; ze, ich hob im gebentsht, un ich vel im fruchpּern, un vel im meren zeyer un zeyer; tsvelf firshten vet er geberen, un ich vel im machen far a grois folk. 21 main bris ober vel ich oifshtelen mit Yitzchaken, vos Sarah vet dir geberen tsu der tsait oifen ander yor.

22 un vi er hot geendikt reden mit im, azoi hot Elokim zich oifgehoiben fun iber Avrahamen.

23 un Avraham hot genumen zain zun Yishmaelen, un ale zaine hoizgeborene, un ale zaine gekoifte far gelt, yetveder manspּarshoin tsvishen di hoizlait fun Avrahamen, un er hot gemalt dos fleish fun zeyer forhoit in dem doziken eigenem tog, azoi vi Elokim hot tsu im geredt. 24 un Avraham iz geven nain un naintsik yor alt, ven er iz gemalt gevoren in dem fleish fun zain forhoit. 25 un zain zun Yishmael iz geven draitsen yor alt, ven er iz gemalt gevoren in dem fleish fun zain forhoit. 26 in dem doziken eigenem tog iz gemalt gevoren Avraham un zain zun Yishmael. 27 un ale manslait fun zain hoiz, geboren in hoiz, oder gekoift far gelt fun a fremden, zainen gemalt gevoren mit im.

יח

uaiero

un Hashem hot zich bavizen tsu im, bai di eichnbeimer fun Mamre, ven er iz gezesen in ingang fun zain getselt, in der hits fun tog. un er hot oifgehoiben zaine oigen un hot derzen, ersht drai mener shteyen far im; un vi er hot zei derzen, azoi iz er zei gelofen antkegen fun dem ingang fun getselt, un hot zich gebukt tsu der erd. un er hot gezogt: Adonoi, oib, ich bet dich, ich hob gefunen chein in daine oigen, zolstu, ich bet dich, nisht avekgein fun dain knecht. loz gebracht veren a bisel vaser, un vasht eyere fis, un lent ich on unteren boim. un ich vel brengen a shtikl broit, un ir vet unterlenen ier harts, dernoch vet ir gein vaiter; azoi vi ir zeit shoin aribergekumen tsu ier knecht. hoben zei gezogt: tu azoi vi du host geredt. hot Avraham geailt in getselt tsu Sarahen, un hot gezogt: eil zich! drai saoh zemelmel, farknet un mach kuchns. un tsu di rinder iz Avraham gelofen, un hot genumen a yung rind, veich un fet, un gegeben tsum yung; un er hot es tsugericht oif gich. un er hot genumen shmant un milch, un dos yunge rind vos er hot tsugericht, un hot avekgeshtelt far zei; un er iz geshtanen far zei unteren boim, un zei hoben gegesen. hoben zei tsu im gezogt: vu iz Sarah dain vaib? hot er gezogt: on in getselt. 10 hot er gezogt: umkeren vel ich zich umkeren azoi vi itst iber a yor, un ze, Sarah dain vaib vet hoben a zun. un Sarah hot zich ingehert in ingang fun getselt vos hinter im. – 11 un Avraham un Sarah zainen geven batogte zeknim; bai Sarahen hot oifgehert tsu zain der shteiger vi bai vaiber. – 12 un Sarah hot gelacht in zich azoi tsu zogen: nochdem vi ich bin alt gevoren, zol ich noch hoben tenug? dertsu iz main Har alt. 13 hot Hashemr gezogt tsu Avrahamen: far vos hot Sarah gelacht, azoi tsu zogen: tsi ken ich in der emesen geberen, az ich bin alt? 14 iz den a zach farmiten fun Hashem? tsu der bashtimter tsait vel ich viderkeren tsu dir, azoi vi itst iber a yor, un Sarah vet hoben a zun. 15 hot Sarah geleiknt, azoi tsu zogen: ich hob nisht gelacht; vorem zi hot moire gehat; un er hot gezogt: nain, host yo gelacht.

16 un di mener zainen oifgeshtanen fun dorten, un hoben aropּgekukt oif Sodom. un Avraham iz gegangen mit zei, zei tsu baleiten. 17 un Hashem hot gezogt: zol ich fardeken fun Avrahamen vos ich vil ton? 18 un Avraham vet doch veren a grois un machtiks folk, un ale felker fun der erd velen zich bentshen mit im; 19 vorem ich hob im derkent, kedei er zol bafelen zaine kinder, un zain hoiz noch im, az zei zolen hiten dem veg fun Hashem, tsu ton recht un gerechtikeit, kedei Hashem zol brengen oif Avrahamen vos er hot geredt vegen im. 20 un Hashem hot gezogt: dos geshrei vegen Sodom un Amora (Gomorrah) iz far vor grois, un zeyer zind iz far vor zeyer shver. 21 lomich akorsht aropnideren un zen, oib zei hoben in gantsen geton azoi vi dos geshrei vos iz gekumen tsu mir; un oib nisht, lomich visen. 22 un di mener hoben zich farkert fun dorten, un zainen gegangen kein Sodom; un Avraham iz noch alts geshtanen far Hashem. 23 un Avraham hot genent un hot gezogt: nisht-shoin vestu umbrengen dem umshuldiken mit dem shuldiken? 24 tomer zainen do fuftsik umshuldike in der shtot, nisht-shoin vestu zei umbrengen, un vest nisht fargeben dem ort fun vegen di fuftsik umshuldike vos in ir? 25 cholile dir tsu ton aza zach, tsu teiten dem umshuldiken mit dem shuldiken, az der umshuldiker zol zain azoi vi der shuldiker; cholile dir! zol der richter fun der gantser erd nisht ton gerechtikeit? 26 hot Hashem gezogt: oib ich vel gefinen in Sodom fuftsik umshuldike in der shtot, vel ich fargeben dem gantsen ort fun zeyertvegen. 27 hot zich opּgerufen Avraham un hot gezogt: ze, ich bet dich, ich untershtei mich tsu reden tsu Adonoi, hagam ich bin shtoib un ash. 28 tomer velen felen fun di fuftsik umshuldike finf, vestu fun vegen di finf tseshteren di gantse shtot? hot er gezogt: ich vel nisht tseshteren, oib ich vel dorten gefinen finf un fertsik. 29 un er hot vider a mol tsu im geredt, un hot gezogt: tomer velen zich dorten gefinen fertsik? hot er gezogt: ich vel es nisht ton fun vegen di fertsik. 30 hot er gezogt: zol, ich bet dich, Adonoi nisht fardrisen, un ich vel reden: tomer velen zich dorten gefinen draisik? hot er gezogt: ich vel es nisht ton, oib ich vel dorten gefinen draisik. 31 hot er gezogt: ze, ich bet dich, ich untershtei mich tsu reden tsu Adonoi: tomer velen zich dorten gefinen tsvantsik? hot er gezogt: ich vel nisht tseshteren fun vegen di tsvantsik. 32 hot er gezogt: zol, ich bet dich, Adonoi nisht fardrisen, un ich vel reden nor dos mol: tomer velen zich dorten gefinen Tzoan? hot er gezogt: ich vel nisht tseshteren fun vegen di Tzoan.

33 un Hashem iz avekgegangen, ven er hot geendikt reden tsu Avrahamen; un Avraham hot zich umgekert tsu zain ort.

יט

un di tsvei Malachim zainen gekumen kein Sodom in ovent; un Lot iz gezesen in toier fun Sodom. un Lot hot zei derzen, un er hot zich oifgeshtelt zei antkegen, un hot zich gebukt miten ponem tsu der erd. un er hot tsu zei gezogt: zet, ich bet ich, maine haren, kert ein in hoiz fun ier knecht oif iber nacht, un vasht eyere fis; un ir vet zich federen, un vet gein oif ier veg. hoben zei gezogt: nain, naiert oif der gas velen mir nechtiken. iz er zeyer tsugeshtanen tsu zei, un zei hoben ingekert tsu im, un zainen araingegangen in zain hoiz, un er hot far zei gemacht a moltsait, un gebaken umgezaierte kuchns, un zei hoben gegesen.

eider noch zei hoben zich geleigt, hoben di mentshen fun shtot, di mentshen fun Sodom, arumgeringlt dos hoiz, fun yung biz alt, dos gantse folk fun ek tsu ek. un zei hoben gerufen tsu Lotan, un hoben tsu im gezogt: vu zainen di mener vos zainen tsu dir gekumen di nacht? breng zei arois tsu undz, mir zolen zei derkenen. iz Lot aroisgegangen tsu zei in ingang, un di tir hot er farshlosen hinter zich. un er hot gezogt: ich bet ich, maine brider, tut nisht kein shlechts. ot, ich bet ich, zainen bai mir tsvei techter vos veisen nisht fun kein man, lomich zei aroisbrengen tsu ich, un tut mit zei vi es iz gut in eyere oigen, nor di dozike mener zolt ir kein zach nisht ton, azoi vi zei zainen gekumen in dem shoten fun main doch. hoben zei gezogt: gei avek! un zei hoben gezogt: gekumen einer voinen, un mishpeten vil er mishpeten! atsund velen mir zich mit dir noch erger bagein vi mit zei. un zei zainen zeyer tsugeshtanen tsu dem man, tsu Lotan, un hoben genent intsubrechen di tir. 10 hoben di mener oisgeshtrekt zeyer hant, un araingebracht Lotan tsu zich in hoiz, un di tir hoben zei farshlosen. 11 un di lait vos baim ingang fun hoiz hoben zei geshlogen mit blindkeit fun klein biz grois, un zei hoben nisht gekent gefinen dem ingang. 12 un di mener hoben gezogt tsu Lotan: vemen noch hostu do? an eidim oder daine zin un daine techter, oder vemen nor du host in der shtot, fir arois fun dem ort; 13 vorem mir tseshteren dem doziken ort, vail dos geshrei vegen zei iz grois far Hashem, un Hashem hot undz geshikt zi tsu tseshteren.

14 iz Lot aroisgegangen, un hot geredt tsu zaine eidims, di vos hoben genumen zaine techter, un er hot gezogt: shteit oif, geit arois fun dem doziken ort, vorem Hashem tseshtert di shtot. un er iz geven vi einer vos macht shpּas in di oigen fun zaine eidims.

15 un vi der frimorgen iz oifgegangen, azoi hoben di Malachim geailt Lotan, azoi tsu zogen: shtei oif, nem dain vaib, un daine tsvei techter vos gefinen zich do, kedei zolst nisht umgebracht veren durch der zind fun der shtot. 16 un az er hot gezamt, hoben di mener ongenumen zain hant, un di hant fun zain vaib, un di hant fun zaine tsvei techter; fun vegen Hashem's baremhartsikeit un rachmones oif im. un zei hoben im aroisgefirt, un hoben im gelozt oisen shtot. 17 un es iz geven, vi zei hoben im aroisgefirt droisen, azoi hot er gezogt: antrin mit dain leben; zolst zich nisht umkuken hinter dir, un zich nisht opּshtelen in der gantser gegent; antrin tsum barg, kedei zolst nisht umgebracht veren. 18 hot Lot tsu zei gezogt: nisht azoi, ich bet ich, maine haren. 19 ze, ich bet dich, dain knecht hot gefunen chein in daine oigen, un host gegreist dain chesed vos du host geton mit mir, tsu lozen leben main nefesh; ober ich ken nisht antrinen tsum barg, vorem dos beiz vet mich noch oniogen, un ich vel shtarben. 20 on, ich bet dich, iz yene shtot, nont ahin tsu antloifen, un zi iz a kleins; lomich, ich bet dich, ahin antrinen – zi iz doch a kleins – un main nefesh vet blaiben leben. 21 hot er tsu im gezogt: ze, ich shoin dain ponem oich in der doziker zach, ich zol nisht iberkeren di shtot vos du host gezogt. 22 eil zich, antrin ahin, vorem ich ken nisht ton kein zach, biz du kumst ahin. derum hot men gerufen dem nomen fun der shtot Tzuar.

23 di zun iz geven oifgegangen oif der erd, ven Lot iz ongekumen kein Tzuar. 24 un Hashem hot gemacht regenen oif Sodom un oif Amora (Gomorrah) shvebl un faier, fun Hashem, fun himel. 25 un er hot ibergekert di dozike shtet, un di gantse gegent, un ale bavoiner fun di shtet, un di shpּrotsung fun der erd. 26 un zain vaib hot zich umgekukt fun hinter im, un iz gevoren a zail zalts.

27 un Avraham hot zich gefedert in der peire tsu dem ort vos er iz dorten geshtanen far Hashem. 28 un er hot aropּgekukt oif Sodom un Amora (Gomorrah), un oif dem gantsen land fun der gegent, un er hot gezen, ersht der roich fun land geit oif azoi vi der roich fun a kalch oiven.

29 azoi iz geshen, ven Elokim hot tseshtert di shtet fun der gegent, az Hashem hot gedacht on Avrahamen, un hot aroisgeshikt Lotan fun miten fun der iberkerenish baim iberkeren di shtet vos Lot iz in zei gezesen.

30 un Lot iz aroifgegangen fun Tzuar, un hot zich bazetst oifen barg, un zaine tsvei techter mit im; vorem er hot moire gehat tsu zitsen in Tzuar; un er iz gezesen in a heil, er un zaine tsvei techter. 31 hot di eltere gezogt tsu der yingerer: undzer foter iz alt, un kein man iz nishto oif der erd tsu kumen tsu undz, azoi vi der shteiger fun der gantser erd. 32 kum, lomir ontrinken undzer foter mit vain, un mir velen ligen mit im, un mir velen oifhalten fun undzer foter a zomen. 33 hoben zei ongetrunken zeyer foter mit vain in yener nacht, un di eltere iz gekumen un iz gelegen mit ir foter; un er hot nisht gevust fun ir leigen zich oder fun ir oifshtein. 34 un es iz geven oif morgen, hot di eltere gezogt tsu der yingerer: ze, nechten bin ich gelegen mit main foter; lomir im ontrinken mit vain oich di nacht, un kum du lig mit im, un mir velen oifhalten fun undzer foter a zomen. 35 hoben zei oich in yener nacht ongetrunken zeyer foter mit vain, un di yingere iz oifgeshtanen un iz gelegen mit im; un er hot nisht gevust fun ir leigen zich oder fun ir oifshtein.

36 un beide techter fun Lotan zainen trogedik gevoren fun zeyer foter. 37 un di eltere hot geboren a zun, un zi hot gerufen zain nomen Moav; dos iz der foter fun dem haintiken Moav. 38 un di yingere, zi oich hot geboren a zun, un zi hot gerufen zain nomen Ben-Ammi; dos iz der foter fun di haintike kinder fun Ammon.

כ

un Avraham hot avekgetsoigen fun dorten tsum land fun dorem, un er hot zich bazetst tsvishen Kadesh un tsvishen Shur, un hot gevoint in Gerar.

un Avraham hot gezogt oif zain vaib Sarahen: zi iz maine a shvester. hot geshikt Avimelech der melech fun Gerar, un hot tsugenumen Sarahen. iz Elokim gekumen tsu Avimelechen in a cholem fun der nacht, un hot tsu im gezogt: ze, vest shtarben fun vegen der froi vos du host genumen, vorem zi iz di vaib fun a man. un Avimelech hot tsu ir nisht genent un er hot gezogt: Adonoi, vilstu oich umshuldik folk hergen? hot er mir nisht alein gezogt: zi iz maine a shvester? un zi, oich zi hot gezogt: er iz meiner a bruder. in der erlechkeit fun main hartsen un in der reinkeit fun maine hent hob ich dos geton. hot HaElokim tsu im gezogt in cholem: yo, ich veis az in der erlechkeit fun dain hartsen hostu dos geton, un ich hob dich oich gevolt farmaiden fun zindiken tsu mir, derum hob ich dich nisht gelozt zich tsuriren tsu ir. un atsund, ker um di vaib fun dem man, vorem er iz a novi, un er vet mispalel zain far dir, un vest blaiben leben; oib ober du kerst zi nisht um, zei visen az shtarben vestu shtarben, du un ale vos geheren tsu dir.

hot Avimelech zich gefedert in der peire, un hot tsunoifgerufen ale zaine knecht, un hot geredt ale di dozike verter in zeyere oieren, un di mentshen hoben zeyer moire gehat. un Avimelech hot gerufen Avrahamen, un hot tsu im gezogt: vos hostu undz geton? un vos hob ich gezindikt akegen dir, vos du host gebracht oif mir un oif main kinigraich aza groise zind? maisim vos veren nisht geton, hostu geton tsu mir. 10 un Avimelech hot gezogt tsu Avrahamen: vos hostu ingezen, az du host geton di dozike zach?

11 hot Avraham gezogt: vail ich hob geklert: far vor, kein moire far Elokim iz nishto in dem doziken ort, un zei velen mich hergen fun vegen main vaib. 12 un zi iz oich in der emesen maine a shvester, di tochter fun main foter, nor nisht di tochter fun main muter; derum iz zi mir gevoren far a vaib. 13 un es iz geven, az Elokim hot mich farvoglt fun main foters hoiz, hob ich tsu ir gezogt: dos zol zain dain chesed vos du zolst ton mit mir: in itlechen ort, vos mir velen ahin kumen, zog oif mir: er iz meiner a bruder.

14 hot Avimelech genumen shof un rinder, un knecht un dinsten, un hot gegeben Avrahamen, un er hot im umgekert zain vaib Sarahen. 15 un Avimelech hot gezogt: ot iz main land far dir; vu es iz gut in daine oigen, bazets zich. 16 un tsu Sarahen hot er gezogt: ot hob ich gegeben dain bruder toizent zilbershtik; ze, dos iz dir a tsudek far di oigen akegen ale vos mit dir; un far alemen bistu gerechtfartikt.

17 un Avraham hot mispalel geven tsu HaElokim, un Elokim hot geheiltt Avimelechen, un zain vaib, un zaine dinsten, un zei hoben geboren. 18 vorem farshlosen hot Hashem gehat farshlosen yetveder tracht fun Avimelechs hoiz fun vegen Sarah, Avrahams vaib.

כא

un Hashem hot gedacht on Sarahen, azoi vi er hot gezogt, un Hashem hot geton tsu Sarahen azoi vi er hot geredt. un Sarah iz trogedik gevoren, un hot geboren Avrahamen a zun oif zain elter, tsu der tsait vos Elokim hot im ongezogt. un Avraham hot gerufen dem nomen fun zain zun vos iz im geboren gevoren, vos Sarah hot im geboren, Yitzchak. un Avraham hot gemalt zain zun Yitzchaken tsu acht teg, azoi vi Elokim hot im bafoilen. un Avraham iz geven hundert yor alt, ven zain zun Yitzchak iz im geboren gevoren.

un Sarah hot gezogt: a gelechter hot mir Elokim gemacht; itlecher vos hert es, vet lachen vegen mir. un zi hot gezogt: ver volt gezogt Avrahamen: Sarah vet kinder zeigen? az ich vel geberen a zun oif zain elter?

un dos kind iz gevaksen, un iz antvoint gevoren, un Avraham hot gemacht a groisen moltsait in dem tog vos Yitzchak iz antvoint gevoren.

un Sarah hot gezen dem zun fun Hagar der mitsrit, vos zi hot geboren Avrahamen, vi er hot pּshpּetn fun im. 10 un zi hot gezogt tsu Avrahamen: traib arois di dozike dinst un ir zun, vorem der zun fun der doziker dinst vet nisht yershen mit main zun, mit Yitzchaken.

11 un di zach iz geven zeyer shlecht in di oigen fun Avrahamen fun vegen zain zun. 12 hot Elokim gezogt tsu Avrahamen: zol nisht shlecht zain in daine oigen iber dem yingel, un iber der dinst; alts vos Sarah zogt dir, her zich ein tsu ir kol, vorem oif Yitzchaken vet gerufen veren dain zomenu. 13 ober oich dem zun fun der dinst vel ich machen far a folk, vail er iz dain zomen.

14 hot Avraham zich gefedert in der peire, un er hot genumen broit un a logl vaser, un gegeben tsu Hagaren – aroifgeton oif ir aksl – un oich dos kind, un hot zi avekgeshikt; un zi iz avekgegangen, un hot umgeblondzhet in dem midbar fun Beer-Sheva. 15 iz dos vaser oisgegangen fun logl, un zi hot avekgevorfen dos kind unter einem fun di beimlech, 16 un zi iz avek un hot zich gezetst akegniber far a boignshos vait, vorem zi hot gezogt: lomich nisht zen vi dos kind shtarbt. un zi iz gezesen akegniber, un hot oifgehoiben ir kol un hot geveint. 17 hot Elokim gehert dem kol fun dem yingel, un der malechv fun Hashem hot gerufen tsu Hagaren fun himel, un hot tsu ir gezogt: vos iz dir, Hagar? zolst nisht moire hoben, vorem Hashem hot tsugehert tsu dem kol fun dem yingel vu er iz dort. 18 shtei oif, heib oif dem yingel, un halt im tsu mit dain hant; vorem far a grois folk vel ich im machen.

19 un Elokim hot oifgeefent ire oigen, un zi hot derzen a brunem vaser, un zi iz gegangen un hot ongefilt dem logl mit vaser, un gegeben trinken dem yingel.

20 un Elokim iz geven miten yingel, un er iz oifgevaksen, un iz gezesen in midbar, un iz geven a boignshiser. 21 un er iz gezesen in midbar Paran; un zain muter hot im genumen a vaib fun land Mitsrayim.

22 un es iz geven in yener tsait, hot Avimelech un pּichul der Har fun zain cheil gezogt tsu Avrahamen, azoi tsu zogen: Elokim iz mit dir in alts vos du tust; 23 derum shver mir do atsund bai Elokim, oib du vest felshen on mir, oder on main zun, oder on main einikl; azoi vi der chesed vos ich hob geton mit dir, zolstu ton mit mir, un mit dem land vos du host zich oifgehalten drinen.

24 hot Avraham gezogt: ich vel shveren. 25 ober Avraham hot forgehalten Avimelechen vegen dem brunem vaser, vos di knecht fun Avimelechen hoben gegzlt. 26 hot Avimelech gezogt: ich veis nisht ver es hot geton di dozike zach; vorem nisht du host mir tsu mol dertseilt, un nisht ich hob es tsu mol gehert achuts haint.

27 hot Avraham genumen shof un rinder, un gegeben Avimelechen, un zei hoben beide geshlosenw a bris. 28 un Avraham hot avekgeshtelt ziben lemer fun di shof bazunder. 29 hot Avimelech gezogt tsu Avrahamen: vos zainen di dozike lemer, vos du host avekgeshtelt bazunder? 30 hot er gezogt: far vor, di ziben lemer mustu nemen fun main hant, kedei dos zol mir zain tsum eides, az ich hob gegroben dem doziken brunem. 31 derum hot men gerufen yenem ort Beer-Sheva, vail dorten hoben zei beide zich gegeben a shvue.

32 azoi hoben zei geshlosenx a bris in Beer-Sheva; un Avimelech un pּichul der Har fun zain cheil zainen oifgeshtanen, un hoben zich umgekert in land fun di Peleshetim. 33 un er hot geflantst a tamarisknboim in Beer-Sheva, un hot dorten gerufen tsu dem nomen fun Hashem,y dem eibiken G‑t.

34 un Avraham hot zich oifgehalten in land fun di Peleshetim fil teg.

כב

un es iz geven noch di dozike gesheenishen, hot HaElokim gepּruvet Avrahamen, un hot tsu im gezogt: Avraham! hot er geentfert: do bin ich. hot er gezogt: nem dain zun, dain eineintsiken, vos du host lib, Yitzchaken, un gei dir kein land Moriyah, un breng im oif dorten far a brandopּfer oif einem fun di berg vos ich vel dir zogen.

hot Avraham zich gefedert in der peire, un er hot ongezotlt zain eizl, un genumen mit zich zaine tsvei yungen, un zain zun Yitzchaken; un er hot tsehakt dos holts faran brandopּfer, un er iz oifgeshtanen, un iz gegangen tsu dem ort vos HaElokim hot im gezogt.

in dem driten togz hot Avraham oifgehoiben zaine oigen, un hot derzen dem ort fun veiten. un Avraham hot gezogt tsu zaine yungen: blaibt ich do miten eizl, un ich un der yingel velen gein biz ahin, un mira velen zich buken, un zich umkeren tsu ich.

un Avraham hot genumen dos holtsb faran brandopּfer, un aroifgeton oif zain zun Yitzchaken, un er hot genumen in zain hant dos faier un dem shlachtmeser, un zei zainen beide gegangen bainand. hot Yitzchak zich opּgerufen tsu zain foter Avrahamen, un hot gezogt: main foter! hot er geentfert: do bin ich, main zun. hot er gezogt: ot iz dos faier un dos holts, un vu iz dos lamc far a brandopּferd? hot Avraham gezogt: Elokim vet zich shoin zen a lame far a brandopּfer, main zun. un zei zainen beide gegangen bainand.

un zei zainen gekumen tsu dem ort vos HaElokim hot im gezogt; un Avraham hot dorten geboit a mizbeyech, un hot oisgeleigt dos holts, un er hot gebunden zain zun Yitzchaken, un im aroifgeton oifen mizbeyech, iberen holts. 10 un Avraham hot oisgeshtrekt zain hant, un hot genumen dem shlachtmeser tsu shechten zain zun.

11 hot der malech fun Hashemf gerufen tsu im fun himel, un hot gezogt: Avraham! Avraham! hot er geentfert: do bin ich. 12 hot er gezogt: zolst nisht oisshtreken dain hant oifen yingel, un zolst im gornisht ton; vorem atsund veis ich az du bist a yore Elokim, az du host nisht farmiten dain zun, dain eineintsiken, fun mir.

13 hot Avraham oifgehoiben zaine oigen, un hot derzen ersht hinten hot a vider zich ingedreit in a getsvaig mit zaine herner. iz Avraham gegangen, un hot genumen dem vider,g un hot im oifgebracht far a brandopּferh anshtoti zain zun. 14 un Avraham hot gerufen dem nomen fun yenem ort Hashem-ireh; azoi vi es vert noch haint gezogt: oif dem barg fun Hashem vu vert gezen veren.

15 un der malech fun Hashem hot gerufen tsu Avrahamen a tsveit mol fun himel, 16 un hot gezogt: ich shver bai zich, zogt Hashem, az vail du host geton di dozike zach, un host nisht farmiten dain zun, dain eineintsiken,j 17 iz, bentshen vel ich dich bentshen, un meren vel ich meren dain zomen azoi vi di shteren fun himel, un azoi vi der zamd vos oifen breg fun yam; un dain zomen vet arben dem toier fun zaine faint. 18 un bentshen velen zich mit dain zomenk ale felker fun der erd, derfar vos du host tsugehert tsu main kol.

19 un Avraham hot zich umgekert tsu zaine yungen, un zei zainen oifgeshtanen, un zainen gegangen bainand kein Beer-Sheva. un Avraham iz gebliben in Beer-Sheva.

20 un es iz geven noch di dozike gesheenishen, iz ongezogt gevoren Avrahamen, azoi tsu zogen: ze, Milcah, zi oich hot geboren zin tsu dain bruder Nachoren: 21 Utz zain bechor, un Buz zain bruder, un Kemuel dem foter fun Aram, 22 un Keseden, un chazun, un Pildashen, un Yidlaphen, un Betuelen. 23 un Betuel hot geboren Rivkahen. di dozike acht hot Milcah geboren tsu Nachor, Avrahams bruder. 24 un zain kepּsvaibl vos ir nomen iz geven Reumah, zi oich hot geboren Tevachen, un Gachamen, un Tachashen, un Maachahen.

כג

chaiei Sarah

un dos leben fun Sarahen iz geven hundert un ziben yor un tsvantsik yor; dos zainen geven di yoren fun Sarahs leben. un Sarah iz geshtorben in Kiryat-Arba, dos iz Chevron, in land Kenaan. un Avraham iz gekumen tsu klogen oif Sarahen un zi tsu baveinen.

un Avraham iz oifgeshtanen fun far zain toiten, un er hot geredt tsu di kinder fun Chet, azoi tsu zogen: a fremder ober a tushb bin ich bai ich, git mir a keyver-eigentumm bai ich, un ich vel bagroben main toiten fun far mir.

hoben di kinder fun Chet geentfert Avrahamen, im azoi tsu zogen: her undz tsu, main Har, a G‑tlecher firsht bistu tsvishen undz; in dem geklibnsten fun undzere kvorim bagrob dain toiten; keiner fun undz vet nisht farmaiden zain keyver fun dir, oif tsu bagroben dain toiten.

iz Avraham oifgeshtanen, un hot zich gebukt tsu dem folk fun land, tsu di kinder fun Chet. un er hot tsu zei geredt, azoi tsu zogen: oib es iz ier vilen tsu bagroben main toiten fun far mir, hert mich tsu, un bet far mir bai Ephron dem zun fun Yetzocharen, er zol mir geben di heil fun Machpelah vos gehert tsu im, vos in ek fun zain feld; in fulen gelt zol er es mir geben tsvishen ich far a keyver-eigentum.

10 un Ephron iz gezesen tsvishen di kinder fun Chet; hot Ephron der Chitti geentfert Avrahamen in di oieren fun di kinder fun Chet, far ale ingeyer in dem toier fun zain shtot, azoi tsu zogen: 11 nain, main Har, her mich tsu: dos feld shenk ich dir, oich di heil vos drinen shenk ich dir; far di oigen fun di kinder fun main folk shenk ich es dir; bagrob dain toiten.

12 hot Avraham zich gebukt far dem folk fun land, 13 un er hot geredt tsu eefrunen in di oieren fun dem folk fun land, azoi tsu zogen: ven du volst mich nor tsuheren! ich gib dos gelt faran feld, nem es fun mir, un ich vel dorten bagroben main toiten.

14 hot Ephron geentfert Avrahamen, im azoi tsu zogen: 15 her mich tsu, main Har, land in fir hundert shekl zilber, vos iz dos tsvishen mir un tsvishen dir? un dain toiten bagrob.

16 hot Avraham tsugehert tsu eefrunen, un Avraham hot opּgevoigen eefrunen dos zilber, vos er hot gezogt in di oieren fun di kinder fun Chet, fir hundert shekl zilber, gangbar baim soicher. 17 azoi iz gebliben dos feld fun eefrunen, vos in Machpelah, vos far Mamre, dos feld mit der heil vos drinen, un ale beimer vos oifen feld, vos in zain gantsen gemark rund arum, 18 der inkoif fun Avrahamen, far di oigen fun di kinder fun Chet, far ale ingeyer in dem toier fun zain shtot. 19 un dernoch hot Avraham bagroben zain vaib Sarahen in der heil fun dem feld fun Machpelah far Mamre, dos iz Chevron, in land Kenaan. 20 azoi iz gebliben dos feld, un di heil vos drinen, bai Avrahamen far a keyver-eigentum, fun di kinder fun Chet.

כד

un Avraham iz gevoren alt un batogt; un Hashem hot gebentsht Avrahamen mit altsding. hot Avraham gezogt tsu zain knecht, dem eltsten fun zain hoiz, vos hot geveltikt iber alts vos er hot gehat: tu, ich bet dich, dain hant unter main dich, un ich vel dich bashveren bai Hashem dem G‑t fun himel un dem G‑t fun der erd, az du zolst nisht nemen a vaib far main zun fun di techter fun dem Kenaani vos ich zits tsvishen im. neyert tsu main land un tsu main opshtam zolstu gein, un nemen a vaib far main zun, far Yitzchaken.

hot der knecht tsu im gezogt: tomer vet di froi nisht velen gein noch mir in dem higen land; zol ich nisht andersh umkeren dain zun tsu dem land vos du bist fun dorten aroisgegangen?

hot Avraham tsu im gezogt: hit dich, zolst nisht umkeren main zun ahin. Hashem Elochei himel, vos hot mich aroisgenumen fun dem hoiz fun main foter, un fun dem land fun main geburt, un vos hot tsu mir geredt, un vos hot mir geshvoren, azoi tsu zogen: tsu dain zomen vel ich geben dos dozike land – er vet shiken zain malech dir forois, un vest krigen a vaib far main zun fun dorten. un oib di froi vet nisht velen gein noch dir, vestu zain frai fun der doziker shvue meiner; ober zolst nisht umkeren main zun ahin.

hot der knecht geton zain hant unter dem dich fun zain Har Avrahamen, un er hot im geshvoren oif der doziker zach.

10 un der knecht hot genumen Tzoan kemlen fun di kemlen fun zain Har, un iz avekgegangen mit alem besten fun zain Har in zain hant; un er iz oifgeshtanen, un iz gegangen kein aram-nahraim, tsu der shtot fun Nachoren. 11 un er hot gemacht knien di kemlen oisen shtot baim brunem vaser, in ovent-tsait, in der tsait vos di shepּerins geyen arois. 12 un er hot gezogt: Hashem, Elokim fun main Har Avrahamen, bite lozen mir matsliech zain haint, ich bet dich, un tu chesed mit main Har Avrahamen. 13 ot shtei ich baim kval vaser, un di techter fun di shtotlait kumen arois shepen vaser; 14 zol zain, az di meidl vos ich vel tsu ir zogen: beig ein, ich bet dich, dain krug, un lomich trinken, un zi vet zogen: trink, un oich daine kemlen vel ich ontrinken, hostu zi bashert far dain knecht Yitzchaken, un dermit vel ich visen az du host geton chesed mit main Har.

15 un es iz geven, eider noch er hot geendikt reden, ersht Rivkah kumt arois – di vos iz geboren gevoren bai Betuel dem zun fun Milcah, der vaib fun Nachor, Avrahams bruder – mit ir krug oif ir aksl. 16 un di meidl iz geven zeyer shein fun oiszen, a yungfroin (bsule) vos kein man hot noch zi nisht gekent; un zi hot aropּgenidert tsum kval, un hot ongefilt ir krug, un iz aroifgekumen. 17 iz der knecht ir gelofen antkegen, un hot gezogt: loz mich a zupּ ton, ich bet dich, a bisel vaser fun dain krug. 18 hot zi gezogt: trink main Har; un zi hot oif gich aropgelozt ir krug oif ir hant, un hot im gegeben trinken. 19 un az zi hot geendikt im geben trinken, hot zi gezogt: oich far daine kemlen vel ich onshepּn, biz zei hoben geendikt trinken.

20 un zi hot oif gich oisgeleidikt ir krug in der korite, un iz vider gelofen tsum brunem onshepּn, biz zi hot ongeshepּt far ale zaine kemlen. 21 un der man kukt zi on shvaigedik, tsu visen oib Hashem hot baglikt zain veg oder nisht. 22 un es iz geven, vi di kemlen hoben geendikt trinken, azoi hot der man genumen a gildernem nozring vos zain vog iz geven a bekae, un tsvei orembender far ire hent, vos zeyer vog iz geven Tzoan goldshtik. 23 un er hot gezogt: vemes tochter bistu? zog mir, ich bet dich, iz do in dain foters hoiz an ort far undz tsum nechtiken?

24 hot zi tsu im gezogt: ich bin di tochter fun Betuel dem zun fun Milcahen, vos zi hot geboren Nachoren. 25 un zi hot tsu im gezogt: i shtroi i futer a sach iz do bai undz, i an ort tsum nechtiken.

26 hot der man zich geneigt un zich gebukto tsu Hashem. 27 un er hot gezogt: Baruch Hashem der G‑t fun main Har Avrahamen, vos hot nisht farlozen zain chesed un zain traishaft tsu main Har; mich hot Hashem gefirt oif dem veg tsu dem hoiz fun main Har's brider.

28 un di meidl iz gelofen, un hot dertseilt in ir muters hoiz di dozike zachen. 29 un Rivkah hot gehat a bruder vos zain nomen iz geven Lavan; iz Lavan aroisgelofen tsu dem man droisen tsum kval. 30 un es iz geven, vi er hot derzen dem nozring, un di orembender oif di hent fun zain shvester, un vi er hot gehert di verter fun zain shvester Rivkahen, azoi tsu zogen: azoi un azoi hot der man tsu mir geredt – iz er gekumen tsu dem man vi er shteit bai di kemlen leben kval, 31 un er hot gezogt: kum, gebentshter fun Hashem, far vos shteistu droisen? ich hob doch oifgeramt dos hoiz, un an ort far di kemlen.

32 iz der man araingegangen in hoiz; un er hot opּgebunden di kemlen, un hot derlangt shtroi un futer far di kemlen, un vaser tsu vashen zaine fis, un di fis fun di mentshen vos mit im. 33 un es iz geshtelt gevoren far im tsum esen, ober er hot gezogt: ich vel nisht esen, biz ich hob geredt maine reid. hot er gezogt: red.

34 hot er gezogt: der knecht fun Avrahamen bin ich. 35 un Hashem hot zeyer gebentsht main Har, un er iz gevoren raich; un er hot im gegeben shof un rinder, un zilber un gold, un knecht un dinsten, un kemlen un eizlen. 36 un Sarah, main Har's vaib, hot geboren a zun tsu main Har oif ir elter; un er hot im avekgegeben alts vos er hot gehat. 37 un main Har hot mich bashvoren, azoi tsu zogen: zolst nisht nemen a vaib far main zun fun di techter fun dem Kenaani vos ich zits in zain land. 38 nisht andersh nor tsu main foters hoiz zolstu gein, un tsu main mishpoche, un nemen a vaib far main zun. 39 hob ich gezogt tsu main Har: tomer vet di froi nisht velen gein mit mir? 40 hot er tsu mir gezogt: Hashem vos ich bin gegangen far im, vet shiken zain malech mit dir, un vet bagliken dain veg, un vest krigen a vaib far main zun, fun main mishpoche un fun main foters hoiz. 41 dentsmol vestu frai zain fun main shvue, az du vest kumen tsu main mishpoche; un oib zei velen dir nisht geben, vestu oich frai zain fun main shvue. 42 bin ich gekumen haint tsum kval, un hob gezogt: Hashem, G‑t fun main Har Avrahamen, oib du vilst, ich bet dich, bagliken main veg vos ich gei oif im: 43 ot shtei ich baim kval vaser; un es zol zain, az di yungfroip vos kumt arois shepen, un ich vel zogen tsu ir: gib mir trinken, ich bet dich, a bisel vaser fun dain krug, 44 un zi vet zogen tsu mir: i du trink, i far daine kemlen vel ich onshepּn, zol zi zain di vaib, vos Hashem hot bashert far main Har's zun. 45 noch eider ich endik reden tsu main hartsen, ersht Rivkah kumt arois mit ir krug oif ir aksl; un zi hot aropּgenidert tsum kval un hot ongeshepּt. hob ich tsu ir gezogt: gib mir trinken, ich bet dich. 46 hot zi oif gich aropgelozt ir krug fun zich, un hot gezogt: trink, un oich daine kemlen vel ich ontrinken. hob ich getrunken, un oich di kemlen hot zi ongetrunken. 47 hob ich zi gefregt un hob gezogt: vemes tochter bistu? hot zi gezogt: di tochter fun Betuel dem zun fun Nachoren, vos Milcah hot geboren tsu im. un ich hob ongeton dem nozring oif ir noz, un di orembender oif ire hent. 48 un ich hob mich geneigt un mich gebukt tsu Hashem, un ich hob geloibt Hashem dem G‑t fun main Har Avrahamen, vos hot mich gefirt oifen richtiken veg tsu krigen di tochter fun main Har's an eigenem far zain zun. 49 un atsund, oib ir vilt ton a chesed un a traishaft mit main Har, zogt mir; un oib nisht, zogt mir; un ich vel mich keren oif rechts oder oif links.

50 hot geentfert Lavan un Betuel, un zei hoben gezogt: di zach iz arois fun Hashem; mir kenen nisht reden tsu dir shlechts oder guts. 51 ot iz Rivkah far dir, nem un gei, un zol zi zain a vaib tsu dem zun fun dain Har, azoi vi Hashem hot geredt.

52 un es iz geven, vi der knecht fun Avrahamen hot gehert zeyere verter, azoi hot er zich gebukt tsu der erd far Hashem. 53 un der knecht hot aroisgenumen zilberne zachen, un gilderne zachen, un kleider, un gegeben Rivkahen; oich ir bruder un ir muter hot er gegeben teyere matonus. 54 un zei hoben gegesen un getrunken, er un di mentshen vos mit im; un zei hoben ibergenechtikt; un zei zainen oifgeshtanen in der peire, un er hot gezogt: shikt mich avek tsu main Har.

55 hot gezogt ir bruder un ir muter: zol di meidl blaiben bai undz a (einike) teg oder Tzoan, dernoch vet zi gein. 56 hot er tsu zei gezogt: halt mich nisht oif, az Hashem hot baglikt main veg. shikt mich avek, un lomich gein tsu main Har. 57 hoben zei gezogt: mir velen rufen di meidl, un mir velen fregen ir moil. 58 hoben zei gerufen Rivkahen, un hoben tsu ir gezogt: vilstu gein mit dem doziken man? hot zi gezogt: ich vil gein.

59 hoben zei aroisbaleit zeyer shvester Rivkahen, un ir Nom, un Avrahams knecht, un zaine mentshen. 60 un zei hoben gebentsht Rivkahen, un hoben tsu ir gezogt: undzer shvester, du zolst veren tsu toizenter mol Tzoan toizent, un dain zomen zol arben dem toier fun zaine faint. 61 un Rivkah iz oifgeshtanen mit ire meidlech, un zei hoben zich aroifgezetst oif di kemlen, un zainen gegangen noch dem man. un der knecht hot genumen Rivkahen, un iz avekgegangen.

62 un Yitzchak iz ongekumen fun vu me geit kein Beer-lachai-roi, vorem er iz gezesen in land fun dorem – 63 un Yitzchak iz aroisgegangen zich durchtsugein in feld akegen ovent – hot er oifgehoiben zaine oigen un hot a kuk geton, ersht kemlen kumen on. 64 un Rivkah hot oifgehoiben ire oigen, un hot derzen Yitzchaken, un zi hot zich aropgelozt fun kemel. 65 un zi hot gezogt tsu dem knecht: ver iz yener man vos geit in feld undz antkegen? hot der knecht gezogt: dos iz main Har. hot zi genumen dem shleyer, un hot zich fardekt.

66 un der knecht hot dertseilt Yitzchaken ale zachen vos er hot geton. 67 un Yitzchak hot zi araingebracht in dem getselt fun zain muter Sarahen. un er hot genumen Rivkahen, un zi iz im gevoren far a vaib; un er hot zi lib gehat. un Yitzchak hot zich getreist noch zain muter.

כה

un Avraham hot vider genumen a vaib, un ir nomen iz geven Keturah. un zi hot im geboren Zimranen, un Yokshanen, un Madonen, un Middinen, un Yishbaken, un Shuachen. un Yokshan hot geboren Shevaen, un Dedanen. un di kinder fun Dedanen zainen geven Ashurim, un letushim, un laumim. un di zin fun Middinen zainen geven: Eiphah, un Epher, un Chanoke, un Avida, un Eldaah, di ale zainen geven di kinder fun Keturahen.

un Avraham hot avekgegeben alts vos er hot gehat tsu Yitzchaken. un tsu di zin fun di kepּsvaiber vos Avraham hot gehat, hot Avraham gegeben matonus, un hot zei avekgeshikt fun zain zun Yitzchaken, ven er hot noch gelebt, kein mizrech in mizrech-land.

un dos zainen di teg fun di yoren fun Avrahams leben vos er hot gelebt: hundert yor un finf yor un zibetsik yor. un Avraham iz fargangen un iz geshtorben in a guter elter, alt un zat mit yoren; un er iz ingezamlt gevoren tsu zain folk. un Yitzchak un Yishmael, zaine zin, hoben im bagroben in der heil fun Machpelah, in dem feld fun Ephron dem zun fun Yetzochar dem Chitti, vos far Mamre; 10 dos feld vos Avraham hot opgekoift fun di kinder fun Chet, dorten iz bagroben gevoren Avraham, un zain vaib Sarah.

11 un es iz geven noch dem toit fun Avrahamen, hot Elokim gebentsht zain zun Yitzchaken. un Yitzchak iz gezesen bai Beer-lachai-roi.

12 un dos zainen di geburten fun Yishmael, Avrahams zun, vos Hagar di mitsrit, di dinst fun Sarahen, hot geboren Avrahamen. 13 un dos zainen di nemen fun Yishmaels zin, noch zeyere nemen, loit zeyere geburten: der bechor fun Yishmaelen, Nevayot, un Kedar, un Adbeel, un Mivsam; 14 un Mishma, un Dumah, un Massa; 15 chadar, un Tema, itur, Naphish un Kedmah. 16 dos zainen di zin fun Yishmaelen, un dos zainen zeyere nemen in zeyere derfer, un in zeyere lageren; tsvelf firshten loit zeyere felker. – 17 un dos zainen di yoren fun Yishmaels leben: hundert yor un ziben yor un draisik yor. un er iz fargangen un iz geshtorben; un er iz ingezamlt gevoren tsu zain folk. – 18 un zei hoben gevoint fun Chavilah biz Shur vos far Mitsrayim, vi du Gaist kein Ashur; in gezicht fun ale zaine brider hot er zich bazetst.

toladֹt

19 un dos iz di geshichte fun Yitzchak, Avrahams zun: Avraham hot geboren Yitzchaken. 20 un Yitzchak iz geven fertsik yor alt, ven er hot zich genumen Rivkah, di tochter fun Betuel dem Aramit fun Paddan-Aram, di shvester fun Lavan dem Aramit, far a vaib. 21 un Yitzchak hot gebeten tsu Hashem fun vegen zain vaib, vorem zi iz geven an akore; un Hashem hot zich gelozt derbeten fun im, un Rivkah zain vaib iz trogedik gevoren.

22 un di kinder hoben zich geshtoisen in ir, un zi hot gezogt: oib azoi, noch vos den leb ich? un zi iz gegangen fregen bai Hashem. 23 un Hashem hot tsu ir gezogt:

 

tsvei umes zainen in dain laib,

un tsvei felker velen zich fun daine ingeveid tsesheiden,

un a folk fun a folk vet zain shtarker,

un der elterer vet dinen dem yingeren.

 

24 un az ire teg zainen ful gevoren tsum gevinen, ersht a tsviling iz in ir laib. 25 un der ershter iz aroisgekumen a roiter, in gantsen azoi vi a horiker mantl; un me hot gerufen zain nomen Esav. 26 un dernoch iz aroisgekumen zain bruder, un zain hant hot tsugehalten dem trit fun Esaven; un me hot gerufen zain nomen Yaakov. un Yitzchak iz geven zechtsik yor alt bai zeyer geboren veren.

27 un di yinglech zainen oifgevaksen; un Esav iz geven a mentsh genit in geyeg, a feldmentsh, un Yaakov iz geven a shtiler mentsh vos zitst in getselten. 28 un Yitzchak hot lib gehat Esaven, vail dos gefang iz im geven tsum moil; un Rivkah hot lib gehat Yaakoven.

29 hot Yaakov ein mol gekocht a gekechts, un Esav iz ongekumen fun feld, un er iz geven farshmacht. 30 hot Esav gezogt tsu Yaakoven: loz mich a shlung ton, ich bet dich, fun dem doziken roiten-roiten, vorem ich bin farshmacht; derum hot men gerufen zain nomen Edom. 31 hot Yaakov gezogt: farkoif mir akorsht dain bechoire. 32 hot Esav gezogt: ze, ich gei tsum shtarben, un tsu vos mir den bechoire? 33 hot Yaakov gezogt: shver mir akorsht. hot er im geshvoren, un er hot farkoift zain bechoire tsu Yaakoven. 34 un Yaakov hot gegeben Esaven broit un gekechts fun lindzen; un er hot gegesen un getrunken, un iz oifgeshtanen un avekgegangen. azoi hot Esav farachtq di bechoire.

כו

un es iz gevoren a hunger in land, achuts dem frierdiken hunger, vos iz geven in di teg fun Avrahamen; un Yitzchak iz gegangen tsu Avimelech dem melech fun di Peleshetim, kein Gerar. un Hashem hot zich bavizen tsu im, un hot gezogt: zolst nisht nideren kein Mitsrayim, voin in dem land vos ich vel dir zogen. halt zich oif in dem doziken land, un ich vel zain mit dir, un vel dich bentshen; vorem tsu dir un tsu dain zomen vel ich geben ale di dozike lender, un ich vel mekaiem zain di shvue vos ich hob geshvoren tsu dain foter Avrahamen. un ich vel meren dain zomen azoi vi di shteren fun himel, un vel geben tsu dain zomen ale di dozike lender; un bentshen velen zich mit dain zomenr ale felker fun der erd; derfar vos Avraham hot tsugehert tsu main kol, un hot gehit main hitung, maine gebot, maine gezetsen, un maine lernungen.

un Yitzchak hot zich bazetst in Gerar. hoben di mentshen fun dem ort gefregt vegen zain vaib, un er hot gezogt: zi iz maine a shvester; vorem er hot moire gehat tsu zogen: main vaib; tomer velen di mentshen fun dem ort mich hergen iber Rivkahen, vail zi iz shein fun oiszen.

un es iz geven, az er iz dorten opּgeven a lange tsait, hot Avimelech der melech fun di Peleshetim aroisgekukt durchen fentster, un gezen, ersht Yitzchak shtift mit zain vaib Rivkahen. hot Avimelech gerufen Yitzchaken, un hot gezogt: zi iz doch gor dain vaib, un vi azoi hostu gezogt: zi iz maine a shvester? hot Yitzchak tsu im gezogt: vail ich hob geklert: ich vel noch umkumen iber ir. 10 hot Avimelech gezogt: vos hostu do geton tsu undz? shir-shir volt einer fun folk gelegen mit dain vaib, un voslt gebracht oif undz a shuld.

11 un Avimelech hot bafoilen dem gantsen folk, azoi tsu zogen: der vos rirt on dem doziken man oder zain vaib, vet teiten geteit veren.

12 un Yitzchak hot gezait in yenem land, un hot gekrigen in yenem yor hundert mol azoi fil; un Hashem hot im gebentsht. 13 un der man iz gevoren raich, un iz nochanand raicher gevoren, biz er iz gevoren zeyer raich. 14 un er hot gehat stades shof, un stades rinder, un fil knecht; un di Peleshetim hoben im mekane geven. 15 un ale brunemer vos di knecht fun zain foter hoben gegroben in di teg fun zain foter Avrahamen, hoben di Peleshetim zei farshtopt, un zei ongefilt mit erd. 16 un Avimelech hot gezogt tsu Yitzchaken: gei avek fun undz, vorem bist fil machtiker fun undz.

17 iz Yitzchak avekgegangen fun dorten, un hot gelagert in tal fun Gerar, un hot zich dorten bazetst. 18 un Yitzchak hot vider oifgegroben di vaserbrunemer vos me hot gegroben in di teg fun zain foter Avrahamen, un di Peleshetim hoben zei farshtopt noch dem toits fun Avrahamen; un er hot zei gerufen mit nemen azoi vi di nemen vos zain foter hot zei gerufen. 19 un di knecht fun Yitzchaken hoben gegroben in tal, un hoben dorten gefunen a brunem lebedike vaser. 20 hoben zich gekrigt di pastucher fun Gerar mit di pastucher fun Yitzchaken, azoi tsu zogen: undz gehert dos vaser. un er hot gerufen dem nomen fun dem brunem Eshek, vail zei hoben zich geeesekt mit im. 21 un zei hoben gegroben an ander brunem, un hoben zich iber im oich gekrigt. un er hot gerufen zain nomen Sitnah. 22 un er hot zich ibergetrogen fun dorten, un hot gegroben an ander brunem; un zei hoben zich iber im nisht gekrigt. hot er gerufen zain nomen rechovot, vail er hot gezogt: atsund hot undz Hashem gegeben Rechovot, un mir velen vaksen in land.

23 un er iz aroifgegangen fun dorten kein Beer-Sheva. 24 un Hashem hot zich bavizen tsu im in yener nacht, un hot gezogt: ich bin der G‑t fun dain foter Avrahamen; zolst nisht moire hoben, vorem ich bin mit dir, un ich vel dich bentshen, un vel meren dain zomen, fun main knecht Avrahams vegen.

25 hot er dorten geboit a mizbeyech, un er hot gerufen tsu dem nomen Hashem; un er hot dorten oifgeshtelt zain getselt. un di knecht fun Yitzchaken hoben dorten gegroben a brunem.

26 un Avimelech iz gegangen tsu im fun Gerar, mit achuzat zain guten fraint, un pּichul dem Har fun zain cheil. 27 hot Yitzchak tsu zei gezogt: noch vos zeit ir gekumen tsu mir, az ir zeit mir sonem, un hot mich aroisgeshikt fun ich? 28 hoben zei gezogt: zen hoben mir gezen az Hashem iz mit dir, un mir hoben gezogt: zol-zhe zain a shvue tsvishen undz, tsvishen undz un tsvishen dir, un lomir shlisent a bris mit dir. 29 oib du vest ton mit undz beiz! azoi vi mir hoben dich nisht ongerirt, un azoi vi mir hoben mit dir rak guts geton, un mir hoben dich avekgelozt besholem. atsund bistu a gebentshter fun Hashem.

30 hot er gemacht far zei a moltsait, un zei hoben gegesen un getrunken. 31 un zei hoben zich gefedert in der peire, un zei hoben geshvoren einer dem anderen, un Yitzchak hot zei aroisbaleit, un zei zainen avekgegangen fun im besholem.

32 un es iz geven in yenem tog, zainen gekumen di knecht fun Yitzchaken, un hoben im dertseilt vegen a brunem vos zei hoben gegroben, un zei hoben tsu im gezogt: mir hoben gefunen vaser.

33 hot er im gerufen Shevah. derum iz der nomen fun der shtot Beer-Sheva biz oif haintiken tog.

34 un az Esav iz geven fertsik yor alt, hot er genumen far a vaib Yehudit di tochter fun Beeri dem Chitti, un Basmat di tochter fun Elon dem Chitti. 35 un zei zainen geven a hartsbiternish far Yitzchaken un far Rivkahen.

כז

un es iz geven, az Yitzchak iz alt gevoren, un zaine oigen zainen gevoren tsu tunkel tsu zen, hot er gerufen zain elteren zun Esaven, un hot tsu im gezogt: main zun! hot er tsu im gezogt: do bin ich. hot er gezogt: ze nor, ich bin alt, ich veis nisht dem tog fun main toit.u derum nem atsund, ich bet dich, daine vafen, dain failbaitl un dain boigen, un gei arois in feld, un fang mir a gefang; un mach mir a maichl azoi vi ich hob lib, un breng mir, un ich vel esen; kedei main zel zol dich bentshen eider ich shtarb.

un Rivkah hot gehert vi Yitzchak redt tsu zain zun Esaven. un Esav iz avekgegangen in feld, tsu fangen a gefang oif tsu brengen. hot Rivkah gezogt tsu ir zun Yaakoven, azoi tsu zogen: ze, ich hob gehert dain foter reden tsu dain bruder Esaven, azoi tsu zogen: breng mir a gefang, un mach mir a maichl, un ich vel esen, un ich vel dich bentshen far Hashem far main toit.v iz atsund, main zun, her tsu main kol loit vi ich bafel dir. gei akorsht tsu di shof, un breng mir fun dorten tsvei gute tsignbeklech, un ich vel fun zei machen a maichl far dain foter, azoi vi er hot lib. 10 un vest brengen tsu dain foter, er zol esen, kedei er zol dich bentshen far zain toit.w

11 hot Yaakov gezogt tsu zain muter Rivkahen: ze, main bruder Esav iz a mentsh a horiker, un ich bin a mentsh a glater. 12 tomer vet mich main foter ontapּn, vel ich zain in zaine oigen azoi vi an opּnarer, un ich vel brengen oif mir a klole, un nisht a brocha.

13 hot zain muter tsu im gezogt: oif mir dain klole, main zun! nor her tsu main kol, un gei breng mir.

14 iz er gegangen, un hot genumen un gebracht tsu zain muter, un zain muter hot gemacht a maichl azoi vi zain foter hot lib gehat. 15 un Rivkah hot genumen di shenste begdim fun ir elteren zun Esaven, vos zainen geven bai ir in hoiz, un zi hot ongeton ir yingeren zun Yaakoven. 16 un di felchlech fun di tsignbeklech hot zi ongeton oif zaine hent un oif zain glaten haldz. 17 un zi hot gegeben dem maichl un dos broit vos zi hot gemacht, in der hant fun ir zun Yaakoven.

18 un er iz gekumen tsu zain foter, un hot gezogt: foter meiner! hot er gezogt: do bin ich; ver bistu main zun? 19 hot Yaakov gezogt tsu zain foter: ich bin Esav dain bechor; ich hob geton azoi vi du host mir geheisen. heib dich oif, ich bet dich, zets dich, un es fun main gefang, kedei dain zel zol mich bentshen. 20 hot Yitzchak gezogt tsu zain zun: vi hostu epes azoi gich gefunen, main zun? hot er gezogt: vail Hashem dain G‑t hot mir tsugeshikt a traf. 21 hot Yitzchak gezogt tsu Yaakoven: genen, ich bet dich, un lomich dich ontapּn, main zun, oib du bist dos main zun Esav, oder nisht. 22 hot Yaakov genent tsu zain foter Yitzchaken, un er hot im ongetapּt, un hot gezogt: der kol iz der kol fun Yaakoven, ober di hent zainen di hent fun Esaven. 23 un er hot im nisht derkent, vail zaine hent zainen geven horik, azoi vi di hent fun zain bruder Esaven; un er hot im gebentsht. 24 un er hot gezogt: du bist dos main zun Esav? hot er gezogt: ich bin es.

25 hot er gezogt: derlang mir, un ich vel esen fun main zuns gefang, kedei main zel zol dich bentshen. hot er im derlangt, un er hot gegesen; un er hot im gebracht vain, un er hot getrunken. 26 un zain foter Yitzchak hot gezogt tsu im: genen, ich bet dich, un tu mich a kush, main zun. 27 hot er genent, un hot im a kush geton. un er hot geshmekt dem reyech fun zaine begdim, un hot im gebentsht, un gezogt:

 

ze, der reyech fun main zun

iz vi der reyech fun a feld

vos Hashem hot es gebentsht.

28 un HaElokim zol dir geben fun dem toi fun himel,

un fun di fetkeiten fun der erd,

un fil tevuh un vain.

29 felker zolen dir dinen,

un umes zolen zich buken tsu dir.

zei a Har iber daine brider,

un di zin fun dain muter zolen zich buken tsu dir.

farsholten di vos shilten dich,

un gebentsht di vos bentshen dich!

 

30 un es iz geven, az Yitzchak hot geendikt bentshen Yaakoven, iz vi nor Yaakov iz aroisgegangen fun far zain foter Yitzchaken, azoi iz zain bruder Esav ongekumen fun zain geyeg. 31 un er oich hot gemacht a maichl un gebracht tsu zain foter; un er hot gezogt tsu zain foter: zol main foter oifshtein, un esen fun zain zuns gefang, kedei dain zel zol mich bentshen. 32 hot zain foter Yitzchak tsu im gezogt: ver bistu? hot er gezogt: ich bin dain zun, dain bechor Esav. 33 hot Yitzchak getsitert zeyer a grois tsiterenish un er hot gezogt: haint ver iz der vos hot gefangen a gefang un mir gebracht, un ich hob gegesen fun alts eider du bist gekumen, un ich hob im gebentsht? er vet oich zain gebentsht.

34 vi Esav hot gehert di verter fun zain foter, azoi hot er oisgeshrien a zeyer grois un biter geshrei, un er hot gezogt tsu zain foter: bentsh mich oich, main foter. 35 hot er gezogt: dain bruder iz gekumen mit batrug, un hot tsugenumen dain brocha. 36 hot er gezogt: tsi den ruft men zain nomen Yaakov, vail er hot mir shoin tsvei mol oisgenart? main bechoire hot er tsugenumen, un ot hot er atsund tsugenumen main brocha. un er hot gezogt: hostu nisht bahalten far mir a brocha? 37 hot Yitzchak geentfert un hot gezogt tsu Esaven: ze, ich hob im gemacht far a Har iber dir, un ale zaine brider hob ich im gegeben far knecht, un mit tevuh un vain hob ich im farzorgt, un far dir, vos ken ich den ton, main zun? 38 hot Esav gezogt tsu zain foter: iz dos di eintsike brocha bai dir, main foter? bentsh mich oich, main foter. un Esav hot oifgehoiben zain kol un hot geveint. 39 hot zain foter Yitzchak zich opּgerufen un hot tsu im gezogt:

 

ze, vait fun di fetkeiten fun der erd vet zain dain voinung,

un on dem himls toi fun oiben;

40 un oif dain shverd vestu leben,

un dain bruder vestu dinen;

un es vet zain, az du vest zich opּraisen,

vestu aropvarfen zain yoch fun dain haldz.

 

41 un Esav hot faint gekrigen Yaakoven iber der brocha vos zain foter hot im gebentsht, un Esav hot gezogt bai zich in hartsen: zolen onkumen di troierteg noch main foter, un ich vel hergen main bruder Yaakoven.

42 zainen dertseilt gevoren Rivkahen di verter fun ir elteren zun Esaven, un zi hot geshikt un hot gerufen ir yingeren zun Yaakoven, un hot tsu im gezogt: ze, dain bruder Esav treist zich vegen dir, az er vet dich hergen. 43 un atsund, main zun, her tsu main kol, un shtei oif, antloif dir tsu main bruder Lavanen kein Charan. 44 un vest zitsen bai im etleche teg, biz vanen der grimtsoren fun dain bruder vet opּgein; 45 biz der kaas fun dain bruder vet zich opkeren fun dir, un er vet fargesen vos du host im geton; un ich vel shiken, un vel dich opּnemen fun dorten. noch vos zol ich onveren ich beiden in ein tog?

46 un Rivkah hot gezogt tsu Yitzchaken: main leben iz mir nims fun vegen di techter fun Chet; oib Yaakov nemt a vaib fun di techter fun Chet, azoi vi di dozike, fun di techter fun land, vos toig mir dos leben?

כח

hot Yitzchak gerufen Yaakoven, un hot im gebentsht, un hot im bafoilen, un hot tsu im gezogt: zolst nisht nemen a vaib fun di techter fun Kenaan. shtei oif, gei kein Paddan-Aram, tsu dem hoiz fun Betuel, dain muters foter, un nem dir fun dorten a vaib fun di techter fun Lavan, dain muters bruder. un El Shaddai vet dich bentshen, un vet dich fruchpּern un dich meren, un vest veren a gezeml felker. un er vet dir geben di brocha fun Avrahamen, dir un dain zomen mit dir, kedei zolst arben dos land fun dain voinshaft, vos Elokim hot gegeben tsu Avrahamen.

un Yitzchak hot avekgeshikt Yaakoven, un er iz gegangen kein Paddan-Aram, tsu Lavan dem zun fun Betuel dem Aramit, dem bruder fun Rivkah, der muter fun Yaakoven un Esaven.

un Esav hot gezen az Yitzchak hot gebentsht Yaakoven, un hot im avekgeshikt kein Paddan-Aram, zich tsu nemen a vaib fun dorten; az ven er hot im gebentsht, hot er im bafoilen, azoi tsu zogen: zolst nisht nemen a vaib fun di techter fun Kenaan; un Yaakov hot tsugehert tsu zain foter un tsu zain muter, un iz gegangen kein Paddan-Aram. un Esav hot gezen az di techter fun Kenaan zainen shlecht in di oigen fun zain foter Yitzchaken, un Esav iz gegangen tsu Yishmaelen, un hot, tsu zaine andere vaiber, zich genumen far a vaib Machalat di tochter fun Yishmael, Avrahams zun, di shvester fun Nevayoten.

uaietse

10 un Yaakov iz aroisgegangen fun Beer-Sheva, un iz gegangen kein Charan. 11 un er hot getrofen an ort, un iz dorten gebliben nechtiken, vorem di zun iz untergegangen; un er hot genumen fun di shteiner fun dem ort, un gemacht far zain tsukopns, un hot zich geleigt in yenem ort. 12 hot zich im gechlumt, ersht a leiter shteit oif der erd, un zain shpּits greicht bizen himel, un ze, Malachim fun Elokim geyen aroifblikendik un nideren arop oif im. 13 un ot shteit Hashem iber im, un er zogt: ich bin Hashem der G‑t fun dain foter Avrahamen, un Elochei Yitzchaken. dos land vos du ligst deroif, tsu dir vel ich es geben, un tsu dain zomen. 14 un dain zomen vet zain azoi vi shtoib fun der erd, un vest zich oisshpּreiten kein mayrev un kein mizrech un kein tsafón un kein dorem, un bentshen velen zich mit dir un mit dain zomen ale mishpoches fun der erd. 15 un ze, ich vel zain mit dir, un ich vel dich hiten umetum vu du vest gein, un ich vel dich umkeren tsu der doziker erd, vorem ich vel dich nisht farlozen, biz vanen ich hob geton vos ich hob dir tsugezogt.

16 hot Yaakov zich oifgechapt fun zain shlof, un er hot gezogt: far vor,x Hashem iz faran in dem doziken ort, un ich hob nisht gevust. 17 un er hot moire gehat, un hot gezogt: vi mordik iz der doziker ort! dos iz nisht andersh vi dos hoiz fun Elokim, un dos iz der toier fun himel.

18 un Yaakov hot zich gefedert in der peire, un er hot genumen dem shtein vos er hot gemacht far zain tsukopns, un hot im gemacht far a zailshtein, un er hot aroifgegosen eil oif zain shpּits. 19 un er hot gerufen dem nomen fun yenem ort beit-El, ober Luz iz geven der nomen fun der shtot tsuersht. 20 un Yaakov hot a neyder geton, azoi tsu zogen: oib Elokim vet zain mit mir, un vet mich hiten oif dem doziken veg vos ich gei, un er vet mir geben broit tsum esen, un a beged ontsuton, 21 un ich vel mich umkeren besholem tsu main foters hoiz, azoi vet Hashem mir zain tsum Elokim (main Elokim). 22 un der doziker shtein vos ich hob gemacht far a zailshtein, vet zain a hoiz fun Elokim; un fun alts vos du vest mir geben, vel ich mesren maiser tsu dir.

כט

un Yaakov hot oifgehoiben zaine fis, un iz gegangen tsu dem land fun di kinder fun mizrech. un er hot a kuk geton, ersht a brunem iz in feld, un ze, drai stades shof hoieren dorten bai im; vorem fun yenem brunem flegt men ontrinken di stades, un der shtein oifen moil fun brunem iz geven grois. un az dorten hoben zich tsunoifgezamlt ale stades, hot men aropgekaiklt dem shtein fun dem moil fun brunem, un me hot ongetrunken di shof, un umgekert dem shtein oifen moil fun dem brunem oif zain ort.

hot Yaakov tsu zei gezogt: fun vanen zeit ir, maine brider? hoben zei gezogt: fun Charan zainen mir. hot er tsu zei gezogt: kent ir Lavan dem zun fun Nachoren? hoben zei gezogt: mir kenen. hot er tsu zei gezogt: iz frid tsu im? hoben zei gezogt: frid; un on kumt zain tochter Rachel mit di shof. hot er tsu zei gezogt: zet, der tog iz noch grois, noch nisht tsait dos fich zol ingezamlt veren; trinkt on di shof, un geit fitert. hoben zei gezogt: mir kenen nisht, biz vanen ale stades velen zich tsunoifzamlen, un me vet aropkaiklen dem shtein fun dem moil fun brunem; un mir velen ontrinken di shof.

vi er redt noch mit zei, azoi iz Rachel untergekumen mit ir foters shof; vorem zi iz geven a pּastucherin. 10 un es iz geven, vi Yaakov hot derzen Rachelen, di tochter fun Lavan, zain muters bruder, un di shof fun Lavan, zain muters bruder, azoi hot Yaakov genent, un hot aropgekaiklt dem shtein fun dem moil fun brunem, un hot ongetrunken di shof fun Lavan, zain muters bruder. 11 un Yaakov hot gekusht Rachelen, un hot oifgehoiben zain kol un hot geveint. 12 un Yaakov hot dertseilt Rachelen az er iz ir foters an eigener, un az er iz Rivkahs a zun; un zi iz gelofen, un hot ongezogt ir foter.

13 un es iz geven, vi Lavan hot gehert di herung vegen Yaakov, zain shvesters zun, azoi iz er im gelofen antkegen, un er hot im gehaldzt un im gekusht, un hot im araingebracht in zain hoiz. un er hot dertseilt Lavanen ale yene gesheenishen. 14 un Lavan hot tsu im gezogt: far vor, main bein un main fleish bistu. un er iz gezesen bai im a chodesh tsait.

15 hot Lavan gezogt tsu Yaakoven: tsi vail du bist meiner an eigener, zosltu mir dinen umzist? zog mir vos iz dain loin. 16 un Lavan hot gehat tsvei techter; der nomen fun der elterer iz geven Leah, un der nomen fun der yingerer Rachel. 17 un Leahs oigen zainen geven shlafe, un Rachel iz geven shein oifen geshtalt, un shein oifen ponem, 18 un Yaakov hot lib gekrigen Rachelen; un er hot gezogt: ich vel dir dinen ziben yor far dain yingerer tochter Rachelen. 19 hot Lavan gezogt: beser ich zol zi dir geben, eider ich zol zi geben tsu an ander man; blaib bai mir.

20 un Yaakov hot gedint far Rachelen ziben yor, un zei zainen geven in zaine oigen azoi vi etleche teg, fun zain libshaft tsu ir. 21 un Yaakov hot gezogt tsu Lavanen: gib mir main vaib, vorem maine teg zainen derfilt gevoren; un ich vel kumen tsu ir.

22 hot Lavan ingezamlt ale mentshen fun dem ort, un er hot gemacht a moltsait. 23 un es iz geven in ovent, hot er genumen zain tochter Leahen, un hot zi gebracht tsu im, un er iz gekumen tsu ir. 24 un Lavan hot ir gegeben zain dinst Zilpahen – far a dinst tsu zain tochter Leahen.

25 un es iz geven in der peire, ersht dos iz Leah. hot er gezogt tsu Lavanen: vos hostu mir do geton? hob ich nisht gedint bai dir far Rachelen, un far vos hostu mich genart? 26 hot Lavan gezogt: es vert nisht geton azoi in undzer Makom, oistsugeben di yingere far der elterer. 27 derfil di vachy fun der, un mir velen dir oich yene geben, far dem dinst vos du vest dinen bai mir noch ziben andere yor.

28 hot Yaakov azoi geton, un er hot derfilt di vach fun der; un er hot im gegeben zain tochter Rachelen, im far a vaib. 29 un Lavan hot gegeben tsu zain tochter Rachelen zain dinst Bilhahen far a dinst tsu ir.

30 un er iz gekumen oich tsu Rachelen. un er hot Rachelen oich mer lib gehat fun Leahen; un er hot gedint bai im noch ziben andere yor.

31 un Hashem hot gezen az Leah iz umbalibt, un er hot geefent ir tracht; un Rachel iz geven an akore. 32 un Leah iz trogedik gevoren, un hot geboren a zun, un zi hot gerufen zain nomen Reuven, vail zi hot gezogt: yo, Hashem hot gezen main fain, vorem atsund vet mich main man lib hoben. 33 un zi iz vider trogedik gevoren, un hot geboren a zun, un zi hot gezogt: vail Hashem hot gehert az ich bin umbalibt, derum hot er mir gegeben oich dem doziken; un zi hot gerufen zain nomen Shimon. 34 un zi iz vider trogedik gevoren, un hot geboren a zun, un zi hot gezogt: atsund dos mol vet main man veren tsugeton tsu mir, vail ich hob im geboren drai zin; derum hot men gerufen zain nomen Levi. 35 un zi iz vider trogedik gevoren, un hot geboren a zun, un zi hot gezogt: dos mol tu ich loiben Hashem; derum hot zi gerufen zain nomen Yehudah. un zi hot oifgehert geberen.

ל

un az Rachel hot gezen az zi gebert nisht fun Yaakoven, hot Rachel mekane geven ir shvester, un zi hot gezogt tsu Yaakoven: gib mir kinder, anit shtarb ich. hot der tsoren fun Yaakoven gegrimt oif Rachelen, un er hot gezogt: bin ich den oif dem ort fun Elokim, vos hot farmiten fun dir frucht fun laib? hot zi gezogt: ot iz main dinst Bilhah, kum tsu ir, un zi vet geberen oif maine kni, un oich ich vel oifgericht veren fun ir.

un zi hot im gegeben ir dinst Bilhahen far a vaib, un Yaakov iz tsu ir gekumen. un Bilhah iz trogedik gevoren, un hot Yaakoven geboren a zun. un Rachel hot gezogt: Elokim hot zich far mir ongenumen, un hot oich main kol tsugehert, un mir gegeben a zun; derum hot zi gerufen zain nomen Dan. un Bilhah, Rachels dinst, iz vider trogedik gevoren, un hot Yaakoven geboren a tsveiten zun. un Rachel hot gezogt: shtarke ranglenishen hob ich zich geranglt mit main shvester, un ich bin baigekumen; derum hot zi gerufen zain nomen Naphtali.

un Leah hot gezen az zi hot oifgehert geberen, hot zi genumen ir dinst Zilpahen, un zi gegeben Yaakoven far a vaib. 10 un Zilpah, Leahs dinst, hot Yaakoven geboren a zun. 11 hot Leah gezogt: mezl iz gekumen; un zi hot gerufen zain nomen Gad. 12 un Zilpah, Leahs dinst, hot Yaakoven geboren a tsveiten zun. 13 hot Leah gezogt: oif main glik! vorem di techter velen mich shatsen gliklech; un zi hot gerufen zain nomen Asher.

14 un Reuven iz gegangen in di teg fun veitsshnit, un hot gefunen libepּelech in feld, un hot zei gebracht tsu zain muter Leahen. hot Rachel gezogt tsu Leahen: gib mir, ich bet dich, fun dain zuns libepּelech. 15 hot zi gezogt tsu ir: vintsik vos du host tsugenumen main man, vilstu noch tsunemen main zuns libepּelech? hot Rachel gezogt: derfar zol er ligen mit dir haintike nacht, far di libepּelech fun dain zun.

16 un vi Yaakov iz gekumen fun feld in ovent, azoi iz Leah im aroisgegangen antkegen, un hot gezogt: tsu mir muztu kumen, vorem opּdingen hob ich dich opּgedungen far di libepּelech fun main zun. un er iz mit ir gelegen in yener nacht. 17 un Elokim hot tsugehert tsu Leahen, un zi iz trogedik gevoren, un hot Yaakoven geboren a finften zun. 18 un Leah hot gezogt: Elokim hot gegeben main Sachar far vos ich hob gegeben main dinst tsu main man; un zi hot gerufen zain nomen Yissakhar. 19 un Leah iz vider trogedik gevoren, un hot Yaakoven geboren a zeksten zun. 20 un Leah hot gezogt: HaElokim hot mich bashonken mit a guten geshank; dos mol vet main man voinen mit mir, vail ich hob im geboren zeks zin; un zi hot gerufen zain nomen Zevulun. 21 un dernoch hot zi geboren a tochter, un zi hot gerufen ir nomen Dinah.

22 un Elokim hot gedacht on Rachelen, un Hashem hot tsugehert tsu ir, un hot geefent ir tracht. 23 un zi iz trogedik gevoren, un hot geboren a zun; un zi hot gezogt: Elokim hot opgeton main charpe. 24 un zi hot gerufen zain nomen Yosef, azoi tsu zogen: Hashem zol mir tsugeben noch an ander zun.

25 un es iz geven, az Rachel hot geboren Yosefen, hot Yaakov gezogt tsu Lavanen: loz mich avek, un ich vel gein tsu main ort un tsu main land. 26 gib mir maine vaiber un maine kinder, vos ich hob dir far zei gedint, un ich vel gein; vorem du veist main dinst vos ich hob dir gedint.

27 hot Lavan tsu im gezogt: oib, ich bet dich, ich hob gefunen chein in daine oigen – ich hob gemerkt az Hashem hot mich gebentsht fun daintvegen. 28 un er hot gezogt: zog mir dain loin, un ich vel geben.

29 hot er tsu im gezogt: du veist vi ich hob dir gedint, un vos dain fich iz gevoren unter mir; 30 vorem vintsik-vos hostu gehat far mir, un es hot zich farmert leruv, un Hashem hot dich gebentsht in maine trit. un atsund, ven vel ich oich ton far main hoizgezint?

31 hot er gezogt: vos zol ich dir geben? hot Yaakov gezogt: zolst mir gornisht geben; oib du vest mir ton di dozike zach, vel ich vider fiteren daine shof, un hiten: 32 ich vel durchgein haint durch ale daine shof, opּtsuton fun dorten itlech geshpּrenklt un geflekt lam,z un itlech tunkel lam tsvishen di shepּsn, un geflekt un geshpּrenklt tsvishen di tsigen; un azoins zol zain main loin. 33 un eides zogen vet oif mir main erlechkeit far dir, in a shpּeterdiken tog, az du vest kumen iberkuken main loin: itlecher vos iz nisht geshpּrenklt un geflekt tsvishen di tsigen un tunkel tsvishen di shepּsn, iz dos a gegnbets bai mir.

34 hot Lavan gezogt: yo, zol zain azoi vi dain vort. 35 un er hot opgeton in yenem tog di geshtraifte un geflekte bek, un ale geshpּrenklte un geflekte tsigen, itlecher vos hot oif zich veis, un itlech tunkls tsvishen di shepּsn, un er hot zei ibergegeben in der hant fun zaine zin. 36 un er hot gemacht drai teg vegs tsvishen zich un tsvishen Yaakoven. un Yaakov hot gefitert Lavans iberike shof.

37 hot Yaakov zich genumen faichte shteklech fun topּolie, un mandlboim, un pּlatanenboim, un er hot oisgesheilt oif zei vaise oissheilungen, opּdekndik dos vaise vos oif di shteklech. 38 un er hot araingeshtelt di shteklech vos er hot arumgesheilt, in di korites, in di vaserrines vu di shof kumen trinken, akegen di shof; un zei hoben zich gepּort az zei zainen gekumen trinken. 39 un di shof hoben zich gepּort far di shteklech, un di shof hoben geboren geshtraifte, geshpּrenklte, un geflekte. 40 un di lemer hot Yaakov opgesheidt – un er hot tsugekert di penemer fun di shof in Lavans shof tsu di geshtraifte un ale tunkele – un hot zich gemacht stades bazunder, un hot zei nisht geshtelt mit Lavans shof. 41 un es iz geven, ven nor di shtarke shof hoben zich gepּort, azoi flegt Yaakov arainton di shteklech far di oigen fun di shof in di korites, kedei zei zolen zich Paran bai di shteklech; 42 ober az di shof zainen geven shvache, flegt er nisht arainton; azoi flegen di shvache onkumen Lavanen, un di shtarke Yaakoven. 43 un der man iz gevoren zeyer zeyer raich, un er hot gehat fil shof, un dinsten un knecht, un kemlen un eizlen.

לא

un er hot gehert di verter fun Lavans zin, azoi tsu zogen: Yaakov hot tsugenumen alts vos undzer foter hot gehat, un fun undzer foters hob hot er gemacht di dozike gantse raichkeit. un Yaakov hot gezen on Lavans ponem, ersht er iz nisht tsu im vi nechten-eyernechten. un Hashem hot gezogt tsu Yaakoven: ker zich um tsu dem land fun daine elteren, un tsu dain opshtam, un ich vel zain mit dir. hot Yaakov geshikt un hot gerufen Rachelen un Leahen in feld, tsu zaine shof. un er hot tsu zei gezogt: ich ze on ier foters ponem, az er iz nisht tsu mir vi nechten-eyernechten; ober der G‑t fun main foter iz geven mit mir. un ir veist az mit main gantsen koiech hob ich gedint ier foter. un ier foter hot gemacht geshpּet fun mir, un hot gebiten main loin Tzoan mol, nor Elokim hot im nisht gelozen shlechts ton mit mir. az er hot azoi gezogt: geshpּrenklte zolen zain dain loin, hoben ale shof geboren geshpּrenklte; un az er hot azoi gezogt: geshtraifte zolen zain dain loin, hoben ale shof geboren geshtraifte. un Elokim hot avekgenumen fun ier foters fich, un gegeben mir. 10 un es iz geven in der tsait ven di shof hoben zich gepּort, hob ich oifgehoiben maine oigen, un hob gezen in cholem, ersht di bek vos shpּringen oif di shof zainen geshtraifte, geshpּrenklte, un geflekte. 11 un der malech fun HaElokim hot gezogt tsu mir in cholem: Yaakov! un ich hob gezogt: do bin ich. 12 hot er tsu mir gezogt: heib akorsht oif daine oigen un ze, ale bek vos shpּringen oif di shof zainen geshtraifte, geshpּrenklte, un geflekte; vorem ich hob gezen alts vos Lavan tut tsu dir. 13 ich bin hoel fun beit-El vos du host dorten gezalbt a zailshtein, vu du host geton a neyder tsu mir. un atsund shtei oif, gei arois fun dos land, un ker zich um tsu dem land fun dain geburt.

14 hoben Rachel un Leah geentfert un gezogt tsu im: hoben mir den noch a Chelek oder a yerushe in undzer foters hoiz? 15 zainen mir nisht azoi vi fremde farrechnt bai im? vorem er hot undz farkoift, un oifesen oich oifgegesen dos gelt far undz. 16 vorem di gantse eshires vos Hashem hot avekgenumen fun undzer foter, dos iz undzers un undzere kinders. un atsund, alts vos Elokim hot dir geheisen, tu.

17 iz Yaakov oifgeshtanen, un hot aroifgezetst zaine kinder un zaine vaiber oif kemlen; 18 un er hot avekgefirt dos gantse fich zains, un zain gantsen farmeg vos er hot ongekliben, dos fich fun zain eigens vos er hot ongekliben in Paddan-Aram – kedei tsu gein tsu zain foter Yitzchaken, kein Kenaan. 19 un Lavan iz geven avekgegangen sheren zaine shof. hot Rachel aroisgegnvet dem trofim fun ir foter. 20 un Yaakov hot gegnbet dos harts fun Lavan dem Aramit mit vos er hot im nisht gelozt merken az er antloift. 21 un er iz antlofen mit alts vos er hot gehat, un er iz oifgeshtanen un aribergegangen dem taich, un hot gekert zain ponem tsum barg Gilad.

22 iz ongezogt gevoren Lavanen oifen driten toga az Yaakov iz antlofen. 23 hot er genumen zaine brider mit zich, un hot im nochgeiogt ziben teg vegs, un er hot im ongeiogt oifen barg Gilad.

24 iz Elokim gekumen tsu Lavan dem Aramit in a cholem fun der nacht, un hot tsu im gezogt: hit dich, zolst nisht reden mit Yaakoven fun guts biz shlechts.

25 un Lavan hot ongeiogt Yaakoven. un Yaakov hot oifgeshtelt zain getselt oifen barg; oich Lavan un zaine brider hoben oifgeshtelt oifen barg Gilad. 26 hot Lavan gezogt tsu Yaakoven: vos hostu geton vos du host gegnbet main harts, un host avekgefirt maine techter azoi vi gefangene fun shverd? 27 far vos bistu antlofen bahaltenerheit, un host zich avekgeganvet fun mir, un host mir nisht oisgezogt, az ich zol dich baleiten mit simcha un mit gezangen, mit pּoik un mit harf? 28 un host mich nisht gelozen kushen maine zin un maine techter. narish hostu atsund geton. 29 main hant hot bekoyech tsu ton mit ich shlechts, nor der G‑t fun ier foter hot nechten bai nacht gezogt tsu mir, azoi tsu zogen: hit dich fun tsu reden mit Yaakoven fun guts biz shlechts. 30 un atsund, avekgein bistu avekgegangen, vail benken hostu zich farbenkt noch dain foters hoiz, lemai ober hostu gegnbet main G‑ter?

31 hot Yaakov geentfert un hot gezogt tsu Lavanen: vail ich hob moire gehat, vorem ich hob geklert: tomer vestu avekroiben daine techter fun mir. 32 bai vemen ober du vest gefinen dain G‑ter, der zol nisht leben. far undzere brider derken vos iz dains bai mir, un nem dir tsu. un Yaakov hot nisht gevust az Rachel hot es gegnbet.

33 iz Lavan araingegangen in dem getselt fun Yaakoven, un in dem getselt fun Leahen, un in dem getselt fun di tsvei dinsten, un er hot nisht gefunen; un er iz aroisgegangen fun Leahs getselt, un iz araingegangen in dem getselt fun Rachelen. 34 un Rachel hot genumen dem trofim, un hot im araingeton in zotlkishen fun dem kemel, un hot zich gezetst deroif; un Lavan hot arumgetapּt dos gantse getselt, un hot nisht gefunen. 35 hot zi gezogt tsu ir foter: zol nisht fardrisen in di oigen fun main Har, vos ich ken nisht oifshtein far dir, vail der shteiger fun vaiber iz bai mir. un er hot gezucht, un hot nisht gefunen dem trofim.

36 hot Yaakoven fardrosen, un er hot zich gekrigt mit Lavanen. un Yaakov hot zich opּgerufen un hot gezogt tsu Lavanen: vos iz main farbrech, vos iz main chet, vos du host mich nochgeiogt? 37 az du host durchgetapּt ale maine zachen, vos hostu gefunen fun ale daine chaּlei-bit? leig es do far maine brider un daine brider, un zolen zei antsheiden tsvishen undz beiden. 38 far di tsvantsik yor vos ich bin geven mit dir, hoben daine shepּsn un daine tsigen nisht far vorfen, un di viders fun daine shof hob ich nisht gegesen. 39 a fartsukte hob ich nisht gebracht tsu dir; ich fleg laiden ir shoden; fun main hant flegstu es oifmonen, gegnbet bai tog, tsi gegnbet bai nacht. 40 bai tog flegt mich oifesen di hits, un der perost bai nacht; un main shlof hot gevaicht fun maine oigen. 41 far tsvantsik yor bin ich geven in dain hoiz: fertsen yor hob ich dir gedint far daine tsvei techter, un zeks yor far daine shof; un du host gebiten main loin Tzoan mol. 42 ven es ver nisht der G‑t fun main foter, Elochei Avrahamen un di forcht fun Yitzchaken, volt geven mit mir, volstu mich atsund avekgeshikt mit leidiken. Hashem hot gezen main fain un di maternish fun maine hent, un er hot antsheidt nechten bai nacht.

43 hot Lavan geentfert un hot gezogt tsu Yaakoven; di techter zainen maine techter, un di kinder maine kinder, un di shof maine shof, un alts vos du zest iz meins; un vos ken ich haint ton tsu di dozike techter maine, oder tsu zeyere kinder vos zei hoben geboren? 44 un atsund, kum lomir shlisenb a bris, ich un du, un zol es zain tsum eides tsvishen mir un tsvishen dir.

45 hot Yaakov genumen a shtein, un hot im oifgeshtelt far a zailshtein. 46 un Yaakov hot gezogt tsu zaine brider: klaibt on shteiner. hoben zei genumen shteiner, un gemacht a hoifen, un zei hoben gegesen dorten oifen hoifen. 47 un Lavan hot im gerufen yagar-shoׂhaduto, un Yaakov hot im gerufen gal-Iddo. 48 un Lavan hot gezogt: der doziker hoifen iz an eides tsvishen mir un tsvishen dir haint. derum hot men gerufen zain nomen Gilad; 49 un oich Mitzpah, vail er hot gezogt: Hashem zol aropּkuken tsvishen mir un tsvishen dir, ven mir velen zain farhoilen einer fun anderen, 50 oib du vest painiken maine techter, un oib du vest tsunemen andere vaiber tsu maine techter, beis kein mentsh iz nishto leben undz; ze, Elokim iz an eides tsvishen mir un tsvishen dir.

51 un Lavan hot gezogt tsu Yaakoven: ot iz der doziker hoifen, un ot iz der zailshtein, vos ich hob oifgeshtelt tsvishen mir un tsvishen dir. 52 an eides iz der doziker hoifen, un an eides der zailshtein, az ich vel nisht aribergein dem doziken hoifen tsu dir, un az du vest nisht aribergein dem doziken hoifen un dem doziken zailshtein tsu mir, tsum beizen. 53 zol Elochei Avrahamen, un Elochei Nachoren, der G‑t fun zeyer foter, mishpeten tsvishen undz. un Yaakov hot geshvoren bai der forcht fun zain foter Yitzchaken.

54 un Yaakov hot geshochten shlachtopּfer oifen barg, un er hot gerufen zaine brider tsu esen broit; un zei hoben gegesen broit, un hoben genechtikt oifen barg.

לב

1(31:55)  un Lavan hot zich gefedert in der peire, un er hot gekusht zaine zin un zaine techter, un hot zei gebentsht; un Lavan iz avekgegangen, un hot zich umgekert tsu zain ort.

2(1)  un Yaakov iz gegangen oif zain veg, un Malachim fun Elokim hoben im bagegnt. 3(2)  un Yaakov hot gezogt, az er hot zei derzen: G‑ts machne iz dos; un er hot gerufen dem nomen fun yenem ort Machanayim.

uaishalach

4(3)  un Yaakov hot geshikt shluchim forois far zich tsu zain bruder Esaven kein land Seir, in feld fun Edom. 5(4)  un er hot zei bafoilen, azoi tsu zogen: azoi zolt ir zogen tsu main Har, tsu Esaven: azoi hot gezogt dain knecht Yaakov: bai Lavanen hob ich gevoint, un ich hob zich oifgehalten biz atsund. 6(5)  un ich hob oksen un eizlen, shof, un knecht un dinsten; hob ich geshikt onzogen main Har, kedei tsu gefinen chein in daine oigen. 7(6)  hoben di shluchim zich umgekert tsu Yaakoven, azoi tsu zogen: mir zainen gekumen tsu dain bruder, tsu Esaven, un er geit dir oich antkegen, un fir hundert man mit im. 8(7)  hot Yaakov zeyer moire gekrigen, un er iz geven baklemt. un er hot tseteilt dos folk vos mit im, un di shof un di rinder un di kemlen, in tsvei machnus. 9(8)  un er hot gezogt: oib Esav vet kumen oif ein machne, un vet zi shlogen, vet di iberike machne antrunen veren.

10(9)  un Yaakov hot gezogt: der G‑t fun main foter Avrahamen, un der G‑t fun main foter Yitzchaken, Hashem, vos hot gezogt tsu mir: ker zich um tsu dain land un tsu dain opshtam, un ich vel guts ton mit dir; 11(10)  ich bin tsu klein far ale chasadim un far al der traishaft vos du host geton mit dain knecht; vorem mit main shteken bin ich aribergegangen dem doziken Yarden, un atsund bin ich gevoren tsvei machnus. 12(11)  zei mich matsl, ich bet dich, fun der hant fun main bruder, fun der hant fun Esaven, vorem ich hob moire far im, er zol nisht kumen un mich shlogen muter mit kinder. 13(12)  du host doch gezogt: guts ton vel ich guts ton mit dir, un ich vel machen dain zomen azoi vi der zamd fun yam, vos ken nisht getseilt veren fun filkeit.

14(13)  un er hot dorten genechtikt yene nacht; un er hot genumen fun vos im iz gekumen tsu der hant, a Mattanah far zain bruder Esaven: 15(14)  tsvei hundert tsigen, un tsvantsik bek, tsvei hundert shepּsn, un tsvantsik viders, 16(15)  draisik kemlen zeigedike mit zeyere yunge, fertsik ki, un Tzoan oksen, tsvantsik eizelins, un Tzoan yunge eizlen. 17(16)  un er hot ibergegeben in der hant fun zaine knecht, tsu stade, tsu stade bazunder; un er hot ongezogt zaine knecht: geit mir forois, un vare zolt ir machen tsvishen stade un stade. 18(17)  un er hot bafoilen dem ershten, azoi tsu zogen: az dich vet bagegenen Esav main bruder, un vet dich fregen, azoi tsu zogen: vemes bistu? un vuhin geistu? un vemes zainen di dozike far dir? 19(18)  zolstu zogen: dain knecht Yaakovs; a Mattanah iz dos geshikt tsu main Har, tsu Esaven; un on iz er oich hinter undz. 20(19)  un er hot bafoilen oich dem tsveiten un dem driten, un ale vos zainen gegangen hinter di stades, azoi tsu zogen: azoi vi di dozike reid zolt ir reden tsu Esaven, az ir treft im; 21(20)  un ir zolt zogen: on iz oich dain knecht Yaakov hinter undz. vorem er hot gezogt: lomich im iberbeten mit der Mattanah vos geit mir forois, un dernoch vel ich zen zain ponem, efsher vet er mich oifnemen.

22(21)  iz di Mattanah avek im forois, un er hot genechtikt yene nacht in lager. 23(22)  un er iz oifgeshtanen in yener nacht, un hot genumen zaine tsvei vaiber, un zaine tsvei dinsten, un zaine elf kinder, un er iz aribergeforen dem iberfor fun Yabbok. 24(23) er hot zei genumen, un hot zei aribergefirt iberen taich, un hot aribergefirt vos er hot gehat.

25(24) un az Yaakov iz gebliben alein, hot a man zich geranglt mit im biz der frimorgen iz oifgegangen. 26(25) un az er hot gezen az er ken im nisht baikumen, hot er ongerirt dos chelel fun zain dich; un dos chelel fun Yaakovs dich iz oisgelunken gevoren in zain ranglen zich mit im. 27(26) hot er gezogt: loz mich avek, vorem der frimorgen iz oifgegangen. hot er gezogt: ich vel dich nisht aveklozen, saiden vest mich bentshen. 28(27) hot er tsu im gezogt: vos iz dain nomen? hot er gezogt: Yaakov. 29(28) hot er gezogt: nisht mer zol Yaakov gerufen veren dain nomen, naiert Yisroel, vorem host geshtriten mit Elokim un mit mentshen, un bist baigekumen. 30(29) hot Yaakov gefregt un hot gezogt: zog mir, ich bet dich, dain nomen. hot er gezogt: noch vos den fregstu oif main nomen? un er hot im dorten gebentsht.c 31(30) un Yaakov hot gerufen dem nomen fun dem ort Peniel, vail : ich hob gezen Elokim ponem el ponem, un main zel iz nitsl gevoren.

32(31) un di zun iz im oifgegangen vi er iz aribergegangen Peniel. un er hot gehunken oif zain dich. 33(32) derum esen nisht di kinder fun Yisroel dem shpּanoder vos oifen chelel fun dich, biz oif haintiken tog; vail er hot ongerirt dos chelel fun Yaakovs dich, dem shpּanoder.

לג

un Yaakov hot oifgehoiben zaine oigen, un hot a kuk geton, ersht Esav kumt on, un fir hundert man mit im; hot er ingeteilt di kinder tsu Leahen, un tsu Rachelen, un tsu di tsvei dinsten. un er hot geshtelt di dinsten un zeyere kinder tsuersht, un Leahen un ire kinder hinter zei, un Rachelen un Yosefen di letste. un er iz avek zei forois, un er hot zich gebukt tsu der erd ziben mol biz er hot genent tsu zain bruder.

iz Esav im gelofen antkegen, un er hot im arumgenumen, un iz im gefalen oifen haldz, un hot im gekusht, un zei hoben geveint. un er hot oifgehoiben zaine oigen, un hot gezen di vaiber un di kinder, un er hot gezogt: ver zainen di dozike bai dir? hot er gezogt: di kinder mit vos Elokim hot gelaitzelikt dain knecht.

hoben genent di dinsten, zei un zeyere kinder, un hoben zich gebukt. un oich Leah un ire kinder hoben genent, un hoben zich gebukt; un dernoch hoben genent Yosef un Rachel, un hoben zich gebukt.

hot er gezogt: vos iz bai dir di dozike gantse machne vos ich hob bagegnt? hot er gezogt: tsu gefinen chein in di oigen fun main Har. hot Esav gezogt: ich hob genug, main bruder, zol blaiben bai dir vos bai dir. 10 hot Yaakov gezogt: nain, ich bet dich; oib, ich bet dich, ich hob gefunen chein in daine oigen, zolstu onnemen main Mattanah fun main hant, vorem ich hob gezen dain ponem, azoi vi me zet dem ponem fun Elokim, un du host mich bavilikt. 11 nem on, ich bet dich, main geshank vos iz dir gebracht gevoren, vail Elokim hot mich gelaitzelikt, un vail bai mir iz do fun alem. un er iz tsugeshtanen tsu im, biz er hot ongenumen.

12 hot er gezogt: lomir tsien un gein, un ich vel gein leben dir. 13 hot er tsu im gezogt: main Har merkt az di kinder zainen yung, un di shof un di rinder zainen bai mir zeigedike, un az me vet zei tsutraiben ein tog, velen oisshtarben ale shof. 14 zol, ich bet dich, main Har avekgein forois far zain knecht, un ich vel mir tsien pamelech noch di trit fun dem fich vos far mir, un noch di trit fun di kinder, biz vanen ich vel kumen tsu main Har kein Seir. 15 hot Esav gezogt: lomich opּshtelen bai dir fun dem folk vos mit mir. hot er gezogt: noch vos gor zol ich gefinen chein in di oigen fun main Har?

16 un Esav hot zich umgekert in yenem tog oif zain veg kein Seir. 17 un Yaakov hot avekgetsoigen kein sukot, un er hot geboit far zich a hoiz, un far zaine fich hot er gemacht baidlech; derum hot men gerufen dem nomen fun dem ort sukot.

18 un Yaakov iz gekumen besholem in der shtot Shechem vos in land Kenaan, ven er iz gekumen fun Paddan-Aram; un er hot gelagert far der shtot. 19 un er hot opgekoift dos shtik feld vos er hot dorten oifgeshtelt zain getselt, fun der hant fun di kinder fun Chamor dem foter fun Shechemen, far hundert kesitoh. 20 un er hot dorten oifgeshtelt a mizbeyech, un hot im gerufen El-ֱlֹhei-Yisroel.

לד

un Dinah di tochter fun Leahen, vos zi hot geboren Yaakoven, iz aroisgegangen zen di techter fun land. hot Shechem der zun fun Chamor dem Chivi, dem firsht fun land, zi derzen, un er hot zi genumen, un iz gelegen mit ir, un hot zi gepainikt. un zain zel hot zich baheft on Yaakovs tochter Dinahen, un er hot lib gekrigen di meidl, un er hot geredt tsum hartsen fun der meidl. un Shechem hot gezogt tsu zain foter Chamran, azoi tsu zogen: nem mir di dozike meidl far a vaib.

un Yaakov hot gehert az er hot farumreinikt zain tochter Dinahen, ven zaine zin zainen geven mit zain fich in feld; hot Yaakov geshvigen biz zei zainen gekumen.

un Chamor der foter fun Shechemen iz aroisgekumen tsu Yaakoven, tsu reden mit im. un di zin fun Yaakoven zainen gekumen fun feld, vi zei hoben es gehert; un di mener hoben zich geklemt, un zei hot shtark gebrent vos er hot bagangen a neboֿloh akegen Yisroel, tsu ligen mit der tochter fun Yaakoven, vos azoi-vos tor nisht geton veren.

un Chamor hot geredt mit zei, azoi tsu zogen: di zel fun main zun Shechemen glust noch ier tochter. git zi im, ich bet ich, far a vaib. un zeit zich metchten mit undz; eyere techter vet ir undz geben, un undzere techter vet ir ich nemen. 10 un ir vet zich bazetsen bai undz, un dos land vet ligen far ich; zitst un farkert drinen un bafestikt ich in ir. 11 un Shechem hot gezogt tsu ir foter un tsu ire brider: lomich gefinen chein in eyere oigen, un vos ir vet mir zogen, vel ich geben. 12 mert oif mir Noden un matonus biz gor, un ich vel geben azoi vi ir vet mir zogen, nor git mir di meidl far a vaib.

13 hoben di zin fun Yaakoven geentfert Shechemen un zain foter Chamran mit batrug, un zei hoben geredt – vail er hot farumreinikt zeyer shvester Dinahen – 14 un zei hoben tsu zei gezogt: mir kenen nisht ton di dozike zach, tsu geben undzer shvester tsu a man vos iz umbashniten, vorem dos iz a charpe far undz. 15 nor mit dem bading velen mir inviliken tsu ich: oib ir vet veren azoi vi mir, az bai ich zol gemalt veren itlecher manspּarshoin. 16 dentsmol velen mir ich geben undzere techter, un eyere techter velen mir undz nemen, un mir velen zich bazetsen bai ich, un veren eind folk. 17 ober az ir vet nisht tsuheren tsu undz, ich tsu bashnaiden, velen mir nemen undzer tochter, un mir velen avekgein.

18 un zeyere verter zainen voil gefelen in di oigen fun Chamran, un in di oigen fun Shechem dem zun fun Chamran. 19 un der yung hot nisht gezamt tsu ton di zach, vorem er hot gegart noch der tochter fun Yaakoven; un er iz geven der ongezeenster fun dem gantsen hoiz fun zain foter. 20 un Chamor un zain zun Shechem zainen gekumen tsum toier fun zeyer shtot, un hoben geredt tsu di mentshen fun zeyer shtot, azoi tsu zogen: 21 di dozike mentshen zainen in shalom mit undz; zolen zei zich bazetsen in land, un farkeren drinen; vorem zet, dos land ligt geram in ort far zei. zeyere techter velen mir undz nemen far vaiber, un undzere techter velen mir zei geben. 22 ober nor mit dem bading velen di mentshen inviliken tsu undz zich tsu bazetsen bai undz, tsu veren eine folk, az bai undz zol gemalt veren itlecher manspּarshoin, azoi vi zei zainen gemalt. 23 zeyer fich, un zeyer eigens, un ale zeyere beheimes, velen doch zain undzere; zolen mir nor inviliken tsu zei, un zei zolen zich bazetsen bai undz.

24 hoben ale aroisgeyer fun dem toier fun zain shtot tsugehert tsu Chamran un tsu zain zun Shechemen, un ale manspּarshoinen zainen gemalt gevoren, ale aroisgeyer fun dem toier fun zain shtot.

25 un es iz geven oifen driten tog,f ven zei zainen geven in veitik, hoben Yaakovs tsvei zin, Shimon un Levi, di brider fun Dinahen, genumen itlecher zain shverd, un zei zainen gekumen zichererheit oif der shtot, un hoben oisgehrget ale manspּarshoinen. 26 oich Chamran un zain zun Shechemen hoben zei geharget miten sharf fun shverd; un zei hoben tsugenumen Dinahen fun Shechems hoiz, un zainen aroisgegangen. 27 zainen di zin fun Yaakoven gekumen oif di dershlogene, un hoben oisgeroibt di shtot, vail zei hoben farumreinikt zeyer shvester; 28 zeyere shof un zeyere rinder un zeyere eizlen, sai vos in shtot, sai vos in feld, hoben zei tsugenumen; 29 un zeyer gantsen farmeg, un ale zeyere kleine kinder un zeyere vaiber, hoben zei gefangen un avekgeroibt – alts vos in hoiz.

30 hot Yaakov gezogt tsu shmeunen un tsu Levien: ir hot mich farumglikt, mich tsu farmiusen bai dem bavoiner fun land, bai dem Kenaani un bai dem Perizzi; vorem ich bin a haifl mentshen, un zei velen zich oifklaiben akegen mir, un velen mich shlogen, un ich un main hoiz velen fartilikt veren. 31 hoben zei gezogt: zol men azoi vi mit a zoine zich bagein mit undzer shvester?

לה

un Elokim hot gezogt tsu Yaakoven: shtei oif, gei aroifblikendik kein beit-El un zits dorten, un mach dorten a mizbeyech tsu dem El vos hot zich bavizen tsu dir bai dain antloifen fun dain bruder Esaven.

hot Yaakov gezogt tsu zain hoizgezint, un tsu ale vos mit im: tut op di fremde G‑ter vos tsvishen ich, un reinikt ich, un bait iber eyere kleider. un lomir oifshtein un aroifgein kein beit-El, un ich vel dorten machen a mizbeyech tsu dem El vos hot mir geentfert in tog fun main noit, un iz geven mit mir oif dem veg vos ich bin gegangen.

hoben zei opgegeben Yaakoven ale fremde G‑ter vos in zeyer hant, un di oiringen vos in zeyere oieren; un Yaakov hot zei bahalten unter dem eichnboim vos bai Shechem. un zei hoben avekgetsoigen; un a shrek fun Elokim iz geven oif di shtet vos arum zei, un zei hoben nisht nochgeiogt di zin fun Yaakoven.

un Yaakov iz gekumen kein Luz vos in land Kenaan – dos iz beit-El – er un dos gantse folk vos mit im. un er hot dorten geboit a mizbeyech, un hot gerufen dem ort El-beit-El, vorem dorten hot zich HaElokim antplekt tsu im bai zain antloifen fun zain bruder.

un Devorah, Rivkahs Nom, iz geshtorben, un zi iz bagroben gevoren unter beit-El, unter dem eichnboim; un er hot gerufen zain nomen Allon-beches.

un Elokim hot zich vider bavizen tsu Yaakoven bai zain kumen fun Paddan-Aram, un er hot im gebentsht. 10 un Elokim hot tsu im gezogt: dain nomen iz Yaakov; zol mer nisht gerufen veren dain nomen Yaakov, naiert Yisroel zol zain dain nomen; un er hot gerufen zain nomen Yisroel. 11 un Elokim hot tsu im gezogt: ich bin El Shaddai, fruchpּer dich un mer dich; a folk un a gezeml felker zol veren fun dir, un Molechim zolen aroisgein fun daine lenden. 12 un dos land vos ich hob gegeben Avrahamen un Yitzchaken, dir vel ich es geben, un dain zomen noch dir vel ich geben dos land.

13 un Elokim hot zich oifgehoiben fun iber im in dem ort vu er hot mit im geredt. 14 un Yaakov hot oifgeshtelt a zail oif dem ort vu er hot mit im geredt, a zail fun shtein, un er hot aroifgegosen oif im a gisopּfer, un gegosen oif im eil. 15 un Yaakov hot gerufen dem nomen fun dem ort vos Elokim hot geredt mit im dorten, beit-El.

16 un zei hoben avekgetsoigen fun beit-El. un ven es iz noch geven a shtrek land tsu kumen kein Ephratah, iz Rachel gegangen tsu kind, un zi hot gehat a shvere geburt. 17 un es iz geven, in ir shverer geburt, hot di heibam tsu ir gezogt: zolst nisht moire hoben, vorem oich dos iz dir a zun. 18 un es iz geven, ven ir neshome iz oisgegangen, beis zi iz geshtroben, hot zi gerufen zain nomen Ben-Oni; ober zain foter hot im gerufen Binyamin.

19 un Rachel iz geshtorben, un zi iz bagroben gevoren oifen veg kein Ephratah, dos iz Beit-Lechem. 20 un Yaakov hot geshtelt a metsve oif ir keyver; dos iz di metsve fun Rachels keyver biz oif haint.

21 un Yisroel hot avekgetsoigen, un er hot oifgeshtelt zain getselt fun yener zeit migdal-Eder.

22 un es iz geven ven Yisroel hot gevoint in yenem land, iz gegangen Reuven un iz gelegen mit Bilhah, zain foters kepּsvaib;g un Yisroel hot es gehert. un di zin fun Yaakoven zainen geven tsvelf: 23 di zin fun Leahen: Yaakovs bechor Reuven, un Shimon, un Levi, un Yehudah, un Yissakhar, un Zevulun; 24 di zin fun Rachelen: Yosef un Binyamin; 25 un di zin fun Bilhah, Rachels dinst: Dan un Naphtali; 26 un di zin fun Zilpah, Leahs dinst: Gad un Asher. dos zainen di zin fun Yaakoven, vos zainen im geboren gevoren in Paddan-Aram.

27 un Yaakov iz gekumen tsu zain foter Yitzchaken kein Mamre, kein Kiryat-Arba – dos iz Chevron – vos dorten hot gevoint Avraham un Yitzchak.

28 un di teg fun Yitzchaken zainen geven hundert yor un achtsik yor.

29 un Yitzchak iz fargangen un iz geshtorben, un er iz ingezamlt gevoren tsu zain folk, alt un zat mit teg. un Esav un Yaakov zaine zin hoben im bagroben.

לו

un dos zainen di geburten fun Esaven, dos iz Edom. Esav hot genumen zaine vaiber fun di techter fun Kenaan: Adah di tochter fun Elon dem Chitti, un Oholivamah di tochter fun Anahen, di tochter fun Tziveon dem Chivi; un Basmat di tochter fun Yishmaelen, di shvester fun Nevayoten. un Adah hot Esaven geboren Eliphazen; un Basmat hot geboren Reuelen; un Oholivamah hot geboren Yeushen, un Yaalamen, un Korachen. dos zainen di zin fun Esaven, vos zainen im geboren gevoren in land Kenaan.

un Esav hot genumen zaine vaiber, un zaine zin un zaine techter, un ale nefoshes fun zain hoizgezint, un zain fich, un ale zaine beheimes, un zain gants eigens vos er hot ongekliben in land Kenaan, un er iz avekgegangen in a land, avek fun zain bruder Yaakoven. vorem zeyer farmeg iz geven tsu grois oif tsu zitsen bainand, un dos land fun zeyer voinshaft hot zei nisht gekent trogen fun vegen zeyer fich. hot Esav zich bazetst oifen barg Seir; Esav dos iz Edom.

un dos zainen di geburten fun Esav dem foter fun Edom oifen barg Seir. 10 dos zainen di nemen fun Esavs zin: Eliphaz der zun fun Esavs vaib Adahen, Reuel der zun fun Esavs vaib Basmaten. 11 un di zin fun Eliphazen zainen geven: Teman, Omar, Tzepho, un Gatam, un Kenaz. 12 un Timna iz geven a kepּsvaibh fun Esavs zun Eliphazen, un zi hot Eliphazen geboren Amaleken. dos zainen di zin fun Esavs vaib Adahen. 13 un dos zainen di zin fun Reuelen: Nachat, un Zerach, Shammah, un Mizzah. dos zainen geven di zin fun Esavs vaib Basmaten. 14 un dos zainen geven di zin fun Esavs vaib Oholivamah der tochter fun Anahen, der tochter fun Tziveonen; zi hot Esaven geboren Yeushen, un Yaalamen, un Korachen.

15 dos zainen di firshten fun di kinder fun Esav: di kinder fun Esavs bechor Eliphazen: der firsht fun Teman, der firsht fun Omar, der firsht fun Tzepho, der firsht fun Kenaz, 16 der firsht fun Korach, der firsht fun Gatam, der firsht fun Amalek. dos zainen di firshten fun Eliphaz in land Edom. dos zainen di kinder fun Adahen. 17 un dos zainen di kinder fun Esavs zun Reuelen: der firsht fun Nachat, der firsht fun Zerach, der firsht fun Shammah, der firsht fun Mizzah. dos zainen di firshten fun Reuel in land Edom. dos zainen di kinder fun Esavs vaib Basmaten. 18 un dos zainen di kinder fun Esavs vaib Oholivamahen: der firsht fun Yeush, der firsht fun Yaalam, der firsht fun Korach; dos zainen di firshten fun Esavs vaib Oholivamah der tochter fun Anahen. 19 dos zainen di kinder fun Esav, un dos zainen zeyere firshten; dos iz Edom.

20 dos zainen di zin fun Seir dem Churai, di bavoiner fun land: Lotan, un Shoval, un Tziveon, un Anah, 21 un dishon, un Etzer, un Dishon, dos zainen di firshten fun di Charim, di kinder fun Seir in land Edom. 22 un di zin fun Lotanen zainen geven Churai un Hemam. un Lotans shvester iz geven Timna. 23 un dos zainen di zin fun Shovalen: Alvan, un Manachat, un Eival, Shepho, un Onam. 24 un dos zainen di zin fun Tziveonen: Ayah un Anah. dos iz der Anah vos hot gefunen di heise kvalen in der midbar, ven er hot gefitert di eizlen fun zain foter Tziveonen. 25 un dos zainen di kinder fun Anahen: dishon, un Oholivamah di tochter fun Anahen. 26 un dos zainen di zin fun Dishonen: Chemdan, un Eshban, un Yitran, un Keran. 27 dos zainen di zin fun Etzeren: Bilhan, un Zaavan, un Akan. 28 dos zainen di zin fun Dishonen: Utz un Oren.

29 dos zainen di firshten fun dem Churai: der firsht fun Lotan, der firsht fun Shoval, der firsht fun Tziveon, der firsht fun Anah, 30 der firsht fun dishon, der firsht fun Etzer, dem firsht fun Dishon. dos zainen di firshten fun di Charim, loit zeyere firshten in land Seir.

31 un dos zainen di Molechim vos hoben gekinigt in land Edom, eider es hot gekinigt a kinig bai di kinder fun Yisroel. 32 es hot gekinigt in Edom Bela der zun fun Beoren; un der nomen fun zain shtot iz geven Dinhavah. 33 iz Bela geshtorben, un oif zain orti hot gekinigt Yovav der zun fun Zerachen, fun Botzrah. 34 iz Yovav geshtorben, un oif zain ortj hot gekinigt chushom fun land fun dem Temani. 35 iz chushom geshtorben, un oif zain ortk hot gekinigt Hadad der zun fun Bedaden, vos hot geshlogen Middin in feld fun Moav; un der nomen fun zain shtot iz geven Avit. 36 iz Hadad geshtorben, un oif zain ortl hot gekinigt Samlah fun Masrekah. 37 iz Samlah geshtorben, un oif zain ortm hot gekinigt Shaul fun rechovot baim taich. 38 iz Shaul geshtorben, un oif zain ortn hot gekinigt Baal-Chanan der zun fun Achboren. 39 iz Baal-Chanan der zun fun Achboren geshtorben, un oif zain orto hot gekinigt Hadar; un der nomen fun zain shtot iz geven Pau; un der nomen fun zain vaib iz geven Mehetaveel di tochter fun Matred der tochter fun mei-zohoven.

40 un dos zainen di nemen fun di firshten fun Esav, loit zeyere mishpoches, loit zeyere erter, mit zeyere nemen: der firsht fun Timna, der firsht fun Alvah, der firsht fun Yetet, 41 der firsht fun Oholivamah, der firsht fun Elah, der firsht fun Pinon, 42 der firsht fun Kenaz, der firsht fun Teman, der firsht fun Mivtzar, 43 der firsht fun Magdiel, der firsht fun Iram. dos zainen di firshten fun Edom loit zeyere voinerter, in dem land fun zeyer eigentum. dos iz Esav der foter fun Edom.

לז

uaiesheb

un Yaakov iz gezesen in dem land fun zain foters voinshaft, in land Kenaan.

dos iz di geshichte fun Yaakoven: Yosef tsu zibetsen yor iz geven a pastuch mit zaine brider bai di shof; un er iz geven a yingel mit di zin fun Bilhahen, un mit di zin fun Zilpahen, di vaiber fun zain foter; un Yosef hot gebracht beize reid oif zei tsu zeyer foter.

un Yisroel hot lib gehat Yosefen mer fun ale zaine zin, vail er iz bai im geven a ben-zkunim. un er hot im gemacht a chetnt pesim (geshtraifte beketshe fun file farben). un az zaine brider hoben gezen az zeyer foter hot im liber fun ale zaine brider, hoben zei im faint gekrigen, un nisht gekent reden tsu im fridlech.

un Yosefen hot zich gechlumt a cholem, un er hot dertseilt zaine brider, un zei hoben im noch mer faint gekrigen. un er hot tsu zei gezogt: hert akorsht dem doziken cholem vos mir hot zich gechlumt: mir binden azoi garben in feld, ersht main garb hot zich oifgehoiben, un iz oich gebliben shtein; un ze, eyere garben hoben zich arumgeshtelt, un hoben zich gebukt tsu main garb.

hoben zaine brider tsu im gezogt: kinigen vilstu kinigen iber undz? oder geveltiken vilstu geveltiken iber undz? un zei hoben im noch mer faint gekrigen far zaine chaloimes, un far zaine reid.

un im hot zich vider gechlumt an ander cholem, un er hot dertseilt zaine brider, un hot gezogt: ot hot zich mir vider gechlumt a cholem: ersht di zun un di Livnah un di elf shteren buken zich tsu mir.

10 un vi er hot es dertseilt zain foter un zaine brider, hot zain foter ongeshrien oif im, un hot tsu im gezogt: vos iz dos far a cholem vos dir hot zich gechlumt? zol ich un dain muter un daine brider gor kumen zich buken far dir tsu der erd?

11 un di brider hoben im mekane geven; ober zain foter hot di zach gehalten in zinen.

12 un zaine brider zainen gegangen fiteren di shof fun zeyer foter in Shechem. 13 hot Yisroel gezogt tsu Yosefen: daine brider fiteren doch in Shechem; kum un ich vel dich shiken tsu zei. hot er tsu im gezogt: do bin ich. 14 hot er tsu im gezogt: gei akorsht ze oib frid iz tsu daine brider, un frid tsu di shof, un breng mir an entfer. un er hot im avekgeshikt fun dem tal fun Chevron, un er iz gekumen kein Shechem. 15 hot im gefunen a man, ersht er blondzhet um in feld; un der man hot im gefregt, azoi tsu zogen: vos zuchstu? 16 hot er gezogt: maine brider zuch ich; zog mir, ich bet dich, vu fiteren zei? 17 hot der man gezogt: zei hoben avekgetsoigen fun danen, vorem ich hob gehert vi zei zogen: lomir gein kein Dotan. iz Yosef gegangen noch zaine brider, un er hot zei gefunen in Dotan.

18 un vi zei hoben im derzen fun veiten, un eider noch er hot genent tsu zei, hoben zei zich gekligt kegen im, im tsu teiten. 19 un zei hoben gezogt einer tsum anderen: on kumt der doziker Baal-chaloimes. 20 un atsund, kumt, un lomir im hergen, un im arainvarfen in einer fun di griber, un mir velen zogen: a beize chaye hot im oifgegesen; un mir velen zen vos vet veren fun zaine chaloimes.

21 hot Reuven derhert, un er hot im gezucht matsl tsu zain fun zeyer hant, un hot gezogt: lomir im nisht nemen dos leben. 22 un Reuven hot tsu zei gezogt: ir zolt nisht fargisen kein blut; vorft im arain in yener grub vos in midbar, ober a hant zolt ir nisht oisshtreken oif im – kedei im matsl tsu zain fun zeyer hant, im umtsukeren tsu zain foter.

23 un es iz geven, vi Yosef iz tsugekumen tsu zaine brider, azoi hoben zei oisgeton Yosefen zain chetnt, dos chetnt pesim vos oif im. 24 un zei hoben im genumen, un hoben im araingevorfen in der grub. un di grub iz geven leidik, kein vaser iz in ir nisht geven.

25 un zei hoben zich gezetst esen broit. un zei hoben oifgehoiben zeyere oigen, un hoben a kuk geton, ersht a karavan Yishmaelim kumt on fun Gilad, un zeyere kemlen trogen gevirts un balzam un ladan vos zei geyen aropnideren kein Mitsrayim. 26 hot Yehudah gezogt tsu zaine brider: vos vet aroiskumen, az mir velen hergen undzer bruder, un mir velen fardeken zain blut? 27 kumt, un lomir im farkoifen tsu di Yishmaelim, un undzer hant zol nisht zain oif im; vorem undzer bruder, undzer fleish iz er. un zaine brider hoben tsugehert. 28 un vi di midionishe lait, di sochrim, zainen farbaigegangen, azoi hoben zei aroisgetsoigen un aroifgebracht Yosefen fun der grub, un zei hoben farkoift Yosefen tsu di Yishmaelim far tsvantsik zilbershtik; un di hoben avekgefirt Yosefen kein Mitsrayim.

29 un Reuven hot zich umgekert tsu der grub, ersht Yosef iz nishto in der grub; hot er tserisen zaine kleider. 30 un er hot zich umgekert tsu zaine brider, un hot gezogt: der yingel iz nishto, un ich, vu tu ich mich ahin?

31 un zei hoben genumen Yosefs chetnt, un hoben geshochten a tsignbok, un hoben eingetunkt dos chetnt in dem blut. 32 un zei hoben avekgeshikt dos chetnt pesim, un gelozt brengen tsu zeyer foter, un gelozt zogen: dos hoben mir gefunen; derken akorsht oib dos iz dain zuns chetnt oder nisht. 33 hot er es derkent, un er hot gezogt: main zuns chetnt; a beize chaye hot im oifgegesen, fartsuken fartsukt gevoren iz Yosef. 34 un Yaakov hot tserisen zaine kleider, un ongeton zak oif zaine lenden, un er hot getroiert oif zain zun fil teg. 35 un ale zaine zin un ale zaine techter zainen oifgeshtanen im tsu treisten, ober er hot zich nisht gevolt treisten; un er hot gezogt: far vor, an Abel vel ich nideren tsu main zun troierik in dem (Shaul) grub. un zain foter hot im baveint.

36 un di Middinim hoben im farkoift in Mitsrayim tsu Potiphar, a hoifdiner fun Pharaohen, dem eiberlaibvechter.

לח

un es iz geven in yener tsait, hot Yehudah aropּgenidert fun zaine brider, un er hot ingekert tsu a man fun eadulom, vos zain nomen iz geven Chirah. un Yehudah hot dorten gezen di tochter fun a man a Kenaani, vos zain nomen iz geven Shua, un er hot zi genumen, un iz gekumen tsu ir. un zi iz trogedik gevoren, un hot geboren a zun; un er hot gerufen zain nomen Er. un zi iz vider trogedik gevoren, un hot geboren a zun; un zi hot gerufen zain nomen Onan. un zi hot vider trogedik gevoren un hot geboren a zun; un zi hot gerufen zain nomen Shelah. un er iz geven in Keziv, az zi hot im geboren.

un Yehudah hot genumen a vaib far Er zain bechor, vos ir nomen iz geven Tamar. un Er, Yehudahs bechor, iz geven shlecht in di oigen fun Hashem, un Hashem hot im geteit. hot Yehudah gezogt tsu Onanen: kum tsu dain bruder's vaib, un bashveger zi, un shtel oif a zomen noch dain bruder.p un azoi vi Onan hot gevust az der zomen vet nisht geheren tsu im, iz, az er iz gekumen tsu zain bruder's vaib, hot er oisgebracht tsu der erd, kedei nisht tsu geben a zomen tsu zain bruder. 10 iz geven shlecht in di oigen fun Hashem vos er hot geton, un er hot im oich geteit.

11 hot Yehudah gezogt tsu zain shnur Tamaren: zits an almone in dain foters hoiz, biz main zun Shelah vet oifvaksen; vorem er hot geklert: tomer vet er oich shtarben azoi vi zaine brider. iz Tamar avekgegangen, un iz gezesen in ir foters hoiz.

12 hoben zich gemert di teg, un Shuas tochter, di vaib fun Yehudahen, iz geshtorben. un az Yehudah hot zich gehat getreist, iz er aroifgegangen tsu di shererq fun zaine shof kein Timnah, er un zain guter fraint Chirah fun eadulom.

13 iz ongezogt gevoren Tamaren, azoi tsu zogen: ze, dain shver geit aroifblikendik kein Timnah, tsu sheren zaine shof. 14 hot zi oisgeton ire almone-kleider fun zich, un hot zich fardekt mit a shleyer, un zich ingeviklt, un zi hot zich gezetst baim ingang fun eeinaim, vos oifen veg kein Timnah; vorem zi hot gezen az Shelah iz oifgevaksen, un zi iz nisht gegeben gevoren tsu im far a vaib.

15 un Yehudah hot zi gezen, un er hot zi gerechnt far a zoine, vail zi hot fardekt ir ponem. 16 hot er farkert tsu ir baim veg, un hot gezogt: kum, ich bet dich, lomich kumen tsu dir; vorem er hot nisht gevust az zi iz zain shnur. hot zi gezogt: vos vestu mir geben, az du vest kumen tsu mir? 17 hot er gezogt: ich vel shiken a tsignbekl fun di shof. hot zi gezogt: saiden vest mir geben a meshkun biz du shikst. 18 hot er gezogt: vos far a meshkun zol ich dir geben? hot zi gezogt: dain ziglring, un dain shnur, un dain shteken vos in dain hant. hot er es ir gegeben, un er iz tsu ir gekumen, un zi iz trogedik gevoren fun im. 19 un zi iz oifgeshtanen un iz avekgegangen, un zi hot oisgeton fun zich ir shleyer, un hot ongeton ire almone-kleider.

20 un Yehudah hot geshikt dos tsignbekl durch der hant fun zain guten fraint fun eadulom, kedei optsunemen dem meshkun fun der frois hant; ober er hot zi nisht gefunen. 21 hot er gefregt di mentshen fun ir ort, azoi tsu zogen: vu iz di zoine vos iz geven in eeinaim baim veg? hoben zei gezogt: do iz nisht geven kein zoine. 22 hot er zich umgekert tsu Yehudahen, un hot gezogt: ich hob zi nisht gefunen. un oich di mentshen fun dem ort hoben gezogt: do iz nisht geven kein zoine. 23 hot Yehudah gezogt: zol zi es halten far zich, kedei mir zolen nisht veren tsu shpּot; ich hob doch geshikt dos dozike tsikele, un du host zi nisht gefunen.

24 un es iz geven in arum drai Chodeshim, iz ongezogt gevoren Yehudahen, azoi tsu zogen: dain shnur Tamar hot mizane geven, un ot iz zi oich trogedik fun zoines. hot Yehudah gezogt: firt zi arois, un zol zi farbrent veren.

25 vi zi iz aroisgefirt gevoren, azoi hot zi geshikt zogen tsu ir shver: fun dem man vos di dozike geheren tsu im, bin ich trogedik. un zi hot gezogt: derken akorsht vemes iz der doziker ziglring, un di shnuren, un der shteken? 26 hot Yehudah derkent, un er hot gezogt: zi iz gerechter fun mir, derfar vail ich hob zi nisht gegeben tsu main zun Shelahen. ober er hot mer vider nisht farkert mit ir.

27 un es iz geven in der tsait fun ir geberen, ersht a tsviling iz in ir laib. 28 un es iz geven, az zi hot geboren, hot einer aroisgeshtekt zain hant, un di heibam hot genumen un hot ongebunden on zain hant a roiten fodem, azoi tsu zogen: der doziker iz aroisgekumen tsuersht. 29 un es iz geven, vi er tsit tsurik zain hant, ersht zain bruder iz aroisgekumen; hot zi gezogt: vos hostu zich gerisen mit aza raisenish? un me hot gerufen zain nomen Peretz.r 30 un dernoch iz aroisgekumen zain bruder, vos oif zain hant iz geven der roiter fodem; un me hot gerufen zain nomen Zerach.

לט

un Yosef iz aropּgenidert gevoren kein Mitsrayim, un Potiphar, a hoifdiner fun Pharaohen, der eiberlaibvechter, a mitsrisher man, hot im opgekoift fun der hant fun di Yishmaelim vos hoben im ahin aropּgenidert. un Hashem iz geven mit Yosefen, un er iz geven a baglikter mentsh; un er iz geven in hoiz fun zain Har dem Egyptian. un zain Har hot gezen, az Hashem iz mit im, un alts vos er tut, baglikts Hashem in zain hant; hot Yosef gefunen Chen in zaine oigen, un er hot im badint. un er hot im oifgezetst iber zain hoiz, un alts vos er hot gehat, hot er ibergegeben in zain hant. un es iz geven, fun zint er hot im oifgezetst iber zain hoiz, un iber alts vos er hot gehat, hot Hashem gebentsht dem Egyptians hoiz fun Yosefs vegen, un a brocha fun Hashem iz geven oif alts vos er hot gehat in hoiz un in feld. hot er ibergelozen alts vos er hot gehat in Yosefs hant, un er hot leben im nisht gevust fun kein zach, achuts dem broit vos er hot gegesen. un Yosef iz geven shein oifen geshtalt, un shein oifen ponem.

un es iz geven noch di dozike gesheenishen, hot zain Har's vaib oifgehoiben ire oigen oif Yosefen, un zi hot gezogt: lig mit mir. hot er nisht gevolt, un er hot gezogt tsu zain Har's vaib: ze, main Har veis nisht leben mir vos in hoiz tut zich, un alts vos er hot, hot er ibergegeben in main hant. er iz in dem doziken hoiz nisht greser fun mir, un er hot nisht farmiten fun mir kein zach, nor bloiz dich, vail du bist zain vaib. haint vi ken ich ton dos dozike groise beiz, un zindiken tsu HaElokim?

10 un es iz geven, az zi hot geredt tsu Yosefen tog far tog, un er hot nisht tsugehert tsu ir, tsu ligen mit ir, tsu zain mit ir, 11 iz, ein tog ven er iz araingekumen in hoiz tsu ton zain arbet, un kein mentsh fun di hoizlait iz dorten nisht geven in hoiz, 12 hot zi im ongechapt far zain kleid, azoi tsu zogen: lig mit mir. hot er ibergelozen zain kleid in ir hant, un iz antlofen un arois droisen. 13 un es iz geven, vi zi hot gezen, az er hot ibergelozen zain kleid in ir hant, un iz antlofen droisen, 14 azoi hot zi gerufen tsu ire hoizlait, un hot tsu zei gezogt, azoi tsu zogen: zet, me hot undz gebracht a man a Ivri, tsu machen geshpּet fun undz; er iz gekumen tsu mir tsu ligen mit mir, un ich hob gerufen oif a hoichen kol. 15 iz, vi er hot gehert, az ich hob oifgehoiben main kol un hob gerufen, azoi hot er ibergelozen zain kleid bai mir, un iz antlofen un arois droisen.

16 un zi hot avekgeleigt zain kleid bai zich, biz zain Har iz gekumen aheim. 17 un zi hot geredt tsu im azoi vi di dozike verter, azoi tsu zogen: der knecht der Ivri vos du host undz gebracht, iz gekumen tsu mir tsu machen geshpּet fun mir. 18 un es iz geven, vi ich hob oifgehoiben main kol un hob gerufen, azoi hot er ibergelozen zain kleid bai mir, un iz antlofen droisen.

19 un es iz geven, vi zain Har hot gehert di verter fun zain vaib, vos zi hot tsu im geredt, azoi tsu zogen: azelche zachen hot geton tsu mir dain knecht, hot zain tsoren gegrimt. 20 un Yosefs Har hot im genumen, un hot im araingezetst in gefenkenish, in dem ort vu dem melech's gefangene zainen ingeshport; un er iz dorten geven in gefenkenish.

21 un Hashem iz geven mit Yosefen, un er hot geneigt tsu im genod, un im gegeben Chen in di oigen fun dem Har fun gefenkenish. 22 un der Har fun gefenkenish hot ibergegeben oif der hant fun Yosefen ale gefangene vos in gefenkenish; un alts vos me hot dorten geton, hot er oifgeton. 23 der Har fun gefenkenish hot nisht nochgekukt kein shum zach unter zain hant, vail Hashem iz geven mit im, un vos er hot geton, hot Hashem bagliktt.

מ

un es iz geven noch di dozike gesheenishen, hot der trankmaister fun dem melech fun Mitsrayim, un der beker, zich farzindikt akegen zeyer Har, dem melech fun Mitsrayim. un Pharaoh hot getsernt oif zaine tsvei hoifdiner, oif dem eibertrankmaister un oif dem eiberbeker. un er hot zei araingezetst in der vach fun dem eiberlaibvechters hoiz, in gefenkenish, in dem ort vos Yosef iz dorten geven ingeshport. un der eiberlaibvechter hot geshtelt Yosefen leben zei, un er hot zei badint; un zei zainen geven a tsait in vach.

hot zich beiden gechlumt a cholem in ein nacht, itlechen zain cholem, itlechen loit dem pּitrun fun zain cholem – dem trankmaister un dem beker fun dem melech fun Mitsrayim, vos zainen geven ingeshport in gefenkenish. un Yosef iz gekumen tsu zei in der peire, un hot zei ongekukt, ersht zei zainen tsetrogen. hot er gefregt di hoifdiner fun Pharaohen vos mit im in der vach fun zain Har's hoiz, azoi tsu zogen: far vos zainen eyere penemer haint farergert? hoben zei tsu im gezogt: undz hot zich gechlumt a cholem, un nishto ver zol im Petor zain. hot Yosef tsu zei gezogt: pּitronim zainen doch fun Elokim; dertseilt mir, ich bet ich.

hot der eibertrankmaister dertseilt zain cholem tsu Yosefen, un er hot tsu im gezogt: mir chelumt zich, ersht far mir iz a vainshtok, 10 un oifen vainshtok drai tsvaigen; un vi er blit, iz oifgegangen zain bliechts, hoben zaine henglech getsaitikt vaintroiben. 11 un Pharaohs becher iz geven in main hant; hob ich genumen di vaintroiben, un hob zei oisgekvetsht in Pharaohs becher, un derlangt dem becher in Pharaohs hant.

12 hot Yosef tsu im gezogt: dos iz der pּitrun derfun: di drai tsvaigen dos zainen drai teg. 13 in drai teg arum vet Pharaoh oifnemen dain kop, un vet dich umkeren oif dain shtand, un vest derlangen Pharaohs becher in zain hant, loiten frierdiken shteiger, ven du bist geven zain trankmaister. 14 ober zolst mich gedenken bai zich, az dir vet gut zain, un zolst ton, ich bet dich, a chesed mit mir, un mich dermonen far Pharaohen, un mich aroistsien fun dem doziken hoiz. 15 vorem gegnbet bin ich gegnbet gevoren fun land fun di Avarim; un do oich hob ich kein zach nisht geton, vos me hot mich araingezetst in tefish.

16 hot der eiberbeker gezen az er hot tsum guten Petor geven, un er hot gezogt tsu Yosefen: mir oich hot zich gechlumt, ersht drai geflochtene kerb mit viias broit zainen oif main kop; 17 un in dem oibershten korb iz fun alerlei esnvarg far Pharaohen, gebekzachen, un di foiglen esen zei fun dem korb iber main kop.

18 hot Yosef geentfert un hot gezogt: dos iz der pּitrun derfun: di drai kerb dos zainen drai teg. 19 in drai teg arum vet Pharaoh aropnemen dain kop fun dir, un vet dich oifhengen oif a boim, un di foiglen velen esen dain fleish fun dir.

20 un es iz geven oifen driten tog,u in Pharaohs geburtstog, hot er gemacht a moltsait far ale zaine knecht, un hot oifgenumen dem kop fun dem eibertrankmaister, un dem kop fun dem eiberbeker, tsvishen zaine knecht. 21 un er hot umgekert dem eibertrankmaister tsu zain trankmaistershaft; un er hot derlangt dem becher in Pharaohs hant. 22 un dem eiberbeker hot er oifgehongen, azoi vi Yosef hot zei Petor geven. 23 ober der eibertrankmaister hot nisht gedacht on Yosefen, un hot im fargesen.

מא

Makatz

un es iz geven tsum Suf fun tsvei yor tsait, hot zich Pharaohen gechlumt, ersht er shteit baim taich. un ot geyen aroifblikendik fun taich ziben ki, shein oifen oiszen un fet oifen laib; un zei hoben zich gefitert in dem taichgroz. un ot geyen aroifblikendik noch zei fun taich ziben andere ki, mies oifen oiszen, un moger oifen laib; un zei hoben zich geshtelt leben yene ki baim breg taich. un di miuse oifen oiszen un mogerlaibike ki hoben oifgegesen di ziben sheine oifen oiszen un fete ki. un Pharaoh hot zich oifgechapt. un er iz ingeshlofen, un im hot zich gechlumt a tsveit mol, ersht ziben zangen geyen-oif oif ein shtengl gezunte un gute. un ot shpּrotsen arois noch zei ziben zangen dine un farbrente fun mizrech-vint. un di dine zangen hoben ingeshlungen di ziben gezunte un fule zangen. un Pharaoh hot zich oifgechapt, ersht es iz a cholem.

un es iz geven in der peire, iz zain Gaist geven tserudert, un er hot geshikt un gerufen ale chartumim fun Mitsrayim, un ale ire chachomim; un Pharaoh hot zei dertseilt zaine chaloimes, ober keiner hot zei nisht gekent Petor zain far Pharaohen.

hot der eibertrankmaister geredt tsu Pharaohen, azoi tsu zogen: maine zind muz ich haint dermonen. 10 Pharaoh hot getsernt oif zaine knecht, un hot mich araingezetst in der vach fun dem eiberlaibvechters hoiz, mich un dem eiberbeker. 11 hot zich undz gechlumt a cholem in ein nacht, mir un im; itlechen loit dem pּitrun fun zain cholem hot zich undz gechlumt. 12 un dorten iz mit undz geven a yung, ein Ivri, a knecht fun dem eiberlaibvechter, hoben mir im dertseilt, un er hot undz Petor geven undzere chaloimes; itlechen loit zain cholem hot er Petor geven. 13 un es iz geven, azoi vi er hot undz Petor geven, azoi iz geshen: mich hot men umgekert oif main shtand, un im hot men oifgehongen.

14 hot Pharaoh geshikt un gerufen Yosefen, un me hot im oif gich aroisgenumen fun tefish. un er hot zich opgegolt, un hot ibergebiten zaine kleider, un iz gekumen tsu Pharaohen. 15 hot Pharaoh gezogt tsu Yosefen: mir hot zich gechlumt a cholem, un nishto ver zol im Petor zain; un ich hob gehert zogen oif dir, az du farshteist a cholem, im Petor tsu zain.

16 hot Yosef geentfert Pharaohen, azoi tsu zogen: nisht ich, Elokim vet basheiden dem frid fun Pharaohen.

17 hot Pharaoh gezogt tsu Yosefen: mir chelumt zich, ersht ich shtei baim breg taich. 18 un ot geyen aroifblikendik fun taich ziben ki, fet oifen laib un shein oifen geshtalt; un zei hoben zich gefitert in groz. 19 un ot geyen aroifblikendik noch zei ziben andere ki, orem un zeyer mies oifen geshtalt un Dor oifen laib, vos in gantsen land Mitsrayim hob ich nisht gezen zeyer glaichen in miuskeit. 20 un di dare un miuse ki hoben oifgegesen di ershte ziben fete ki.

21 un zei zainen arain in zei, un es iz nisht geven kentik az zei zainen in zei arain, un zeyer oiszen iz geven azoi mies vi in onheib. un ich hob zich oifgechapt. 22 un ich hob gezen in main cholem, ersht ziben zangen geyen-oif oif ein shtengl, fule un gute. 23 un ot shpּrotsen arois noch zei ziben zangen ingetriknte, dine, farbrente fun mizrech-vint. 24 un di dine zangen hoben ingeshlungen di ziben gute zangen. hob ich dertseilt di chartumim, ober keiner ken mir nisht zogen.

25 hot Yosef gezogt tsu Pharaohen: der cholem fun Pharaohen iz einer; vos HaElokim vil ton hot er ongezogt Pharaohen. 26 di ziben gute ki dos zainen ziben yor, un di ziben gute zangen dos zainen ziben yor; echadv cholem iz dos. 27 un di ziben dare un miuse ki, vos zainen aroifgekumen noch zei, dos zainen ziben yor; un di ziben leidike zangen farbrent fun mizrech-vint, dos velen zain ziben hungerioren. 28 dos iz di zach vos ich hob gezogt Pharaohen: vos HaElokim vil ton hot er bavizen Pharaohen. 29 ze, es kumen ziben yor fun grois zet in gantsen land Mitsrayim. 30 un noch zei velen oifshtein ziben hungerioren, un di gantse zet vet zain fargesen in land Mitsrayim; un der hunger vet farlenden dos land. 31 un fun der zet vet nisht zain tsu merken in land, fun vegen yenem hunger vos nochdem; vorem er vet zain zeyer shver. 32 un vos der cholem hot zich ibergechzrt a tsveit mol tsu Pharaohen: vail di zach iz fest fun HaElokim, un HaElokim ilt dos tsu ton. 33 un atsund, zol Pharaoh zen a farshtandiken un a klugen man, un im shtelen iberen land Mitsrayim. 34 zol Pharaoh dos ton, un zol er oifzetsen oifzeer iberen land, un bavorenen dos land Mitsrayim in di ziben zate yoren. 35 un zol men oifzamlen di gantse shpּaiz fun di dozike gute yoren vos kuemen, un zol men onklaiben tevuh unter der hant fun Pharaohen, far shpּaiz in di shtet, un hiten. 36 un di shpּaiz vet zain avekgeleigt faran land, oif di ziben hungerioren vos velen zain in land Mitsrayim, un dos land vet nisht farshnitenw veren fun hunger.

37 un di zach iz voilgefelen in di oigen fun Pharaohen, un in di oigen fun ale zaine knecht. 38 un Pharaoh hot gezogt tsu zaine knecht: kenen mir den gefinen aza vi der doziker, a man vos der Gaist fun Elokim iz in im? 39 un Pharaoh hot gezogt tsu Yosefen: nochdem vi Elokim hot dich gelozt visen dos alts, iz nishto a forshtandiker un a kluger azoi vi du. 40 du vest zain iber main hoiz, un loit dain moil zol gevirtshaft veren main gants folk; nor miten tronx vel ich zain greser fun dir. 41 un Pharaoh hot gezogt tsu Yosefen: ze, ich hob dich oifgezetst iberen gantsen land Mitsrayim. 42 un Pharaoh hot aropgenumen zain ziglring fun zain hant, un hot im ongeton oif der hant fun Yosefen, un er hot im ongekleidt in lainene begdim, un im ongeton a gilderne keit oifen haldz. 43 un er hot im gemacht Paran in zain tsveiten raitvogen; un me hot oisgerufen far im: verch! un er hot im oifgezetst iberen gantsen land Mitsrayim.

44 un Pharaoh hot gezogt tsu Yosefen: ich bin Pharaoh, ober on dir zol keiner nisht oifheiben a hant oder a fus in gantsen land Mitsrayim. 45 un Pharaoh hot gerufen dem nomen fun Yosefen, Tzaphnat Paneach; un er hot im gegeben Asenat di tochter fun Poti Phera, dem prister fun On, far a vaib. un Yosef iz aroisgegangen iberen land Mitsrayim. – 46 un Yosef iz geven draisik yor alt, ven er hot zich geshtelt far Pharaoh dem melech fun Mitsrayim. – un Yosef iz aroisgegangen fun far Pharaohen, un iz durchgegangen durchen gantsen land Mitsrayim.

47 un dos land hot gebracht in di ziben zate yoren hoifnsvaiz. 48 un er hot oifgezamlt di gantse shpּaiz fun di ziben yor vos zainen geven in land Mitsrayim, un hot araingeton di shpּaiz in di shtet; di shpּaiz fun di felder fun a shtot vos arum ir, hot er araingeton in ir. 49 un Yosef hot ongekliben tevuh azoi vi zamd fun yam, zeyer fil, biz me hot oifgehert tsu tseilen, vail es iz geven on a tsol.

50 un bai Yosefen zainen geboren gevoren, eider dos hungerior iz gekumen, tsvei zin, vos Asenat di tochter fun Poti Phera dem prister fun On hot im geboren. 51 un Yosef hot gerufen dem nomen fun dem bechor Menasheh, vail : Elokim hot mich gemacht fargesen main gantse yesurimyz, un dos gantse hoiz fun main foter. 52 un dem nomen fun dem tsveiten hot er gerufen Ephrayim, vail : Elokim hot mich gefruchpּert in dem land fun main fain.

53 un es hoben zich geendikt di ziben yor fun der zet vos iz geven in land Mitsrayim. 54 un es hoben ongehoiben kumen di ziben hungerioren, azoi vi Yosef hot foroisgezogt. un es iz geven a hunger in ale lender, nor in gantsen land Mitsrayim iz geven broit.

55 un az dos gantse land Mitsrayim hot ongehoiben hungeren, un dos folk hot geshrien tsu Pharaohen um broit, hot Pharaoh gezogt tsu gants Mitsrayim: geit tsu Yosefen; vos er vet ich zogen, zolt ir ton. 56 un der hunger iz geven iberen gantsen land; un Yosef hot geefent ale shpּaichlers, un hot farkoift tsu Mitsrayim; un der hunger hot zich geshtarkt in land Mitsrayim. 57 un fun der gantser erd iz men gekumen kein Mitsrayim tsu Yosefen koifen tevuh, vorem der hunger iz geven shtark oif der gantser erd.

מב

un Yaakov hot gezen az es iz do tevuh in Mitsrayim, un Yaakov hot gezogt tsu zaine zin: vos kukt ir ich on? un er hot gezogt: ot hob ich gehert, az es iz do tevuh in Mitsrayim. nidert arop ahin, un koift undz ein fun dorten, kedei mir zolen leben un nisht shtarben.

hoben Yosefs Tzoan brider aropּgenidert koifen tevuh fun Mitsrayim. ober Binyamin, Yosefs bruder, hot Yaakov nisht mitgeshikt mit zaine brider, vail er hot gezogt: tomer vet im trefen an umglik.

zainen gekumen di zin fun Yisroelen inkoifen, tsvishen di vos zainen gekumen, vorem der hunger iz geven in land Kenaan. un Yosef iz geven der geveltiker iberen land; er iz geven der vos hot farkoift tsum gantsen folk fun land. zainen gekumen Yosefs brider, un hoben zich tsu im gebukt miten ponem tsu der erd. un Yosef hot gezen zaine brider, un hot zei derkent, ober er hot zich gemacht fremd tsu zei, un hot geredt mit zei hart, un hot tsu zei gezogt: fun vanen kumt ir? hoben zei gezogt: fun land Kenaan, intsukoifen shpּaiz.

un Yosef hot derkent zaine brider, ober zei hoben im nisht derkent.a un Yosef hot zich dermont on di chaloimes, vos hoben zich im gechlumt vegen zei, un er hot tsu zei gezogt: oiskukers zeit ir; tsu zen di naketkeit fun land zeit ir gekumen.

10 hoben zei tsu im gezogt: nain, main Har, naiert tsu koifen shpּaiz zainen gekumen daine knecht. 11 mir ale zainen zin fun ein man; erleche mentshen zainen mir; daine knecht zainen kein mol nisht geven kein oiskukers.

12 hot er tsu zei gezogt: nain, naiert di naketkeit fun land zeit ir gekumen zen.

13 hoben zei gezogt: tsvelf brider zainen mir, daine knecht, zin fun ein man in land Kenaan, un ot iz der yingster haint mit undzer foter, un einer iz nisht gevoren.

14 hot Yosef tsu zei gezogt: dos iz doch vos ich hob tsu ich geredt, azoi tsu zogen: oiskukers zeit ir. 15 dermit vet ir gepּruvet veren: azoi vi Pharaoh lebt, oib ir vet fun danen aroisgein, saiden ier yingster bruder vet kumen aher! 16 shikt fun ich einem, er zol brengen ier bruder, un ir blaibt ingeshport, kedei eyere verter zolen oisgepּruvet veren, oib der emes iz mit ich; un oib nisht, azoi vi Pharaoh lebt, az ir zeit oiskukers!

17 un er hot zei araingenumen in vach oif drai teg.

18 un Yosef hot tsu zei gezogt oifen driten tog:b dos tut, un ir vet blaiben leben – ich hob moire far HaElokim: 19 oib ir zeit erleche mentshen, zol ein bruder eyere blaiben ingeshport in ier vachhoiz, un ir geit, un brengt tevuh far dem hunger fun eyere hoizgezinten. 20 un ier yingsten bruder zolt ir brengen tsu mir; un eyere verter velen bavert veren, un ir vet nisht shtarben. hoben zei azoi geton.

21 un zei hoben gezogt einer tsum anderen: far vor, mir zainen shuldik vegen undzer bruder vos mir hoben tsugezen dem Tzoar fun zain zel, ven er hot zich gebeten bai undz, un mir hoben nisht tsugehert. derum iz oif undz gekumen di dozike tsore. 22 un Reuven hot zich opּgerufen tsu zei, azoi tsu zogen: hob ich ich nisht gezogt, azoi tsu zogen: farzindikt ich nisht on dem yingel? ober ir hot nisht tsugehert; un ot oich vert zain blut oifgemant.

23 un zei hoben nisht gevust az Yosef farshteit vorem a dolmetsher iz geven tsvishen zei. 24 hot er zich opּgedreit fun zei, un hot geveint. un er hot zich umgekert tsu zei, un hot tsu zei geredt; un er hot genumen fun zei shmeunen, un hot im ingeshport far zeyere oigen.

25 un Yosef hot bafoilen, me zol onfilen zeyere keilim mit tevuh, un umkeren zeyer gelt itlechen in zain zak, un zei geben shpּaiz oifen veg. un me hot tsu zei azoi geton. 26 un zei hoben oifgeloden zeyer tevuh oif zeyere eizlen, un zainen avekgegangen fun dorten.

27 hot einer geefent zain zak tsu geben zain eizl futer in harberik, un hot derzen zain gelt, ersht es iz in moil fun zain zak. 28 hot er gezogt tsu zaine brider: main gelt iz umgekert gevoren, un ot iz es oich in main zak. iz zei aroisgefalen dos harts, un zei hoben tsiterendik gezogt einer tsum anderen: vos hot undz do Elokim geton?

29 un zei zainen gekumen tsu zeyer foter Yaakoven kein land Kenaan, un hoben im dertseilt alts vos zei hot getrofen, azoi tsu zogen: 30 der man, der Har fun land, hot mit undz geredt hart, un er hot undz gemacht far oiskukers fun dem land. 31 hoben mir tsu im gezogt: erleche mentshen zainen mir, mir zainen kein mol nisht geven kein oiskukers. 32 tsvelf brider zainen mir, zin fun undzer foter; einer iz nisht gevoren, un der yingster iz haint mit undzer foter in land Kenaan. 33 hot der man, der Har fun land,c tsu undz gezogt: dermit vel ich visen az ir zeit erleche mentshen: ein eyere bruder lozt iber bai mir, un nemt genug far dem hunger fun eyere hoizgezinten, un geit. 34 un brengt ier yingsten bruder tsu mir, un ich vel visen az ir zeit nisht kein oiskukers, nor ir zeit erleche mentshen; vel ich ich opgeben ier bruder, un ir vet megen farkeren in land.

35 un es iz geven, vi zei leidiken ois zeyere zek, ersht itlechns bintel gelt iz in zain zak; un vi zei un zeyer foter hoben derzen zeyere bintlech gelt, azoi hoben zei moire gekrogen. 36 un zeyer foter Yaakov hot tsu zei gezogt: ir hot mich baroibt fun maine kinder; Yosef iz mer nishto, un Shimon iz nishto, un Binyaminen vilt ir aveknemen; dos alts iz oif mir oisgegangen.

37 hot Reuven gezogt tsu zain foter, azoi tsu zogen: maine beide zin zolstu teiten, oib ich vel dir im nisht tsurikvrengen. gib im oif main hant, un ich vel im umkeren tsu dir.

38 hot er gezogt: main zun vet nisht aropnideren mit ich, vorem zain bruder iz toit, un er alein iz gebliben, un az im vet trefen an umglik oif dem veg vos ir vet gein deroif, vet ir machen nideren maine groe Har mit troier in Shaul.

מג

un der hunger iz geven shver in land. un es iz geven, az zei hoben oifgegesen di tevuh, vos zei hoben gebracht fun Mitsrayim, hot zeyer foter tsu zei gezogt: geit vider, koift undz a bisel shpּaiz.

hot Yehudah gezogt tsu im, azoi tsu zogen: vorenen hot undz gevorent der man, azoi tsu zogen: ir zolt main ponem nisht zen, oib ier bruder iz nisht mit ich. oib du shikst undzer bruder mit undz, velen mir aropnideren, un velen dir inkoifen shpּaiz. oib ober du shikst nisht, velen mir nisht aropnideren, vorem der man hot undz ongezogt: ir zolt main ponem nisht zen, oib ier bruder iz nisht mit ich.

hot Yisroel gezogt: noch vos hot ir mir geton di reh, tsu zogen dem man, az ir hot noch a bruder?

hoben zei gezogt: der man hot zich funandergefregt vegen undz, un vegen undzer mishpoche, azoi tsu zogen: lebt noch ier foter? hot ir noch a bruder? un mir hoben im dertseilt loit di dozike verter. zolen mir gor visen, az er vet zogen: brengt arop ier bruder? un Yehudah hot gezogt tsu zain foter Yisroel: shik dem yingel mit mir, un mir velen oifshtein un velen gein, kedei mir zolen leben un nisht shtarben, i mir, i du, i undzere kleine kinder. ich bin Orev far im, fun main hant zolstu im monen; oib ich vel dir im nisht brengen un im avekshtelen far dir, zol ich zain a farzindikter tsu dir ale teg. 10 vorem az mir volten zich nisht oifgehalten, volten mir shoin atsund zich gehat umgekert tsum tsveiten mol.

11 hot zeyer foter Yisroel tsu zei gezogt: oib shoin yo azoi, tut ot-vos: nemt fun di beste fruchten fun land in eyere keilim, un brengt arop tsu dem man a Mattanah, a bisel balzam, un a bisel honik, gevirts, un ladan, nis, un mandlen. 12 un topּl gelt nemt mit in ier hant; un dos gelt vos iz umgekert gevoren in moil fun eyere zek, zolt ir umkeren mit ier hant; efsher iz dos geven a farze. 13 un nemt ier bruder, un shteit oif, geit vider tsu dem man. 14 un El Shaddai vet ich geben derbarimung bai dem man, un er vet ich aveklozen ier ander bruder un Binyaminen; un ich, oib ich muz onveren maine kinder, vel ich onveren.

15 hoben di mener genumen di dozike Mattanah, un topּl gelt hoben zei mitgenumen in zeyer hant, un Binyaminen, un zei zainen oifgeshtanen un hoben genidert kein Mitsrayim, un hoben zich geshtelt far Yosefen.

16 un vi Yosef hot derzen Binyaminen mit zei, azoi hot er gezogt tsu dem vos iber zain hoiz: breng arain di mentshen in hoiz, un shecht a shechtung, un greit tsu, vorem di mentshen velen esen mit mir tsu mitag. 17 hot der man geton azoi vi Yosef hot geheisen, un der man hot araingebracht di mener in Yosefs hoiz.

18 un di mener hoben moire gehat, vail zei zainen araingebracht gevoren in Yosefs hoiz, un zei hoben gezogt: fun vegen dem gelt vos iz umgekert gevoren in undzere zek dos ershte mol, veren mir araingebracht, kedei zich aroiftsuvarfen oif undz, un onfalen oif undz, un undz nemen far knecht mit undzere eizlen.

19 hoben zei genent tsu dem man vos iber Yosefs hoiz, un hoben geredt tsu im in ingang fun hoiz. 20 un zei hoben gezogt: ich bet dich, main Har, mir hoben aropּgenidert dos ershte mol tsu koifen shpּaiz. 21 un es iz geven, az mir zainen gekumen tsum harberik, un hoben geefent undzere zek, ersht itlechns gelt iz in moil fun zain zak, undzer gelt in zain fuler vog; hoben mir es opּgebracht in undzer hant. 22 un noch ander gelt hoben mir aropּgebracht in undzer hant, tsu koifen shpּaiz. mir veisen nisht ver es hot araingeton undzer gelt in undzere zek.

23 hot er gezogt: frid tsu ich! ir zolt nisht moire hoben; Elokeichem, un der G‑t fun ier foter, hot ich geshonken an Etzer in eyere zek; ier gelt iz mir araingekumen. un er hot aroisgebracht tsu zei shmeunen.

24 un der man hot araingebracht di mener in Yosefs hoiz, un er hot gegeben vaser, un zei hoben gevashen zeyere fis; un er hot gegeben futer far zeyere eizlen. 25 un zei hoben tsugegreit di Mattanah eider Yosef vet kumen um mitag, vorem zei hoben gehert az dorten velen zei esen broit.

26 un vi Yosef iz gekumen in hoiz, azoi hoben zei araingebracht tsu im in hoiz di Mattanah vos in zeyer hant, un zei hoben zich gebukt far im tsu der erd. 27 un er hot zei gefregt oif frid, un er hot tsu zei gezogt: iz frid tsu ier alten foter, vos ir hot fun im dertseilt? lebt er noch? 28 hoben zei gezogt: frid iz tsu dain knecht undzer foter, er lebt noch. un zei hoben zich geneigt un zich gebukt.

29 hot er oifgehoiben zaine oigen, un hot derzen zain bruder Binyaminen, zain muters zun, un er hot gezogt: iz dos ier yingster bruder, vos ir hot mir fun im dertseilt? un er hot gezogt: zol dich Elokim laitzeliken, main zun.

30 un Yosef hot zich geailt, vorem zain harts hot im farklemt oif zain bruder, un er hot zich gevolt funanderveinen; iz er arain in kamer, un hot dorten geveint. 31 un er hot opgevashen zain ponem, un iz aroisgegangen; un er hot zich ingehalten un hot gezogt: leigt broit.

32 hot men geleigt far im bazunder, un far zei bazunder, un far di Mitsrayim vos hoben gegesen bai im, bazunder, vorem di Mitsrayim kenen nisht esen broit mit di Avarim, vail dos iz an umverdikeit bai di Mitsrayim.

33 un zei zainen oisgezetst gevoren far im, der bechor loit zain bechorhshaft, un der yingerer loit zain yungkeit; un di mentshen hoben zich gevundert tsvishen einander. 34 un er hot zei gelozt tsutrogen Chelekim fun far im, un Binyamins Chelek iz geven finf mol azoi fil vi zeyer itlechns Chelek. un zei hoben getrunken un zich ongetrunken mit im.

מד

un er hot bafoilen dem vos iber zain hoiz, azoi tsu zogen: fil on di zek fun di mentshen mit shpּaiz vifel zei kenen trogen, un tu arain itlechns gelt in moil fun zain zak. un main becher, dem zilbernem becher, zolstu arainton in moil fun dem zak fun dem yingsten, mit dem gelt far zain tevuh. un er hot geton azoi vi dos vort vos Yosef hot geredt.

vi der morgen hot oifgeluchten, azoi zainen di mener avekgeshikt gevoren, zei un zeyere eizlen. zei zainen norvos aroisgegangen fun shtot, noch nisht geven vait avek, azoi hot Yosef gezogt tsu dem vos iber zain hoiz: shtei oif, yog noch di mentshen, un az du vest zei oniogen, zolstu zogen tsu zei: far vos hot ir opּgetsolt a reh far a toive? dos iz doch der vos main Har trinkt fun im, un tsoiberen tut er tsoiberen mit im. ir hot zich shlecht bagangen mit vos ir hot geton.

un er hot zei ongeiogt, un hot tsu zei geredt di dozike verter. hoben zei tsu im gezogt: far vos redt main Har azelche verter? bahit zolen veren daine knecht fun ton aza zach! ze, dos gelt vos mir hoben gefunen in moil fun undzere zek, hoben mir dir umgekert fun land Kenaan, haint vi velen mir genven fun dain Har's hoiz zilber oder gold? der yeniker fun daine knecht vos er vet bai im gefunen veren, zol shtarben, un oich mir velen zain knecht tsu main Har.

10 hot er gezogt: hagam gezolt hot atsund zain azoi vi eyere verter, zol nor der vos er vet bai im gefunen veren, zain a knecht tsu mir, un ir vet zain rein.

11 hoben zei oif gich aropgelozt itlecher zain zak oif der erd, un zei hoben geefent itlecher zain zak. 12 un er hot gezucht; miten eltsten hot er ongehoiben, un miten yingsten hot er geendikt. un der becher iz gefunen gevoren in Binyamins zak.

13 hoben zei tserisen zeyere kleider, un itlecher hot oifgeloden zain eizl, un zei hoben zich umgekert in shtot. 14 un Yehudah iz gekumen mit zaine brider in Yosefs hoiz; un er iz noch dorten geven. un zei zainen gefalen far im tsu der erd.

15 hot Yosef tsu zei gezogt: vos iz dos far a tuung vos ir hot geton? hot ir nisht gevust az tsoiberen tut tsoiberen aza man vi ich?

16 hot Yehudah gezogt: vos zolen mir zogen tsu main Har, vos zolen mir reden, un vos zolen mir zich farentferen? HaElokim hot gefunen di zind fun daine knecht. ot zainen mir knecht tsu main Har, i mir, i der vos der becher iz gefunen gevoren in zain hant.

17 hot er gezogt: cholile mir dos tsu ton! der man vos der becher iz gefunen gevoren in zain hant, er zol zain a knecht tsu mir, un ir geit aroifblikendik besholem tsu ier foter.

uaigash

18 hot Yehudah genent tsu im; un hot gezogt: ich bet dich, main Har, zol akorsht dain knecht reden a vort in di oieren fun main Har, un zol dain tsoren nisht grimen oif dain knecht; vorem du bist azoi vi Pharaoh. 19 main Har hot gefregt zaine knecht, azoi tsu zogen: hot ir a foter oder a bruder? 20 un mir hoben gezogt tsu main Har: mir hoben an alten foter, un a kleinem ben-zkunim, vos zain bruder iz toit, un er alein iz gebliben fun zain muter, un zain foter hot im lib. 21 hostu gezogt tsu daine knecht: brengt im arop tsu mir, ich zol ton main oig oif im. 22 hoben mir gezogt tsu main Har: der yingel ken nisht farlozen zain foter, vorem az er vet farlozen zain foter, vet der shtarben. 23 hostu gezogt tsu daine knecht: oib ier yingster bruder vet nisht aropnideren mit ich, zolt ir mer main ponem nisht zen. 24 un es iz geven, az mir zainen aroifgekumen tsu dain knecht, undzer foter, hoben mir im dertseilt di verter fun main Har. 25 un az undzer foter hot gezogt: geit vider, koift undz a bisel shpּaiz, 26 hoben mir gezogt: mir kenen nisht aropnideren; nor oib undzer yingster bruder vet zain mit undz, velen mir aropnideren, vorem mir kenen nisht zen dem mans ponem, vu undzer yingster bruder iz nisht mit undz. 27 hot dain knecht, undzer foter, tsu undz gezogt: ir veist az tsvei hot mir main vaib geboren. 28 un einer iz avekgegangen fun mir, un ich hob gezogt: far vor, fartsuken iz er fartsukt gevoren; un ich hob im nisht gezen biz atsund. 29 un az ir vet aveknemen oich dem doziken fun main ponem, un im vet trefen an umglik, vet ir machen nideren maine groe Har mit kumer in Shaul. 30 un atsund az ich vel kumen tsu dain knecht, main foter, un der yingel iz mit undz nishto, azoi vi zain zel iz tsugebunden tsu zain zel, 31 iz, vi er vet zen az der yingel iz nishto, azoi vet er shtarben, un daine knecht velen machen nideren di groe Har fun dain knecht, undzer foter, mit troier in Shaul. 32 vorem dain knecht iz Orev geven far dem yingel tsu zain foter, azoi tsu zogen: oib ich vel dir im nisht brengen, zol ich zain a farzindikter tsu main foter ale teg. 33 un atsund, ich bet dich, zol dain knecht blaiben anshtotd dem yingel, a knecht tsu main Har, un der yingel zol aroifgein mit zaine brider. 34 vorem vi ken ich aroifgein tsu main foter, az der yingel iz nisht mit mir? ich vel cholile tsuzen dos beiz vos vet trefen main foter.

מה

un Yosef hot zich nisht gekent inhalten far ale vos zainen geshtanen leben im, un er hot oisgerufen: firt arois ale mentshen fun mir. un kein mentsh iz nisht geshtanen leben im, ven Yosef hot zich derkent tsu zaine brider. un er hot aroisgelozt zain kol in gevain, un di Mitsrayim hoben gehert; un dos hoiz fun Pharaohen hot gehert derfun.

un Yosef hot gezogt tsu zaine brider: ich bin Yosef; lebt noch main foter? un zaine brider hoben im nisht gekent entferen, vorem zei hoben zich dershroken far im.

hot Yosef gezogt tsu zaine brider: genent tsu mir, ich bet ich. hoben zei genent. un er hot gezogt: ich bin ier bruder Yosef, vos ir hot mich farkoift kein Mitsrayim. un atsund zolt ir ich nisht klemen, un zol nisht fardrisen in eyere oigen, vos ir hot mich farkoift aher, vorem tsu derhalten lebns hot mich Elokim geshikt ich forois. vorem shoin tsvei yor az der hunger iz in land, un noch finf yor velen zain, vos es vet nisht zain kein aker un kein shnit. un Elokim hot mich geshikt ich forois, kedei ich tsu lozen an iberblaib oif der erd, un ich tsu derhalten baim leben durch a groiser yeshue. un atsund, nisht ir hot mich aher geshikt, naiert HaElokim; un er hot mich gemacht far a foter tsu Pharaohen, un far a Har oif zain gantsen hoiz, un far a geveltiker iberen gantsen land Mitsrayim. ilt un geit aroifblikendik tsu main foter, un ir zolt zogen tsu im: azoi hot gezogt dain zun Yosef: Elokim hot mich gemacht far a Har iber gants Mitsrayim; nider arop tsu mir, zolst zich nisht oifhalten. 10 un vest zitsen in land Goshen, un vest zain nont tsu mir, du un daine kinder un daine kinders kinder, un daine shof, un daine rinder, un alts vos du host. 11 un ich vel dich dorten oishalten; vorem noch finf yor vet zain der hunger; kedei zolst nisht umkumen, du un dain hoizgezint un alts vos du host. 12 un ot zeen eyere oigen, un di oigen fun main bruder Binyaminen, az main moil redt dos tsu ich. 13 un ir zolt dertseilen main foter main gantsen koved in Mitsrayim, un alts vos ir hot gezen, un ir zolt ilen un aropbrengen main foter aher.

14 un er iz gefalen oifen haldz fun zain bruder Binyaminen, un hot geveint, un Binyamin hot geveint oif zain haldz. 15 un er hot gekusht ale zaine brider, un hot geveint oif zei, un dernoch hoben zaine brider geredt mit im.

16 un der klang iz geherte gevoren in Pharaohs hoiz, azoi tsu zogen: Yosefs brider zainen gekumen; un es iz voilgefelen in di oigen fun Pharaohen, un in di oigen fun zaine knecht.

17 un Pharaoh hot gezogt tsu Yosefen: zog tsu daine brider: tut ot-vos: lodt on eyere beheimes, un geit, kumt kein land Kenaan, 18 un nemt ier foter, un eyere hoizgezinten, un kumt tsu mir, un ich vel ich geben dos beste fun land Mitsrayim, un est dos fets fun land. 19 un du verst bafoilen, tut ot-vos: nemt ich fun land Mitsrayim vegen far eyere kleine kinder, un far eyere vaiber, un ir zolt aroifnemen ier foter un kumen. 20 un ier oig zol zich nisht kimeren um eyere zachen, vorem dos beste fun gantsen land Mitsrayim iz eyers.

21 hoben di zin fun Yisroelen azoi geton, un Yosef hot zei gegeben vegen, loit dem moil fun Pharaohen, un er hot zei gegeben shpּaiz oifen veg. 22 zei alemen hot er gegeben gangen kleider far itlechen, un Binyaminen hot er gegeben drai hundert zilbershtik, un finf gang kleider. 23 un tsu zain foter hot er des glaichen geshikt Tzoan eizlen baloden miten besten fun Mitsrayim, un Tzoan eizelins baloden mit tevuh un broit, un shpּaiz far zain foter oifen veg. 24 un er hot avekgeshikt zaine brider, un zei zainen avekgegangen; un er hot zei ongezogt: ir zolt ich nisht krigen oifen veg.

25 un zei zainen aroifgegangen fun Mitsrayim, un zainen gekumen kein land Kenaan tsu zeyer foter Yaakoven. 26 un zei hoben im dertseilt, azoi tsu zogen: Yosef lebtfg noch; un az er geveltikt iberen gantsen land Mitsrayim.h iz zain harts farkilt gevoren, vorem er hot zei nisht gegloibt.i 27 hoben zei im dertseilt ale verter fun Yosefen, vos er hot tsu zei geredt, un er hot gezen di vegen vos Yosef hot geshikt im tsu firen, un der Gaist fun zeyer foter Yaakoven hot opּgelebt. 28 un Yisroel hot gezogt: genug! main zun Yosef lebt noch; ich vel gein un vel im zen eider ich shtarb.

מו

un Yisroel hot avekgetsoigen mit alts vos er hot gehat, un iz gekumen kein Beer-Sheva, un er hot geshochten shlachtopּfer tsu dem G‑t fun zain foter Yitzchaken. un Elokim hot geredt tsu Yisroelen in zeungen fun der nacht, un hot gezogt: Yaakov, Yaakov! hot er gezogt: do bin ich. hot er gezogt: ich bin hoel der G‑t fun dain foter, zolst nisht moire hoben aropּtsunideren kein Mitsrayim, vorem far a grois folk vel ich dich dorten machen. ich vel aropnideren mit dir kein Mitsrayim, un oich aroifbrengen vel ich dich aroifbrengen. un Yosef vet aroifton zain hant oif daine oigen.

un Yaakov iz oifgeshtanen fun Beer-Sheva, un di kinder fun Yisroel hoben gefirt zeyer foter Yaakoven, un zeyere kleine kinder, un zeyere vaiber, oif di vegen vos Pharaoh hot geshikt im tsu firen. un zei hoben genumen zeyere fich, un zeyer farmeg vos zei hoben ongekliben in land Kenaan, un zei zainen gekumen kein Mitsrayim, Yaakov un ale zaine kinder mit im; zaine zin un zaine zins zin mit im, zaine techter, un zaine zins techter, un ale zaine kinder, hot er gebracht mit zich kein Mitsrayim.

un dos zainen di nemen fun di kinder fun Yisroel vos zainen gekumen kein Mitsrayim, Yaakov un zaine kinder: Yaakovs bechor Reuven. un di zin fun Reuvenen: Chanoke, un Pallu, un Chetzron, un Carmi. 10 un di zin fun shmeunen: Yemuel, un Yamin, un Ohad, un Yachin, un Yetzochar, un Shaul der zun fun a knaeanit. 11 un di zin fun Levien: Gershon, Kohat,j un Merari. 12 un di zin fun Yehudahen: Er, un Onan, un Shelah, un Peretz, un Zerach; un Er un Onan zainen geshtorben in land Kenaan. un di zin fun Peretzen zainen geven Chetzronk un Chamul. 13 un di zin fun Yissakharen: Tola, un pּuvoh, un Yov, un Shomron. 14 un di zin fun Zevulunen: Sered, un Elon, un Yachleel. 15 dos zainen di zin fun Leahen, vos zi hot geboren Yaakoven in Paddan-Aram; dertsu zain tochter Dinah; ale nefoshes fun zaine zin un zaine techter, drai un draisik. 16 un di zin fun Gaden zainen geven Tziphyon, un Chaggai, Shuni, un Etzbon, Eri, un Arvadi, un Areli. 17 un di kinder fun Asheren: Yimnah, un Yishvah, un Yishvi, un Beriah, un zeyer shvester Serach; un di zin fun Beriahen: Chever un Malkiel. 18 dos zainen di zin fun Zilpahen, vos Lavan hot gegeben zain tochter Leahen, un di dozike hot zi geboren Yaakoven – zechtsen nefoshes. 19 di zin fun Yaakovs vaib Rachelen zainen geven Yosef un Binyamin. 20 un bai Yosefen zainen geboren gevoren in land Mitsrayim Menasheh un Ephrayim, vos Asenat di tochter fun Poti Phera dem prister fun On hot im geboren. 21 un di zin fun Binyaminen zainen geven Bela, un Bekher, un Ashbel, Gera, un Naaman, Echi, un Rosh, mupּim, un chupּim, un Ard. 22 dos zainen di zin fun Rachelen, vos zainen geboren gevoren bai Yaakoven: ale nefoshes, fertsen. 23 un di zin fun Danen: Chushim. 24 un di zin fun Naphtalien: Yachtzeel, un Guni, un Yetzer, un Shalem. 25 dos zainen di zin fun Bilhahen, vos Lavan hot gegeben zain tochter Rachelen, un di dozike hot zi geboren Yaakoven; ale nefoshes, ziben.

26 ale nefoshes fun Yaakoven vos zainen gekumen kein Mitsrayim, di vos zainen aroisgegangen fun zain dich, achuts di vaiber fun Yaakovs zin – ale nefoshes zainen geven zeks un zechtsik. 27 un Yosefs zin, vos zainen im geboren gevoren in Mitsrayim, zainen geven tsvei nefoshes. ale nefoshes fun Yaakovs hoiz vos zainen gekumen kein Mitsrayim, zibetsik.

28 un Yehudahen hot er geshikt forois far zich tsu Yosefen, tsu vaizen im forois dem veg kein Goshen; un zei zainen ongekumen kein land Goshen.

29 un Yosef hot ingeshpant zain raitvogen, un iz aroifgegangen antkegen zain foter Yisroelen kein Goshen. un vi er hot zich gevizen far im, azoi iz er im gefalen oifen haldz, un er hot lang geveint oif zain haldz. 30 un Yisroel hot gezogt tsu Yosefen: atsund ken ich shtarben, nochdem vi ich hob gezen dain ponem, az du lebst noch.

31 un Yosef hot gezogt tsu zaine brider un tsu zain foters hoizgezint: ich vel aroifgein un vel dertseilen Pharaohen, un ich vel im zogen: maine brider un main foters hoizgezint, vos zainen geven in land Kenaan, zainen gekumen tsu mir. 32 un di mentshen zainen pastucher fun shof, vorem zei zainen mentshen fun fich; un zeyere shof un zeyere rinder un alts vos zei hoben, hoben zei mitgebracht. 33 un es vet zain, az Pharaoh vet ich rufen, un vet zogen: vos iz ier ton? 34 zolt ir zogen: mentshen fun fich zainen daine knecht fun undzer yugnt on un biz atsund, azoi mir, azoi undzere elteren; kedei ir zolt zitsen in land Goshen, vorem an umverdikeit bai di Mitsrayim iz yetveder pastuch fun shof.

מז

un Yosef iz gegangen un hot dertseilt Pharaohen, un hot gezogt: main foter un maine brider, mit zeyere shof un zeyere rinder un alts vos zei hoben, zainen gekumen fun land Kenaan, un zei zainen in land Goshen. un fun tsvishen zaine brider hot er genumen finf man, un hot zei geshtelt far Pharaohen. hot Pharaoh gezogt tsu zaine brider: vos iz ier ton? hoben zei gezogt tsu Pharaohen: pastucher fun shof zainen daine knecht, azoi mir, azoi undzere elteren. un zei hoben gezogt tsu Pharaohen: tsu voinen in land zainen mir gekumen, vorem es iz nishto kein fiterung far di shof fun daine knecht, vail der hunger iz shver in land Kenaan. un atsund, ich bet dich, zolen daine knecht zitsen in land Goshen.

hot Pharaoh gezogt tsu Yosefen, azoi tsu zogen: dain foter un daine brider zainen gekumen tsu dir; dos land Mitsrayim ligt far dir, in besten teil fun land bazets dain foter un daine brider. zolen zei zitsen in land Goshen. un oib du veist az tsvishen zei zainen do toigleche mentshen, zolstu zei machen far oifzeers iber dem fich vos ich hob.

un Yosef hot gebracht zain foter Yaakoven, un er hot im geshtelt far Pharaohen; un Yaakov hot gebentsht Pharaohen. un Pharaoh hot gezogt tsu Yaakoven: vifel zainen di teg fun di yoren fun dain leben? hot Yaakov gezogt tsu Pharaohen: di teg fun di yoren fun main vandershapt zainen hundert un draisik yor. vintsik un shlecht zainen di teg fun di yoren fun main leben, un zei kumen nisht tsu di teg fun di yoren fun maine elterns leben in di teg fun zeyer vandershapt. 10 un Yaakov hot gebentsht Pharaohen, un iz aroisgegangen fun far Pharaohen.

11 un Yosef hot bazetst zain foter un zaine brider, un er hot zei gegeben eigentum in land Mitsrayim, in besten teil fun land, in land Rameses, azoi vi Pharaoh hot bafoilen. 12 un Yosef hot oisgehalten zain foter un zaine brider, un dos gantse hoiz fun zain foter, mit broit, vi nochen gezind.

13 un kein broit iz nisht geven in gantsen land, vorem der hunger iz geven zeyer shver, un dos land Mitsrayim un dos land Kenaan zainen oisgematert gevoren fun dem hunger. 14 un Yosef hot oifgekliben dos gantse gelt vos hot zich gefunen in land Mitsrayim un in land Kenaan, far der tevuh vos zei hoben gekoift. un Yosef hot gebracht dos gelt in Pharaohs hoiz. 15 un az dos gelt iz oisgegangen fun land Mitsrayim un fun land Kenaan, zainen ale Mitsrayim gekumen tsu Yosefen, azoi tsu zogen: gib undz broit; vorem noch vos zolen mir shtarben far dir? az dos gelt hot zich oisgelozt. 16 hot Yosef gezogt: git eyere fich, un ich vel ich geben far eyere fich, oib dos gelt hot zich oisgelozt. 17 hoben zei gebracht zeyere fich tsu Yosefen, un Yosef hot zei gegeben broit far ferd, un far stades shof, un far stades rinder, un far eizlen; un er hot zei farzorgt mit broit in yenem yor, far ale zeyere fich.

18 hot zich dos yor geendikt; un oifen tsveiten yor zainen zei gekumen tsu im, un hoben tsu im gezogt: mir velen nisht farhoilen fun main Har, az azoi vi dos gelt iz oisgegangen, un di stades fich zainen bai main Har, iz nisht gebliben far main Har achuts nor undzer laib un undzer erd. 19 noch vos zolen mir umkumen far daine oigen, i mir i undzer erd? koif op undz un undzer erd far broit, un mir mit undzer erd velen zain knecht tsu Pharaohen; un gib undz zerie, kedei mir zolen leben un nisht shtarben, un di erd zol nisht farvist veren.l

20 hot Yosef opgekoift di gantse erd fun Mitsrayim far Pharaohen, vorem di Mitsrayim hoben farkoift itlecher zain feld, vail der hunger hot zich geshtarkt iber zei; un dos land iz gevoren Pharaohs. 21 un dos folk, zei hot er shtetvaiz ibergefirt fun ein ek gemark fun Mitsrayim tsum ander ek. 22 nor di erd fun di prister hot er nisht opgekoift, vail di prister hoben gekrigen a kitsve fun Pharaohen, un zei hoben gegesen zeyer kitsve vos Pharaoh hot zei gegeben; derum hoben zei nisht farkoift zeyer erd.

23 un Yosef hot gezogt tsum folk: ot hob ich haint opgekoift ich un ier land far Pharaohen; nat ich zerie, un farzeit di erd. 24 un es vet zain bai di tebuut, vet ir geben a finftl tsu Pharaohen, un fir Chelekim velen ich zain far zerie fun feld, un far ier esen, un far di vos in eyere haizer, un tsum esen far eyere kleine kinder.

25 hoben zei gezogt: host undz dos leben derhalten; lomir gefinen chein in di oigen fun main Har, un mir velen zain knecht tsu Pharaohen. 26 un Yosef hot es gemacht far a gezets biz oif haintiken tog oif der erd fun Mitsrayim, az tsu Pharaohen zol geheren a finftl. nor di erd fun di prister alein iz nisht gevoren Pharaohs.

27 un Yisroel iz gezesen in land Mitsrayim, in land Goshen; un zei hoben zich dorten ingefestikt, un hoben zich gefruchpּert un gemert zeyer.

uaiachii

28 un Yaakov hot gelebt in land Mitsrayim zibetsen yor; un di teg fun Yaakoven, di yoren fun zain leben, zainen geven hundert yor un ziben un fertsik yor. 29 un di teg fun Yisroelen hoben genent tsum shtarben, un er hot gerufen zain zun Yosefen, un hot tsu im gezogt: oib, ich bet dich, ich hob gefunen chein in daine oigen, tu, ich bet dich, dain hant unter main dich, un zolst ton mit mir a chesed un a traishaft: zolst mich nisht bagroben, ich bet dich, in Mitsrayim. 30 un az ich vel zich leigen tsu maine elteren, zolstu mich avektrogen fun Mitsrayim, un mich bagroben in zeyer keyver. hot er gezogt: ich vel ton azoi vi dain vort. 31 hot er gezogt: shver mir. un er hot im geshvoren; un Yisroel hot zich gebukt tsukopns fun bet.

מח

un es iz geven noch di dozike gesheenishen, hot men ongezogt Yosefen: ze, dain foter iz krank. hot er genumen mit zich zaine tsvei zin, Menashehen un Ephrayimen. un me hot gelozt visen Yaakoven un gezogt: ze, dain zun Yosef kumt tsu dir; un Yisroel hot zich geshtarkt, un hot zich gezetst oifen bet.

un Yaakov hot gezogt tsu Yosefen: El Shaddai hot zich bavizen tsu mir in Luz, in land Kenaan, un er hot mich gebentsht. un er hot tsu mir gezogt: ze, ich vel dich fruchpּern un vel dich meren, un ich vel dich machen far a gezeml felker; un ich vel geben dos dozike land tsu dain zomen noch dir far an eibiken eigentum. un atsund, di tsvei zin vos zainen dir geboren gevoren in land Mitsrayim far main kumen tsu dir kein Mitsrayim, zei zainen maine: Ephrayim un Menasheh zolen zain maine azoi vi Reuven un Shimon. ober daine geborene vos du host geboren noch zei, zolen zain daine; oif dem nomen fun zeyere brider zolen zei gerufen veren in zeyer nachle. … un ich, az ich bin gekumen fun Paddan, iz mir geshtorben Rachel in land Kenaan oifen veg, ven es iz noch geven a shtrek land tsu kumen kein Ephratah; un ich hob zi dorten bagroben oifen veg kein Ephratah, dos iz Beit-Lechem.

un Yisroel hot gezen Yosefs zin, un er hot gezogt: ver zainen di dozike? hot Yosef gezogt tsu zain foter: dos zainen maine zin vos Elokim hot mir geshonken do. hot er gezogt: nem zei, ich bet dich, tsu mir, un ich vel zei bentshen. 10 un di oigen fun Yisroelen zainen geven tunkel fun zikne, er hot nisht gekent zen. hot er zei gemacht genenen tsu im, un er hot zei gekusht un zei gehaldzt. 11 un Yisroel hot gezogt tsu Yosefen: ich hob nisht gedacht dain ponem tsu zen, un ot hot mich Elokim gelozt zen oich daine kinder.

12 un Yosef hot zei aroisgetsoigen fun tsvishen zaine kni, un hot zich gebukt oif zain ponem tsu der erd. 13 un Yosef hot zei beiden genumen, Ephrayimen in zain rechter hant, tsu der linker hant fun Yisroelen, un Menashehen in zain linker hant, tsu der rechter hant fun Yisroelen, un hot zei gemacht genenen tsu im. 14 hot Yisroel oisgeshtrekt zain rechte hant, un aroifgeton oifen kop fun Ephrayimen, vos iz geven der yingerer, un zain linke hant oifen kop fun Menashehen; er hot bekiven ibergedreit zaine hent, vorem Menasheh iz geven der bechor. 15 un er hot gebentsht Yosefen, un hot gezogt:

 

HaElokim vos maine elteren Avraham un Yitzchak zainen gegangen far im,

HaElokim vos iz geven main pastuch fun zint ich leb biz oif haintiken tog,

16 der malech vos hot mich oisgeleizt fun alem beizen,

er zol bentshen di yinglech;

un es zol gerufen veren oif zei main nomen,

un der nomen fun maine elteren Avraham un Yitzchak;

un zei zolen zich meren leruv oif der erd.

 

17 un Yosef hot gezen, az zain foter tut aroifblikendik zain rechte hant oifen kop fun Ephrayimen, un es iz oisgekumen shlecht in zaine oigen; hot er untergelent zain foters hant, kedei zi avektsunemen fun Ephrayims kop oif Menashehs kop. 18 un Yosef hot gezogt tsu zain foter: nisht azoi, main foter, vorem der iz der bechor; tu aroifblikendik dain rechte hant oif zain kop. 19 ober zain foter hot nisht gevolt, un hot gezogt: ich veis, main zun, ich veis; er oich vet veren a folk, un er oich vet zain grois, ober zain yingerer bruder vet zain greser fun im, un zain zomen vet veren a fule felker. 20 un er hot zei gebentsht in yenem tog, azoi tsu zogen: mit dir zol zich bentshen Yisroel, azoi tsu zogen: Elokim zol dich machen azoi vi Ephrayim un azoi vi Menasheh. un er hot geshtelt Ephrayimen far Menashehen.

21 un Yisroel hot gezogt tsu Yosefen: ze, ich shtarb; ober Elokim vet zain mit ich, un er vet ich umkeren tsu dem land fun eyere elteren. 22 un ich hob dir gegeben ein Chelek iber daine brider, vos ich hob avekgenumen fun der hant fun dem Imri mit main shverd un mit main boigen.

מט

un Yaakov hot gerufen zaine zin, un hot gezogt: zamlt ich ein, un ich vel ich zogen vos ich vet geshen in Suf fun di teg.

 

klaibt ich oif un hert, kinder fun Yaakov,

un horcht tsu ier foter Yisroel:

 

Reuven, main bechor bistu,

main koiech un main ershte kraft,

di Peor fun groiskeit, un di Peor fun macht.

bist ilik vi vaser – zolstu di Peor nisht zain;

vail du bist oif dain foters geleger aroifblikendik;

dentsmol hostu es farshvecht –

main bet vu er iz aroifblikendik.

 

Shimon un Levi zainen brider,

vafen fun roib zainen zeyere laib-krobim.

in zeyer barot zol nisht kumen main zel,

tsu zeyer gezeml zol main koved nisht tsushtein;

vorem in zeyer kaas hergen zei a mentshen,

un in zeyer gutmes farkripּlen zei an oks.

farsholten zeyer kaas, vail er iz shtark,

un zeyer tsoren, vail er iz hart!

ich vel zei tseteilen in Yaakov,

un zei tseshpּreiten in Yisroel.

 

Yehudah, dich velen loiben daine brider,

dain hant vet zain oifen naken fun daine faint,

di zin fun dain foter velen zich buken tsu dir.

a yunger laibm iz Yehudah;

fun fartsukung, main zun, bistu oifgevaksen;

er knit, er hoiert vi a laib,

un vi a leibinte – ver ken im oifreitsen?

10 nisht opgeton vet veren a skepּtern fun Yehudah,

un a gezetsgebero fun tsvishen zaine fis,

biz Shilohp vet kumen,

un tsu im velen felker gehorchen.

11 er bindt tsum vainshtok zain yungeizl,

um tsum vaintsvaig dem zun fun zain eizelin.

er vasht in vain zain kleid,

un in blut fun troiben zain beged;

12 geroitikt di oigen fun vain,

un veis di tseiner fun milch.

 

13 Zevulun vet voinen baim borten fun yemen,

un er vet zain a borten far shifen,

un zain lend iber Tzidon.

 

14 Yissakhar iz a beiniker eizl,

er hoiert tsvishen di shofgeheften.

15 un er hot gezen di ru, az zi iz gut,

un dos land, az es iz lib,

hot er geboigen zain ruchen tsu trogen,

un iz a tsinzknecht gevoren.

 

16 Dan vet zich onnemen far zain folk,

vi einer fun di shvotim fun Yisroel.

17 Dan vet zain a shlang oifen veg,

a hornshlang oifen shteg,

vos baist di trit fun dem ferd,

un zain raiter falt ahinter.

 

18 oif zain hilf, Hashem, tu ich hofen.

19 Gad – im vet a machne bafalen,

ober er vet onfalen oif zeyer trit.

 

20 bai Asheren vet fet zain zain broit,

un er vet aroisgeben malches-gerichten.

 

21 Naphtali iz a hindin a flinke;

er git arois sheine reid.

 

22 a fruchtik beiml iz Yosef,

a fruchtik beiml bai a kval;

di tsvaigen shpּraizen iber der moier.

23 un im gebitert, un geshosen,

un im gefaint hoben di failmener;

24 ober fest iz zain boigen gebliben,

un flink geven zainen di orems fun zaine hent,

durch di hent fun dem machtiken fun Yaakov,

fun dort – fun dem pastuch, dem felz fun Yisroel;

25 fun dem G‑t fun dain foter vos helft dir,

un fun Shaddai vos bentsht dich,

mit berches fun himel fun oiben,

brches fun tehum vos hoiert unten,

brches fun brusten un tracht.

26 di berches fun dain foter shtaigen ariber

di berches fun maine elteren –

biz dem shpּits fun di eibike berg.

zei zolen zain oif dem kop fun Yosefen,

un oifen sheidl dem firsht fun zaine brider.

 

27 Binyamin iz a volf vos fartsukt;

in der peire est er fang,

un in ovent teilt er roib.

 

28 di ale zainen di tsvelf shvotim fun Yisroel, un dos iz vos zeyer foter hot tsu zei geredt un zei gebentsht; itlechen vi loit zain brocha hot er zei gebentsht. 29 un er hot zei bafoilen, un zei ongezogt: ich ver ingezamlt tsu main folk; bagrobt mich leben maine elteren, in der heil vos in dem feld fun Ephron dem Chitti. 30 in der heil vos in dem feld fun Machpelah, vos far Mamre in land Kenaan, vos Avraham hot opgekoift miten feld fun Ephron dem Chitti far a keyver-eigentumq31 dorten hot men bagroben Avrahamen un zain vaib Sarahen, dorten hot men bagroben Yitzchaken un zain vaib Rivkahen, un dorten hob ich bagroben Leahen – 32 der inkoif fun dem feld mit der heil vos drinen, fun di kinder fun Chet.

33 un vi Yaakov hot geendikt zain tsvah tsu zaine zin, azoi hot er araingenumen zaine fis in bet, un iz fargangen, un iz ingezamlt gevoren tsu zain folk.

נ

un Yosef iz gefalen oif zain foters ponem, un er hot geveint iber im, un hot im gekusht. un Yosef hot bafoilen zaine knecht di Rephaimr intsubalzamiren zain foter; un di Rephaim hoben ingebalzamirt Yisroelen. un es zainen derfilt gevoren iber im fertsik teg, vorem azoi fil teg muzen derfilt veren baim inbalzamiren. un di Mitsrayim hoben im baveint zibetsik teg.

un az di teg fun zain baveinung zainen ariber, hot Yosef geredt tsu Pharaohs hoiz, azoi tsu zogen: oib, ich bet dich, ich hob gefunen chein in eyere oigen, redt, ich bet ich, in di oieren fun Pharaohen, azoi tsu zogen: main foter hot mich bashvoren, azoi tsu zogen: ze, ich shtarb; in main keyverst vos ich hob mir gegroben in land Kenaan, dorten zolstu mich bagroben. un atsund, lomich aroifgein, ich bet dich, un bagroben main foter, un zich umkeren.

hot Pharaoh gezogt: gei aroifblikendik, un bagrob dain foter, azoi vi er hot dich bashvoren. iz Yosef aroifgegangen tsu bagroben zain foter, un mit im zainen aroifgegangen ale knecht fun Pharaohen, di eltste fun zain hoiz, un ale eltste fun land Mitsrayim, un dos gantse hoizgezint fun Yosefen, un zaine brider, un zain foters hoizgezint; bloiz zeyere kleine kinder, un zeyere shof un zeyere rinder, hoben zei ibergelozen in land Goshen. oich raiter un raitvegen zainen aroifgegangen mit im, un di machne iz geven zeyer grois.

10 un zei zainen gekumen biz dem shaier fun otod vos oif yener zeit Yarden, un hoben dorten geklogt zeyer a groise un shvere klog; un er hot gemacht a troier oif zain foter ziben teg.

11 un der bavoiner fun land, der Kenaani, hot gezen dem troier bai dem shaier fun otod, un zei hoben gezogt: a shverer troier iz dos bai Mitsrayim. derum hot men gerufen dem nomen derfun obel-Mitsrayim, vos oif yener zeit Yarden.

12 un zaine zin hoben geton tsu im azoi vi er hot zei bafoilen. 13 un zaine zin hoben im avekgetrogen kein land Kenaan, un hoben im bagroben in der heil fun dem feld fun Machpelah, vos Avraham hot opgekoift miten feld, far a keyver-eigentum, fun Ephron dem Chitti, far Mamre.

14 un Yosef hot zich umgekert kein Mitsrayim, nochdem vi er hot bagroben zain foter, er un zaine brider, un ale vos zainen aroifgegangen mit im tsu bagroben zain foter.

15 un vi Yosefs brider hoben gezen az zeyer foter iz toit, azoi hoben zei gezogt: efsher vet undz Yosef trogen a sine, un umkeren vet er undz umkeren aldos shlechts vos mir hoben im geton. 16 un zei hoben geheisen zogen Yosefen: dain foter hot bafoilen far zain toit,u azoi tsu zogen: 17 azoi zolt ir zogen tsu Yosefen: fargib, ich bet dich, dem farbrech fun daine brider un zeyer chet, vos zei hoben dir shlechts geton. un atsund, fargib, ich bet dich, dem farbrech fun di knecht fun dain foters G‑t. un Yosef hot geveint az me hot tsu im geredt.

18 un zaine brider zainen oich gegangen un zainen anidergefalen far im, un hoben gezogt: ze, mir zainen daine knecht. 19 hot Yosef tsu zei gezogt: ir zolt nisht moire hoben; bin ich den oif dem ort fun Elokim? 20 vorem ir hot gemeint a reh far mir, ober Elokim hot es gemeint far a toive, kedei tsu machen azoi vi haintiken tog, tsu derhalten baim leben a sach folk. 21 un atsund, zolt ir nisht moire hoben; ich vel oishalten ich un eyere gezinten. un er hot zei getreist, un zei geredt tsum hartsen.

22 un Yosef iz gebliben in Mitsrayim, er un zain foters hoizgezint; un Yosef hot gelebt hundert un Tzoan yor. 23 un Yosef hot gezen fun Ephrayimen ureiniklech; oich di kinder fun Machir, Menashehs zun, zainen geboren gevoren oif Yosefs kni.

24 un Yosef hot gezogt tsu zaine brider: ich shtarb; ober dermonen vet zich Elokim dermonen on ich, un er vet ich oifbrengen fun dem higen land tsu dem land vos er hot tsugeshvoren Avrahamen, Yitzchaken, un Yaakoven. 25 un Yosef hot bashvoren di zin fun Yisroelen, azoi tsu zogen: dermonen vet zich Elokim dermonen on ich; zolt ir oifbrengen maine beiner fun danen.

26 un Yosef iz geshtorben tsu hundert un Tzoan yor. un me hot im ingebalzamirt, un er iz araingeton gevoren in an orn in Mitsrayim.

EXO - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023

Shammot

Shammot

Shammot

Shammot

א

Shammot

un dos zainen di nemen fun di kinder fun Yisroel vos zainen gekumen kein Mitsrayim mit Yaakoven; itlecher mit zain hoizgezint zainen zei gekumen: Reuven, Shimon, Levi, un Yehudah; Yissakhar, Zevulun, un Binyamin; Dan un Naphtali, Gad un Asher. un ale nefoshes vos zainen aroisgegangen fun Yaakovs dich, zainen geven zibetsik nefoshes; un Yosef iz shoin geven in Mitsrayim. iz geshtorben Yosef, un ale zaine brider, un yener gantser dor. un di kinder fun Yisroel hoben zich gefruchpּert, un zich gevidment un gemert, un zei zainen gevoren zeyer zeyer shtark, un dos gantse land iz ful gevoren mit zei.

iz oifgeshtanen a naier melech iber Mitsrayim, vos hot nisht gekent Yosefen. un er hot gezogt tsu zain folk: zet, dos folk fun di kinder fun Yisroel iz merer un shtarker fun undz. 10 kumt lomir zich kligen kegen im; anit vet er zich meren, un es vet zain, az es vet zich trefen a milchome, vet er oich tsushtein tsu undzere faint, un er vet milchome halten oif undz, un vet aroisgein fun land.

11 hoben zei gemacht iber zei Sarai misiּim, kedei zei tsu painiken mit zeyere lastarbet, un er hot geboit shpּaichlershtet far Pharaohen, Pitom un Rameses. 12 ober vi zei hoben im gepainikt, azoi hot er zich gemert, un azoi hot er zich tseshpreit; un zei zainen geven in shrek far di kinder fun Yisroel. 13 un di Mitsrayim hoben gemacht arbeten di kinder fun Yisroel mit hartikeit. 14 un zei hoben farbitert zeyer leben mit shverer arbet, bai leim un bai tsigl, un bai alerlei arbet in feld; aldi arbet zeyere vos zei hoben mit zei gearbet, iz geven mit hartikeit.

15 un der melech fun Mitsrayim hot geredt tsu di yudishe heibamen, vos der nomen fun einer iz geven Shiphrah, un der nomen fun der tsveiter Puah, 16 un er hot gezogt: az ir helft di yudishe vaiber geberen, zolt ir zen oifen brochshtul, oib dos iz a zun, zolt ir im teiten, un oib dos iz a tochter, zol zi blaiben leben.

17 ober di heibamen hoben moire gehat far HaElokim, un zei hoben nisht geton azoi vi der melech fun Mitsrayim hot zei ongezogt, un zei hoben gelozt leben di yinglech. 18 hot der melech fun Mitsrayim gerufen di heibamen, un hot tsu zei gezogt: far vos hot ir geton di dozike zach, un gelozt leben di yinglech? 19 hoben di heibamen gezogt tsu Pharaohen: vail nisht azoi vi di mitsrishe vaiber zainen di yudishe; vorem zei zainen lebhaftik; eider di heibam kumt tsu zei, hoben zei shoin geboren.

20 un Elokim hot bagitikt di heibamen; un dos folk hot zich gemert, un zei zainen gevoren zeyer shtark. 21 un es iz geven, vail di heibamen hoben moire gehat far HaElokim, hot er zei gemacht haizer.

22 un Pharaoh hot bafoilen zain gantsen folk, azoi tsu zogen: yetveder zun vos vert geboren, zolt ir im in taich arainvarfen, un yetveder tochter zolt ir lozen leben.

ב

un a man fun dem hoiz fun Levi iz gegangen un hot genumen a tochter fun Levi. un di froi iz trogedik gevoren, un hot geboren a zun; un zi hot im gezen az er iz shein, un hot im bahalten drai Chodeshim. un az zi hot im mer nisht gekent bahalten, hot zi genumen far im a kestlv fun pּpּirus, un hot es oisgeklepּt mit leim; un zi hot araingeton derin dos kind, un hot es ahingeton in di gemoizechts baim breg taich. un zain shvester hot zich geshtelt fun der veiten, tsu visen vos mit im vet geshen.

un di tochter fun Pharaohen hot aropּgenidert zich tsu boden in taich; un ire meidlech zainen umgegangen bein zeit taich. hot zi derzen dos kestl tsvishen di ritlech, un zi hot geshikt ir dinst, un hot es gelozt nemen. un zi hot es geefent, un hot es derzen – dos kind – ersht a yingel vos veint. hot zi zich derbarimt oif im, un hot gezogt: fun di kinder fun di Avarim iz der doziker. hot zain shvester gezogt tsu Pharaohs tochter: zol ich gein un dir rufen a zeigfroi fun di yudishe vaiber, az zi zol zeigen far dir dos kind? hot Pharaohs tochter tsu ir gezogt: gei. iz di yungfroiw gegangen un hot gerufen di muter fun dem kind. un Pharaohs tochter hot tsu ir gezogt: nem avek dos dozike kind, un zeig es far mir, un ich vel dir geben dain loin. hot di froi genumen dos kind, un hot es gezeigt.

10 un az dos kind iz greser gevoren, hot zi im gebracht tsu Pharaohs tochter, un er iz ir gevoren far a zun. un zi hot gerufen zain nomen Moshe, un hot gezogt: vail fun vaser hob ich im aroisgetsoigen.

11 un es iz geven in yene teg, az Moshe iz oifgevaksen, iz er aroisgegangen tsu zaine brider, un hot zich tsugekukt tsu zeyere lastarbet; un er hot gezen a man a Egyptian shlogen a man ein Ivri, fun zaine brider. 12 hot er zich umgekukt aher un ahin, un az er hot gezen az kein mentsh iz nishto, hot er dershlogen dem Egyptian, un hot im bahalten in zamd.

13 un er iz aroisgegangen oifen tsveiten tog, ersht tsvei mener Avarim ranglen zich; hot er gezogt tsu dem umgerechten: far vos shlogstu dain chever? 14 hot yener gezogt: ver hot dich gemacht far a man a Har un a richter iber undz? tsi meinstu mich tsu hergen, azoi vi du host geharget dem Egyptian? hot Moshe moire gekrogen, un er hot gezogt: far vor, di zach iz dervust gevoren.

15 un Pharaoh hot gehert fun der doziker zach, un er hot gevolt hergen Mosheen. iz Moshe antlofen fun far Pharaohen, un er hot zich bazetst in land Middin; un er iz gezesen bai a brunem. 16 un der prister fun Middin hot gehat ziben techter; zainen zei gekumen, un hoben ongeshepּt un ongefilt di korites, kedei ontsutrinken di shof fun zeyer foter. 17 ober di pastucher zainen gekumen, un hoben zei avekgetriben. iz Moshe oifgeshtanen un hot zei geholfen, un hot ongetrunken zeyere shof. 18 un az zei zainen gekumen tsu zeyer foter Reuelen, hot er gezogt: far vos zeit ir haint gekumen azoi gich? 19 hoben zei gezogt: a man a Egyptian hot undz geholfen fun der hant fun di pastucher, un oich onshepּn hot er ongeshepּt far undz, un hot ongetrunken di shof. 20 hot er gezogt tsu zaine techter: un vu iz er? far vos den hot ir dem man ibergelozt? ruft im, un zol er esen broit.

21 un Moshe hot ingevilikt tsu blaiben bai dem man; un er hot gegeben Mosheen zain tochter Tzipporahen. 22 un zi hot geboren a zun, un er hot gerufen zain nomen Gershom, vail er hot gezogt: ich bin a fremder in a fremden land.

23 un es iz geven in yener langer tsait, iz geshtorben der melech fun Mitsrayim, un di kinder fun Yisroel hoben geziftst fun der knechtshaft, un zei hoben geshrien, un zeyer geshrei iz oifgegangen tsu HaElokim fun der knechtshaft. 24 un Elokim hot gehert zeyer krechtsen, un Elokim hot gedacht on zain bris mit Avrahamen, mit Yitzchaken, un mit Yaakoven. 25 un Elokim hot gezen di kinder fun Yisroel, un Elokim hot gemerkt.

ג

un Moshe hot gefitert di shof fun zain shver Yitran, dem prister fun Middin, un er hot gefirt di shof tsum midbar tsu, un er iz gekumen tsum barg fun HaElokim, tsu Chorev. hot zich bavizen tsu im der malech fun Hashemx in a flamfaier fun miten fun a Doren, un er hot gezen, ersht der Doren brent in faier, un der Doren vert nisht fartsert. hot Moshe gezogt: lomich akorsht opkeren un zen di dozike groise zeung, far vos der Doren vert nisht farbrent. un vi Hashem hot gezen, az er hot opgekert tsu zen, azoi hot Elokim gerufen tsu im fun miten Doren, un hot gezogt: Moshe! Moshe! hot er geentfert: do bin ich. hot er gezogt: zolst nisht genenen aher; tu ois daine shich fun daine fis, vorem der ort vos du shteist oif im, dos iz heilike erd. un er hot gezogt: ich bin der G‑t fun dain foter, Elochei Avrahamen, Elochei Yitzchaken, un Elochei Yaakoven. un Moshe hot farborgen zain ponem, vail er hot moire gehat tsu kuken oif HaElokim. un Hashem hot gezogt: zen gezen hob ich di fain fun main folky, vos in Mitsrayim, un ich hob tsugehert zain geshrei fun vegen zaine drikerz, vorem ich veis zaine veitikena. un ich hob aropּgenidert im matsl tsu zain fun der hant fun Mitsrayim, un im oiftsubrengen fun yenem land in a guten un a breiten land, in a land vos flist mit milch un honik, in dem ort fun dem Kenaani, un dem Chitti, un dem Imri, un dem Perizzi, un dem Chivi, un dem Yevusi. un atsund, ze, dos geshrei fun di kinder fun Yisroel iz gekumen tsu mir, un ich hob oich gezen di drikung vos di Mitsrayim driken zei. 10 derum kum atsund, un ich vel dich shiken tsu Pharaohen,b un tsi arois main folkc, di kinder fun Yisroel, fun Mitsrayim.d 11 hot Moshe gezogt tsu HaElokim: ver bin ich, az ich zol gein tsu Pharaohen, un az ich zol aroistsien di kinder fun Yisroel fun Mitsrayim? 12 hot er gezogt: ober ich vel zain mit dir; un dos vet dir zain der tseichen, az ich hob dich geshikt. ven du tsist arois dos folk fun Mitsrayim, vet ir dinen HaElokim oif dem doziken barg. 13 hot Moshe gezogt tsu HaElokim: ot kum ich tsu di kinder fun Yisroel, un ich vel zogen tsu zei: der G‑t fun eyere elteren hot mich geshikt tsu ich, un zei velen zogen tsu mir: vos iz zain nomen? vos zol ich zogen tsu zei? 14 hot Elokim gezogt tsu Mosheen: ich bin ver ich bin. un er hot gezogt: azoi zolstu zogen tsu di kinder fun Yisroel: ich bine hot mich geshikt tsu ich. 15 un Elokim hot vaiter gezogt tsu Mosheen: azoi zolstu zogen tsu di kinder fun Yisroel: Hashem, der G‑t fun eyere elteren, Elochei Avrahamen, Elochei Yitzchaken, un Elochei Yaakoven, hot mich geshikt tsu ich. dos iz main nomen oif eibik, un dos iz main gedechenish oif dor-dores. 16 gei, un zolst inzamlen di eltste fun Yisroel, un zogen tsu zei: Hashem, der G‑t fun eyere elteren, Elochei Avraham, Yitzchak, un Yaakov, hot zich bavizen tsu mir, azoi tsu zogen: dachten hob ich gedacht on ich, un on vos ich vert geton in Mitsrayim. 17 un ich hob gezogt: ich vel ich oifbrengen fun der fain fun Mitsrayim, in land fun dem Kenaani, un dem Chitti, un dem Imri, un dem Perizzi, un dem Chivi, un dem Yevusi, in a land vos flist mit milch un honik. 18 un zei velen tsuheren tsu dain kol, un vest kumen, du un di eltste fun Yisroel, tsu dem melech fun Mitsrayim, un ir vet zogen tsu im: Hashem, der G‑t fun di Avarim, hot zich getrofen far undz. un atsund, lomir gein, ich bet dich, drai teg vegs in der midbar, kedei mir zolen makrev zain tsu Hashem Elokeinu. 19 un ich veis az der melech fun Mitsrayim vet ich nisht lozen gein saiden durch a shtarker hant. 20 vel ich oisshtreken main hant, un ich vel shlogen Mitsrayim mit ale maine vunder, vos ich vel ton derin, un dernoch vet er ich aveklozen. 21 un ich vel geben dem doziken folk Chen in di oigen fun Mitsrayim, un es vet zain, az ir vet aroisgein, vet ir nisht aroisgein mit leidiken; 22 nor yetveder froi vet antlaien fun ir shechnte, un fun der vos voint mit ir in hoiz, zilberne zachen, un gilderne zachen, un kleider; un ir vet zei onton oif eyere zin un oif eyere techter, un ir vet oisleidiken Mitsrayim.

ד

hot geentfert Moshe un hot gezogt: ober zei velen doch mir nisht gloiben,f un velen nisht tsuheren tsu main kol, vorem zei velen zogen: Hashem hot zich nisht bavizen tsu dir. hot Hashem tsu im gezogt: vos iz dos in dain hant? hot er gezogt: a shteken. hot er gezogt: tu im a vorf tsu der erd. hot er im a vorf geton tsu der erd, un er iz gevoren a shlang; un Moshe iz antlofen far ir. hot Hashem gezogt tsu Mosheen: shtrek ois dain hant, un nem zi on faran ek – hot er oisgeshtrekt zain hant, un hot zi ongenumen, un zi iz gevoren a shteken in zain hant – kedei zei zolen gloiben,g az Hashem, der G‑t fun zeyere elteren, Elochei Avrahamen, Elochei Yitzchaken, un Elochei Yaakoven, hot zich bavizen tsu dir.

un Hashem hot vider tsu im gezogt: shtek akorsht arain dain hant in dain buzem. hot er araingeshtekt zain hant in zain buzem; un vi er hot zi aroisgetsoigen, ersht zain hant iz metsoire [veis] vi shnei. hot er gezogt: ker um dain hant in dain buzem. hot er umgekert zain hant in zain buzem; un vi er hot zi aroisgetsoigen fun zain buzem, ersht zi iz vider gevoren azoi vi zain laib.

un es vet zain, az zei velen dir nisht gloiben,h un velen nisht tsuheren tsu dem kol fun dem ershten tseichen, velen zei gloiben dem kol fun dem letsten tseichen. un es vet zain, az zei velen di dozike beide tseichens oich nisht gloiben,i un velen nisht tsuheren tsu dain kol, zolstu nemen fun di vaseren fun taich, un oisgisen oif der yaboshe, un dos vaser vos du vest nemen fun taich, vet veren blut oif der yaboshe.

10 hot Moshe gezogt tsu Hashem: ich bet dich, Adonoi, ich bin nisht kein mentsh fun verter, sai fun nechten, sai fun eyernechten, sai fun zint du redst tsu dain knecht; vorem ich bin shver oifen moil, un shver oif der tsung. 11 hot Hashem gezogt tsu im: ver hot gemacht dem mentshen a moil? oder ver macht shtum, oder toib, oder zeedik, oder blind, oib nisht ich, Hashem? 12 derum gei atsund, un ich vel zain mit dain moil, un vel dich lernen vos du zolst reden. 13 hot er gezogt: ich bet dich, Adonoi, shik durch vemen du vest shiken.

14 hot der tsorenj fun Hashem gegrimt oif Mosheen, un er hot gezogt: iz nisht faran Aharon dain bruder, der Levi? ich veis az er ken yo reden. un ze, er geit dir noch arois antkegen, un vi er vet dich derzen, azoi vet er zich hartsik derfreyen. 15 un vest reden tsu im, un vest arainton di verter in zain moil, un ich vel zain mit dain moil, un mit zain moil, un vel ich lernen vos ir zolt ton.k 16 un er vet reden far dir tsum folk; un es vet zain, er vet dir zain far a moil, un du vest im zain anshtot Elokim. 17 un zolst nemen in dain hant dem doziken shteken, vos mit im vestu ton di tseichens.

18 iz Moshe gegangen un hot zich umgekert tsu zain shver Yitran, un hot tsu im gezogt: lomich gein, ich bet dich, un zich umkeren tsu maine brider vos in Mitsrayim, un lomich zen oib zei leben noch. hot Yitro gezogt tsu Mosheen: gei besholem.

19 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen in Middin: gei ker zich um kein Mitsrayim, vorem geshtorben zainen di ale mentshen vos hoben gezucht dain leben.

20 hot Moshe genumen zain vaib un zaine zin, un hot zei aroifgezetst oif an eizl, un er hot zich umgekert kein land Mitsrayim. un Moshe hot mitgenumen dem shteken fun HaElokim in zain hant.

21 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: ven du Gaist zich umkeren kein Mitsrayim, merk ale vunder vos ich hob araingeton in dain hant, az du zolst zei ton far Pharaohen; ober ich vel fest machen zain harts, un er vet nisht aveklozen dos folk. 22 un zolst zogen tsu Pharaohen: azoi hot Hashem gezogt: main ershtgeborener zun iz Yisroel; 23 un ich hob tsu dir gezogt: loz avek main zun, er zol mir dinenl, un du vilst im nisht aveklozen; ze, ich herge dain ershtgeborenem zun.

24 un es iz geven untervegs in a harberik, hot im bagegnt Hashem, un hot im gevolt teiten. 25 hot Tzipporah genumen a sharfen shtein, un hot opgeshnitenm di forhoit fun ir zun, un hot tsugerirt tsu zaine fis; un zi hot gezogt: far vor, a blut-Cheten bistu mir. 26 un er hot im opgelozt. dentsmol hot zi dos gezogt a blut-Cheten, fun vegen der bashnaidung.

27 un Hashem hot gezogt tsu Aharonen: gei antkegen Mosheen tsum midbar. iz er gegangen, un hot im bagegnt oifen barg fun HaElokim, un er hot im gekusht. 28 un Moshe hot dertseilt Aharonen ale verter fun Hashem, mit vos er hot im geshikt, un ale tseichens vos er hot im bafoilen.

29 un Moshe un Aharon zainen gegangen un hoben ingezamlt ale eltste fun di kinder fun Yisroel. 30 un Aharon hot geredt ale verter, vos Hashem hot geredt tsu Mosheen, un er hot geton di tseichens far di oigen fun folk. 31 un dos folk hot gegloibt;n un vi zei hoben gehert az Hashem hot gedacht on di kinder fun Yisroel, un az er hot gezen zeyer fain, azoi hoben zei zich geneigt un zich gebukt.

ה

un dernoch zainen Moshe un Aharon gekumen, un hoben gezogt tsu Pharaohen: azoi hot gezogt Hashem, Elochei Yisroel: loz avek main folk, zei zolen halten a yom-Tov tsu mir in der midbar. hot Pharaoh gezogt: ver iz Hashem,o az ich zol tsuheren tsu zain kol, avektsulozen Yisroel? nisht ich ken Hashem, un nisht ich vel oich aveklozen Yisroel. hoben zei gezogt: der G‑t fun di Avarim hot zich bagegean undz. lomir, ich bet dich, gein drai teg vegs in der midbar, un mir velen shlachten tsu Hashem Elokeinu, kedei er zol undz nisht pּlogenp mit a mageyfe oder mit shverd. hot der melech fun Mitsrayim tsu zei gezogt: noch vos, Moshe un Aharon, raist ir op dos folk fun zain arbet? geit tsu eyere lastarbet. un Pharaoh hot gezogt: dos folk fun land iz shoin atsund oich tsu fil, un ir vilt zei noch shteren fun zeyere lastarbet.

un Pharaoh hot bafoilen in yenem tog di tsvingers in dem folk, un zaine oifzeers, azoi tsu zogen: ir zolt mer nisht geben dem folk shtroi oif tsu machen di tsigl, azoi vi nechten-eyernechten. zei alein zolen gein, un zich onklaiben shtroi. un di tsol tsigl, vos zei hoben gemacht nechten-eyernechten, zolt ir aroifleigen oif zei; ir zolt derfun nisht mineren; vorem foil zainen zei, derum shraien zei, azoi tsu zogen: mir vilen gein shlachten tsu Elokeinu. zol di arbet shverer zain oif di lait, az zei zolen zain farton mit ir, un zich nisht farnemen mit falshe gereiden. 10 zainen aroisgegangen di tsvingers fun dem folk, un zaine oifzeers, un hoben gezogt tsum folk, azoi tsu zogen: azoi hot gezogt Pharaoh: ich gib ich nisht kein shtroi. 11 geit ir, krigt ich shtroi fun vu ir kent gefinen; vorem fun ier arbet vert gornisht geminert.

12 hot zich dos folk tseshpreit iberen gantsen land Mitsrayim, tsu klaiben sternie far shtroi. 13 un di tsvingers hoben getriben, azoi tsu zogen: endikt eyere togtegleche arbet, azoi vi beis es iz geven shtroi. 14 un di oifzeers fun di kinder fun Yisroel, vos di tsvingers fun Pharaohen hoben oifgezetst iber zei, hoben gekrigen geshlogen, azoi tsu zogen: far vos hot ir nisht geendikt ier sechum tsigl azoi vi frier, i nechten i haint?

15 zainen gekumen di oifzeers fun di kinder fun Yisroel, un hoben geshrien tsu Pharaohen, azoi tsu zogen: far vos tustu azoi tsu daine knecht? 16 kein shtroi vert nisht gegeben daine knecht, un me heist undz: macht tsigl; un ze, daine knecht krigen geshlogen, un di shuld iz in dain folk. 17 hot er gezogt: foil zeit ir, foil; derum zogt ir: mir vilen gein shlachten tsu Hashem. 18 un atsund, geit arbet, vorem kein shtroi vet ich nisht gegeben veren, un di tsol tsigl muzt ir tsushtelen.

19 hoben di oifzeers fun di kinder fun Yisroel zich gezen in an umglik, tsu muzen zogen: ir tort nisht mineren fun eyere togtegleche tsigl. 20 un zei hoben getrofen Mosheen un Aharonen, shteyendik akegen zei, bai zeyer aroisgein fun Pharaohen; 21 un zei hoben tsu zei gezogt: zol Hashem aropּkuken oif ich, un mishpeten, vos ir hot farmiust undzer reyech in di oigen fun Pharaohen, un in di oigen fun zaine knecht, tsu geben a shverd in zeyer hant undz tsu hergen.

22 hot Moshe zich tsurikgekert tsu Hashem, un hot gezogt: Adonoi, far vos tustu shlechts dem doziken folk? tsu vos gor hostu mich geshikt? 23 az zint ich bin gekumen tsu Pharaohen, tsu reden in dain nomen, bageit er zich noch erger mit dem doziken folk, un matsl zain hostu nisht matsl geven dain folk.

ו

hot Hashem gezogt tsu Mosheen: atsund vestu zen vos ich vel ton tsu Pharaohen; vorem durch a shtarker hant vet er zei aveklozen, un durch a shtarker hant vet er zei aroistraiben fun zain land.

uoero

un Elokim hot geredt tsu Mosheen, un hot tsu im gezogt: ich bin Hashem; un ich hob zich bavizen tsu Avrahamen, tsu Yitzchaken, un tsu Yaakoven, vi El Shaddai, ober mit main nomen Hashem hob ich zich nisht gelozt derkenen tsu zei. un ich hob oich oifgeshtelt main bris mit zei, zei tsu geben dos land Kenaan, dos land fun zeyer iberzain, vos zei hoben derin iberzain. un ich hob oich gehert dos krechtsen fun di kinder fun Yisroel, vos di Mitsrayim farknechten zei, un ich hob gedacht on main bris.q derum zog tsu di kinder fun Yisroel: ich bin Hashem, un ich vel ich aroistsien fun unter di lasten fun Mitsrayim, un vel ich matsl zain fun zeyer knechtshaft, un ich vel ich oisleizen mit an oisgeshtrekten orem, un mit groise mishpotim. un ich vel ich nemen tsu mir far a folk, un ich vel ich zain tsum Elokim; un ir vet visen, az ich bin Hashem Elokeichem, vos hot ich aroisgetsoigen fun unter di lasten fun Mitsrayim. un ich vel ich brengen in dem land, vos ich hob oifgehoiben main hant, es tsu geben tsu Avrahamen, tsu Yitzchaken, un tsu Yaakoven, un ich vel es geben tsu ich far an Arav; ich bin Hashem.

hot Moshe azoi geredt tsu di kinder fun Yisroel, ober zei hoben nisht tsugehert tsu Mosheen fun kurts gemit un fun shverer arbet.

10 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 11 gei red tsu Pharaoh dem melech fun Mitsrayim, er zol aveklozen di kinder fun Yisroel fun zain land. 12 hot Moshe geredt far Hashem, azoi tsu zogen: ze, di kinder fun Yisroel hoben nisht tsugehert tsu mir, haint vi vet Pharaoh mich tsuheren, az ich hob farshtopּte lipen?

13 un Hashem hot geredt tsu Mosheen un tsu Aharonen, un zei bafoilen tsu di kinder fun Yisroel, un tsu Pharaoh dem melech fun Mitsrayim, kedei aroistsutsien di kinder fun Yisroel, fun land Mitsrayim.

14 dos zainen di hoipּtn fun zeyere foterhaizer: di zin fun Reuven, Yisroels bechor: Chanoke, un Pallu, Chetzron, un Carmi. dos zainen di mishpoches fun Reuven. 15 un di zin fun shmeunen: Yemuel, un Yamin, un Ohad, un Yachin, un Yetzochar, un Shaul der zun fun a knaeanit. dos zainen di mishpoches fun Shimon. 16 un dos zainen di nemen fun Levis zin, loit zeyere geburten: Gershon, un Kohat, un Merari. un di yoren fun Levis leben zainen geven hundert un ziben un draisik yor. 17 di zin fun Gershonen: Livni, un Shimei, loit zeyere mishpoches. 18 un di zin fun Kohaten: Amram, un Yitzhar, un Chevron, un euziel. un di yoren fun kehotes leben zainen geven hundert un drai un draisik yor. 19 un di zin fun Merarien: Machli, un Mushi. dos zainen di mishpoches fun Levi loit zeyere geburten. 20 un Amram hot zich genumen zain mume Yocheveden far a vaib, un zi hot im geboren Aharonen un Mosheen. un di yoren fun Amrams leben zainen geven hundert un ziben un draisik yor. 21 un di zin fun Yitzharen: Korach, un Nepheg, un Zichri. 22 un di zin fun euzielen: Mishael, un Eltzaphan, un Sitri. 23 un Aharon hot zich genumen Elisheva di tochter fun Amminadaven, di shvester fun Nachshonen, far a vaib, un zi hot im geboren Nodaven, un Avihuen, Elazaren, un Itamaren. 24 un di zin fun Korachen: Assir, un Elkanah, un Aviasape. dos zainen di mishpoches fun di korachim. 25 un Elazar der zun fun Aharonen hot zich genumen eine fun di techter fun Putielen zich far a vaib; un zi hot im geboren Pinchasen. dos zainen di hoipּtn fun di foterhaizer fun di Leviim loit zeyere mishpoches. 26 dos zainen Aharon un Moshe, vos Hashem hot tsu zei gezogt: tsit arois di kinder fun Yisroel fun land Mitsrayim loit zeyere machnus. 27 zei zainen dos di vos hoben geredt tsu Pharaoh dem melech fun Mitsrayim, kedei aroistsutsien di kinder fun Yisroel fun Mitsrayim. dos zainen Moshe un Aharon.

28 un es iz geven in dem tog vos Hashem hot geredt tsu Mosheen in land Mitsrayim. 29 hot G‑t gezogt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: ich bin Hashem; red tsu Pharaoh dem melech fun Mitsrayim alts vos ich red tsu dir. 30 hot Moshe gezogt far Hashem: ich hob doch farshtopּte lipen, un vi vet Pharaoh tsuheren tsu mir?

ז

hot Hashem gezogt tsu Mosheen: ze, ich hob dich gemacht vi a G‑t tsu Pharaohen, un Aharon dain bruder vet zain dain novi. du vest reden alts vos ich vel dir bafelen, un Aharon dain bruder vet reden tsu Pharaohen, er zol aveklozen di kinder fun Yisroel fun zain land. un ich vel hart machen Pharaohs harts, un vel meren maine tseichens un maine vunder in land Mitsrayim. ober Pharaoh vet nisht tsuheren tsu ich, un ich vel aroifton main hant oif Mitsrayim, un vel aroistsien maine machnus, main folk, di kinder fun Yisroel, fun land Mitsrayim, mit groise mishpotim. un di Mitsrayim velen visen, az ich bin Hashem, ven ich vel oisshtreken main hant oif Mitsrayim, un vel aroistsien di kinder fun Yisroel fun tsvishen zei.

hoben Moshe un Aharon azoi geton; azoi vi Hashem hot zei bafoilen, azoi hoben zei geton. un Moshe iz geven a man fun achtsik yor, un Aharon a man fun drai un achtsik yor, ven zei hoben geredt tsu Pharaohen.

un Hashem hot gezogt tsu Mosheen un tsu Aharonen, azoi tsu zogen: az Pharaoh vet reden tsu ich, azoi tsu zogen: git fun ich a vunder; zolstu zogen tsu Aharonen: nem dain shteken, un tu a vorf far Pharaohen, vet er veren a shlang.

10 zainen Moshe un Aharon gekumen tsu Pharaohen, un zei hoben azoi geton, vi Hashem hot bafoilen; un Aharon hot a vorf geton zain shteken far Pharaohen, un far zaine knecht, un er iz gevoren a shlang.

11 hot oich Pharaoh gerufen di chachomim un di mechashfim, un oich zei, di chartumim fun Mitsrayim, hoben geton des glaichen mit zeyere farborgene kuntsen. 12 un zei hoben a vorf geton itlecher zain shteken, un zei zainen gevoren shlangen; ober Aharons shteken hot ingeshlungen zeyere shtekens.

13 un Pharaohs harts iz gebliben fest, un er hot nisht tsugehert tsu zei, azoi vi Hashem hot geredt.

14 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: Pharaohs harts iz hart, er vil nisht aveklozen dos folk. 15 gei tsu Pharaohen in der peire; ze, er geit arois tsum vaser, vestu zich shtelen im antkegen, baim breg taich, un dem shteken vos iz farkert gevoren in a shlang, zolstu nemen in dain hant. 16 un zolst zogen tsu im: Hashem, der G‑t fun di Avarim, hot mich geshikt tsu dir, azoi tsu zogen: loz avek main folk, zei zolen mir dinenr in der midbar; un ze, host nisht tsugehert biz aher. 17 hot Hashem azoi gezogt: dermit vestu visen, az ich bin Hashem: ze, ich shlog mit dem shteken vos in main hant, oifen vaser vos in taich, un es vet farkert veren in blut. 18 un di fish vos in taich velen oisshtarben, un der taich vet farshtunken veren, un di Mitsrayim velen zich eklen tsu trinken vaser oisen taich.

19 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: zog tsu Aharonen: nem dain shteken, un shtrek ois dain hant oif di vaseren fun Mitsrayim, oif zeyere shtromen, oif zeyere taichen, un oif zeyere gemoizechtsen, un oif ale zeyere onzamlungen fun vaser, un zei zolen veren blut; un es zol zain blut in gantsen land Mitsrayim, sai in hiltserne keilim, sai in shteinerne.

20 hoben Moshe un Aharon azoi geton, vi Hashem hot bafoilen. un er hot oifgehoiben dem shteken, un hot geshlogen dos vaser vos in taich, far di oigen fun Pharaohen, un far di oigen fun zaine knecht; un dos gantse vaser vos in taich iz farkert gevoren in blut. 21 un di fish vos in taich zainen oisgeshtorben, un der taich iz farshtunken gevoren, un di Mitsrayim hoben nisht gekent trinken vaser oisen taich; un dos blut iz geven in gantsen land Mitsrayim.

22 hoben di chartumim fun Mitsrayim geton des glaichen mit zeyere farborgene kuntsen; un Pharaohs harts iz gebliben fest, un er hot nisht tsugehert tsu zei; azoi vi Hashem hot geredt. 23 un Pharaoh hot zich umgekert un iz araingegangen in zain hoiz, un hot oich dos nisht genumen tsum hartsen. 24 un ale Mitsrayim hoben gegroben arum taich noch vaser tsum trinken, vorem zei hoben nisht gekent trinken fun di vaseren fun taich. 25 un es zainen derfilt gevoren ziben teg, noch dem vi Hashem hot geshlogen dem taich.

26(8:1)  un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: kum tsu Pharaohen, un zog tsu im: azoi hot Hashem gezogt: loz avek main folk, zei zolen mir dinen. 27(8:2)  un oib du vilst zei nisht aveklozen, ot plog ich dain gantsen gevul mit Parosh. 28(8:3)  un der taich vet vidmenen Parosh, un zei velen aroifgein, un velen kumen in dain hoiz, un in dain shlofkamer, un oif dain bet, un in hoiz fun daine knecht, un oif dain folk, un in daine oivns, un in daine multers.

29(8:4)  i oif dir, i oif dain folk, i oif ale daine knecht, velen aroifgein di Parosh.

ח

1(5)  un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: zog tsu Aharonen: shtrek ois dain hant mit dain shteken oif di shtromen, oif di taichen, un oif di gemoizechtsen, un breng aroifblikendik Parosh oifen land Mitsrayim. 2(6)  un Aharon hot oisgeshtrekt zain hant oif di vaseren fun Mitsrayim, un di Parosh zainen aroifgegangen, un hoben badekt dos land Mitsrayim. 3(7)  hoben di chartumim geton des glaichen mit zeyere farborgene kuntsen, un zei hoben aroifgebracht Parosh oifen land Mitsrayim.

4(8)  un Pharaoh hot gerufen Mosheen un Aharonen, un hot gezogt: bet tsu Hashem, er zol opton di Parosh fun mir un fun main folk, un ich vel aveklozen dos folk, zei zolen shlachten tsu Hashem. 5(9)  hot Moshe gezogt tsu Pharaohen: hob dem koved iber mir; oif ven zol ich beten far dir, un far daine knecht, un far dain folk, tsu farshnaidens di Parosh fun dir, un fun daine haizer, az nor in taich zolen zei blaiben? 6(10)  hot er geentfert: oif morgen. hot er gezogt: azoi vi dain vort! kedei zolst visen, az nishto aza vi Hashem Elokeinu. 7(11)  un di Parosh velen zich opton fun dir, un fun daine haizer, un fun daine knecht, un fun dain folk; nor in taich velen zei blaiben.

8(12)  zainen Moshe un Aharon aroisgegangen fun Pharaohen, un Moshe hot geshrien tsu Hashem fun vegen di Parosh vos er hot aroifgeton oif Pharaohen. 9(13)  un Hashem hot geton azoi vi dos vort fun Mosheen, un di Parosh zainen oisgeshtorben fun di haizer, fun di hoifen, un fun di felder. 10(14)  un me hot zei tsunoifgeshart hoifns oif hoifns, un dos land iz farshtunken gevoren. 11(15)  un vi Pharaoh hot gezen, az es iz gevoren a derlaichterung, azoi hot er hart gemacht zain harts, un hot nisht tsugehert tsu zei; azoi vi Hashem hot geredt.

12(16)  un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: zog tsu Aharonen: shtrek ois dain shteken, un shlog dem shtoib fun der erd, un er zol veren umgetsifer in gantsen land Mitsrayim. 13(17)  hoben zei azoi geton; un Aharon hot oisgeshtrekt zain hant mit zain shteken, un er hot geshlogen dem shtoib fun der erd, un es iz gevoren umgetsifer oif mentshen un oif beheimes; der gantser shtoib fun der erd iz gevoren umgetsifer in gantsen land Mitsrayim. 14(18)  un di chartumim hoben des glaichen gearbet mit zeyere farborgene kuntsen aroistsubrengen umgetsifer, ober zei hoben nisht gekent. un dos umgetsifer iz geven oif mentshen un oif beheimes. 15(19)  un di chartumim hoben gezogt tsu Pharaohen: dos iz der finger fun Elokim. ober Pharaohs harts iz gebliben fest, un er hot nisht tsugehert tsu zei; azoi vi Hashem hot geredt.

16(20)  un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: feder zich in der peire, un shtel zich far Pharaohen; ze, er geit arois tsum vaser, zolstu zogen tsu im: azoi hot Hashem gezogt: loz avek main folk, zei zolen mir dinen. 17(21)  vorem oib du lozt nisht avek main folk,t ot shik ich on oif dir, un oif daine knecht, un oif dain folk, un in daine haizer, a gemish fligen, un di haizer fun Mitsrayim velen ongefilt veren mit dem gemish fligen, un oich di erd vos zei zainen oif ir. 18(22)  un ich vel opּzunderen in yenem tog dos land Goshen, vos main folku halt zich oif derin, az dos gemish fligen zol dorten nisht zain, kedei zolst visen, az ich, Hashem, bin in land. 19(23)  un ich vel machen an opּsheidung tsvishen main folkv un tsvishen dain folk. oif morgen vet geshen der doziker tseichen. 20(24)  un Hashem hot azoi geton: un es iz gekumen a gedicht gemish fligen in hoiz fun Pharaohen, un in hoiz fun zaine knecht, un in gantsen land Mitsrayim. dos land iz farvist gevoren fun vegen dem gemish fligen.

21(25)  hot Pharaoh gerufen Mosheen un Aharonen, un hot gezogt: geit shlacht tsu Elokeichem in land. 22(26)  hot Moshe gezogt: es iz nisht recht azoi tsu ton, vorem di umverdikeit fun di Mitsrayim velen mir shlachten tsu Hashem Elokeinu; ze, az mir velen shlachten di umverdikeit fun di Mitsrayim far zeyere oigen, tsi velen zei undz nisht farshteinen? 23(27)  drai teg vegs velen mir gein in der midbar, un mir velen shlachten tsu Hashem Elokeinu, azoi vi er vet undz heisen.

24(28)  hot Pharaoh gezogt: ich vel ich aveklozen, ir zolt shlachten tsu Hashem Elokeichem in der midbar, nor zeyer vait zolt ir nisht gein. bet far mir. 25(29)  hot Moshe gezogt: ze, ich gei arois fun dir, un vel beten tsu Hashem, az dos gemish fligen zol zich morgen opton fun Pharaohen, fun zaine knecht, un fun zain folk; zol ober Pharaoh nisht vider machen geshpּet, nisht avektsulozen dos folk tsu shlachten tsu Hashem. 26(30)  un Moshe iz aroisgegangen fun Pharaohen, un hot gebeten tsu Hashem. 27(31)  un Hashem hot geton azoi vi dos vort fun Mosheen, un hot opgeton dos gemish fligen, fun Pharaohen, fun zaine knecht, un fun zain folk; nisht an eintsike iz gebliben. 28(32)  ober Pharaoh hot oich dos mol hart gemacht zain harts, un hot nisht avekgelozen dos folk.

ט

un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: kum tsu Pharaohen, un red tsu im: azoi hot gezogt Hashem, der G‑t fun di Avarim: loz avek main folk, zei zolen mir dinen.w vorem oib du vilst nisht aveklozen, un haltst zei noch vaiter, ze, vet di hant fun Hashem zain oif dain fich vos in feld, oif di ferd, oif di eizlen, oif di kemlen, oif di rinder, un oif di shof; a zeyer shvere mageyfe. un Hashem vet opּzunderen tsvishen dem fich fun Yisroel un tsvishen dem fich fun Mitsrayim, un fun alts vos gehert tsu di kinder fun Yisroel vet gornisht shtarben. un Hashem hot gemacht a tsait, azoi tsu zogen: morgen vet Hashem ton di dozike zach in land.

un Hashem hot geton di dozike zach oif morgen, un dos gantse fich fun Mitsrayim iz oisgeshtorben, ober fun dem fich fun di kinder fun Yisroel iz an eintsiks nisht geshtorben. un Pharaoh hot geshikt, ersht fun dem fich fun Yisroel iz tsu mol an eintsiks nisht geshtorben. ober Pharaohs harts iz gebliben hart, un er hot nisht avekgelozen dos folk.

un Hashem hot gezogt tsu Mosheen un tsu Aharonen: nemt ich eyere fule hoifns ash fun a kalchoiven, un Moshe zol es a vorf ton akegen himel, far di oigen fun Pharaohen. un es vet veren tsu shtoib iberen gantsen land Mitsrayim, un veren a grind vos shlogt ois in bloteren, oif mentshen un oif beheimes, in gantsen land Mitsrayim.

10 hoben zei genumen ash fun a kalchoiven, un zei hoben zich geshtelt far Pharaohen, un Moshe hot es a vorf geton akegen himel, un es iz gevoren a grind vos shlogt ois in bloteren, oif mentshen un oif beheimes. 11 un di chartumim hoben nisht gekent shtein far Mosheen fun vegen dem grind, vorem der grind iz geven oif di chartumim azoi vi oif gants Mitsrayim.

12 ober Hashem hot fest gemacht Pharaohs harts, un er hot nisht tsugehert tsu zei; azoi vi Hashem hot geredt tsu Mosheen.

13 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: feder zich in der peire, un shtel zich far Pharaohen, un zog tsu im: azoi hot gezogt Hashem der G‑t fun di Avarim: loz avek main folk, zei zolen mir dinen.x 14 vail dos mol shik ich on ale maine pּlogen oif dir harts,y oif daine knecht, un oif dain folk, kedei zolst visen, az nishto aza vi ich oif der gantser erd. 15 vorem ich volt atsund oisgeshtrekt main hant, un volt geshlogen dich un dain folk mit a mageyfe, az du volst fartilikt gevoren fun der erd. 16 un nor derum hob ich dich oifgeshtelt, kedei dir tsu vaizen main koiech, un kedei me zol dertseilen main nomen iber der gantser erd.

17 noch alts derheibstu zich akegen main folk,z zei nisht avektsulozen. 18 ze, ich mach regenen morgen in der tsait zeyer a shveren hogel, vos aza vi er iz nisht geven in Mitsrayim fun dem tog vos zi iz gegruntfest gevoren un biz atsund. 19 un atsund shik araintraiben dain fich, un alts vos du host in feld; yetveder mentsh un beheime vos vet zich gefinen in feld, un vet nisht araingenumen veren in hoiz, vet oif zei nideren der hogel, un zei velen shtarben.

20 der fun Pharaohs diner vos hot moire gehat far Hashem's vort, hot gemacht antrinen zaine knecht un zain fich in di haizer. 21 un ver es hot nisht geton zain harts oif Hashem's vort, hot ibergelozen zaine knecht un zain fich in feld.

22 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: shtrek ois dain hant akegen himel, un zol veren a hogel in gantsen land Mitsrayim, oif mentshen, un oif beheimes, un oif alem groz fun feld in dem land Mitsrayim.

23 hot Moshe oisgeshtrekt zain shteken akegen himel, un Hashem hot gegeben duneren un hogel, un a faier iz aropgefalen oif der erd; un Hashem hot gemacht regenen a hogel oifen land Mitsrayim. 24 un es iz geven a hogel, mit a flakeriken faier in miten hogel, zeyer a shverer, vos aza vi er iz nisht geven in gantsen land Mitsrayim, fun zint es iz gevoren tsum folk. 25 un der hogel hot ingeshlogen in gantsen land Mitsrayim alts vos oifen feld, fun a mentshen biz a beheime; oich yetveder kraitechts fun feld hot der hogel oisgeshlogen, un yetveder boim fun feld hot er tsebrachen. 26 nor in land Goshen, vos dorten zainen geven di kinder fun Yisroel, iz kein hogel nisht geven.

27 hot Pharaoh geshikt un gerufen Mosheen un Aharonen, un er hot tsu zei gezogt: ich hob gezindikt dos mol; Hashem iz gerecht (htsdik), un ich un main folk zainen umgerecht. 28 bet tsu Hashem, un zol zain genug di duneren fun Elokim un der hogel, un ich vel ich aveklozen, un ir vet mer nisht blaiben. 29 hot Moshe tsu im gezogt: vi ich gei arois fun shtot, vel ich oisshpּreiten maine hent tsu Hashem; velen di duneren oifheren, un der hogel vet mer nisht zain; kedei zolst visen az tsu Hashem gehert di erd. 30 un du un daine knecht – ich veis, az ir hot noch alts nisht moire far Hashem Elokim.

31 un der flaks un der gersht zainen oisgeshlogen gevoren, vorem der gersht iz geven in zang, un der flaks in bliung. 32 ober der veits un der tunklveits zainen nisht oisgeshlogen gevoren, vail zei veren shpּet tsaitik.

33 un Moshe iz aroisgegangen fun Pharaohen oisen shtot, un hot oisgeshpreit zaine hent tsu Hashem, un di duneren un der hogel hoben oifgehert, un der regen hot mer nisht gegosen oif der erd.

34 un vi Pharaoh hot gezen, az der regen un der hogel un di duneren hoben oifgehert, azoi hot er vaiter gezindikt, un hot hart gemacht zain harts, er un zaine knecht. 35 un Pharaohs harts iz gebliben fest, un er hot nisht avekgelozen di kinder fun Yisroel; azoi vi Hashem hot geredt durch Mosheen.

י

bֹּ

un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: kum tsu Pharaohen, vorem ich hob hart gemacht zain harts un dos harts fun zaine knecht, kedei ich zol ton maine dozike tseichens tsvishen im; un kedei zolst dertseilen in di oieren fun dain zun, un fun dain zuns zun, vos ich hob ongeton Mitsrayim, un maine tseichens vos ich hob gemacht tsvishen zei; un ir zolt visen, az ich bin Hashem.

zainen Moshe un Aharon gekumen tsu Pharaohen, un zei hoben tsu im gezogt: azoi hot gezogt Hashem der G‑t fun di Avarim: biz vanen vestu zich nisht velen beigen far mir? loz avek main folk, zei zolen mir dinen.a vorem oib du vislt nisht aveklozen main folk, ot breng ich morgen a heisherik in dain gevul. un er vet fardeken dem onblik fun der erd, az me vet nisht kenen aroiszen di erd; un er vet oifesen dem resht fun der antrinung, vos ich iz gebliben fun dem hogel, un vet oifesen yetveder boim vos vakst bai ich oifen feld. un ongefilt velen veren daine haizer, un di haizer fun ale daine knecht, un di haizer fun gants Mitsrayim; vos daine elteren un daine elterns elteren hoben nisht gezen fun dem tog, vos zei zainen geven oif der erd, un biz haintiken tog. – un er hot zich umgekert, un iz aroisgegangen fun Pharaohen.

hoben Pharaohs knecht tsu im gezogt: biz vanen vet der doziker undz zain far a shtroichlung? loz avek di lait, un zolen zei dinen Hashem zeyer G‑t. tsi noch veistu nisht az Mitsrayim geit unter?

hot men umgekert Mosheen un Aharonen tsu Pharaohen, un er hot tsu zei gezogt: geit dintb Hashem Elokeichem; ober ver un ver zainen di geyer? hot Moshe gezogt: mit undzere yunge un mit undzere alte velen mir gein; mit undzere zin un mit undzere techter, mit undzere shof un mit undzere rinder velen mir gein; vorem a yom-Tov tsu Hashem iz bai undz. 10 hot er tsu zei gezogt: zol Hashem azoi zain mit ich, vi ich vel ich aveklozen mit eyere gezinten! zet, az ir hot epes shlechts in oiskuk. 11 nisht azoi! geit akorsht ir mener un dintc Hashem, vorem dos iz doch vos ir farlangt. – un me hot zei aroisgetriben fun far Pharaohen.

12 hot Hashem gezogt tsu Mosheen: shtrek ois dain hant oifen land Mitsrayim vegen dem heisherik, un er vet aroifgein oifen land Mitsrayim, un vet oifesen yetveder kraitechts fun der erd, alts vos der hogel hot ibergelozen.

13 un Moshe hot oisgeshtrekt zain shteken oifen land Mitsrayim, un Hashem hot getriben a mizrech-vint oifen land yenem gantsen tog un di gantse nacht; vi es iz gevoren frimorgen, azoi hot der mizrech-vint ongetrogen dem heisherik. 14 un der heisherik iz aroifgegangen oifen gantsen land Mitsrayim, un hot zich aropgelozt in dem gantsen gevul fun Mitsrayim zeyer shver; nisht far im iz geven aza heisherik vi er, un nisht noch im vet zain aza. 15 un er hot fardekt dem onblik fun der gantser erd, un di erd iz fintster gevoren; un er hot oifgegesen yetveder kraitechts fun der erd, un yetveder frucht fun boim, vos der hogel hot ibergelozen; un es iz nisht gebliben kein grins fun a boim oder fun a kraitechts fun feld in gantsen land Mitsrayim.

16 hot Pharaoh gerufen oif gich Mosheen un Aharonen, un hot gezogt: ich hob gezindikt tsu Hashem Elokeichem, un tsu ich. 17 un atsund fargib, ich bet dich, main chet bloiz dos mol, un bet tsu Hashem Elokeichem, er zol opton fun mir nor di dozike toit.

18 iz er aroisgegangen fun Pharaohen, un hot gebeten tsu Hashem. 19 un Hashem hot farkert zeyer a shtarken mayrev-vint, vos hot avekgetrogen dem heisherik, un hot im araingeshtupּt in Yam Suf; nisht an eintsiker heisherik iz gebliben in gantsen gevul fun Mitsrayim.

20 ober Hashem hot fest gemacht Pharaohs harts, un er hot nisht avekgelozen di kinder fun Yisroel.

21 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: shtrek ois dain hant akegen himel, un zol veren a fintsternish iberen land Mitsrayim, az me zol kenen ontapּn di fintsternish.

22 hot Moshe oisgeshtrekt zain hant akegen himel, un es iz geven a shtokfintsternish in gantsen land Mitsrayim drai teg. 23 zei hoben einer dem anderen nisht gezen, un zei hoben zich keiner nisht oifgehoiben fun zain ort drai teg. ober bai ale kinder fun Yisroel iz geven lichtik in zeyere voinerter.

24 hot Pharaoh gerufen Mosheen, un hot gezogt: geit dintd Hashem; nor eyere shof un eyere rinder zolen zich opּshtelen; eyere gezinten zolen oich gein mit ich. 25 hot Moshe gezogt: i du muzt undz mitgeben shlachtopּfer un brandopּfer, kedei mir zolen makrev zain tsu Hashem Elokeinu, 26 i undzer fich muz mitgein mit undz; nisht a telo zol iberblaiben; vorem derfun velen mir nemen oif tsu dinene Hashem Elokeinu; un mir veisen nisht mit vos mir velen darfen dinen Hashem, biz mir kumen ahin.

27 ober Hashem hot fest gemacht Pharaohs harts, un er hot zei nisht gevolt aveklozen. 28 un Pharaoh hot tsu im gezogt: gei avek fun mir; hit zich, zolst mer main ponem nisht zen, vorem in dem tog vos du zest main ponem, vestu shtarben. 29 hot Moshe gezogt: host richtik geredt; ich vel mer vider dain ponem nisht zen.

יא

un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: noch ein plogf vel ich brengen oif Pharaohen un oif Mitsrayim, dernoch vet er ich aveklozen fun danen; az er lozt ich avek, vet er ich traibndik in gantsen aroistraiben fun danen. red akorsht in di oieren fun folk, zei zolen antlaien itlecher fun zain chever, un itleche fun ir chevrte, zilberne zachen un gilderne zachen.

un Hashem hot gegeben dem folk Chen in di oigen fun Mitsrayim. oich iz der man Moshe geven zeyer grois in land Mitsrayim, in di oigen fun Pharaohs knecht, un in di oigen fun folk.

un Moshe hot gezogt: azoi hot Hashem gezogt: arum halbe nacht vel ich aroisgein tsvishen Mitsrayim; un es vet shtarben yetveder bechor in land Mitsrayim, fun dem bechor fun Pharaohen vos darf zitsen oif zain tron,g biz dem bechor fun der dinst vos hinter di milshteiner; oich yetveder bechor fun a beheime. un es vet veren a grois geshrei in gantsen land Mitsrayim, vos aza iz nisht geven, un aza vet mer nisht zain. ober kegen ale kinder fun Yisroel vet a hunt nisht sharfen zain tsung, sai kegen a mentshen, sai kegen a beheime; kedei ir zolt visen, az Hashem sheidt op tsvishen Mitsrayim un tsvishen Yisroel. un ale di dozike knecht daine velen aropnideren tsu mir, un velen zich buken tsu mir, azoi tsu zogen: gei arois, du mit dain gantsen folk vos hinter dir; un noch dem vel ich aroisgein. – un er iz aroisgegangen fun Pharaohen in grimtsoren.

un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: Pharaoh vet nisht tsuheren tsu ich; kedei tsu meren maine vunder in alnd Mitsrayim. 10 un Moshe un Aharon hoben geton ale di dozike vunder far Pharaohen; ober Hashem hot fest gemacht Pharaohs harts, un er hot nisht avekgelozen di kinder fun Yisroel fun zain land.

יב

un Hashem hot gezogt tsu Mosheen un tsu Aharonen in land Mitsrayim, azoi tsu zogen: der doziker chodesh zol ich zain der onheib fun Chodeshim; der, ershter fun di Chodeshim fun yor zol er ich zain. red tsu der gantser eideh fun Yisroel, azoi tsu zogen: in tsenten tog fun dem doziken chodesh, zolen zei itlecher zich nemen tsu lami far a foterhoiz, tsu lam far a hoizgezint. un oib dos hoizgezint iz tsu vintsik far a lam,j zol er nemen mit zain shechen vos iz nont tsu zain hoiz, loit der tsol nefoshes; itlechen vedlik zain esen zolt ir tseilen oifen lam. a lam on a felerk, a Zecher a yor alt, zol es ich zain; fun shepּsn oder fun tsigen zolt ir nemen. un er zol bai ich zain in opּhitung bizen fertsnten tog fun dem doziken chodesh, un di gantse inzamlung fun der eide fun Yisroel zol im shechten kegen ovent. un zei zolen nemen fun dem blut un aroifton oif beide baishtidlech, un oif dem eibershtidl, oif di haizer vos zei velen im esen in zei. un zei zolen esen dos fleish in der doziker nacht, gebroten oifen faier; mit matsus un mit bitere kraitechtser zolen zei es esen. ir zolt nisht esen fun im halb gebroten, oder gekocht, opּgekocht in vaser, naiert gebroten oifen faier; zain kop mit zaine kni un mit zaine ingeveid. 10 un ir zolt nisht iberlozen fun im biz in der peire, un vos vet iberblaiben fun im biz in der peire, zolt ir in faier farbrenen. 11 un azoi zolt ir im esen: eyere lenden ongegurt, eyere shich oif eyere fis, un ier shteken in ier hant; un ir zolt im esen in geail. a korben-peּsach iz dos tsu Hashem. 12 un ich vel durchgein durchen land Mitsrayim in der doziker nacht, un vel shlogen yetveder bechor in land Mitsrayim, fun a mentshen biz a beheime; un oif ale G‑ter fun Mitsrayim vel ich ton a mishpot; ich bin Hashem.

13 un dos blut vet ich zain far a tseichen oif di haizer vos ir zeit dorten, un ich vel zen dos blut, un vel iberhipּn iber ich,l un es vet nisht zain tsvishen ich kein plog umtsubrengen, ven ich shlog in land Mitsrayim.m 14 un der doziker tog zol ich zain far a gedechenish, un ir zolt im faieren a faiertog tsu Hashem; oif eyere dor-dores, vi an eibik gezets, zolt ir im faieren. 15 ziben teg zolt ir esen matsus; bald baim ershten tog zolt ir opton zoierteig fun eyere haizer, vorem itlecher vos est chomets fun ershten tog bizen zibeten tog, yene zel zol farshnitenn veren fun Yisroel. 16 un in ershten tog zol zain a heilike tsunoifrufung, un in zibeten tog zol zain a heilike tsunoifrufung bai ich; kein arbet zol in zei nisht geton veren, nor vos darf gegesen veren fun itlechen mentshen, dos alein meg tsugegreit veren bai ich. 17 un ir zolt ophiten di matsus; vorem in dem doziken eigenem tog hob ich aroisgetsoigen eyere machnus fun land Mitsrayim. un ir zolt hiten dem doziken tog oif eyere dor-dores vi an eibik gezets. 18 in ershten chodesh, fun fertsnten tog in choidesh in ovent, zolt ir esen matsus, bizen ein un tsvantsiksten tog in chodesh in ovent. 19 ziben teg zol zich nisht gefinen zoierteig in eyere haizer, vorem itlecher vos est chomets, yene zel zol farshniteno veren fun der eide fun Yisroel, sai a fremder, un sai an ingeborener fun land. 20 kein chomets zolt ir nisht esen; in ale eyere voinerter zolt ir esen matsus.

21 un Moshe hot gerufen ale eltste fun Yisroel, un hot tsu zei gezogt: tsit arois un nemt ich shof loit eyere mishpoches, un shecht dem korben-peּsach. 22 un ir zolt nemen a bintel ezov-groz un intunken in dem blut vos in beken, un ir zolt tsuriren tsu dem eibershtidl un tsu di beide baishtidlech fun dem blut vos in beken, un ir zolt keiner nisht aroisgein fun dem ingang fun zain hoiz biz in der peire. 23 un az Hashem vet durchgein tsu shlogen Mitsrayim, vet er zen dos blut oifen eibershtidl un oif di beide baishtidlech, un Hashem vet iberhipּn iberen ingang, un er vet nisht lozen dem umbrenger arainkumen in ier hoiz tsu shlogen. 24 un ir zolt ophiten di dozike zach vi a gezets far dir un far daine kinder oif eibik. 25 un es vet zain, az ir vet kumen in dem land vos Hashem vet ich geben, azoi vi er hot tsugezogt, zolt ir ophiten dem doziken dinst. 26 un es vet zain, az eyere kinder velen ich fregen: vos iz bai ich der doziker dinst? 27 zolt ir zogen: a korben-peּsachp iz dos tsu Hashem, vail er hot ibergehipּt iber di haizer fun di kinder fun Yisroel in Mitsrayim, ven er hot geshlogen Mitsrayim, un undzere haizer hot er matsl geven. hot dos folk zich geneigt un zich gebukt. 28 un di kinder fun Yisroel zainen gegangen un hoben geton; azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen un Aharonen, azoi hoben zei geton.

29 un es iz geven in halbe nacht, azoi hot Hashem geshlogen yetveder bechor in land Mitsrayim, fun dem bechor fun Pharaohen vos hot gezolt zitsen oif zain tron,q biz dem bechor fun gefangenem vos in tefish; un yetveder bechor fun a beheime.

30 iz Pharaoh oifgeshtanen bai der nacht, er un ale zaine knecht, un gants Mitsrayim, un es iz gevoren a grois geshrei in Mitsrayim, vorem es iz nisht geven a hoiz vos dorten zol nisht zain a toiter. 31 un er hot gerufen Mosheen un Aharonen bai der nacht, un hot gezogt: shteit oif, geit arois fun tsvishen main folk, i ir, i di kinder fun Yisroel, un geit dintr Hashem, azoi vi ir hot gezogt. 32 nemt i eyere shof, i eyere rinder, azoi vi ir hot gezogt, un geit; un bentsht mich oich.

33 un di Mitsrayim zainen tsugeshtanen tsu dem folk, zei aroistsushiken vos gicher fun land, vorem zei hoben gezogt: mir velen ale oisshtarben. 34 un dos folk hot genumen zeyer teig eider er iz gezaiert gevoren; zeyere multers zainen geven ingebunden in zeyere ticher oif zeyere akslen.

35 un di kinder fun Yisroel hoben geton azoi vi dos vort fun Mosheen, un zei hoben antlien fun di Mitsrayim zilberne zachen un gilderne zachen, un kleider. 36 vorem Hashem hot gegeben dem folk Chen in di oigen fun di Mitsrayim, un zei hoben zei gelien; un zei hoben oisgeleidikt Mitsrayim.

37 un di kinder fun Yisroel hoben aroisgetsoigen fun Rameses kein sukot, arum zeks hundert toizent fusgeyer, mener, achuts kinder. 38 un oich a sach gemisht folk iz aroisgegangen mit zei; un shof un rinder zeyer a groise stade. 39 un zei hoben gebaken fun dem teig vos zei hoben aroisgetrogen fun Mitsrayim, kuchns Motzah, vorem er iz nisht gezaiert gevoren, vail zei zainen aroisgetriben gevoren fun Mitsrayim, un hoben zich nisht gekent oifhalten, un afile tserung hoben zei zich nisht tsugegreit.

40 un dos zitsen fun di kinder fun Yisroel, vos zei zainen gezesen in Mitsrayim, iz geven fir hundert yor un draisik yor. 41 un es iz geven tsum Suf fun fir hundert yor un draisik yor, iz, genoi in dem doziken tog, zainen ale machnus fun Hashem aroisgegangen fun land Mitsrayim. 42 a vachnacht iz dos geven bai Hashem zei aroistsutsien fun land Mitsrayim; iz di dozike eigene nacht a vachnacht tsu Hashem bai ale kinder fun Yisroel oif zeyere dor-dores.

43 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen un Aharonen: dos iz der din fun dem korben-peּsach: kein fremd-geborener tor fun im nisht esen.

44 un vu nor emitsns a knecht gekoift far gelt, az du host im gemalt, dentsmol meg er fun im esen. 45 an ingevanderter un a gedungener tor fun im nisht esen. 46 in ein hoiz zol er gegesen veren; zolst nisht aroistrogen fun dem fleish oisen hoiz; un a bein zolt ir nisht tsebrechen in ims. 47 di gantse eide fun Yisroel zol im machen. 48 un az bai dir vet zich oifhalten a fremder, un er vet velen machen a korben-peּsach tsu Hashem, zol bai im gemalt veren yetveder manspּarshoin, un dentsmol ken er genenen im tsu machen; un er zol zain azoi vi an ingeborener fun land; ober kein umbashnitener tor fun im nisht esen. 49 ein gezets zol zain far dem ingeborenem, un far dem fremden vos halt zich oif tsvishen ich.

50 un ale kinder fun Yisroel hoben dos geton; azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen un Aharonen, azoi hoben zei geton.

51 un es iz geven in dem doziken eigenem tog, hot Hashem aroisgetsoigen di kinder fun Yisroel, fun land Mitsrayim, loit zeyere machnus.

יג

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: heilik tsu mir yetveder bechort; itlecher vos efent dem trachtu tsvishen di kinder fun Yisroel, fun a mentshen oder fun a beheime, zol geheren tsu mir.

un Moshe hot gezogt tsu dem folk: gedenkt dem doziken tog vos ir zeit aroisgegangen fun Mitsrayim, fun dem hoiz fun knechtshaft; vorem mit a shtarker hant hot ich Hashem aroisgetsoigen fun danen; derum zol nisht gegesen veren chomets. haint geit ir arois, in chodesh oviv, iz, az Hashem vet dich brengen in land fun dem Kenaani, un dem Chitti, un dem Imri, un dem Chivi, un dem Yevusi, vos er hot geshvoren daine elteren, dir tsu geben, a land vos flist mit milch un honik, zolstu ton dem doziken dinst in dem doziken chodesh. ziben teg zolstu esen matsus un oifen zibeten tog zol zain a yom-Tov tsu Hashem. matsus zol gegesen veren in di ziben teg, un es zol nisht gezen veren bai dir chomets, un es zol nisht gezen veren bai dir zoierteig, in dain gantsen gevul. un zolst dertseilen dain zun in yenem tog, azoi tsu zogen: dos iz fun vegen dem vos Hashem hot mir geton bai main aroisgein fun Mitsrayim. un es zol dir zain far a tseichen oif dain hant, un far a dermonung tsvishen daine oigen, kedei di torah fun Hashem zol zain in dain moil; vorem mit a shtarker hant hot dich Hashem aroisgetsoigen fun Mitsrayim. 10 un zolst ophiten dos dozike gezets in zain geshtelter tsait, fun yor tsu yor.

11 un es vet zain, az Hashem vet dich brengen in land fun dem Kenaani, azoi vi er hot geshvoren dir un daine elteren, un er vet es dir geben, 12 zolstu opsheiden itlecher vos efent dem tracht,v tsu Hashem; un itlech ershtgeborns fun a beheime vos du vest hoben, oib Zecherim, zol geheren tsu Hashem. 13 un yetveder ershtling fun an eizl zolstu oisleizen mit a lam,w un oib du vest nisht oisleizen, zolstu im ophaken dos genik. un yetveder bechor fun mentshen tsvishen daine zin zolstu oisleizen.

14 un es vet zain, az dain zun vet dich fregen shpּeter ahin, azoi tsu zogen: vos iz dos? zolstu zogen tsu im: mit a shtarker hant hot undz Hashem aroisgetsoigen fun Mitsrayim, fun dem hoiz fun knechtshaft. 15 un es iz geven, az Pharaoh hot zich ingeshport kegen undz aveklozen, hot Hashem geharget yetveder bechor in land Mitsrayim, fun a bechor fun a mentshen biz a bechor fun a beheime; derum bin ich makrev tsu Hashem itlecher vos efent dem tracht, oib Zecherim; un yetveder bechor fun maine zin leiz ich ois. 16 un es zol zain far a tseichen oif dain hant, un far a shternband tsvishen daine oigen; vorem mit a shtarker hant hot undz Hashem aroisgetsoigen fun Mitsrayim.

bshalach

17 un es iz geven, az Pharaoh hot avekgelozen dos folk, hot zei Elokim nisht gefirt oif dem veg fun dem land fun di Peleshetim, hagam er iz geven nont; vorem Elokim hot gezogt: dos folk vet noch charote hoben, az zei velen derzen milchome, un zei velen zich umkeren kein Mitsrayim. 18 un Elokim hot gefirt dos folk arum, oifen veg fun midbar baim Yam Suf. un di kinder fun Yisroel zainen bavofnte aroifgegangen fun land Mitsrayim.

19 un Moshe hot mitgenumen mit zich di beiner fun Yosefen; vorem bashveren hot er bashvoren di kinder fun Yisroel, azoi tsu zogen: dermonen vet zich Elokim dermonen on ich; zolt ir oifbrengen maine beiner fun danen mit ich.

20 un zei hoben getsoigen fun sukot, un hoben geres in Etam baim ek midbar. 21 un Hashem iz gegangen zei forois, bai tog in a zail fun volken, zei tsu firen oifen veg, un bai nacht in a zail fun faier, zei tsu laichten; kedei tsu kenen gein bai tog un bai nacht. 22 der zail fun volken flegt zich nisht opton bai tog, un der zail fun faier bai nacht, fun faran folk.

יד

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: red tsu di kinder fun Yisroel, zei zolen zich umkeren, un ruen far Pi-HaChirot, tsvishen Migdol un tsvishen yam, far Baal-Tzaphon; akegen im zolt ir ruen baim yam. un Pharaoh vet zogen oif di kinder fun Yisroel: zei zainen tsetumlt in land, der midbar hot zei ingeshlosen. un ich vel fest machen Pharaohs harts, un er vet zei nochyogen; un ich vel geerlecht veren durch Pharaohen, un durch zain gantsen cheil, un di Mitsrayim velen visen, az ich bin Hashem. – un zei hoben azoi geton.

iz ongezogt gevoren dem melech fun Mitsrayim, az dos folk iz antlofen, un dos harts fun Pharaohen un fun zaine knecht iz farkert gevoren akegen dem folk, un zei hoben gezogt: vos hoben mir do geton, vos mir hoben avekgelozen Yisroel fun undz tsu dinen?

hot er ingeshpant zain raitvogen, un hot genumen mit zich zain folk. un er hot mitgenumen zeks hundert geklibene raitvegen, un ale raitvegen fun Mitsrayim, un eltste iber zei ale. un Hashem hot fest gemacht dos harts fun Pharaoh dem melech fun Mitsrayim, un er hot nochgeiogt di kinder fun Yisroel; un di kinder fun Yisroel zainen aroisgegangen mit a hoicher hant. un di Mitsrayim hoben zei nochgeiogt, ale ferd, di raitvegen fun Pharaohen, un zaine raiter, un zain cheil, un zei hoben zei ongeiogt vi zei hoben geres baim yam, bai Pi-HaChirot, far Baal-Tzaphon. 10 un vi Pharaoh hot zich dernentert, azoi hoben di kinder fun Yisroel oifgehoiben zeyere oigen, ersht di Mitsrayim tsien hinter zei, un zei hoben zeyer moire gehat; un di kinder fun Yisroel hoben geshrien tsu Hashem. 11 un zei hoben gezogt tsu Mosheen: tsi vail kein kvorim zainen nishto in Mitsrayim, hostu undz aroisgenumen tsu shtarben in der midbar? vos hostu do geton tsu undz, undz aroistsutsien fun Mitsrayim? 12 iz dos nisht dos vort vos mir hoben geredt tsu dir in Mitsrayim, azoi tsu zogen: tu zich op fun undz, un lomir dinen Mitsrayim? vorem beser far undz tsu dinen Mitsrayim, eider mir zolen shtarben in der midbar. 13 hot Moshe gezogt tsum folk: ir zolt nisht moire hoben; shteit un zet di yeshue fun Hashem vos er vet ich haint ton; vorem vi ir zet haint di Mitsrayim, vet ir zei oif eibik mer vider nisht onzen. 14 Hashem vet milchome halten far ich, un ir vet shtein shtil.

15 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: vos shraistu tsu mir? red tsu di kinder fun Yisroel, zei zolen tsien. 16 un du heib oif dain shteken, un shtrek ois dain hant oifen yam, un shpּalt yam, un di kinder fun Yisroel velen arain in miten yam oif trikenish. 17 un ich, ze, ich mach fest dos harts fun di Mitsrayim, un zei velen arain noch zei; un ich vel geerlecht veren durch Pharaohen, un durch zain gantsen cheil, durch zaine raitvegen, un durch zaine raiter. 18 un di Mitsrayim velen visen az ich bin Hashem, ven ich ver geerlecht durch Pharaohen, durch zaine raitvegen, un durch zaine raiter.

19 un der malech fun HaElokim vos iz gegangen far der machne fun Yisroel, hot avekgetsoigen un iz gegangen fun hinter zei; un der volken-zail hot avekgetsoigen fun far zei, un hot zich geshtelt hinter zei; 20 un er iz gekumen tsvishen der machne fun Mitsrayim, un tsvishen der machne fun Yisroel; un dorten iz geven der volken un di fintsternish (tsu di Mitsrayim) un do hot er baluchten (tsu di Yisroel) di nacht; un eine hot nisht genent tsu der anderer di gantse nacht. 21 un Moshe hot oisgeshtrekt zain hant oifen yam, un Hashem hot getriben dem yam mit a shtarken mizrech-vint a gantse nacht, un gemacht dem yam far a trikenish, un di vaseren hoben zich tsespalten. 22 un di kinder fun Yisroel zainen araingegangen in miten yam oif trikenish; un di vaseren zainen zei geven a moier fun zeyer rechter zeit un fun zeyer linker. 23 un di Mitsrayim hoben nochgeiogt, un ale ferd fun Pharaohen, zaine raitvegen, un zaine raiter, zainen arain noch zei in miten yam. 24 un es iz geven in der frimorgnvach, hot Hashem aropּgekukt oif der machne fun Mitsrayim mit a zail fun faier un volken, un er hot fartumlt di machne fun Mitsrayim. 25 un er hot opgeton di reder fun zeyere raitvegen, un zei gemacht Paran mit shverikeit, un di Mitsrayim hoben gezogt: lomir antloifen fun Yisroel, vorem Hashem halt milchome far zei mit Mitsrayim.

26 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: shtrek ois dain hant oifen yam, un zolen di vaseren zich umkeren oif di Mitsrayim, oif zeyere raitvegen, un oif zeyere raiter. 27 hot Moshe oisgeshtrekt zain hant oifen yam, un der yam hot zich umgekert akegen frimorgen tsu zain shtarkeit, un di Mitsrayim zainen im ongelopen antkegen; un Hashem hot araingetreislt di Mitsrayim in miten yam. 28 un di vaseren hoben zich umgekert, un hoben tsugedekt di raitvegen, un di raiter – dem gantsen cheil fun Pharaohen, vos iz arain noch zei in yam; nisht gebliben fun zei tsu mol an eintsiker. 29 un di kinder fun Yisroel zainen gegangen in miten yam oif trikenish un di vaseren zainen zei geven a moier fun zeyer rechter zeit un fun zeyer linker. 30 un Hashem hot in yenem tog geholfen Yisroel fun der hant fun Mitsrayim, un Yisroel hot gezen di Mitsrayim toit oifen breg fun yam. 31 un Yisroel hot gezen di groise shtarkeit vos Hashem hot geton akegen Mitsrayim, un dos folk hot moire gehat far Hashem, un zei hoben gegloibtxy in Hashem, un in zain knecht Mosheen.

טו

dentsmol tut zingen Moshe un di kinder fun Yisroel dos dozike gezang tsu G‑t, un zei hoben gezogt, azoi tsu zogen:

 

ich vel zingen tsu Hashem,

vorem er iz hoich derheicht;

dem ferd mit zain raiter

hot er geshlaidert in yam.

 

main shtarkeit un loib-gezang iz Hashem,

un er iz mir geven yeshue.z

dos iz main G‑t,

un ich vel im basheinen;

G‑t fun main foter,

un ich vel im derheiben.

 

Hashem iz a krigsman,

Hashem iz zain nomen.

Pharaohs raitvegen un zain cheil

hot er gevorfen in yam,

un di beste fun zaine eltste

zainen in Yam Suf dertrunken.

di tehumen tuen zei tsudeken,

zei hoben vi a shtein in di tifenishen genidert.

 

dain rechte hant, Hashem,

du pּrachtiker in shtarkeit,

dain rechte hant, Hashem,

tut tsebrechen dem faint.

un mit dain grois machtikeit

tseshterstu daine kegnshteyer;

shikst arois dain grimtsoren,

fartsert er zei vi shtroi.

un fun dem hoich fun daine nozlecher

hoben zich di vaseren tsunoifgezamlen;

azoi vi a stoig

zainen di stoig geshtanen;

di tehumen hoben geglivert

in hartsen fun yam.

der faint hot gezogt:

ich vel yogen, ich vel chapen,

ich vel oisteilen roib,

main zel vet zich onfilen mit zei;

ich vel tsien main shverd,

oisroten vet zei main hant.

10 hostu mit dain otem a bloz geton,

hot der yam zei tsugedekt;

zei zainen ingezunken vi blai

in di machtike vaseren.

 

11 ver iz vi du, Hashem,

tsvishen di machtike?

ver iz vi du,

pּrachtik in heilikeit,a

forchtik in loibungen,

tuer fun vunder?

 

12 host oisgeshtrekt dain rechte hant,

hot di erd zei ingeshlungen.

13 host gefirt mit dain chesed

dos folk vos du host oisgeleizt;

baleit mit dain shtarkeit

tsu dain heiliker voinung.

14 felker hoben gehert, hoben zei getsitert,

an angst hot banumen di voiner fun Peleshet.

15 dershroken hoben zich dentsmol di firshten fun Edom,

di lider fun Moav, zei hot a shoider banumen,

tsegangen gevoren zainen ale voiner fun Kenaan;

16 an eime un a pachad iz gefalen oif zei.

durch der groiskeit fun dain oremb

zainen zei shtil vi a shtein gevoren,

beis dain folk iz ariber, Hashem,

beis ariber iz dos folk vos du host oisgekoift.

17 vest zei brengen un zei flantsen

oif dem barg fun dain Arav,

dem ort vos du host gemacht

far dir, Hashem, tsu voinen,

dem mikdash, Adonoi,

vos daine hent hoben oifgeshtelt.

 

18 Hashem vet kinigen

oif eibik un shtendik.

 

19 vorem Pharaohs ferd mit zaine raitvegen un zaine raiter zainen arain in yam, un Hashem hot umgekert oif zei di vaseren fun yam, un di kinder fun Yisroel zainen gegangen in miten yam oif trikenish.

20 un Miryam di neviye, Aharons shvester, hot genumen di pּoik in ir hant, un ale vaiber zainen aroisgegangen noch ir mit pּoiken un mit tents. 21 un Miryam hot gezungen far zei:

 

zingt tsu Hashem,

vorem er iz hoich derheicht;

dem ferd mit zain raiter

hot er geshlaidert in yam.

 

22 un Moshe hot gemacht tsien di Yisroel fun Yam Suf, un zei zainen aroisgegangen tsum midbar Shur; un zei zainen gegangen drai teg in der midbar, un hoben nisht gefunen kein vaser. 23 un zei zainen gekumen kein Marah; ober zei hoben nisht gekent trinken dos vaser fun Marah, vail es iz geven biter. derum hot men gerufen ir nomen Marah. 24 un dos folk hot gemurmlt akegen Mosheen, azoi tsu zogen: vos zolen mir trinken? 25 hot er geshrien tsu Hashem, un Hashem hot im ongevizen a boim, un er hot im araingevorfen in vaser, un dos vaser iz gevoren zis. dorten hot er zei gemacht chukkim un gezetsen, un dorten hot er zei gepּruvet. 26 un er hot gezogt: oib tsuheren vestu tsuheren tsu dem kol fun Hashem dain G‑t, un vest ton vos iz rechtfartik in zaine oigen, un vest horchen tsu zaine gebot, un hiten ale zaine chukkim, vel ich aldi krankshaft vos ich hob aroifgeton oif Mitsrayim, nisht aroifton oif dir; vorem ich bin G‑t vos heilt.c

27 un zei zainen gekumen kein Elim; un dorten zainen geven tsvelf kvalen vaser, un zibetsik teitlbeimer; un zei hoben dorten geres baim vaser.

טז

un zei hoben avekgetsoigen fun Elim, un di gantse eided fun di kinder fun Yisroel iz ongekumen in midbar Siyn vos tsvishen Elim un tsvishen Sinai, in fuftsnten tog fun tsveiten chodesh noch zeyer aroisgein fun land Mitsrayim.

un di gantse eide fun di kinder fun Yisroel hot gemurmlt akegen Mosheen un akegen Aharonen in midbar; un di kinder fun Yisroel hoben tsu zei gezogt: halevay volten mir geshtorben durch der hant fun Hashem in land Mitsrayim ven mir zainen gezesen iberen fleish ven mir hoben gegesen broit tsu zat; vorem ir hot undz aroisgebracht in dem doziken midbar, tsu teiten di dozike gantse inzamlung durch hunger.

hot Hashem gezogt tsu Mosheen: ze, ich mach ich regenen broit fun himel, un dos folk vet aroisgein un klaiben itlechen tog di baderfenish fun tog, kedei ich zol im pּruven oib er vet gein in main torah oder nisht. un es vet zain, oifen zeksten tog, az zei velen opּmesten vos zei velen aheimbrengen, vet es zain tsvei mol azoi fil vi zei klaiben oif togteglech.

un Moshe un Aharon hoben gezogt tsu ale kinder fun Yisroel: in ovent vet ir visen, az Hashem hot ich aroisgetsoigen fun land Mitsrayim; un in der peire vet ir zen di pracht fun Hashem; vorem er hot tsugehert eyere murmleraien akegen Hashem. un vos zainen mir, vos ir murmlt akegen undz? un Moshe hot gezogt: dos vet geshen ven Hashem vet ich geben in ovent fleish tsum esen, un in der peire broit tsu zat; vorem Hashem hot gehert eyere murmleraien vos ir murmlt akegen im; un vos zainen mir? nisht akegen undz zainen eyere murmleraien, naiert akegen Hashem. un Moshe hot gezogt tsu Aharonen: zog tsu der gantser eide fun di kinder fun Yisroel: genent far Hashem, vorem er hot tsugehert eyere murmleraien.

10 un es iz geven, vi Aharon hot geredt tsu der gantser eide fun di kinder fun Yisroel, hoben zei zich umgekukt tsum midbar, ersht di pracht fun Hashem hot zich bavizen in volken. 11 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 12 ich hob gehert di murmleraien fun di kinder fun Yisroel. red tsu zei azoi tsu zogen: kegen ovent vet ir esen fleish, un in der peire vet ir zich zeten mit broit, un ir vet visen, az ich bin Hashem Elokeichem.

13 un es iz geven in ovent, zainen aroifgekumen vachtlfoiglen un hoben badekt dem lager; un in der peire iz geven a shicht toi rund arum lager. 14 un az di shicht toi hot zich oisgedampּn, ersht oifen gezicht fun midbar iz dins, shupּiks, din azoi vi perost oif der erd. 15 un vi di kinder fun Yisroel hoben dos gezen, azoi hoben zei gezogt einer tsum anderen: man hu? vail zei hoben nisht gevust vos dos iz. hot Moshe tsu zei gezogt: dos iz dos broit, vos Hashem hot ich gegeben tsum esen.

16 dos iz di zach, vos Hashem hot bafoilen: klaibt derfun itlecher loit zain esen; an eomer oif a kop, loit der tsol fun eyere nefoshes, itlecher far di vos in zain getselt zolt ir nemen.

17 un di kinder fun Yisroel hoben azoi geton, un zei hoben gekliben ver fil un ver vintsik. 18 un az zei hoben gemesten mit an eomer, hot der vos hot gekliben fil nisht gehat iberik, un dem vos hot gekliben vintsik hot nisht gefelt; itlecher vedlik zain esen hoben zei oifgekliben.

19 un Moshe hot tsu zei gezogt: keiner zol derfun nisht iberlozen biz in der peire. 20 ober zei hoben nisht tsugehert tsu Mosheen, un lait hoben ibergelozt derfun biz in der peire, un es iz gevoren verimdik, un hot geshtunken; un Moshe hot getsernt oif zei. 21 un zei hoben es gekliben frimorgen in frimorgen, itlecher vedlik zain esen; un vi di zun iz heis gevoren, azoi iz es tsegangen. 22 un es iz geven oifen zeksten tog, hoben zei gekliben tsvei mol azoi fil broit, tsvei eomers far itlechen; un ale firshten fun der eide zainen gekumen, un hoben dertseilt Mosheen.

23 hot er tsu zei gezogt: dos iz vos Hashem hot geredt: a ruung, a heiliker shebt iz morgen tsu Hashem; vos ir vilt baken bakt, un vos ir vilt kochen kocht, un alts vos blaibt iber, leigt ich avek tsu halten biz in der peire. 24 hoben zei es avekgeleigt biz in der peire, azoi vi Moshe hot bafoilen, un es hot nisht geshtunken, un kein verim zainen derin nisht geven.

25 un Moshe hot gezogt: est es haint, vorem haint iz shebt tsu Hashem, haint vet ir es nisht gefinen oifen feld. 26 zeks teg zolt ir es klaiben, ober oifen zibeten tog iz shebt, dentsmol vet es nisht zain.

27 un es iz geven oifen zibeten tog, zainen fun folk aroisgegangen klaiben, ober zei hoben nisht gefunen. 28 hot Hashem gezogt tsu Mosheen: biz vanen vet ir nisht velen hiten maine gebot un maine lernungen? 29 zet, az Hashem hot ich gegeben dem shebt, git er ich derfar in zeksten tog broit oif tsvei teg. zitst itlecher bai zich; keiner zol nisht aroisgein fun zain ort in zibeten tog.

30 un dos folk hot geres in zibeten tog.

31 un dos hoiz fun Yisroel hot gerufen dem nomen derfun man; un es iz geven azoi vi korianderzomen, veis; un der tem derfun iz geven azoi vi a pּletsl oif honik.

32 un Moshe hot gezogt: dos iz di zach vos Hashem hot bafoilen: an eomer-ful derfun zol zain far a hitung oif eyere dor-dores, kedei zei zolen zen dos broit vos ich hob ich gegeben esen in der midbar, ven ich hob ich aroisgetsoigen fun land Mitsrayim.

33 un Moshe hot gezogt tsu Aharonen: nem a krug, un tu ahin arain an eomer-ful man, un shtel es avek far Hashem, far a hitung oif eyere dor-dores. 34 azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen, azoi hot es Aharon avekgeshtelt faran Oren [haeides],e far a hitung.

35 un di kinder fun Yisroel hoben gegesen dem man fertsik yor, biz zei zainen gekumen tsu bavointen land; zei hoben gegesen dem man biz zei zainen gekumen tsum breg fun land Kenaan. 36 un an eomer dos iz a tsentl eife.

יז

un di gantse eidef fun di kinder fun Yisroel hot getsoigen fun midbar Siyn oif zeyere tsiungen, loit dem moil fun Hashem, un zei hoben geres in Rephidim; un es iz nisht geven kein vaser faran folk tsum trinken. un dos folk hot zich gekrigt mit Mosheen, un zei hoben gezogt: git undz vaser, mir zolen trinken. hot Moshe tsu zei gezogt: vos krigt ir zich mit mir? vos pּruvet ir Hashem?

un dos folk hot dorten gedorsht noch vaser, un dos folk hot gemurmlt akegen Mosheen, un hot gezogt: noch vos gor hostu undz oifgebracht fun Mitsrayim, tsu teiten mich un maine kinder un maine fich durch dorsht?

hot Moshe geshrien tsu Hashem, azoi tsu zogen: vos zol ich ton tsu dem doziken folk? noch a bisel un zei velen mich farshteinen.

hot Hashem gezogt tsu Mosheen: gei forois faran folk, un nem mit dir fun di eltste fun Yisroel; un dain shteken, vos du host mit im geshlogen dem taich, nem in dain hant, un zolst gein. ze, ich vel dorten shtein far dir oifen felz in Chorev; un zolst shlogen dem feldznshteing, un es vet aroisgein fun im vaser, un dos folk vet trinken. un Moshe hot azoi geton far di oigen fun di eltste fun Yisroel.

un er hot gerufen dem nomen fun dem ort Massah un Merivat-Kadesh, fun vegen dem krigen zich fun di kinder fun Yisroel, un fun vegen zeyer pּruven G‑t, azoi tsu zogen: iz Hashem faran tsvishen undz oder nisht?

un Amalek iz gekumen, un hot milchome gehalten mit Yisroel in Rephidim. hot Moshe gezogt tsu Yehoshuaen:h klaib undz ois mener, un gei arois, halt milchome mit Amalek. morgen vel ich zich shtelen oifen shpּits barg, mit dem shteken fun HaElokim in main hant.

10 hot Yehoshua geton azoi vi Moshe hot im ongezogt – milchome tsu halten mit Amalek. un Moshe, Aharon, un Chur zainen aroifgegangen oifen shpּits barg. 11 un es iz geven, vi Moshe hot oifgehoiben zain hant, azoi hot Gever geven Yisroel, un vi er hot aropgelozt zain hant, azoi hot Gever geven Amalek. 12 un Moshes hent zainen gevoren shver; hoben zei genumen a shtein un avekgeleigt unter im, un er hot zich deroif gezetst. un Aharon un Chur hoben untergelent zaine hent, einer fun der zeit, un einer fun der ander zeit; un zaine hent zainen gebliben fest biz zun-untergang. 13 un Yehoshua hot farshlapt Amalek un zain folk miten sharf fun shverd.

14 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: shraib dos oif far a gedechenish in a buch, un tu es in di oieren fun Yehoshuaen, az oismeken vel ich oismeken dem Zecher fun Amalek, fun unteren himel.

15 un Moshe hot geboit a mizbeyech, un hot gerufen zain nomen Hashem-nisi. 16 un er hot gezogt: far vor, di hant oifen tron fun Hashem! milchome iz bai Hashem mit Amalek fun dor tsu dor.

יח

Yitro

un Yitro der prister fun Middin, Moshes shver, hot gehert alts vos Elokim hot geton tsu Mosheen, un tsu zain folk Yisroel, vi Hashem hot aroisgetsoigen Yisroel fun Mitsrayim. hot Yitro, Moshes shver, genumen Tzipporah, Moshes vaib, noch dem vi er hot zi gehat avekgeshikt, un ire tsvei zin, vos der nomen fun einem iz geven Gershom, vail er hot gezogt: ich bin a fremder in a fremden land, un der nomen fun anderen iz geven Eliezer, vail : der G‑t fun main foter iz mir geven tsu hilf, un er hot mich matsl geven fun Pharaohs shverd. un Yitro, Moshes shver, iz gekumen mit zaine zin un zain vaib tsu Mosheen in dem midbar vos er hot dorten geres, baim barg fun HaElokim. un er hot gelozt zogen Mosheen: ich dain shver Yitro kum tsu dir, un dain vaib, un ire tsvei zin mit ir.

iz Moshe aroisgegangen antkegen zain shver, un er hot zich gebukt, un hot im gekusht, un zei hoben einer dem anderen gefregt oif frid, un zei zainen araingegangen in getselt. un Moshe hot dertseilt zain shver alts vos Hashem hot geton tsu Pharaohen un tsu Mitsrayim fun vegen Yisroel, aldi maternish vos zei hot getrofen oifen veg, un vi Hashem hot zei matsl geven.

hot zich Yitro gefreit iber alem guten vos Hashem hot geton tsu Yisroel, vos er hot zei matsl geven fun der hant fun Mitsrayim.

10 un Yitro hot gezogt: Baruch Hashem vos hot ich matsl geven fun der hant fun Mitsrayim, un fun der hant fun Pharaohen; vos er hot matsl geven dos folk fun unter der hant fun Mitsrayim. 11 atsund veis ich, az Hashem iz greser fun ale G‑ter, vorem derfar vos zei hoben gemutvilikt iz dos gekumen oif zei.

12 un Yitro, Moshes shver, hot gebracht a brandopּfer un shlachtopּfer tsu Elokim; un Aharon un ale eltste fun Yisroel zainen gekumen esen broit mit Moshes shver far HaElokim.

13 un es iz geven oif morgen, hot zich Moshe gezetst mishpeten dos folk, un dos folk iz geshtanen far Mosheen funem frimorgen bizen ovent. 14 hot Moshes shver tsugezen alts vos er tut mit dem folk, un er hot gezogt: vos iz di dozike zach vos du tust mit dem folk? far vos zitsst du alein, un dos gantse folk shteit far dir fun frimorgen biz ovent?

15 hot Moshe gezogt tsu zain shver: vail dos folk kumt tsu mir fregen bai Elokim; 16 az zei hoben a zach, kumt zi far mir, un ich mishpot tsvishen a man un tsvishen zain chever, un mach visen di gezetsen fun HaElokim un zaine lernungen.

17 hot Moshes shver tsu im gezogt: nisht gut iz di zach vos du tust. 18 mid vestu mid veren, i du, i dos dozike folk vos mit dir, vail di zach iz tsu shver far dir; kenst es nisht ton alein. 19 atsund her tsu main kol; ich vel dir an eitse geben, un Elokim vet zain mit dir: zei du dem folk far HaElokim, un du zolst brengen di zachen tsu HaElokim. 20 un zolst zei klor machen di gezetsen un di lernungen, un zei machen visen dem veg vos zei zolen in im gein, un di tuung vos zei zolen ton. 21 un du zolst zen fun gantsen folk toigleche mentshen, yeri Elokim, emese mentshen, vos hoben faint geitsikeit, un zolst zei machen iber zei far eltste fun toizent, eltste fun hundert, eltste fun fuftsik, un eltste fun Tzoan. 22 un zei zolen mishpeten dos folk tsu yetveder tsait; un es vet zain, yetveder groise zach velen zei brengen tsu dir, un yetveder kleine zach velen zei alein mishpeten, un zei velen dir fargringeren, un mittrogen mit dir. 23 oib du vest ton di dozike zach, un Elokim vet dir azoi heisen, vestu kenen bashtein, un oich dos dozike gantse folk vet gein aheim in shalom.

24 hot Moshe tsugehert tsu dem kol fun zain shver, un er hot geton alts vos er hot gezogt. 25 un Moshe hot oisgekliben toigleche mentshen fun gants Yisroel, un hot zei gemacht far hoiptlait iberen folk, far eltste fun toizent, eltste fun hundert, eltste fun fuftsik, un eltste fun Tzoan. 26 un zei hoben gemishpet dos folk tsu yetveder tsait; a shvere zach hoben zei gebracht tsu Mosheen, un yetveder kleine zach hoben zei alein gemishpet.

27 un Moshe hot aroisbaleit zain shver, un er iz zich avekgegangen in zain land.

יט

in driten chodesh nochen aroisgein fun di kinder fun Yisroel fun land Mitsrayim, in dem doziken tog, zainen zei ongekumen in midbar Sinai. un az zei hoben getsoigen fun Rephidim, un zainen gekumen in midbar Sinai, hoben zei geres in midbar; un Yisroel hot dorten geres akegen barg.

un Moshe iz aroifgegangen tsu HaElokim, un Hashem hot gerufen tsu im fun barg, azoi tsu zogen: azoi zolstu zogen tsum hoiz fun Yaakov, un dertseilen di kinder fun Yisroel: ir hot gezen vos ich hob geton tsu Mitsrayim, un vi ich hob ich getrogen oif odlerpliglen, un hob ich gebracht tsu mir. un atsund, oib tsuheren vet ir tsuheren tsu main kol, un ir vet hiten main bris, vet ir zain main bazunder eigens fun tsvishen ale umes; vorem tsu mir gehert di gantse erd. un ir vet mir zain a kinigraich fun koyanim, un a heilik folk. dos zainen di verter vos du zolst reden tsu di kinder fun Yisroel.

un Moshe iz gekumen un hot tsunoifgerufen di eltste fun folk, un er hot far zei geleigt ale di dozike verter vos Hashem hot im bafoilen. hot geentfert dos gantse folk in einem un gezogt: alts vos Hashem hot geredt, velen mir ton. un Moshe hot tsurikgebracht di verter fun folk tsu Hashem.

un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: ze, ich kum tsu dir in a gedichten volken, kedei dos folk zol heren vi ich red mit dir, un oich in dir zolen zei gloibenij oif eibik. un Moshe hot dertseilt di verter fun folk tsu Hashem.

10 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: gei tsum folk, un zolst zei heiliken haint un morgen, un zei zolen vashen zeyere kleider; 11 un zei zolen zain ongebreit oifen driten togk,l vorem oifen driten tog vet Hashem aropnideren far di oigen fun gantsen folk oifen barg Sinai. 12 un zolst opּgrenetsen dos folk rund arum, azoi tsu zogen: hit ich aroiftsugein oifen barg, oder zich onriren on zain breg. itlecher vos rirt zich on on dem barg zol teiten geteit veren; 13 a hant zol zich nisht onriren on im, naiert farshteinen zol er farshteint veren, oder shisen zol er geshosen veren; sai a beheime, sai a mentsh, zol er nisht blaiben leben. ersht az der haren git an oisgetsoigenem bloz, megen zei aroifgein oifen barg.

14 hot Moshe aropּgenidert fun barg tsum folk, un hot geheilikt dos folk, un zei hoben gevashen zeyere kleider. 15 un er hot gezogt tsum folk: zeit ongebreit oifen driten tog; ir zolt nisht genenen tsu a froi.

16 un es iz geven oifen driten tog, vi es iz gevoren frimorgen, azoi zainen gevoren duneren un blitsen, un a shverer volken oifen barg, un der kol fun shoifer iz geven zeyer shtark, un dos gantse folk vos in lager hot getsitert. 17 un Moshe hot aroisgefirt dos folk fun lager HaElokim antkegen, un zei hoben zich geshtelt unteren barg. 18 un der barg Sinai iz geven in gantsen in roich, fun vegen vos Hashem hot aropּgenidert oif im mit faier; un zain roich iz oifgegangen azoi vi der roich fun a kalchoiven, un der gantser barg hot zeyer getsitert. 19 un der kol fun Shepher iz gevoren alts shtarker un shtarker; Moshe hot geredt, un HaElokim hot im geentfert oifen kol. 20 un Hashem hot aropּgenidert oifen barg Sinai, oifen shpּits barg, un Hashem hot gerufen Mosheen oifen shpּits barg, un Moshe iz aroifgegangen. 21 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: nider arop, voren dos folk; zei velen zich cholile durchraisen tsu Hashem tsu kuken, un es velen falen fun zei a sach. 22 un oich di koyanim vos genenen tsu Hashem, zolen zich heiliken, kedei Hashem zol nisht machen a broch tsvishen zei. 23 hot Moshe gezogt tsu Hashem: dos folk ken nisht aroifgein oifen barg Sinai, vorem du host doch undz ongezogt, azoi tsu zogen: grenets op dem barg, un zolst im heiliken. 24 hot Hashem tsu im gezogt: gei nider arop, un zolst aroifkumen, du, un Aharon mit dir; ober di koyanim un dos folk zolen zich nisht durchraisen aroiftsugein tsu Hashem, kedei er zol nisht machen a broch tsvishen zei.

25 hot Moshe aropּgenidert tsum folk, un zei gezogt.

כ

un Elokim hot geredt ale di dozike verter, azoi tsu zogen:

ich bin Hashem dain G‑t, vos hot dich aroisgetsoigen fun land Mitsrayim, fun dem hoiz fun knechtshaft.

zolst nisht hoben andere G‑ter far main ponem. zolst dir nisht machen a bild geshnits, oder a keinerlei geshtalt fun vos in himel oiben, oder vos oif der erd unten, oder vos in vaser unter der erd. zolst zich nisht buken tsu zei, un zolst zei nisht dinen;m vorem ich Hashem dain G‑t bin an El kanֹּun, vos rechen zich far di zind fun di foters mit di kinder, miten driten un miten firten dor fun di vos hoben mich faint, un tu chesed miten toizntsten glid fun di vos hoben mich lib, un fun di vos hiten maine gebot.

zolst nisht aroifbrengen dem nomen fun Hashem dain G‑t tsum falshen, vorem Hashem shenkt nisht dem vos brengt aroifblikendik zain nomen tsum falshen.

gedenk dem tog fun shebt, im tsu halten heilik. zeks teg zolstu arbeten, un ton ale daine meloches; 10 ober der zibeter tog iz shebt tsu Hashem dain G‑t, zolstu nisht ton kein meloche, du, un dain zun, un dain tochter, dain knecht, un dain dinst, un dain beheime, un dain fremder vos in daine toieren. 11 vorem zeks teg hot Hashem gemacht dem himel un di erd, dem yam, un alts vos in zei, un oifen zibeten tog hot er geres; derum hot Hashem gebentsht dem tog fun shebt, un hot im geheilikt.

12 halt in koved dain foter un dain muter, kedei daine teg zolen zich lengeren oif der erd vos Hashem dain G‑t git dir.

13 zolst nisht hergen. 14 zolst nisht mizane zain. 15 zolst nisht genven. 16 zolst nisht zogen oif dain chever falshe eides.

14(17)  zolst nisht glusten dain Chavors hoiz; zolst nisht glusten dain Chavors vaib, oder zain knecht, oder zain dinst, oder zain oks, oder zain eizl, oder vos nor es iz dain Chavors.

15(18) un dos gantse folk hot beigevoint di duneren, un di flamen, un dem kol fun Shepher, un dem roichiken barg; un vi dos folk hot es gezen, azoi hoben zei getsitert, un zainen geshtanen fun der veiten. 16(19) un zei hoben gezogt tsu Mosheen: red du tsu undz, un mir velen heren, un zol nisht reden tsu undz Elokim; mir velen cholile shtarben.o

17(20) hot Moshe gezogt tsum folk: ir zolt nisht moire hoben, vorem kedei ich tsu pּruven iz HaElokim gekumen, un kedei zain moire zol zain far ier ponem, az ir zolt nisht zindiken. 18(21)  iz dos folk geshtanen fun der veiten, un Moshe hot genent tsu dem neblp vos dorten iz geven G‑t. 19(22)  un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: azoi zolstu zogen tsu di kinder fun Yisroel: ir hot gezen az fun himel hob ich geredt tsu ich. 20(23)  ir zolt nisht machen leben mir G‑ter fun zilber, un G‑ter fun gold zolt ir ich nisht machen. 21(24)  a mizbeyech fun erd zolstu mir machen, un shlachten oif im daine brandopּfer un daine fridopּfer, daine shof un daine rinder; in yetveder ort vu ich vel machen dermonen main nomen, vel ich kumen tsu dir, un vel dich bentshen. 22(25) un oib a mizbeyech fun shteiner vestu mir machen, zolstu zei nisht boien gehakte, vorem dain hakaizen hostu oifgehoiben deroif, un host es farshvecht. 23(26)  un zolst nisht aroifgein mit trep oif main mizbeyech, kedei zain naketkeit zol nisht antplekt veren oif im.

כא

mishpotim

un dos zainen di gezetsen vos du zolst leigen far zei: az du vest koifen a yudishen knecht, zol er zeks yor dinen, un oifen zibeten zol er aroisgein frai umzist.q oib er iz alein gekumen, zol er alein aroisgein; oib er iz a bavaibter, zol zain vaib aroisgein mit im. oib zain Har vet im geben a vaib, un zi vet im geberen zin oder techter, zol di vaib mit ire kinder geheren tsu ir Har, un er zol aroisgein alein. un oib zogen vet zogen der knecht: ich hob lib main Har, main vaib, un maine kinder, ich vil nisht aroisgein frai; zol zain Har im machen genenen tsu HaElokim, un im machen genenen tsum tir, oder tsum baishtidl, un zain Har zol durchshtechenr zain oier mit an nol; un er zol im dinen oif shtendik.

un az a man vet farkoifen zain tochter far a dinst, zol zi nisht aroisgein azoi vi es geyen arois di knecht. oib zi gefelt nisht in di oigen fun ir Har, vos hot zi gehat bashtimt far zich, zol er zi lozen oisleizen; er zol nisht geveltiken zi tsu farkoifen tsu fremde mentshen, ven er felsht on ir. un oib er vet zi bashtimen far zain zun, zol er ton tsu ir azoi vi der shteiger mit techter. 10 oib er vet zich nemen an andere, zol er ir shpּaiz, ir kleidung, un ir vaibrecht, nisht mineren. 11 un oib er vet ir nisht ton di dozike drai zachen, zol zi aroisgein umzist, on gelt.

12 der vos shlogt a mentshen un er shtarbt, zol teiten geteit veren. 13 ober der vos hot nisht gemeint, nor HaElokim hot es untergeshikt unter zain hant, vel ich dir machen an ort vos er zol ahin antrinen.

14 un az a man vet mutvilik kumen oif zain chever, im tsu hergen mit listikeit, zolstu fun main mizbeyech im aropnemen tsu shtarben.

15 un der vos shlogt zain foter, oder zain muter, zol teiten geteit veren.

16 un der vos genvet a mentshen un farkoift im, oder er vert gefunen in zain hant, zol teiten geteit veren.

17 un der vos shilt zain foter, oder zain muter, zol teiten geteit veren.

18 un az mentshen velen zich krigen, un einer vet shlogen dem anderen mit a shtein, oder miten foist, un er vet nisht shtarben, nor er vet zich avekleigen in bet, 19 iz, oib er vet oifshtein un arumgein droisen oif zain shteken, zol der shleger zain frai; nor far zain zitsen leidik muz er batsolen, un oisheilen muz er im lozen oisheilens.

20 un az a man vet shlogen zain knecht, oder zain dinst, mit a shteken, un er vet shtarben unter zain hant, zol er shtrofen bashtroft veren.

21 oib ober er vet zich halten a tog oder tsvei teg, zol er nisht bashtroft veren; vorem dos iz zain gelt.

22 un az mener velen zich ranglen, un velen onshtoisen a trogedike froi, un ire kinder velen aroisgein, ober kein umglik vet nisht geshen, zol kansen gekanset veren der shuldiker, loit vi der frois man vet oif im aroifleigen, un er zol es geben far di deinim. 23 oib ober an umglik vet geshen, zolstu geben a nefesh fart a nefesh. 24 an oig far an oig, a tson far a tson, a hant far a hant, a fus far a fus. 25 a Beraen far a Beraen, a vund faru a vund, a bail far a bailv.

26 un az a man vet shlogen dos oig fun zain knecht, oder dos oig fun zain dinst, un vet es iberfiren, zol er im aroislozen frai far zain oig. 27 un az er vet oishaken a tson fun zain knecht, oder a tson fun zain dinst, zol er im aroislozen frai far zain tson.

28 un az an oks vet shtoisen a man oder a froi, un zei velen shtarben, zol farshteinen farshteint veren der oks, un zain fleish zol nisht gegesen veren; un der baeal־hbit fun oks iz frai.

29 oib ober er iz a shtoisiker oks fun nechten-eyernechten, un zain baeal־hbit iz gevorent gevoren, un hot im nisht gehit, un er vet teiten a man oder a froi, zol farshteint veren der oks, un oich zain baeal־hbit zol geteit veren. 30 oib an oisleiz vet aroifgeleigt veren oif im, zol er geben faran oiskoif fun zain nefesh vi fil es vet aroifgeleigt veren oif im. 31 sai er vet shtoisen a yingel, sai er vet shtoisen a meidl, zol azoi vi der doziker mishpot geton veren tsu im. 32 oib der oks vet shtoisen a knecht oder a dinst, zol er geben zain Har draisik shekl zilber, un der oks zol farshteint veren.

33 un az a man vet efenen a grub, oder az a man vet groben a grub, un vet zi nisht tsudeken, un ahin vet arainfalen an oks oder an eizl, 34 zol der baeal־hbit fun der grub batsolen; gelt zol er umkeren tsu zeyer baeal־hbit, un di toite beheime zol geheren tsu im.

35 un az a mans oks vet shediken dem oks fun zain chever, un er vet avekfalen, zolen zei farkoifen dem lebediken oks, un zich tseteilen miten gelt; un oich miten toiten zolen zei zich tseteilen. 36 oib es iz bavust, az er iz a shtoisiker oks fun lang on, un zain baeal־hbit hot im nisht gehit, zol er tsolen batsolen an oks faran oks, un der toiter zol geheren tsu im. 37(22.1)  az a man vet genven an oks oder a Shaaphs,w un vet im shechten, oder er vet im farkoifen, zol er batsolen finf rinder faran oks, un fir shof faran Shaaphs.

כב

1(2)  az a ganev vet gechapt veren bai an inbrechung, un vet krigen geshlogen un vet shtarben, iz nishto far im kein blutshuld. 2(3)  oib ober di zun iz oifgegangen iber im, iz do far im blutshuld. batsolen muz er batsolen; oib er hot nisht, zol er farkoift veren far zain genve. 3(4)  oib gefunen vet gefunen veren di genve in zain hant a lebedike, sai an oks, sai an eizl, sai a Shaaphs,x zol er batsolen topּl.

4(5)  az a man vet lozen opesen a feld oder a vaingorten, un vet aroislozen zain beheime, un zi vet opesen in an andern's feld, zol er mit dem besten fun zain feld, un mit dem besten fun zain vaingorten batsolen.

5(6)  az a faier vet aroisgein, un vet ontrefen derner, un es vet fartsert veren a stoig, oder shteyendike tevuh, oder a feld, zol tsolen batsolen der vos hot ongetsunden di serfe.

6(7)  az a man vet geben zain chever gelt oder zachen tsum hiten, un es vet gegnvet veren fun dem mans hoiz, oib der ganev vet gefunen veren, zol er batsolen topּl; 7(8)  oib der ganev vet nisht gefunen veren, zol der baeal־hbit fun hoiz genenen tsu HaElokim: tsi er hot nisht oisgeshtrekt zain hant oif zain Chavors hob.

8(9)  bai itlechen cheshd fun umerlechkeit, vegen an oks, vegen an eizl, vegen a Shaaphs, vegen a kleid, vegen vaser es iz farlorener zach, vos yener zogt, az dos iz es, zol di zach fun beiden kumen far HaElokim; der vemen Elokim vet machen shuldik, zol batsolen zain chever topּl.

9(10)  az a man vet geben zain chever an eizl, oder an oks, oder a Shaaphs,y oder vaser es iz beheime tsum hiten, un zi vet avekfalen, oder geshedikt veren, oder gefangen veren, ven keiner zet nisht, 10(11)  zol a shvue fun Hashem zain tsvishen zei beiden, oib er hot nisht oisgeshtrekt zain hant oif zain Chavors hob; un ir baeal־hbit zol es onnemen, un er darf nisht batsolen. 11(12)  oib ober genven iz zi gegnvet gevoren fun im, muz er batsolen ir baeal־hbit. 12(13)  oib fartsuken iz zi fartsukt gevoren, zol er brengen fun ir tsum eides; far a fartsukter darf er nisht batsolen.

13(14)  un az a man vet borgen a beheime fun zain chever, un zi vet geshedikt veren, oder avekfalen – iz ir baeal־hbit nisht mit ir, muz er tsolen batsolen. 14(15)  oib ir baeal־hbit iz mit ir, darf er nisht batsolen. oib zi iz a gedungene, geit dos arain in ir loin.

15(16)  un az a man vet farfiren a yungfroi vos iz nisht farknast, un vet ligen mit ir, zol er mit Noden zi machen far zain vaib. 16(17)  oib ir foter vet zi im nisht velen geben, zol er batsolen gelt loit dem Noden fun yungfroien.

17(18)  a mechshfe zolstu nisht lozen leben.

18(19)  itlecher vos ligt mit a beheime zol teiten geteit veren.

19(20)  der vos shlacht tsu G‑ter, achuts tsu Hashem alein, zol veren Chorem.

20(21)  un a fremden zolstu nisht krivden, un zolst im nisht driken, vorem fremde zeit ir geven in land Mitsrayim. 21(22)  an almone un a yetum zolt ir nisht painiken. 22(23)  oib painiken vestu im painiken, iz, vi nor er vet shraien tsu mir, vel ich zicher tsuheren zain geshrei. 23(24)  un main tsoren vet grimen, un ich vel ich hergen miten shverd, un eyere vaiber velen zain almones, un eyere kinder Yotamim.

24(25)  az du vest gelt leyen main folk, dem oriman bai dir, zolstu nisht zain tsu im vi a Baal-chov; ir zolt nisht aroifleigen oif im tsinzen.

25(26)  az du vest nemen in meshkun dain Chavors kleid, zolstu es im umkeren eider di zun geit unter; 26(27)  vorem dos iz zain eintsiker tsudek, dos iz zain kleid far zain laib; in vos vet er shlofen? iz, az er vet shraien tsu mir, vel ich tsuheren, vorem ich bin laitzelik.

27(28)  Elokim zolstu nisht shilten, un a firsht in dain folk zolstu nisht fluchen.

28(29)  di gob fun dain fulkait un dain shefe zolstu nisht shpּetiken. dem bechor fun daine zin zolstu opgeben tsu mir. 29(30)  des glaichen zolstu ton mit dain oks, mit daine shof; ziben teg zol es zain bai zain muter, oifen achten tog zolt ir es opgeben tsu mir.

30(31)  un heilike mentshen zolt ir mir zain, un fleish fun a fartsukter oifen feld zolt ir nisht esen; faran hunt zolt ir es avekvarfen.

כג

zolst nisht aroislozen a falshen klang; zolst nisht machen ein hant mit dem roshe tsu zain an eides oif umrecht. zolst nisht nochgein noch a rabem tsum beizen; un in a krig zolstu nisht eides zogen kedei zich tsu neigen noch a rabem tsu fardreyen. un an oriman zolstu nisht shaneven in zain krig.

az du vest trefen dain sons oks, oder zain eizl, vos iz farirt, zolstu umkeren im umkeren tsu im.

az du vest zen dain sons eizl ligen unter zain Massa, zolstu zich ophalten fun iberlozen tsu im; zolstu du im doch helfen.

zolst nisht fardreyen dos recht fun dain evyen in zain krig. fun a falshen pּsk zolstu zich dervaiteren, un an umshuldiken un gerechten zolstu nisht hergen; vorem ich vel nisht lozen blaiben gerecht dem shuldiken. un shochad zolstu nisht nemen, vorem shochad macht blind zeedike, un fardreit di verter fun gerechte.

un a ger zolstu nisht driken, vorem ir veist dos nefesh fun dem ger, vail geirem zeit ir geven in land Mitsrayim.

10 un zeks yor zolstu zeyen dain land, un inzamlen ir tevuh; 11 ober dos zibete yor zolstu es farlozen un es iberlozen frai, kedei di evyoinim fun dain folk zolen esen; un vos blaibt fun zei, zol esen di chaye fun feld. des glaichen zolstu ton mit dain vaingorten, mit dain eilbertgorten.

12 zeks teg zolstu ton daine arbet, un oifen zibeten tog zolstu ruen, kedei es zol ruen dain oks un dain eizl, un es zol opּetemen der zun fun dain dinst, un der ger.

13 un in alts, vos ich hob ich ongezogt, zolt ir zain opgehit; un dem nomen fun fremde G‑ter zolt ir nisht dermonen; es zol fun dain moil nisht gehert veren.

14 drai mol in yor zolstu halten a yom-Tov tsu mir. 15 dem yom-Tov fun matsus zolstu hiten: ziben teg zolstu esen matsus, azoi vi ich hob dir bafoilen, tsu der geshtelter tsait in chodesh oviv vorem in im bistu aroisgegangen fun Mitsrayim; un me zol zich nisht vaizen far mir mit leidiken; 16 un dem yom-Tov fun shnit, fun di ershtfrucht fun daine arbet, fun vos du vest farzeyen in feld; un dem yom-Tov fun inzamlung baim oisloz fun yor, ven du zamlst ein daine arbet fun feld. 17 drai mol in yor zolen ale daine manspּarshoinen zich vaizen far hoodon,z Hashem.

18 zolst nisht makrev zain mit chomets dos blut fun main shlachtopּfer; un dos pּsch-opּfer fun main yom-Tov zol nisht ibernechtiken biz in der peire.

19 di ersht fritsaitike fun dain erd zolstu brengen in hoiz fun Hashem dain G‑t. zolst nisht kochen a tsikele in zain muters milch.

20 ze, ich shik dir forois a malech, dich tsu hiten oifen veg,a un dich tsu brengen tsu dem ort vos ich hob ongebreit. 21 hit dich far im, un her tsu zain kol; zolst nisht vidershpּeniken on im, vorem er vet nisht fargebenb ier farbrech, vail main nomenc iz in im. 22 ober oib tsuheren vestu tsuheren tsu zain kol, un vest ton alts vos ich red, vel ich fainten daine faint, un drengen daine drengers. 23 vorem main malech vet gein dir forois, un er vet dich brengen tsu dem Imri, un dem Chitti, un dem Perizzi, un dem Kenaani, dem Chivi, un dem Yevusi; un ich vel zei fartiliken. 24 zolst zich nisht buken tsu zeyere G‑ter, un zolst zei nisht dinen, un zolst nisht ton azoi vi zeyere maisim; naiert tseshteren zolstu zei tseshteren, un tsebrechen zosltu tsebrechen zeyere zailshteiner. 25 un ir zolt dinen Hashem Elokeichem, un er vet bentshen dain broit un dain vaser; un ich vel opton krankshaft fun tsvishen dir. 26 es vet nisht zain a farvarferin oder an akore in dain land; di tsol fun daine teg vel ich oisfilen. 27 main eime vel ich shiken dir forois, un vel fartumlen al dos folk vos du vest kumen tsvishen zei, un ich vel keren ale daine faint miten naken tsu dir. 28 un ich vel shiken dir forois di hornbin, un zi vet fartraiben dem Chivi, dem Kenaani, un dem Chitti, fun far dir. 29 ich vel zei nisht fartraiben fun far dir in ein yor, tomer vet dos land veren a vistenish un es vet zich meren oif dir di chaye fun feld. 30 bislechbislechvaiz vel ich zei fartraiben fun far dir, biz vanen du vest zich fruchpּern, un vest arben dos land. 31 un ich vel machen dain gemark fun Yam Suf un biz dem yam fun di Peleshetim, un fun midbar bizen taich; vorem ich vel geben in ier hant di bavoiner fun land, un vest zei fartraiben fun far dir. 32 zolst nisht shlisend a bris zei un zeyere G‑ter. 33 zei zolen nisht zitsen in dain land, kedei zei zolen dich nisht machen zindiken tsu mir, az du vest dinen zeyere G‑ter; vorem dos vet dir zain far a shtroichlung.

כד

un tsu Mosheen hot er gezogt: gei aroifblikendik tsu Hashem, du, un Aharon, Nadav, un Avihu, un zibetsik fun di eltste fun Yisroel, un ir zolt zich buken fun der veiten. un Moshe alein zol genenen tsu Hashem; ober zei zolen nisht genenen. un dos folk zol nisht aroifgein mit im.

iz Moshe gekumen, un hot dertseilt dem folk ale verter fun Hashem, un ale gezetsen; un dos gantse folk hot geentfert mit ein kol, un gezogt: ale verter vos Hashem hot geredt velen mir ton.e

un Moshe hot farshriben ale verter fun Hashem, un er hot zich gefedert in der peire, un hot geboit a mizbeyech unteren barg, un tsvelf zailshteiner akegen di tsvelf shvotim fun Yisroel. un er hot geshikt di yunge lait fun di kinder fun Yisroel, un zei hoben oifgebracht brandopּfer un geshlacht oksen fridopּfer tsu Hashem. un Moshe hot genumen helft fun dem blut, un araingeton in bekns, un helft fun dem blut hot er geshpּrengtf oifen mizbeyech. un er hot genumen dos buch fun bris, un geleyent in di oieren fun folk; un zei hoben gezogt: alts vos Hashem hot geredt velen mir ton un gehorchen.g un Moshe hot genumen dos blut, un hot geshpּrength oifen folk, un hot gezogt: ot iz dos blut fun dem brisi vos Hashem hot gemachtj mit ich oif ale di dozike verter.

un Moshe, un Aharon, Nadav, un Avihu, un zibetsik fun di eltste fun Yisroel, zainen aroifgegangen; 10 un zei hoben gezen dem Elochei Yisroel; un unter zaine fis iz geven azoi vi a flasterverk fun sapּirshtein, un azoi vi der himel alein in loiterkeit. 11 un oif di adllait fun di kinder fun Yisroel hot er nisht oisgeshtrekt zain hant; un zei hoben gezen HaElokim, un hoben gegesen un getrunken.

12 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: kum aroifblikendik tsu mir oifen barg, un zei dorten, un ich vel dir geben di shteinerne luches mit der torah un dem gebot vos ich hob oifgeshriben zei tsu lernen.

13 iz oifgeshtanen Moshe, un zain badiner Yehoshua,k un Moshe iz aroifgegangen oifen barg fun HaElokim. 14 un tsu di eltste hot er gezogt: hart do oif undz, biz vanen mir velen zich umkeren tsu ich. un ot zainen Aharon un Chur mit ich; ver es hot a mishpot zol genenen tsu zei.

15 un Moshe iz aroifgegangen oifen barg, un der volken hot tsugedekt dem barg. 16 un di pracht fun Hashem hot geres oifen barg Sinai, un der volken hot im ingedekt zeks teg; un oifen zibeten tog hot er gerufen tsu Mosheen fun volken.

17 un dos oiszen fun Hashem's pracht iz geven azoi vi a flamik faier oifen shpּits barg, far di oigen fun di kinder fun Yisroel. 18 un Moshe iz araingegangen in miten volken, un iz aroifblikendik oifen barg; un Moshe iz geven oifen barg fertsik teg un fertsik necht.

כה

taּrumoh

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: red tsu di kinder fun Yisroel, zei zolen nemen far mir a opּsheidung; fun yetveder man vos zain harts vet im baviliken, zolt ir nemen main opּsheidung. un dos iz di opּsheidung vos ir zolt nemen fun zei: gold, un zilber, un kuper; un bloe vol, un pּurpּl, un vermilroit, un lainen, un tsignhor; un roitgefarbte viderfelen, un taּchashfelen, un Sheetim-holts; eil far der laichtung, b'shomaim far dem eil fun zalbung, un far dem vairech fun shmekedike gevirtsen; oniklshteiner, un shteiner tsum infasen, far dem Ephod, un far dem choshen. un zei zolen mir machen a mikdash, az ich zol ruen tsvishen zei. azoi vi alts vos ich vaiz dir, di geshtalt fun dem mishken, un di geshtalt fun ale zaine keilim, ot azoi zolt ir machen.

10 un zei zolen machen an orn fun Sheetim-holts; tsvei ilen un a halb zain leng, un an eil un a halb zain breit, un an eil un a halb zain heich. 11 un zolst im ibertsien mit reinem gold – fun ineveinik un fun oisenveinik zolstu im ibertsien; un zolst machen oif im a gildernem krants rund arum. 12 un zolst oisgisen far im fir gilderne ringen, un aroifton oif zaine fir fis; un tsvei ringen zolen zain oif zain ein zeit, un tsvei ringen oif zain tsveiter zeit. 13 un zolst machen shtangen fun Sheetim-holts, un zei ibertsien mit gold. 14 un zolst araintsien di shtangen in di ringen bai di zaiten fun orn, tsu trogen oif zei dem orn. 15 in di ringen fun orn zolen di shtangen zain, zei zolen nisht opgeton veren fun im. 16 un zolst arainton in dem orn dos tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}l vos ich vel dir geben.

17 un zolst machen a dek fun reinem gold; tsvei ilen un a halb zain leng, un an eil un a halb zain breit. 18 un zolst machen tsvei gilderne Keruvim; gehamert zolstu zei machen, bai beide Akan fun dek.m 19 un mach ein Keruv baim ek fun der zeit, un ein Keruv baim ek fun der ander zeit; fun dem dek guf zolt ir machen di Keruvim bai zaine beide Akan. 20 un di Keruvim zolen oisshpּreiten di fliglen tsu der heich, shiremendik mit zeyere fliglen iber dem dek, mit zeyere penemer einer akegen anderen; tsum dek tsu zolen zain di penemer fun di Keruvim. 21 un zolst aroifton dem dek oiben oifen orn; un in dem orn zolstu arainton dos tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh} vos ich vel dir geben. 22 un ich vel zich dorten antpleken tsu dir, un vel reden mit dir fun iberen dek, fun tsvishen di tsvei Keruvim vos iber dem orn fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}, alts vos ich vel dir bafelen far di kinder fun Yisroel.

23 un zolst machen a tish fun Sheetim-holts; tsvei ilen zain leng, un an eil zain breit, un an eil un a halb zain heich. 24 un zolst im ibertsien mit reinem gold, un machen tsu im a gildernem krants rund arum. 25 un zolst machen tsu im a laist fun a hantbreit rund arum, un machen a gildernem krants tsu zain laist rund arum. 26 un zolst machen far im fir gilderne ringen, un aroifton di ringen oif di fir vinklen vos oif zaine fir fis. 27 leben dem laist zolen zain di ringen, far oieren far di shtangen tsu trogen dem tish. 28 un zolst machen di shtangen fun Sheetim-holts, un zei ibertsien mit gold; un der tish zol getrogen veren oif zei. 29 un zolst machen zaine shislen, un zaine Shealen, un zaine kanen, un zaine bechers, vos mit zei vert gegosen; fun reinem gold zolstu zei machen. 30 un zolst aroifton oifen tish dos lechem poּneh far mir temid.

31 un zolst machen a menoyre fun reinem gold; gehamert zol di menoyre gemacht veren, ir fusgeshtel, un ir shtam; ire becherlech – ire baze un ire blumen – zolen zain fun ir guf. 32 un zeks reren zolen aroisgein fun ire zaiten, drai reren fun der menoyre fun ir ein zeit, un drai reren fun der menoyre fun ir tsveiter zeit. 33 drai mandlkveitike becherlech fun a knopּ un a blum oif ein rer, un drai mandlkveitike becherlech fun a knopּ un a blum oifen ander rer; azoi far di zeks reren, vos geyen arois fun der menoyre. 34 un oif der menoyre fir mandlkveitike becherlech – ire knefּ un ire blumen. 35 un a knopּ unter tsvei reren fun ir, un a knopּ unter tsvei reren fun ir, un a knopּ unter tsvei reren fun ir, far di zeks reren vos geyen arois fun der menoyre. 36 zeyere knefּ un zeyere reren zolen zain fun ir guf, in gantsen ein oishamerung fun reinem gold. 37 un zolst machen tsu ir ziben rerlech, un me zol ontsinden ire rerlech, un machen laichten tsu ir foderzait tsu. 38 un ire tsvenglech un ire ashfendlech zolen zain fun reinem gold. 39 fun tsentner reinem gold zol men zi machen mit ale di dozike keilim. 40 un ze zolst machen loit zeyer muster, vos dir vert gevizen oifen barg.

כו

un dem mishken zolstu machen fun Tzoan forhangen; fun gedraiten lainen, un bloer vol, un pּurpּl, un vermilroit, mit Keruvim kuntsik oisgearbet zolstu zei machen.

di leng fun itlechen forhang acht un tsvantsik ilen, un di breit fun itlechen forhang fir ilen; ein mos far ale forhangen. finf forhangen zolen zain baheft einer on anderen, un vider finf forhangen baheft einer on anderen. un zolst machen shleifen fun bloer vol oif dem zoim fun ein forhang baim ek fun ein baheftung, un azoi zolstu machen oif dem zoim fun dem eksten forhang in der tsveiter baheftung.

fuftsik shleifen zolstu machen oif dem ein forhang, un fuftsik shleifen zolstu machen oif dem breg fun dem forhang vos in der tsveiter baheftung; einer kegen anderen zolen di shleifen zain. un zolst machen fuftsik gilderne hoken, un baheften di forhangen einem tsum anderen mit di hoken, az der mishken zol zain eins.n un zolst machen forhangen fun tsignhor far a getselt iberen mishken; elf forhangen zolstu zei machen. di leng fun itlechen forhang draisik ilen, un di breit fun itlechen forhang fir ilen; ein mos far di elf forhangen.

un zolst baheften finf forhangen bazunder, un zeks forhangen bazunder; un dem zeksten forhang zolstu tsunoiftopּlen oif der foderzait fun getselt. 10 un zolst machen fuftsik shleifen oif dem zoim fun ein forhang, dem eksten in der baheftung, un fuftsik shleifen oif dem zoim fun dem forhang in der tsveiter baheftung. 11 un zolst machen fuftsik kuperne hoken, un arainton di hoken in di shleifen, un baheften dos getselt, az es zol zain eins.o 12 un der ariberhang vos blaibt fun di forhangen fun getselt, der iberiker halber forhang, zol aropּhengen oif der hintershter zeit fun mishken. 13 un di eil fun der zeit, un di eil fun der ander zeit, vos blaibt iber fun der leng fun di forhangen fun getselt, zol aropּhengen oif di zaiten fun mishken, fun der zeit un fun der ander zeit, im tsu fardeken.

14 un zolst machen a tsudek far dem getselt fun roit-gefarbte viderfelen, un a tsudek fun taּchash-felen fun oiben.

15 un zolst machen di breter tsum mishken fun Sheetim-holts, shteyendik. 16 Tzoan ilen di leng fun a bret, un an eil un a halbe eil di breit fun itlechen bret. 17 tsvei tsapּns tsu itlechen bret, einer kegen anderen azoi vi shtapּlen; azoi zolstu machen tsu ale breter fun mishken. 18 un zolst machen di breter tsum mishken, tsvantsik breter far der dorem-zeit tsu dorem. 19 un fertsik zilberne shvelen zolstu machen unter di tsvantsik breter; tsu tsvei shvelen unter ein bret far zaine tsvei tsapּns, tsu tsvei shvelen unter ein bret far zaine tsvei tsapּns. 20 un far der tsveiter zeit fun mishken, far der tsafón-zeit, tsvantsik breter, 21 mit fertsik zilberne shvelen tsu zei: tsvei shvelen unter ein bret, tsvei shvelen unter ein bret. 22 un far der hintershter zeit fun mishken tsu mayrev, zolstu machen zeks breter. 23 un tsvei breter zolstu machen far di vinklen fun mishken, oif der hintershter zeit. 24 un zei zolen zain araingepּast unten, un des glaichen zolen zei zain araingepּast oiben biz tsum ershten ring; azoi zol zain bai zei beiden; zei zolen zain far di tsvei vinklen. 25 un es velen zain acht breter mit zeyere zilberne shvelen – zechtsen shvelen: tsvei shvelen unter ein bret, tsvei shvelen unter ein bret. 26 un zolst machen riglen fun Sheetim-holts; finf far di breter fun ein zeit mishken; 27 un finf riglen far di breter fun der tsveiter zeit mishken, un finf riglen far di breter fun der hintershter zeit mishken, tsu mayrev;

28 un dem mitlsten rigl in miten fun di breter, vos zol durchriglen fun ek tsu ek. 29 un di breter zolstu ibertsien mit gold, un machen tsu zei ringen fun gold, oieren far di riglen; un zolst ibertsien di riglen mit gold. 30 un zolst oifshtelen dem mishken azoi vi zain musterp vos iz dir bavizen gevoren oifen barg.

31 un zolst machen a Parochet fun bloer vol, un pּurpּl, un vermilroit, un gedraiten lainen; kuntsik oisgearbet, mit Keruvim zol men im machen. 32 un zolst im aroifton oif fir zailen fun Sheetim-holts ibergetsoigen mit gold, mit zeyere heklech fun gold, oif fir zilberne shvelen. 33 un zolst aroifton dem Parochet unter di hoken; un zolst arainbrengen ahin, ineveinik fun Parochet, dem orn fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh};q un der Parochet vet ich opsheiden tsvishen dem heiliktum un dem kodshei-kodshim. 34 un zolst aroifton dem dek oif dem orn fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}, in kodshei-kodshim. 35 un zolst avekshtelen dem tish droisen fun Parochet, un di menoyre akegen dem tish, in dorem-zeit mishken; un dem tish zolstu shtelen in tsafón-zeit. 36 un zolst machen a forhang tsum ingang fun getselt, fun bloer vol, un pּurpּl, un vermilroit, un gedraiten lainen, geshtikte arbet. 37 un zolst machen tsum forhang finf zailen fun Sheetim-holts, un zei ibertsien mit gold; zeyere heklech fun gold; un zolst oisgisen far zei finf kuperne shvelen.

כז

un zolst machen dem mizbeyech fun Sheetim-holts, finf ilen di leng, un finf ilen di breit; firekechdik zol der mizbeyech zain, un drai ilen zain heich. un zolst machen zaine herner oif zaine fir vinklen; fun im guf zolen zain zaine herner; un zolst im ibertsien mit kuper. un zolst machen zaine tef oif aveknemen zaine ash, un zaine shuflen, un zaine shpּrengbekns, un zaine gopּlen un zaine faierfanen; ale zaine keilim zolstu machen fun kuper. un zolst machen tsu im a kuperne Ziph fun netsarbet, un zolst machen oif der nets fir kuperne ringen oif zaine fir Akan. un zolst zi aroifton unter dem gezims fun mizbeyech, fun unten, un di nets zol zain biz der helft fun mizbeyech. un zolst machen shtangen tsum mizbeyech, shtangen fun Sheetim-holts, un zei ibertsien mit kuper. un zaine shtangen zolen araingetsoigen veren in di ringen, un di shtangen zolen zain oif beide zaiten fun mizbeyech ven me trogt im.

hoil ineveinik, fun breter, zolstu im machen; azoi vi me hot dir gevizen oifen barg, azoi zol men machen.

un zolst machen dem hoif fun mishken: far der dorem-zeit tsu dorem, arumhangen faran hoif fun gedraiten lainen, hundert ilen di leng far der ein zeit. 10 un di zailen dertsu tsvantsik, un zeyere shvelen tsvantsik, fun kuper; di heklech fun di zailen, un zeyere reifbender, fun zilber. 11 un des glaichen far der tsafón-zeit, far leng: arumhangen hundert ilen di leng, un di zailen dertsu tsvantsik, un zeyere shvelen tsvantsik, fun kuper; di heklech fun di zailen, un zeyere reifbender, fun zilber. 12 un far breit fun hoif in mayrev-zeit, arumhangen fun fuftsik ilen: di zailen dertsu Tzoan, un zeyere shvelen Tzoan. 13 un di breit fun hoif in mizrech-zeit tsu zunoifgang fuftsik ilen. 14 un fuftsen ilen arumhangen far ein zeit; di zailen dertsu drai, un zeyere shvelen drai. 15 un far der tsveiter zeit fuftsen ilen arumhangen; di zailen dertsu drai, un zeyere shvelen drai. 16 un faran toier fun hoif a forhang fun tsvantsik ilen, fun bloer vol, un pּurpּl, un vermilroit, un gedraiten lainen, geshtikte arbet; di zailen dertsu fir, un zeyere shvelen fir. 17 ale zailen fun hoif rund arum, arumgereift mit zilber; zeyere heklech fun zilber, un zeyere shvelen fun kuper. 18 di leng fun hoif hundert ilen, un di breit fuftsik akegen fuftsik, un di heich finf ilen, fun gedraiten lainen; un di shvelen dertsu fun kuper. 19 ale getsaig fun mishken far zain gantser arbet, un ale zaine fleklech, un ale fleklech fun hoif, fun kuper.

taּtsaueh

20 un du zolst bafelen di kinder fun Yisroel, zei zolen dir brengen reine geshlogene boimel far der laichtung, oif ontsinden a licht temid. 21 in ohl-moed, droisen fun Parochet vos faran tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},r zol es Aharon un zaine kinder tsurichten oif fun ovent biz in der peire, far Hashem; an eibik gezets oif zeyere dor-dores far di kinder fun Yisroel.

כח

un du mach genenen tsu dir dain bruder Aharonen, un zaine zin mit im, fun tsvishen di kinder fun Yisroel, kedei zei zolen zain koyanim tsu mir; Aharon, Nadav, un Avihu, Elazar, un Itamar, Aharons zin.s un zolst machen dain bruder Aharonen heilike kleider far a koved un far a sheinkeit. un du zolst reden tsu ale klughartsike, vos ich hob zei ongefilt mit a ruach fun chochme, zei zolen machen di kleider far Aharonen, kedei im tsu heiliken az er zol zain a koyen tsu mir.

un dos zainen di kleider, vos zei zolen machen: a choshen, un an Ephod, un a maeiil, un a gekestlt chֻּtֹּnet, a mitsnefes,t un a abanet; un zei zolen machen heilike kleider far dain bruder Aharonen un far zaine zin, kedei zei zolen zain koyanim tsu mir. un zei zolen nemen dos gold, un di bloe vol, un dem pּurpּl, un dos vermilroit, un dem lainen.

un zei zolen machen dem Ephod fun gold, bloer vol, un pּurpּl, vermilroit, un gedraiten lainen, kuntsik oisgearbet. tsvei akslbender zol er hoben, baheft tsu zaine tsvei Akan, kedei er zol zain baheft. un der gartlband vos oif im, zol zain azoi vi zain arbet, fun im guf; fun gold, bloer vol, un pּurpּl, un vermilroit, un gedraiten lainen. un zolst nemen tsvei oniklshteiner, un oiskritsen oif zei di nemen fun di kinder fun Yisroel; 10 zeks fun zeyere nemen oif ein shtein, un di iberike zeks nemen oifen tsveiten shtein, loit zeyere geburten.

11 vi arbet fun a shteinshnaider, vi oiskritsungen fun a zigl, zolstu oiskritsen di tsvei shteiner loit di nemen fun di kinder fun Yisroel; ingeramt in infasungen fun gold zolstu zei machen. 12 un zolst aroifton di tsvei shteiner oif di akslbender fun ifod – shteiner fun dermonung far di kinder fun Yisroel; un Aharon zol trogen zeyere nemen far Hashem oif zaine tsvei akslen far a dermonung.

13 un zolst machen infasungen fun gold; 14 un tsvei keiten fun reinem gold; gedreit zolstu zei machen, flechtarbet; un zolst aroifton di geflochtene keiten oif di infasungen.

15 un zolst machen a choshen fun basheid, kuntsik oisgearbet; azoi vi di arbet fun Ephod zolstu im machen: fun gold, bloer vol, un pּurpּl, un vermilroit, un gedraiten lainen, zolstu im machen. 16 firekechdik zol er zain, getopּlt, a shpּan zain leng, un a shpּan zain breit. 17 un zolst arainzetsen in im an inzetsung fun shteiner, fir tseilen shteiner. a tseil fun rubin, tafaz, un shmorak, ein tseil; 18 un di tsveite tseil: garfunkl, sapּirshtein, un diment; 19 un di drite tseil: yachtsum, agat, un ametist; 20 un di firte tseil: goldshtein, un onikl, un yashpּiz; ingezetst in gold zolen zei zain in zeyere infasungen.

21 un di shteiner zolen zain loit di nemen fun di kinder fun Yisroel, tsvelf, loit zeyere nemen; vi oiskritsungen fun a zigl, itlecher loit zain nomen zolen zei zain, akegen di tsvelf shvotim.

22 un zolst machen oifen chushen gedreite keiten, flechtarbet, fun reinem gold. 23 un zolst machen tsum choshen tsvei gilderne ringen, un aroifton di tsvei ringen oif di tsvei Akan fun choshen. 24 un zolst arainton di tsvei gilderne flechten in di tsvei ringen bai di Akan fun choshen. 25 un di tsvei Akan fun di tsvei flechten zolstu aroifton oif di tsvei infasungen, un aroifton oif di akslbender fun ifod, oif zain foderzait. 26 un zolst machen tsvei gilderne ringen, un zei aroifzetsen oif di tsvei Akan fun choshen bai zain zoim vos tsu der zeit fun Ephod, ineveinik tsu. 27 un zolst machen tsvei gilderne ringen, un zei aroifton oif di tsvei akslbender fun ifod, fun unten, oif zain foderzait, leben zain baheftung, iber dem chesheׁb fun Ephod. 28 un me zol tsushniren dem choshen durch zaine ringen tsu di ringen fun Ephod mit a shnur fun bloer vol, kedei er zol zain oif dem chesheׁb fun Ephod, un der choshen zol zich nisht aropּruken fun Ephod. 29 un Aharon zol trogen di nemen fun di kinder fun Yisroel in dem chushen fun basheid oif zain hartsen, ven er kumt in heiliktum, far a dermonung far Hashem temid. 30 un zolst arainton in dem choshen fun basheid di Urim-utumim, un zei zolen zain bai Aharonen oifen hartsen, ven er kumt far Hashem; un Aharon zol trogen dem basheid fun di kinder fun Yisroel oif zain hartsen far Hashem temid.

31 un zolst machen dem maeiil fun Ephod fun loiter bloer vol.

32 un zain efenung faran kop zol zain in zain miten; a zoim zol zain bai zain efenung rund arum, vebarbet; azoi vi di efenung fun a pּantserhemd zol zain bai im, er zol zich nisht tseraisen. 33 un zolst machen oif zaine bregen milgroimen fun bloer vol, un pּurpּl, un vermilroit, oif zaine bregen rund arum, un gilderne gleklech tsvishen zei rund arum; 34 a gilderen glekl un a milgroim, a gileren glekl un a milgroim, oif di bregen fun dem maeiil rund arum. 35 un es zol zain oif Aharonen baim dinen, un der kol derfun zol zich heren ven er kumt arain in heiliktum far Hashem, un ven er geit arois, kedei er zol nisht shtarben.

36 un zolst machen a shternblech fun reinem gold, un oiskritsen oif im vi oiskritsungen fun a zigl heilik tsu Hashem. 37 un zolst es aroifton oif a shnur fun bloer vol, un es zol zain oif der mitsnefes; oif der foderzait fun der mitsnefes zol es zain. 38 un es zol zain oif Aharons shteren, un Aharon zol nemen oif zich di zind akegen di heilike zachen, vos di kinder fun Yisroel heiliken, bai ale zeyere heilike goben; un es zol zain oif zain shteren temid, kedei zei zolen bavilikt veren far Hashem.

39 un zolst machen dos chֻּtֹּnet gekestlt, fun lainen; un zolst machen a mitsnefes fun lainen; un a abanet zolstu machen, geshtikte arbet. 40 un Aharons zin zolstu machen hemdlech; un zolst zei machen gartelen; un hitlen zolstu zei machen far a koved un far a sheinkeit. 41 un zolst zei onton dain bruder Aharonen un zaine zin mit im; un zolst zei zalben , un derfilen zeyer hant, un zei heiliken, az zei zolen zain koyanim tsu mir. 42 un mach zei lainene hoizen tsu fardeken dos shandfleish; fun di lenden un biz di dichen zolen zei zain. 43 un zei zolen zain oif Aharonen un zaine zin, ven zei kumen in ohl-moed, oder ven zei genenen tsum mizbeyech, tsu dinen in heiliktum; kedei zei zolen nisht trogen a zind un shtarben; an eibik gezets far im un far zain zomen noch im.

כט

un dos iz di zach vos du zolst ton tsu zei, zei tsu heiliken tsu zain koyanim tsu mir: nem ein yungen oks un tsvei viders on a feler. un umgezaiert broit, un umgezaierte cheles farmisht mit eil, un umgezaierte kuchns bashmirt mit eil; fun veitsenem zemelmel zolstu zei machen. un zolst zei arainton in ein korb, un zei genenen in dem korb, mit dem oks un mit di tsvei viders. un Aharonen un zaine zin zolstu machen genenen tsum ingang fun ohl-moed, un zolst zei vashenu mit vaser. un zolst nemen di kleider, un onkleiden Aharonen dos chֻּtֹּnet, un dem maeiil fun Ephod, un dem Ephod, un dem chushen, un im ongurten mit dem chesheׁb fun Ephod. un zolst onton di mitsnefes oif zain kop, un aroifton di heilike kroin oif der mitsnefes. un zolst nemen dos eil fun zalbung, un aroifgisen oif zain kop, un im zalben . un zaine zin zolstu machen genenen, un zei onkleiden hemdlech. un zolst zei ongurten a abanet, Aharonen un zaine zin, un zei onbinden hitlen, un di kehune zol zei geheren far an eibiken gezets; un zolst derfilen di hant fun Aharonen, un di hant fun zaine zin.

10 un zolst machen genenen dem oks faran ohl-moed, un Aharon un zaine zin zolen onlenen zeyere hent oifen kop fun oks. 11 un zolst shechten dem oks far Hashem, baim ingang fun ohl-moed.

12 un zolst nemen fun dem blut fun oks, un aroifton oif di herner fun mizbeyech mit dain finger, un dos gantse blut zolstu oisgisen baim grunt fun mizbeyech. 13 un zolst nemen dos gantse fets vos badekt di ingeveid, un dos roitfleish iber dem leber, un beide niren, un dos fets vos oif zei, un demfen oifen mizbeyech. 14 un dos fleish fun oks, un zain fel, un zain mist, zolstu farbrenen in faier oisen lager; a zindopּfer iz dos.

15 un ein vider zolstu nemen, un Aharon un zaine zin zolen onlenen zeyere hent oifen kop fun vider. 16 un zolst shechten dem vider, un nemen zain blut, un shpּrengenv oifen mizbeyech rund arum. 17 un dem vider zolstu tseshnaiden oif zaine shtiker, un zolst vashen zaine ingeveid, un zaine kni, un zei avekleigen tsu zaine shtiker, un tsu zain kop. 18 un zolst demfen dem gantsen vider oifen mizbeyech; a brandopּfer iz dos tsu Hashem; a geshmaker reyech, a faieropּfer iz dos tsu Hashem.

19 un zolst nemen dem tsveiten vider, un Aharon un zaine zin zolen onlenen zeyere hent oifen kop fun vider. 20 un zolst shechten dem vider, un nemen fun zain blut, un aroifton oifen rechten oierlepּl fun Aharonen, un oifen rechten oierlepּl fun zaine zin, un oifen doimen fun zeyer rechter hant, un oifen doimen fun zeyer rechten fus; un zolst shpּrengenw dos blut oifen mizbeyech rund arum. 21 un zolst nemen fun dem blut vos oifen mizbeyech, un fun dem eil fun zalbung, un shpּritsenx oif Aharonen, un oif zaine kleider, un oif zaine zin, un oif di kleider fun zaine zin mit im; un er un zaine kleider velen veren heilik, un zaine zin un di kleider fun zaine zin mit im. 22 un zolst nemen fun dem vider dos fets, un dem veidl, un dos fets vos badekt di ingeveid, un dos roitfleish fun leber, un beide niren, un dos fets vos oif zei, un dem rechten shenkl – vorem a vider fun derfilung iz dos – 23 un ein laben broit, un ein chele broit oif eil, un ein kuchen fun dem korb umgezaierten broit vos far Hashem. 24 un zolst altsding aroifton oif di hent fun Aharonen, un oif di hent fun zaine zin; un zolst zei oifheiben an oifheibung far Hashem. 25 un zolst es nemen fun zeyer hant, un demfen oifen mizbeyech, iber dem brandopּfer, far a geshmaken reyech far Hashem; a faieropּfer iz dos tsu Hashem. 26 un zolst nemen di brust fun dem vider fun derfilung vos far Aharonen, un zi oifheiben an oifheibung far Hashem; un es zol zain dir tsum Chelek. 27 un zolst heiliken di brust fun oifheibung, un dem shenkl fun opּsheidung, vos iz oifgehoiben gevoren, un vos iz opgesheidt gevoren fun dem vider fun derfilung, fun dem vos far Aharonen un far zaine zin.

28 un es zol geheren tsu Aharonen un tsu zaine kinder, far an eibiken gezets, fun di kinder fun Yisroel; vorem an opּsheidung iz dos, un an opּsheidung zol es zain, fun di kinder fun Yisroel fun zeyere fridopּfer, zeyer opּsheidung tsu Hashem.

29 un di heilike kleider fun Aharonen zolen zain far zaine zin noch im, oif tsu zalben in zei, un tsu derfilen zeyer hant in zei. 30 ziben teg zol zei onton der fun zaine zin, vos vert der koyen oif zain ort,y der vos kumt in ohl-moed tsu dinen in heiliktum.

31 un dem vider fun derfilung zolstu nemen, un kochen zain fleish in a heiliken ort. 32 un Aharon un zaine zin zolen esen dos fleish fun dem vider, un dos broit vos in korb, baim ingang fun ohl-moed. 33 un dos zolen esen mit vs men hot mechaper gevoren dermit, kedei tsu derfilen zeyer hant, zei tsu heiliken; ober a fremder zol derfun nisht esen, vail dos iz heilik. 34 un az es vet iberblaiben fun dem fleish fun derfilung, oder fun dem broit, biz in der peire, zolstu farbrenen dos geblibene in faier; es zol nisht gegesen veren, vorem es iz heilik.

35 un zolst ton tsu Aharonen un tsu zaine zin azoi vi alts vos ich hob dir bafoilen; ziben teg zolstu derfilen zeyer hant. 36 un an oks a zindopּfer zolstu machen itlechen tog far chiּpֻּriim, un reiniken dem mizbeyech mit dain mechaper zain oif im; un zolst im zalben , im tsu heiliken. 37 ziben teg zolstu mechaper zain oifen mizbeyech, un im heiliken; un der mizbeyech zol zain a heilikste heilikeit; alts vos rirt zich on on mizbeyech zol veren heilik.

38 un dos iz vos du zolst machen oifen mizbeyech: yorike shepּsn tsvei a tog, temid. 39 ein Shaaphs zolstu machen in der peire, un dem tsveiten Shaaphs zolstu machen kegen ovent. 40 un a tsentl zemelmel farmisht mit geshlogene eil a fertl hin, un a gisopּfer fun a fertl hin vain tsu dem ein Shaaphs. 41 un dem tsveiten Shaaphs zolstu machen kegen ovent; azoi vi dos shpּaizopּfer fun in der peire, un azoi vi zain gisopּfer, zolstu machen tsu im, far a geshmaken reyech, a faieropּfer tsu Hashem. 42 a shtendik brandopּfer oif eyere dor-dores, baim ingang fun ohl-moed, far Hashem, vos dorten vel ich zich antpleken tsu ich, dorten tsu reden tsu dir. 43 un ich vel zich dorten antpleken tsu di kinder fun Yisroel, un es vet geheilikt veren mit main pracht.

44 un ich vel heiliken dem ohl-moed, un dem mizbeyech; un Aharonen un zaine zin vel ich heiliken tsu zain koyanim tsu mir. 45 un ich vel ruen tsvishen di kinder fun Yisroel, un vel zei zain tsum Elokim. 46 un zei velen visen, az ich bin Hashem zeyer G‑t, vos hob zei aroisgetsoigen fun land Mitsrayim, kedei ich zol ruen tsvishen zei. ich bin Hashem zeyer G‑t.

ל

un zolst machen a mizbeyech far reicherung fun vairech; fun Sheetim-holts zolstu im machen. an eil zain leng, un an eil zain breit; firekechdik zol er zain, un tsvei ilen zain heich; fun im guf zolen zain zaine herner. un zolst im ibertsien mit reinem gold, zain eiberdek, un zaine vent rund arum,un zaine herner; un zolst machen tsu im a gildernem krants rund arum. un tsvei gilderne ringen zolstu machen tsu im unter zain krants; oif zaine tsvei flanken zolstu zei machen – oif zaine tsvei zaiten, un zei zolen zain far oieren far di shtangen, im tsu trogen oif zei. un zolst machen di shtangen fun Sheetim-holts, un zei ibertsien mit gold. un zolst im avekshtelen far dem Parochet vos far dem orn fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},z far dem dek vos iber dem eides, vos dorten vel ich zich antpleken tsu dir. un Aharon zol reicheren oif im vairech fun shmekedike gevirtsen; frimorgen in frimorgen, ven er macht tsurecht di rerlech, zol er es reicheren. un ven Aharon tsindt on di rerlech kegen ovent, zol er es reicheren; a shtendiken vairech far Hashem oif eyere dor-dores. ir zolt nisht oifbrengen oif im fremden vairech, oder a brandopּfer un a shpּaizopּfer; un a gisopּfer zolt ir nisht gisen oif im. 10 un Aharon zol mechaper zain oif zaine herner ein mol in yor; mit dem blut fun dem zindopּfer fun chiּpֻּriim zol er ein mol in yor mechaper zain oif im, oif eyere dor-dores; a heilikste heilikeit iz er tsu Hashem.

chiּi tishoׂ

11 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 12 az du vest oifnemen dem Mispar fun di kinder fun Yisroel loit zeyer tseilung, zolen zei geben itlechera an oisleiz far zain nefesh tsu Hashem, ven me tseilt zei, kedei es zol nisht zain tsvishen zei a mageyfe, ven me tseilt zei.

13 dos zolen zei geben, itlecher vos geit arain in der tseilung: a halben shekl, oifen heiliken shekl – tsvantsik geroh a shekl – a halben shekl an opּsheidung tsu Hashem. 14 itlecher vos geit arain in der tseilung, fun tsvantsik yor alt un hecher, zol geben di opּsheidung fun Hashem. 15 der raicher zol nisht meren, un der orimer zol nisht mineren fun a halben shekl, baim geben di opּsheidung fun Hashem, kedei mechaper tsu zain oif eyere nefoshes. 16 un zolst nemen dos gelt fun chiּpֻּriim, fun di kinder fun Yisroel, un zolst es geben far der arbet fun ohl-moed, un es zol zain di kinder fun Yisroel far a dermonung far Hashem, mechaper tsu zain oif eyere nefoshes.

17 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 18 zolst oich machen a hantfas fun kuper, mit zain geshtel fun kuper, zich tsu vashen; un zolst im avekshtelen tsvishen ohl-moed un tsvishen mizbeyech, un arainton ahin vaser. 19 un Aharon un zaine zin zolen vashen fun im zeyere hent un zeyere fis. 20 ven zei kumen in ohl-moed, zolen zei zich vashen mit vaser,b kedei zei zolen nisht shtarben; oder ven zei genenen tsum mizbeyech tsu dinen, tsu demfen a faieropּfer tsu Hashem. 21 un zei zolen vashen zeyere hent un zeyere fis, kedei zei zolen nisht shtarben; un es zol zei zain an eibik gezets, im un zain zomen oif dor-dores.

22 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 23 du nem dir oich hoipּtgevirtsen, flisike mire finf hundert [shekl], un gevirtsiken tsimering a helft derfun, tsvei hundert un fuftsik, un gevirtsror tsvei hundert un fuftsik, 24 un kaneil finf hundert, oifen heiliken shekl, un boimel a hin. 25 un zolst machen derfun an eil fun heiliker zalbung, a b'shomaim tsubareit azoi vi der b'shomaim-misher macht; an eil fun heiliker zalbung zol es zain. 26 un zolst zalben dermit dem ohl-moed, un dem orn fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}, 27 un dem Shelachen un ale zaine keilim, un di menoyre un ire keilim, un dem mizbeyech far vairech, 28 un dem mizbeyech far brandopּfer un ale zaine keilim, un dem hantfas un zain geshtel. 29 un zolst zei heiliken, zei zolen zain a heilikste heilikeit; alts vos rirt zich on zei on zol veren heilik. 30 un Aharonen un zaine zin zolstu zalben un zei heiliken tsu zain koyanim tsu mir. 31 un tsu di kinder fun Yisroel zolstu reden, azoi tsu zogen: an eil fun heiliker zalbung zol dos zain tsu mir oif eyere dor-dores. 32 oif a mentshns laib zol es nisht gegosen veren, un ir zolt nisht machen azoins, loit der tsunoifmishung derfun; heilik iz dos, heilik zol es ich zain. 33 itlecher vos vet tsubreiten azoins, oder vos vet aroifton derfun oif a fremden, vet farshnitenc veren fun zain folk.

34 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: nem dir shmekedike gevirtsen, trifgevirts, un reichernegl, un galaban; shmekedike gevirtsen, un loiteren vairech; glaich oif glaich zolen zei zain. 35 un zolst machen derfun a reichervarg, a b'shomaim azoi vi der b'shomaim-misher macht, tsugericht mit zalts, rein, heilik. 36 un zolst derfun din tseraiben, un aroifton derfun far dem tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh} in ohl-moed, vos dorten vel ich zich antpleken tsu dir; a heilikste heilikeit zol es ich zain. 37 un dos reichervarg vos du vest machen – loit zain tsunoifmishung zolt ir far zich nisht machen; heilik tsu Hashem zol es dir zain. 38 itlecher vos vet machen azoins, tsu shmeken derfun, vet farshnitend veren fun zain folk.

לא

un Hashem hot gezogt tsu Mosheen azoi tsu zogen: ze, ich hob gerufen miten nomen Betzalel dem zun fun Uri dem zun fun Chavran, fun sheyvet Yehudah, un ich hob im ongefilt mit dem ruach Elokim, in chochme, un in forshtandikeit un in kenshaft, un in yetveder meloche, oistsukintslen kuntsike zachen, tsu arbeten in gold, un in zilber, un in kuper; un in shnaidung fun shteiner tsum infasen, un in shnitsung fun holts, tsu arbeten in yetveder meloche. un ich, ze, hob tsugegeben tsu im Oholiav dem zun fun Achisamachen, fun sheyvet Dan; un in hartsen fun ale klughartsike hob ich araingegeben chochme, az zei zolen machen alts vos ich hob dir bafoilen: dem ohl-moed, un dem orn faran tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},e un dem dek vos iber im, un ale keilim fun getselt; un dem tish un zaine keilim, un di reine menoyre un ale ire keilim, un dem mizbeyech far vairech; un dem mizbeyech far brandopּfer un ale zaine keilim, un dem hantfas un zain geshtel; 10 un di geshtrikte kleider, un di heilike kleider far Aharon dem koyen, un di kleider fun zaine zin, oif tsu ton di kehune; 11 un dos eil fun zalbung, un dem vairech fun shmekedike gevirtsen faran heiliktum; azoi vi alts vos ich hob dir bafoilen, zolen zei ton.

12 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 13 du red oich tsu di kinder fun Yisroel, azoi tsu zogen: ir zolt nor ophiten maine Shabetaim, vorem a tseichen iz dos tsvishen mir un tsvishen ich oif eyere dor-dores, kedei ir zolt visen, az ich Hashem heilik ich. 14 un ir zolt hiten shebt, vorem er iz heilik far ich; der vos farshvecht im, zol teiten geteit veren; vorem itlecher vos tut in im an arbet, yene zel zol farshnitenf veren fun tsvishen ir folk. 15 zeks teg zol geton veren arbet, ober oifen zibeten tog zol zain a shebt fun ruung, heilik tsu Hashem; itlecher vos tut an arbet in tog fun shebt, zol teiten geteit veren. 16 un di kinder fun Yisroel zolen hiten shebt, tsu halten shebt oif zeyere dor-dores; an eibiker bris. 17 tsvishen mir un tsvishen di kinder fun Yisroel iz dos a tseichen oif eibik, az zeks teg hot Hashem gemacht dem himel un di erd, un oifen zibeten tog hot er oifgehert un geres.

18 un er hot gegeben Mosheen, vi er hot geendikt reden mit im oifen barg Sinai, di tsvei luches fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}, shteinerne luches geshriben mit dem finger fun Elokim.

לב

un vi dos folk hot gezen, az Moshe zamt zich aropּtsunideren fun barg, azoi hot dos folk zich ingezamlt arum Aharonen, un zei hoben tsu im gezogt: shtei oif, mach undz a Elokim G‑ts vos zol gein far undz; vorem der doziker man Moshe, vos hot undz oifgebracht fun land Mitsrayim, veisen mir nisht vos mit im iz gevoren.

hot Aharon tsu zei gezogt: nemt arop di gilderne oiringen vos in di oieren fun eyere vaiber, eyere zin, un eyere techter, un brengt tsu mir.

hot dos gantse folk aropgenumen fun zich di gilderne oiringen vos in zeyere oieren, un gebracht tsu Aharonen. un er hot tsugenumen fun zeyer hant, un hot es oisgefuremt mit a cheret, un hot derfun gemacht a gegosen kalb; un zei hoben gezogt: dos iz dain G‑ts, Yisroel, vos hot dich oifgebracht fun land Mitsrayim.

un vi Aharon hot dos gezen, azoi hot er geboit far im a mizbeyech, un Aharon hot oisgerufen un gezogt: a yom-Tov tsu Hashem iz morgen. un zei hoben zich gefedert oif morgen, un hoben oifgebracht brandopּfer, un genent fridopּfer; un dos folk hot zich gezetst esen un trinken, un zei zainen oifgeshtanen zich tsu shpּiln.

hot Hashem geredt tsu Mosheen: gei nider arop, vorem fardorben gevoren iz dain folk, vos du host oifgebracht fun land Mitsrayim; zei hoben zich gich opgekert fun dem veg vos ich hob zei bafoilen; zei hoben zich gemacht a gegosen kalb, un hoben zich gebukt tsu im, un zei hoben makrev geven tsu im, un gezogt: dos iz dain G‑ts, Yisroel, vos hot dich oifgebracht fun land Mitsrayim. un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: ich hob gezen dos dozike folk, ersht es iz a hartnekik folk; 10 un atsund loz mich, un main tsoreng vet grimen oif zei, un ich vel zei farlenden, un vel dich machen far a grois folk.

11 hot Moshe gebeten far Hashem zain G‑t, un er hot gezogt: far vos, Hashem, zol grimen dain tsoren oif dain folk, vos du host aroisgetsoigen fun land Mitsrayim mit grois koiech un mit a shtarker hant? 12 far vos zolen zogen di Mitsrayim, azoi tsu zogen: tsum beizen hot er zei aroisgetsoigen, kedei zei tsu hergen in di berg, un zei tsu farlenden fun dem gezicht fun der erd? ker zich op fun dain grimtsoren, un hob charote oif dem beiz tsu dain folk. 13 dermon zich on Avraham, on Yitzchak, un on Yisroel, daine knecht, vos du host zei geshvoren bai zich, un host tsu zei geredt: ich vel meren ier zomen azoi vi di shteren fun himel, un dos dozike gantse land vos ich hob gezogt, vel ich geben tsu ier zomen, un zei velen es arben oif eibik.

14 hot Hashem charote gehat oif dem beiz vos er hot gezogt tsu ton tsu zain folk.

15 un Moshe hot zich umgekert, un hot aropּgenidert fun barg, mit di tsvei luches fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}h in zain hant, luches bashriben fun zeyere beide zaiten; fun der zeit un fun yener zeit zainen zei geven bashriben. 16 un di luches zainen geven di arbet fun Elokim, un der kesav iz geven der kesav fun Elokim, oisgekritst oif di luches.

17 un Yehoshuai hot gehert dem kol fun dem folk in zain Shealen, un er hot gezogt tsu Mosheen: a kol fun milchome iz in lager.

18 hot er gezogt: es iz nisht a kol fun geshrei fun gevure, un nisht a kol fun geshrei fun shvachkeit; a kol fun zingen her ich.

19 un es iz geven, vi er hot genent tsum lager, un hot gezen dos kalb un di tents, azoi hot gegrimt der tsoren fun Mosheen, un er hot a vorf geton fun zaine hent di luches, un hot zei tsebrachen unteren barg. 20 un er hot genumen dos kalb, vos zei hoben gemacht, un hot farbrent in faier, un tsemolen biz vanen es iz gevoren din, un hot tseshoten oifen vaser, un gegeben trinken di kinder fun Yisroel.

21 un Moshe hot gezogt tsu Aharonen: vos hot dir dos dozike folk geton, vos du host gebracht oif im a groise zind?

22 hot Aharon gezogt: zol nisht grimen der tsoren fun main Har; du kenst dos folk, az er iz shlecht. 23 hoben zei tsu mir gezogt: mach undz a G‑ts vos zol gein far undz, vorem der doziker man Moshe, vos hot undz oifgebracht fun land Mitsrayim, veisen mir nisht vos mit im iz gevoren. 24 hob ich tsu zei gezogt: ver es hot gold, nemt arop fun zich; un zei hoben mir gegeben, un ich hob es araingevorfen in faier, un es iz aroisgekumen dos dozike kalb.

25 un Moshe hot gezen dos folk, az es iz tsevildert, vail Aharon hot es tsevildert, tsu shand bai zeyere faint. 26 hot Moshe zich geshtelt in toier fun lager, un hot gezogt: ver far Hashem, tsu mir! hoben zich ingezamlt tsu im ale kinder fun Levi. 27 un er hot tsu zei gezogt: azoi hot gezogt Hashem Elochei Yisroel: tut on itlecher zain shverd oif zain dich, geit durch hin un tsurik fun toier tsu toier in lager, un harget itlecher zain bruder, un itlecher zain chever, un itlecher zain korev.

28 hoben di kinder fun Levi geton azoi vi dos vort fun Mosheen, un es zainen gefalen fun folk in yenem tog arum drai toizent man. 29 un Moshe hot gezogt: derfilt ier hant haint tsu Hashem, vail itlecher iz geven akegen zain zun, un akegen zain bruder, un kedei ich haint tsu geben a brocha.

30 un es iz geven oif morgen, hot Moshe gezogt tsum folk: ir hot gezindikt a groise zind; un atsund vel ich aroifgein tsu Hashem, efsher vel ich mechaper zain oif ier zind.

31 hot Moshe zich umgekert tsu Hashem, un hot gezogt: ich bet dich, dos dozike folk hot gezindikt a groise zind, un zei hoben zich gemacht a G‑ts fun gold. 32 iz, atsund, oib du vest fargeben zeyer zind – un oib nisht, mek mich ois, ich bet dich, fun dain buchj vos du host geshriben.

33 hot Hashem gezogt tsu Mosheen: ver es hot gezindikt tsu mir, im vel ich oismeken fun main buch. 34 un atsund gei fir dos dozike folk ahin vu ich hob dir gezogt; ze, main malech vet gein dir forois; ober in dem tog, vos ich rechen zich, vel ich zich rechenen mit zei far zeyer zind.

35 un Hashem hot geplogt dos folk far vos zei hoben gemacht dos kalb, vos Aharon hot gemacht.

לג

un Hashem hot geredt tsu Mosheen: kum, gei aroifblikendik fun danen, du un dos folk vos du host oifgebracht fun land Mitsrayim, tsu dem land vos ich hob geshvoren tsu Avrahamen, tsu Yitzchaken, un tsu Yaakoven, azoi tsu zogen: tsu dain zomen vel ich es geben – un ich vel shiken dir forois a malech, un vel fartraiben dem Kenaani, dem Imri, un dem Chitti, un dem Perizzi, dem Chivi, un dem Yevusi – tsu a land vos flist mit milch un honik – vorem ich vel nisht aroifgein tsvishen dir, vail a hartnekik folk bistu; ich ken dich noch farlenden oifen veg.

hot dos folk gehert dem doziken shlechten onzog, un zei hoben getroiert, un hoben keiner nisht ongeton zain tsirung oif zich.

un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: zog tsu di kinder fun Yisroel: ir zeit a hartnekik folk; ein rege ven ich zol aroifgein tsvishen dir, vel ich dich farlenden. un atsund nem arop dain tsirung fun zich, un ich vel batrachten, vos ich zol ton tsu dir.

hoben di kinder fun Yisroel zich oisgeton zeyer tsirung fun barg Chorev on.

un Moshe flegt nemen dos getselt, un flegt es zich oifshtelen oisen lager, vait fun lager, un flegt es rufen ohl-moed. un es iz geven, itlecher vos hot gezucht Hashem, flegt aroisgein tsum ohl-moed vos oisen lager. un es iz geven, vi Moshe iz aroisgegangen tsum getselt, azoi flegt dos gantse folk zich oifshtelen, un shtein itlecher in ingang fun zain getselt, un nochkuken Mosheen, biz er geit arain in getselt. un es iz geven, vi Moshe iz araingegangen in getselt, flegt aropnideren der volknzail, un shtein baim ingang fun getselt, un Hashem flegt reden mit Mosheen. 10 un dos gantse folk flegt zen dem volknzail shtein baim ingang fun getselt, un dos gantse folk flegt oifshtein, un zich buken itlecher baim ingang fun zain getselt.

11 un Hashem flegt reden tsu Mosheen ponem el ponem, azoi vi a mentsh redt tsu zain chever. un er flegt zich umkeren in lager, ober zain badiner Yehoshuak der zun fun Nun, a yunger man, flegt nisht opּtreten fun getselt.

12 un Moshe hot gezogt tsu Hashem: ze, du zogstu tsu mir: breng oif dos dozike folk, ober du host mich nisht gelozt visen, vemen du vest shiken mit mir. du host doch gezogt: ich hob dich derkent miten nomen, un host oich gefunen chein in maine oigen. 13 un atsund, oib, ich bet dich, ich hob gefunen chein in daine oigen, loz mich visen, ich bet dich, daine vegen, az ich zol dich kenen, kedei ich zol gefinen chein in daine oigen; un ze az dos dozike folk iz doch dain folk.

14 hot er gezogt: main ponem vet mitgein, un ich vel dich baruen.

15 hot er tsu im gezogt: oib dain ponem geit nisht mit undz, zolstu undz nisht oifbrengen fun danen. 16 vorem mit vos den zol derkent veren, az ich hob gefunen chein in daine oigen, ich un dain folk, oib nisht durch dain gein mit undz, az mir zolen opּgezndert zain, ich un dain folk, fun alem folk vos oifen gezicht fun der erd?

17 hot Hashem gezogt tsu Mosheen: oich di dozike zach vos du host gezogt, vel ich ton, vail du host gefunen chein in maine oigen, un ich hob dich derkent miten nomen.

18 hot er gezogt: loz mich zen dain pracht, ich bet dich.

19 hot er gezogt: ich vel machen farbaigein al main gutskeitl far dain ponem, un ich vel oisrufen far dir dem nomen Hashem; un ich vel laitzeliken vemen ich vel laitzeliken, un vel derbarimen vemen ich vel derbarimen. 20 un er hot gezogt: kenst nisht zen main ponem, vorem a mentsh ken mich nisht zen un blaiben leben. 21 un Hashem hot gezogt: on iz an ort bai mir; zolstu zich shtelen oifen felz. 22 un es vet zain, ven main pracht geit farbai, vel ich dich arainton in a shpּalt fun dem felz, un ich vel aroifdeken main hant oif dir, biz ich vel farbaigein. 23 un az ich vel opton main hant, vestu zen main ruchen; ober main ponem ken nisht gezen veren.

לד

un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: hak dir ois tsvei shteinerne luches azoi vi di ershte, un ich vel oifshraiben oif di luches di verter vos zainen geven oif di ershte luches, vos du host tsebrachen. un zei ongebreit in der peire, un gei aroifblikendik in der peire oifen barg Sinai, un shtel zich far mir dorten oifen shpּits barg. un kein mentsh zol nisht aroifgein mit dir, un kein mentsh zol oich nisht gezen veren oifen gantsen barg; afile di shof un di rinder zolen zich nisht fiteren akegen yenem barg.

hot er oisgehakt tsvei shteinerne luches azoi vi di ershte; un Moshe hot zich gefedert in der peire, un iz aroifgegangen oifen barg Sinai, azoi vi Hashem hot im bafoilen, un er hot genumen in zain hant di tsvei shteinerne luches. un Hashem hot aropּgenidert in dem volken; un er hot zich geshtelt mit im dorten; un er hot gerufen dem nomen Hashem. un Hashem iz farbaigegangen far zain ponem, un hot oisgerufen: Hashem, Hashem iz a derbarimdiker un laitzeliker El, ingehalten in tsoren,m un raich in genod; er halt genod bizen toizntsten glid, er fartrogt zind un farbrechen un chatoim, nor shenken shenkt er nisht; er rechent zich far di zind fun di foters, mit di kinder, un mit di kindskinder, miten driten un miten firten dor.

hot Moshe zich geneigt oif gich tsu der erd, un zich gebukt. un er hot gezogt: oib, ich bet dich, ich hob gefunen chein in daine oigen, Adonoi, zol, ich bet dich, Adonoi gein tsvishen undz, vorem a hartnekik folk iz dos; un zolst fargeben undzer zind un undzer chet, un undz machen far dain Arav.

10 hot er gezogt: ze, ich farshnaidenn a bund; antkegen far dain gantsen folk vel ich ton vunder vos zainen nisht bashafen gevoren oif der gantser erd, un tsvishen ale umes; un dos gantse folk, vos du bist tsvishen im, vet zen di tuung fun Hashem vos ich tu mit dir, az zi iz forchtik. 11 hit dir vos ich bafel dir haint; ze, ich fartraib fun far dir dem Imri, un dem Kenaani, un dem Chitti, un dem Perizzi, un dem Chivi, un dem Yevusi. 12 hit zich, zolst nisht shliseno a bris dem bavoiner fun dem land vos du kumst deroif, kedei er zol nisht zain far a shtroichlung tsvishen dir. 13 naiert zeyere mizbeyches zolt ir tseshtoisen, un zeyere zailshteiner zolt ir tsebrechen, un zeyere getsnbeimer zolt ir ophaken.p 14 vorem torst zich nisht buken tsu an ander G‑t, vail Hashem – zain nomen iz kanoּ, an El kanֹּu iz er. 15 tomer vestu shlisenq a bris di bavoiner fun land, un zei velen zain farfirt noch zeyere G‑ter, un shlachten tsu zeyere G‑ter, velen zei dich rufen, un vest esen fun zeyer shlachtopּfer; 16 un vest nemen fun zeyere techter far daine zin, un zeyere techter velen zain farfirt noch zeyere G‑ter, un velen farfiren daine zin noch zeyere G‑ter. 17 kein gegosene G‑ter zolstu dir nisht machen.

18 dem yom-Tov fun matsus zolstu hiten: ziben teg zolstu esen matsus, azoi vi ich hob dir bafoilen, in der geshtelter tsait in chodesh oviv, vorem in chodesh oviv bistu aroisgegangen fun Mitsrayim.

19 itlecher vos efent dem tracht gehert tsu mir; un fun dain gantsen fich zolstu heiliken dem Zecher, dem ershtling fun oks un Shaaphs.r 20 un dem ershtling fun an eizl zolstu oisleizen mit a Shaaphs;s un oib du vest nisht oisleizen, zolstu im ophaken dos genik. yetveder bechor fun daine zin zolstu oisleizen. un me zol zich nisht vaizen far mir mit leidiken.

21 zeks teg zolstu arbeten, un oifen zibeten tog zolstu ruen; afile in akertsait un in shnittsait zolstu ruen.

22 un dem yom-Tov fun shvues zolstu dir machen, bai di ershttsaitike fun veitsshnit; un dem yom-Tov fun inzamlung baim umdrei fun yor.

23 drai mol in yor zolen ale daine manspּarshoinen zich vaizen far dem Har Hashem, Elochei Yisroel. 24 vorem ich vel fariogen di felker fun far dir, un vel derbreiteren dain gemark; un keiner vet nisht glusten dain land, ven du Gaist aroifblikendik zich vaizen far Hashem dain G‑t drai mol in yor.

25 zolst nisht makrev zain mit chomets dos blut fun main shlachtopּfer, un dos shlachtopּfer fun dem yom-Tov fun Paseach zol nisht ibernechtiken biz in der peire.

26 di ershte frucht fun dain land zolstu brengen in hoiz fun Hashem dain G‑t. zolst nisht kochen a tsikele in zain muters milch.

27 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: shraib dir oif di dozike verter, vorem loit di dozike verter hob ich farshnaident a bund mit dir un mit Yisroel. 28 un er iz dorten geven mit Hashem fertsik teg un fertsik necht; kein broit hot er nisht gegesen, un kein vaser hot er nisht getrunken. un er hot oifgeshriben oif di luches di verter fun dem bris, di Tzoan gebot.

29 un es iz geven, az Moshe hot aropּgenidert fun barg Sinai – un di tsvei luches fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}u zainen geven in Moshes hant, ven er hot aropּgenidert fun barg – hot Moshe nisht gevust, az di hoit fun zain ponem hot geshtralt fun zain reden mit im. 30 un Aharon un ale kinder fun Yisroel hoben gezen Mosheen, ersht di hoit fun zain ponem shtralt, un zei hoben moire gehat tsu genenen tsu im. 31 hot zei Moshe tsugerufen, un Aharon, un ale firshten fun der eidev hoben zich umgekert tsu im, un Moshe hot tsu zei geredt. 32 un dernoch hoben genent ale kinder fun Yisroel, un er hot zei bafoilen alts vos Hashem hot mit im geredt oifen barg Sinai.

33 un vi Moshe hot geendikt reden mit zei, hot er ongeton oif zain ponem a tsudek. 34 un az Moshe iz gekumen far Hashem tsu reden mit im, flegt er opton dem tsudek biz zain aroisgein; un er flegt aroisgein un reden tsu di kinder fun Yisroel dos vos er iz bafoilen gevoren. 35 un di kinder fun Yisroel flegen zen dem ponem fun Mosheen, az di hoit fun Moshes ponem shtralt; un Moshe flegt vider onton dem tsudek oif zain ponem, biz er iz araingegangen tsu reden mit im.

לה

uaiakahel

un Moshe hot ingezamlt di gantse eide fun di kinder fun Yisroel, un hot tsu zei gezogt: dos zainen di verter vos Hashem hot bafoilen zei tsu ton: zeks teg zol geton veren arbet, ober oifen zibeten tog zol ich zain heilik, a shaׁboּt fun shaׁboּtֹun tsu Hashem; itlecher vos tut in im an arbet, zol geteit veren. ir zolt nisht ontsinden kein faier in ale eyere voinerter in tog fun shebt.

un Moshe hot gezogt tsu der gantser eide fun di kinder fun Yisroel, azoi tsu zogen: dos iz di zach vos Hashem hot bafoilen, azoi tsu zogen: nemt ich an opּsheidung tsu Hashem, itlecher vos zain harts iz vilik zol zi brengen, di opּsheidung fun Hashem, gold, un zilber, un kuper; un bloe vol, un pּurpּl, un vermilroit, un lainen un tsignhor; un roitgefarbte viderfelen, un taּchash-felen, un Sheetim-holts; un eil far der laichtung, un b'shomaim far dem eil fun zalbung, un far dem vairech fun shmekedike gevirtsen; un oniklshteiner, un shteiner tsum infasen, faran Ephod un faran chushen. 10 un ale klughartsike tsvishen ich zolen kumen un machen alts vos Hashem hot bafoilen: 11 dem mishken, zain getselt, un zain tsudek, zaine hoken, un zaine breter, zaine riglen, zaine zailen, un zaine shvelen; 12 dem orn un zaine shtangen, dem dek un dem Parochet fun tsvishnsheid; 13 dem tish un zaine shtangen, un ale zaine keilim, un dos broit fun ongezicht; 14 un di menoyre far laichtung, un ire keilim, un ire rerlech, un dos eil far laichtung; 15 un dem mizbeyech far vairech un zaine shtangen, un dos eil fun zalbung, un dem vairech fun shmekedike gevirtsen; un dem tirforhang tsum ingang fun mishken; 16 dem mizbeyech far brandopּfer un di kuperne Ziph vos tsu im, zaine shtangen, un ale zaine keilim; dem hantfas un zain geshtel; 17 di arumhangen fun hoif, zaine zailen, un zaine shvelen, un dem toierforhang fun hoif; 18 di fleklech fun mishken, un di fleklech fun hoif, un zeyere shtrik;

19 di geshtrikte kleider oif tsu dinen in heiliktum, di heilike kleider far Aharon dem koyen, un di kleider fun zaine zin, oif tsu ton di kehune.

20 un di gantse eide fun di kinder fun Yisroel iz aroisgegangen fun far Mosheen. 21 un zei zainen gekumen, itlecher einer vos zain harts hot im getriben, un itlecher vos zain Gaist hot im bavilikt; zei hoben gebracht di opּsheidung fun Hashem, far der arbet fun ohl-moed, un far zain gantsen dinst, un far di heilike kleider. 22 un es zainen gekumen mener mit vaiber, itlecher vos zain harts iz geven vilik; zei hoben gebracht nozringen, un oiringen, un fingerlech, un haldzbender – alerlei gilderne zachen; itlecher einer vos hot oifgehoiben an oifheibung fun gold tsu Hashem. 23 un itlecher einer vos bai im hot zich gefunen bloe vol, un pּurpּl, un vermilroit, un lainen, un tsignhor, un roitgefarbte viderfelen, un taּchash-felen, hot gebracht. 24 itlecher vos hot opgesheidt an opּsheidung fun zilber un kuper, hot gebracht di opּsheidung fun Hashem; un itlecher vos bai im hot zich gefunen Sheetim-holts far alerlei meloches fun der arbet, hot gebracht. 25 un ale klughartsike vaiber hoben mit zeyere hent geshpּunen, un hoben gebracht dos geshpּins, di bloe vol, un dem pּurpּl, dos vermilroit, un dem lainen. 26 un ale vaiber vos zeyer harts hot zei getriben mit chochme, hoben geshpּunen di tsignhor. 27 un di firshten hoben gebracht di oniklshteiner, un di shteiner tsum infasen, faran Ephod un faran chushen; 28 un di b'shomaim, un dos eil, far laichtung, un far dem eil fun zalbung, un far dem vairech fun shmekedike gevirtsen. 29 di kinder fun Yisroel hoben gebracht fraivilike nedoves tsu Hashem – itlecher man un froi vos zeyer harts hot zei bavilikt tsu brengen far der gantser arbet, vos Hashem hot bafoilen durch Mosheen tsu machen.

30 un Moshe hot gezogt tsu di kinder fun Yisroel: zet, Hashem hot gerufen miten nomen Betzalel dem zun fun Uri dem zun fun Chavran, fun sheyvet Yehudah. 31 un er hot im ongefilt mit dem ruach Elokim, in chochme, in forshtandikeit, un in kenshaft, un in yetveder meloche; 32 un oistsukintslen kuntsike zachen, tsu arbeten in gold, un in zilber, un in kuper; 33 un in shnaidung fun shteiner tsum infasen, un in shnitsung fun holts, tsu arbeten in yetveder kuntsiker meloche. 34 oich tsu lernen andere hot er araingegeben in zain hartsen, im, un Oholiav dem zun fun Achisamachen, fun sheyvet Dan. 35 er hot zei ongefilt mit klughartsikeit tsu machen yetveder meloche funem mainster, un funem kintsler, un funem shtiker in bloer vol un in pּurpּl, in vermilroit un in lainen un funem veber – fun di vos machen alerlei meloches, un kintslen ois kuntsike zachen.

לו

un Betzalel un Oholiav, un ale klughartsike lait, vos Hashem hot araingegeben chochme un forshtandikeit in zei, tsu visen vi tsu ton yetveder meloche fun der arbet fun heiliktum, zolen machen azoi vi alts vos Hashem hot bafoilen.

un Moshe hot gerufen Betzalelen, un Oholiaven, un itlechen klughartsiken man, vos Hashem hot araingegeben chochme in zain hartsen, itlechen vos zain harts hot im getriben tsu genenen tsu der arbet, zi tsu ton. un zei hoben genumen fun Mosheen di gantse opּsheidung vos di kinder fun Yisroel hoben gebracht far der meloche fun der arbet fun heiliktum, kedei zi tsu machen. un di hoben noch alts gehalten in brengen tsu im fraivilike nedoves, frimorgen in frimorgen.

zainen gekumen ale kluge lait vos hoben gemacht di gantse arbet fun heiliktum, itlecher man fun zain arbet vos er hot geton, un zei hoben gezogt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: dos folk brengt mer vi es iz neitik tsu der arbet, far der meloche vos Hashem hot bafoilen zi tsu machen.

hot Moshe bafoilen, un me hot aroisgelozt an oisruf in lager, azoi tsu zogen: kein man un kein froi zol mer nisht machen arbet far der heiliker opּsheidung. un dos folk iz opּgehalten gevoren fun brengen. un dos oisgearbete iz zei geven genug far der gantser arbet, zi tsu machen, un noch ibertsulozen.

un ale klughartsike tsvishen di vos hoben geton di arbet, hoben gemacht dem mishken in Tzoan forhangen; fun gedraiten lainen, un bloer vol, un pּurpּl, un vermilroit; mit Keruvim, kuntsik oisgearbet hot men zei gemacht. di leng fun itlechen forhang acht un tsvantsik ilen, un di breit fun itlechen forhang fir ilen; ein mos far ale forhangen. 10 un me hot baheft finf forhangen einem tsum anderen, oich di andere finf forhangen hot men baheft einem tsum anderen.

11 un me hot gemacht shleifen fun bloer vol oif dem zoim fun ein forhang in ek fun ein baheftung; azoi hot men gemacht oif dem zoim fun dem eksten forhang in der tsveiter baheftung. 12 fuftsik shleifen hot men gemacht oif dem ein forhang, un fuftsik shleifen hot men gemacht oif dem breg fun dem forhang vos in der tsveiter baheftung; di shleifen zainen geven einer kegen anderen. 13 un me hot gemacht fuftsik gilderne hoken, un me hot baheft di forhangen einem tsum anderen mit di hoken, un der mishken iz geven echad.w

14 un me hot gemacht forhangen fun tsignhor far a getselt iberen mishken; elf forhangen hot men zei gemacht. 15 di leng fun itlechen forhang draisik ilen, un di breit fun itlechen forhang fir ilen; ein mos far di elf forhangen. 16 un me hot baheft finf forhangen bazunder, un zeks forhangen bazunder. 17 un me hot gemacht fuftsik shleifen oif dem zoim fun dem eksten forhang in ein baheftung, un fuftsik shleifen hot men gemacht oif dem zoim fun dem forhang in der tsveiter baheftung. 18 un me hot gemacht fuftsik kuperne hoken tsu baheften dos getselt, az es zol zain eins.x 19 un me hot gemacht a tsudek far dem getselt, fun roitgefarbte viderfelen, un a tsudek fun taּchash-felen fun oiben. 20 un me hot gemacht di breter tsum mishken, fun Sheetim-holts, shteyedik. 21 Tzoan ilen di leng fun a bret, un an eil un a halb di breit fun itlechen bret. 22 tsvei tsapּns tsu itlechen bret, einer kegen anderen azoi vi shtapּlen. azoi hot men gemacht tsu ale breter fun mishken. 23 un me hot gemacht di breter faran mishken: tsvantsik breter far der dorem-zeit tsu dorem. 24 un fertsik zilberne shvelen hot men gemacht unter di tsvantsik breter: tsu tsvei shvelen unter ein bret far zaine tsvei tsapּns, tsu tsvei shvelen unter ein bret far zaine tsvei tsapּns. 25 un far der tsveiter zeit fun mishken, tsu tsafón-zeit, hot men gemacht tsvantsik breter, 26 un zeyere fertsik zilberne shvelen: tsu tsvei shvelen unter ein bret, tsu tsvei shvelen unter ein bret. 27 un far der hintershter zeit fun mishken, tsu mayrev, hot men gemacht zeks breter. 28 un tsvei breter hot men gemacht far di vinklen fun dem mishken, oif der hintershter zeit. 29 un zei zainen geven araingepּast unten, un des glaichen zainen zei geven araingepּast oiben biz tsum ershten ring; azoi hot men gemacht bai zei beiden, far di tsvei vinklen. 30 un es zainen geven acht breter mit zeyere zilberne shvelen – zechtsen shvelen: tsu tsvei shvelen, tsu tsvei shvelen unter ein bret. 31 un me hot gemacht riglen fun Sheetim-holts: finf far di breter fun ein zeit mishken, 32 un finf riglen far di breter fun der tsveiter zeit mishken, un finf riglen far di breter fun mishken oif der hintershter zeit, tsu mayrev. 33 un me hot gemacht dem mitlsten rigl durchtsuriglen in miten fun di breter fun ek tsu ek. 34 un di breter hot men ibergetsoigen mit gold, un me hot gemacht tsu zei ringen fun gold, oieren far di riglen; un me hot ibergetsoigen di riglen mit gold.

35 un me hot gemacht dem Parochet fun bloer vol, un pּurpּl, un vermilroit, un gedraiten lainen; kuntsik oisgearbet hot men im gemacht, mit Keruvim. 36 un me hot gemacht tsu im fir zailen fun Sheetim-holts, un zei ibergetsoigen mit gold, mit zeyere heklech fun gold; un me hot oisgegosen tsu zei fir zilberne shvelen.

37 un me hot gemacht a forhang far dem ingang fun getselt, fun bloer vol, un pּurpּl, un vermilroit, un gedraiten lainen, geshtikte arbet; 38 un finf zailen tsu im, mit zeyere heklech; un me hot ibergetsoigen zeyere kef un zeyere reifbender mit gold. un zeyere finf shvelen zainen geven kuper.

לז

un Betzalel hot gemacht dem orn fun Sheetim-holts, tsvei ilen un a halb zain leng, un an eil un a halb zain breit, un an eil un a halb zain heich. un er hot im ibergetsoigen mit reinem gold fun ineveinik un fun oisenveinik, un gemacht tsu im a gildernem krants rund arum. un er hot oisgegosen tsu im fir gilderne ringen far zaine fir fis; tsvei ringen oif zain ein zeit, un tsvei ringen oif zain tsveiter zeit. un er hot gemacht shtangen fun Sheetim-holts, un zei ibergetsoigen mit gold. un er hot araingetsoigen di shtangen in di ringen oif di zaiten fun orn, tsu trogen dem orn.

un er hot gemacht a dek fun reinem gold, tsvei ilen un a halb zain leng, un an eil un a halb zain breit. un er hot gemacht tsvei Keruvim fun gold; gehamert hot er zei gemacht, oif beide Akan fun dek: ein Keruv baim ek fun der zeit, un ein Keruv baim ek fun der ander zeit; fun dek guf hot er gemacht di Keruvim oif zaine beide Akan. un di Keruvim hoben oisgeshpreit zeyere fliglen tsu der heich, shiremendik mit zeyere fliglen iber dem dek, mit zeyere penemer einer kegen anderen; tsum dek tsu zainen geven di penemer fun di Keruvim.

10 un er hot gemacht dem tish fun Sheetim-holts, tsvei ilen zain leng, un an eil zain breit, un an eil un a halb zain heich. 11 un er hot im ibergetsoigen mit reinem gold, un gemacht tsu im a gildernem krants rund arum. 12 un er hot gemacht tsu im a laist fun a hantbreit rund arum, un gemacht a gildernem krants tsu zain laist rund arum. 13 un er hot oisgegosen far im fir gilderne ringen, un aroifgeton di ringen oif di fir vinklen vos oif zaine fir fis. 14 leben dem laist zainen geven di ringen, oieren far di shtangen, tsu trogen dem tish. 15 un er hot gemacht di shtangen fun Sheetim-holts, un zei ibergetsoigen mit gold, tsu trogen dem tish. 16 un er hot gemacht di keilim vos oifen tish, zaine shislen, un zaine Shealen, un zaine bechers, un di kanen vos mit zei vert gegosen, fun reinem gold.

17 un er hot gemacht di menoyre fun reinem gold: gehamert hot er gemacht di menoyre, ir fusgeshtel, un ir shtam; ire becherlech – ire knefּ un ire blumen – zainen geven fun ir guf. 18 un zeks reren zainen aroisgegangen fun ire zaiten, drai reren fun der menoyre fun ir ein zeit, un drai reren fun der menoyre fun ir tsveiter zeit; 19 drai mandlkveitike becherlech fun a knopּ mit a blum oif ein rer, un drai mandlkveitike becherlech fun a knopּ mit a blum oifen ander rer; azoi far di zeks reren vos zainen aroisgegangen fun der menoyre. 20 un oif der menoyre alein fir mandlkveitike becherlech – ire knefּ un ire blumen; 21 un a knopּ unter tsvei reren fun ir, un a knopּ unter tsvei reren fun ir, un a knopּ unter tsvei reren fun ir, far di zeks reren vos zainen aroisgegangen fun ir. 22 ire knefּ un ire reren zainen geven fun ir guf, in gantsen ein oishamerung fun reinem gold. 23 un er hot gemacht ire ziben rerlech, un ire tsvenglech, un ire ashfendlech, fun reinem gold. 24 fun a tsentner reinem gold hot er zi gemacht mit ale ire keilim.

25 un er hot gemacht dem mizbeyech far vairech, fun Sheetim-holts, an eil zain leng, un an eil zain breit, firekechdik, un tsvei ilen zain heich; fun im guf zainen geven zaine herner. 26 un er hot im ibergetsoigen mit reinem gold, zain eiberdek, un zaine vent rund arum, un zaine herner; un er hot gemacht tsu im a gildernem krants rund arum. 27 un tsvei gilderne ringen hot er gemacht tsu im unter zain krants oif zaine tsvei flanken – oif zaine tsvei zaiten, far oieren far di shtangen, im tsu trogen oif zei. 28 un er hot gemacht di shtangen fun Sheetim-holts, un zei ibergetsoigen mit gold.

29 un er hot gemacht dos heilike eil fun zalbung, un dem reinem vairech fun shmekedike gevirtsen, azoi vi der b'shomaim-misher macht.

לח

un er hot gemacht dem mizbeyech far brandopּfer, fun Sheetim-holts, finf ilen zain leng, un finf ilen zain breit, firekechdik, un drai ilen zain heich. un er hot gemacht zaine herner oif zaine fir vinklen; fun im guf zainen geven zaine herner; un er hot im ibergetsoigen mit kuper. un er hot gemacht ale keilim fun mizbeyech, di tef, un di shuflen, un di shpּrengbekns, di gopּlen, un di faierfanen; ale zaine keilim hot er gemacht fun kuper. un er hot gemacht tsum mizbeyech a kuperne Ziph fun netsarbet unter zain gezims, fun unten biz zain helft. un er hot oisgegosen fir ringen far di fir Akan fun der kupּerner Ziph, oieren far di shtangen. un er hot gemacht di shtangen fun Sheetim-holts, un zei ibergetsoigen mit kuper. un er hot araingetsoigen di shtangen in di ringen oif di zaiten fun mizbeyech, im tsu trogen oif zei; hoil ineveinik, fun breter, hot er im gemacht.

un er hot gemacht dem hantfas fun kuper, un zain geshtel fun kuper, fun di shpּiglen fun di vaiber vos flegen zich inzamlen baim ingang fun ohl-moed.

un er hot gemacht dem hoif: far der dorem-zeit tsu dorem, arumhangen fun hoif fun gedraiten lainen, hundert ilen; 10 di zailen dertsu tsvantsik, un zeyere shvelen tsvantsik, fun kuper; di heklech fun di zailen, un zeyere reifbender, fun zilber. 11 un far der tsafón-zeit, hundert ilen; di zailen dertsu tsvantsik, un zeyere shvelen tsvantsik, fun kuper; di heklech fun di zailen, un zeyere reifbender, fun zilber. 12 un far der mayrev-zeit, arumhangen fun fuftsik ilen; di zailen dertsu Tzoan, un zeyere shvelen Tzoan; di heklech fun di zailen, un zeyere reifbender, fun zilber. 13 un far der mizrech-zeit tsu zunoifgang, fuftsik ilen.

14 arumhangen far ein zeit fun toier, fuftsen ilen; di zailen dertsu drai, un zeyere shvelen drai. 15 un azoi oif der tsveiter zeit; i oif der zeit i oif der ander zeit fun toier fun hoif arumhangen fuftsen ilen; di zailen dertsu drai, un zeyere shvelen drai. 16 ale arumhangen fun hoif rund arum, fun gedraiten lainen.

17 un di shvelen tsu di zailen, fun kuper: di heklech fun di zailen, un zeyere reifbender, fun zilber; un der ibertsug fun zeyere kef, fun zilber; un zei zainen geven arumgereift mit zilber, ale zailen fun hoif. 18 un der toierforhang fun hoif iz geven geshtikte arbet, fun bloer vol, un pּurpּl, un vermilroit, un gedraiten lainen; un tsvantsik ilen di leng, un di heich – far breit – finf ilen, glaich mit di arumhangen fun hoif. 19 un di zailen dertsu fir, un zeyere shvelen fir, fun kuper; zeyere heklech, fun zilber, der ibertsug fun zeyere kef, un zeyere reifbender, fun zilber; 20 un ale fleklech fun mishken un fun hoif rund arum, fun kuper.

paּkudei

21 dos zainen di ibertseilungen fun mishken, dem mishken fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},y vos zainen ibergetseilt gevoren loit dem moil fun Mosheen durch der arbet fun di Leviim unter der hant fun Itamar dem zun fun Aharon dem koyen. – 22 un Betzalel der zun fun Uri dem zun fun Chavran, fun sheyvet Yehudah, hot gemacht alts vos Hashem hot bafoilen Mosheen.

23 un mit im iz geven Oholiav der zun fun Achisamachen, fun sheyvet Dan, a mainster, un a kintsler, un a shtiker in bloer vol, un in pּurpּl, un in vermilroit, un in lainen. – 24 dos gantse gold vos iz farton gevoren oif der arbet bai der gantser arbet fun heiliktum, dos gold fun der oifheibung, iz geven nain un tsvantsik tsentner, un ziben hundert un draisik shekl, oifen heiliken shekl. 25 un dos zilber fun der tseilung fun der eidez iz geven hundert tsentner, un toizent un ziben hundert un finf un zibetsik shekl, oifen heiliken shekl. 26 a bekae oif a kop, a halber shekl, oifen heiliken shekl, far itlechen vos iz araingegangen in der tseilung, fun tsvantsik yor alt un hecher, far zeks hundert toizent un drai toizent un finf hundert un fuftsik. 27 un di hundert tsentner zilber zainen geven oif oistsugisen di shvelen fun heiliktum, un di shvelen fun Parochet; hundert shvelen fun hundert tsentner, a tsentner oif a shvel. 28 un fun di toizent un ziben hundert un finf un zibetsik hot men gemacht heklech tsu di zailen, un ibergetsoigen zeyere kef, un zei arumgereift. 29 un dos kuper fun der oifheibung iz geven zibetsik tsentner, un tsvei toizent un fir hundert shekl. 30 un me hot derfun gemacht di shvelen fun dem ingang fun ohl-moed, un dem kupּernem mizbeyech, un di kuperne Ziph vos tsu im, un ale keilim fun mizbeyech, 31 un di shvelen fun hoif rund arum, un di shvelen fun dem toier fun hoif, un ale fleklech fun mishken, un ale fleklech fun hoif rund arum.

לט

un fun der bloer vol, un dem pּurpּl, un dem vermilroit, hot men gemacht di geshtrikte kleider oif tsu dinen in heiliktum, un gemacht di heilike kleider vos far Aharonen, azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen.

un me hot gemacht dem Ephod fun gold, bloer vol, un pּurpּl, un vermilroit, un gedraiten lainen. un me hot oisgeshlogen blechen fun gold, un tsehakt oif fedim, oif araintsuarbeten in der bloer vol, un in dem pּurpּl, un in dem vermilroit, un in dem lainen, mit kuntsiker arbet. akslbender hot men tsu im gemacht, bahefte; bai zaine beide Akan iz er geven baheft. un zain gartlband vos oif im, iz geven fun im guf, azoi vi zain arbet, fun gold, bloer vol, un pּurpּl, un vermilroit, un gedraiten lainen, azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen. un me hot gemacht di oniklshteiner ingeramt in infasungen fun gold, oisgekritst vi oiskritsungen fun a zigl, loit di nemen fun di kinder fun Yisroel.

un me hot zei aroifgeton oif di akslbender fun Ephod – shteiner fun dermonung far di kinder fun Yisroel, azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen.

un me hot gemacht dem chushen kuntsik oisgearbet, azoi vi di arbet fun Ephod, fun gold, bloer vol, un pּurpּl, un vermilroit, un gedraiten lainen. firekechdik iz er geven; getopּlt hot men gemacht dem chushen, a shpּan zain leng, un a shpּan zain breit, getopּlt. 10 un me hot araingezetst in im fir tseilen shteiner: a tseil fun rubin, tafaz, un shmorak, ein tseil; 11 un di tsveite tseil: garfunkl, sapּirshtein, un diment;

12 un di drite tseil: yachtsum, agat, un ametist; 13 un di firte tseil: goldshtein, onikl, un yashpּiz; ingeramt in infasungen fun gold in zeyere inzetsungen. 14 un di shteiner zainen geven loit di nemen fun di kinder fun Yisroel, tsvelf, loit zeyere nemen, vi oiskritsungen fun a zigl, itlecher loit zain nomen, akegen di tsvelf shvotim. 15 un me hot gemacht tsum chushen gedreite keiten, flechtarbet, fun reinem gold. 16 un me hot gemacht tsvei infasungen fun gold, un tsvei gilderne ringen, un me hot aroifgeton di tsvei ringen oif di tsvei Akan fun chushen. 17 un me hot araingeton di tsvei gilderne flechten in di tsvei ringen oif di Akan fun chushen. 18 un di tsvei Akan fun di tsvei flechten hot men aroifgeton oif di tsvei infasungen, un zei aroifgeton oif di akslbender fun Ephod, oif zain foderzait. 19 un me hot gemacht tsvei gilderne ringen, un aroifgezetst oif di tsvei Akan fun chushen, bai zain zoim vos tsu der zeit fun Ephod, ineveinik tsu. 20 un me hot gemacht tsvei gilderne ringen, un zei aroifgeton oif di tsvei akslbender fun Ephod, fun unten, oif zain foderzait, bai zain baheftung, iber dem chesheׁb fun Ephod. 21 un me hot tsugeshnirt dem chushen durch zaine ringen tsu di ringen fun Ephod, mit a shnur fun bloer vol, kedei er zol zain oif dem chesheׁb fun Ephod, un der chushen zol zich nisht aropּruken fun Ephod; azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen.

22 un me hot gemacht dem mantl fun Ephod, vebarbet, fun loiter bloer vol. 23 un di efenung fun dem mantl iz geven in zain miten, azoi vi di efenung fun a pּantserhemd, mit a zoim bai zain efenung rund arum, er zol zich nisht tseraisen. 24 un me hot gemacht oif di bregen fun dem mantl milgroimen fun bloer vol, un pּurpּl, un vermilroit, getsvernt. 25 un me hot gemacht gleklech fun reinem gold, un aroifgeton di gleklech tsvishen di milgroimen oif di bregen fun dem mantl rund arum, tsvishen di milgroimen: 26 a glekl un a milgroim, a glekl un a milgroim, oif di bregen fun dem mantl rund arum, oif tsu dinen; azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen.

27 un me hot gemacht lainene hemdlech, vebarbet, far Aharonen un far zaine zin; 28 un di lainene mitsnefes,a un di sheine hitlen fun lainen, un di lainene hoizen fun gedraiten lainen; 29 un dem gartel fun gedraiten lainen, un bloer vol, un pּurpּl, un vermilroit, geshtikte arbet, azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen.

30 un me hot gemacht dos shternblech, di heilike kroin, fun reinem gold, un oifgeshriben oif im a geshrifts, vi oiskritsungen fun a zigl heilik tsu Hashem. 31 un me hot aroifgeton oif im a shnur fun bloer vol, kedei im ontsuton oif der mitsnefesb fun oiben, azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen.

32 azoi iz farendikt gevoren di gantse arbet fun dem mishken fun ohl-moed; un di kinder fun Yisroel hoben geton azoi vi alts vos Hashem hot bafoilen Mosheen; genoi azoi hoben zei geton.

33 un zei hoben gebracht dem mishken tsu Mosheen: dos getselt un ale zaine zachen, zaine hoken, zaine breter, zaine riglen, un zaine zailen, un zaine shvelen; 34 un dem tsudek fun roitgefarbte viderfelen, un dem tsudek fun taּchash-felen, un dem Parochet fun tsvishnsheid; 35 dem orn fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},c un zaine shtangen, un dem dek; 36 dem tish ale zaine keilim, un dos broit fun ongezicht;

37 di reine menoyre, ire rerlech – di rerlech oif ontsurichten – un ale ire keilim, un dos eil far laichtung; 38 un dem gildernem mizbeyech, un dos eil fun zalbung, un dem vairech fun shmekedike gevirtsen, un dem tirforhang fun getselt; 39 dem kupּernem mizbeyech, un di kuperne Ziph vos tsu im, zaine shtangen, un ale zaine keilim; dem hantfas un zain geshtel; 40 di arumhangen fun hoif, zaine zailen, un zaine shvelen, un dem forhang tsum toier fun hoif, zaine shtrik, un zaine fleklech, un ale arbetgetsaig fun dem mishken fun ohl-moed; 41 di geshtrikte kleider oif tsu dinen in heiliktum, di heilike kleider far Aharon dem koyen, un di kleider fun zaine zin, oif tsu ton di kehune.

42 azoi vi alts vos Hashem hot bafoilen Mosheen, azoi hoben di kinder fun Yisroel gemacht di gantse arbet. 43 un Moshe hot gezen di gantse arbet, az zei hoben zi gemacht; azoi vi Hashem hot bafoilen, azoi hoben zei gemacht; un Moshe hot zei gebentsht.

מ

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: in ershten tog fun ershten chodesh zolstu oifshtelen dem mishken fun ohl-moed. un zolst arainton ahin dem orn fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh} tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},d un farhengen dem orn miten Parochet. un zolst arainbrengen dem tish, un oisleigen zain oisleigung; un zolst arainbrengen di menoyre, un ontsinden ire rerlech. un zolst avekshtelen dem gildernem mizbeyech far vairech, far dem orn fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}, un aroifton dem tirforhang tsum mishken. un zolst avekshtelen dem mizbeyech far brandopּfer, far dem ingang fun dem mishken fun ohl-moed. un zolst avekshtelen dem hantfas tsvishen ohl-moed un tsvishen mizbeyech, un arainton ahin vaser. un zolst oifshtelen dem hoif rund arum, un aroifton dem toierforhang fun hoif.

un zolst nemen dos eil fun zalbung, un zalben dem mishken, un alts vos in im, un heiliken im un ale zaine zachen, un er zol zain heilik. 10 un zolst zalben dem mizbeyech far brandopּfer, un ale zaine keilim, un heiliken dem mizbeyech; un der mizbeyech zol zain a heilikste heilkeit. 11 un zolst zalben dem hantfas un zain geshtel, un im heiliken.

12 un zolst machen genenen Aharonen un zaine zin tsum ingang fun ohl-moed, un zei vashen mit vaser.e 13 un zolst onton Aharonen di heilike kleider, un zolst im zalben , un im heiliken, az er zol zain a koyen tsu mir. 14 un zolst machen genenen zaine zin, un zei onton hemdlech. 15 un zolst zei zalben , azoi vi du host gezalbt zeyer foter, az zei zolen zain koyanim tsu mir; un zeyer zalbung zol zei zain far an eibiker kehune oif zeyere dor-dores.f

16 un Moshe hot dos geton; azoi vi alts vos Hashem hot im bafoilen, azoi hot er geton.

17 un es iz geven in ershten choidesh in tsveiten yor, in ershten tog fun chodesh, iz oifgeshtelt gevoren der mishken. 18 un Moshe hot oifgeshtelt dem mishken: er hot avekgeleigt zaine shvelen, un araingeton zaine breter, un araingetsoigen zaine riglen, un oifgeshtelt zaine zailen. 19 un er hot farshpreit dos getselt iberen mishken, un aroifgeton dem tsudek fun getselt oiben iber im, azoi vi Hashem hot Mosheen bafoilen.

20 un er hot genumen un araingeleigt dos tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh} in dem orn, un aroifgeton di shtangen oifen orn, un aroifgeleigt dem dek oiben iberen orn. 21 un er hot araingebracht dem orn in mishken, un aroifgeton dem Parochet fun tsvishnsheid, un forhangen dem orn fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}, azoi vi Hashem hot Mosheen bafoilen.

22 un er hot araingeshtelt dem tish in ohl-moed, in tsafón-zeit mishken, droisen fun Parochet. 23 un er hot oisgeleigt oif im an oisleigung fun broit, far Hashem, azoi vi Hashem hot Mosheen bafoilen.

24 un er hot avekgeshtelt di menoyre in ohl-moed akegen dem tish in dorem-zeit mishken. 25 un er hot ongetsunden di rerlech far Hashem, azoi vi Hashem hot Mosheen bafoilen.

26 un er hot avekgeshtelt dem gildernem mizbeyech in ohl-moed faran Parochet. 27 un er hot gereichert oif im vairech fun shmekedike gevirtsen, azoi vi Hashem hot Mosheen bafoilen.

28 un er hot aroifgeton dem tirforhang tsum mishken. 29 un dem mizbeyech far brandopּfer hot er avekgeshtelt baim ingang fun dem mishken fun ohl-moed, un oifgebracht oif im dos brandopּfer un dos shpּaizopּfer, azoi vi Hashem hot Mosheen bafoilen.

30 un er hot avekgeshtelt dem hantfas tsvishen ohl-moed un tsvishen mizbeyech, un araingeton ahin vaser, zich tsu vashen – 31 kedei Moshe un Aharon un zaine zin zolen derfun vashen zeyere hent un zeyere fis; 32 ven zei kumen in ohl-moed, un ven zei genenen tsum mizbeyech, zolen zei zich vashen – azoi vi Hashem hot Mosheen bafoilen.

33 un er hot oifgeshtelt dem hoif rund arum dem mishken un dem mizbeyech, un aroifgeton dem toierforhang fun hoif. un Moshe hot geendikt di arbet.

34 un der volken hot ingedekt dem ohl-moed, un di pracht fun Hashem hot ongefilt dem mishken. 35 un Moshe hot nisht gekent araingein in ohl-moed, vail der volken hot oif im geres, un di pracht fun Hashem hot ongefilt dem mishken.g

36 un ven der volken hot zich oifgehoiben fun mishken, flegen di kinder fun Yisroel tsien oif ale zeyere tsiungen. 37 un az der volken flegt zich nisht oifheiben, flegen zei nisht tsien, biz dem tog vos er hot zich oifgehoiben. 38 vorem der volken fun Hashem iz geven oifen mishken bai tog, un a faier flegt zain drinen bai nacht, far di oigen fun dem gantsen hoiz fun Yisroel, in ale zeyere tsiungen.

LEV - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023

uaiּkaro

uaiּkaro

uaiּkaro

uaiּkaro

אַ

uaiּkaro

un Hashem hot gerufen tsu Mosheen, un hot tsu im geredt fun ohl-moed, azoi tsu zogen: red tsu di kinder fun Yisroel, un zolst zogen tsu zei: az emitser fun ich vet brengen a korben tsu Hashem, zolt ir fun fich, fun rinder oder fun shof, brengen ier korben.

oib a brandopּferh iz zain korben, fun rinder, zol er im brengen a Zecher on a feler; tsum ingang fun ohl-moed zol er im brengen, kedei er zol bavilikt veren far Hashem. un er zol onlenen zain hant oifen kop fun brandopּfer, un es vet bavilikt veren fun im, mechaper tsu zain oif im. un er zol shechten dos yunge rind far Hashem, un di kinder fun Aharon, di koyanim, zolen genenen dos blut, un shpּrengeni dos blut rund arum oif dem mizbeyech vos baim ingang fun ohl-moed. un er zol opּshinden dos brandopּfer, un es tseshnaiden oif zaine shtiker. un di kinder fun Aharon dem koyen zolen aroifton faier oifen mizbeyech, un onleigen holts oifen faier. un di kinder fun Aharon, di koyanim, zolen oisleigen di shtiker, dem kop, un dos fets, oif dem holts vos iber dem faier vos oifen mizbeyech. un zaine ingeveid un zaine kni zol er opּshvenken in vaser, un der koyen zol altsding demfen oifen mizbeyech far a brandopּfer, a faieropּfer far a geshmaken reyech tsu Hashem.

10 un oib zain korben iz fun kleinfi, fun shepּsn oder fun tsigen, far a brandopּfer, zol er im brengen a Zecher on a feler. 11 un er zol im shechten bai der tsafón-zeit fun mizbeyech far Hashem, un di kinder fun Aharon, di koyanim, zolen shpּrengenj zain blut oifen mizbeyech rund arum. 12 un er zol im tseshnaiden oif zaine shtiker; un der koyen zol zei oisleigen miten kop un miten fets oif dem holts vos iber dem faier vos oifen mizbeyech. 13 un di ingeveid un di kni zol er opּshvenken in vaser; un der koyen zol altsding genenen, un demfen oifen mizbeyech. a brandopּfer iz dos, a faieropּfer far a geshmaken reyech tsu Hashem.

14 un oib a brandopּfer fun ofot iz zain korben tsu Hashem, zol er brengen zain korben fun turtltoiben oder fun yunge toiben. 15 un der koyen zol im genenen tsum mizbeyech, un opּknaipּn zain kop, un demfen oifen mizbeyech; un zain blut zol oisgekvetsht veren oif der vant fun mizbeyech. 16 un er zol aropnemen zain volie mit ire federen, un zi avekgevorfen leben mizbeyech in mizrech-zeit, in ort fun der ash. 17 un er zol im oifraisen far zaine fliglen, ober nisht funandersheiden; un der koyen zol im demfen oifen mizbeyech, oif dem holts vos iberen faier. a brandopּfer iz dos, a faieropּfer far a geshmaken reyech tsu Hashem.

ב

un az emitser vet brengen a shpּaizopּfer tsu Hashem, zol zain korben zain fun zemelmel, un er zol aroifgisen oif im eil, un aroifton oif im vairech. un er zol es brengen tsu di kinder fun Aharon, di koyanim; un er zol onhoifen derfun zain fulen hoifen – fun zain zemelmel, un fun zain eil, mit zain gantsen vairech, un der koyen zol demfen zain dermonung oifen mizbeyech, a faieropּfer far a geshmaken reyech tsu Hashem. un dos iberike fun dem shpּaizopּfer iz far Aharonen un far zaine kinder; a heilikste heilikeit fun di faieropּfer fun Hashem.

un az du vest brengen a shpּaizopּfer gebaken in an oiven, zol es zain fun zemelmel, umgezaierte cheles farmisht mit eil, oder umgezaierte kuchns bashmirt mit eil.

un oib a shpּaizopּfer oif a bakfan iz dain korben, zol es zain fun zemelmel farmisht mit eil, umgezaiert. zolst es tsebroken in broken, un aroifgisen deroif eil; a shpּaizopּfer iz dos.

un oib a shpּaizopּfer in a brotfan iz dain korben, zol es gemacht veren fun zemelmel mit eil.

un zolst brengen dos shpּaizopּfer vos vert gemacht fun di dozike, tsu Hashem; un me zol es derlangen tsum koyen, un er zol es genenen tsum mizbeyech. un der koyen zol aropּheiben fun dem shpּaizopּfer zain dermonung, un demfen oifen mizbeyech – a faieropּfer far a geshmaken reyech tsu Hashem. 10 un dos iberike fun dem shpּaizopּfer iz far Aharonen un far zaine kinder; a heilikste heilikeit fun di faieropּfer fun Hashem. 11 kein shpּaizopּfer vos ir vet brengen tsu Hashem, zol nisht gemacht veren fun chomets, vorem fun kein zoierteig un kein honik tort ir nisht demfen a faieropּfer tsu Hashem. 12 far a korben fun ershtfrucht megt ir zei brengen tsu Hashem, ober oifen mizbeyech toren zei nisht aroifkumen far a geshmaken reyech. 13 un dain itlech shpּaizopּfer zolstu mit zalts bazaltsen, un zolst nisht oislozen fun dain shpּaizopּfer dos zalts fun dain G‑ts bris; mit dain itlechen korben zolstu makrev zain zalts.

14 un oib du vest brengen a shpּaizopּfer fun ershttsaitike tsu Hashem, zolstu brengen zangen gebrent in faier, grits fun frishe kerner, far dem shpּaizopּfer fun daine ershttsaitike. 15 un zolst aroifgisen oif im eil, un aroifton oif im vairech; a shpּaizopּfer iz dos. 16 un der koyen zol demfen zain dermonung, fun zain grits, un fun zain eil, mit zain gantsen vairech, a faieropּfer tsu Hashem.

ג

un oib a fridopּferk iz zain korben, oib er brengt fun rinder, sai a Zecher, sai a nekeyve, zol er on a feler im brengen far Hashem. un er zol onlenen zain hant oifen kop fun zain korben, un im shechten baim ingang fun ohl-moed, un di kinder fun Aharon, di koyanim, zolen shpּrengenl dos blut oifen mizbeyech rund arum. un er zol genenen fun dem fridopּfer, a faieropּfer tsu Hashem, dos fets vos dekt tsu di ingeveid, un dos gantse fets vos oif di ingeveid, un beide niren, un dos fets vos oif zei, vos bai di flanken, un dos roitfleish iberen leber – bai di niren zol er es aropnemen. un di kinder fun Aharon zolen es demfen oifen mizbeyech iber dem brandopּfer vos oifen holts vos iberen faier, a faieropּfer far a geshmaken reyech tsu Hashem.

un oib fun kleinfi iz zain korben far a fridopּfer tsu Hashem, a Zecher oder a nekeyve, zol er on a feler im brengen. oib a Shaaphs brengt er far zain korben, zol er im genenen far Hashem. un er zol onlenen zain hant oifen kop fun zain korben, un im shechten faran ohl-moed; un di kinder fun Aharon zolen shpּrengenm zain blut oifen mizbeyech rund arum. un er zol genenen fun dem fridopּfer, a faieropּfer tsu Hashem, zain fets, dem gantsen veidl – leben dem ruknbein zol er im aropnemen – un dos fets vos dekt tsu di ingeveid, un dos gantse fets vos oif di ingeveid, 10 un beide niren, un dos fets vos oif zei, vos bai di flanken, un dos roitfleish iberen leber – bai di niren zol er es aropnemen 11 un der koyen zol es demfen oifen mizbeyech, a shpּaiz fun faieropּfer tsu Hashem.

12 un oib a tsig iz zain korben, zol er im genenen far Hashem. 13 un er zol onlenen zain hant oif zain kop, un im shechten faran ohl-moed; un di kinder fun Aharon zolen shpּrengenn zain blut oifen mizbeyech rund arum. 14 un er zol genenen derfun zain korben, a faieropּfer tsu Hashem: dos fets vos dekt tsu di ingeveid, un dos gantse fets vos oif di ingeveid, 15 un beide niren, un dos fets vos oif zei, vos bai di flanken, un dos roitfleish iberen leber – bai di niren zol er es aropnemen. 16 un der koyen zol es demfen oifen mizbeyech – a shpּaiz fun faieropּfer far a geshmaken reyech; dos gantse fets tsu Hashem. 17 an eibik gezets oif eyere dor-dores in ale eyere voinerter: kein Chelev un kein blut zolt ir nisht esen.

ד

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: red tsu di kinder fun Yisroel, azoi tsu zogen: az emitser vet zindiken durch a farze in vaser es iz farbotzachen fun Hashem vos toren nisht geton veren, un er vet ton eine fun zei, iz, oib dos vet zindiken der gezalbter koyen, tsu der farshuldikung fun folk, zol er makrev zain far zain zind vos er hot gezindikt, a yungen oks on a feler tsu Hashem far a zindopּfer. un er zol brengen dem oks tsum ingang fun ohl-moed far Hashem, un zol onlenen zain hant oifen kop fun dem oks, un shechten dem oks far Hashem. un der gezalbter koyen zol nemen fun dem blut fun oks, un zol es brengen tsum ohl-moed. un der koyen zol intunken zain finger in dem blut, un shpּritseno fun dem blut ziben mol far Hashem, far dem Parochet fun heiliktum. un der koyen zol aroifton fun dem blut oif di herner fun dem mizbeyech far vairech fun shmekedike gevirtsen vos far Hashem in ohl-moed, un dos gantse blut fun oks zol er oisgisen on grunt fun dem mizbeyech far brandopּfer vos baim ingang fun ohl-moed. un dos gantse fets fun dem oks fun zindopּfer zol er fun im aropnemen: dos fets vos dekt tsu di ingeveid, un dos gantse fets vos oif di ingeveid, un beide niren, un dos fets vos oif zei, vos bai di flanken, un dos roitfleish iberen leber – bai di niren zol er es aropnemen, 10 azoi vi es vert aropgenumen fun dem oks fun fridopּfer; un der koyen zol es demfen oifen mizbeyech far brandopּfer. 11 un dos fel fun dem oks, un dos gantse fleish zains, mit zain kop, un mit zaine kni, un zaine ingeveid, un zain mist – 12 dem gantsen oks zol er aroistrogen oisen lager in a reinem ort, vu me shit ois di ash, un im farbrenen oif holts in faier; vu me shit ois di ash zol er farbrent veren.

13 un oib di gantse eide fun Yisroel vet farzen, vail a zach vet zain farhoilen fun di oigen fun kahal, un zei velen ton eine fun ale farbotzachen fun Hashem vos toren nisht geton veren, un velen zich farshuldiken, 14 un zei vet bavust veren di zind vos zei hoben zich dermit farzindikt, zol kahal brengen a yungen oks far a zindopּfer, un zei zolen im tsubrengen faran ohl-moed. 15 un di eltste fun der eide zolen onlenen zeyere hent oifen kop fun oks far Hashem, un me zol shechten dem oks far Hashem. 16 un der gezalbter koyen zol brengen fun dem blut fun oks tsum ohl-moed. 17 un der koyen zol intunken zain finger in dem blut, un shpּritsenp ziben mol far Hashem, forent fun Parochet. 18 un er zol aroifton fun dem blut oif di herner fun dem mizbeyech vos far Hashem, vos in ohl-moed, un dos gantse blut zol er oisgisen on grunt fun dem mizbeyech far brandopּfer vos baim ingang fun ohl-moed. 19 un dos gantse fets zains zol er aropnemen fun im, un demfen oifen mizbeyech. 20 un er zol ton mit dem oks, azoi vi er hot geton mit dem oks fun zindopּfer; genoi azoi zol er ton mit im; un der koyen zol mechaper zain oif zei, un zei vet fargeben veren. 21 un er zol aroistrogen dem oks oisen lager, un im farbrenen, azoi vi er hot farbrent dem frierdiken oks; a zindopּfer far kahal iz dos.

22 az a firsht vet zindiken, un vet ton durch a farze eine fun ale farbotzachen fun Hashem zain G‑t vos toren nisht geton veren, un vet zich farshuldiken; 23 oib im vert bavust zain zind vos er hot zich derin farzindikt, zol er brengen far zain korben a tsignbok, a Zecher on a feler. 24 un er zol onlenen zain hant oifen kop fun bak, un im shechten in dem ort vu me shecht dos brandopּfer far Hashem; a zindopּfer iz dos. 25 un der koyen zol nemen fun dem blut fun zindopּfer mit zain finger, un aroifton oif di herner fun dem mizbeyech far brandopּfer; un dos iberike blut zains zol er oisgisen on grunt fun dem mizbeyech far brandopּfer. 26 un dos gantse fets zains zol er demfen oifen mizbeyech, azoi vi dos fets fun dem fridopּfer; un der koyen zol mechaper zain oif im fun vegen zain zind, un im vet fargeben veren.

27 un oib an eintslner mentsh fun dem folk fun land vet zindiken durch a farze, mit vos er vet ton eine fun di farbotzachen fun Hashem vos toren nisht geton veren, un vet zich farshuldiken; 28 oib me macht im visen zain zind vos er hot gezindikt, zol er brengen far zain korben a tsig on a feler, a zi, far der zind vos er hot gezindikt. 29 un er zol onlenen zain hant oifen kop fun dem zindopּfer, un shechten dos zindopּfer in dem ort fun dem brandopּfer. 30 un der koyen zol nemen fun zain blut mit zain finger, un aroifton oif di herner fun dem mizbeyech far brandopּfer, un dos gantse blut zains zol er oisgisen on grunt fun mizbeyech. 31 un dos gantse fets zains zol er aropnemen, azoi vi dos fets vert aropgenumen fun dem fridopּfer; un der koyen zol es demfen oifen mizbeyech far a geshmaken reyech tsu Hashem; un der koyen zol mechaper zain oif im, un im vet fargeben veren.

32 un oib a lamq vet er brengen zain korben far a zindopּfer, zol er brengen a zi on a feler. 33 un er zol onlenen zain hant oifen kop fun zindopּfer, un zol es shechten far a zindopּfer, in dem ort vu me shecht dos brandopּfer. 34 un der koyen zol nemen fun dem blut fun zindopּfer mit zain finger, un aroifton oif di herner fun dem mizbeyech far brandopּfer, un dos gantse blut zains zol er oisgisen on grunt fun mizbeyech. 35 un dos gantse fets zains zol er aropnemen, azoi vi dos fets fun Shaaphs vert aropgenumen fun dem fridopּfer; un der koyen zol es demfen oifen mizbeyech, oif di faieropּfer fun Hashem; un der koyen zol mechaper zain oif im fun vegen zain zind vos er hot gezindikt, un im vet fargeben veren.

ה

un az nefesh vet zindiken mit vos er vet heren dem kol fun bashverung, ven er iz an eides, sai er hot gezen, sai er veis epes – oib er vet nisht oiszogen, un trogen oif zich a zind; oder az nefesh vet zich onriren on epes an umreiner zach, sai on der nevle fun an umreiner chaye, sai on der nevle fun an umreiner beheime, sai on der nevle fun an umreinem shrts, un es vet zain farhoilen fun im az er iz umrein, un er vet zich farshuldiken; oder az er vet zich onriren on der umreinkeit fun a mentshen, vos nor zain umreinkeit iz vos er iz umrein dermit, un es vet zain farhoilen fun im; un er vet zich dervisen az er hot zich farshuldikt; oder az nefesh vet shveren durch aroisreden mit di lipen tsum guten oder tsum shlechten, vos nor a mentsh vet aroisreden mit a shvue, un es vet zain farhoilen fun im; un er vet zich dervisen az er iz shuldik in einer fun di dozike zachen; iz, az er farshuldikt zich in einer fun didozike zachen, zol er zich misvade zain oif vos er hot gezindikt. un er zol brengen zain shuldopּferr tsu Hashem far zain zind vos er hot gezindikt, a zi fun kleinfi, a Shaaphs oder a tsig, far a zindopּfer; un der koyen zol mechaper zain oif im fun vegen zain zind.

un oib zain hant farmogt nisht genug oif a lam,s zol er brengen far zain shuldopּfert far vos er hot gezindikt, tsvei turtltoiben, oder tsvei yunge toiben, tsu Hashem: eine far a zindopּfer un eine far a brandopּfer. un er zol zei brengen tsum koyen; un er zol makrev zain di vos far a zindopּfer tsuersht, un opּknaipּn ir kop bai ir genik, ober nisht funandersheiden. un er zol shpּritsenu fun dem blut fun zindopּfer oif der vant fun mizbeyech un der resht fun dem blut zol oisgekvetsht veren on grunt fun mizbeyech; a zindopּfer iz dos. 10 un di tsveite zol er machen far a brandopּfer azoi vi der din; un der koyen zol mechaper zain oif im fun vegen zain zind vos er hot gezindikt, un im vet fargeben veren.

11 un oib zain hant farmogt nisht oif tsvei turtltoiben, oder oif tsvei yunge toiben, zol er brengen far zain korben far vos er hot gezindikt, a tsentl eife zemelmel far a zindopּfer; er zol nisht aroifton oif im eil. un nisht aroifleigen oif im vairech, vorem a zindopּfer iz dos. 12 un er zol es brengen tsum koyen, un der koyen zol onhoifen fun im zain fulen hoifen – zain dermonung – un demfen oifen mizbeyech, oif di faieropּfer fun Hashem; a zindopּfer iz dos. 13 un der koyen zol mechaper zain oif im far zain zind vos er hot gezindikt in einer fun di dozike zachen, un im vet fargeben veren. un es zol geheren tsum koyen azoi vi a shpּaizopּfer.

14 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 15 az nefesh vet felshen a felshung, un vet zindiken durch a farze akegen di heilikeiten fun Hashem, zol er brengen zain shuldopּferv tsu Hashem: a vider fun di shof, on a feler, loit dain opּshatsung in zilber-shekolim, oifen heiliken shekl, far a shuldopּfer.w 16 un vos er hot farshuldikt kegen der heilikeit zol er optsolen, un tsuleigen dertsu a finftl derfun, un dos geben tsum koyen; un der koyen zol mechaper zain oif im mit dem vider fun shuldopּfer,x un im vet fargeben veren.

17 un oib emitser vet zindiken, un vet ton eine fun ale farbotzachen fun Hashem vos toren nisht geton veren, vail er hot nisht gevust, un er vet zich farshuldiken un trogen oif zich a zind, 18 zol er brengen a vider fun di shof, on a feler, loit dain opּshatsung, far a shuldopּfer,y tsum koyen; un der koyen zol mechaper zain oif im, far dem farze vos er hot farzen, vail er hot nisht gevust, un im vet fargeben veren. 19 a shuldopּferz iz dos; farshuldiken hot er zich farshuldikt kegen Hashem.

20(6:1)  un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 21(6:2)  az nefesh vet zindiken, un vet felshen a felshung on Hashem, un vet farleikenen zain chever an inlog, oder a meshkun, oder a gezle, oder er vet krivden zain chever; 22(6:3)  oder er hot gefunen farlorns un farleiknt es, un shvert falsh – in einer fun di ale zachen vos a mentsh bageit dermit a zind; 23(6:4)  iz, az er hot azoi gezindikt un zich farshuldikt, zol er umkeren di gezle vos er hot gegzlt, oder di krivde vos er hot gekrivdet, oder dem inlog vos iz ingeleigt gevoren bai im, oder dos farlorene vos er hot gefunen, 24(6:5)  oder vos nor er hot geshvoren deroif falsh; un er zol batsolen dem krn derfun, un a finftl derfun tsuleigen dertsu; tsu dem vemen es gehert zol er es opgeben in dem tog vos er shpּirt zich shuldik. 25(6:6)  un er zol brengen zain shuldopּfera tsu Hashem: a vider fun di shof, on a feler, loit dain opּshatsung, far a shuldopּfer tsum koyen. 26(6:7)  un der koyen zol mechaper zain oif im far Hashem, un im vet fargeben veren vos nor fun alem dem er hot geton zich tsu farshuldiken dermit.

ו

tsu

1(8)  un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 2(9)  bafel Aharonen un zaine zin, azoi tsu zogen: dos iz der din fun dem brandopּfer: dos iz dos vos geit aroifblikendik oifen brand oifen mizbeyech oif a gantse nacht biz in der peire; un dos faier fun mizbeyech zol gehalten veren in brenen deroif. 3(10)  un der koyen zol onton zain lainen kleid, un lainene hoizen zol er onton oif zain laib; un er zol aropnemen di ash oif vos dos faier hot fartsert dos brandopּfer oifen mizbeyech, un er zol es ahinton leben mizbeyech. 4(11)  un er zol oiston zaine kleider, un onton andere kleider, un aroistrogen di ash oisen lager in a reinem ort.

5(12) un dos faier oifen mizbeyech zol gehalten veren in brenen deroif, es zol nisht farloshen veren. un der koyen zol ontsinden deroif holts frimorgen in frimorgen; un er zol oisleigen deroif dos brandopּfer, un demfen deroif dos fets fun di fridopּfer. 6(13)  a faier zol temid gehalten veren in brenen oifen mizbeyech; es zol nisht farloshen veren.

7(14) un dos iz der din fun dem shpּaizopּfer: di kinder fun Aharon zolen es genenen far Hashem forent fun mizbeyech. 8(15) un er zol aropnemen derfun mit zain hoifen: fun dem zemelmel fun dem shpּaizopּfer, un fun zain eil, un dem gantsen vairech vos oifen shpּaizopּfer; un er zol demfen zain dermonung oifen mizbeyech far a geshmaken reyech tsu Hashem. 9(16) un dos iberike fun im zolen esen Aharon un zaine zin; umgezaiert zol es gegesen veren, in a heiliken ort; in hoif fun ohl-moed zolen zei es esen. 10(17) es zol nisht gebakt veren gezaiert. far zeyer Chelek hob ich dos zei gegeben fun maine faieropּfer; a heilikste heilikeit iz dos, azoi vi dos zindopּfer, un azoi vi dos shuldopּfer.b 11(18)  yetveder manspּarshoin tsvishen di kinder fun Aharon meg es esen; an eibik recht oif eyere dor-dores fun di faieropּfer fun Hashem; alts vos vet zich onriren on dem zol veren heilik.

12(19)  un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 13(20)  dos iz der korben fun Aharonen un zaine zin, vos zei zolen makrev zain tsu Hashem in dem tog vos er vert gezalbt: a tsentl eife zemelmel far a shpּaizopּfer temid, a helft derfun in der peire, un a helft derfun in ovent. 14(21)  oif a bakfan, mit eil, zol es gemacht veren; gut durchgeshlogen zolstu es brengen; a gebakt shpּaizopּfer in broken zolstu es makrev zain far a geshmaken reyech tsu Hashem. 15(22)  un der koyen vos iz der gezalbter oif zain ortc fun tsvishen zaine zin, zol es machen; an eibik gezets; in gantsen tsu Hashem zol es gedemft veren. 16(23)  un yetveder shpּaizopּfer fun a koyen zol in gantsen farbrent veren; es zol nisht gegesen veren.

17(24)  un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 18(25)  red tsu Aharonen un tsu zaine zin, azoi tsu zogen: dos iz der din fun dem zindopּfer: in dem ort vu dos brandopּfer vert geshochten, zol geshochten veren dos zindopּfer far Hashem; a heilikste heilikeit iz dos. 19(26)  der koyen vos brengt es oif far a zindopּfer zol es esen; in a heiliken ort zol es gegesen veren, in hoif fun ohl-moed. 20(27)  alts vos vet zich onriren on zain fleish, zol veren heilik; un oib es vet aroifshpּritsend fun zain blut oif a beged, zolstu dos oif vos es vet aroifshpּritsen, vashen in a heiliken ort. 21(28)  un di leimene keile vos zindopּfer vert gekocht veren derin, zol tsebrachen veren; un oib es vert gekocht in a kuperne keile, zol zi oisgeshaiert veren, un oisgeshvenkt veren mit vaser. 22(29)  yetveder manspּarshoin tsvishen di koyanim meg dos esen; a heilikste heilikeit iz dos. 23(30)  ober kein zindopּfer, vos fun zain blut vert gebracht in ohl-moed kedei mechaper tsu zain in heiliktum, zol nisht gegesen veren; in faier zol es farbrent veren.

ז

un dos iz der din fun dem shuldopּfer:e a heilikste heilikeit iz dos. in dem ort vu me shecht dos brandopּfer, zol men shechten dos shuldopּfer;f un zain blut zol men shpּrengeng oifen mizbeyech rund arum. un dos gantse fets zains zol men makrev zain fun im, dem veidl, un dos fets vos dekt tsu di ingeveid, un beide niren, un dos fets vos oif zei, vos bai di flanken, un dos roitfleish iberen leber – bai di niren zol men es aropnemen. un der koyen zol es demfen oifen mizbeyech, a faieropּfer tsu Hashem; a shuldopּferh iz dos. yetveder manspּarshoin tsvishen di koyanim meg es esen; in a heiliken ort zol es gegesen veren; a heilikste heilikeit iz dos. vi dos zindopּfer azoi dos shuldopּfer,i ein din far zei; der koyen vos iz dermit mechaper, tsu im zol es geheren. un der koyen vos iz makrev emitsns a brandopּfer, zol dos fel fun dem brandopּfer vos er hot makrev geven, geheren tsu im, tsum koyen. un itlech shpּaizopּfer vos vert gebaken in oiven, un itlecher vos vert gemacht in a brotfan, oder oif a bakfan, zol geheren tsu im, tsu dem koyen vos iz dos makrev.

10 un itlech shpּaizopּfer farmisht mit eil, oder truken, zol geheren tsu ale kinder fun Aharon, tsu einem azoi vi tsum anderen.

11 un dos iz der din fun dem fridopּfer vos emitser brengt tsu Hashem: 12 ven men vet es makrev zain fun vegen a dankopּfer, zol er brengen mit dem dankopּfer umgezaierte cheles farmisht mit eil, un umgezaierte kuchns bashmirt mit eil, un zemelmel gut durchgeshlogen, cheles farmisht mit eil. 13 in einem mit cheles fun gezaierten broit zol er brengen zain opּfergob bai zain fridopּfer fun dank. 14 un er zol derfun brengen eins fun itlecher opּfergob an opּsheidung tsu Hashem; tsu dem koyen vos shpּrengtj dos blut fun dem fridopּfer, tsu im zol es geheren.

15 un dos fleish fun zain fridopּfer fun dank muz gegesen veren in dem tog fun zain korben; er zol nisht iberlozen derfun biz in der peire. 16 oib ober dos shlachtopּfer fun zain korben iz a neyder, oder a fraivilike nedove, zol es gegesen veren in dem tog vos er iz makrev zain shlachtopּfer; un oich oif morgen meg vos blaibt derfun gegesen veren. 17 ober vos blaibt fun dem fleish fun dem shlachtopּfer oifen driten togk zol in faier farbrent veren. 18 un oib gegesen vet gegesen veren fun dem fleish fun zain fridopּfer oifen driten tog, vet es nisht bavilikt veren; es vet nisht gerechntl veren dem vos iz dos makrev; an umverdikeit vet es zain, un der mentsh vos est derfun vet trogen zain zind. 19 un dos fleish vos vet zich onriren on epes umreins, zol nisht gegesen veren; in faier zol es farbrent veren. ober azoi dos fleish – meg itlecher vos iz rein, esen dos fleish. 20 un der mentsh vos vet esen fleish fun a fridopּfer vos tsu Hashem, mit zain umreinkeit oif im, yene zel zol farshnitenm veren fun ir folk. 21 un az emitser vet zich onriren on epes umreins, on der umreinkeit fun a mentshen, oder on an umreiner beheime, oder on vaser es iz umreinem shrts, un er vet esen fun dem fleish fun a fridopּfer vos tsu Hashem, zol yene zel farshnitenn veren fun ir folk.

22 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 23 red tsu di kinder fun Yisroel, azoi tsu zogen: kein Chelev fun an oks, oder a Shaaphs, oder a tsig, zolt ir nisht esen. 24 un Chelev fun a gefalener, un Chelev fun a fartsukter, meg farton veren oif alerlei arbet; ober esen zolt ir es nisht esen. 25 vorem itlecher vos est Chelev fun a beheime vos me iz makrev fun ir a faieropּfer tsu Hashem, zol der mentsh vos est es, farshniteno veren fun zain folk. 26 un kein blut zolt ir nisht esen in ale eyere voinerter, sai fun an euf, sai fun a beheime. 27 itlecher mentsh vos vet esen vaser es iz blut, yene zel zol farshnitenp veren fun ir folk.

28 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 29 red tsu di kinder fun Yisroel, azoi tsu zogen: der vos iz makrev zain fridopּfer tsu Hashem, er zol brengen zain korben tsu Hashem fun zain fridopּfer. 30 zaine hent zolen brengen di faieropּfer fun Hashem; dos fets mit der brust zol er brengen; di brust, kedei zi oiftsuheiben an oifheibung tsu Hashem. 31 un der koyen zol demfen dos fets oifen mizbeyech, un di brust zol geheren tsu Aharonen un tsu zaine kinder. 32 un dem rechten shenkl zolt ir geben an opּsheidung tsum koyen fun eyere fridopּfer. 33 der fun di kinder fun Aharon vos iz makrev dos blut fun dem fridopּfer un dos fets, tsu im zol geheren der rechter shenkl far a Chelek. 34 vorem di brust fun oifheibung un dem shenkl fun opּsheidung hob ich genumen fun di kinder fun Yisroel, fun zeyere fridopּfer, un hob zei gegeben tsu Aharon dem koyen un tsu zaine kinder, far an eibiken recht, fun di kinder fun Yisroel.

35 dos iz der teil fun Aharonen, un der teil fun zaine kinder, fun di faieropּfer fun Hashem, in dem tog vos me hot zei gemacht genenen tsu zain koyanim tsu Hashem; 36 vos Hashem hot bafoilen zei tsu geben fun di kinder fun Yisroel, in dem tog vos me hot zei gezalbt; an eibik recht oif zeyere dor-dores.

37 dos iz der din faran brandopּfer, faran shpּaizopּfer, un faran zindopּfer, un faran shuldopּfer,q un faran korben fun derfilung, un faran fridopּfer; 38 vos Hashem hot bafoilen Mosheen oifen barg Sinai, in dem tog vos er hot bafoilen di kinder fun Yisroel makrev tsu zain zeyere korbones tsu Hashem, in midbar Sinai.

ח

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: nem Aharonen un zaine zin mit im, un di kleider, un dos eil fun zalbung, un dem oks fun zindopּfer, un di tsvei viders, un dem korb umgezaierten broit; un di gantse eider zaml ein tsum ingang fun ohl-moed.

hot Moshe geton azoi vi Hashem hot im bafoilen; un di eide hot zich ingezamlt tsum ingang fun ohl-moed. un Moshe hot gezogt tsu der eide: dos iz di zach vos Hashem hot bafoilen tsu ton. un Moshe hot gemacht genenen Aharonen un zaine zin, un er hot zei gevashen mit vaser.s un er hot aroifgeton oif im dos hemdl, un im arumgegurt miten gartel, un im ongekleidt dem mantl, un aroifgeton oif im dem Ephod, un im arumgegurt mit dem chesheׁb fun Ephod, un im ongebunden dem Ephod dermit. un er hot ongeton oif im dem chushen, un aroifgeton oifen chushen di Urim-utumim. un er hot im ongeton di hoib oifen kop, un aroifgeton oif der hoib, oif der foderzait, dos gilderne shternblech, di heilike kroin, azoi vi Hashem hot Mosheen bafoilen. 10 un Moshe hot genumen dos eil fun zalbung, un hot gezalbtt dem mishken un alts vos in im, un hot zei geheilikt. 11 un er hot geshpritst derfun oifen mizbeyech ziben mol; un er hot gezalbt dem mizbeyech, un ale zaine keilim, un dem hantfas un zain geshtel, zei tsu heiliken. 12 un er hot aroifgegosen fun dem eil fun zalbung oif Aharons kop, un hot im gezalbt, im tsu heiliken. 13 un Moshe hot gemacht genenen Aharons zin, un hot zei ongeton hemdlech, un zei ongegurt gartelen, un zei ongebunden hitlen, azoi vi Hashem hot Mosheen bafoilen. 14 un er hot gemacht genenen dem oks fun zindopּfer, un Aharon un zaine zin hoben ongelent zeyere hent oifen kop fun dem oks fun zindopּfer. 15 un me hot im geshochten; un Moshe hot genumen dos blut, un hot aroifgeton mit zain finger oif di herner fun mizbeyech rund arum, un gereinikt dem mizbeyech, un dos iberike blut hot er oisgegosen on grunt fun mizbeyech, un im geheilikt, kedei mechaper tsu zain oif im. 16 un er hot genumen dos gantse fets vos oif di ingeveid, un dos roitfleish fun leber, un beide niren un zeyer fets, un Moshe hot es gedemft oifen mizbeyech. 17 un dem oks mit zain fel, un zain fleish, un zain mist, hot men farbrent in faier oisen lager, azoi vi Hashem hot Mosheen bafoilen. 18 un er hot gemacht genenen dem vider fun brandopּfer, un Aharon un zaine zin hoben ongelent zeyere hent oifen kop fun dem vider. 19 un me hot im geshochten, un Moshe hot geshpּrengtu dos blut oifen mizbeyech rund arum. 20 un dem vider hot men tseshniten oif zaine shtiker, un Moshe hot gedemft dem kop un di shtiker un dos fets. 21 un di ingeveid un di kni hot men opּgeshvenkt mit vaser, un Moshe hot gedemft dem gantsen vider oifen mizbeyech; a brandopּfer iz dos geven, far a geshmaken reyech a faieropּfer iz dos geven tsu Hashem, azoi vi Hashem hot Mosheen bafoilen. 22 un er hot gemacht genenen dem tsveiten vider, dem vider fun derfilung, un Aharon un zaine zin hoben ongelent zeyere hent oifen kop fun dem vider. 23 un me hot im geshochten, un Moshe hot genumen fun zain blut, un aroifgeton oif Aharons rechten oierlepּl, un oifen doimen fun zain rechter hant, un oifen doimen fun zain rechten fus. 24 un me hot gemacht genenen Aharons zin, un Moshe hot aroifgeton fun dem blut oif zeyer rechten oierlepּl, un oifen doimen fun zeyer rechter hant, un oifen doimen fun zeyer rechten fus; un Moshe hot geshpּrengtv dos blut oifen mizbeyech rund arum. 25 un er hot genumen dos fets, un dem veidl, un dos gantse fets vos oif di ingeveid, un dos roitfleish fun leber, un beide niren un zeyer fets, un dem rechten shenkl. 26 un fun dem korb umgezaierten broit vos far Hashem, hot er genumen ein umgezaierte chele, un ein chele broit oif eil, un ein kuchen, un hot aroifgeton oifen fets, un oifen rechten shenkl. 27 un er hot aroifgeleigt altsding oif di hent fun Aharonen, un oif di hent fun zaine zin, un hot zei oifgehoiben an oifheibung far Hashem. 28 un Moshe hot es tsugenumen fun zeyere hent, un gedemft oifen mizbeyech iberen brandopּfer; a derfilung zainen zei geven, far a geshmaken reyech; a faieropּfer iz dos geven tsu Hashem. 29 un Moshe hot genumen di brust, un hot zi oifgehoiben an oifheibung far Hashem; dos iz geven Mosheen tsum Chelek fun dem vider fun derfilung, azoi vi Hashem hot Mosheen bafoilen. 30 un Moshe hot genumen fun dem eil fun zalbung, un fun dem blut vos oifen mizbeyech, un hot geshpritstw oif Aharonen, oif zaine kleider, un oif zaine zin un oif zaine zins kleider mit im, un geheilikt Aharonen, zaine kleider, un zaine zin un zaine zins kleider mit im. 31 un Moshe hot gezogt tsu Aharonen un tsu zaine zin: kocht dos fleish baim ingang fun ohl-moed, un dorten zolt ir es esen, mit dem broit vos in dem korb fun derfilung, loit vi ich hob bafoilen, azoi tsu zogen: Aharon un zaine zin zolen es esen. 32 un vos blaibt fun dem fleish un fun dem broit, zolt ir in faier farbrenen. 33 un fun dem ingang fun ohl-moed zolt ir nisht aroisgein ziben teg, biz dem tog vos di teg fun ier derfilung veren ful; vorem ziben teg vet men derfilen ier hant. 34 azoi vi me hot geton haintiken tog, hot Hashem bafoilen tsu ton, kedei mechaper tsu zain oif ich. 35 un in dem ingang fun ohl-moed zolt ir blaiben tog un nacht ziben teg, un hiten di hitung fun Hashem, kedei ir zolt nisht shtarben; vorem azoi bin ich bafoilen gevoren.

36 un Aharon un zaine zin hoben geton ale zachen vos Hashem hot bafoilen durch Mosheen.

ט

shamiinii

un es iz geven oifen achten tog, hot Moshe gerufen Aharonen, un zaine zin, un di eltste fun Yisroel. un er hot gezogt tsu Aharonen: nem dir a kalb, a yung rind, far a zindopּfer, un a vider far a brandopּfer, on a feler, un zei makrev far Hashem. un tsu di kinder fun Yisroel zolstu reden, azoi tsu zogen: nemt a tsignbok far a zindopּfer; un a kalb un a Shaaphs, yorike on a feler, far brandopּfer; un an oks un a vider far fridopּfer, tsu shlachten far Hashem; un a shpּaizopּfer farmisht mit eil; vorem haint tut zich Hashem bavaizen tsu ich.

hoben zei gebracht vos Moshe hot bafoilen faran ohl-moed, un di gantse eide hot genent, un zich geshtelt far Hashem. un Moshe hot gezogt: dos iz di zach vos Hashem hot bafoilen ir zolt ton, kedei di pracht fun Hashem zol zich bavaizen tsu ich. un Moshe hot gezogt tsu Aharonen: genen tsum mizbeyech, un mach dain zindopּfer un dain brandopּfer, un zei mechaper oif zich un oifen folk; un mach dem korben fun folk, un zei mechaper oif zei, azoi vi Hashem hot bafoilen.

hot Aharon genent tsum mizbeyech, un hot geshochten dos kalb fun zindopּfer vos far im. un di zin fun Aharonen hoben genent tsu im dos blut, un er hot eingetunkt zain finger in dem blut, un aroifgeton oif di herner fun mizbeyech, un dos iberike blut hot er oisgegosen on grunt fun mizbeyech. 10 un dos fets, un di niren, un dos roitfleish fun leber, fun dem zindopּfer, hot er gedemft oifen mizbeyech, azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen. 11 un dos fleish un dos fel hot men farbrent in faier oisen lager. 12 un er hot geshochten dos brandopּfer, un di zin fun Aharonen hoben im derlangt dos blut, un er hot es geshpּrengtx oifen mizbeyech rund arum. 13 un zei hoben im derlangt dos brandopּfer in zaine shtiker, un dem kop, un er hot es gedemft oifen mizbeyech. 14 un er hot opּgeshvenkt di ingeveid un di kni, un gedemft iber dem brandopּfer oifen mizbeyech. 15 un er hot gemacht genenen dem korben fun folk; un er hot genumen dem bak fun zindopּfer vos faran folk, un hot im geshochten, un im oifgebracht far a zindopּfer azoi vi dos ershte. 16 un er hot gemacht genenen dos brandopּfer, un hot es gemacht azoi vi der din.

17 un er hot gemacht genenen dos shpּaizopּfer, un hot ongefilt zain hant derfun, un gedemft oifen mizbeyech, achuts dem brandopּfer fun in der peire. 18 un er hot geshochten dem oks un dem vider, dos fridopּfer vos faran folk; un di zin fun Aharonen hoben im derlangt dos blut, un er hot es geshpּrengty oifen mizbeyech rund arum. 19 un dos fets fun dem oks un fun dem vider, dem veidl, un dos vos dekt tsu di ingeveid, un di niren, un dos roitfleish fun leber – 20 dos fets hoben zei aroifgeton oif di brusten, un er hot gedemft dos fets oifen mizbeyech. 21 un di brusten un dem rechten shenkl hot Aharon oifgehoiben an oifheibung far Hashem, azoi vi Moshe hot bafoilen. 22 un Aharon hot oifgehoiben zaine hent tsum folk, un hot zei gebentsht; un er hot aropּgenidert fun machen dos zindopּfer un dos brandopּfer un dos fridopּfer. 23 un Moshe un Aharon zainen araingegangen in ohl-moed, un zainen aroisgegangen un hoben gebentsht dos folk; un di pracht fun Hashem hot zich bavizen tsum gantsen folk. 24 un a faier iz aroisgegangen fun far Hashem, un hot fartsert oifen mizbeyech dos brandopּfer un dos fets. un dos gantse folk hot gezen, un zei hoben oisgeshrien, un zainen gefalen oif zeyer ponem.

י

un di zin fun Aharonen, Nadav un Avihu, hoben genumen itlecher zain faierfan, un hoben araingeleigt derin faier, un aroifgeton deroif vairech, un gebracht far Hashem fremd faier, vos er hot zei nisht bafoilen. iz arois a faier fun far Hashem, un hot zei fartsert, un zei zainen geshtorben far Hashem. un Moshe hot gezogt tsu Aharonen: dos iz vos Hashem hot geredt, azoi tsu zogen: durch maine nonte vel ich geheilikt veren, un faran gantsen folk vel ich geerlecht veren. un Aharon hot geshvigen. un Moshe hot gerufen Mishael un Eltzaphan, di zin fun euziel, Aharons feter, un hot tsu zei gezogt: genent, trogt arois eyere brider fun far dem heiliktum oisen lager. hoben zei genent, un hoben zei aroisgetrogen in zeyere hemdlech oisen lager, azoi vi Moshe hot geredt.

un Moshe hot gezogt tsu Aharonen, un tsu Elazaren un tsu Itamaren, zaine zin: eyere kef zolt ir nisht lozen farvaksen, un eyere kleider zolt ir nisht inraisen, kedei ir zolt nisht shtarben, un oif der gantser eide vet er tserenen; nor eyere brider, dos gantse hoiz fun Yisroel, zolen baveinen di farbrenung vos Hashem hot farbrent. un fun ingang fun ohl-moed zolt ir nisht aroisgein, kedei ir zolt nisht shtarben; vorem dos eil fun Hashem's zalbung iz oif ich. un zei hoben geton azoi vi dos vort fun Mosheen.

un Hashem hot geredt tsu Aharonen, azoi tsu zogen: vain un shtark getrank zolstu nisht trinken, du un daine zin mit dir, ven ir geit arain in ohl-moed, kedei ir zolt nisht shtarben; an eibik gezets oif eyere dor-dores; 10 kedei ir zolt opsheiden tsvishen heiliken un umheiliken, un tsvishen umreinem un reinem;

11 un lernen di kinder fun Yisroel ale gezetsen vos Hashem hot zei geheisen durch Mosheen.

12 un Moshe hot geredt tsu Aharonen, un tsu Elazaren un tsu Itamaren, zaine geblibene zin: nemt dos shpּaizopּfer vos blaibt fun di faieropּfer fun Hashem, un est es umgezaiert leben mizbeyech; vorem a heilikste heilikeit iz dos. 13 un ir zolt es esen in a heiliken ort, vail dain recht un daine kinders recht iz dos fun di faieropּfer fun Hashem; vorem azoi bin ich bafoilen gevoren. 14 un di brust fun oifheibung un dem shenkl fun opּsheidung zolt ir esen in a reinem ort, du, un daine zin un daine techter mit dir; vorem vi dain recht un daine kinders recht zainen zei gegeben gevoren fun di fridopּfer fun di kinder fun Yisroel. 15 dem shenkl fun opּsheidung un di brust fun oifheibung zolen zei brengen mit di faieropּfer fun fets, kedei zei oiftsuheiben an oifheibung far Hashem; un es zol geheren tsu dir, un tsu daine kinder mit dir, far an eibiken recht, azoi vi Hashem hot bafoilen.

16 un Moshe hot nochfregen zich nochgefregt vegen dem bak fun zindopּfer, ersht er iz farbrent gevoren. hot er getsernt oif Elazaren un oif Itamaren, Aharons geblibene zin, azoi tsu zogen:

17 far vos hot ir nisht gegesen dos zindopּfer in heiliken ort? vorem a heilikste heilikeit iz dos, un er hot dos ich gegeben, kedei tsu nemen oif zich di zind fun der eide, mechaper tsu zain oif zei far Hashem. 18 zain blut iz doch nisht gebracht gevoren ineveinik in heiliktum; esen hot ir es gezolt esen in heiliktum, azoi vi ich hob bafoilen.

19 hot Aharon geredt tsu Mosheen: ot hoben zei haint gebracht zeyer zindopּfer un zeyer brandopּfer far Hashem, un mir hot azoi vos getrofen, un az ich volt gegesen dos zindopּfer haint, volt es den voilgefelen in di oigen fun Hashem? 20 un Moshe hot tsugehert, un es iz voilgefelen in zaine oigen.

יא

un Hashem hot geredt tsu Mosheen un tsu Aharonen, zei azoi tsu zogen: redt tsu di kinder fun Yisroel, azoi tsu zogen: dos zainen di lebedike zachen vos ir megt esen fun ale beheimes vos oif der erd. itleche vos iz bakloit mit kloien, un di kloien zainen bai ir tsespalten, vos iz maealeh-gereh tsvishen beheimes, zi megt ir esen. ober di dozike tort ir nisht esen fun di vos zainen maealeh-gereh, un fun di vos zainen bakloit mit kloien: dem kemel, vail maealeh-gereh iz er, ober mit kloien iz er nisht bakloit; er iz umrein far ich. un dem kinigl, vail maealeh-gereh iz er, ober mit kloien iz er nisht bakloit; er iz umrein far ich. un dem hoz, vail maealeh-gereh iz er, ober mit kloien iz er nisht bakloit; er iz umrein far ich. un dem Chezir, vail bakloit mit kloien iz er, un di kloien zainen bai im tsespalten, ober er iz nisht maealeh-gereh; er iz umrein far ich. fun zeyer fleish tort ir nisht esen, un on zeyer nevle tort ir zich nisht onriren; umrein zainen zei far ich.

di dozike megt ir esen fun alts vos in vaser: alts vos hot flusfederen un shupen in vaser, in di yemen un in di taichen, zei megt ir esen. 10 un alts vos hot nisht flusfederen un shupen, in di yemen un in di taichen, fun ale vidmenungen fun vaser, un fun ale lebedike bashefenishen vos in vaser, zei zainen an umverdikeit far ich. 11 un an umverdikeit zolen zei ich zain; fun zeyer fleish zolt ir nisht esen, un zeyer nevle zolt ir farumverdiken. 12 alts vos hot nisht kein flusfederen un shupen in vaser, dos iz an umverdikeit far ich.

13 un di dozike zolt ir farumverdiken fun foiglen; zei toren nisht gegesen veren; an umverdikeit zainen zei: dem odler, un dem beinbrecher, un dem shvartsodler; 14 un di vei, un dem falkfoigl loit zaine minim; 15 yetveder rob loit zaine minim;

16 un dem shtroisfoigl, un dem nachtshpּarber, un dem yam-foigel, un dem shpּarber loit zaine minim; 17 un di eil, un dem fishfreser, un di shtokail; 18 un dem uhu, un dem pּelikan, un dem gaier; 19 un dem shtorch, dem bushl loit zaine minim, un dem oierhon, un di fledermoiz.

20 un yetveder gefliglte videmnung vos geit oif fir, zi iz an umverdikeit far ich. 21 ober dos megt ir esen fun ale gefliglte vidmenungen vos geyen oif fir: dos vos hot gelenken iber zaine fis, tsu shpּringen mit zei oif der erd. 22 di dozike fun zei megt ir esen: dem heisherik loit zaine minim, un dem grozfreser loit zaine minim, un dem shpּringheisherik loit zaine minim, un dem gril loit zaine minim. 23 ober yetveder andere gefliglte vidmenung vos hot fir fis, zi iz an umverdikeit far ich.

24 un fun di dozike vet ir veren umrein; itlecher vos rirt zich on on zeyer nevle, zol zain umrein bizen ovent. 25 un itlecher vos trogt epes fun zeyer nevle, zol vashen zaine kleider, un zain umrein bizen ovent. 26 itlecher beheime vos iz bakloit mit kloien, ober durchgeshpּolten zainen zei nisht durchgeshpּolten bai ir, oder zi iz nisht maealeh-gereh, zei zainen umrein far ich; itlecher vos rirt zich on zei on, zol veren umrein. 27 un ale vos geyen oif zeyere lapּes, tsvishen ale chayes vos geyen oif fir, zei zainen umrein far ich; itlecher vos rirt zich on on zeyer nevle, zol zain umrein bizen ovent. 28 un der vos trogt zeyer nevle, zol vashen zaine kleider, un zain umrein bizen ovent; umrein zainen zei far ich.

29 un dos iz vos iz umrein far ich tsvishen di shrtsim vos krichen oif der erd; dos vizele, un di moiz, un di shildkret loit ire minim; 30 un di grobmoiz, un der landkrokodil, un der ekdesh, un der zamdekdesh, un der chameleon. 31 dos zainen di vos zainen umrein far ich tsvishen ale shrtsim; itlecher vos rirt zich on zei on ven zei zainen toit, zol zain umrein bizen ovent. 32 un alts vos epes fun zei vet falen deroif ven zei zainen toit, zol veren umrein, sai vaser es iz hiltserne keile, oder a beged, oder a fel, oder a zak, itleche keile vos dermit vert geton arbet, zol araingeton veren in vaser, un zain umrein bizen ovent, un veren rein. 33 un itleche leimene keile vos in ir vet arainfalen epes fun zei, zol alts vos in ir veren umrein, un zi zolt ir tsebrechen. 34 itlech esnvarg derin vos vert gegesen, vos deroif iz gekumen vaser, zol veren umrein; un yetveder getrank vos vert getrunken in ale azelche keilim, zol veren umrein. 35 un alts vos epes fun zeyer nevle vet falen deroif, zol veren umrein; oib a bakoiven oder a koch-oiven, zol es tsebrachen veren; umrein zainen zei, un umrein zolen zei ich zain. 36 ober a kval oder a grub vu vaser iz ingezamlt, zol blaiben rein; nor der vos rirt zich on on zeyer nevle, zol veren umrein.

37 un oib fun zeyer nevle vet falen oif vaser es iz zomen fun zerie vos vert gezait, iz er rein. 38 oib ober oifen zomen iz aroifgeton gevoren vaser, un epes fun zeyer nevle vet falen deroif, iz er umrein far ich.

39 un az eine fun di beheimes vos zainen far ich tsum esen vet avekfalen, zol der vos rirt zich on on ir nevle, zain umrein bizen ovent. 40 un der vos est fun ir nevle, zol vashen zaine kleider, un zain umrein bizen ovent; un der vos trogt ir nevle, zol vashen zaine kleider, un zain umrein bizen ovent. 41 un yetveder shrts vos kricht oif der erd, iz an umverdikeit; er zol nisht gegesen veren. 42 alts vos geit oifen boich, un alts vos geit oif fir, un alts vos iz filfisik, ale shrtsim vos krichen oif der erd, zei zolt ir nisht esen, vorem an umverdikeit zainen zei. 43 ir zolt nisht farumverdiken ier zel mit kein shrts vos kricht, un ir zolt zich nisht farumreiniken mit zei, un veren umrein durch zei. 44 vorem ich bin Hashem Elokeichem, un ir zolt zich heiliken un zain heilik, vorem ich bin heilik; un ir zolt nisht farumreiniken ier zel mit kein shrts vos vidment zich oif der erd. 45 vorem ich bin Hashem vos hot ich oifgebracht fun dem land Mitsrayim, um tsu zain ier G‑t; derum zolt ir zain heilik, vail ich bin heilik.

46 dos iz der din fun beheimes, un foiglen, un yetveder lebediker bashefenish vos vidment zich in vaser, un vegen yetveder bashefenish vos kricht oif der erd, 47 kedei optsusheiden tsvishen umreinem un reinem, un tsvishen der lebediker zach vos meg gegesen veren, un der lebediker zach vos tor nisht gegesen veren.

יב

tazariiea

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: red tsu di kinder fun Yisroel, azoi tsu zogen: a froi az zi vet gelegen veren, un geberen a yingel, zol zi zain umrein ziben teg; azoi vi di teg fun der opּzunderung in ir krankshaft zol zi zain umrein. un oifen achten togz zol gemalt veren dos fleish fun zain forhoit. un draisik teg mit drai teg zol zi blaiben in dem blut fun reinikung; on kein heiliker zach zol zi zich nisht onriren, un in mikdash zol zi nisht kumen, biz di teg fun ir reinikung veren ful. oib ober zi vet geberen a meidl, zol zi zain umrein tsvei vachen, azoi vi in ir opּzunderung, un zechtsik teg mit zeks teg zol zi blaiben in dem blut fun reinikung. un az di teg fun ir reinikung veren ful, bai a yingel oder bai a meidl, zol zi brengen a yoriken Shaaphs far a brandopּfer, un a yunge toib, oder a turtltoib, far a zindopּfer, tsum ingang fun ohl-moed, tsum koyen. un er zol es makrev zain far Hashem, un mechaper zain oif ir, un zi vet veren rein fun ir blutkval. dos iz der din fun a kimpetorin, bai a yingel oder bai a meidl.

un oib ir hant farmogt nisht genug oif a lam,a zol zi nemen tsvei turtltoiben, oder tsvei yunge toiben, eine far a brandopּfer, un eine far a zindopּfer; un der koyen zol mechaper zain oif ir, un zi vet veren rein.

יג

un Hashem hot geredt tsu Mosheen un tsu Aharonen, azoi tsu zogen:

a mentsh, az oif der hoit fun zain laib vet zain a geshvilechts, oder a grind, oder a flek, un vet veren oif der hoit fun zain laib vi an oisshlog fun tsará'at, zol er gebracht veren tsu Aharon dem koyen, oder tsu einem fun zaine kinder di koyanim. un der koyen zol bakuken dem oisshlog oif der hoit fun laib, un oib di Har oifen oisshlog iz gevoren veis, un dos oiszen fun dem oisshlog iz tifer fun der hoit, iz dos di plog fun tsará'at; un az der koyen vet im zen, zol er im machen far umrein. oib ober dos iz a veiser flek oif der hoit fun zain laib, un zain oiszen iz nisht tifer fun der hoit, un di Har oif im iz nisht gevoren veis, zol der koyen inshlisen dem vos hot dem oisshlog oif ziben teg. un az der koyen vet im bakuken oifen zibeten tog, ersht der oisshlog iz gebliben bai zain oiszen, der oisshlog hot zich nisht farshpreit oif der hoit, zol im der koyen inshlisen a tsveit mol oif ziben teg. un az der koyen vet im bakuken oifen zibeten tog a tsveit mol, ersht der oisshlog iz mat, un der oisshlog hot zich nisht farshpreit oif der hoit, zol im der koyen machen far rein; a grind iz dos; un er zol vashen zaine kleider, un zain rein. oib ober shpּreiten vet zich farshpreiten der grind oif der hoit nochdem vi er hot zich gevizen tsum koyen far zain reinikung, zol er zich vaizen tsum koyen a tsveit mol. un az der koyen vet zen, ersht der grind hot zich farshpreit oif der hoit, zol der koyen im machen far umrein; tsará'at iz dos.

az di plog fun tsará'at vet zain oif a mentshen, zol er gebracht veren tsum koyen. 10 un az der koyen vet zen, ersht a vaise geshvilechts iz oif der hoit, un zi hot farkert di Har in veis, un an onvuks fun vildfleish iz oif der geshvilechts, 11 iz dos an alte tsará'at oif der hoit fun zain laib, un der koyen zol im machen far umrein; er darf im nisht inshlisen, vorem er iz umrein. 12 un oib oisbrechen vet oisbrechen di tsará'at oif der hoit, un di tsará'at vet badeken di gantse hoit fun dem vos hot dem oisshlog fun kop biz di fis, vu nor di oigen fun koyen giben a kuk, 13 iz, az der koyen vet zen, ersht di tsará'at hot badekt zain gantsen laib, zol er machen dem vos hot dem oisshlog far rein; er iz in gantsen gevoren veis, iz er rein. 14 ober dem tog vos es bavaizt zich oif im vildfleish, zol er veren umrein. 15 un az der koyen vet zen dos vildfleish, zol er im machen far umrein; vildfleish dos iz umrein; tsará'at iz dos. 16 oib ober dos vildfleish vet vider veren veis, zol er kumen tsum koyen. 17 un az der koyen vet im bakuken, ersht der oisshlog iz gevoren veis, zol der koyen machen dem vos hot dem oisshlog, far rein; er iz rein.

18 un a laib, az bai im oif zain hoit vet zain an oisshit, un er vet farheiltb, 19 un oif dem ort fun dem oisshit vet veren a vaise geshvilechts, oder a roitlech veiser flek, zol er bavizen veren tsum koyen. 20 un az der koyen vet zen, ersht dos oiszen derfun iz nideriker fun der hoit, un di Har deroif iz gevoren veis, zol der koyen im machen far umrein; di plog fun tsará'at iz dos, vos hot oisgebrachen oif dem oisshit. 21 un az der koyen vet es bakuken, ersht vaise Har iz deroif nishto, un es iz nisht nideriker fun der hoit, un es iz mat, zol im der koyen inshlisen oif ziben teg. 22 oib ober shpּreiten vet es zich farshpreiten oif der hoit, zol der koyen im machen far umrein; di plog iz dos. 23 un oib der flek shteit oif zain ort, er hot zich nisht farshpreit, iz dos der tseichen fun dem oisshit, un der koyen zol im machen far rein.

24 oder a laib, az oif zain hoit vet zain a Beraen fun faier, un der onvuks fun dem Beraen vet veren a roitlech veiser oder a veiser flek, 25 un der koyen vet es bakuken, ersht di Har oif dem flek iz gevoren veis, un dos oiszen derfun iz tifer fun der hoit, iz dos a tsará'at vos hot oisgebrachen oifen Beraen, un der koyen zol im machen far umrein; di plog fun tsará'at iz dos. 26 oib ober der koyen vet es bakuken, ersht vaise Har iz oifen flek nishto, un es iz nisht nideriker fun der hoit, un es iz mat, zol im der koyen inshlisen oif ziben teg. 27 un der koyen zol im bakuken oifen zibeten tog; oib shpּreiten hot es zich farshpreit oif der hoit, zol im der koyen machen far umrein; di plog fun tsará'at iz dos. 28 oib ober der flek shteit oif zain ort, es hot zich nisht farshpreit oif der hoit, un es iz mat, iz dos a geshvilechts fun dem Beraen, un der koyen zol im machen far rein; vorem der tseichen fun dem Beraen iz dos.

29 un a man oder a froi, az bai zei vet zain an oisshlog oifen kop oder in bord, 30 un der koyen vet bakuken dem oisshlog, ersht dos oiszen derfun iz tifer fun der hoit, un deroif iz gele dine Har, zol der koyen im machen far umrein; shlechte krets iz dos, tsará'at fun kop oder fun bord iz dos. 31 un az der koyen vet bakuken dem oisshlog fun di shlechte krets, ersht zain oiszen iz nisht tifer fun der hoit, un shvartse Har iz deroif nishto, zol der koyen inshlisen dem vos hot dem oisshlog fun di shlechte krets, oif ziben teg. 32 un az der koyen vet bakuken dem oisshlog oifen zibeten tog, ersht di shlechte krets hoben zich nisht farshpreit, un gele Har iz deroif nishto, un dos oiszen fun di shlechte krets iz nisht tifer fun der hoit, 33 zol er zich opgolen, un di shlechte krets zol er nisht opgolen; un der koyen zol inshlisen dem vos hot di shlechte krets a tsveit mol oif ziben teg. 34 un az der koyen vet bakuken di shlechte krets oifen zibeten tog, ersht di shlechte krets hoben zich nisht farshpreit oif der hoit, un zeyer oiszen iz nisht tifer fun der hoit, zol im der koyen machen far rein; un er zol vashen zaine kleider, un zain rein. 35 oib ober shpּreiten velen zich farshpreiten di shlechte krets oif der hoit noch zain reinikung, 36 un der koyen vet im bakuken, ersht di shlechte krets hoben zich farshpreit oif der hoit, darf der koyen nisht zuchen kein gele Har: er iz umrein. 37 oib ober di shlechte krets zainen gebliben bai zeyer oiszen, un shvartse Har iz oisgevaksen deroif, zainen di shlechte krets farheiltc; er iz rein, un der koyen zol im machen far rein. 38 un a man oder a froi, az oif der hoit fun zeyer laib velen zain fleken, vaise fleken, 39 un der koyen vet a kuk ton, ersht di fleken oif der hoit fun zeyer laib zainen mat veis, iz dos a lishai vos hot oisgebrachen oif der hoit; er iz rein.

40 un a man, az zain kop vet oiskrichen, hot er a pּlich; er iz rein. 41 un oib zain kop vet oiskrichen tsu der zeit fun zain ponem, hot er a poderpּlich; er iz rein. 42 oib ober oif dem hinterpּlich oder oif dem poderpּlich vet zain a roitlech veiser oisshlog, iz dos a tsará'at vos brecht ois oif zain poderpּlich oder oif zain hinterpּlich. 43 un az der koyen vet im bakuken, ersht di geshvilechts fun dem oisshlog iz roitlech veis oif zain hinterpּlich oder oif zain poderpּlich, azoi vi dos oiszen fun tsará'at oif der hoit fun laib, 44 iz er a man a metsoire; umrein iz er; far umrein zol im machen der koyen; er hot di plog oif zain kop.

45 un der metsoire vos di plog iz oif im, zaine kleider zolen zain tserisen, un zain kop zol zain farvaksen, un zain oibershte lipּ zol er fardeken, un tome! tome! zol er oisrufen. 46 ale teg vos di plog iz oif im, zol er zain umrein; umrein iz er; alein zol er zitsen, oisen lager zol zain zain voinung.

47 un az di plog fun tsará'at vet zain in a beged, in a volenem beged, oder in a flaksenem beged, 48 oder in gruntveb, oder in durchvarf, fun flaks, tsi fun vol, oder in a fel, oder in vaser es iz arbet fun fel; 49 un der oisshlog vet zain grinlech oder roitlech in dem beged, oder in dem fel, oder in dem gruntveb, oder in dem durchvarf, oder in vaser es iz zach fun fel, iz dos di plog fun tsará'at, un es zol bavizen veren tsum koyen. 50 un az der koyen vet bakuken dem oisshlog, zol er inshlisen dos vos hot dem oisshlog, oif ziben teg.

51 un az er vet zen dem oisshlog oifen zibeten tog, az der oisshlog hot zich farshpreit in dem beged, oder in dem gruntveb, oder in dem durchvarf, oder in dem fel – vos nor far an arbet es iz gemacht fun fel – iz der oisshlog an esike tsará'at; umrein iz er. 52 un me zol farbrenen dem beged, oder dem gruntveb, oder dem durchvarf, fun vol tsi fun flaks, oder vos nor far a zach fun fel vos der oisshlog vet zain derin; vorem an esike tsará'at iz dos; in faier muz es farbrent veren. 53 oib ober der koyen vet zen, ersht der oisshlog hot zich nisht farshpreit in dem beged, oder in dem gruntveb, oder in dem durchvarf, oder in vaser es iz zach fun fel, 54 zol der koyen heisen me zol vashen dos vos der oisshlog iz derin, un er zol es inshlisen a tsveit mol oif ziben teg. 55 un az der koyen vet zen, nochdem vi me hot gevashen dem oisshlog, ersht der oisshlog hot nisht gebiten zain onblik, hagam der oisshlog hot zich nisht farshpreit, iz dos umrein; in faier zolstu es farbrenen. an oisesung iz dos, sai dos iz oif der linker zeit, sai oif der rechter. 56 un oib der koyen vet zen, ersht der oisshlog iz gevoren mat nochdem vi me hot im gevashen, zol er im aropּraisen fun dem beged, oder fun dem fel, oder fun dem gruntveb, oder fun dem durchvarf. 57 un oib er vet zich vider bavaizen in dem beged, oder in dem gruntveb, oder in dem durchvarf, oder in vaser es iz zach fun fel – brecht dos ois; zolstu in faier farbrenen dos vos der oisshlog iz derin. 58 un der beged, oder der gruntveb, oder der durchvarf, oder vaser es iz zach fun fel, vos du vest vashen un der oisshlog vet zich opton derfun, zol gevashen veren a tsveit mol, un zain rein.

59 dos iz der din fun der plog fun tsará'at in a beged fun vol oder flaks, oder in gruntveb, oder in durchvarf, oder in vaser es iz zach fun fel, dos tsu machen far rein, oder dos tsu machen far umrein.

יד

metsoire

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: dos zol zain der din fun metsoire in tog fun zain reinikung: er zol gebracht veren tsum koyen. un der koyen zol aroisgein oisen lager, un az der koyen vet zen, ersht di plog fun tsará'at iz farheiltd oifen metsoire, zol der koyen heisen me zol nemen far dem vos reinikt zich tsvei lebedike reine foiglen, un tsederholts, un vermilroit, un ezov-groz. un der koyen zol heisen me zol shechten ein foigel in a leimener keile iber lebedike vaser. dem lebediken foigel, im zol er nemen, un dos tsederholts, un dos vermilroit, un dos ezov-groz, un intunken zei un dem lebediken foigel in dem blut fun dem foigel vos iz geshochten gevoren iberen lebediken vaser. un er zol shpּritsene oif dem vos reinikt zich fun der tsará'at, ziben mol, un im machen rein; un er zol aveklozen dem lebediken foigel oifen freyen feld. un der vos reinikt zich, zol vashen zaine kleider, un opgolen zaine gantse Har, un zich boden in vaser,f un veren rein; un dernoch meg er arainkumen in lager, ober er zol zitsen droisen fun zain getselt ziben teg. un es zol zain oifen zibeten tog, zol er opgolen zaine gantse Har, zain kop, un zain bord, un di bremen fun zaine oigen – zaine gantse Har zol er opgolen; un er zol vashen zaine kleider, un bodeng zain laib in vaser,h un zain rein.i 10 un oifen achten tog zol er nemen tsvei shepּsn on a feler, un ein shof a yorike on a feler, un drai tsentl zemelmel far a shpּaizopּfer, farmisht mit eil, un ein log eil. 11 un der koyen vos reiniktj, zol avekshtelen dem man vos reinikt zich, un zei, far Hashem, baim ingang fun ohl-moed. 12 un der koyen zol nemen ein Shaaphs un im brengen far a shuldopּferk mit dem log eil, un er zol zei oifheiben an oifheibung far Hashem. 13 un er zol shechten dem Shaaphs in dem ort vu me shecht dos zindopּfer un dos brandopּfer, in a heiliken ort; vorem azoi vi dos zindopּfer iz dos shuldopּferl faran koyen; a heilikste heilikeit iz dos. 14 un der koyen zol nemen fun dem blut fun shuldopּfer,m un der koyen zol aroifton oifen rechten oierlepּl fun dem vos reinikt zich, un oifen doimen fun zain rechter hant, un oifen doimen fun zain rechten fus.

15 un der koyen zol nemen fun dem log eil, un aroifgisen oif der linker hantflech fun koyen. 16 un der koyen zol intunken zain rechten finger in dem eil vos oif zain linker hantflech, un shpּritsen fun dem eil mit zain finger ziben mol far Hashem. 17 un fun dem resht eil vos oif zain hantflech zol der koyen aroifton oifen rechten oierlepּl fun dem vos reinikt zich, un oifen doimen fun zain rechter hant, un oifen doimen fun zain rechten fus, iberen blut fun shuldopּfer.n 18 un vos blaibt iber fun dem eil vos oif dem chֹּhns hantflech, zol er aroifton oifen kop fun dem vos reinikt zich; un der koyen zol mechaper zain oif im far Hashem. 19 un der koyen zol machen dos zindopּfer, un mechaper zain oif dem vos reinikt zich fun zain umreinikeit; un dernoch zol er shechten dos brandopּfer. 20 un der koyen zol oisbrengen dos brandopּfer un dos shpּaizopּfer oifen mizbeyech; un der koyen zol mechaper zain oif im, un er vet zain rein.

21 un oib er iz orim, un zain hant farmogt nisht, zol er nemen ein Shaaphs, a shuldopּfer,o far an oifheibung, mechaper tsu zain oif im, un ein tsentl zemelmel farmisht mit eil, far a shpּaizopּfer, un a log eil; 22 un tsvei turtltoiben, oder tsvei yunge toiben, loit vi zain hant farmogt; un eine zol zain a zindopּfer, un eine a brandopּfer. 23 un er zol zei brengen oifen achten tog fun zain reinikung tsum koyen, tsum ingang fun ohl-moed, far Hashem. 24 un der koyen zol nemen dem Shaaphs fun shuldopּfer,p un dem log eil, un der koyen zol zei oifheiben an oifheibung far Hashem. 25 un er zol shechten dem Shaaphsq fun shuldopּfer;r un der koyen zol nemen fun dem blut fun shuldopּfer, un aroifton oifen rechten oierlepּl fun dem vos reinikt zich, un oifen doimen fun zain rechter hant, un oifen doimen fun zain rechten fus. 26 un fun dem eil zol der koyen aroifgisen oif der linker hantflech fun koyen. 27 un der koyen zol shpּritsen mit zain rechten finger fun dem eil vos oif zain linker hantflech, ziben mol far Hashem. 28 un der koyen zol aroifton fun dem eil vos oif zain hantflech oifen rechten oierlepּl fun dem vos reinikt zich, un oifen doimen fun zain rechter hant, un oifen doimen fun zain rechten fus, in dem ort fun dem blut fun shuldopּfer.s 29 un vos blaibt iber fun dem eil vos oif dem chֹּhns hantflech, zol er aroifton oifen kop fun dem vos reinikt zich, mechaper tsu zain oif im far Hashem. 30 un er zol machen eine fun di turtltoiben, oder fun di yunge toiben – fun vos zain hant farmogt; 31 azoi vi zain hant farmogt – eine far a zindopּfer, un eine far a brandopּfer, mit dem shpּaizopּfer; un der koyen zol mechaper zain oif dem vos reinikt zich far Hashem.

32 dos iz der din fun dem vos oif im iz di plog fun tsará'at, vos zain hant farmogt nisht bai zain reinikung.

33 un Hashem hot geredt tsu Mosheen un tsu Aharonen, azoi tsu zogen:

34 az ir vet kumen in land Kenaan vos ich gib ich tsum eigentum, un ich vel brengen a plog fun tsará'at in a hoiz fun dem land fun ier eigentum, 35 zol kumen der vos dos hoiz gehert tsu im, un er zol dertseilen dem koyen, azoi tsu zogen: azoi vi an oisshlog vaizt mir ois in hoiz. 36 un der koyen zol heisen me zol oisramen dos hoiz eider der koyen vet kumen bakuken dem oisshlog, kedei alts vos in hoiz zol nisht veren umrein; un dernoch zol der koyen kumen bakuken dos hoiz. 37 un az er vet bakuken dem oisshlog,t ersht der oisshlog oif di vent fun hoiz iz grinleche un roitleche griblech, un zeyer oiszen iz nideriker fun der vant, 38 zol der koyen aroisgein fun hoiz in ingang fun hoiz, un farshlisen dos hoiz oif ziben teg. 39 un der koyen zol tsurikkumen oifen zibeten tog, un az er vet zen, ersht der oisshlog hot zich farshpreit oif di vent fun hoiz, 40 zol der koyen heisen me zol aroisnemen di shteiner vos oif zei iz der oisshlog, un me zol zei avekvarfen oisen shtot in an umreinem ort. 41 un dos hoiz zol er lozen arumhaken fun ineveinik rund arum, un di leim vos me hakt ois, zol men oisshiten oisen shtot in an umreinem ort. 42 un me zol nemen andere shteiner, un arainshtelen oif dem ortu fun yene shteiner, un me zol nemen andere leim, un farklepּn dos hoiz. 43 un oib der oisshlog vet vider oisbrechen in hoiz nochdem vi me hot aroisgenumen di shteiner, un nochen arumhaken dos hoiz, un nochen farklepּn, 44 un der koyen vet kumen un zen, ersht der oisshlog hot zich farshpreit in hoiz, iz dos an esike tsará'at in hoiz; umrein iz dos. 45 un me zol tsebrechen dos hoiz, zaine shteiner, un zain holts, un di gantse leim fun hoiz, un aroistrogen oisen shtot in an umreinem ort. 46 un der vos kumt arain in hoiz ale teg vos me halt es opּgeshlosen, zol zain umrein bizen ovent. 47 un der vos ligt in dem hoiz, zol vashen zaine kleider; un der vos est in dem hoiz, zol vashen zaine kleider. 48 un oib kumen vet kuemen der koyen un vet zen, ersht der oisshlog hot zich nisht farshpreit in hoiz nochen farklepּn dos hoiz, zol der koyen machen dos hoiz far rein, vorem der oisshlog hot zich farheiltv. 49 un er zol nemen oif tsu reiniken dos hoiz, tsvei foiglen, un tsederholts, un vermilroit, un ezov-groz. 50 un er zol shechten ein foigel in a leimener keile iber lebedike vaser. 51 un er zol nemen dos tsederholts, un dos ezov-groz, un dos vermilroit, un dem lebediken foigel, un er zol zei intunken inem blut fun dem geshochtenem foigel, un inem lebediken vaser, un shpּritsenw oifen hoiz ziben mol. 52 un er zol reiniken dos hoiz miten blut fun dem foigel, un miten lebediken vaser, un miten lebediken foigel, un miten tsederholts, un miten ezov-groz, un miten vermilroit. 53 un er zol aveklozen dem lebediken foigel oisen shtot oifen freyen feld; un er zol mechaper zain oifen hoiz, un es vet zain rein.

54 dos iz der din far yetveder plog fun tsará'at, un far shlechte krets, 55 un far tsará'at fun a beged, un far a hoiz, 56 un far a geshvilechts, un far a grind, un far a flek; 57 kedei tsu lernen ven es iz umrein, un ven es iz rein. dos iz der din fun tsará'at.

טו

un Hashem hot geredt tsu Mosheen un tsu Aharonen, azoi tsu zogen: redt tsu di kinder fun Yisroel, un ir zolt zogen tsu zei: yetveder man, az er vet zain flusik fun zain laib, iz zain flisung umrein. un dos zol zain zain umreinkeit in zain flisung: sai zain laib rint mit zain flisung, sai zain laib iz farshtopt fun zain flisung, iz dos zain umreinkeit. itlech geleger vos der flusiker vet deroif ligen, zol zain umrein, un itleche zach vos er vet deroif zitsen, zol zain umrein. un a man vos vet zich onriren on zain geleger, zol vashen zaine kleider, un zich boden in vaser,x un zain umrein bizen ovent. un der vos zitst oif a zach vos der flusiker iz deroif gezesen, zol vashen zaine kleider, un zich boden in vaser,y un zain umrein bizen ovent. un der vos rirt zich on on dem laib fun flusiken, zol vashen zaine kleider, un zich boden in vaser,z un zain umrein bizen ovent. un az der flusiker vet aroifshpּaien oif a reinem, zol yener vashen zaine kleider, un zich boden in vaser,a un zain umrein bizen ovent. un yetveder raitzach vos der flusiker vet raiten deroif, zol zain umrein. 10 un itlecher vos rirt zich on on vos nor es iz geven unter im, zol zain umrein bizen ovent; un der vos trogt es, zol vashen zaine kleider, un zich boden in vaser,b un zain umrein bizen ovent. 11 un itlecher vos er vet onriren vos hot a flisinen, un er hot nisht opgevashen zaine hent in vaser, zol er toivel zain zaine kleider, un zich tublen in vaser,c un zain tame bizen ovent.

12 un a leimene keile vos der flusiker vet zich on ir onriren, zol tsebrachen veren; un yetveder hiltserne keile zol opּgeshvenkt veren in vaser.

13 un az der flusiker vet rein veren fun zain flisung, zol er zich tseilen ziben teg fun zain rein veren, un vashen zaine kleider, un boden zain laib in lebedike vaser,d un zain rein. 14 un oifen achten tog zol er zich nemen tsvei turtltoiben, oder tsvei yunge toiben, un er zol kumen far Hashem tsum ingang fun ohl-moed, un zei geben tsum koyen. 15 un der koyen zol zei machen eine a zindopּfer, un eine a brandopּfer, un der koyen zol mechaper zain oif im far Hashem fun vegen zain flisung.

16 un a man, az fun im vet aroisgein a flus fun zomen, zol er boden in vasere zain gantsen laib, un zain umrein bizen ovent. 17 un yetveder beged, un yetveder fel, vos deroif vet zain flus fun zomen, zol gevashen veren in vaser,f un zain umrein bizen ovent. 18 un a froi, az a man vet ligen mit ir a baishlof fun zomen, zolen zei zich boden in vaser,g un zain umrein bizen ovent.

19 un a froi, az zi vet zain flusik – blut vet zain ir flisung fun ir laib – zol zi ziben teg zain in ir opּzunderung, un itlecher vos rirt zich on ir on, zol zain umrein bizen ovent. 20 un alts vos zi vet ligen deroif in ir opּzunderung, zol zain umrein; un alts vos zi vet zitsen deroif, zol zain umrein. 21 un itlecher vos rirt zich on on ir geleger, zol vashen zaine kleider, un zich boden in vaser,h un zain umrein bizen ovent. 22 un itlecher vos rirt zich on on epes a zach vos zi zitst deroif, zol vashen zaine kleider, un zich boden in vaser,i un zain umrein bizen ovent. 23 afile oib er iz oif dem geleger oder oif der zach vos zi zitst deroif, ven er rirt zich on dem on, zol er nor zain umrein bizen ovent. 24 un oib ligen vet ligen mit ir a man, un ir umreinikeit vet zain oif im, zol er zain umrein ziben teg, un itlech geleger vos er vet ligen deroif, zol zain umrein.

25 un a froi, az ir blutflisung vet flisen fil teg, nisht in der tsait fun ir opּzunderung, oder zi vet zain flusik iber der tsait fun ir opּzunderung, zol zi ale teg fun ir umreiner flisung zain azoi vi in di teg fun ir opּzunderung; zi iz umrein. 26 itlech geleger vos zi vet ligen deroif ale teg fun ir flisung, zol ir zain azoi vi dos geleger fun ir opּzunderung; un itleche zach vos zi vet zitsen deroif, zol zain umrein azoi vi di umreinkeit fun ir opּzunderung. 27 un itlecher vos rirt zich on zei on, zol veren umrein; un er zol vashen zaine kleider, un zich boden in vaser,j un zain umrein bizen ovent. 28 un az zi vert rein fun ir flisung, zol zi zich tseilen ziben teg, un dernoch zol zi zain rein. 29 un oifen achten tog zol zi zich nemen tsvei turtltoiben, oder tsvei yunge toiben, un zei brengen tsum koyen, tsum ingang fun ohl-moed. 30 un der koyen zol machen eine a zindopּfer, un eine a brandopּfer, un der koyen zol mechaper zain oif ir far Hashem fun vegen ir umreiner flisung.

31 un ir zolt opsheiden di kinder fun Yisroel fun zeyer umreinkeit, kedei zei zolen nisht shtarben durch zeyer umreinkeit, az zei velen farumreiniken main mishken vos tsvishen zei.

32 dos iz der din fun dem flusiken, un fun dem vos fun im geit arois a flus fun zomen, tsu veren umrein durch dem; 33 un fun der kranker in ir opּzunderung, un fun dem vos iz flusik mit a flisung, sai a manspּarshoin, un sai a froi; un fun a man vos vet ligen mit an umreiner.

טז

achrei mut

un Hashem hot geredt tsu Mosheen noch dem toitk fun Aharons tsvei zin, ven zei hoben genent far Hashem, un zainen geshtorben; un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: red tsu dain bruder Aharonen, az er zol nisht araingein tsu yetveder tsait in heiliktum ineveinik fun Parochet, faran dek vos iberen orn, kedei er zol nisht shtarben; vorem ich bavaiz zich in volken iberen dek. dermit zol Aharon kumen in heiliktum: mit a yungen oks far a zindopּfer, un a vider far a brandopּfer. a heilik lainen hemdl zol er onton, un lainene hoizen zolen zain oif zain laib, un mit a lainenem gartel zol er zich arumgurten, un mit a lainener hoib zol er zich bahoiben; heilike kleider zainen dos, un er zol boden zain laib in vaser,l un zei onton. un fun der eide fun di kinder fun Yisroel zol er nemen tsvei tsignbek far a zindopּfer, un ein vider far a brandopּfer. un Aharon zol machen genenen dem oks fun zindopּfer vos far im, un er zol mechaper zain oif zich un oif zain hoizgezint. un er zol nemen di tsvei bek, un zei avekshtelen far Hashem baim ingang fun ohl-moed. un Aharon zol aroifton oif beide bek goroles, ein goral far Hashem, un ein goral far eazozl. un Aharon zol machen genenen dem bak vos oif im iz aroifblikendik der goral far Hashem, un im machen far a zindopּfer. 10 un der bak vos oif im iz aroifblikendik der goral far eazozl, zol avekgeshtelt veren a lebediker far Hashem, mechaper tsu zain iber im, im avektsushiken tsu eazozl in midbar. 11 un Aharon zol machen genenen dem oks fun zindopּfer vos far im, un mechaper zain oif zich un oif zain hoizgezint; un er zol shechten dem oks fun zindopּfer vos far im. 12 un er zol nemen a fule faierfan faierkoilen fun dem mizbeyech, fun far Hashem, un zaine fule hoifns dinem vairech fun shmekedike gevirtsen, un brengen ineveinik fun Parochet. 13 un er zol aroifton dem vairech oifen faier far Hashem, un der volken fun dem vairech zol fardeken dem dek vos iberen tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},m kedei er zol nisht shtarben.

14 un er zol nemen fun dem blut fun oks, un shpּritsen mit zain finger oifen dek tsu mizrech; un faran dek zol er shpּritsen fun dem blut ziben mol mit zain finger.n 15 un er zol shechten dem bak fun dem zindopּfer vos iz far dem folk, un er zol brengen zain blut ineveinik fun dem Parochet, un er zol ton mit zain blut azoi vi er hot geton mit dem blut fun oks, un er zol es shpּritseno oifen dem chaּpֹּret un far dem chaּpֹּret. 16 un er zol mechaper zain oif dem heiliktum fun vegen di umreinkeiten fun di kinder fun Yisroel, un fun vegen zeyere farbrechen in ale zeyere chatoim; un azoi zol er ton tsum ohl-moed vos rut bai zei in miten fun zeyere umreinkeiten. 17 un kein mentsh zol nisht zain in ohl-moed, ven er kumt mechaperp tsu zain in heiliktum, biz er geit arois. un er zol mechaper zain oif zich, un oif zain hoizgezint, un oif der gantser inzamlung fun Yisroel. 18 un er zol aroisgein tsum mizbeyech vos far Hashem, un mechaper zain oif im; un er zol nemen fun dem blut fun oks, un fun dem blut fun bak, un aroifton oif di herner fun mizbeyech rund arum. 19 un er zol shpּritsenq oif im fun dem blut mit zain finger ziben mol, un im reiniken, un im heiliken fun di umreinkeiten fun di kinder fun Yisroel. 20 un az er vet endiken mechaper zain oifen heiliktum, un oifen ohl-moed, un oifen mizbeyech, zol er machen genenen dem lebediken bak. 21 un Aharon zol onlenen zaine beide hent oifen kop fun dem lebediken bak, un zich misvade zain iber im oif ale zind fun di kinder fun Yisroel, un oif ale zeyere farbrechen in ale zeyere chatoim; un er zol zei aroifton oifen kop fun dem bak, un im avekshiken durch der hant fun an umistnem mentshen in midbar. 22 un der bak zol avektrogenr oif zich ale zeyere zind in an opּgeshnitenem land; un er zol aveklozen dem bak in der midbar. 23 un Aharon zol araingein in ohl-moed, un oiston di lainene kleider vos er hot ongeton bai zain araingein in heiliktum, un er zol zei dorten lozen. 24 un er zol boden zain laib in vasers in a heiliken ort, un onton zaine kleider, un aroisgein, un machen zain brandopּfer un dos brandopּfer fun folk, un mechaper zain oif zich un oifen folk. 25 un dos fets fun dem zindopּfer zol er demfen oifen mizbeyech. 26 un der vos baleit dem bak tsu eazozl, zol vashen zaine kleider, un boden zain laib in vaser,t un dernoch meg er arainkumen in lager. 27 un dem oks fun zindopּfer, un dem bak fun zindopּfer, vos zeyer blut iz gebracht gevoren, mechaper tsu zain in heiliktum, zol men aroistrogen oisen lageru, un farbrenen in faier zeyere felen, un zeyer fleish, un zeyer mist. 28 un der vos farbrent zei, zol vashen zaine kleider, un boden zain laib in vaser,v un dernoch meg er arainkumen in lager.

29 un dos zol ich zain tsum eibiken gezets: in zibeten chodesh, in tsenten tog fun chodesh, zolt ir painikenwx ier nefeshy, un kein arbet zolt ir nisht ton, sai der ingeborener, un sai der fremder vos halt zich oif tsvishen ich. 30 vorem in dem doziken tog vet men mechaper zain oif ich, ich tsu reiniken; fun ale eyere zind vet ir rein veren far Hashem. 31 a shebt fun ruung iz dos far ich, un ir zolt painiken ier zel; an eibiken gezets. 32 un der koyen vos me vet im zalben , un vos me vet derfilen zain hant tsu zain a koyen oif dem ortz fun zain foter, zol mechaper zain; un er zol onton di lainene kleider, di heilike kleider. 33 un er zol mechaper zain oifen kodshei-kodshim, un oifen ohl-moed; oich oifen mizbeyech zol er mechaper zain, un oif di koyanim, un oif dem gantsen folk fun der inzamlung zol er mechaper zain. 34 un dos zol ich zain tsum eibiken gezets, mechaper tsu zain oif di kinder fun Yisroel fun vegen ale zeyere zind, ein mol in yor. un er hot geton azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen.

יז

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: red tsu Aharonen, un tsu zaine zin, un tsu ale kinder fun Yisroel, un zolst zogen tsu zei: dos iz di zach vos Hashem hot bafoilen, azoi tsu zogen:

yetveder man fun dem hoiz fun Yisroel vos vet shechten an oks, oder a Shaaphs, oder a tsig, in lager, oder vos vet shechten oisen lager, un tsum ingang fun ohl-moed hot er es nisht gebracht, makrev tsu zain far a korben tsu Hashem, faran mishken fun Hashem, zol es vi blut gerechnt veren yenem man; blut hot er fargosen; un yener mentsh zol farshnitena veren fun tsvishen zain folk. kedei di kinder fun Yisroel zolen brengen zeyere shlachtopּfer, vos zei shlachten oifen freyen feld – zei zolen zi brengen tsu Hashem, tsum ingang fun ohl-moed, tsum koyen, un zei shlachten fridopּfer tsu Hashem. un der koyen zol shpּrengenb dos blut oifen mizbeyech fun Hashem, baim ingang fun ohl-moed, un demfen dos fets far a geshmaken reyech tsu Hashem. un zei zolen mer nisht shlachten zeyere shlachtopּfer tsu di Shaddaim, vos zei zainen farfirt noch zei. an eibik gezets zol dos zei zain oif zeyere dor-dores.

un zolst zogen tsu zei: yetveder man fun dem hoiz fun Yisroel, oder fun dem fremden vos vet zich oifhalten tsvishen zei, vos vet oifbrengen a brandopּfer oder a shlachtopּfer, un tsum ohl-moed vet er es nisht brengen, dos tsu machen tsu Hashem, yener mentsh zol farshnitenc veren fun zain folk.

10 un yetveder man fun dem hoiz fun Yisroel, oder fun dem fremden vos halt zich oif tsvishen zei, vos vet esen vaser es iz blut, vel ich keren main ponem kegen dem mentshen vos est dos blut, un ich vel im opgeshnitend fun tsvishen zain folk. 11 vorem dos nefeshe fun dem fleish iz in dem blut, un ich hob es ich gegeben oifen mizbeyech mechaper tsu zain far eyere nefoshes; vorem es iz dos blut vos iz mechaper far dem nefeshf. 12 derum zog ich tsu di kinder fun Yisroel: kein nefesh fun ich zol nisht esen blut; oich der fremder vos halt zich oif tsvishen ich, zol nisht esen blut.

13 un yetveder man fun di kinder fun Yisroel, oder fun dem fremden vos halt zich oif tsvishen zei, vos vet fangen a gefang fun a chaye oder a foigel vos meg gegesen veren, zol oisgisen zain blut, un es tsudeken mit erd. 14 vorem dos leben fun yetveder fleish – zain blut dos iz zain leben; derum zog ich tsu di kinder fun Yisroel: dos blut fun kein fleish zolt ir nisht esen, vorem dos leben fun yetveder fleish dos iz zain blut; itlecher vos est es, zol farshniteng veren. 15 un yetveder mentsh vos vet esen gefalns oder fartsukts, sai der ingeborener, un sai der fremder, zol vashen zaine kleider, un boden zain laib in vaser,h un zain umrein bizen ovent, un veren rein. 16 un oib er vet zei nisht vashen, un zain laib nisht boden, vet er trogen zain zind.

יח

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: red tsu di kinder fun Yisroel, un zolst zogen tsu zei: ich bin Hashem Elokeichem. azoi vi di maisim fun land Mitsrayim vos ir zeit derin gezesen, zolt ir nisht ton; un azoi vi di maisim fun land Kenaan, vos ich breng ich ahin, zolt ir nisht ton; un in zeyere chukkim zolt ir nisht gein. maine gezetsen zolt ir ton, un maine chukkim zolt ir hiten tsu gein in zei; ich bin Hashem Elokeichem. un ir zolt hiten maine chukkim un maine gezetsen, vos az a mentsh tut zei, lebt er durch zei: ich bin Hashem.

ir zolt nisht genenen kein einer tsu a shum laibnonter zainer, tsu antpleken di shand: ich bin Hashem.

di shand fun dain foter, un di shand fun dain muter, zolstu nisht antpleken: zi iz dain muter, torstu nisht antpleken ir shand.

di shand fun dain foters vaib zolstu nisht antpleken; di shand fun dain foter iz dos.

di shand fun dain shvester, dain foters tochter, oder dain muters tochter, geboren in hoiz, oder geboren fun oisen – zeyer shand zolstu nisht antpleken.

10 di shand fun dain zuns tochter, oder fun dain tachters tochter – zeyer shand zolstu nisht antpleken, vorem dain shand zainen zei.

11 di shand fun der tochter fun dain foters vaib, geboren fun dain foter – zi iz dain shvester, zolstu nisht antpleken ir shand.

12 di shand fun dain foters shvester zolstu nisht antpleken; dain foters laibnonte iz zi.

13 di shand fun dain muters shvester zolstu nisht antpleken, vorem dain muters laibnonte iz zi.

14 di shand fun dain foters bruder zolstu nisht antpleken: tsu zain vaib zolstu nisht genenen; dain mume iz zi.

15 di shand fun dain shnur zolstu nisht antpleken; dain zuns vaib iz zi, torstu nisht antpleken ir shand.

16 di shand fun dain bruder's vaib zolstu nisht antpleken; di shand fun dain bruder iz dos.

17 di shand fun a froi mit ir tochter zolstu nisht antpleken. ir zuns tochter, oder ir tachters tochter, zosltu nisht nemen, tsu antpleken ir shand; ire laibnonte zainen zei, iz dos a shendlechkeit.

18 un a froi tsu ir shvester zolstu nisht nemen tsu zain a mitvaib, tsu antpleken ir shand leben yener bai ir leben.

19 un tsu a froi in der opּzunderung fun ir umreinkeit zolstu nisht genenen tsu antpleken ir shand.

20 un mit der vaib fun dain chever zolstu nisht hoben a baishlof fun zomen, zich tsu farumreiniken mit ir.

21 un fun daine kinder zolstu nisht geben oif makrev zain tsu Molech, un zolst nisht farshvechen dem nomen fun dain G‑t: ich bin Hashem.

22 un mit a manspּarshoin zolstu nisht ligen azoi vi me ligt mit a froi; an umverdikeit iz dos.

23 un mit kein beheime zolstu nisht ligen, zich tsu farumreiniken mit ir; un a froi zol nisht shtein far a beheime tsu ligen mit ir; a farmishung iz dos.

24 ir zolt ich nisht farumreiniken mit ale di dozike, vorem mit ale di dozike hoben zich farumreinikt di felker vos ich traib arois fun far ich. 25 un dos land iz gevoren umrein, un ich hob zich opּgerechnt mit ir far ire zind, un dos land hot aroisgeshpּign ire bavoiner. 26 derum zolt ir hiten maine chukkim un maine gezetsen, un ir zolt nisht ton fun ale di dozike umverdikeiten, sai der ingeborener, un sai der fremder vos halt zich oif tsvishen ich – 27 vorem ale di dozike umverdikeiten hoben geton di mentshen fun land vos far ich, un dos land iz gevoren umrein – 28 kedei dos land zol ich nisht oisshpaien, az ir vet es farumreiniken, azoi vi es hot oisgeshpigen dos folk vos far ich. 29 vorem itlecher vos vet ton fun ale didoziek umverdikeiten – di nefoshes vos tuen es, zolen farshniteni veren fun tsvishen zeyer folk.

30 un ir zolt hiten main hitung, nisht tsu ton fun di umverdike inpiren vos zainen geton gevoren far ich, un ir zolt ich nisht farumreiniken mit zei: ich bin Hashem Elokeichem.

יט

Kadeshim

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: red tsu der gantser eidej fun di kinder fun Yisroel, un zolst zogen tsu zei: heilik zolt ir zain, vorem ich Hashem Elokeichem bin heilik. ir zolt itlecher hoben opּshai far zain muter un zain foter, un maine Shabetaim zolt ir hiten: ich bin Hashem Elokeichem.

ir zolt ich nisht keren tsu di getsen, un gegosene G‑ter zolt ir ich nisht machen: ich bin Hashem Elokeichem.

un az ir vet shlachten a fridopּfer tsu Hashem, zolt ir es shlachten az ir zolt bavilikt veren. in dem tog fun ier shlachtung zol es gegesen veren, un oif morgen; un vos blaibt iber biz oifen driten tog,k zol in faier farbrent veren. un oib gegesen vet es gegesen veren oifen driten tog, iz dos an umverdikeit; es vet nisht bavilikt veren. un der vos est dos, vet trogen zain zind, vorem a heilikeit fun Hashem hot er farshvecht; un yene zel zol farshnitenl veren fun ir folk.

un az ir shnaidt dem shnit fun ier land, zolstu nisht derendiken shnaiden dem ek fun dain feld, un dem nochklaib fun dain shnit zolstu nisht nochklaiben. 10 un dain vaingorten zolstu nisht arumklaiben rein, un dos aropּgepalene fun dain vaingorten zolstu nisht oifklaiben; faran oriman un faran fremden zolstu zei iberlozen: ich bin Hashem Elokeichem.

11 ir zolt nisht genven, un ir zolt nisht farleikenen, un ir zolt nisht zogen ligen einer dem anderen. 12 un ir zolt nisht shveren bai main nomen tsum falshen, un farshvechen dem nomen fun dain G‑t: ich bin Hashem.

13 zolst nisht driken dain chever, un nisht bagzlen. zolst nisht lozen ibernechtiken dem loin fun a gedungenem bai dir biz in der peire.

14 zolst nisht shilten a toiben, un far a blinden zolstu nisht leigen a shtroichlung; un zolst moire hoben far dain G‑t: ich bin Hashem.

15 ir zolt nisht ton an avle in a mishpot; zolst nisht shoinen dem ponem fun an oriman, un nisht shaneven dem ponem fun a groisen man; mit gerechtikeit zolstu mishpeten dain chever. 16 zolst nisht arumgein mit rechiles tsvishen dain folk; zolst nisht shtein roiik bai dem blut fun dain chever: ich bin Hashem.

17 zolst nisht faint hoben dain bruder in dain hartsen; oisreden zolstu oisreden dain chever, kedei zolst nisht trogen iber im a zind. 18 zolst zich nisht noikem zain, un nisht halten a sine oif di kinder fun dain folk; naiert zolst lib hoben dain chever azoi vi zich alein: ich bin Hashem.

19 maine gezetsen zolt ir hiten. dain beheime zolstu nisht Paran gemisht; dain feld zolstu nisht farzeyen gemisht; un a beged fun gemishten gevant, shaeatnez, zol nisht aroifkumen oif dir.

20 un az a man vet ligen mit a froi a baishlof fun zomen, un zi iz a dinst vos iz bashtimt far a man, ober oisgeleizt iz zi nisht oisgeleizt gevoren, un fraishaft iz ir nisht gegeben gevoren, zol zain an oisforshung; zei zolen nisht geteit veren, vorem zi iz nisht bafrait gevoren. 21 un er zol brengen zain shuldopּferm tsu Hashem, tsum ingang fun ohl-moed; a vidern far a shuldopּfer. 22 un der koyen zol mechaper zain oif im mit dem videro fun shuldopּferp far Hashem, vegen zain zind vos er hot gezindikt; un im vet fargeben veren far zain zind vos er hot gezindikt.

23 un az ir vet kumen in dem land, un vet flantsen alerlei esbeimer, zolt ir lozen zeyer frucht umbashniten; drai yor zol es ich zain umbashniten, es zol nisht gegesen veren. 24 un oifen firten yor zol zeyer gantse frucht zain heilik far a loibgebung tsu Hashem. 25 un oifen finften yor megt ir esen zeyer frucht, kedei ich zol tsukumen zeyer introg: ich bin Hashem Elokeichem.

26 ir zolt nisht esen miten blut. ir zolt nisht tsoiberen un nisht vorzogen.

27 ir zolt nisht opshnaiden rund di bregen fun ier kop; un zolst nisht fardorben di bregen fun dain bord.

28 un a shnit noch a toiten zolt ir nisht machen oif ier laib, un an oisgeshtochen geshrifts zolt ir oif zich nisht machen: ich bin Hashem.

29 zolst nisht farshvechen dain tochter zi tsu machen far a zoine, kedei dos land zol nisht oisgelasen veren, un dos land vet ful veren mit shendlechkeit.

30 maine Shabetaim zolt ir hiten, un far main mikdash zolt ir hoben opּshai: ich bin Hashem.

31 ir zolt ich nisht keren tsu gaister, un bai ruches zolt ir nisht fregen, zich tsu farumreiniken mit zei: ich bin Hashem Elokeichem.

32 far a graiz zolstu oifshtein, un zolst shaneven dem ponem fun a zoken, un moire hoben far dain G‑t: ich bin Hashem.

33 un az bai dir vet zich oifhalten a fremder in ier land. zolstu im nisht krivden. 34 azoi vi an ingeborener fun ich zol ich zain der fremder vos halt zich oif bai ich; un zolst im lib hoben azoi vi zich alein; vorem fremde zeit ir geven in land Mitsrayim: ich bin Hashem Elokeichem.

35 ir zolt nisht ton an avle in a mishpot, in mestshtok, in vog, oder in mos. 36 a richtike vagshal, richtike vogshteiner, a richtike eife, un a richtiker hin, zol bai ich zain: ich bin Hashem Elokeichem, vos hob ich aroisgetsoigen fun land Mitsrayim. 37 un ir zolt hiten ale maine chukkim, un ale maine gezetsen, un zei ton: ich bin Hashem.

כ

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: oich zolstu zogen tsu di kinder fun Yisroel: yetveder man fun di kinder fun Yisroel, oder fun dem fremden vos halt zich oif in Yisroel, vos vet geben fun zaine kinder tsu Molech,q zol teiten geteit veren; dos folk fun land zol im farvorfen mit shteiner. un ich vel keren main ponem kegen yenem mentshen, un vel im farshnaidenr fun tsvishen zain folk, vail er hot gegeben fun zaine kinder tsu Molech, kedei tsu farumreiniken main mikdash, un tsu farshvechen main heiliken nomen. un oib farhoilen vet farhoilen dos folk fun land zeyere oigen fun yenem mentshen, ven er git fun zaine kinder tsu Molech, im nisht tsu teiten, vel ich keren main ponem kegen yenem mentshen, un kegen zain mishpoche, un ich vel im, un ale vos zainen farfirt noch im tsu zain farfirt noch Molech, farshnaidens fun tsvishen zeyer folk.

un di zel vos vet zich venaden tsu gaister un tsu ruches, tsu zain farfirt noch zei, vel ich keren main ponem kegen yener zel, un vel im farshnaident fun tsvishen zain folk. un ir zolt ich heiliken, un zain heilik, vorem ich bin Hashem Elokeichem. un ir zolt hiten maine gezetsen un zei ton: ich bin Hashem vos heilikt ich. vorem yetveder einer vos vet shilten zain foter oder zain muter, zol teiten geteit veren; zain foter oder zain muter hot er gesholten, zain blut oif im! 10 un a man vos vet mizane zain mit an eshet-ish – az er vet mizane zain mit zain Chavors vaib, zol teiten geteit veren i der man, i di froi, vos hot mizane geven. 11 un a man, az er vet ligen mit zain foters vaib, hot er di shand fun zain foter antplekt; teiten geteit veren zolen zei beide; zeyer blut oif zei! 12 un az a man vet ligen mit zain shnur, zolen zei teiten geteit veren beide; a farmishung zainen zei bagangen, zeyer blut oif zei! 13 un az a man vet ligen mit a manspּarshoin azoi vi me ligt mit a froi hoben zei beide an umverdikeit geton; teiten zolen zei geteit veren; zeyer blut oif zei! 14 un az a man vet nemen a froi mit ir muter, iz dos a shendlechkeit; in faier zol men farbrenen i im, i zei, kedei es zol nisht zain kein shendlechkeit tsvishen ich. 15 un a man vos vet ligen mit a beheime, zol er teiten geteit veren, un di beheime zolt ir hergen. 16 un az a froi vet genenen tsu vaser es iz beheime tsu ligen mit ir, zolstu hergen i di froi, i di beheime; teiten muzen zei geteit veren, zeyer blut oif zei! 17 un az a man vet nemen zain shvester, zain foters tochter, oder zain muters tochter, un er vet zen ir shand, un zi vet zen zain shand, iz dos a shandhaftikeit, un zei zolen farshnitenu veren far di oigen fun di kinder fun zeyer folk; di shand fun zain shvester hot er antplekt, zol er trogen zain zind. 18 un az a man vet ligen mit a froi in ir krankshaft, un vet antpleken ir shand – er hot antbloizt ir kval, un zi hot antplekt dem kval fun ir blut, zolen zei beide farshnitenv veren fun tsvishen zeyer folk. 19 un di shand fun dain muters shvester, oder fun dain foters shvester, zolstu nisht antpleken; vorem zain laibnonte antbloizt er; zei zolen trogen zeyer zind. 20 un az a man vet ligen mit zain mumen, hot er di shand fun zain feter antplekt; zei zolen trogen zeyer zind; on kinder zolen zei shtarben. 21 un az a man vet nemen zain bruder's vaib, iz dos an umreinikeit; di shand fun zain bruder hot er antplekt; on kinder zolen zei blaiben.

22 un ir zolt hiten ale maine chukkim, un ale maine gezetsen, un zei ton, kedei dos land vos ich breng ich ahin, zich tsu bazetsen drinen, zol ich nisht aroisshpּaien. 23 un ir zolt nisht gein in di inpiren fun dem folk vos ich fartraib fun far ich; vorem dos alts hoben zei geton, un ich hob mich fareklt mit zei. 24 un ich hob gezogt tsu ich: ir vet arben zeyer erd, un ich vel zi ich geben zi tsu arben – a land vos flist mit milch un honik. ich bin Hashem Elokeichem vos hob ich opgesheidt fun di umes. 25 derum zolt ir opsheiden tsvishen der reiner beheime un der umreiner, un tsvishen dem umreinem foigel un dem reinem, un ir zolt nisht farumverdiken ier zel mit a beheime, oder mit a foigel, oder mit vos nor di erd vidment, vos ich hob opgesheidt tsu machen umrein far ich. 26 un ir zolt mir zain heilik, vorem ich Hashem bin heilik, un ich hob ich opgesheidt fun di umes, tsu geheren tsu mir.

27 un a man oder a froi, az zei velen zich farnemen mit a Gaist oder a ruach, zolen zei teiten geteit veren; mit shteiner zol men zei farvorfen; zeyer blut oif zei!

כא

Omar

un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: red tsu di koyanim, di zin fun Aharonen, un zolst zogen tsu zei: keiner zol zich nisht farumreiniken on a toiten tsvishen zain folk; saiden on zainem a laib-krub vos iz nont tsu im, on zain muter, un on zain foter, un on zain zun, un on zain tochter, un on zain bruder; un on zain shvester a yungfroi, vos iz nont tsu im, vos hot noch nisht gehat a man – on ir meg er zich farumreiniken. der Har tsvishen zain folk tor zich nisht farumreiniken zich tsu farshvechen. zei zolen nisht machen a pּlich oif zeyer kop, un di bregen fun zeyer bord zolen zei nisht opgolen, un oif zeyer laib zolen zei nisht inshnaiden an inshnaidung. heilik zolen zei zain tsu zeyer G‑t, un zei zolen nisht farshvechen dem nomen fun zeyer G‑t, vorem di faieropּfer fun Hashem, di shpּaiz fun zeyer G‑t, zainen zei makrev, derum muzen zei zain heilik.

a vaib a zoine oder a farshvechte zolen zei nisht nemen, un a vaib gegt fun ir man zolen zei nisht nemen; vorem er iz heilik tsu zain G‑t. un zolst im halten heilik, vorem di shpּaiz fun dain G‑t iz er makrev; heilik zol er dir zain, vorem heilik bin ich Hashem, vos heilik ich.

un di tochter fun a man a koyen, az zi vet zich farshvechen mizane tsu zain, farshvecht zi ir foter; in faier zol zi farbrent veren.

10 un der koyen vos iz der grester fun zaine brider, vos oif zain kop iz aroifgegosen gevoren dos eil fun zalbung, un me hot derfilt zain hant ontsuton di kleider, zol nisht lozen farvaksen zain kop, un nisht inraisen zaine kleider; 11 un tsu kein laib fun a mes zol er nisht tsugein; afile on zain foter un on zain muter zol er zich nisht farumreiniken. 12 un fun mikdash zol er nisht aroisgein, un nisht farshvechen dos mikdash fun zain G‑t, vorem di kroin fun dem eil fun G‑ts zalbung iz oif im: ich bin Hashem. 13 un a vaib in ir yungfroishaft zol er nemen. 14 an almone, oder a grushe, oder a farshvechte, a zoine, di dozike zol er nisht nemen; nor bloiz a yungfroi fun zain folk zol er nemen far a vaib. 15 un er zol nisht farshvechen zain zomen tsvishen zain folk, vorem ich Hashem heilik im.

16 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 17 red tsu Aharonen, azoi tsu zogen: itlecher fun dain zomen oif zeyere dor-dores, vos in im vet zain a mum, zol nisht genenen makrev tsu zain di shpּaiz fun zain G‑t. 18 vorem itlecher man vos in im iz do a mum, tor nisht genenen: a man a blinder, oder a hinkediker, oder mit an ingepalener noz, oder mit ein glid tsu lang, 19 oder a man vos bai im vet zain tsebrachen a fus, oder tsebrachen a hant, 20 oder a hoiker, oder a karlik, oder mit a Baalm oif zain oig, oder mit trukene krets, oder faichte krets, oder a gebrichter. 21 itlecher man fun dem zomen fun Aharon dem koyen, vos in im iz do a mum, zol nisht genenen makrev tsu zain di faieropּfer fun Hashem; a mum iz do in im, tor er nisht genenen makrev tsu zain di shpּaiz fun zain G‑t. 22 di shpּaiz fun zain G‑t, fun heiliksten heiliken azoi vi fun heiliken, meg er esen. 23 ober tsum Parochet tor er nisht kumen, un tsum mizbeyech tor er nisht genenen, vail a mum iz do in im; un er zol nisht farshvechen maine mikdash, vorem ich Hashem heilik zei.

24 un Moshe hot dos geredt tsu Aharonen, un tsu zaine zin, un tsu ale kinder fun Yisroel.

כב

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: red tsu Aharonen un tsu zaine zin, az zei zolen zich halten opgesheidt fun di heilike zachen fun di kinder fun Yisroel, vos zei heiliken tsu mir, un zei zolen nisht farshvechen main heiliken nomen: ich bin Hashem.

zog tsu zei: itlecher man fun al ier zomen oif eyere dor-dores vos vet genenen tsu di heilike zachen, vos di kinder fun Yisroel velen heiliken tsu Hashem, mit zain umreinkeit oif im, yene zel zol farshnitenw veren fun far mir: ich bin Hashem. yetveder man fun dem zomen fun Aharon vos iz a metsoire oder a flusiker, tor fun di heilike zachen nisht esen, biz er vet rein veren. un der vos rirt zich on on emitsen vos iz umrein fun a toiten; oder a man vos fun im vet aroisgein a flus fun zomen; oder a man vos vet zich onriren on vaser es iz shrts vos me vert fun im umrein, oder on a mentshen vos me vert fun im umrein, vos nor zain umreinkeit iz – der mentsh vos vet zich onriren on zei, zol zain umrein bizen ovent, un er zol nisht esen fun di heilike zachen, saiden er hot geboden zain laib in vaser.x un az di zun vet untergein, zol er zain rein, un dernoch meg er esen fun di heilike zachen, vorem dos iz zain broit. gefalns un fartsukts zol er nisht esen, tsu veren umrein dermit: ich bin Hashem. un zei zolen hiten main hitung, kedei zei zolen nisht trogen vegen dem a zind un shtarben durch dem, az zei velen es farshvechen: ich Hashem heilik zei. 10 un kein fremder tor nisht esen heiliks; a voiner bai a koyen, oder a gedungener, tor nisht esen heiliks. 11 un az a koyen vet koifen emitsen in inkoif far zain gelt, meg er esen derfun; un di vos zainen geboren in zain hoiz, zei megen esen fun zain broit. 12 un di tochter fun a koyen az zi vet nemen a man a fremden, tor zi fun der heiliker opּsheidung nisht esen. 13 ober di tochter fun a koyen, az zi vet veren an almone, oder a grushe, un kein kinder hot zi nisht, un zi vet zich umkeren tsu ir foters hoiz azoi vi in ir yugnt, meg zi esen fun ir foters broit; ober kein fremder tor derfun nisht esen. 14 un az emitser vet esen heiliks durch a farze, zol er tsuleigen dertsu a finftl derfun, un optsolen dos heilike tsum koyen. 15 un zei zolen nisht farshvechen di heilike zachen fun di kinder fun Yisroel, vos zei sheiden op tsu Hashem, 16 un zei machen trogen a zind fun farshuldikung, az zei velen esen zeyere heilike zachen; vorem ich Hashem heilik zei.

17 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 18 red tsu Aharonen un tsu zaine zin, un tsu ale kinder fun Yisroel, un zolst zogen tsu zei: az emitser a man fun dem hoiz fun Yisroel, oder fun dem fremden in Yisroel, vet brengen zain korben, fun ale zeyere nedrim, oder fun ale zeyere fraivilike nedove, vos zei velen brengen tsu Hashem far a brandopּfer, 19 kedei ir zolt bavilikt veren, muz es zain a Zecher on a feler, fun rinder, fun shepּsn, oder fun tsigen. 20 keins vos in im iz do a mumy zolt ir nisht brengen, vorem es vet ich nisht zain tsu bavilikung. 21 un az a man vet brengen a fridopּfer tsu Hashem, loit a klor aroisgeredten neyder, oder far a fraivilike nedove, fun rinder, oder fun shof, muz es zain nisht gefelert, kedei bavilikt tsu veren; kein mumz zol in im nisht zain. 22 a blinds, oder a geshedikts, oder a farkripּlts, oder mit a guz, oder mit trukene krets, oder faichte krets – di dozike zolt ir nisht brengen tsu Hashem, un nisht machen fun zei a faieropּfer oifen mizbeyech tsu Hashem. 23 un an oks oder a lama mit ein glid tsu lang oder tsu kurts, dos megstu machen a fraivilike nedove, ober far a neyder vet es nisht bavilikt veren. 24 un aza vos zaine geshlechtglider zainen tsedrikt, oder tsehakt, oder ongerisen, oder oisgeshniten,b zolt ir nisht brengen tsu Hashem; un ir zolt in ier land nisht machen azoi-vos. 25 afile fun der hant fun a fremden zolt ir nisht brengen di shpּaiz fun Elokeichem fun ale di dozike, vorem zeyer fardarbung iz in zei, a mum iz in zei; zei velen nisht bavilikt veren fun ich.

26 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen:

27 a rind, oder a Shaaphs, oder a tsig, az es vet geboren veren, zol es ziben teg zain unter zain muter, un fun achten tog on un vaiter vet es bavilikt veren far a korben, a faieropּfer tsu Hashem. 28 un a rind tsi a shof,c zolt ir es nisht shechten in ein tog mit zain kind. 29 un az ir vet shlachten a dankopּfer tsu Hashem, zolt ir es shlachten az ir zolt bavilikt veren. 30 in dem eigenem tog zol es gegesen veren; ir zolt nisht iberlozen derfun biz in der peire: ich bin Hashem. 31 un ir zolt hiten maine gebot un zei ton: ich bin Hashem. 32 un ir zolt nisht farshvechen main heiliken nomen, kedei ich zol zain geheilikt tsvishen di kinder fun Yisroel: ich bin Hashem vos heilikt ich; 33 der vos hot ich aroisgetsoigen fun dem land Mitsrayim, tsu zain tsu ich Elokim: ich bin Hashem.

כג

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: red tsu di kinder fun Yisroel, un zolst zogen tsu zei: di yom-tuvim fun Hashem vos ir zolt zei oisrufen far heilike tsunoifrupungen – dos zainen maine yom-tuvim: zeks teg zol geton veren arbet, ober oifen zibeten tog iz a shebt fun ruung, a heilike tsunoifrufung; kein arbet zolt ir nisht ton; dos iz shebt tsu Hashem in ale eyere voinerter.

dos zainen di yom-tuvim fun Hashem, di heilike tsunoifrupungen, vos ir zolt zei oisrufen in zeyer geshtelter tsait. in ershten chodesh, in fertsnten tog fun chodesh, akegen ovent, iz der korben-peּsach tsu Hashem. un oifen fuftsnten tog fun dem doziken chodesh, iz der yom-Tov fun matsus tsu Hashem; ziben teg zolt ir esen matsus.

in ershten tog zol a heilike tsunoifrufung zain bai ich; kein dinstarbet zolt ir nisht ton. un ir zolt brengen a faieropּfer tsu Hashem ziben teg; oifen zibeten tog iz a heilike tsunoifrufung; kein dinstarbet zolt ir nisht ton.

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 10 red tsu di kinder fun Yisroel, un zolst zogen tsu zei: az ir vet kumen in dem land vos ich gib ich, un ir vet shnaiden ir shnit, zolt ir brengen a garb fun ier ershten shnit tsum koyen. 11 un er zol oifheiben di garb far Hashem, vegen eyer voilgefelen;d oif morgen noch dem rutog zol zi der koyen oifheiben.e 12 un ir zolt machen, in dem tog vos ir heibt oif di garb, a Shaaphs on a feler, a yoriken, far a brandopּfer tsu Hashem; 13 un a shpּaizopּfer dertsu, tsvei tsentl zemelmel farmisht mit eil, a faieropּfer tsu Hashem far a geshmaken reyech; un a gisopּfer dertsu, vain a fertl hin. 14 un broit, un gebrente kerner, un frish zangen, zolt ir nisht esen biz dem doziken eigenem tog, biz ir brengt dem korben fun Elokeichem; an eibik gezets oif eyere dor-dores in ale eyere voinerter.f

15 un ir zolt ich tseilen fun oif morgen noch dem rutog, fun dem tog vos ir brengt di garb fun oifheibung; ziben gantse vachen zolen es zain; 16 biz oif morgen noch der zibeter vach zolt ir opּtseilen fuftsik teg, un brengen a shpּaizopּfer fun der naier tevuh tsu Hashem. 17 ir zolt brengen fun eyere voinerter tsvei broiten far an oifheibung; fun tsvei tsentl zemelmel zolen zei zain, gezaiert zolen zei gebakt veren, an ershtgob tsu Hashem. 18 un ir zolt brengen miten broit ziben shepּsn yorike on a feler, un ein yungen oks, un tsvei viders; zei zolen zain a brandopּfer tsu Hashem, mit zeyere shpּaizopּfer un zeyere gisopּfer – a faieropּfer far a geshmaken reyech tsu Hashem. 19 un ir zolt machen ein tsignbok far a zindopּfer, un tsvei shepּsn yorike far a fridopּfer. 20 un der koyen zol zei oifheiben mit dem broit fun dem ershttsaitiken, an oifheibung far Hashem, mit di tsvei shepּsn; heilik zolen zei zain tsu Hashem, faran koyen. 21 un ir zolt machen an oisrufung in dem doziken eigenem tog; a heilike tsunoifrufung zol zain bai ich; kein dinstarbet zolt ir nisht ton. an eibik gezets in ale eyere voinerter oif eyere dor-dores.

22 un az ir shnaidt dem shnit fun ier land, zolstu nisht derendiken dem ek fun dain feld bai dain shnaiden, un dem nochklaib fun dain shnit zolstu nisht nochklaiben; faran oriman un faran fremden zolstu zei iberlozen: ich bin Hashem Elokeichem.

23 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 24 red tsu di kinder fun Yisroel, azoi tsu zogen: in zibeten chodesh, in ershten tog fun chodesh, zol zain bai ich a ruung, a dermonung durch shalung, a heilike tsunoifrufung. 25 kein dinstarbet zolt ir nisht ton, un ir zolt brengen a faieropּfer tsu Hashem.

26 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen:

27 ober in tsenten tog fun dem doziken zibeten chodesh iz der tog fun fargebung; a heilike tsunoifrufung zol zain bai ich, un ir zolt painiken ier zel, un brengen a faieropּfer tsu Hashem.

28 un kein arbet zolt ir nisht ton in dem doziken eigenem tog, vail a tog fun fargebung iz dos, mechaper tsu zain oif ich far Hashem Elokeichem. 29 vorem yetveder zel vos vet zich nisht painiken in dem doziken eigenem tog, zol farshniteng veren fun ir folk. 30 un yetveder mentsh vos vet ton epes an arbet in dem doziken eigenem tog, yene zel vel ich unterbrengen fun tsvishen ir folk. 31 kein arbet zolt ir nisht ton; an eibik gezets oif eyere dor-dores in ale eyere voinerter. 32 a shebt fun ruung iz es far ich; un ir zolt painiken ier zel; in nainten tog fun chodesh in ovent, fun ovent biz ovent, zolt ir halten ier shebt.

33 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 34 red tsu di kinder fun Yisroel, azoi tsu zogen: in fuftsnten tog fun dem doziken zibeten chodesh iz der yom-Tov fun sukot ziben teg tsu Hashem. 35 in ershten tog iz a heilike tsunoifrufung; kein dinstarbet zolt ir nisht ton. 36 ziben teg zolt ir brengen a faieropּfer tsu Hashem; oifen achten tog zol a heilike tsunoifrufung zain bai ich, un ir zolt brengen a faieropּfer tsu Hashem; a heilike inzamlung iz dos; kein dinstarbet zolt ir nisht ton.

37 dos zainen di yom-tuvim fun Hashem, vos ir zolt zei oisrufen far heilike tsunoifrupungen, tsu brengen a faieropּfer tsu Hashem, a brandopּfer, un a shpּaizopּfer, a shlachtopּfer, un gisopּfer; vos far itlechen tog, in zain tog. 38 achuts di Shabetaim fun Hashem, un achuts eyere goben, un achuts ale eyere nedrim, un achuts ale eyere nedoves, vos ir vet geben tsu Hashem.

39 ober in dem fuftsnten tog fun zibeten chodesh, ven ir zamlt ein dem introg fun land, zolt ir faieren dem faiertog fun Hashem ziben teg; in ershten tog zol zain a ruung, un oifen achten tog a ruung. 40 un ir zolt ich nemen in ershten tog frucht fun a sheinem boim, teitlbleter, un tsvaigen fun a gedichten boim, un verbes fun taich, un ir zolt zich freyen far Hashem Elokeichem ziben teg. 41 un ir zolt es faieren a faiertog tsu Hashem ziben teg in yor; an eibik gezets oif eyere dor-dores; in zibeten chodesh zolt ir es faieren. 42 in sukot zolt ir zitsen ziben teg; ale ingeborene in Yisroel zolen zitsen in sukot. 43 kedei eyere dor-dores zolen visen, az in baidlech hob ich gemacht zitsen di kinder fun Yisroel, ven ich hob zei aroisgeutsigen fun land Mitsrayim: ich bin Hashem Elokeichem.

44 un Moshe hot ongezogt di kinder fun Yisroel di yom-tuvim fun Hashem.

כד

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: bafel di kinder fun Yisroel, zei zolen dir brengen reine geshlogene boimel far der laichtung, oif ontsutsinden a licht temid. droisen fun dem Parochet fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}h in ohl-moed zol es Aharon tsurichten oif fun ovent biz in der peire far Hashem temid; an eibik gezets oif eyere dor-dores. in der reiner menoyre zol er tsurichten di rerlech far Hashem temid.

un zolst nemen zemelmel, un oisbaken derfun tsvelf cheles; fun tsvei tsentl zol zain yetveder kehile. un zolst zei leigen in tsvei reyen, zeks in a rei, oifen reinem tish far Hashem. un zolst aroifton oif itlecher rei loiteren vairech, kedei es zol zain tsu dem broit far a dermonung, a faieropּfer tsu Hashem. shbt in shebt zol er es oisleigen far Hashem temid; fun di kinder fun Yisroel an eibiker bris. un es zol geheren tsu Aharonen un tsu zaine kinder, un zei zolen es esen in a heiliken ort, vorem a heilikste heilikeit iz dos, vos gehert tsu im fun di faieropּfer fun Hashem; an eibik recht.

10 un der zun fun a froi fun Yisroel, vos iz geven der zun fun a man a Egyptian, iz aroisgegangen tsvishen di kinder fun Yisroel; un der zun fun der froi fun Yisroel un a man fun Yisroel hoben zich gekrigt in lager. 11 un der zun fun der froi fun Yisroel hot gelestert dem nomen, un gesholten, un me hot im gebracht tsu Mosheen. un der nomen fun zain muter iz geven Shelomit, di tochter fun Divrien, fun sheyvet Dan. 12 un me hot im araingezetst in vach, biz me vet zei basheiden loit dem moil fun Hashem.

13 hot Hashem geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 14 fir arois dem vos hot gesholten, oisen lager, un ale vos hoben gehert zolen onlenen zeyere hent oif zain kop, un di gantse eide zol im farshteinen. 15 un tsu di kinder fun Yisroel zolstu reden, azoi tsu zogen: yetveder man vos vet shilten zain G‑t, zol trogen zain zind. 16 un der vos lestert dem nomen fun Hashem, zol teiten geteit veren; farshteinen zol im farshteinen di gantse eide; vi der fremder azoi der ingeborener, az er lestert dem nomen, zol er geteit veren.

17 un az a man vet dershlogen emitsen a mentshen tsum toit, zol er teiten geteit veren. 18 un der vos dershlogt a beheime tsum toit, zol zi optsolen; a leben fari a leben. 19 un az a man vet machen zain chever a mum, zol geton veren tsu im azoi vi er hot geton: 20 a broch farj a broch, an oig far an oig, a tson far a tson; azoi vi der mum vos er vet machen dem mentshen, azoi zol gemacht veren tsu im. 21 yo, der vos dershlogt a beheime muz zi optsolen; un der vos dershlogt a mentshen muz geteit veren. 22 ein gezets zol zain bai ich, vi der fremder azoi zol zain der ingeborener, vorem ich bin Hashem Elokeichem.

23 un Moshe hot geredt tsu di kinder fun Yisroel, un zei hoben aroisgefirt dem vos hot gesholten oisen lager, un hoben im farvorfen mit shteiner; un di kinder fun Yisroel hoben geton azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen.

כה

bhar

un Hashem hot geredt tsu Mosheen oifen barg Sinai, azoi tsu zogen: red tsu di kinder fun Yisroel, un zolst zogen tsu zei: az ir vet kumen in dem land vos ich gib ich, zol dos land halten a shebt tsu Hashem. zeks yor zolstu farzeyen dain feld, un zeks yor zolstu arumshnaiden dain vaingorten, un inzamlen dem introg derfun. ober oifen zibeten yor zol zain a shebt fun ruung faran land, a shebt tsu Hashem; dain feld zolstu nisht farzeyen, un dain vaingorten zolstu nisht arumshnaiden.

dem nochvuks fun dain shnit zolstu nisht shnaiden, un di troiben fun daine nisht bashnitene vainshtoken zolstu nisht harbsten; a yor fun ruung zol es zain faran land. un di shebt-frucht fun land zol zain far ich tsum esen: far dir, un far dain knecht, un far dain dinst, un far dain gedungenem, un far dain ingevanderten, vos halt zich oif bai dir; un far dain beheime, un far der chaye vos in dain land, zol zain ir gantser introg tsum esen.

un zolst dir opּtseilen ziben Shabetaim yoren, ziben mol ziben yor; un di teg fun di ziben Shabetaim yoren velen dir zain nain un fertsik yor.

dentsmol zolstu aroislozen a shalung fun Shepher; in zibeten chodesh, in tsenten tog fun chodesh, um yom-kpּur, zolt ir aroislozen a Shepher in ier gantsen land. 10 un ir zolt heiliken dos fuftsikste yor, un oisrufen a frailozungk in land far ale ire bavoiner; Yuval zol es ich zain; un ir zolt ich umkeren itlecher tsu zain eigentum, un itlecher tsu zain mishpoche zolt ir ich umkeren. 11 Yuval zol dos fuftsikste yor ich zain; ir zolt nisht zeyen, un nisht shnaiden zaine nochvuksen, un nisht harbsten zaine nisht bashnitene vainshtoken. 12 vorem Yuval iz dos; heilik zol es ich zain; fun feld arop zolt ir esen zain tevuh. 13 in dem doziken yor fun Yuval zolt ir ich umkeren itlecher tsu zain eigentum. 14 un az ir vet farkoifen a farkoipung tsu dain chever, oder koifen fun der hant fun dain chever, zolt ir nisht naren einer dem anderen. 15 loit der tsol fun di yoren nochen Yuval zolstu koifen fun dain chever; loit der tsol fun tevuh-yoren zol er dir farkoifen. 16 loit der merkeit fun di yoren zolstu meren dem mekch derfun, un loit der minerkeit fun di yoren zolstu mineren dem mekch derfun; vorem di tsol fun tebuut farkoift er dir. 17 un ir zolt nisht naren einer dem anderen, un zolst moire hoben far dain G‑t, vorem ich bin Hashem Elokeichem. 18 un ir zolt ton maine chukkim, un hiten maine gezetsen, un zei ton, kedei ir zolt zitsen oif ier land in zicherkeit. 19 un dos land vet geben ir frucht, un ir vet esen tsu zat, un vet zitsen in zicherkeit deroif. 20 un az ir vet zogen: vos velen mir esen in zibeten yor? mir velen doch nisht zeyen, un nisht inzamlen undzer tevuh? 21 vel ich bafelen main brocha oif ich in dem zeksten yor, un es vet brengen tevuh far drai yor. 22 un az ir vet zeyen oifen achten yor, vet ir esen fun der tevuh, dos alte; bizen nainten yor, biz es kumt zain tevuh, vet ir esen dos alte. 23 un di erd zol nisht farkoift veren oif eibik, vorem tsu mir gehert di erd; vorem fremde un ingevanderte zeit ir bai mir. 24 un in dem gantsen land fun ier eigentum zolt ir geben der erd an oisleizung.

25 az dain bruder vet orim veren, un vet farkoifen fun zain eigentum, zol kumen zain korevl vos iz der nentster tsu im, un oisleizen dem farkoif fun zain bruder.m 26 un az a man vet nisht hoben kein oisleizer, ober zain hant vet veren farmeglech, un er vet tsunoifkrigen genug es oistsuleizen, 27 zol er barechenen di yoren fun zain farkoipung, un tsuriktsolen dem resht tsu dem man vos er hot tsu im farkoift; un er zol zich umkeren tsu zain eigentum. 28 oib ober zain hant ken nisht tsunoifkrigen genug im tsuriktsutsolen, zol zain farkoif blaiben in der hant fun dem vos hot es gekoift, biz dem yor fun Yuval, un um Yuval zol es aroisgein; un er zol zich umkeren tsu zain eigentum.

29 un az a man vet farkoifen a voinhoiz in a shtot mit a moier, zol zain oisleizrecht zain biz es endikt zich dos yor fun zain farkoipung; a yor zol zain zain oisleizrecht. 30 oib ober es vet nisht oisgeleizt veren biz es vert ful deroif a gants yor, zol dos hoiz vos in der shtot vos hot a moier, blaiben oif eibik bai dem vos hot es gekoift, oif zaine dor-dores; es zol nisht aroisgein um Yuval. 31 ober di haizer fun di derfer, vos hoben nisht kein moier rund arum, zolen tsugerechnt veren tsum feld fun land; zei zolen hoben an oisleizung, un um Yuval zolen zei aroisgein. 32 un di shtet fun di Leviim, di haizer fun di shtet fun zeyer eigentum – di Leviim hoben an eibik oisleizrecht. 33 un az me vet koifen fun di Leviim, zol dos farkoifte hoiz in der shtot fun zain eigentum aroisgein um Yuval, vorem di haizer fun di shtet fun di Leviim dos iz zeyer eigentum tsvishen di kinder fun Yisroel. 34 ober dos feld fun dem freyen pּlats arum zeyere shtet ken nisht farkoift veren, vorem an eibik eigentum iz dos zei.

35 un az dain bruder vet orim veren, un zain hant vet zain gefalen bai dir, zolstu im oifhalten vi a fremden un ingevanderten, az er zol kenen leben bai dir. 36 zolst nisht nemen fun im tsinzen oder merung, un zolst moire hoben far dain G‑t; kedei dain bruder zol kenen leben bai dir. 37 zolst im nisht geben dain gelt oif tsinzen, un dain esnvarg zolstu nisht geben oif merung. 38 ich bin Hashem Elokeichem vos hot ich aroisgetsoigen fun dem land Mitsrayim, ich tsu geben dos land Kenaan, tsu zain tsu ich tsum Elokim (dain Elokim).

39 un az dain bruder vet orim veren bai dir, un vet zich farkoifen tsu dir, zolstu nisht arbeten mit im azoi vi me arbet mit a knecht. 40 vi a gedungener, vi an ingevanderter, zol er zain bai dir; biz dem yor fun Yuval zol er dinen bai dir. 41 dentsmol zol er aroisgein fun dir, er un zaine kinder mit im, un er zol zich umkeren tsu zain mishpoche, un tsu dem eigentum fun zaine elteren zol er zich umkeren. 42 vorem maine knecht zainen zei, vos ich hob zei aroisgetsoigen fun land Mitsrayim; zei toren nisht farkoift veren vi me farkoift a knecht. 43 zolst nisht geveltiken iber im mit hartikeit, un zolst moire hoben far dain G‑t. 44 un dain knecht un dain dinst, vos velen zain bai dir – fun di felker vos arum ich, fun zei zolt ir koifen a knecht oder a dinst. 45 un oich fun di kinder fun di ingevanderte vos halten zich oif bai ich, fun zei kent ir koifen, un fun zeyere mishpoches vos bai ich, vos zei hoben geboren in ier land; un zei kenen ich veren tsum eigentum. 46 un ir kent zei lozen birushe tsu eyere kinder noch ich, tsu arben far an eigentum; oif eibik kent ir arbeten mit zei; ober iber eyere brider, di kinder fun Yisroel, einer iberen anderen, zolt ir nisht geveltiken mit hartikeit.

47 un az di hant fun dem fremden oder dem ingevanderten bai dir vet veren farmeglech, un dain bruder vet orim veren leben im, un vet zich farkoifen tsu dem ingevanderten fremden bai dir, oder tsu an opshtam fun a fremdns mishpoche, 48 ken er, nochdem vi er hot zich farkoift, hoben an oisleizung; einer fun zaine brider ken im oisleizen; 49 oder zain feter, oder zain feters zun ken im oisleizen, oder emitser a laib-krub fun zain mishpoche ken im oisleizen; oder, oib zain hant vert farmeglech, ken er zich alein oisleizen. 50 un er zol zich oisrechenen mit zain koifer, fun dem yor vos er hot zich farkoift tsu im biz dem yor fun Yuval, un dos gelt fun zain farkoipung zol oisgevorfen veren loit der tsol fun yoren; azoi vi di teg fun a gedungenem zol zain vos er iz opּgeven bai im. 51 sai es zainen noch do fil yoren, zol er loit zei tsuriktsolen fun zain koipgelt far zain oisleizung, 52 un sai es zainen gebliben vintsik yoren biz dem yor fun Yuval, zol er zich mit im oisrechenen; vi noch zaine yoren zol er tsuriktsolen far zain oisleizung. 53 azoi vi a gedungener fun yor tsu yor zol er zain bai im; er zol nisht geveltiken iber im mit hartikeit far daine oigen. 54 un oib er vet nisht oisgeleizt veren oif di dozike oifanem, zol er aroisgein in yor fun Yuval, er un zaine kinder mit im. 55 vorem tsu mir zainen di kinder fun Yisroel knecht; maine knecht zainen zei, vos ich hob zei aroisgetsoigen fun land Mitsrayim: ich bin Hashem Elokeichem.

כו

ir zolt ich nisht machen opgeter, un a geshnitsten gets un a zailshtein zolt ir ich nisht oifshtelen, un a shteinbild zolt ir nisht shtelen in ier land, zich tsu buken far im, vorem ich bin Hashem Elokeichem.

maine Shabetaim zolt ir hiten, un far main mikdash zolt ir hoben opּshai: ich bin Hashem.

bchֻkotai

oib ir vet gein in maine chukkim, un hiten maine gebot, un zei ton, vel ich geben eyere regns in zeyer tsait, un di erd vet geben ir tevuh, un der boim fun feld vet geben zain frucht. un dreshen vet greichen bai ich biz harbsten, un harbsten vet greichen biz zerie-tsait; un ir vet esen ier broit tsu zat, un zitsen in zicherkeit in ier land. un ich vel geben shalom in land, un ir vet zich leigen, un keiner vet nisht shreken; un ich vel oisroten a beize chaye fun land, un a shverd vet nisht durchgein in ier land. un ir vet nochyogen eyere faint, un zei velen falen far ich durchen shverd. un finf fun ich velen nochyogen hundert, un hundert fun ich velen nochyogen Tzoan toizent, un eyere faint velen falen far ich durchen shverd. un ich vel zich keren tsu ich, un vel ich fruchpּern un ich meren, un ich vel oifshtelen main bris mit ich. 10 un ir vet esen alte, gor alte tevuh, un ir vet aroisramen di alte fun vegen der naier. 11 un ich vel machen main mishken tsvishen ich, un main zel vet ich nisht farumverdiken. 12 un ich vel umgein tsvishen ich, un ich vel zain ier G‑t, un ir vet zain main folk. 13 ich bin Hashem Elokeichem, vos hob ich aroisgetsoigen fun land Mitsrayim fun tsu zain knecht tsu zei, un ich hob tsebrachen di shtangen fun ier yoch, un hob ich gefirt mit an oifgehoibenem kop.

14 oib ober ir vet nisht tsuheren tsu mir, un vet nisht ton ale di dozike gebot, 15 un oib maine chukkim vet ir farachten, un oib maine gezetsen vet farumverdiken ier zel, nisht tsu ton ale maine gebot, kedei ir zolt farshteren main bris, 16 vel ich oich ton dos dozike tsu ich: ich vel onzetsen oif ich a behole – di der, un kadoches, vos machen oisgein di oigen un farshmachten di zel. un ir vet zeyen ier zomen umnisht, vorem eyere faint velen es oifesen. 17 un ich vel keren main ponem akegen ich, un ir vet geshlogen veren far eyere faint, un eyere sonem velen geveltiken iber ich; un ir vet loifen ven keiner yogt ich nisht.

18 un oib ir vet bai alem dem nisht tsuheren tsu mir, vel ich ich ziben mol mer shtrofen far eyere zind. 19 un ich vel tsebrechen ier shtoltse macht, un vel machen ier himel azoi vi aizen, un ier erd azoi vi kuper. 20 un ier koiech vet avekgein umnisht, un ier erd vet nisht geben ir tevuh, un der boim fun land vet nisht geben zain frucht.

21 un oib ir vet gein mir dervider, un vet nisht velen tsuheren tsu mir, vel ich ziben mol meren oif ich shlek, loit eyere zind. 22 un ich vel onshiken oif ich di chaye fun feld, un zi vet ich baroiben fun kinder, un farshnaidenn eyere beheimes, un ich farmineren; un eyere vegen velen farvist veren.

23 un oib ir vet dermit mir nisht oisgemusrt veren, un ir vet gein mir dervider, vel ich oich gein ich dervider, 24 un ich oich vel ich shlogen ziben mol far eyere zind. 25 un ich vel brengen oif ich a shverd, vos vet zich noikem zain di nekome fun dem bris, un ir vet zich farklaiben in eyere shtet. un ich vel onshiken a mageyfe tsvishen ich, un ir vet gegeben veren in der hant fun dem faint. 26 az ich vel ich tsebrechen dem unterlen fun broit, velen Tzoan vaiber baken ier broit in ein oiven, un zei velen opּbrengen ier broit oifen vog, un ir vet esen un nisht zato veren.

27 un oib ir vet noch dem nisht tsuheren tsu mir, un ir vet gein mir dervider, 28 vel ich gein ich dervider mit grimtsoren, un ich oich vel ich shtrofenp ziben mol far eyere zind. 29 un ir vet esen dos fleish fun eyere zin, un dos fleish fun eyere techter vet ir esen. 30 un ich vel fartiliken eyere Bamot, un vel farshnaidenq eyere zunzailen, un ahinton eyere pegorim oif di pegorim fun eyere getsen, un main zel vet ich farumverdiken. 31 un ich vel machen fun eyere shtet a Choreven, un vel farvisten eyere heiliktumen, un vel nisht shmeken eyere geshmake riches. 32 un ich vel farvisten dos land, un eyere faint vos zitsen derin, velen gafen iber ir. 33 un ich vel ich tseshpּreiten tsvishen di felker, un ich vel aroistsien noch ich a shverd, un ier land vet zain a vistenish un eyere shtet velen zain a Choreven. 34 dentsmol vet dos land optsolen ire Shabetaim – ale teg vos es vet vist zain, un ir vet zain in dem land fun eyere faint; dentsmol vet dos land ruen, un batsolen ire Shabetaim. 35 ale teg vos es vet vist zain, vet es ruen vi es hot nisht geres in eyere Shabetaim, ven ir zeit gezesen deroif. 36 un di vos velen blaiben fun ich, vel ich arainbrengen a shrekedikeit in zeyer hartsen, in di lender fun zeyer faint, un zei vet nochyogen der shorch fun a getribenem blat, un zei velen loifen vi me loift fun shverd, un falen ven keiner yogt nisht. 37 un zei velen geshtroichlt veren einer on anderen, azoi vi faran shverd, ven keiner yogt nisht; un ir vet nisht hoben kein tekume far eyere faint. 38 un ir vet untergein tsvishen di felker, un dos land fun eyere faint vet ich oifesen. 39 un di geblibene fun ich velen ingein far zeyer zind in di lender fun eyere faint; un oich far di zind fun zeyere elteren velen zei ingein azoi vi yene. 40 un zei velen zich moide zain oif zeyere zind, un oif di zind fun zeyere elteren, in zeyer felshung, vos zei hoben gefelsht on mir, un oich vos zei zainen gegangen mir dervider;

41 vos derfar bin ich oich zei gegangen dervider, un hob zei gebracht in dem land fun zeyere faint. oib zeyer umbashniten harts vet dentsmol veren untertenik, un zei velen dentsmol hoben opּgetsolt far zeyere zind, 42 vel ich zich dermonen on main bris mit Yaakoven, un oich on main bris mit Yitzchaken, un oich on main bris mit Avrahamen vel ich zich dermonen, un on dem land vel ich zich dermonen. 43 vorem dos land vet zain farlozen on zei, un vet optsolen ire Shabetaim, ven es vet zain vist on zei; un zei velen optsolen far zeyere zind; vail un bavail maine gezetsen hoben zei faracht, un maine chukkim hot farumverdikt zeyer zel. 44 ober afile dentsmol, ven zei velen zain in dem land fun zeyere faint, vel ich zei nisht farachten, un vel zei nisht farumverdiken, zei tsu farlenden, tsu farshteren main bris mit zei, vorem ich bin Hashem zeyer G‑t. 45 un ich vel zich dermonen fun zeyertvegen on dem bris mit di ershte (avot), vos ich hob zei aroisgetsoigen fun land Mitsrayim far di oigen fun di felker, zei tsu zain tsum Elokim: ich bin Hashem.

46 dos zainen di chukkim un di gezetsen un di lernungen vos Hashem hot gegeben tsvishen im un tsvishen di kinder fun Yisroel oifen barg Sinai durch der hant fun Mosheen.

כז

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: red tsu di kinder fun Yisroel, un zolst zogen tsu zei: az a man vet klor aroisreden a neyder fun nefoshes tsu Hashem, loit dain shatsung, zol dain shatsung zain far a Zecher fun tsvantsik yor alt un biz zechtsik yor alt – zol dain shatsung zain fuftsik shekl zilber, oifen heiliken shekl. un oib dos iz a nekeyve, zol dain shatsung zain draisik shekl. un oib fun finf yor alt un biz tsvantsik yor alt, zol dain shatsung zain, a Zecher tsvantsik shekl, un far a nekeyve Tzoan shekl. un oib fun a chodesh alt un biz finf yor alt, zol dain shatsung zain, a Zecher finf shekl zilber, un far a nekeyve zol dain shatsung zain drai shekl zilber. un oib fun zechtsik yor alt un hecher, oib a Zecher, zol dain shatsung zain fuftsen shekl, un far a nekeyve Tzoan shekl. un oib er iz tsu orim far dain shatsung, zol men im shtelen faran koyen, un der koyen zol im opּshatsen; loit vi es farmogt di hant fun dem vos tut dem neyder, zol im opּshatsen der koyen.

un oib dos iz a beheime vos me iz makrev derfun a korben tsu Hashem, zol alts vos er git fun azelche tsu Hashem, zain heilik. 10 er tor es nisht toishen un tor dos nisht umbaiten, besers oif ergeren, oder ergers oif beseren; un oib umbaiten vet er umbaiten a beheime far a beheime, zol i zi i ir umbait zain heilik. 11 un oib dos iz vaser es iz umreine beheime, vos me iz derfun nisht makrev a korben tsu Hashem, zol er shtelen di beheime faran koyen, 12 un der koyen zol zi opּshatsen, oib zi iz gut oder shlecht; azoi vi du, der koyen, shatsst, azoi zol zain. 13 un oib oisleizen vil er zi oisleizen, zol er tsuleigen a finftl derfun tsu dain shatsung.

14 un az a man vet heiliken zain hoiz heilik tsu Hashem, zol es der koyen opּshatsen, oib es iz gut oder shlecht; azoi vi der koyen vet es opּshatsen, azoi zol bashtein. 15 un oib der vos heilikt es vil oisleizen zain hoiz, zol er tsuleigen dertsu a finftl fun dem gelt fun dain shatsung, un es zol blaiben bai im.

16 un oib fun dem feld fun zain eigentum vet a man heiliken tsu Hashem, zol dain shatsung zain loit der zerie derfun: di zerie fun a Chamor gershten in fuftsik shekl zilber. 17 oib er vet heiliken zain feld fun dem yor fun Yuval, zol es bashtein loit dain shatsung.

18 un oib er vet heiliken zain feld nochen Yuval, zol im der koyen barechenen dos gelt loit der tsol fun di yoren vos zainen gebliben biz dem yor fun Yuval, un an aropּrechenung zol gemacht veren fun dain shatsung. 19 un oib oisleizen vil oisleizen dos feld der vos heilikt es, zol er tsuleigen dertsu a finftl fun dem gelt fun dain shatsung, un es zol zich opּshtelen bai im. 20 oib ober er vet nisht oisleizen dos feld, oder oib me hot farkoift dos feld tsu an ander mentshen, ken es mer nisht oisgeleizt veren. 21 un dos feld, ven es geit arois um Yuval, zol zain heilik tsu Hashem, azoi vi a feld fun Chorem; tsum koyen zol geheren dos eigentum derfun.

22 un oib er vet heiliken tsu Hashem zains a gekoift feld, vos iz nisht fun dem feld fun zain eigentum, 23 zol im der koyen barechenen dem batref fun dain shatsung biz dem yor fun Yuval, un er zol geben dain shatsung in dem eigenem tog, heilik tsu Hashem. 24 in yor fun Yuval zol dos feld zich umkeren tsu dem vos er hot es fun im gekoift, vos tsu im gehert dos eigentum fun dem land. 25 un dain yetveder shatsung zol zain oifen heiliken shekl; tsvantsik geroh zol zain der shekl.

26 ober a bechor tsvishen beheimes, vos gehert durch zain bechorhshaft tsu Hashem, im darf keiner nisht heiliken; sai an oks, sai a Shaaphs,r gehert er tsu Hashem. 27 un oib fun an umreiner beheime, zol men oisleizen loit dain shatsung, un tsuleigen dertsu a finftl derfun; un oib er vet nisht oisgeleizt veren, zol er farkoift veren loit dain shatsung.

28 ober kein Chorem vos emitser vet machen Chorem tsu Hashem, fun alts vos er hot, fun mentshen, oder fun beheimes, oder fun dem feld fun zain eigentum, ken nisht farkoift veren, un nisht oisgeleizt veren; itlecher Chorem iz a heilikste heilikeit tsu Hashem. 29 kein Chorem vos vet gemacht veren Chorem fun mentshen, ken nisht oisgeleizt veren; teiten muz er geteit veren.

30 un itlecher maiser fun der erd, fun zomen fun der erd, fun frucht fun boim, gehert tsu Hashem; heilik tsu Hashem. 31 un oib oisleizen vil a man oisleizen teil fun zain maiser, zol er tsuleigen dertsu a finftl derfun. 32 un itlecher maiser fun rinder un shof – fun alts vos geit unter der rut, zol der tsenter zain heilik tsu Hashem. 33 men zol nisht nochzuchen oib er iz gut oder shlecht, un me zol im nisht umbaiten; un oib umbaiten vet men im umbaiten, zol i er i zain umbait zain heilik; er ken nisht oisgeleizt veren.

34 dos zainen di gebot vos Hashem hot geboten Mosheen far di kinder fun Yisroel oifen barg Sinai.

NUM - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023

bmidabr

bmidabr

bmidabr

bmidabr

א

un Hashem hot geredt tsu Mosheen in midbar Sinai, in ohl-moed, in ershten tog fun tsveiten chodesh, in tsveiten yor noch zeyer aroisgein fun land Mitsrayim, azoi tsu zogen:

nemt oif dem Mispar fun der gantser eide fun di kinder fun Yisroel loit zeyere mishpoches, loit zeyere foterhaizer, noch der tsol fun nemen, yetveder manspּarshoin, loit zeyere kef. fun tsvantsik yor alt un hecher, itlechen in Yisroel vos geit arois in cheil, zolt ir zei tseilen loit zeyere machnus, du un Aharon.

un mit ich zolen zain tsu man, tsu man fun a sheyvet, a man vos iz der hoipt fun zain foterhoiz. un dos zainen di nemen fun di mener vos zolen shtein mit ich: fun Reuven, Elitzur der zun fun Shedeuren. fun Shimon, shlumiel der zun fun Tzurishaddaien. fun Yehudah, Nachshon der zun fun Amminadaven. fun Yissakhar, Netanel der zun fun Tzuaren.

fun Zevulun, Eliav der zun fun Cholonen. 10 fun di kinder fun Yosef: fun Ephrayim, Elishama der zun fun Ammihuden; fun Menasheh, Gamliel der zun fun Pedahtzuren. 11 fun Binyamin, Avidan der zun fun gideonin. 12 fun Dan, Achiezer der zun fun Ammishaddaien. 13 fun Asher, Pagiel der zun fun Okhranen. 14 fun Gad, Elyasape der zun fun Deuelen. 15 fun Naphtali, Achira der zun fun Enanen.

16 di dozike zainen geven gerufene fun der eide,s firshten fun zeyere fotershtamen; di hoiptlait fun di toiznten fun Yisroel zainen zei geven. 17 un Moshe un Aharon hoben genumen di dozike mener vos zainen ongerufen mit di nemen, 18 un zei hoben ingezamlt di gantse eide in ershten tog fun tsveiten chodesh; un zei hoben ongegeben zeyer geburt loit zeyere mishpoches, loit zeyere foterhaizer, noch der tsol fun nemen, fun tsvantsik yor alt un hecher, loit zeyere kef. 19 azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen, hot er zei getseilt in midbar Sinai.

20 un di kinder fun Reuven, Yisroels bechor, zeyere geburten loit zeyere mishpoches, loit zeyere foterhaizer, noch der tsol fun nemen, loit zeyere kef, yetveder manspּarshoin fun tsvantsik yor alt un hecher, itlecher vos geit arois in cheil – 21 zeyere getseilte, fun sheyvet Reuven, zainen geven zeks un fertsik toizent un finf hundert.

22 fun di kinder fun Shimon, zeyere geburten loit zeyere mishpoches, loit zeyere foterhaizer, zaine getseilte noch der tsol fun nemen, loit zeyere kef, yetveder manspּarshoin fun tsvantsik yor alt un hecher, itlecher vos geit arois in cheil – 23 zeyere getseilte, fun sheyvet Shimon, nain un fuftsik toizent un drai hundert.

24 fun di kinder fun Gad, zeyere geburten loit zeyere mishpoches, loit zeyere foterhaizer, noch der tsol fun nemen, fun tsvantsik yor alt un hecher, itlecher vos geit arois in cheil – 25 zeyere getseilte, fun sheyvet Gad, finf un fertsik toizent un zeks hundert un fuftsik.

26 fun di kinder fun Yehudah, zeyere geburten loit zeyere mishpoches, loit zeyere foterhaizer, noch der tsol fun nemen, fun tsvantsik yor alt un hecher, itlecher vos geit arois in cheil – 27 zeyere getseilte, fun sheyvet Yehudah, fir un zibetsik toizent un zeks hundert.

28 fun di kinder fun Yissakhar, zeyere geburten loit zeyere mishpoches, loit zeyere foterhaizer, noch der tsol fun nemen, fun tsvantsik yor alt un hecher, itlecher vos geit arois in cheil – 29 zeyere getseilte, fun sheyvet Yissakhar, fir un fuftsik toizent un fir hundert.

30 fun di kinder fun Zevulun, zeyere geburten loit zeyere mishpoches, loit zeyere foterhaizer, noch der tsol fun nemen, fun tsvantsik yor alt un hecher, itlecher vos geit arois in cheil – 31 zeyere getseilte, fun sheyvet Zevulun, ziben un fuftsik toizent un fir hundert.

32 fun di kinder fun Yosef: fun di kinder fun Ephrayim, zeyere geburten loit zeyere mishpoches, loit zeyere foterhaizer, noch der tsol fun nemen, fun tsvantsik yor alt un hecher, itlecher vos geit arois in cheil – 33 zeyere getseilte, fun sheyvet Ephrayim, fertsik toizent un finf hundert.

34 fun di kinder fun Menasheh, zeyere geburten loit zeyere mishpoches, loit zeyere foterhaizer, noch der tsol fun nemen, fun tsvantsik yor alt un hecher, itlecher vos geit arois in cheil – 35 zeyere getseilte, fun sheyvet Menasheh, tsvei un draisik toizent un tsvei hundert.

36 fun di kinder fun Binyamin, zeyere geburten loit zeyere mishpoches, loit zeyere foterhaizer, noch der tsol fun nemen, fun tsvantsik yor alt un hecher, itlecher vos geit arois in cheil – 37 zeyere getseilte, fun sheyvet Binyamin, finf un draisik toizent un fir hundert.

38 fun di kinder fun Dan, zeyere geburten loit zeyere mishpoches, loit zeyere foterhaizer, noch der tsol fun nemen, fun tsvantsik yor alt un hecher, itlecher vos geit arois in cheil – 39 zeyere getseilte, fun sheyvet Dan, tsvei un zechtsik toizent un ziben hundert.

40 fun di kinder fun Asher, zeyere geburten loit zeyere mishpoches, loit zeyere foterhaizer, noch der tsol fun nemen, fun tsvantsik yor alt un hecher, itlecher vos geit arois in cheil – 41 zeyere getseilte, fun sheyvet Asher, ein un fertsik toizent un finf hundert.

42 di kinder fun Naphtali, zeyere geburten loit zeyere mishpoches, loit zeyere foterhaizer, noch der tsol fun nemen, fun tsvantsik yor alt un hecher, itlecher vos geit arois in cheil – 43 zeyere getseilte, fun sheyvet Naphtali, drai un fuftsik toizent un fir hundert.

44 dos zainen di getseilte vos Moshe un Aharon hoben getseilt, un di firshten fun Yisroel; tsvelf man, tsu ein man fun zain foterhoiz zainen zei geven. 45 un ale getseilte fun di kinder fun Yisroel loit zeyere foterhaizer, fun tsvantsik yor alt un hecher, itlecher vos geit arois in cheil – in Yisroel, zainen geven 46 ale getseilte zainen geven zeks mol hundert toizent un drai toizent un finf hundert un fuftsik. 47 ober di Leviim loit zeyer fotershtam zainen nisht getseilt gevoren tsvishen zei.

48 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 49 dem sheyvet Levi ober zolstu nisht tseilen, un zeyer tsol zolstu nisht oifnemen tsvishen di kinder fun Yisroel. 50 nor du shtel di Leviim iber dem mishken fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},t un iber ale zaine keilim, un iber alts vos gehert tsu im; zei zolen trogen dem mishken, un ale zaine keilim, un zei zolen im badinen; un rund arum dem mishken zolen zei lageren. 51 un baim tsien fun mishken zolen im di Leviim aropnemen, un baim ruen fun mishken zolen im di Leviim oifshtelen, un der fremder vos genent zol geteit veren. 52 un di kinder fun Yisroel zolen lageren itlecher in zain lager, un itlecher bai zain fonu, loit zeyere machnus. 53 un di Leviim zolen lageren rund arum dem mishken fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}, kedei es zol nisht zain a tsorenv oif der eide fun di kinder fun Yisroel. un di Leviim zolen hiten di hitung fun dem mishken fun eides.

54 un di kinder fun Yisroel hoben azoi geton; azoi vi alts vos Hashem hot bafoilen Mosheen, azoi hoben zei geton.

ב

un Hashem hot geredt tsu Mosheen un tsu Aharonen, azoi tsu zogen:

itlecher bai zain fon, loit di tseichens fun zeyere foterhaizer, zolen lageren di kinder fun Yisroel; akegniber rund arum dem ohl-moed zolen zei lageren. un di vos lageren in mizrech tsu zunoifgang zolen zain: di fon fun dem lager fun Yehudah loit zeyere machnus, mit dem firsht fun di kinder fun Yehudah, Nachshon dem zun fun Amminadaven, un zain cheil – zeyere getseilte, fir un zibetsik toizent un zeks hundert. un di vos lageren leben im: sheyvet Yissakhar, mit dem firsht fun di kinder fun Yissakhar, Netanel dem zun fun Tzuaren, un zain cheil – zaine getseilte, fir un fuftsik toizent un fir hundert; sheyvet Zevulun, mit dem firsht fun di kinder fun Zevulun, Eliav dem zun fun Cholonen, un zain cheil – zaine getseilte, ziben un fuftsik toizent un fir hundert. ale getseilte fun dem lager fun Yehudah: hundert un achtsik toizent un zeks toizent un fir hundert, loit zeyere machnus. zei zolen tsien tsuersht.

10 di fon fun dem lager fun Reuven zol zain tsu dorem, loit zeyere machnus, mit dem firsht fun di kinder fun Reuven, Elitzur dem zun fun Shedeuren, 11 un zain cheil – zaine getseilte, zeks un fertsik toizent un finf hundert. 12 un di vos lageren leben im: sheyvet Shimon, mit dem firsht fun di kinder fun Shimon, shlumiel dem zun fun Tzurishaddaien, 13 un zain cheil – zeyere getseilte, nain un fuftsik toizent un drai hundert; 14 un sheyvet Gad, mit dem firsht fun di kinder fun Gad, Elyasape dem zun fun Reuelen, 15 un zain cheil – zeyere getseilte, finf un fertsik toizent un zeks hundert un fuftsik.

16 ale getseilte fun dem lager fun Reuven, hundert toizent un ein un fuftsik toizent un fir hundert un fuftsik, loit zeyere machnus. un zei zolen tsien di tsveite.

17 un der ohl-moed, der lager fun di Leviim, zol tsien in miten fun di lageren; azoi vi zei ruen, azoi zolen zei tsien; itlecher oif zain ort loit zeyere fones.

18 di fon fun dem lager fun Ephrayim loit zeyer machnus zol zain tsu mayrev, mit dem firsht fun di kinder fun Ephrayim, Elishama dem zun fun Ammihuden, 19 un zain cheil – zeyere getseilte, fertsik toizent un finf hundert. 20 un leben im sheyvet Menasheh, mit dem firsht fun di kinder fun Menasheh, Gamliel dem zun fun Pedahtzuren, 21 un zain cheil – zeyere getseilte, tsvei un draisik toizent un tsvei hundert; 22 un sheyvet Binyamin, mit dem firsht fun di kinder fun Binyamin, Avidan dem zun fun gideonin, 23 un zain cheil – zeyere getseilte, finf un draisik toizent un fir hundert. 24 ale getseilte fun dem lager fun Ephrayim, hundert toizent un acht toizent un hundert, loit zeyere machnus. un zei zolen tsien di drite.

25 di fon fun dem lager fun Dan zol zain tsu tsafón, loit zeyere machnus, mit dem firsht fun di kinder fun Dan, Achiezer dem zun fun Ammishaddaien, 26 un zain cheil – zeyere getseilte, tsvei un zechtsik toizent un ziben hundert. 27 un di vos lageren leben im: sheyvet Asher, mit dem firsht fun di kinder fun Asher, Pagiel dem zun fun Okhranen, 28 un zain cheil – zeyere getseilte, ein un fertsik toizent un finf hundert; 29 un sheyvet Naphtali, mit dem firsht fun di kinder fun Naphtali, Achira dem zun fun Enanen, 30 un zain cheil – zeyere getseilte, drai un fuftsik toizent un fir hundert. 31 ale getseilte fun dem lager fun Dan, hundert toizent un ziben un fuftsik toizent un zeks hundert. zei zolen tsien tsuletst loit zeyere fones.

32 dos zainen di getseilte fun di kinder fun Yisroel, loit zeyere foterhaizer; ale getseilte fun di lageren, loit zeyere machnus, zainen geven zeks mol hundert toizent un drai toizent un finf hundert un fuftsik. 33 ober di Leviim zainen nisht getseilt gevoren tsvishen di kinder fun Yisroel; azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen.

34 un di kinder fun Yisroel hoben geton azoi vi alts vos Hashem hot bafoilen Mosheen; azoi hoben zei geres loit zeyere fones, un azoi hoben zei getsoigen, itlecher loit zaine mishpoches, bai zain foterhoiz.

ג

un dos zainen di geburten fun Aharonen un fun Mosheen, ven Hashem hot geredt mit Mosheen oifen barg Sinai. un dos zainen di nemen fun Aharons zin: der bechor Nadav, un Avihu, Elazar, un Itamar. dos zainen di nemen fun Aharons zin, di gezalbte koyanim vos me hot derfilt zeyer hant tsu ton di kehune. un Nadav un Avihu zainen geshtorben far Hashem ven zei hoben gebracht fremd faier far Hashem, in midbar Sinai, un kein kinder hoben zei nisht gehat; un Elazar un Itamar zainen gevoren koyanim leben zeyer foter Aharonen.

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: mach genenen dem sheyvet Levi, un zolst im shtelen far Aharon dem koyen, un zei zolen im badinen. un zei zolen hiten zain hitung un di hitung fun der gantser eide faran ohl-moed, tsu dinen dem dinst fun mishken.

un zei zolen hiten ale keilim fun ohl-moed, un di hitung fun di kinder fun Yisroel, tsu dinen dem dinst fun mishken. zolst geben di Leviim tsu Aharonen un tsu zaine zin; opgegeben zainen zei opgegeben tsu im fun di kinder fun Yisroel. 10 un Aharonen un zaine zin zolstu bafelen, zei zolen hiten zeyer kehune, un der fremder vos genent zol geteit veren.

11 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 12 un ich, ze, hob genumen di Leviim fun tsvishen di kinder fun Yisroel anshtotw itlechen bechor vos efent dem tracht tsvishen di kinder fun Yisroel; un di Leviim zolen geheren tsu mir. 13 vorem tsu mir gehert itlecher bechor; in dem tog vos ich hob dershlogen itlechen bechor in land Mitsrayim hob ich geheilikt tsu mir itlechen bechor in Yisroel, fun a mentshen biz a beheime. tsu mir zolen zei geheren: ich bin Hashem.

14 un Hashem hot geredt tsu Mosheen in midbar Sinai, azoi tsu zogen:

15 tseil di kinder fun Levi loit zeyere foterhaizer, loit zeyere mishpoches; itlechen manspּarshoin fun a chodesh alt un hecher zolstu zei tseilen.

16 un Moshe hot zei getseilt loit dem moil fun Hashem, azoi vi er iz bafoilen gevoren. 17 un dos zainen geven di zin fun Levien mit zeyere nemen: Gershon, un Kohat, un Merari. 18 un dos zainen di nemen fun di zin fun Gershonen loit zeyere mishpoches: Livni, un Shimei.

19 un di zin fun Kohaten loit zeyere mishpoches: Amram, un Yitzhar, Chevron, un euziel. 20 un di zin fun Merarien loit zeyere mishpoches: Machli, un Mushi. dos zainen di mishpoches fun Levi loit zeyere foterhaizer.

21 fun Gershonen di mishpoche fun di Lavanim, un di mishpoche fun di Shamaim; dos zainen di mishpoches fun di gershunim. 22 zeyere getseilte loit der tsol fun ale manspּarshoinen fun a chodesh alt un hecher – zeyere getseilte zainen geven ziben toizent un finf hundert. 23 di mishpoches fun di gershunim hoben gelagert hinter dem mishken tsu mayrev. 24 un der firsht fun dem foterhoiz fun di gershunim iz geven Elyasape der zun fun Laelen. 25 un di hitung fun di kinder fun Gershon baim ohl-moed iz geven der mishken, un dos getselt, zain tsudek, un der tirforhang fun ohl-moed, 26 un di arumhangen fun dem hoif, un der tirforhang fun dem hoif vos rund arum dem mishken un dem mizbeyech, un zaine shtrik, mit ale zaine tsubaher.

27 un fun Kohaten di mishpoche fun di Amramim, un di mishpoche fun di Yitzharim, un di mishpoche fun di Chevronim, un di mishpoche fun di euzielim; dos zainen di mishpoches fun di Kohatim: 28 loit der tsol fun ale manspּarshoinen fun a chodesh alt un hecher, acht toizent un zeks hundert vos hiten di hitung fun mikdash. 29 di mishpoches fun di kinder fun Kohat hoben gelagert bein zeit fun mishken, tsu dorem. 30 un der firsht fun dem foterhoiz fun di mishpoches fun di Kohatim iz geven Elitzaphan der zun fun euzielen.

31 un zeyer hitung iz geven der orn, un der tish, un di menoyre, un di mizbeyches, un di heilike keilim vos me dint mit zei, un der forhang, un ale zaine tsubaher.

32 un der firsht iber di firshten fun di Leviim iz geven Elazar der zun fun Aharon dem koyen, der oifzeer iber di vos hiten di hitung fun dem heiliktum.

33 fun Merarien di mishpoche fun di Macholim, un di mishpoche fun di Mushim; dos zainen di mishpoches fun Merari. 34 un zeyere getseilte loit der tsol fun ale manspּarshoinen fun a chodesh alt un hecher zainen geven zeks toizent un tsvei hundert. 35 un der firsht fun dem foterhoiz fun di mishpoches fun Merari iz geven Tzuriel der zun fun Avihayilen. zei hoben gelagert bein zeit fun mishken tsu tsafón. 36 un di geshtelte hitung fun di kinder fun Merari iz geven: di breter fun mishken, un zaine riglen, un zaine zailen, un zaine shvelen, un ale zaine keilim, un ale zaine tsubaher; 37 un di zailen fun hoif rund arum, un zeyere shvelen, un zeyere fleklech, un zeyere shtrik.

38 un di vos hoben gelagert far dem mishken tsu mizrech, far dem ohl-moed tsu zunoifgang, zainen geven Moshe, un Aharon un zaine zin, vos hoben gehit di hitung fun mikdash, far der hitung fun di kinder fun Yisroel; un der fremder vos genent, hot gezolt geteit veren.

39 ale getseilte fun di Leviim, vos Moshe un Aharon hoben getseilt loit dem moil fun Hashem, noch zeyere mishpoches, ale manspּarshoinen fun a chodesh alt un hecher, tsvei un tsvantsik toizent.

40 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: tseil ale ershtgeborene manspּarshoinen fun di kinder fun Yisroel fun a chodesh alt un hecher, un nem oif di tsol fun zeyere nemen. 41 un zolst nemen far mir, Hashem, di Leviim anshtotx ale Bekherim tsvishen di kinder fun Yisroel, un di beheimes fun di Leviim anshtot ale Bekherim tsvishen di beheimes fun di kinder fun Yisroel.

42 un Moshe hot ibergetseilt, azoi vi Hashem hot im bafoilen, ale Bekherim tsvishen di kinder fun Yisroel. 43 un ale ershtgeborene manspּarshoinen, loit der tsol fun nemen, fun a chodesh alt un hecher, noch zeyere getseilte, zainen geven tsvei un tsvantsik toizent un tsvei hundert un drai un zibetsik.

44 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 45 nem di Leviim anshtoty ale Bekherim tsvishen di kinder fun Yisroel, un di beheimes fun di Leviim anshtot zeyere beheimes, un di Leviim zolen geheren tsu mir. ich bin Hashem. 46 un tsum oisleiz far di tsvei hundert un drai un zibetsik fun di Bekherim fun di kinder fun Yisroel vos kumen ois mer fun di Leviim, 47 zolstu nemen tsu finf, tsu finf shekl fun a kop; oifen heiliken shekl zolstu es nemen, tsvantsik geroh der shekl. 48 un zolst geben dos gelt tsu Aharonen un tsu zaine zin: dem oisleiz far di vos kumen ois mer tsvishen zei.

49 hot Moshe genumen dos oisleizgelt fun di vos zainen oisgekumen mer vi di vos zainen oisgeleizt gevoren durch di Leviim; 50 fun di Bekherim fun di kinder fun Yisroel hot er genumen dos gelt: toizent un drai hundert un finf un zechtsik, oifen heiliken shekl. 51 un Moshe hot gegeben dos oisleizgelt tsu Aharonen un tsu zaine zin, loit dem moil fun Hashem, azoi vi Hashem hot Mosheen bafoilen.

ד

un Hashem hot geredt tsu Mosheen un tsu Aharonen, azoi tsu zogen:

nem oif di tsol fun di kinder fun Kohat fun tsvishen di kinder fun Levi, loit zeyere mishpoches, loit zeyere foterhaizer, fun draisik yor alt un hecher, un biz fuftsik yor alt, itlechen vos geit arain in dinst, tsu ton arbet in ohl-moed. dos iz der dinst fun di kinder fun Kohat in ohl-moed arum di heilikste heilikeiten: Aharon un zaine zin zolen kumen baim tsien fun lager, un zei zolen aropnemen dem Parochet fun tsvishnsheid, un tsudeken dermit dem orn fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}.z un zei zolen aroifton deroif a tsudek fun taּchsh-fel, un aribershpּreiten fun oiben a tuch fun loiter bloer vol, un arainton zaine shtangen.

un oif dem tish fun ongezicht zolen zei farshpreiten a tuch fun bloer vol, un aroifton deroif di shislen, un di Shealen, un di kanen, un di bechers far gisung gisopּfer; un dos shtendike broit zol blaiben deroif. un zei zolen farshpreiten oif zei a tuch fun vermilroit, un dos ariberdeken mit a tsudek fun taּchsh-fel, un arainton zaine shtangen. un zei zolen nemen a tuch fun bloer vol, un ariberdeken di menoyre far laichtung, un ire rerlech, un ire tsvenglech, un ire ashfendlech, un ale ire eilgefesen vos me badint zi mit zei. 10 un zei zolen arainton zi un ale ire keilim in a tsudek fun taּchsh-fel, un aroifton oif a shtang. 11 un oif dem gildernem mizbeyech zolen zei farshpreiten a tuch fun bloer vol, un im ariberdeken mit a tsudek fun taּchsh-fel, un arainton zaine shtangen. 12 un zei zolen nemen ale keilim fun dinst vos me dint mit zei in heiliktum, un zei arainton in a tuch fun bloer vol, un zei ariberdeken mit a tsudek fun taּchsh-fel, un aroifton oif a shtang. 13 un zei zolen opּreiniken di ash fun mizbeyech, un farshpreiten oif im a tuch fun pּurpּl. 14 un zei zolen aroifton oif im ale zaine keilim vos me dint mit zei oif im, di faierfanen, di gopּlen, un di shuflen, un di shpּrengbekns – ale keilim fun mizbeyech; un zei zolen aribershpּreiten oif im a tsudek fun taּchsh-fel, un arainton zaine shtangen. 15 un az Aharon un zaine zin hoben geendikt tsudeken dos heilike, un ale heilike keilim, baim tsien fun lager, zolen dernoch kumen di kinder fun Kohat, zei tsu trogen; ober zei zolen zich nisht onriren on dem heiliken, vorem zei velen shtarben. dos iz vos di kinder fun Kohat darfen trogen fun ohl-moed. 16 un di oifzeung fun Elazar dem zun fun Aharon dem koyen zol zain iber dem eil far laichtung, un dem vairech fun shmekedike gevirtsen, un dem shtendiken shpּaizopּfer, un dem eil fun zalbung; di oifzeung iber dem gantsen mishken mit alts vos in im, sai dos heiliktum, un sai zaine keilim.

17 un Hashem hot geredt tsu Mosheen un tsu Aharonen, azoi tsu zogen: 18 ir zolt nisht lozen farshnitena veren dem sheyvet fun di mishpoches fun di Kohatim, fun tsvishen di Leviim; 19 naiert azoi tut mit zei, kedei zei zolen leben un nisht shtarben, ven zei genenen tsu di heilikste heilikeiten: Aharon un zaine zin zolen araingein, un zei shtelen yetveder einem oif zain dinst, un bai zain Massa. 20 un zei zolen nisht araingein zen vi me tsenemt dos heiliktum, un shtarben.

nos

21 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 22 nem oif di tsol oich fun di kinder fun Gershon loit zeyere foterhaizer, loit zeyere mishpoches. 23 fun draisik yor alt un hecher, biz fuftsik yor alt, zolstu zei tseilen, itlechen vos kumt dinen in dinst, tsu ton arbet in ohl-moed. 24 dos iz der dinst fun di mishpoches fun di gershunim baim arbeten un baim trogen: 25 zei zolen trogen di forhangen fun mishken, un dem ohl-moed, zain tsudek, un dem tsudek fun taּchsh-fel vos oiben iber im, un dem tirforhang fun ohl-moed: 26 un di arumhangen fun hoif, un dem tirforhang fun toier fun dem hoif vos rund arum dem mishken un dem mizbeyech, un zeyere shtrik, un ale zeyere arbetgetsaig; un alts vos darf dermit geton veren zolen zei ton. 27 loit dem moil fun Aharonen un zaine zin zol geshen der gantser dinst fun di kinder fun di gershunim, in al zeyer trogen, un in al zeyer dinst; un ir zolt ibergeben in zeyer hitung alts vos zei darfen trogen. 28 dos iz der dinst fun di mishpoches fun di kinder fun di gershunim in ohl-moed; un zeyer hitugen zol zain unter der hant fun Itamar dem zun fun Aharon dem koyen.

29 di kinder fun Merari, zei oich zolstu tseilen loit zeyere mishpoches, loit zeyere foterhaizer. 30 fun draisik yor alt un hecher, un biz fuftsik yor alt, zolstu zei tseilen, itlechen vos geit arain in dinst tsu ton di arbet fun ohl-moed. 31 un dos iz vos zei darfen ophiten tsu trogen, loit zeyer gantsen dinst in ohl-moed: di breter fun mishken, un zaine riglen, un zaine zailen, un zaine shvelen; 32 un di zailen fun hoif rund arum, un zeyere shvelen, un zeyere fleklech, un zeyere shtrik – ale zeyere zachen, un ale zeyere tsubaher. un mit di nemen zolt ir oistseilen di zachen vos zei darfen ophiten tsu trogen. 33 dos iz der dinst fun di mishpoches fun di kinder fun Merari, loit al zeyer dinst in ohl-moed, unter der hant fun Itamar dem zun fun Aharon dem koyen.

34 un Moshe un Aharon un di firshten fun der eide hoben getseilt di kinder fun di Kohatim loit zeyere mishpoches, un loit zeyere foterhaizer, 35 fun draisik yor alt un hecher, un biz fuftsik yor alt, itlechen vos iz arain in dinst tsu der arbet in ohl-moed. 36 un zeyere getseilte loit zeyere mishpoches, zainen geven tsvei toizent ziben hundert un fuftsik. 37 dos zainen di getseilte fun di mishpoches fun di Kohatim, ale vos hoben gedint in ohl-moed, di vos Moshe un Aharon hoben getseilt loit dem moil fun Hashem durch Mosheen.

38 un di getseilte fun di kinder fun Gershon loit zeyere mishpoches, un loit zeyere foterhaizer, 39 fun draisik yor alt un hecher, un biz fuftsik yor alt, itlecher vos iz arain in dinst tsu der arbet in ohl-moed. 40 zeyere getseilte loit zeyere mishpoches, loit zeyere foterhaizer, zainen geven tsvei toizent un zeks hundert un draisik. 41 dos zainen di getseilte fun di mishpoches fun di kinder fun Gershon, ale vos hoben gedint in ohl-moed, di vos Moshe un Aharon hoben getseilt loit dem moil fun Hashem.

42 un di getseilte fun di mishpoches fun di kinder fun Merari loit zeyere mishpoches, loit zeyere foterhaizer, 43 fun draisik yor alt un hecher, un biz fuftsik yor alt, itlecher vos iz arain in dinst tsu der arbet in ohl-moed 44 zeyere getseilte loit zeyere mishpoches, zainen geven drai toizent un tsvei hundert. 45 dos zainen di getseilte fun di mishpoches fun di kinder fun Merari, vos Moshe un Aharon hoben getseilt loit dem moil fun Hashem durch Mosheen.

46 ale getseilte vos Moshe un Aharon un di firshten fun Yisroel hoben getseilt fun di Leviim loit zeyere mishpoches, un loit zeyere foterhaizer, 47 fun draisik yor alt un hecher, un biz fuftsik yor alt, itlecher vos iz gekumen dinen dem dinst fun arbet, un dem disnt fun trogen, in ohl-moed. 48 zeyere getseilte zainen geven acht toizent un finf hundert un achtsik.

49 loit dem moil fun Hashem durch Mosheen hot men zei geshtelt yetveder man oif zain dinst un oif zain Massa. azoi iz geven zeyer tseilung vos Hashem hot bafoilen Mosheen.

ה

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: bafel di kinder fun Yisroel, zei zolen aroisshiken fun lager itlechen metsoire, un itlechen flusiken, un itlechen vos iz umrein fun a toiten laib. sai a Zecher sai a nekeyve zolt ir aroisshiken, oisen lager zolt ir zei aroisshiken, kedei zei zolen nisht farumreiniken zeyere lageren vos ich ru tsvishen zei.

hoben di kinder fun Yisroel azoi geton, un zei hoben zei aroisgeshikt oisen lager; azoi vi Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi hoben di kinder fun Yisroel geton.

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: red tsu di kinder fun Yisroel: a man oder a froi, az zei velen bagein epes a mentshleche zind, tsu felshen a felshung on Hashem, un yene zel vet zich farshuldiken, zolen zei zich misvade zain oif zeyere zind vos zei hoben bagangen; un er zol umkeren dem krn fun zain farshuldikung, un tsoleigen dertsu a finftl derfun, un opgeben tsu dem kegen vemen er hot zich farshuldikt. un az der man hot nisht kein korevb, vemen umtsukeren dos farshuldikte, zol dos farshuldikte vos darf umgekert veren, geheren tsu Hashem, tsum koyen; achuts dem vider fun fargebung, vos dermit zol men mechaper zain oif im.

un yetveder opּsheidung, fun ale geheilikte zachen fun di kinder fun Yisroel, vos zei velen brengen tsum koyen, zol geheren tsu im. 10 un di geheilikte zachen fun itlechen zolen geheren tsu im: vos emitser vet geben tsum koyen, zol geheren tsu im.

11 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 12 red tsu di kinder fun Yisroel, un zolstu zogen tsu zei: az emitsen einems vaib vet arop fun veg, un vet felshen a felshung on im, 13 un a man vet ligen mit ir a baishlof fun zomen, un es vet zain farhoilen fun di oigen fun ir man, vail zi iz farumreinikt gevoren farborgenerheit, un kein eides akegen ir iz nishto, un zi iz nisht gechapt gevoren; 14 un a Gaist fun eiferzucht vet kumen oif im, un er vet veren eiferzichtik oif zain vaib, ven zi iz farumreinikt gevoren; oder a Gaist fun eiferzucht vet kumen oif im, un er vet veren eiferzichtik oif zain vaib, un zi iz nisht farumreinikt gevoren; 15 zol der man brengen zain vaib tsum koyen, un brengen ir korben mit ir, a tsentl eife gershtene mel; er zol nisht aroifgisen deroif eil, un nisht aroifton deroif vairech, vorem a shpּaizopּfer fun eiferzucht iz dos, a shpּaizopּfer fun dermonung, vos dermont a zind. 16 un der koyen zol zi machen genenen, un zi avekshtelen far Hashem. 17 un der koyen zol nemen heilike vaser in a leimener keile, un fun dem shtoib fos iz oifen bodem fun mishken zol der koyen nemen, un arainton in dem vaser. 18 un der koyen zol shtelen di froi far Hashem, un tseshoiberen dem kop fun der froi, un geben oif ire hantflechen dos shpּaizopּfer fun dermonung, dos iz dos shpּaizopּfer fun eiferzucht; un in dem chֹּhns hant zol zain dos dozike vaser fun biternish vos macht farsholten . 19 un der koyen zol zi bashveren, un zogen tsu der froi: oib kein man iz nisht gelegen mit dir, un oib du bist nisht arop fun veg in umreinkeit hinter dain man, blaib umgeshat fun dem doziken vaser fun biternish vos macht farsholten . 20 oib ober du bist arop fun veg hinter dain man, un oib du bist farumreinikt gevoren, un a man iz gelegen mit dir achuts dain man – 21 un der koyen zol bashveren di froi mit a shvue fun a klole, un der koyen zol zogen tsu der froi – zol dich Hashem machen far a klole un far a shvue tsvishen dain folk, az Hashem vet machen avekfalen dain dich, un geshvelen dain boich; 22 un dos dozike vaser vos macht farsholten zol arain in daine ingeveid, tsu machen geshvelen dem boich, un machen avekfalen dem dich; un di froi zol zogen: Amon! Amon! 23 un der koyen zol oifshraiben di dozike kelles oif a megile, un opּmeken in dem vaser fun biternish. 24 un er zol geben trinken der froi dos vaser fun biternish vos macht farsholten , un dos vaser vos macht farsholten vet arain in ir far a biternish. 25 un der koyen zol nemen fun der frois hant dos shpּaizopּfer fun eiferzucht, un oifheiben dos shpּaizopּfer far Hashem, un es genenen tsum mizbeyech. 26 un der koyen zol onnemen a hoifen fun dem shpּaizopּfer – zain dermonung, un demfen oifen mizbeyech; un dernoch zol er geben trinken der froi dos vaser. 27 un az er vet ir geben trinken dos vaser, iz, oib zi iz farumreinikt gevoren, un hot gefelsht a felshung on ir man, vet dos vaser vos macht farsholten , arain in ir far a biternish, un ir boich vet geshvolen veren, un ir dich vet avekfalen; un di froi vet veren far a klole tsvishen ir folk. 28 oib ober di froi iz nisht farumreinikt gevoren, un zi iz rein, vet zi blaiben umgeshat, un vet antfangen zomen.

29 dos iz der tֹּurat kine: az a vaib vet aropgein fun veg hinter ir man, un vet farumreinikt veren, 30 oder az a Gaist fun eiferzucht vet kumen oif a man, un er vet veren eiferzichtik oif zain vaib, zol er shtelen di vaib far Hashem, un der koyen zol ton tsu ir dem doziken din. 31 un der man vet zain rein fun zind, un yene froi vet trogen ir zind.

ו

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: red tsu di kinder fun Yisroel, un zolst zogen tsu zei: az a man oder a froi vet klor a neyder ton dem neyder fun a nezir, zich optsusheiden tsu Hashem, zol er fun vain un shtarken getrank zich ophalten; esik fun vain un esik fun shtarken getrank zol er nisht trinken, un kein zaft fun troiben zol er nisht trinken; un troiben frishe oder getriknte zol er nisht esen. ale teg fun zain nezir opּzunderen zol er fun alts vos vert gemacht fun vainshtok, fun kerndlech biz a sholechts nisht esen. ale teg fun zain neyder fun nezir opּzunderen zol a golmeser nisht aribergein iber zain kop; biz es veren ful di teg vos er vet zich opsheiden tsu Hashem, zol er zain heilik: lozen vaksen vild di Har fun zain kop. ale teg vos er sheidt zich op tsu Hashem, zol er tsu dem laib fun a toiten nisht tsugein. on zain foter un on zain muter, on zain bruder un on zain shvester, afile on zei zol er zich nisht farumreiniken, az zei shtarben, vorem di nezir opּzunderen fun zain G‑t iz oif zain kop. ale teg fun zain nezir opּzunderen iz er heilik tsu Hashem. un az emitser vet shtarben leben im pּlutsling umgericht, un vet farumreiniken zain nezir-kop, zol er opgolen zain kop in dem tog vos er vert rein: oifen zibeten tog zol er im opgolen. 10 un oifen achten tog zol er brengen tsvei turtltoiben, oder tsvei yunge toiben, tsum koyen, tsum ingang fun ohl-moed. 11 un der koyen zol machen eine far a zindopּfer, un eine far a brandopּfer, un mechaper zain oif im far vos er hot gezindikt on dem toiten; un er zol heiliken zain kop in yenem tog. 12 un er zol zich opsheiden tsu Hashem di teg fun zain nezir opּzunderen, un brengen a yoriken Shaaphsc far a shuldopּfer,d un di frierdike teg zolen opfalen, vorem zain nezir opּzunderen iz farumreinikt gevoren.

13 un dos iz der din fun a nezir: in dem tog vos di teg fun zain nezir opּzunderen veren ful, zol men im brengen tsum ingang fun ohl-moed; 14 un er zol genenen zain korben tsu Hashem, ein Shaaphs a yoriken on a feler far a brandopּfer, un ein shof a yorike on a feler far a zindopּfer, un ein vider on a feler far a fridopּfer, 15 un a korb umgezaierten broit, cheles fun zemelmel farmisht mit eil, un umgezaierte kuchns bashmirt mit eil, un zeyer shpּaizopּfer un zeyere gisopּfer. 16 un der koyen zol es genenen far Hashem, un machen zain zindopּfer un zain brandopּfer. 17 un dem vider zol er machen a fridopּfer tsu Hashem, mit dem korb umgezaierten broit; un der koyen zol machen zain shpּaizopּfer un zain gisopּfer. 18 un der nezir zol opgolen baim ingang fun ohl-moed zain nezir-kop, un nemen di Har fun zain nezir-kop, un aroifton oif dem faier vos unteren fridopּfer. 19 un der koyen zol nemen di shulter, a gekochte, fun dem vider, un ein umgezaierte chele fun dem korb, un ein umgezaierten kuchen, un aroifton oif dem nezirs hent, noch dem vi er hot zich opgegolt zaine nezir-Har. 20 un der koyen zol zei oifheiben an oifheibung far Hashem; dos iz heilik tsum koyen, mit der brust fun oifheibung, un mit dem shenkl fun opּsheidung. un dernoch meg der nezir trinken vain.

21 dos iz der din fun dem nezir vos tut a neyder, vegen zain korben tsu Hashem far zain nezir opּzunderen, achuts vos zain hant farmogt noch tsutsugeben; azoi vi zain neyder vos er vet a neyder ton, azoi muz er ton, loit dem din fun zain nezir opּzunderen.

22 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 23 red tsu Aharonen un tsu zaine zin, azoi tsu zogen: azoi zolt ir bentshen di kinder fun Yisroel; zogt tsu zei:

 

24 Hashem zol dich bentshen, un dich hiten!

25 Hashem zol derlaichten zain ponem tsu dir, un dich laitzeliken!

26 Hashem zol oifheiben zain ponem tsu dir, un dir basheren shalom!

 

27 un zei zolen aroifton main nomen oif di kinder fun Yisroel, un ich vel zei bentshen.

ז

un es iz geven, in dem tog vos Moshe hot geendikt oifshtelen dem mishken, un hot im gezalbt, un im geheilikt mit ale zaine keilim, un dem mizbeyech mit ale zaine keilim – az er hot zei gezalbt un zei geheilikt, hoben genent di firshten fun Yisroel, di hoipt fun zeyere foterhaizer – zei, di firshten fun di shvotim, zei vos zainen geshtanen bai der tseilung; un zei hoben gebracht zeyer korben far Hashem, zeks tsugedekte vegen, un tsvelf rinder: a vagen far tsvei firshten, un an oks far itlechen; un zei hoben zei genent tsum mishken. hot Hashem gezogt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: nem tsu fun zei, un es zol zain oif tsu dinen dem dinst fun ohl-moed; un zolst es geben tsu di Leviim, itlechen loit zain dinst. hot Moshe genumen di vegen un di rinder, un hot zei gegeben tsu di Leviim. tsvei vegen un fir rinder hot er gegeben tsu di kinder fun Gershon, loit zeyer dinst.

un fir vegen un acht rinder hot er gegeben tsu di kinder fun Merari, loit zeyer dinst unter der hant fun Itamar dem zun fun Aharon dem koyen. ober tsu di kinder fun Kohat hot er gornisht gegeben, vorem der dinst fun di heilike zachen iz geven oif zei; oifen aksl hoben zei gedarft trogen.

10 un di firshten hoben gebracht di banaiung fun mizbeyech in dem tog vos er iz gezalbt gevoren – di firshten hoben gebracht zeyer korben far dem mizbeyech. 11 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: tsu ein firsht a tog, tsu ein firsht a tog, zolen zei brengen zeyer korben far der banaiung fun mizbeyech.

12 un der vos hot gebracht zain korben dem ershten tog iz geven Nachshon der zun fun Amminadaven, fun sheyvet Yehudah. 13 un zain korben iz geven: ein zilberne shisel vos ir vog iz geven hundert un draisik shekl, ein zilberner shpּrengbeken fun zibetsik shekl, oifen heiliken shekl; beide ful mit zemelmel farmisht mit eil, far a shpּaizopּfer; 14 ein gilderne Sheal fun Tzoan shekl, ful mit vairech; 15 ein yunger oks, ein vider, ein Shaaphs a yoriker, far a brandopּfer; 16 ein tsignbok far a zindopּfer; 17 un far a fridopּfer, tsvei rinder, finf viders, finf bek, finf shepּsn yorike. dos iz der korben fun Nachshon dem zun fun Amminadaven.

18 oifen tsveiten tog hot gebracht Netanel der zun fun Tzuaren, der firsht fun Yissakhar. 19 er hot gebracht far zain korben ein zilberne shisel vos ir vog iz geven hundert un draisik shekl, ein zilbernem shpּrengbeken fun zibetsik shekl, oifen heiliken shekl; beide ful mit zemelmel farmisht mit eil, far a shpּaizopּfer; 20 ein gilderne Sheal fun Tzoan shekl, ful mit vairech;

21 ein yungen oks, ein vider, ein Shaaphs a yoriken, far a brandopּfer; 22 ein tsignbok far a zindopּfer; 23 un far a fridopּfer, tsvei rinder, finf viders, finf bek, finf shepּsn yorike. dos iz der korben fun Netanel dem zun fun Tzuaren.

24 oifen driten tog,e der firsht fun di kinder fun Zevulun, Eliav der zun fun Cholonen. 25 zain korben iz geven: ein zilberne shisel vos ir vog iz geven hundert un draisik shekl, ein zilberner shpּrengbeken fun zibetsik shekl, oifen heiliken shekl; beide ful mit zemelmel farmisht mit eil, far a shpּaizopּfer;

26 ein gilderne Sheal fun Tzoan shekl, ful mit vairech; 27 ein yunger oks, ein vider, ein Shaaphs a yoriker, far a brandopּfer; 28 ein tsignbok far a zindopּfer; 29 un far a fridopּfer, tsvei rinder, finf viders, finf bek, finf shepּsn yorike. dos iz der korben fun Eliav dem zun fun Cholonen.

30 oifen firten tog, der firsht fun di kinder fun Reuven, Elitzur der zun fun Shedeuren. 31 zain korben iz geven: ein zilberne shisel vos ir vog iz geven hundert un draisik shekl, ein zilberner shpּrengbeken fun zibetsik shekl, oifen heiliken shekl; beide ful mit zemelmel farmisht mit eil, far a shpּaizopּfer;

32 ein gilderne Sheal fun Tzoan shekl, ful mit vairech; 33 ein yunger oks, ein vider, ein Shaaphs a yoriker, far a brandopּfer; 34 ein tsignbok far a zindopּfer; 35 un far a fridopּfer, tsvei rinder, finf viders, finf bek, finf shepּsn yorike. dos iz der korben fun Elitzur dem zun fun Shedeuren.

36 oifen finften tog, der firsht fun di kinder fun Shimon, shlumiel der zun fun Tzurishaddaien. 37 zain korben iz geven: ein zilberne shisel vos ir vog iz geven hundert un draisik shekl, ein zilberner shpּrengbeken fun zibetsik shekl, oifen heiliken shekl; beide ful mit zemelmel farmisht mit eil, far a shpּaizopּfer: 38 ein gilderne Sheal fun Tzoan shekl, ful mit vairech;

39 ein yunger oks, ein vider, ein Shaaphs a yorikerer far a brandopּfer; 40 ein tsignbok far a zindopּfer; 41 un far a fridopּfer, tsvei rinder, finf viders, finf bek, finf shepּsn yorike. dos iz der korben fun shlumiel dem zun fun Tzurishaddaien.

42 oifen zeksten tog, der firsht fun di kinder fun Gad, Elyasape der zun fun Deuelen. 43 zain korben iz geven: ein zilberne shisel vos ir vog iz geven hundert un draisik shekl, ein zilberner shpּrengbeken fun zibetsik shekl, oifen heiliken shekl; beide ful mit zemelmel farmisht mit eil, far a shpּaizopּfer;

44 ein gilderne Sheal fun Tzoan shekl, ful mit vairech; 45 ein yunger oks, ein vider, ein Shaaphs a yoriker, far a brandopּfer; 46 ein tsignbok far a zindopּfer; 47 un far a fridopּfer, tsvei rinder, finf viders, finf bek, finf shepּsn yorike. dos iz der korben fun Elyasape dem zun fun Deuelen.

48 oifen zibeten tog, der firsht fun di kinder fun Ephrayim, Elishama der zun fun Ammihuden. 49 zain korben iz geven: ein zilberne shisel vos ir vog iz geven hundert un draisik shekl, ein zilberner shpּrengbeken fun zibetsik shekl, oifen heiliken shekl; beide ful mit zemelmel farmisht mit eil, far a shpּaizopּfer; 50 ein gilderne Sheal fun Tzoan shekl, ful mit vairech;

51 ein yunger oks, ein vider, ein Shaaphs a yoriker, far a brandopּfer; 52 ein tsignbok far a zindopּfer; 53 un far a fridopּfer, tsvei rinder, finf viders, finf bek, finf shepּsn yorike. dos iz der korben fun Elishama dem zun fun Ammihuden.

54 oifen achten tog, der firsht fun di kinder fun Menasheh, Gamliel der zun fun Pedahtzuren. 55 zain korben iz geven: ein zilberne shisel vos ir vog iz geven hundert un draisik shekl, ein zilberner shpּrengbeken fun zibetsik shekl, oifen heiliken shekl; beide ful mit zemelmel farmisht mit eil, far a shpּaizopּfer;

56 ein gilderne Sheal fun Tzoan shekl, ful mit vairech; 57 ein yunger oks, ein vider, ein Shaaphs a yoriker, far a brandopּfer; 58 ein tsignbok far a zindopּfer; 59 un far a fridopּfer, tsvei rinder, finf viders, finf bek, finf shepּsn yorike. dos iz der korben fun Gamliel dem zun fun Pedahtzuren.

60 oifen nainten tog, der firsht fun di kinder fun Binyamin, Avidan der zun fun gideonin. 61 zain korben iz geven: ein zilberne shisel vos ir vog iz geven hundert un draisik shekl, ein zilberner shpּrengbeken fun zibetsik shekl, oifen heiliken shekl; beide ful mit zemelmel farmisht mit eil, far a shpּaizopּfer;

62 ein gilderne Sheal fun Tzoan shekl, ful mit vairech; 63 ein yunger oks, ein vider, ein Shaaphs a yoriker, far a brandopּfer; 64 ein tsignbok far a zindopּfer; 65 un far a fridopּfer, tsvei rinder, finf viders, finf bek, finf shepּsn yorike. dos iz der korben fun Avidan dem zun fun gideonin.

66 oifen tsenten tog, der firsht fun di kinder fun Dan, Achiezer der zun fun Ammishaddaien. 67 zain korben iz geven: ein zilberne shisel vos ir vog iz geven hundert un draisik shekl, ein zilberner shpּrengbeken fun zibetsik shekl, oifen heiliken shekl; beide ful mit zemelmel farmisht mit eil, far a shpּaizopּfer; 68 ein gilderne Sheal fun Tzoan shekl, ful mit vairech; 69 ein yunger oks, ein vider, ein Shaaphs a yoriker, far a brandopּfer; 70 ein tsignbok far a zindopּfer; 71 un far a fridopּfer, tsvei rinder, finf viders, finf bek, finf shepּsn yorike. dos iz der korben fun Achiezer dem zun fun Ammishaddaien.

72 oifen elften tog, der firsht fun di kinder fun Asher, Pagiel der zun fun Okhranen. 73 zain korben iz geven: ein zilberne shisel vos ir vog iz geven hundert un draisik shekl, ein zilberner shpּrengbeken fun zibetsik shekl, oifen heiliken shekl; beide ful mit zemelmel farmisht mit eil, far a shpּaizopּfer;

74 ein giernlde Sheal fun Tzoan shekl, ful mit vairech; 75 ein yunger oks, ein vider, ein Shaaphs a yoriker, far a brandopּfer; 76 ein tsignbok far a zindopּfer; 77 un far a fridopּfer, tsvei rinder, finf viders, finf bek, finf shepּsn yorike. dos iz der korben fun Pagiel dem zun fun Okhranen.

78 oifen tsvelften tog, der firsht fun di kinder fun Naphtali, Achira der zun fun Enanen. 79 zain korben iz geven: ein zilberne shisel vos ir vog iz geven hundert un draisik shekl, ein zilberner shpּrengbeken fun zibetsik shekl, oifen heiliken shekl; beide ful mit zemelmel farmisht mit eil, far a shpּaizopּfer;

80 ein gilderne Sheal fun Tzoan shekl, ful mit vairech; 81 ein yunger oks, ein vider, ein Shaaphs a yoriker, far a brandopּfer; 82 ein tsignbok far a zindopּfer; 83 un far a fridopּfer, tsvei rinder, finf viders, finf bek, finf shepּsn yorike. dos iz der korben fun Achira dem zun fun Enanen.

84 dos iz geven di banaiung fun dem mizbeyech, in dem tog vos er iz gezalbt gevoren, fun di firshten fun Yisroel: tsvelf zilberne shislen, tsvelf zilberne shpּrengbekns, tsvelf gilderne Shealen; 85 itleche shisel hundert un draisik shekl zilber, un itlecher shpּrengbeken zibetsik; dos gantse zilber fun di keilim, tsvei toizent un fir hundert, oifen heiliken shekl. 86 tsvelf gilderne Shealen ful mit vairech, tsu Tzoan, tsu Tzoan shekl a Sheal, oifen heiliken shekl; dos gantse gold fun di Shealen, hundert un tsvantsik. 87 ale rinder far brandopּfer: tsvelf oksen; viders tsvelf; shepּsn yorike tsvelf, mit zeyer shpּaizopּfer, un tsignbek tsvelf, far zindopּfer. 88 un ale rinder far fridopּfer: fir un tsvantsik oksen; viders zechtsik, bek zechtsik, shepּsn yorike zechtsik. dos iz geven di banaiung fun dem mizbeyech noch dem vi er iz gezalbt gevoren.

89 un az Moshe iz gekumen in ohl-moed kedei G‑t zol reden mit im, hot er gehert dem kol reden tsu im fun iber dem dek vos oifen orn fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},f fun tsvishen di tsvei Keruvim; azoi hot er geredt tsu im.

ח

bhaealotachֳ

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: red tsu Aharonen un zolst zogen tsu im: az du tsindst on di licht zolen di ziben rerlech laichten forent tsu fun der menoyre. un Aharon hot azoi geton: er hot ongetsunden di rerlech forent tsu fun der menoyre, azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen.

un azoi iz geven di arbet fun der menoyre: gehamert fun gold; biz oif ir fusgeshtel, biz oif ire blumen, iz zi geven gehamert; azoi vi di zeung vos Hashem hot bavizen Mosheen, azoi hot er gemacht di menoyre.

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: nem di Leviim fun tsvishen di kinder fun Yisroel, un zolst zei reiniken. un azoi zolstu ton tsu zei, zei tsu reiniken: shpּrits oif zei vaser fun reinikung, un zei zolen ariberfiren a golmeser iber zeyer gantsen laib, un vashen zeyere kleider, un zich reiniken. un zei zolen nemen a yungen oks, un dos shpּaizopּfer dertsu fun zemelmel farmisht mit eil; un a tsveiten yungen oks zolstu nemen far a zindopּfer. un zolst machen genenen di Leviim faran ohl-moed; un zolst inzamlen di gantse eide fun di kinder fun Yisroel. 10 un zolst machen genenen di Leviim far Hashem, un di kinder fun Yisroel zolen onlenen zeyere hent oif di Leviim. 11 un Aharon zol oifheiben di Leviim an oifheibung far Hashem fun di kinder fun Yisroel, kedei zei zolen zain oif tsu dinen dem dinst fun Hashem. 12 un di Leviim zolen onlenen zeyere hent oifen kop fun di oksen; un mach einem a zindopּfer un einem a brandopּfer tsu Hashem, mechaper tsu zain oif di Leviim. 13 un zolst shtelen di Leviim far Aharonen un far zaine zin, un zei oifheiben an oifheibung tsu Hashem.

14 un zolst opsheiden di Leviim fun tsvishen di kinder fun Yisroel, un di Leviim zolen geheren tsu mir. 15 un dernoch zolen kumen di Leviim tsu badinen dem ohl-moed; un zolst zei reiniken, un zei oifheiben an oifheibung. 16 vorem opgegeben zainen zei opgegeben tsu mir fun tsvishen di kinder fun Yisroel; anshtotg itlechen vos efent dem tracht, itlechen bechor fun di kinder fun Yisroel, hob ich zei genumen far mir. 17 vorem tsu mir gehert itlecher bechor tsvishen di kinder fun Yisroel, fun a mentshen oder fun a beheime; in dem tog vos ich hob dershlogen ale Bekherim in land Mitsrayim, hob ich zei geheilikt tsu mir. 18 un ich hob genumen di Leviim anshtoth ale Bekherim tsvishen di kinder fun Yisroel. 19 un ich hob gegeben di Leviim opּgegebene tsu Aharonen un tsu zaine kinder fun tsvishen di kinder fun Yisroel, tsu dinen dem dinst fun di kinder fun Yisroel in ohl-moed, un mechaper tsu zain oif di kinder fun Yisroel, kedei es zol nisht zain tsvishen di kinder fun Yisroel a plog, az di kinder fun Yisroel velen genenen tsum heiliktum.

20 un Moshe un Aharon un di gantse eide fun di kinder fun Yisroel hoben azoi geton tsu di Leviim; azoi vi alts vos Hashem hot bafoilen Mosheen vegen di Leviim, azoi hoben di kinder fun Yisroel tsu zei geton.

21 un di Leviim hoben zich gereinikt, un hoben gevasheni zeyere kleider; un Aharon hot zei oifgeheiben an oifheibung far Hashem, un Aharon hot mechaper geven oif zei, kedei zei tsu reiniken. 22 un dernoch zainen gekumen di Leviim tsu dinen zeyer dinst in ohl-moed, unter Aharonen un unter zaine zin; azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen vegen di Leviim, azoi hoben zei tsu zei geton.

23 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 24 dos iz vegen di Leviim: fun finf un tsvantsik yor alt un hecher zol er kumen tsu dinen dem dinst bai der arbet fun ohl-moed. 25 un noch fuftsik yor alt zol er zich umkeren fun dem arbetdinst, un mer nisht dinen. 26 nor er zol unterhelfen zaine brider in ohl-moed tsu hiten di hitung, ober kein dinst zol er mer nisht dinen. azoi zolstu ton mit di Leviim in zeyere hitungen.

ט

un Hashem hot geredt tsu Mosheen in midbar Sinai, in tsveiten yor noch zeyer aroisgein fun land Mitsrayim, in ershten chodesh, azoi tsu zogen: di kinder fun Yisroel zolen machen dem korben-peּsach in zain geshtelter tsait. in fertsnten tog fun dem doziken chodesh kegen ovent, in zain geshtelter tsait zolt ir im machen; loit ale zaine dinim un loit ale zaine gezetsen zolt ir im machen.

hot Moshe geredt tsu di kinder fun Yisroel, tsu machen dem korben-peּsach. un zei hoben gemacht dem korben-peּsach in ershten chodesh, in fertsnten tog fun chodesh kegen ovent, in midbar Sinai; azoi vi al vos Hashem hot bafoilen Mosheen, azoi hoben di kinder fun Yisroel geton.

ober es zainen geven mener vos zainen geven umrein fun dem toiten laib fun a mentshen, un zei hoben nisht gekent machen dem korben-peּsach in yenem tog; hoben zei genent far Mosheen un far Aharonen in yenem tog. un yene mener hoben tsu im gezogt: mir zainen umrein fun dem toiten laib fun a mentshen; far vos zolen mir geminert veren, nisht makrev tsu zain dem korben fun Hashem in zain geshtelter tsait tsvishen di kinder fun Yisroel? hot Moshe gezogt tsu zei: hart, un ich vel heren vos Hashem vet bafelen vegen ich.

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 10 red tsu di kinder fun Yisroel, azoi tsu zogen: az emitser einer fun ich, oder fun eyere kumedike doires vet zain umrein fun a toiten laib, oder zain in a veiten veg, zol er fun destvegen machen a korben-peּsach tsu Hashem. 11 in tsveiten chodesh, in fertsnten tog, kegen ovent zolen zei im machen; mit matsus un bitere kraitecher zolen zei im esen. 12 zei zolen nisht iberlozen fun im biz in der peire, un a bein zolen zei nisht tsebrechen in imj; loit dem gantsen din fun korben-peּsach zolen zei im machen. 13 ober der man vos iz rein, un in veg iz er nisht, un er farmaidt zich tsu machen dem korben-peּsach, yene zel zol farshnitenk veren fun ir folk; vail er hot dem korben fun Hashem nisht makrev geven in zain geshtelter tsait, zol yener man trogen zain zind.

14 un az bai ich vet zich oifhalten a fremder, un er vet machen a korben-peּsach tsu Hashem, iz, azoi vi der din fun korben-peּsach un azoi vi zain gezets, azoi zol er ton; ein din zol zain bai ich i far dem fremden, i far dem ingeborenem fun land.

15 un in dem tog vos me hot oifgeshtelt dem mishken, hot der volken tsugedekt dem mishken, dos getselt fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh};l un in ovent flegt zain iberen mishken azoi vi dos oiszen fun faier, biz in der peire. 16 azoi flegt zain temid: der volken flegt im tsudeken, un dos oiszen fun faier bai nacht. 17 un vedlik der volken flegt zich oifheiben fun iberen getselt, azoi flegen dernoch tsien di kinder fun Yisroel; un in dem ort vos der volken flegt dorten ruen, dorten flegen lageren di kinder fun Yisroel. 18 loit dem moil fun Hashem flegen tsien di kinder fun Yisroel, un loit dem moil fun Hashem flegen zei lageren; kl-zmen der volken flegt ruen oifen mishken, flegen zei lageren. 19 un az der volken hot zich farlengert oifen mishken fil teg, hoben di kinder fun Yisroel gehit di hitung fun Hashem, un flegen nisht tsien. 20 un a mol flegt der volken zain getseilte teg oifen mishken; loit dem moil fun Hashem flegen zei lageren, un loit dem moil fun Hashem flegen zei tsien. 21 un a mol flegt zain der volken fun ovent biz in der peire, un vi der volken hot zich oifgehoiben in der peire, azoi hoben zei getsoigen; oder a tog mit a nacht, un vi der volken hot zich oifgehoiben, azoi hoben zei getsoigen. 22 tsi tsvei teg, tsi a chodesh, tsi a yor – az der volken hot zich farlengert oifen mishken tsu ruen oif im, flegen di kinder fun Yisroel lageren un nisht tsien, un vi er hot zich oifgehoiben, flegen zei tsien. 23 loit dem moil fun Hashem flegen zei lageren, un loit dem moil fun Hashem flegen zei tsien; zei hoben gehit di hitung fun Hashem, loit dem moil fun Hashem durch Mosheen.

י

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: mach dir tsvei zilberne trumeiten; gehamert zolstu zei machen; un zei zolen dir zain far tsunoifrufen di eide, un far machen tsien di lageren. un az me vet blozen in zei, zol zich tsunoifkumen tsu dir di gantse eide tsum ingang fun ohl-moed. un oib me vet blozen in einem, zolen zich tsunoifkumen tsu dir di firshten, di hoiptlait fun di toiznten fun Yisroel. un az ir vet blozen a shalruf, zolen tsien di lageren vos lageren tsu mizrech. un az ir vet blozen a tsveiten shalruf, zolen tsien di lageren vos lageren tsu dorem; a shalruf zol men blozen far zeyere tsiungen. ober baim inzamlen di inzamlung zolt ir blozen, ober nisht aroislozen a shalruf. un Aharons zin, di koyanim, zolen blozen in di trumeiten; un dos zol ich zain far an eibiken gezets oif eyere dor-doires. un az ir vet gein oif milchome in ier land akegen dem soine vos drikt ich, zolt ir Shealen in di trumeiten, un ir vet dermont veren far Hashem Elokeichem, un vet geholfen veren fun eyere faint. 10 un in ier tog fun simcha, un in eyere yom-tuvim, un in eyere Rosh-chodshen, zolt ir blozen in di trumeiten oif eyere brandopּfer un oif eyere fridopּfer; un zei velen ich zain tsu a dermonung far Elokeichem; ich bin Hashem Elokeichem.

11 un es iz geven in tsveiten yor, in tsveiten chodesh, in tsvantsiksten tog fun chodesh, hot zich oifgehoiben der volken fun iberen mishken fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}.m 12 un di kinder fun Yisroel hoben getsoigen oif zeyere tsiungen fun midbar Sinai; un der volken hot geres in midbar Paran. 13 azoi hoben zei getsoigen tsum ershten mol loit dem moil fun Hashem durch Mosheen. 14 un tsuersht hot getsoigen di fon fun dem lager fun di kinder fun Yehudah, loit zeyere machnus; un iber zain machne iz geven Nachshon der zun fun Amminadaven. 15 un iber der machne fun dem sheyvet fun di kinder fun Yissakhar, Netanel der zun fun Tzuaren. 16 un iber der machne fun dem sheyvet fun di kinder fun Zevulun, Eliav der zun fun Cholonen. 17 un az der mishken iz funandergenumen gevoren, hoben getsoigen di kinder fun Gershon, un di kinder fun Merari, di treger fun dem mishken. 18 un es hot getsoigen di fon fun dem lager fun Reuven, loit zeyere machnus; un iber zain machne iz geven Elitzur der zun fun Shedeuren, 19 un iber der machne fun dem sheyvet fun di kinder fun Shimon, shlumiel der zun fun Tzurishaddaien. 20 un iber der machne fun dem sheyvet fun di kinder fun Gad, Elyasape der zun fun Deuelen. 21 un es hoben getsoigen di Kohatim, di treger fun di heilike zachen; un me hot oifgeshtelt dem mishken eider zei zainen gekumen. 22 un es hot getsoigen di fon fun dem lager fun di kinder fun Ephrayim, loit zeyere machnus; un iber zain machne iz geven Elishama der zun fun Ammihuden. 23 un iber der machne fun dem sheyvet fun di kinder fun Menasheh, Gamliel der zun fun Pedahtzuren. 24 un iber der machne fun dem sheyvet fun di kinder fun Binyamin, Avidan der zun fun gideonin. 25 un es hot getsoigen di fon fun dem lager fun di kinder fun Dan, di hintervach fun ale lageren loit zeyere machnus; un iber zain lager iz geven Achiezer der zun fun Ammishaddaien. 26 un iber der machne fun dem sheyvet fun di kinder fun Asher, Pagiel der zun fun Okhranen. 27 un iber der machne fun dem sheyvet fun di kinder fun Naphtali, Achira der zun fun Enanen. 28 dos zainen di tsiungen fun di kinder fun Yisroel loit zeyere machnus; azoi hoben zei getsoigen.

29 un Moshe hot gezogt tsu Chovav dem zun fun Reuel dem Midyanim, Moshes shver: mir tsien tsu dem ort vos Hashem hot gezogt: ich vel im geben tsu ich; kum mit undz, un mir velen dich bagitiken, vorem Hashem hot tsugezogt guts far Yisroel. 30 hot er tsu im gezogt: ich vel nisht gein; naiert tsu main land un tsu main opshtam vel ich gein. 31 hot er gezogt: zolst undz nisht farlozen, ich bet dich; derfar vail du veist vu mir kenen lageren in midbar, un vest undz zain far oigen. 32 un es vet zain, az du vest gein mit undz, iz, fun dem guts vos Hashem vet undz bagitiken, velen mir dich bagitiken.

33 un zei hoben getsoigen fun dem barg fun Hashem drai teg vegs, un der orn fun G‑ts bris hot getsoigen zei forois drai teg vegs, oistsuzuchen far zei a ruort. 34 un der volken fun Hashem iz geven iber zei bai tog, ven zei hoben getsoigen fun lager. 35 un es iz geven, az der orn hot getsoigen, hot Moshe gezogt: shtei oif, Hashem, un zolen tseshpreit veren daine faint, un zolen antloifen daine sonem far dir!

36 un az er hot geres, hot er gezogt: ker ein, Hashem, tsu di tsentoiznten fun di mishpoches fun Yisroel!

יא

un dos folk hot zich baklogt oif shlechts in di oieren fun Hashem, un Hashem hot gehert, un zain tsorenn hot gegrimt, un a faier fun Hashem hot gebrent tsvishen zei, un hot fartsert baim ek lager. hot dos folk geshrien tsu Mosheen, un Moshe hot mispalel geven tsu Hashem, un dos faier hot zich gezetst. un me hot gerufen dem nomen fun yenem ort Taverah, vail a faier fun Hashem hot gebrent tsvishen zei.

un di tsunoifgelofene vos tsvishen zei hoben geglust a glustung; un oich di kinder fun Yisroel hoben vider geveint, un zei hoben gezogt: ven me zol undz geben esen fleish! mir gedenken di fish vos mir flegen esen in Mitsrayim umzist, di pּlutseren, un di kirbes, un dos grins, un di tsibeles, un di knobl. un atsund iz undzer zel fartriknt; nishto kein zach; bloiz oifen man zainen undzere oigen.

un der man iz geven azoi vi korianderzomen, un zain onblik azoi vi der onblik fun bedolach. dos folk hot zich farshpreit, un hot es oifgekliben, un gemolen in a hantmil, oder geshtoisen in a shteisl, un gekocht in a topּ, oder gemacht derfun kuchns un der tem derfun iz geven vi der tem fun an eilkichl. un vi der toi hot aropּgenidert oifen lager bai nacht, flegt aropnideren deroif der man.

10 un Moshe hot gehert dos folk veinen mishpoches-vaiz, itlecher far dem ingang fun zain getselt, un der tsoren fun Hashem hot zeyer gegrimt, un es iz geven shlecht in di oigen fun Mosheen. 11 un Moshe hot gezogt tsu Hashem: far vos tustu shlechts dain knecht, un far vos hob ich gefunen umchen in daine oigen, aroiftsuleigen oif mir di last fun dem doziken gantsen folk? 12 hob ich den getrogen dos dozike gantse folk, tsi ich hob es geboren, vos du zogstu tsu mir: trog es in dain buzem, azoi vi a dertsier trogt a zoigediken, tsu dem land vos du host tsugeshvoren zeyere elteren? 13 fun vanen hob ich fleish, tsu geben dem doziken gantsen folk, vos zei veinen oif mir, azoi tsu zogen: gib undz fleish, mir zolen esen? 14 ich alein ken nisht trogen dos dozike gantse folk, vorem es iz tsu shver far mir. 15 un oib du tust azoi tsu mir, hergen herge mich, ich bet dich, oib ich hob gefunen chein in daine oigen, un lomich nisht zen main umglik.

16 hot Hashem gezogt tsu Mosheen: zaml mir ein zibetsik man fun di eltste fun Yisroel, di vos du veist az zei zainen di eltste fun folk, un zaine oifzeers, un zolst zei nemen tsum ohl-moed, un zei zolen zich dorten shtelen mit dir. 17 un ich vel aropnideren, un vel dorten reden mit dir, un vel opsheiden fun dem ruach vos oif dir, un aroifton oif zei, un zei velen mittrogen mit dir di last fun folk, un vest nisht darfen trogen du alein. 18 un tsum folk zolstu zogen: breit ich on oif morgen, un ir vet esen fleish; vail ir hot geveint in di oieren fun Hashem, azoi tsu zogen: ven me zol undz geben esen fleish! vorem undz iz geven voil in Mitsrayim; derum vet ich Hashem geben fleish, un ir vet esen. 19 nisht ein tog vet ir esen, un nisht tsvei teg, un nisht finf teg, un nisht Tzoan teg, un nisht tsvantsik teg; 20 biz a chodesh tsait, biz vanen es vet ich keren fun der noz, un vet ich zain tsum ekl; derfar vos ir hot faracht Hashem vos iz tsvishen ich, un hot geveint far im, azoi tsu zogen: noch vos gor zainen mir aroisgegangen fun Mitsrayim? 21 hot Moshe gezogt: zeks hundert toizent fusgeyer iz dos folk vos ich bin tsvishen im, un du zogstu: ich vel zei geben fleish, un zei velen esen a chodesh tsait. 22 ven shof un rinder zolen geshochten veren far zei, vet zei den kleken? 23 az ale Pishon fun yam zolen ingezamlt veren far zei, vet zei den kleken? hot Hashem gezogt tsu Mosheen: iz di hant fun Hashem kurts? atsund vestu zen, oib main vort vet dir geshen oder nisht.

24 iz Moshe aroisgegangen, un hot geredt tsum folk di verter fun Hashem; un er hot ingezamlt zibetsik man fun di eltste fun folk, un zei geshtelt rund arum getselt. 25 un Hashem hot aropּgenidert in dem volken, un hot geredt tsu im, un hot genumen fun dem ruach vos oif im, un gegeben oif di zibetsik man, di eltste. un es iz geven, vi der ruacho hot oif zei geres, azoi hoben zei neviut gezogt; ober nisht mer.

26 un tsvei mener zainen ibergebliben in lager, der nomen fun einem Eldad, un der nomen fun tsveiten Medad; hot oif zei oich geres der ruach – un zei zainen geven tsvishen di farshribene, ober zei zainen nisht aroisgegangen tsum getselt – un zei hoben neviut gezogt in lager. 27 iz gelofen der yung, un hot dertseilt Mosheen, un gezogt: Eldad un Medad zogen neviut in lager. 28 hot zich opּgerufen Yehoshuap der zun fun Nun, Moshes badiner fun zain yugnt on, un hot gezogt: main Har Moshe, halt zei tsurik. 29 hot Moshe tsu im gezogt: nemstu zich on far mir? halevay zol dos gantse folk fun Hashem zain neviim, az Hashem zol geben zain ruach oif zei!q 30 un Moshe iz tsurik arain in lager, er un di eltste fun Yisroel.

31 un a vint hot aroisgetsoigen fun Hashem, un hot gebracht tsuflien vachtlfoiglen fun yam, un hot zei tsevarfen leben lager arum a tog vegs fun ein zeit, un arum a tog vegs fun der ander zeit, rund arum lager, un arum tsvei ilen iberen gezicht fun der erd. 32 un dos folk iz oifgeshtanen yenem gantsen tog, un di gantse nacht, un dem gantsen morgediken tog, un zei hoben oifgekliben di vachtlfoiglen; der vos hot tsumindst gekliben hot oifgekliben Tzoan hoifns; un zei hoben zei zich oisgeshpreit rund arum lager.

33 dos fleish iz noch geven tsvishen zeyere tseiner, eider es iz tsekaitr gevoren, azoi hot der tsoren fun Hashem gegrimt oifen folk, un Hashem hot geshlogen tsvishen dem folk zeyer a groisen shlak. 34 un me hot gerufen dem nomen fun yenem ort Kivrot-Hataavah, vail dorten hot men bagroben dos folk vos hot geglust.

35 fun Kivrot-Hataavah hot dos folk getsoigen kein Chatzerot; un zei zainen gebliben in Chatzerot.

יב

un Miryam un Aharon hoben geredt oif Mosheen fun vegen der kushisher vaib vos er hot genumen; vorem er hot genumen a kushishe vaib. un zei hoben gezogt: tsi bloiz nor mit Mosheen hot Hashem geredt? hot er nisht oich mit undz geredt? un Hashem hot gehert.

un der man Moshe iz geven zeyer an onev, mer fun ale mentshen vos oifen gezicht fun der erd.

hot Hashem pּlutsling gezogt tsu Mosheen un tsu Aharonen un tsu Miryamen: geit ir drai arois tsum ohl-moed. zainen zei drai aroisgegangen. un Hashem hot aropּgenidert in a volknzail, un hot zich geshtelt baim ingang fun ohl-moed, un hot gerufen Aharonen un Miryamen. zainen zei beide aroisgegangen. un er hot gezogt: hert akorsht tsu maine verter: az a novi iz do bai ich, tu ich, Hashem, in a zeung zich derkenen tsu im; in a cholem red ich mit im. nisht azoi iz main knecht Moshe; in main gantsen hoiz iz er bagloibt. moil tsu moil red ich mit im, un basheinpּerlech un nisht mit retenishen, un di geshtalt fun Hashem kukt er on. un vi azoi hot ir nisht moire gehat tsu reden oif main knecht, oif Mosheen? un der tsorens fun Hashem hot gegrimt oif zei; un er iz avekgegangen. 10 un vi der volken hot zich opgeton fun iberen getselt, ersht Miryam iz metsoire veis vi shnei. un Aharon hot zich umgekert tsu Miryamen, ersht zi iz metsoire. 11 hot Aharon gezogt tsu Mosheen: ich bet dich, main Har, zolst nisht aroifton oif undz a zind, vos mir hoben zich banarisht un vos mir hoben gezindikt. 12 zol zi, ich bet dich, nisht zain azoi vi a toitgeborener vos zain fleish iz halb gegesen ven er geit arois fun zain muters tracht. 13 un Moshe hot geshrien tsu Hashem, azoi tsu zogen: G‑t, ich bet dich, heilt zi, ich bet dich. 14 hot Hashem gezogt tsu Mosheen: az ir foter volt ir in ponem geshpigen, volt zi zich nisht geshemt ziben teg? zol zi zain ingeshlosen ziben teg oisen lager, un dernoch zol zi araingenumen veren.

15 iz Miryam geven ingeshlosen oisen lager ziben teg; un dos folk hot nisht getsoigen biz Miryam iz araingenumen gevoren. 16 un dernoch hot dos folk getsoigen fun Chatzerot, un zei hoben geres in midbar Paran.

יג

Shelach

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: shik dir mentshen, zei zolen oiskuken dos land Kenaan, vos ich gib tsu di kinder fun Yisroel; tsu ein man, tsu ein man far zain fotershtam zolt ir shiken; itlecher a firsht tsvishen zei.

un Moshe hot zei geshikt fun midbar Paran loit dem moil fun Hashem; zei ale zainen geven mentshen hoiptlait fun di kinder fun Yisroel. un dos zainen zeyere nemen: far sheyvet Reuven, Shammua der zun fun Zakkuren. far sheyvet Shimon, Shaphat der zun fun Churai. far sheyvet Yehudah, Kalev der zun fun yefunehen. far sheyvet Yissakhar, Yigal der zun fun Yosefen. far sheyvet Ephrayim, Hoshea der zun fun Nun. far sheyvet Binyamin, Palti der zun fun Raphuen. 10 far sheyvet Zevulun, Gaddiel der zun fun Sodien. 11 far sheyvet Yosef: far sheyvet Menasheh, Gadi der zun fun Susien. 12 far sheyvet Dan, Ammiel der zun fun Gemallien. 13 far sheyvet Asher, Setur der zun fun Michaelen. 14 far sheyvet Naphtali, Nachbi der zun fun Vophsien. 15 far sheyvet Gad, Geuel der zun fun Machien. 16 dos zainen di nemen fun di mentshen vos Moshe hot geshikt oiskuken dos land. un Moshe hot gerufen Hoshea dem zun fun Nun, Yehoshua.u 17 un Moshe hot zei geshikt oiskuken dos land Kenaan, un hot tsu zei gezogt: geit aroifblikendik ahin kein dorem, un geit aroifblikendik in dem geberg. 18 un ir zolt onkuken dos land, vos dos iz, un dos folk vos zitst deroif, oib er iz shtark oder shvach, oib er iz vintsik oder fil; 19 un vi iz dos land vos er zitst drinen, oib es iz gut oder shlecht, un vi zainen di shtet vos er zitst in zei, in lageren oder in festungen; 20 un vi iz di erd, iz zi fet oder moger, iz do oif ir gehilts oder nisht. un ir zolt ich shtarken, un brengen fun der frucht fun land. – un di teg zainen geven di teg fun ershte vaintroiben.

21 zainen zei aroisgegangen, un hoben oisgekukt dos land fun midbar Tzin biz Rechov, vi me kumt kein Chammat. 22 un zei zainen aroifgegangen kein dorem, un zainen gekumen biz Chevron; un dorten zainen geven Achiman, Shashai, un Talmai, kinder fun Anakim. – un Chevron iz geboit gevoren ziben yor far Tzoan in Mitsrayim. – 23 un zei zainen gekumen bizen tal Eshcol, un hoben opgeshnitenv fun dorten a tsveig mit einw hengl vaintroiben, un hoben es getrogen oif a shtang zalbetsveit; oich fun di milgroimen un fun di faigen hoben zei genumen. – 24 yenem ort hot men gerufen der tal Eshcol fun vegen dem hengl vos di kinder fun Yisroel hoben opgeshnitenx fun dorten. – 25 un zei hoben zich umgekert fun oiskuken dos land tsum Suf fun fertsik teg. 26 un zei zainen gegangen un gekumen tsu Mosheen un tsu Aharonen, un tsu der gantser eide fun di kinder fun Yisroel, in midbar Paran kein Kadesh; un zei hoben gebracht an entfer tsu zei un tsu der gantser eide, un hoben zei gevizen di frucht fun land. 27 un zei hoben im dertseilt, un gezogt: mir zainen gekumen in dem land vuhin du host undz geshikt, un es flist oich mit milch un honik; un dos iz ir frucht. 28 ober shtark iz dos folk vos zitst in land, un di shtet zainen bafestikte, groise biz gor, un oich di kinder fun Anakim hoben mir dorten gezen. 29 Amalek zitst in dorem-land, un der Chitti, un der Yevusi, un der Imri, zitsen in dem geberg, un der Kenaani zitst baim yam un baim breg Yarden. 30 hot Kalev ingeshtilt dos folk akegen Mosheen, un er hot gezogt: aroifgein velen mir aroifgein, un mir velen es arben, vorem baikumen velen mir es baikumen. 31 ober di mentshen vos zainen aroifgegangen mit im, hoben gezogt: mir kenen nisht aroifgein kegen dem folk, vorem er iz shtarker fun undz. 32 un zei hoben aroisgelozt a shlechten klang oif dem land vos zei hoben es oisgekukt, bai di kinder fun Yisroel, azoi tsu zogen: dos land vos mir zainen durchgegangen durch dem, kedei es oistsukuken, dos iz a land vos est oif ire bavoiner, un dos gantse folk, vos mir hoben gezen drinen, zainen mentshen fun groisen vuks. 33 un dorten hoben mir gezen di nefilim, di zin fun Anakim vos fun di nefilim; un mir zainen geven vi heisheriken in undzere oigen, un azoi zainen mir geven in zeyere oigen.

יד

hot di gantse eide oifgehoiben un aroisgelozt zeyer kol; un dos folk hot geveint in yener nacht. un ale kinder fun Yisroel hoben gemurmlt oif Mosheen un oif Aharonen, un di gantse eide hot tsu zei gezogt: halevay volten mir geshtorben in land Mitsrayim, oder halevay volten mir geshtorben in dem doziken midbar! un noch vos brengt undz Hashem in dem doziken land, tsu falen durchen shverd, undzere vaiber un undzere kleine kinder zolen veren tsu roib? iz nisht beser far undz zich umtsukeren kein Mitsrayim? un zei hoben gezogt einer tsum anderen: lomir machen a hoiptman, un zich umkeren kein Mitsrayim. zainen Moshe un Aharon gefalen oif zeyer ponem far der gantser inzamlung fun der eide fun di kinder fun Yisroel. un Yehoshuay der zun fun Nun, un Kalev der zun fun yefunehen, fun di vos hoben oisgekukt dos land, hoben tserisen zeyere kleider, un hoben gezogt tsu der gantser eide fun di kinder fun Yisroel, azoi tsu zogen: dos land, vos mir zainen durchgegangen durch dem, kedei es oistsukuken, dos land iz zeyer zeyer gut. oib Hashem bagert undz, vet er undz brengen in dem doziken land, un vet es undz geben – a land vos zi flist mit milch un honik.

ir zolt nor nisht vidershpּeniken on Hashem, un nisht moire hoben far dem folk fun land, vorem undzer broit zainen zei; zeyer shoten hot zich opgeton fun zei, un G‑t iz mit undz; ir zolt nisht moire hoben far zei. 10 hot di gantse eide gezogt, me zol zei farvorfen mit shteiner; ober di pracht fun Hashem hot zich bavizen in ohl-moed tsu ale kinder fun Yisroel.

11 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: biz vanen vet dos dozike folk mich lesteren? un biz vanen velen zei nisht gloibenz in mir, bai aldi tseichens vos ich hob gemacht tsvishen im? 12 ich vel im shlogen mit fest, un vel im oisroten, un vel dich machen far a folk greser un machtiker fun im. 13 hot Moshe gezogt tsu Hashem: az di Mitsrayim velen heren – vorem du host doch oifgebracht mit dain shtarkeit dos dozike folk fun tsvishen zei – 14 velen zei zogen tsu di bavoiner fun dem doziken land, vos hoben gehert az du, Hashem, bist tsvishen dem doziken folk; vorem oig in oig bist du, Hashem, gezen gevoren, un dain volken shteit iber zei, un in a volknzail geistu zei forois bai tog, un in a faierzail bai nacht – 15 iz, az du vest teiten dos dozike folk azoi vi ein man, azoi velen zogen di umes vos hoben gehert dain herung, azoi tsu zogen: 16 vail Hashem iz nisht bichoiles tsu brengen dos dozike folk in dem land vos er hot zei tsugeshvoren, hot er zei oisgeshochten in midbar. 17 derum zol atsund grois zain, ich bet dich, der koiech fun Adonoi loit vi du host geredt, azoi tsu zogen: 18 Hashem iz ingehalten in tsorena un raich in genod, er fartrogt zind un farbrechen, nor shenken shenkt er nisht; er rechent zich far di zind fun di foters mit di kinder, miten driten un miten firten dor. 19 fargib, ich bet dich, di zind fun dem doziken folk, loit der groiskeit fun dain chesed, un azoi vi du host fargeben dem doziken folk fun Mitsrayim un biz aher.

20 hot Hashem gezogt: ich hob fargeben azoi vi dain vort. 21 ober azoi vi ich leb, un di pracht fun Hashem iz ful di gantse erd, 22 az di ale mentshen vos hoben gezen main pracht un maine tseichens, vos ich hob bavizen in Mitsrayim un in midbar, un fun destvegen hoben zei mich gepּruvet shoin Tzoan mol, un nisht tsugehert tsu main kol, 23 oib zei velen zen dos land, vos ich hob tsugeshvoren zeyere elteren! yo, ale vos hoben mich gelestert, velen es nisht onzen. 24 nor main knecht Kalev, vail in im iz geven an ander Gaist, un er iz gegangen getrai noch mir, im vel ich brengen in dem land, vos er iz ahin gegangen, un tsu zain zomen vet er es lozen birushe. 25 der Amaleki un der Kenaani zitsen in tal; morgen kert ich um, un tsit ich tsum midbar oifen veg tsum Yam Suf.

26 un Hashem hot geredt tsu Mosheen un tsu Aharonen, azoi tsu zogen: 27 biz vanen noch lozen di dozike beize eide vos murmlen akegen mir? ich hob gehert di murmleraien fun di kinder fun Yisroel, vos zei murmlen akegen mir. 28 zog tsu zei: azoi vi ich leb, zogt Hashem, oib nisht vi ir hot geredt in maine oieren, azoi vel ich ton tsu ich! 29 in dem doziken midbar velen falen eyere pegorim, un ale eyere getseilte, loit ier gantser tsol, fun tsvantsik yor alt un hecher, vail ir hot gemurmlt akegen mir. 30 ir vet nisht kumen in dem land vos ich hob oifgehoiben main hant ich tsu machen ruen drinen, achuts Kalev der zun fun yefunehen, un Yehoshuab der zun fun Nun. 31 un eyere kleine kinder vos ir hot gezogt, zei velen zain tsu roib, zei vel ich brengen ahin, un zei velen derkenen dos land, vos ir hot faracht. 32 ober ir – eyere pegorim velen falen in dem doziken midbar. 33 un eyere kinder velen umvanderen in midbar fertsik yor, un velen laiden far eyere opּkerungen, biz eyere pegorim velen farlendt veren in midbar. 34 loit der tsol fun di teg vos ir hot oisgekukt dos land – fertsik teg, far a tog a yor, far a tog a yor, vet ir trogen eyere zind, fertsik yor; un ir vet dershpּirn main umgenod. 35 ich, Hashem, hob geredt; oib ich vel dos nisht ton tsu der doziker gantser beizer eide, vos hot zich ingezamlt akegen mir! in dem doziken midbar velen zei farlendt veren, un do velen zei shtarben.

36 un di mentshen vos Moshe hot geshikt oiskuken dos land, un zei zainen tsurikgekumen un hoben gemacht murmlen akegen im di gantse eide, mit aroislozen a shlechten klang oifen land – 37 di mentshen vos hoben aroisgelozt dem shlechten klang oifen land, zainen geshtorben in a mageyfe far Hashem. 38 nor Yehoshua der zun fun Nun, un Kalev der zun fun yefunehen, zainen gebliben leben fun yene mentshen, vos zainen gegangen oiskuken dos land.

39 un Moshe hot geredt di dozike verter tsu ale kinder fun Yisroel, un dos folk hot zeyer getroiert. 40 un zei hoben zich gefedert in der peire, un zainen aroifgegangen oifen shpּits barg, azoi tsu zogen: ot zainen mir, un mir velen aroifgein tsu dem ort vos Hashem hot gezogt; vorem mir hoben gezindikt. 41 hot Moshe gezogt: noch vos den tret ir iber dem bafel fun Hashem, az dos vet nisht bagliken? 42 ir zolt nisht aroifgein, az Hashem iz nisht tsvishen ich, kedei ir zolt nisht geshlogen veren far eyere faint. 43 vorem der Amaleki un der Kenaani zainen dorten far ich, un ir vet falen durchen shverd; vorem azoi vi ir hot ich opgekert fun hinter Hashem, vet G‑t nisht zain mit ich.

44 ober zei hoben zich dervegt aroiftsugein oifen shpּits barg; nor der orn fun Hashem's bris un Moshe hoben zich nisht gerirt fun lager.

45 un der Amaleki un der Kenaani, vos zainen gezesen oif yenem barg, hoben aropּgenidert, un hoben zei geshlogen un zei tseklapּt biz Chormah.

טו

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: red tsu di kinder fun Yisroel, un zolst zogen tsu zei: az ir vet kuemen in dem land fun ier bazetsung vos ich gib ich, un ir vet machen a faieropּfer tsu Hashem, a brandopּfer oder a shlachtopּfer, loit a klor aroisgeredten neyder, oder vi a fraivilike nedoves, oder in eyere yom-tuvim, kedei tsu machen a geshmaken reyech tsu Hashem, fun rinder oder fun shof, zol der vos brengt zain korben tsu Hashem, brengen a shpּaizopּfer fun a tsentl eife zemelmel farmisht mit a fertl hin eil; un vain far a gisopּfer, a fertl hin, zolstu machen miten brandopּfer oder tsum shlachtopּfer, far itlechen Shaaphs. oib tsu a vider, zolstu machen a shpּaizopּfer fun tsvei tsentl zemelmel farmisht mit eil a dritel hin; un vain far a gisopּfer, a dritel hin, zolstu brengen far a geshmaken reyech tsu Hashem. un az du vest machen a yung rind far a brandopּfer oder a shlachtopּfer, loit a klor aroisgeredten neyder, oder far a fridopּfer tsu Hashem, zol men brengen miten yungen rind a shpּaizopּfer fun drai tsentl zemelmel farmisht mit eil a halben hin; 10 un vain zolstu brengen far a gisopּfer a halben hin, a faieropּfer far a geshmaken reyech tsu Hashem. 11 azoi zol geton veren tsu itlechen oks, oder tsu itlechen vider, oder tsu a lamc fun shepּsn oder fun tsigen. 12 vi noch der tsol vos ir vet machen; azoi zolt ir ton tsu itlechen, loit zeyer tsol. 13 yetveder ingeborener zol azoi machen di dozike, baim brengen a faieropּfer far a geshmaken reyech tsu Hashem. 14 un az bai ich vet zich oifhalten a fremder, oder ver nor es vet zain tsvishen ich, in eyere dor-doires, un er vet machen a faieropּfer far a geshmaken reyech tsu Hashem, zol er ton azoi vi ir tut. 15 kahal! ein gezets zol zain far ich un far dem fremden vos halt zich oif, an eibik gezets oif eyere dor-doires; vi ir, azoi zol zain der fremder far Hashem. 16 ein torah un ein din zol zain far ich un far dem fremden vos halt zich oif bai ich.

17 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 18 red tsu di kinder fun Yisroel, un zolst zogen tsu zei: az ir kumt in dem land vos ich breng ich ahin, 19 iz, az ir est fun dem broit fun land, zolt ir opsheiden an opּsheidung tsu Hashem. 20 dos ershte fun eyere teigmulters zolt ir opsheiden a chele far an opּsheidung; vi di opּsheidugen fun shaier, azoi zolt ir es opsheiden. 21 fun dem ershten fun eyere teigmulters zolt ir geben an opּsheidung tsu Hashem oif eyere dor-doires.

22 un az ir vet farzen, un ir vet nisht ton ale di dozike gebot vos Hashem hot ongezogt Mosheen, 23 alts vos Hashem hot ich bafoilen durch Mosheen, fun dem tog vos Hashem hot es bafoilen un vaiter, oif eyere dor-doires, 24 iz, oib es iz, farhoilen fun di oigen fun der eide, geton gevoren durch a farze, zol di gantse eide machen ein yungen oks far a brandopּfer, far a geshmaken reyech tsu Hashem, mit zain shpּaizopּfer un zain gisopּfer, azoi vi der din; un ein tsignbok far a zindopּfer. 25 un der koyen zol mechaper zain oif der gantser eide fun di kinder fun Yisroel, un zei zol fargeben veren, vail a farze iz dos, un zei hoben gebracht zeyer korben, a faieropּfer tsu Hashem, un zeyer zindopּfer far Hashem, far zeyer farze. 26 un der gantser eide fun di kinder fun Yisroel, un dem fremden vos halt zich oif tsvishen zei, vet fargeben veren, vorem bai dem gantsen folk iz dos geven durch a farze.

27 oib ober an eintslner mentsh vet zindiken durch a farze, zol er brengen a yorike tsig far a zindopּfer. 28 un der koyen zol mechaper zain oif dem mentshen vos farzet, ven er zindikt durch a farze far Hashem; kedei mechaper tsu zain oif im, az im zol fargeben veren. 29 far dem ingeborenem tsvishen di kinder fun Yisroel, un far dem fremden vos halt zich oif tsvishen zei – ein gezets zol zain bai ich far dem vos tut epes durch a farze.

30 ober der mentsh vos tut mit a hoicher hant, fun di ingeborene, oder fun di fremde, lestert er Hashem, un yene zel zol farshnitend veren fun tsvishen ir folk. 31 vorem dos vort fun Hashem hot er farachte, un zain gebot hot er farshtert; farshniten muz farshniten veren yene zel, ir zind iz oif ir.

32 un ven di kinder fun Yisroel zainen geven in der midbar, hoben zei gefunen a man klaibndik holts um shebt. 33 hoben di vos hoben im gefunen klaibndik holts, im gebracht tsu Mosheen un tsu Aharonen un tsu der gantser eide. 34 un me hot im araingezetst in vach, vorem es iz nisht basheidt gevoren vos im zol geton veren. 35 hot Hashem gezogt tsu Mosheen: teiten zol geteit veren der man; di gantse eide zol im farvorfen mit shteiner oisen lager. 36 un di gantse eide hot im aroisgefirt oisen lager, un zei hoben im farvorfen mit shteiner, un er iz geshtorben; azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen.

37 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 38 red tsu di kinder fun Yisroel, un zolst zogen tsu zei, zei zolen zich machen tsiitsit oif di Akan fun zeyere kleider, oif zeyere dor-doires; un zei zolen arainton in di tsiitsit fun ek kleid a bloen fodem. 39 un dos zol ich zain far tsitsiyot, az ir zolt es zen, un gedenken ale gebot fun Hashem, un zei ton, un ir zolt nisht nochgein noch ier hartsen un noch eyere oigen, vos ir zeit farfirt noch zei; 40 kedei ir zolt gedenken un ton ale maine gebot, un zain heilik tsu Elokeichem. 41 ich bin Hashem Elokeichem vos hot ich aroisgetsoigen fun dem land Mitsrayim, ich tsu zain tsum Elokim: ich bin Hashem Elokeichem.

טז

Korach

un Korach der zun fun Yitzhar, dem zun fun Kohat, dem zun fun Levien, un Dotan un Aviram, di zin fun Eliaven, un On der zun fun Peleten, kinder fun Reuven, hoben genumen, un zich geshtelt far Mosheen mit tsvei hundert un fuftsik man fun di kinder fun Yisroel, firshten fun der eide, gerufene fun der inzamlung, mentshen mit a nomen. un zei hoben zich ingezamlt akegen Mosheen un akegen Aharonen, un hoben tsu zei gezogt: genug ich! vorem di gantse eide zainen ale heilik, un Hashem iz tsvishen zei, un far vos nemt ir zich iber akegen dem kahal fun Hashem? un vi Moshe hot es gehert, azoi iz er gefalen oif zain ponem. un er hot geredt tsu Korachen un tsu zain gantsen gezeml, azoi tsu zogen: in der peire vet Hashem lozen visen, ver es iz zainer, un dem vos iz heilik, vet er machen genenen tsu zich; yo, dem vemen er vet oisderveilen, vet er machen genenen tsu zich. dos tut: nemt ich faierfanen, Korach mit zain gantsen gezeml, un leigt arain in zei faier, un tut oif zei aroifblikendik vairech far Hashem, morgen; un es vet zain, der man vos Hashem vet oisderveilen, er iz der heiliker. genug ich, kinder fun Levi!

un Moshe hot gezogt tsu Korachen: hert akorsht, kinder fun Levi.

vintsik ich vos der Elochei Yisroel hot ich opgesheidt fun tsvishen der eide fun di kinder fun Yisroel, ich tsu machen genenen tsu zich, tsu dinen dem dinst fun mishken fun Hashem, un tsu shtein far der eide, zei tsu badinen – 10 vos er hot gemacht genenen dich un ale daine brider, di kinder fun Levi, mit dir, az ir farlangt oich di kehune? 11 far vor, du mit dain gantsen gezeml, dos zeit ir ingezamlt akegen Hashem; vorem vos iz Aharon, az ir zolt murmlen akegen im?

12 un Moshe hot geshikt rufen Dotan un Aviram, di zin fun Eliaven; ober zei hoben gezogt: mir velen nisht aroifkumen. 13 vintsik vos du host undz oifgebracht fun a land vos flist mit milch un honik, undz tsu teiten in der midbar, az hersheven vilstu noch hersheven iber undz? 14 yo, host undz nisht gebracht in a land vos flist mit milch un honik, oder undz gegeben a nachle fun feld un vaingorten. vilstu di dozike mentshen di oigen oisshtechen? mir velen nisht aroifkumen. 15 hot Mosheen zeyer geergert, un er hot gezogt tsu Hashem: zolst zich nisht keren tsu zeyer minche; nisht an eintsiken eizl hob ich genumen fun zei, un nisht ich hob shlechts geton an eintsiken fun zei.

16 un Moshe hot gezogt tsu Korachen: du mit dain gantsen gezeml zeit far Hashem morgen, du un zei, un Aharon. 17 un nemt itlecher zain faierfan, un ir zolt aroifleigen deroif vairech, un brengen far Hashem itlecher zain faierfan, tsvei hundert un fuftsik faierfanen; oich du un Aharon, itlecher zain faierfan.

18 hoben zei genumen itlecher zain faierfan, un zei hoben aroifgeleigt oif zei faier, un aroifgeton oif zei vairech, un zei hoben zich geshtelt baim ingang fun ohl-moed mit Mosheen un Aharonen. 19 un Korach hot ingezamlt akegen zei di gantse eide tsum ingang fun ohl-moed; un di pracht fun Hashem hot zich bavizen tsu der gantser eide.

20 un Hashem hot geredt tsu Mosheen un tsu Aharonen, azoi tsu zogen: 21 sheidt ich op fun tsvishen der doziker eide, un ich vel zei farlenden in a rege. 22 zainen zei gefalen oif zeyer ponem, un hoben gezogt: a El, der G‑t fun di gaister fun ale fleish, zol ein mentsh zindiken, un oif der gantser eide zolstu tserenen?

23 hot Hashem geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 24 red tsu der eide, azoi tsu zogen: tsit op fun arum der voinung fun Korachen, Dotanen, un Aviramen. 25 iz Moshe oifgeshtanen un iz gegangen tsu Dotanen un Aviramen, un noch im zainen gegangen di eltste fun Yisroel.

26 un er hot geredt tsu der eide, azoi tsu zogen: tret op, ich bet ich, fun leben di getselten fun di dozike shlechte mentshen, un ir zolt zich nisht onriren on alts vos iz zeyers, kedei ir zolt nisht umgebracht veren durch ale zeyere zind. 27 hoben zei opּgetsoigen fun der voinung fun Korachen, Dotanen, un Aviramen, fun rund arum; un Dotan un Aviram zainen aroisgegangen, zich shtelendik in ingang fun zeyere getselten, mit zeyere vaiber un zeyere zin un zeyere kleine kinder. 28 hot Moshe gezogt: durch dem vet ir visen, az Hashem hot mich geshikt tsu ton ale di dozike tuungen, az dos iz nisht fun main hartsen. 29 oib azoi vi ale mentshen shtarben, velen di dozike shtarben, un di basherung fun ale mentshen vet zei bashert zain, hot mich Hashem nisht geshikt. 30 oib ober a bashafung vet bashafen Hashem, un di erd vet oifmachen ir moil, un vet inshlingen zei un alts vos iz zeyers, un zei velen aropnideren lebedikerheit in Shaul, vet ir visen, az di dozike mentshen hoben gelestert Hashem.

31 un es iz geven vi er hot geendikt reden ale di dozike verter, azoi hot zich oifgeshpּolten di erd vos unter zei. 32 un di erd hot geefent ir moil, un hot ingeshlungen zei, un zeyere haizer, un ale mentshen vos hoben gehert tsu Korachen, un dem gantsen farmeg. 33 un zei un alts vos iz zeyers hoben aropּgenidert lebedikerheit in Shaul, un di erd hot zei tsugedekt, un zei zainen untergegangen fun tsvishen der eide.

34 un gants Yisroel vos rund arum zei zainen antlofen fun zeyere koiles, vorem zei hoben gezogt: di erd vet undz noch inshlingen. 35 un a faier iz aroisgegangen fun Hashem, un hot fartsert di tsvei hundert un fuftsik man, vos hoben oifgebracht dem vairech.

יז

1(16:36)  un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 2(16:37)  zog tsu Elazar dem zun fun Aharon dem koyen, er zol oifheiben di faierfanen fun tsvishen der farbrenung, un dos faier vorf avek; vorem zei zainen gevoren heilik. 3(16:38)  di faierfanen fun di dozike, vos hoben farzindikt zeyere nefoshes, fun zei zol men machen oisgeshlogene blechen, an ibertsug tsum mizbeyech, vorem me hot zei gebracht far Hashem, un zei zainen gevoren heilik; un zei zolen zain far a tseichen tsu di kinder fun Yisroel. 4(16:39)  hot Elazar der koyen genumen di kuperne faierfanen, vos di farbrente hoben gebracht, un me hot zei oisgeshlogen far an ibertsug tsum mizbeyech, 5(16:40) a dermonung tsi di kinder fun Yisroel, kedei a fremder mentsh, vos iz nisht fun dem zomen fun Aharon, zol nisht genenen tsu raicheren vairech far Hashem, az er zol nisht veren azoi vi Korach un azoi vi zain gezeml; azoi vi Hashem hot geredt tsu im durch Mosheen.

6(16:41)  un di gantse eide fun di kinder fun Yisroel hot oif morgen gemurmlt akegen Mosheen un akegen Aharonen, azoi tsu zogen: ir hot geteit dos folk fun Hashem. 7(16:42)  un es iz geven, az di eide hot zich ingezamlt akegen Mosheen un akegen Aharonen, azoi hoben zei zich umgekert tsum ohl-moed, ersht a volken hot im tsugedekt, un di pracht fun Hashem hot zich bavizen. 8(16:43)  un Moshe un Aharon zainen tsugegangen faran ohl-moed, 9(16:44)  un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 10(16:45)  sheidt ich op fun tsvishen der doziker eide, un ich vel zei farlenden in a rege. zainen zei gefalen oif zeyer ponem. 11(16:46)  un Moshe hot gezogt tsu Aharonen: nem di faierfan, un leig oif ir aroifblikendik faier fun mizbeyech, un tu aroifblikendik vairech, un trog oif gich tsu der eide, un zei mechaper oif zei, vorem a tsorenf iz aroisgegangen fun far Hashem; di mageyfe hot zich ongehoiben. 12(16:47)  hot Aharon genumen, azoi vi Moshe hot geheisen, un er iz araingelofen in miten fun der eide; ersht di mageyfe hot zich ongehoiben in folk. hot er aroifgeleigt vairech, un mechaper geven oifen folk. 13(16:48)  un er iz geshtanen tsvishen di toite un tsvishen di lebedike; un di mageyfe iz farhalten gevoren. 14(16:49)  un di vos zainen geshtorben in der mageyfe, zainen geven fertsen toizent un ziben hundert, achuts di vos zainen geshtorben vegen der meise mit Korachen. 15(16:50)  un Aharon hot zich umgekert tsu Mosheen, tsum ingang fun ohl-moed, ven di mageyfe iz farhalten gevoren.

16(1) un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 17(2) red tsu di kinder fun Yisroel, un nem fun zei tsu shteken, tsu shteken fun a foterhoiz, fun ale zeyere firshten loit zeyere foterhaizer, tsvelf shtekens; itlechns nomen zolstu oifshraiben oif zain shteken. 18(3) un Aharons nomen zolstu oifshraiben oif dem shteken fun Levi, vorem ein shteken zol zain far dem hoipt fun zeyere foterhaizer. 19(4) un zolst zei avekleigen in ohl-moed, faran tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},g vos ich antpּlek zich tsu ich dorten. 20(5) un es vet zain, der man vos ich vel im oisderveilen, vet zain shteken oifshpּrotsen; un ich vel inshtilen fun arum mir di murmleraien fun di kinder fun Yisroel, vos zei murmlen akegen ich.

21(6)  hot Moshe geredt tsu di kinder fun Yisroel, un ale zeyere firshten hoben im gegeben tsu shteken fun itlechen firsht, tsu shteken fun itlechen firsht, loit zeyere foterhaizer, tsvelf shtekens; un der shteken fun Aharonen iz geven tsvishen zeyere shtekens. 22(7) un Moshe hot avekgeleigt di shtekens far Hashem, in dem getselt fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}. 23(8) un es iz geven oif morgen, az Moshe iz gekumen in dem getselt fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}, ersht der shteken fun Aharonen far Levis hoiz hot oifgeshprotst, un aroisgelozt shpּrotsung, un geblit bliechts, un getsaitikt mandlen. 24(9) hot Moshe aroisgetrogen ale shtekens fun far Hashem tsu ale kinder fun Yisroel, un zei hoben ibergekukt, un genumen itlecher zain shteken.

25(10) un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: ker um Aharons shteken faran tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}, far a hitung, far a tseichen tsu di vidershpenike kinder, kedei zolst machen an end tsu zeyere murmleraien arum mir, un zei zolen nisht shtarben. 26(11) hot Moshe dos geton; azoi vi Hashem hot im bafoilen, azoi hot er geton.

27(12) hoben di kinder fun Yisroel gezogt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: ze, mir kumen um, mir geyen unter, ale geyen mir unter. 28(13) itlecher vos genent – vos genent tsum mishken fun Hashem, shtarbt; tsi velen mir in gantsen umkumen?

יח

un Hashem hot gezogt tsu Aharonen: du un daine zin un dos hoiz fun dain foter mit dir, zolt trogen di zind fun dem heiliktum, un du un daine zin mit dir zolt trogen di zind fun ier kehune. un oich daine brider, dem shtam Levi, dem sheyvet fun dain foter, mach genenen mit dir, un zei zolen zain baheft tsu dir, un dich badinen; un du un daine zin mit dir zolt zain far dem getselt fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}.h un zei zolen hiten dain hitung, un di hitung fun gantsen getselt, ober tsu di heilike keilim un tsum mizbeyech zolen zei nisht genenen, kedei zei zolen nisht shtarben, i zei i ir. un zei zolen zain baheft tsu dir, un hiten di hitung fun ohl-moed bai itlechen dinst fun getselt; un a fremder zol nisht genenen tsu ich. un ir zolt hiten di hitung fun heiliktum, un di hitung fun mizbeyech, kedei es zol mer nisht zain a tsoreni oif di kinder fun Yisroel. un ich, ze, hob genumen eyere brider di Leviim fun tsvishen di kinder fun Yisroel; ich a Mattanah zainen zei gegeben far Hashem, tsu dinen dem dinst fun ohl-moed. un du un daine zin mit dir zolt ophiten ier kehune bai itlecher zach fun mizbeyech un ineveinik fun Parochet, un ton dem dinst; a dinst far a Mattanah gib ich ich di kehune, un der fremder, vos genent, zol geteit veren.

un Hashem hot geredt tsu Aharonen: un ich, ze, hob dir gegeben di hitung fun maine opּsheidungen; fun ale geheilikte zachen fun di kinder fun Yisroel hob ich zei gegeben far a Chelek tsu dir un tsu daine kinder far an eibiken recht. dos zol geheren tsu dir fun di heilikste heilikeiten, fun di faieropּfer: ale zeyere korbones, fun ale zeyere shpּaizopּfer, un fun ale zeyere zindopּfer, un fun ale zeyere shuldopּfer,j vos zei tsolen op tsu mir; a heilikste heilikeit iz dos, far dir un far daine kinder. 10 azoi a heiliksten zolstu es esen; itlecher manspּarshoin meg es esen; heilik zol es zain far dir. 11 un dos gehert tsu dir: di opּsheidung fun zeyer gob bai ale oifheibungen fun di kinder fun Yisroel; tsu dir hob ich zei gegeben, un tsu daine zin un tsu daine techter mit dir, far an eibiken recht; itlecher vos iz rein in dain hoiz meg es esen. 12 al dos beste fun eil, un al dos beste fun vain un tevuh, dos ershte derfun vos zei giben tsu Hashem, dos hob ich gegeben tsu dir. 13 di ershttsaitike fun alts vos in zeyer land, vos zei brengen tsu Hashem, zolen geheren tsu dir; itlecher vos iz rein in dain hoiz meg es esen. 14 itleche Chorem-zach in Yisroel zol geheren tsu dir. 15 itlecher vos efent dem tracht, fun yetveder bashefenish vos me brengt tsu Hashem, fun a mentshen un fun a beheime, zol geheren tsu dir; ober oisleizen zolstu lozen oisleizen dem bechor fun a mentshen; oich dem bechor fun an umreiner beheime zolstu lozen oisleizen. 16 un zeyer oisleiz – fun a chodesh alt zolstu lozen oisleizen – zol zain loit dain shatsung, finf shekl zilber, oifen heiliken shekl, dos iz tsvantsik geroh. 17 ober a bechor fun a rind, oder a bechor fun a Shaaphs, oder a bechor fun a tsig, torstu nisht lozen oisleizen; zei zainen heilik. zeyer blut zolstu shpּrengenk oifen mizbeyech, un zeyer fets zolstu demfen far a faieropּfer, far a geshmaken reyech tsu Hashem. 18 un zeyer fleish zol geheren tsu dir; azoi vi di brust fun oifheibung, un azoi vi der rechter shenkl, zol es geheren tsu dir. 19 ale opּsheidungen fun di heilike zachen vos di kinder fun Yisroel sheiden op tsu Hashem, hob ich gegeben tsu dir un tsu daine zin un tsu daine techter mit dir, far an eibiken recht; an eibiker bris fun zalts iz dos far Hashem, dir un dain zomen mit dir.

20 un Hashem hot gezogt tsu Aharonen: in zeyer land zolstu nisht arben, un kein Chelek zolstu nisht hoben tsvishen zei; ich bin dain Chelek un dain nachle tsvishen di kinder fun Yisroel. 21 un tsu di kinder fun Levi, ze, hob ich gegeben yetveder maiser in Yisroel far an Arav, far zeyer dinst vos zei dinen, dem dinst fun ohl-moed. 22 un di kinder fun Yisroel zolen mer nisht genenen tsum ohl-moed, tsu trogen a chet un shtarben. 23 naiert der Levi, er zol dinen dem dinst fun ohl-moed; un zei zolen trogen zeyer zind; an eibik gezets oif zeyere dor-doires. un tsvishen di kinder fun Yisroel zolen zei nisht arben kein arbung. 24 vorem dem maiser fun di kinder fun Yisroel, vos zei sheiden op far an opּsheidung tsu Hashem, hob ich gegeben tsu di Leviim far an arbung; derum hob ich vegen zei gezogt: tsvishen di kinder fun Yisroel zolen zei nisht arben kein arbung.

25 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 26 un tsu di Leviim zolstu reden, un zogen tsu zei: az ir vet nemen fun di kinder fun Yisroel dem maiser vos ich hob ich gegeben fun zei far ier arbung, zolt ir opsheiden derfun an opּsheidungen tsu Hashem, maiser fun dem maiser. 27 un ier opּsheidung vet ich gerechnt veren azoi vi di tevuh oisen shaier, un vi di shefe oisen kelter. 28 azoi zolt ir oich opsheiden di opּsheidung fun Hashem fun ale eyere mesrs, vos ir vet nemen fun di kinder fun Yisroel, un ir zolt geben derfun di opּsheidugen fun Hashem tsu Aharon dem koyen. 29 fun alts vos vert ich gegeben zolt ir opsheiden di gantse opּsheidung fun Hashem, fun alem besten derfun, dos heilike fun dem. 30 un zolst zogen tsu zei: az ir sheidt op fun dem dos beste derfun, zol es gerechnt veren di Leviim azoi vi der introg fun shaier, un azoi vi der introg fun kelter.

31 un ir megt es esen in yetveder ort, ir un ier hoizgezint, vorem dos iz ich a loin far ier dinst in ohl-moed. 32 un ir vet nisht trogen vegen dem a zind, ven ir sheidt op fun dem dos beste derfun. un ir zolt nisht farshvechen di heilikeiten fun di kinder fun Yisroel, kedei ir zolt nisht shtarben.

יט

chֻkat

un Hashem hot geredt tsu Mosheen un tsu Aharonen, azoi tsu zogen:

dos iz dos gezets fun der torah, vos Hashem hot bafoilen, azoi tsu zogen: red tsu di kinder fun Yisroel, zei zolen dir brengen a roite ku, a gantse, vos in ir iz nishto kein mum,l vos oif ir iz nisht aroifblikendik kein yoch. un ir zolt zi geben tsu Elazar dem koyen, un me zol zi aroisfiren oisen lager, un zi shechten far im. un Elazar der koyen zol nemen fun ir blut mit zain finger, un shpּritsenm fun ir blut akegen der foderzait fun ohl-moed ziben mol. un me zol farbrenen di ku far zaine oigen; ir fel un ir fleish un ir blut mit ir mist zol men farbrenen. un der koyen zol nemen tsederholts, un ezov-groz, un vermilroit, un arainvarfen in der farbrenung fun der ku. un der koyen zol vashen zaine kleider, un boden zain laib in vaser,n un dernoch meg er arainkumen in lager; un der koyen zol zain umrein bizen ovent. oich der vos farbrent zi, zol vashen zaine kleider in vaser, un boden zain laib in vaser,o un zain umrein bizen ovent. un a reiner man zol oifzamlen di ash fun der ku, un avekleigen oisen lager in a reinem ort; un es zol gehalten veren far der eide fun di kinder fun Yisroel far shpּrengvaser; a reinikopּfer iz dos. 10 un der vos zamlt oif di ash fun der ku, zol vashen zaine kleider, un zain umrein bizen ovent. un es zol zain far di kinder fun Yisroel, un far dem fremden vos halt zich oif tsvishen zei, far an eibiken gezets.

11 der vos rirt zich on on a mes, on vaser es iz toiten laib fun a mentshen, zol zain umrein ziben teg. 12 er zol zich reiniken dermit oifen driten tog un oifen zibeten tog, un veren rein; un oib er vet zich nisht reiniken oifen driten togp un oifen zibeten tog, zol er nisht veren rein. 13 itlecher vos rirt zich on on a mes, on dem laib fun a mentshen vos iz geshtroben, un er vet zich nisht reiniken, hot er di mishken fun Hashem farumreinikt, un yene zel zol farshnitenq veren fun Yisroel; az shpּrengvaser iz oif im nisht geshpּrengt gevoren, zol er zain umrein; zain umreinkeit iz noch oif im.

14 dos iz der din: az a mentsh vet shtarben in a getselt, zol itlecher vos kumt in getselt, un alts vos in getselt, zain umrein ziben teg. 15 un yetveder ofene keile, vos oif ir iz nishto an arumgeshnirt dekl, iz umrein. 16 un itlecher vos vet zich onriren oifen freyen feld on a dershlogenem fun a shverd, oder on a geshtorbenem, oder an a bein fun a mentshen, oder on a keyver, zol zain umrein ziben teg.

17 un me zol nemen far dem umreinem fun der ash fun dem farbrenten zindopּfer, un aroifgisen deroif lebedike vaser in a keile. 18 un a reiner man zol nemen ezov-groz, un intunken in dem vaser, un shpּritsen oifen getselt, un oif ale keilim, un oif di nefoshes vos zainen dorten geven, un oif dem vos hot zich ongerirt on dem bein, oder on dem dershlogenem, oder on dem geshtorbenem, oder on dem keyver.r

19 un der vos iz rein zol shpּritsen oif dem umreinem oifen driten togs un oifen zibeten tog; un er zol im reiniken oifen zibeten tog; un er zol nevashen zaine kleider, un zich boden in vaser,t un veren rein in ovent. 20 un az a mentsh vet zain umrein, un vet zich nisht reiniken, zol yene zel farshnitenu veren fun tsvishen der eide, vorem dos mikdash fun Hashem hot er farumreinikt; shpּrengvaser iz oif im nisht geshpּrengt gevoren, iz er umrein. 21 un es zol zei zain far an eibiken gezets. un der vos shpּritst dos shpּrengvaser, zol vashen zaine kleider; un der vos rirt zich on on dem shpּrengvaser, zol zain umrein bizen ovent. 22 un alts vos der umreiner vet zich onriren on dem, zol zain umrein; un der mentsh vos rirt zich on im on, zol zain umrein bizen ovent.

כ

un di kinder fun Yisroel, di gantse eide, zainen gekumen in midbar Tzin, in ershten chodesh; un dos folk iz gezesen in Kadesh; un Miryam iz dorten geshtorben, un iz dorten bagroben gevoren.

un di eide hot nisht gehat kein vaser, un zei hoben zich ingezamlt akegen Mosheen un akegen Aharonen. un dos folk hot zich gekrigt mit Mosheen, un zei hoben gezogt, azoi tsu zogen: halevay volten mir umgekumen, ven undzere brider zainen umgekumen far Hashem! un noch vos hot ir gebracht di eide fun Hashem in dem doziken midbar, az mir un undzer fich zolen do oisshtarben? un noch vos hot ir undz oifgebracht fun Mitsrayim, undz tsu brengen in dem doziken shlechten ort, vos iz nisht an ort fun zomen, oder faigen, oder vainshtoken, oder milgroimen, un vu vaser tsum trinken iz nishto?

zainen Moshe un Aharon avekgegangen fun far der eide tsum ingang fun ohl-moed, un zei zainen gefalen oif zeyer ponem; un di pracht fun Hashem hot zich bavizen tsu zei. un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: nem dem shteken, un zaml ein di eide, du un Aharon dain bruder, un ir zolt reden tsum felz far zeyere oigen, az er zol aroisgeben fun zich vaser; un vest zei aroistsien vaser fun felz, un vest ontrinken di eide un zeyer fich. hot Moshe genumen dem shteken fun far Hashem, azoi vi er hot im bafoilen. 10 un Moshe un Aharon hoben ingezamlt di eide far dem felz, un er hot tsu zei gezogt: hert akorsht, ir vidershpּeniker, zolen mir fun dem doziken felz ich aroistsien vaser? 11 un Moshe hot oifgehoiben zain hant, un hot geshlogen dem felz mit zain shteken tsvei mol, un es iz arois a sach vaser, un di eide un zeyer fich hoben getrunken. 12 hot Hashem gezogt tsu Mosheen un tsu Aharonen: vail ir hot nisht gegloibtvw in mir, mich tsu heiliken far di oigen fun di kinder fun Yisroel, derum vet ir nisht brengen di dozike eide in dem land vos ich hob zei gegeben. 13 dos iz dos vaser fun Merivat-Kadesh vu di kinder fun Yisroel hoben gekrigt akegen Hashem, un er iz geheilikt gevoren tsvishen zei.

14 un Moshe hot geshikt shluchim fun Kadesh tsu dem melech fun Edom: azoi zogt dain bruder Yisroel: du veist aldi maternish vos undz hot getrofen; 15 vi undzere elteren hoben genidert kein Mitsrayim, un mir zainen gezesen in Mitsrayim fil teg, un di Mitsrayim hoben shlechts geton undz un undzere elteren; 16 un mir hoben geshrien tsu Hashem, un er hot gehert undzer kol, un hot geshikt a malech, un undz aroisgetsoigen fun Mitsrayim; un ot zainen mir in Kadesh, a shtot baim ek fun dain gemark. 17 loz undz, ich bet dich, durchgein durch dain land; mir velen nisht durchgein durch a feld oder durch a vaingorten, un mir velen nisht trinken vaser fun a brunem; oif dem melech's veg velen mir geyen; mir velen zich nisht opneigen rechts oder links, biz vanen mir velen durchgein dain gemark. 18 hot Edom tsu im gezogt: zolst nisht durchgein durch mir, vorem miten shverd vel ich aroisgein akegen dir. 19 hoben di kinder fun Yisroel tsu im gezogt: oifen veg velen mir gein, un az mir velen trinken dain vaser, ich un maine fich, vel ich geben getsolt derfar; es iz doch gornisht; lomich bloiz durchgein oif maine fis. 20 hot er gezogt: du kenst nisht durchgein. un Edom iz aroisgegangen akegen im mit fil folk, un mit a shtarker hant. 21 un Edom hot nisht gevolt lozen Yisroel durchgein durch zain gemark, un Yisroel hot zich opgeneigt fun im.

22 un zei hoben avekgetsoigen fun Kadesh; un di kinder fun Yisroel, di gantse eide, zainen ongekumen tsum barg Hor. 23 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen un tsu Aharonen oifen barg Hor, baim gemark fun land Edom, azoi tsu zogen: 24 zol Aharon ingezamlt veren tsu zain folk; vorem er vet nisht kumen in dem land vos ich hob gegeben tsu di kinder fun Yisroel, derfar vos ir hot vidershpenikt main moil baim vaser fun Merivat-Kadesh. 25 nem Aharonen un zain zun Elazaren, un breng zei aroifblikendik oifen barg Hor; 26 un tu ois Aharonen zaine kleider, un tu zei on zain zun Elazaren; un Aharon zol ingezamlt veren un shtarben dorten. 27 hot Moshe geton azoi vi Hashem hot bafoilen; un zei zainen aroifgegangen oifen barg Hor, far di oigen fun der gantser eide. 28 un Moshe hot oisgeton Aharonen zaine kleider, un hot zei ongeton zain zun Elazaren. un Aharon iz dorten geshtorben oifen shpּits barg. un Moshe un Elazar hoben aropּgenidert fun barg. 29 un di gantse eide hot gezen az Aharon iz fargangen; un dos gantse hoiz fun Yisroel hot baveint Aharonen draisik teg.

כא

un der Kenaani, der melech fun Arad, der bavoiner fun dorem, hot gehert az Yisroel iz ongekumen oif dem veg fun Atarim, un er hot milchome gehalten mit Yisroel, un gefangen fun zei gefangene. hot Yisroel a neyder geton tsu Hashem, un hot gezogt: oib geben vestu geben dos dozike folk in main hant, vel ich machen zeyere shtet Chorem. un Hashem hot tsugehert tsu dem kol fun Yisroel, un er hot ibergegeben dem Kenaani, un zei hoben gemacht zei un zeyere shtet Chorem. un me hot gerufen dem nomen fun dem ort, Chormah.

un zei hoben getsoigen fun barg Hor oifen veg fun Yam Suf, kedei tsu gein arum dem land Edom, un di zel fun dem folk iz gevoren umgeduldik fun veg. un dos folk hot geredt akegen Elokim un akegen Mosheen: noch vos hot ir undz oifgebracht fun Mitsrayim tsu shtarben in der midbar? vorem kein broit iz nishto, un kein vaser iz nishto, un undzer zel eklt zich mit der nishtiker shpּaiz. hot Hashem ongeshikt oifen folk faierdike shlangen, un zei hoben gebisen dos folk, un es iz geshtorben a sach folk fun Yisroel. iz dos folk gekumen tsu Mosheen, un zei hoben gezogt: mir hoben gezindikt vos mir hoben geredt akegen Hashem un akegen dir; zei mispalel tsu Hashem, er zol opton fun undz di shlangen. hot Moshe mispalel geven faran folk. un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: mach dir a faierdike shlang, un tu zi aroifblikendik oif a shtang; un es vet zain, itlecher vos vert gebisen, vet zi zen, un vet blaiben leben.x hot Moshe gemacht a kuperne shlang, un hot zi aroifgetony oif a shtang; un es iz geven, az a shlang hot emitsen gebisen, azoi hot er a kuk geton oif der kupּerner shlang, un iz gebliben lebenz.

10 un di kinder fun Yisroel hoben avekgetsoigen, un geres in Ovot. 11 un zei hoben getsoigen fun Ovot, un geres in eiiei-Avarim, in dem midbar vos far Moav, akegen zunoifgang. 12 fun dorten hoben zei getsoigen, un geres in tal Zered. 13 fun dorten hoben zei getsoigen, un geres oif yener zeit Arnon vos in midbar, vos geit arois fun dem gemark fun Imri; vorem Arnon iz der gemark fun Moav, tsvishen Moav un tsvishen dem Imri. 14 derum vert gezogt in dem buch fun di milchomes fun Hashem:

 

Vahev in Sufah,

un di tolen fun Arnon,

15 un dem aropgang fun di tolen,

vos neigt zich tsu der voinung fun Ar,

un lent zich on gemark fun Moav.

 

16 un fun dorten kein Beer. dos iz der brunem, vu Hashem hot gezogt tsu Mosheen: zaml ein dos folk, un ich vel zei geben vaser.

17 dentsmol hot Yisroel gezungen dos dozike gezang:

 

kvel aroifblikendik, brunem – zingt tsu im –

18 der brunem vos gegroben hoben im haren,

im oisgehakt hoben firshten fun folk,

durch dem machֹkeka mit zeyere shtekens.

 

un fun midbar kein Mattanah; 19 un fun Mattanah kein Nachaliel, un fun Nachaliel kein Bamot; 20 un fun Bamot tsu dem tal vos in feld fun Moav, baim shpּits fun Pisgah, vos kukt arop oif der viste.

21 un Yisroel hot geshikt shluchim tsu sichun dem melech fun Imri, azoi tsu zogen: 22 lomich durchgein durch dain land; mir velen zich nisht opneigen in a feld oder in a vaingorten; mir velen nisht trinken vaser fun a brunem; oif dem melech's veg velen mir gein, biz vanen mir velen durchgein dain gemark. 23 ober sichun hot nisht gelozt Yisroel durchgein durch zain gemark, un sichun hot ingezamlt zain gants folk, un iz aroisgegangen akegen Yisroel tsum midbar, un er iz gekumen kein Yahatz, un hot milchome gehalten mit Yisroel. 24 un Yisroel hot im geshlogen miten sharf fun shverd, un ingenumen zain land fun Arnon biz Yabbok, biz di kinder fun Ammon; vorem der gemark fun di kinder fun Ammon iz geven shtark. 25 un Yisroel hot tsugenumen ale di dozike shtet, un Yisroel hot zich bazetst in ale shtet fun Imri, in Cheshbon, un in ale ire techtershtet. 26 vorem Cheshbon iz geven di shtot fun sichun dem melech fun Imri, vos hot milchome gehalten mit dem frierdiken melech fun Moav, un hot avekgenumen zain gants land fun zain hant, biz Arnon. 27 derum zogen di shpּruchzoger:

 

kumt kein Cheshbon!

geboit un oifgeshtelt

zol veren di shtot fun sichun!

28 vorem a faier iz arois fun Cheshbon,

a flam fun der shtot fun sichun;

zi hot fartsert Ar fun Moav,

di haren fun di heichen fun Arnon.

29 vei tsu dir, Moav!

farloren bistu, folk fun Kemosh!

er hot gelozt veren zaine zin antrunene,

un zaine techter in gefangenshaft

tsu sichun dem melech fun Imri.

30 un mir hoben zei tseshosen;

farloren iz Cheshbon biz Divon;

un mir hoben farvist

biz Nophach vos biz Medeva.

 

31 un Yisroel hot zich bazetst in land fun dem Imri. 32 un Moshe hot geshikt oiskuken Yazer, un zei hoben batsvungen ire techtershtet, un fartriben dem Imri vos iz dorten geven.

33 un zei hoben zich farkert, un zainen aroifgegangen oifen veg fun Bashan; iz aroisgegangen Og der melech fun Bashan akegen zei, er mit zain gantsen folk, oif milchome kein Edrei. 34 hot Hashem gezogt tsu Mosheen: zolst nisht moire hoben far im, vorem in dain hant hob ich gegeben im mit zain gantsen folk un zain land, un vest ton tsu im, azoi vi du host geton tsu sichun dem melech fun Imri, vos iz gezesen in Cheshbon. 35 un zei hoben geshlogen im mit zaine zin un zain gantsen folk, biz im nisht tsu lozen an iberblaib; un zei hoben gearbt zain land.

כב

un di kinder fun Yisroel hoben avekgetsoigen, un hoben geres in di pּloinen fun Moav, oif yener zeit Yarden bai Yericho.

Balak

un Balak der zun fun Tzopharen hot gezen alts vos Yisroel hot geton tsum Imri. un Moav hot zich zeyer dershroken far dem folk, vail zei zainen geven fil, un Moav iz geven in angst far di kinder fun Yisroel. hot Moav gezogt tsu di eltste fun Middin: atsund vet dos gezeml opesen alts vos arum undz, azoi vi an oks est op dos groz fun feld. un Balak der zun fun Tzopharen iz geven der melech fun Moav in yener tsait. hot er geshikt shluchim tsu Bileam der zun fun Beoren, kein Petor vos baim taich, in dem land fun di kinder fun zain folk, im tsu rufen, azoi tsu zogen: ot iz a folk aroisgegangen fun Mitsrayim; ze, er hot fardekt dem onblik fun der erd, un er zitst mir antkegen. un atsund kum, ich bet dich, shilt mir dos dozike folk, vorem er iz shtarker fun mir. efsher vel ich oisfiren mir zolen im shlogen, un ich vel im fartraiben fun land; vorem ich veis, az vemen du bentshst, der iz gebnetsht, un vemen du shiltst, der iz farsholten .b

zainen di eltste fun Moav un di eltste fun Middin gegangen mit tsoiberloin in zeyer hant, un zei zainen gekumen tsu Bileamen, un hoben geredt tsu im di verter fun Balaken. hot er tsu zei gezogt: nechtikt do di nacht, un ich vel ich geben an entfer, azoi vi Hashem vet reden tsu mir. un di haren fun Moav zainen gebliben bai Bileamen. iz Elokim gekumen tsu Bileamen, un hot gezogt: ver zainen di dozike mentshen bai dir? 10 hot Bileam gezogt tsu HaElokim: Balak der zun fun Tzopharen, der melech fun Moav, hot geshikt tsu mir: 11 ot iz dos folk vos iz aroisgegangen fun Mitsrayim, un er hot fardekt dem onblik fun der erd. atsund, kum shilt mir im; efsher vel ich kenen milchome halten oif im, un vel im fartraiben. 12 hot Elokim gezogt tsu Bileamen: zolst nisht gein mit zei; zolst nisht shilten dos folk, vorem er iz gebentsht. 13 iz Bileam oifgeshtanen in der peire, un hot gezogt tsu di haren fun Balaken: geit in ier land, vorem Hashem vil nisht mich lozen gein mit ich. 14 zainen oifgeshtanen di haren fun Moav, un zainen avekgegangen tsu Balaken, un hoben gezogt: Bileam hot nisht gevolt gein mit undz.

15 hot Balak vider a mol geshikt haren, mer un ongezeenere fun yene. 16 un zei zainen gekumen tsu Bileamen, un hoben tsu im gezogt: azoi hot gezogt Balak der zun fun Tzopharen: zolst zich nisht farmaiden, ich bet dich, fun kumen tsu mir. 17 vorem zeyer grois koved vel ich dir onton, un alts vos du vest zogen tsu mir, vel ich ton; nor kum, ich bet dich, shilt mir dos dozike folk. 18 hot geentfert Bileam un gezogt tsu di knecht fun Balaken: ven Balak zol mir geben zain hoiz ful mit zilber un gold, ken ich nisht ibertreten dem bafel fun Hashem main G‑t, tsu ton kleins oder grois. 19 un atsund, ich bet ich, blaibt ir oich do di nacht, un ich vel gevor veren vos Hashem vet vider reden mit mir. 20 un Elokim iz gekumen tsu Bileamen bai nacht, un hot tsu im gezogt: oib dich tsu rufen zainen di mentshen gekumen, shtei oif, gei mit zei, ober nor di zach vos ich vel reden tsu dir, dos zolstu ton. 21 iz Bileam oifgeshtanen in der peire, un er hot ongezotlt zain eizelin, un iz gegangen mit di haren fun Moav.

22 un der tsorenc fun Elokim hot gegrimt vos er geit, un a malech fun Hashem hot zich im geshtelt far a shter in veg. – un er iz geriten oif zain eizelin, un zaine tsvei yungen zainen geven mit im. – 23 hot di eizelin derzen dem malechd fun Hashem shtein oifen veg, mit zain shverd aroisgetsoigen in zain hant, un di eizelin hot zich opgeneigt fun veg, un iz gegangen oifen feld; un Bileam hot geshlogen di eizelin kedei zi tsu farkireven oifen veg. 24 hot der malech fun Hashem zich geshtelt oif a shteg fun di vaingertner, mit a tsam fun der zeit un a tsam fun der ander zeit. 25 un di eizelin hot gezen dem malech fun Hashem, un hot zich tsugedrikt tsu der vant, un tsugedrikt Bileams fus tsu der vant; un er hot zi vider geshlogen. 26 iz der malech fun Hashem vider avek forois, un hot zich geshtelt in an engen ort, vu es iz nisht geven kein veg zich optsuneigen rechts oder links. 27 un di eizelin hot gezen dem malech fun Hashem, un hot zich anidergeleigt unter Bileamen; un der tsoren fun Bileamen hot gegrimt, un er hot geshlogen di eizelin miten shteken. 28 hot Hashem geefent dos moil fun der eizelin, un zi hot gezogt tsu Bileamen: vos hob ich dir geton, vos du host mir shoin drai mol geshlogen? 29 hot Bileam gezogt tsu der eizelin: vail du host geshpּet fun mir; ven ich hob a shverd in der hant, volt ich dich atsund geharget. 30 hot di eizelin gezogt tsu Bileamen: bin ich nisht dain eizelin, vos du host geriten oif mir dain gants leben biz haintiken tog? bin ich gevointlech gevoint geven dir azoi tsu ton? hot er gezogt: nain. 31 un Hashem hot antplekt di oigen fun Bileamen, un er hot derzen dem malech fun Hashem shtein in veg, mit zain shverd aroisgetsoigen in zain hant. hot er zich geneigt, un zich gebukt oif zain ponem. 32 un der malech fun Hashem hot tsu im gezogt: far vos hostu geshlogen dain eizelin shoin drai mol? ze, ich bin aroisgegangen far a shter, vorem der veg geit mir derkegen. 33 un di eizelin hot mich gezen, un hot zich opgeneigt far mir di drai mol; ven zi volt zich nisht opgeneigt fun mir, volt ich atsund dich zicher geharget, un zi volt ich gelozt leben. 34 hot Bileam gezogt tsu dem malech fun Hashem: ich hob gezindikt, vorem ich hob nisht gevust, az du shteist mir antkegen oifen veg; un atsund oib es iz shlecht in daine oigen, vel ich mich umkeren.

35 hot der malech fun Hashem gezogt tsu Bileamen: gei mit di mentshen, ober nor dos vort vos ich vel reden tsu dir, dos zolstu reden. iz Bileam gegangen mit di haren fun Balaken.e

36 un Balak hot gehert az Bileam kumt, un er iz im aroisgegangen antkegen kein eiir-Moav vos baim gemark fun Arnon, vos baim ek gemark. 37 un Balak hot gezogt tsu Bileamen: hob ich nisht shiken geshikt tsu dir, dich tsu rufen? far vos bistu nisht gekumen tsu mir? bin ich in der emes nisht imshtand dir koved ontsuton? 38 hot Bileam gezogt tsu Balaken: ze, ich bin gekumen tsu dir; atsund, tsi ken ich gor epes reden? dos vort vos Elokim vet arainton in main moil, dos vel ich reden. 39 un Bileam iz gegangen mit Balaken, un zei zainen gekumen kein Keriyot-chutsot. 40 un Balak hot geshlacht rinder un shof, un hot geshikt tsu Bileamen, un tsu di haren vos mit im. 41 un es iz geven in der peire, hot Balak genumen Bileamen, un hot im aroifgefirt kein Bamot-Baal, un er hot fun dorten gezen a teil fun dem folk.

כג

hot Bileam gezogt tsu Balaken: boi mir do ziben mizbeyches, un greit mir do tsu ziben oksen un ziben viders. hot Balak geton azoi vi Bileam hot geredt, un Balak un Bileam hoben oifgebracht an oks un a vider oif a mizbeyech. un Bileam hot gezogt tsu Balaken: shtel zich bai dain brandopּfer, un ich vel gein; efsher vet zich mir Hashem trefen antkegen, un vos far a zach er vet mir vaizen, vel ich dir dertseilen. un er iz aroifgegangen oif a hoichen ort. un Elokim hot zich getrofen far Bileamen; un er hot tsu im gezogt: di ziben mizbeyches hob ich tsugegreit, un hob oifgebracht an oks un a vider oif a mizbeyech. hot Hashem araingeton a vort in Bileams moil, un hot gezogt: ker zich um tsu Balaken, un azoi zolstu reden. hot er zich umgekert tsu im, ersht er shteit bai zain brandopּfer, er un ale haren fun Moav. hot er oifgehoiben zain shpּruch, un hot gezogt:

 

fun Aram tut mich firen Balak,

fun di mizrech-berg der melech fun Moav:

kum shilt mir Yaakoven,

un kum fluch Yisroelen.

vi zol ich shilten

vemen El shilt nisht?

un vi zol ich fluchen

vemen Hashem flucht nisht?

vorem fun shpּits fun di felzen ze ich im,

un fun di heichen kuk ich im on.

ze, a folk vos rut bazunder,

un rechent zich nisht tsvishen di umes.

10 ver hot getseilt dem shtoib fun Yaakov,

un barechnt dem zomen fun Yisroel?

zol shtarben main zel dem toitf fun di rechtfartiken,

un zol main Suf zain vi zainer!

 

11 hot Balak gezogt tsu Bileamen: vos hostu mir geton? tsu shilten maine sonem hob ich dich genumen, ersht gor bentshen hostu gebentsht. 12 hot er geentfert un hot gezogt: far vor, dos vos Hashem tut arain in main moil, dos muz ich hiten tsu reden. 13 hot Balak gezogt tsu im: kum mit mir, ich bet dich, tsu an ander ort, vos du vest im zen fun dorten; bloiz a teil fun im vestu zen, ober in gantsen vestu im nisht zen; un shilt mir im fun dorten. 14 un er hot im genumen tsu dem feld Tzephoim oifen shpּits Pisgah, un er hot geboit ziben mizbeyches, un oifgebracht an oks un a vider oif a mizbeyech. 15 un er hot gezogt tsu Balaken: shtel zich do bai dain brandopּfer, un ich vel gein zich trefen dorten. 16 hot Hashem zich getrofen far Bileamen, un er hot araingeton a vort in zain moil, un hot gezogt: ker zich um tsu Balaken, un azoi zolstu reden. 17 iz er gekumen tsu im, ersht er shteit bai zain brandopּfer, un di haren fun Moav mit im; un Balak hot tsu im gezogt: vos hot Hashem geredt?

18 hot er oifgehoiben zain shpּruch, un hot gezogt:

 

shtei oif, Balak, un her,

farnem tsu mir, zun fun Tzippor:

19 nisht a man iz El, er zol ligen zogen,

nisht a mentshnkind, er zol charote hoben.

az er zogt, vet er den nisht ton?

un az er redt, vet er es nisht mekaiem zain?

20 ze, bentsh! hob ich farnumen,

un bentsht er, ken ich es nisht ophalten.

21 me zet nisht kein umrecht in Yaakov,

un me merkt nisht kein avle in Yisroel.

Hashem zain G‑t iz mit im,

un di chein fun melech iz oif im.

22 El tsit zei arois fun Mitsrayim,

vi herner fun a vizltir iz er im.

23 vorem nishto kein kishef in Yaakov,

un kein vorzogenish in Yisroel.

atsund vert fun Yaakov un Yisroel gezogt:

vos El hot oifgeton!

24 ze, a folk vos shteit oif vi a leibinte,

un heibt zich oif vi a laib;

er leigt zich nisht biz er est roib,

un blut fun dershlogene trinkt er.

 

25 hot Balak gezogt tsu Bileamen: nisht shilten zolstu im shilten, un nisht bentshen zolstu im bentshen. 26 hot Bileam geentfert un hot gezogt tsu Balaken: hob ich nisht geredt tsu dir, azoi tsu zogen: alts vos Hashem vet reden, dos vel ich ton? 27 hot Balak gezogt tsu Bileamen: kum ich bet dich, ich vel dich nemen tsu an ander ort; efsher vet voilgefelen in di oigen fun HaElokim, un vest mir im shilten fun dorten. 28 un Balak hot genumen Bileamen tsum shpּits Peor, vos kukt arop oif der viste. 29 hot Bileam gezogt tsu Balaken: boi mir do ziben mizbeyches, un greit mir do tsu ziben oksen un ziben viders. 30 un Balak hot geton azoi vi Bileam hot gezogt, un er hot oifgebracht an oks un a vider oif a mizbeyech.

כד

un Bileam hot gezen az es iz voilgefelen in di oigen fun Hashem tsu bentshen Yisroel, un er iz nisht gegangen azoi vi di frierdike mol, antkegen kishef-tseichens, nor er hot gekert zain ponem tsum midbar. un Bileam hot oifgehoiben zaine oigen, un hot gezen Yisroel ruen loit zaine shvotim, un der Gaist fun Elokim iz gekumen oif im. un er hot oifgehoiben zain shpּruch, un hot gezogt:

 

azoi redt Bileam der zun fun Beor,

un azoi redt der man miten ofenem oig;

azoi redt der vos hert G‑ts verter,

vos di zeung fun (El) Shaddai tut er zen,

gefalen, mit oigen antpּlekte:

vi shein zainen daine getselten, Yaakov,

daine voinungen, Yisroel!

vi teitlbeimer zainen zei oisgeshtrekt,

vi gertner baim taich,

vi Elahen vos Hashem hot geflantst,

vi tsederen baim vaser.

vaser vet rinen fun zain tsveig,

un zain zomen vet zain bai fil vaser;

un hecher fun Agagen vet zain zain melech,

un derhoiben vet zain zain meluche.

El tsit im arois fun Mitsrayimg,

vi herner fun a vizltir iz er im;

er vet fartseren di felker, zaine faint,

un zeyere beiner tseknaken;

un zaine failen velen durchlecheren.

er knit, er leigt zich vi a laib,

un vi a leibinte – ver ken im oifreitsen?

gebentsht di vos bentshen dich,

un farsholten di vos shilten dich!

 

10 hot der tsoren fun Balaken gegrimt oif Bileamen, un er hot a patsh geton mit zaine hent; un Balak hot gezogt tsu Bileamen: tsu shilten maine sonem hob ich dich gerufen, ersht gor bentshen hostu gebentsht shoin drai mol. 11 un atsund antloif dir in dain heim; ich hob geklert, grois koved vel ich dir onton, ersht Hashem hot dich farmiten fun koved. 12 hot Bileam gezogt tsu Balaken: hob ich nisht geredt noch tsu daine shluchim, vos du host geshikt tsu mir, azoi tsu zogen: 13 ven Balak zol mir geben zain hoiz ful mit zilber un gold, ken ich nisht ibertreten dem bafel fun Hashem, tsu ton guts oder shlechts fun main eigenem hartsen; vos Hashem vet reden, vos vel ich reden? 14 un atsund ze, ich gei tsu main folk; kum, lomich dir basheiden vos dos dozike folk vet ton tsu dain folk in Suf fun di teg. 15 un er hot oifgehoiben zain shpּruch, un hot gezogt:

 

azoi redt Bileam der zun fun Beor,

un azoi redt der man miten ofenem oig;

16 azoi redt der vos hert G‑ts verter,

un veis dem visen fun dem Elyon –

di zeung fun (El) Shaddai tut er zen,

gefalen, mit oigen antpּlekte:

17 ich ze im, ober nisht atsund,h

ich kuk im on, ober nisht nont;

a shtereni tret arois fun Yaakov,

un a skepּterj vet oifshtein fun Yisroel,

un vet tsehaken di vinklen fun Moav,

un tsebrechen ale kinder fun Shet.

18 un Edom vet veren an Arav,

un an Arav vet veren Seir, zain faint;

un Yisroel vet oifton gevuros.

19 un fun Yaakov vet einer geveltiken,

un unterbrengen an iberblaib fun shtot.

 

20 un er hot gezen Amalek, un hot oifgehoiben zain shpּruch, un hot gezogt:

 

der onheib fun felker iz Amalek,

un zain Suf iz tsum untergang.

 

21 un er hot gezen dem Keni, un hot oifgehoiben zain shpּruch, un hot gezogt:

 

fest iz dain voinung,

un gemacht in felz iz dain nest;

22 ober tsum fartiliken vet zain Kayin;

eider vos vet Ashur dich fangen.

 

23 un er hot oifgehoiben zain Mashal, un hot gezogt:

 

vei, ver ken leben ven El vet dos dozike ton?

24 ober shifen velen kumen fun dem breg fun di Kittim,

un zei velen painiken Ashur, un painiken Ever;

un er oich iz tsum untergang.

 

25 un Bileam iz oifgeshtanen un iz avekgegangen, un hot zich umgekert tsu zain heim, un oich Balak iz gegangen oif zain veg.

כה

un Yisroel iz gezesen in Sheetim, un dos folk hot genumen mizane zain mit di techter fun Moav. un zei hoben gerufen dos folk tsu di shlachtopּfer fun zeyere G‑ter, un dos folk hot gegesen, un hot zich gebukt tsu zeyere G‑ter. un Yisroel hot zich baheft on dem Baal fun Peor, un der tsorenk fun Hashem hot gegrimt oif Yisroel. hot Hashem gezogt tsu Mosheen: nem ale hoiptlait fun dem folk, un heng zei oif far Hashem akegen der zun, un der grimtsoren fun Hashem vet zich opkeren fun Yisroel. un Moshe hot gezogt tsu di richter fun Yisroel: harget itlecher zaine mentshen vos hoben zich baheft on dem Baal fun Peor.

ersht a man fun di kinder fun Yisroel iz gekumen, un hot gebracht tsu zaine brider a midionit far di oigen fun Mosheen, un far di oigen fun der gantser eide fun di kinder fun Yisroel, beis zei hoben geveint baim ingang fun ohl-moed. hot derzen Pinchas der zun fun Elazar, dem zun fun Aharon dem koyen, un er iz oifgeshtanen fun tsvishen der eide, un hot genumen a shpּiz in zain hant; un er iz araingegangen noch dem man fun Yisroel in der kamer, un hot zei beiden durchgeshtochen, dem man fun Yisroel, un di froi durch ir boich. un di mageyfe iz farhalten gevoren fun di kinder fun Yisroel. un di vos zainen geshtorben in der mageyfe, zainen geven fir un tsvantsik toizent.

Pinchas

10 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 11 Pinchas der zun fun Elazar, dem zun fun Aharon dem koyen, hot opgekert main grimtsorenl fun di kinder fun Yisroel mit vos er hot zich ongenumen fun meinetvegen tsvishen zei, un ich hob nisht farlendt di kinder fun Yisroel in main kine. 12 derum zog: ze, ich gib im main bris fun shalom. 13 un es zol zain im un zain zomen noch im a bris fun eibiker kehune, derfar vos er hot zich ongenumen fun zain G‑ts vegen, un hot mechaper geven oif di kinder fun Yisroel.

14 un der nomen fun dem dershlogenem man fun Yisroel, vos iz dershlogen gevoren mit der midionit, iz geven Zimri der zun fun Saluen, a firsht fun a foterhoiz bai di Shimonim. 15 un der nomen fun der dershlogener midionisher froi iz geven Kozbi di tochter fun Tzuren, vos iz geven a folkhoipּtman fun a foterhoiz in Middin.

16 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 17 ir zolt fainten di Middinim, un zei shlogen, 18 vorem zei hoben ich gefaint mit zeyere techbules vos zei hoben oisgeklert akegen ich in der meise fun Peor, un in der meise mit Kozbi der tochter fun dem firsht fun Middin, zeyer shvester vos iz dershlogen gevoren in tog fun der mageyfe, in der meise fun Peor.

19(26:1) un es iz geven noch der mageyfe,

כו

hot Hashem gezogt tsu Mosheen un tsu Elazar dem zun fun Aharon dem koyen, azoi tsu zogen: nemt oif di tsol fun der gantser eide fun di kinder fun Yisroel, fun tsvantsik yor alt un hecher, loit zeyere foterhaizer, itlechen vos geit arois in cheil in Yisroel.

un Moshe un Elazar der koyen hoben geredt mit zei in di pּloinen fun Moav baim Yarden leben Yericho, azoi tsu zogen: me zol oifnemen fun tsvantsik yor alt un hecher, azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen, un di kinder fun Yisroel vos zainen aroisgegangen fun land Mitsrayim.

Reuven, der bechor fun Yisroelen: di kinder fun Reuven: Chanoke – di mishpoche fun di Chanokhim; fun Palluen di mishpoche fun di Palluim; fun Chetzronen di mishpoche fun di Chetzronim; fun Carmien di mishpoche fun di Carmim. dos zainen di mishpoches fun di Reuvenim; un zeyere getseilte zainen geven drai un fertsik toizent un ziben hundert un draisik. un di zin fun Palluen: Eliav.

un di zin fun Eliaven: Nemuel, un Dotan, un Aviram. dos zainen Dotan un Aviram, di gerufene fun der eide, vos hoben gekrigt akegen Mosheen un akegen Aharonen in Korachs gezeml, ven zei hoben gekrigt akegen Hashem; 10 un di erd hot geefent ir moil, un hot ingeshlungen zei un Korachen, ven dos gezeml iz umgekumen; ven a faier hot fartsert di tsvei hundert un fuftsik man, un zei zainen gevoren far a tseichen. 11 ober Korachs zin zainen nisht umgekumen.

12 di kinder fun Shimon loit zeyere mishpoches: fun Nemuelen di mishpoche fun di Nemuelim; fun Yaminen di mishpoche fun di Yaminim; fun Yachinen di mishpoche fun di Yachinim; 13 fun Zerachen di mishpoche fun di Zerachim; fun Shaulen di mishpoche fun di Shaulim. 14 dos zainen di mishpoches fun di Shimonim, tsvei un tsvantsik toizent un tsvei hundert.

15 di kinder fun Gad loit zeyere mishpoches: fun Tzaphonen di mishpoche fun di Tzaphonim; fun Chaggaien di mishpoche fun di Chaggaim; fun Shunien di mishpoche fun di Shunim; 16 fun Oznien di mishpoche fun di Oznim; fun Erien di mishpoche fun di Arim; 17 fun Ardon di mishpoche fun di Ardim; fun Arelien di mishpoche fun di Arelim. 18 dos zainen di mishpoches fun di kinder fun Gad loit zeyere getseilte, fertsik toizent un finf hundert.

19 di zin fun Yehudahen: Er un Onan. un Er un Onan zainen geshtorben in land Kenaan. 20 un di kinder fun Yehudah loit zeyere mishpoches zainen geven: fun Shelahen di mishpoche fun di Shelanim; fun Peretzen di mishpoche fun Peratzim; fun Zerachen di mishpoche fun di Zerachim. 21 un di kinder fun Peretz zainen geven: fun Chetzronen di mishpoche fun di Chetzronim; fun Chamulen di mishpoche fun di Chamulim. 22 dos zainen di mishpoches fun Yehudah loit zeyere getseilte, zeks un zibetsik toizent un finf hundert.

23 di kinder fun Yissakhar loit zeyere mishpoches: Tola – di mishpoche fun di Tolaim; fun pּuvohen di mishpoche fun di Punim; 24 fun Yashuven di mishpoche fun di Yashuvim; fun Shomronen di mishpoche fun di Shomronim. 25 dos zainen di mishpoches fun Yissakhar loit zeyere getseilte, fir un zechtsik toizent un drai hundert.

26 di kinder fun Zevulun loit zeyere mishpoches: fun Sereden di mishpoche fun di Seredim; fun Allonen di mishpoche fun di Allonim; fun Yachleelen di mishpoche fun di Yachleelim. 27 dos zainen di mishpoches fun di Zevulunim loit zeyere getseilte, zechtsik toizent un finf hundert.

28 di kinder fun Yosef loit zeyere mishpoches: Menasheh un Ephrayim. 29 di kinder fun Menasheh: fun Machiren di mishpoche fun di Machirim; un Machir hot geboren Giladen; fun Giladen di mishpoche fun di Giladim. 30 dos zainen di kinder fun Gilad: Iezer – di mishpoche fun di Iezerim; fun Cheleken di mishpoche fun di Chelekim; 31 un Asriel – di mishpoche fun di Asrielim; un Shechem – di mishpoche fun di Shechemim; 32 un Shemida – di mishpoche fun di Shemidaim; un Chepher – di mishpoche fun di Chapharayim.

33 un Tzelophechad der zun fun Chepheren, er hot nisht gehat kein zin, nor bloiz techter; un di nemen fun Tzelophechads techter zainen geven: Machlah, un Noah, Choglah, Milcah, un Tirtzah. 34 dos zainen di mishpoches fun Menasheh; un zeyere getseilte zainen geven tsvei un fuftsik toizent un ziben hundert.

35 dos zainen di kinder fun Ephrayim loit zeyere mishpoches: fun Shutelachen di mishpoche fun di Shutelachim; fun Bekheren di mishpoche fun di Bekherim; fun Tachanen di mishpoche fun di Tachanim. 36 un dos zainen di kinder fun Shutelach: fun Eranen di mishpoche fun di Eranim. 37 dos zainen di mishpoches fun di kinder fun Ephrayim loit zeyere getseilte, tsvei un draisik toizent un finf hundert. dos zainen di kinder fun Yosef loit zeyere mishpoches.

38 di kinder fun Binyaminen loit zeyere mishpoches: fun Belen di mishpoche fun di Belaim; fun Ashbelen di mishpoche fun di Ashbelim; fun Achiramen di mishpoche fun di Achiramim; 39 fun Shefufamen di mishpoche fun di Shaphamim; fun Chuphamen di mishpoche fun di Chuphamim. 40 un di zin fun Belen zainen geven Ard un Naaman. fun Ardon di mishpoche fun di Ardim; fun Naamanen di mishpoche fun di Naamanim. 41 dos zainen di kinder fun Binyamin loit zeyere mishpoches; un zeyere getseilte zainen geven finf un fertsik toizent un zeks hundert.

42 dos zainen di kinder fun Dan loit zeyere mishpoches: fun Shuchamen di mishpoche fun di Shuchamim. dos zainen di mishpoches fun Dan loit zeyere mishpoches. 43 ale mishpoches fun di Shuchamim loit zeyere getseilte zainen geven fir un zechtsik toizent un fir hundert.

44 di kinder fun Asher loit zeyere mishpoches: fun Yimnahen di mishpoche fun Yimnah; fun Yishvien di mishpoche fun di Yishvim; fun Beriahen di mishpoche fun di Beriim. 45 fun di zin fun Beriahen: fun Chevron di mishpoche fun di Chavorim; fun Malkielen di mishpoche fun di Malkielim. 46 un der nomen fun Ashers tochter iz geven Serach. 47 dos zainen di mishpoches fun di kinder fun Asher loit zeyere getseilte, drai un fuftsik toizent un fir hundert.

48 di kinder fun Naphtali loit zeyere mishpoches: fun Yachtzeelen di mishpoche fun di Yachtzeelim; fun Gunien di mishpoche fun di Gunim; 49 fun Yetzeren di mishpoche fun di Yetzerim; fun Shalemen di mishpoche fun di Shalemim.

50 dos zainen di mishpoches fun Naphtali loit zeyere mishpoches; un zeyere getseilte zainen geven finf un fertsik toizent un fir hundert.

51 dos zainen di getseilte fun di kinder fun Yisroel, zeks hundert toizent un toizent ziben hundert un draisik.

52 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 53 tsu di dozike zol ingeteilt veren dos land far a nachle loit der tsol fun nemen. 54 dem mereren zolstu geben mer nachle, un dem vintsikeren zolstu geben vintsiker nachle; 55 itlechen loit zaine getseilte zol gegeben veren zain nachle. ober durch goral zol tseteilt veren dos land; loit di nemen fun zeyere fotershtamen zolen zei arben. 56 loiten goral zol zeyer nachle oisgeteilt veren, sai dem mereren sai dem vintsikeren.

57 un dos zainen di getseilte fun di Leviim loit zeyere mishpoches: fun Gershonen di mishpoche fun di gershunim; fun Kohaten di mishpoche fun di Kohatim; fun Merarien di mishpoche fun di Merarim. 58 dos zainen di mishpoches fun Levi: di mishpoche fun di Lavanim, di mishpoche fun di Chevronim, di mishpoche fun di Macholim, di mishpoche fun di Mushim, di mishpoche fun di Korachim. un Kohat hot geboren Amramen. 59 un der nomen fun Amrams vaib iz geven Yocheved, Levis tochter vos iz geboren gevoren bai Levien in Mitsrayim; un zi hot fun Amramen geboren Aharonen un Mosheen, un zeyer shvester Miryam. 60 un bai Aharonen zainen geboren gevoren Nadav, un Avihu, Elazar, un Itamar. 61 un Nadav un Avihu zainen geshtorben ven zei hoben gebracht fremd faier far Hashem.

62 un zeyere getseilte zainen geven drai un tsvantsik toizent, ale manspּarshoinen fun a chodesh alt un hecher; vorem zei zainen nisht getseilt gevoren tsvishen di kinder fun Yisroel, vail zei iz nisht gegeben gevoren kein nachle tsvishen di kinder fun Yisroel.

63 dos zainen di vos zainen getseilt gevoren fun Mosheen un Elazar dem koyen, vos hoben getseilt di kinder fun Yisroel in di pּloinen fun Moav baim Yarden leben Yericho. 64 un tsvishen di dozike iz nisht geven keiner fun di vos zainen getseilt gevoren fun Mosheen un Aharon dem koyen, vos hoben getseilt di kinder fun Yisroel in midbar Sinai. 65 vorem Hashem hot vegen zei gezogt: shtarben in midbar velen zei shtarben; un keiner fun zei iz nisht gebliben achuts Kalev der zun fun yefunehen, un Yehoshuam der zun fun Nun.

כז

hoben genent di techter fun Tzelophechad dem zun fun Chepher, dem zun fun Gilad, dem zun fun Machir, dem zun fun Menashehen, fun di mishpoches fun Menasheh, Yosefs zun – un dos zainen geven di nemen fun zaine techter: Machlah, Noah, un Choglah, un Milcah, un Tirtzah –

un zei hoben zich geshtelt far Mosheen un far Elazar dem koyen, un far di firshten un der gantser eide, baim ingang fun ohl-moed, azoi tsu zogen: undzer foter iz geshtorben in der midbar, un er iz nisht geven tsvishen dem gezeml vos hot zich ingezamlt akegen Hashem in Korachs gezeml, naiert in zain eigener zind iz er geshtorben; un kein zin hot er nisht gehat.

far vos zol geminert veren der nomen fun undzer foter fun tsvishen zain mishpoche, vail er hot nisht kein zun? gib undz an eigentum tsvishen di brider fun undzer foter.

hot Moshe gebracht zeyer mishpot far Hashem. un Hashem hot gezogt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: gerecht tenhen di techter fun Tzelophechaden: geben zolstu zei geben an eigentum fun a nachle tsvishen di brider fun zeyer foter, un zolst machen ibergein di nachle fun zeyer foter tsu zei. un tsu di kinder fun Yisroel zolstu reden, azoi tsu zogen: az a man vet shtarben, un er hot nisht kein zun, zolt ir machen ibergein zain nachle tsu zain tochter. un oib er hot nisht kein tochter, zolt ir geben zain nachle tsu zaine brider.

10 un oib er hot nisht kein brider, zolt ir geben zain nachle tsu di brider fun zain foter. 11 un oib zain foter hot nisht kein brider, zolt ir geben zain nachle tsu zain nentsten korev fun zain mishpoche, un er zol zi yershen. un dos zol zain di kinder fun Yisroel far a recht-gezets, azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen.

12 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: gei aroifblikendik oif dem doziken barg Avarim, un kuk on dos land, vos ich hob gegeben tsu di kinder fun Yisroel. 13 un az du vest es hoben ongekukt, vest du oich ingezamlt veren tsu dain folk, azoi vi dain bruder Aharon iz ingezamlt gevoren. 14 azoi vi ir hot vidershpenikt main bafel, in midbar Tzin bai dem krig fun der eide, mich tsu heiliken baim vaser far zeyere oigen. dos iz dos vaser fun merivet-Kadesh in midbar tsin.

15 hot Moshe geredt tsu Hashem, azoi tsu zogen: 16 zol Hashem der G‑t fun di gaister fun ale menshen oifzetsen a man iber der eide (gemeinde), 17 vos zol aroisgein zei forois, un vos zol arainkumen zei forois, un vos zol zei aroisfiren, un vos zol zei arainbrengen, kedei di eiden fun Hashem zol nisht zain azoi vi shof vos hoben nisht kein pastuch.

18 hot Hashem gezogt tsu Mosheen: nem dir Yehoshuao dem zun fun Nun, a man vos in im iz der ruach, un zolst onlenen dain hant oif im. 19 un zolst im shtelen far Elazar dem koyen, un far der gantser eide, un zolst im ibergeben dain tsvah far zeyere oigen. 20 un zolst aroifton fun dain glants oif im, kedei di gantse eide fun di kinder fun Yisroel zolen gehorchen. 21 un er zol shtein far Elazar dem koyen, un er vet fregen far im dem basheid fun di Urim far Hashem. loit zain moil zolen zei aroisgein, un loit zain moil zolen zei arainkumen, er un gants Yisroel mit im – di gantse eide.

22 hot Moshe geton azoi vi Hashem hot im bafoilen, un er hot genumen Yehoshuaen,p un hot im geshtelt far Elazar dem koyen, un far der gantser eide. 23 un er hot ongelent zaine hent oif im, un hot im ibergegeben zain tsvah, azoi vi Hashem hot geredt durch Mosheen.q

כח

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: bafel di kinder fun Yisroel, un zolst zogen tsu zei: main korben, main shpּaiz fun maine faieropּfer, far a geshmaken reyech tsu mir, zolt ir hiten makrev tsu zain tsu mir in zain geshtelter tsait. un zolst zogen tsu zei: dos iz dos faieropּfer vos ir zolt makrev zain tsu Hashem: tsvei shepּsn yorike, on a feler, a tog, a shtendik brandopּfer. ein Shaaphs zolstu machen in der peire, un dem tsveiten zolstu machen kegen ovent. un a tsentl eife zemelmel far a shpּaizopּfer, farmisht mit geshlogenem eil, a fertl hin. a shtendik brandopּfer, azoi vi es iz gemacht gevoren baim barg Sinai, far a geshmaken reyech, a faieropּfer tsu Hashem. un zain gisopּfer: a fertl hin tsu dem ein Shaaphs; in heiliktum zolstu gisen dos gisopּfer fun shtarken getrank tsu Hashem. un dem tsveiten Shaaphs zolstu machen kegen ovent; azoi vi dos shpּaizopּfer fun in der peire, un azoi vi zain gisopּfer, zolstu machen, a faieropּfer far a geshmaken reyech tsu Hashem.

un in tog fun shebt: tsvei shepּsn yorike on a feler, un tsvei tsentl zemelmel, a shpּaizopּfer, farmisht mit eil, mit zain gisopּfer; 10 a brandopּfer fun shebt in shebt, achuts dem shtendiken brandopּfer un zain gisopּfer.

11 un in eyere Rosh-chodshen zolt ir makrev zain a brandopּfer tsu Hashem: tsvei yunge oksen, un ein vider; ziben shepּsn yorike, on a feler. 12 un drai tsentl zemelmel, a shpּaizopּfer, farmisht mit eil, tsu itlechen oks, un tsvei tsentl zemelmel, a shpּaizopּfer, farmisht mit eil, tsu dem ein vider; 13 un tsu tsentl, tsu tsentl zemelmel, a shpּaizopּfer, farmisht mit eil, tsu itlechen Shaaphs. a brandopּfer far a geshmaken reyech, a faieropּfer tsu Hashem. 14 un zeyere gisopּfer: a halber hin vain zol zain tsu an oks, un a dritel hin tsu a vider, un a fertl hin tsu a Shaaphs. dos iz dos brandopּfer fun Rosh-chodesh in Rosh-chodesh far di Chodeshim fun yor. 15 un ein tsignbok far a zindopּfer tsu Hashem, achuts dem shtendiken brandopּfer, zol gemacht veren, mit zain gisopּfer.

16 un in ershten chodesh, in fertsnten tog fun chodesh, zol zain a korben-peּsach tsu Hashem. 17 un in fuftsnten tog fun dem doziken chodesh, zol zain a yom-Tov. ziben teg zol gegesen veren matsus. 18 in ershten tog zol zain a heilike tsunoifrufung; kein dinstarbet zolt ir nisht ton. 19 un ir zolt makrev zain a faieropּfer, a brandopּfer tsu Hashem: tsvei yunge oksen, un ein vider, un ziben shepּsn yorike; on a feler zolen zei bai ich zain. 20 un zeyer shpּaizopּfer: zemelmel farmisht mit eil; drai tsentl tsu an oks, un tsvei tsentl tsu a vider, zolt ir machen. 21 tsu tsentl, tsu tsentl zolstu machen far itlechen Shaaphs fun di ziben shepּsn. 22 un ein bak a zindopּfer, mechaper tsu zain oif ich. 23 achuts dem brandopּfer fun in der peire, vos faran shtendiken brandopּfer, zolt ir machen di dozike. 24 azoi vi di dozike zolt ir machen teglech ziben teg, a shpּaiz fun faieropּfer far a geshmaken reyech tsu Hashem. achuts dem shtendiken brandopּfer zol es gemacht veren, mit zain gisopּfer. 25 un oifen zibeten tog zol zain a heilike tsunoifrufung bai ich; kein dinstarbet zolt ir nisht ton.

26 un in tog fun di ershttsaitike, ven ir brengt a shpּaizopּfer fun naier tevuh tsu Hashem, in ier shvues, zol zain a heilike tsunoifrufung bai ich; kein dinstarbet zolt ir nisht ton. 27 un ir zolt makrev zain a brandopּfer far a geshmaken reyech tsu Hashem: tsvei yunge oksen, ein vider, ziben shepּsn yorike. 28 un zeyer shpּaizopּfer: zemelmel farmisht mit eil, drai tsentl tsu itlechen oks, tsvei tsentl tsu dem ein vider; 29 tsu tsentl, tsu tsentl far itlechen Shaaphs fun di ziben shepּsn. 30 ein tsignbok, mechaper tsu zain oif ich. 31 achuts dem shtendiken brandopּfer un zain shpּaizopּfer zolt ir zei machen – on a feler zolen zei bai ich zain – mit zeyere gisopּfer.

כט

un in zibeten chodesh, in ershten tog fun chodesh, zol zain a heilike tsunoifrufung bai ich, kein dinstarbet zolt ir nisht ton; a tog fun shalung zol es ich zain. un ir zolt machen a brandopּfer far a geshmaken reyech tsu Hashem: ein yungen oks, ein vider, ziben shepּsn yorike, on a feler. un zeyer shpּaizopּfer: zemelmel farmisht mit eil, drai tsentl tsu dem oks, tsvei tsentl tsu dem vider, un ein tsentl tsu itlechen Shaaphs fun di ziben shepּsn. un ein tsignbok a zindopּfer, mechaper tsu zain oif ich. achuts dem brandopּfer fun Rosh-chodesh un zain shpּaizopּfer, un dem shtendiken brandopּfer un zain shpּaizopּfer, un zeyere gisopּfer, loit zeyer din, far a geshmaken reyech, a faieropּfer tsu Hashem.

un in tsenten tog fun dem doziken zibeten chodesh zol zain a heilike tsunoifrufung bai ich; un ir zolt painiken ier zel; kein arbet zolt ir nisht ton. un ir zolt makrev zain a brandopּfer tsu Hashem far a geshmaken reyech: ein yungen oks, ein vider, ziben shepּsn yorike; on a feler zolen zei bai ich zain. un zeyer shpּaizopּfer: zemelmel farmisht mit eil, drai tsentl tsu dem oks, tsvei tsentl tsu dem ein vider; 10 tsu tsentl, tsu tsentl far itlechen Shaaphs fun di ziben shepּsn. 11 ein tsignbok a zindopּfer. achuts dem zindopּfer fun fargebung, un dem shtendiken brandopּfer un zain shpּaizopּfer, un zeyere gisopּfer.

12 un in fuftsnten tog fun zibeten chodesh zol zain a heilike tsunoifrufung bai ich; kein dinstarbet zolt ir nisht ton. un ir zolt faieren a faiertog tsu Hashem ziben teg. 13 un ir zolt makrev zain a korben brandopּfer, a faieropּfer, far a geshmaken reyech tsu Hashem: draitsen yunge oksen, tsvei viders, fertsen shepּsn yorike; on a feler zolen zei zain. 14 un zeyer shpּaizopּfer: zemelmel farmisht mit eil, drai tsentl tsu itlechen oks fun di draitsen oksen, tsvei tsentl tsu itlechen vider fun di tsvei viders, 15 un tsu tsentl, tsu tsentl far itlechen Shaaphs fun di fertsen shepּsn. 16 un ein tsignbok a zindopּfer; achuts dem shtendiken brandopּfer, zain shpּaizopּfer un zain gisopּfer.

17 un oifen tsveiten tog: tsvelf yunge oksen, tsvei viders, fertsen shepּsn yorike, on a feler. 18 un zeyer shpּaizopּfer un zeyere gisopּfer, tsu di oksen, tsu di viders, un tsu di shepּsn, loit zeyer tsol, azoi vi der din. 19 un ein tsignbok a zindopּfer. achuts dem shtendiken brandopּfer un zain shpּaizopּfer, un zeyere gisopּfer.

20 un oifen driten tog: elf yunge oksen, tsvei viders, fertsen shepּsn yorike, on a feler. 21 un zeyer shpּaizopּfer un zeyere gisopּfer, tsu di oksen, tsu di viders, un tsu di shepּsn, loit zeyer tsol azoi vi der din. 22 un ein bak a zindopּfer. achuts dem shtendiken brandopּfer un zain shpּaizopּfer un zain gisopּfer.

23 un oifen firten tog: Tzoan oksen, tsvei viders, fertsen shepּsn yorike, on a feler. 24 un zeyer shpּaizopּfer un zeyere gisopּfer, tsu di oksen, tsu di viders, un tsu di shepּsn, loit zeyer tsol azoi vi der din. 25 un ein tsignbok a zindopּfer. achuts dem shtendiken brandopּfer, zain shpּaizopּfer, un zain gisopּfer.

26 un oifen finften tog: nain oksen, tsvei viders, fertsen shepּsn yorike, on a feler. 27 un zeyer shpּaizopּfer un zeyere gisopּfer, tsu di oksen, tsu di viders, un tsu di shepּsn, loit zeyer tsol azoi vi der din. 28 un ein bak a zindopּfer. achuts dem shtendiken brandopּfer un zain shpּaizopּfer, un zain gisopּfer.

29 un oifen zeksten tog: acht oksen, tsvei viders, fertsen shepּsn yorike, on a feler. 30 un zeyer shpּaizopּfer un zeyere gisopּfer, tsu di oksen, tsu di viders, un tsu di shepּsn, loit zeyer tsol azoi vi der din. 31 un ein bak a zindopּfer. achuts dem shtendiken brandopּfer, zain shpּaizopּfer, un zaine gisopּfer.

32 un oifen zibeten tog: ziben oksen, tsvei viders, fertsen shepּsn yorike, on a feler. 33 un zeyer shpּaizopּfer un zeyere gisopּfer, tsu di oksen, tsu di viders, un tsu di shepּsn, loit zeyer tsol azoi vi zeyer din. 34 un ein bak a zindopּfer. achuts dem shtendiken brandopּfer, zain shpּaizopּfer, un zain gisopּfer.

35 oifen achten tog zol zain a heilike inzamlung bai ich; kein dinstarbet zolt ir nisht ton. 36 un ir zolt makrev zain a brandopּfer, a faieropּfer far a geshmaken reyech tsu Hashem: ein oks, ein vider, ziben shepּsn yorike, on a feler. 37 zeyer shpּaizopּfer un zeyere gisopּfer, tsu dem oks, tsu dem vider, un tsu di shepּsn, loit zeyer tsol azoi vi der din. 38 un ein bak a zindopּfer. achuts dem shtendiken brandopּfer, un zain shpּaizopּfer, un zain gisopּfer.

39 di dozike zolt ir machen tsu Hashem in eyere yom-tuvim, achuts eyere nedrim, un eyere fraivilike nedoves, fun eyere brandopּfer, un fun eyere shpּaizopּfer un fun eyere gisopּfer, un fun eyere fridopּfer.

ל

1(29:40)  un Moshe hot ongezogt di kinder fun Yisroel, azoi vi alts vos Hashem hot Mosheen bafoilen.

matot

2(1) un Moshe hot geredt tsu di hoiptlait fun di shvotim fun di kinder fun Yisroel, azoi tsu zogen: dos iz di zach vos Hashem hot bafoilen:

3(2)  az a man vet ton a neyder tsu Hashem, oder shveren a shvue, tsu aseren oif zich an isur, zol er nisht farshvechen zain vort; azoi vi alts vos geit arois fun zain moil, zol er ton.

4(3)  un az a vaibspּarshoin vet ton a neyder tsu Hashem, un vet aseren oif zich an isur, in ir foters hoiz, in ir yugnt, 5(4)  un ir foter vet heren ir neyder, oder ir isur vos zi hot geasrt oif zich, un ir foter vet ir tsushvaigen, zolen ale ire nedrim bashtein, un itlecher isur vos zi hot geasrt oif zich, zol bashtein. 6(5) oib ober ir foter hot ir gevert in dem tog vos er hot gehert, zolen ale ire nedrim, un ire isurim vos zi hot geasrt oif zich, nisht bashtein; un Hashem vet ir fargeben, vail ir foter hot ir gevert. 7(6)  un oib zi vet nemen a man, ven ire nedrim zainen oif ir, oder der aroisred fun ire lipen, vos zi hot geasrt oif zich, 8(7)  un ir man vet heren – in vaser tog er vet heren – un er vet ir tsushvaigen, zolen bashtein ire nedrim, un ire isurim vos zi hot geasrt oif zich, zolen bashtein. 9(8)  oib ober ir man vet ir veren in dem tog vos er hert, zol er farshteren ir neyder vos oif ir, un dem aroisred fun ire lipen, vos zi hot geasrt oif zich, un Hashem vet ir fargeben. 10(9)  ober der neyder fun an almone un a grushe, alts vos zi hot geasrt oif zich, zol bashtein far ir. 11(10) un oib a froi hot a neyder geton in hoiz fun ir man, oder zi hot geasrt oif zich an isur durch a shvue, 12(11)  un ir man hot gehert, un hot ir tsugeshvigen, un ir nisht gevert, zolen ale ire nedrim bashtein, un itlecher isur vos zi hot geasrt oif zich, zol bashtein. 13(12)  oib ober farshteren vet zei farshteren ir man in dem tog vos er hert, zol kein aroisloz fun ire lipen, fun ire nedrim, oder fun an isur oif zich, nisht bashtein; ir man hot zei farshtert, un Hashem vet ir fargeben.

14(13)  itlecher neyder, un itlecher geshvorener isur, oif tsu painiken di zel, ken ir man es lozen bashtein, un ir man ken es farshteren. 15(14)  oib ober tsushvaigen vet ir tsushvaigen ir man a met-let, hot er gemacht bashtein ale ire nedrim, oder ale ire isurim vos oif ir; er hot zei gemacht bashtein vail er hot ir tsugeshvigen in dem tog vos er hot gehert. 16(15)  un oib farshteren vet er zei farshteren lang noch dem vi er hot gehert, vet er trogen ir zind.

17(16)  dos zainen di gezetsen vos Hashem hot bafoilen Mosheen, tsvishen a man un zain vaib, tsvishen a foter un zain tochter, in ir yugnt, in ir foters hoiz.

לא

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: zei zich noikem di nekome fun di kinder fun Yisroel on di Middinim; dernoch vestu ingezamlt veren tsu dain folk.

hot Moshe geredt tsum folk, azoi tsu zogen: bavofnt fun ich mener tsum cheil, un zolen zei gein oif Middin oistsufiren di nekome fun Hashem oif Middin. tsu toizent fun a sheyvet, tsu toizent fun a sheyvet, fun ale shvotim fun Yisroel, zolt ir shiken in cheil.

zainen tsugeshtelt gevoren fun di toiznten fun Yisroel tsu toizent fun a sheyvet, tsvelf toizent bavofnte cheil. un Moshe hot zei geshikt in cheil tsu toizent fun a sheyvet, zei mit Pinchas dem zun fun Elazar dem koyen, in cheil, mit di heilike keilim un di shaltrumeiten in zain hant. un zei hoben milchome gehalten oif Middin, azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen, un zei hoben oisgehrget yetveder manspּarshoin. oich di Molechim fun Middin hoben zei geharget tsvishen zeyere dershlogene: Evi, un Rakem, un Tzur, un Chur, un Reva, di finf Molechim fun Middin; oich Bileam dem zun fun Beoren hoben zei geharget miten shverd. un di kinder fun Yisroel hoben gefangen di vaiber fun Middin, un zeyere kleine kinder; un ale zeyere beheimes, un ale zeyere fich, un zeyer gantsen farmeg, hoben zei avekgeroibt. 10 un ale zeyere shtet in zeyere voinerter, un ale zeyere lagerderfer, hoben zei farbrent in faier. 11 un zei hoben genumen dem gantsen zakroib, un dem gantsen traibroib, fun mentshen un fun beheimes, 12 un hoben gebracht di gefangene un dem traibroib un dem zakroib tsu Mosheen un tsu Elazar dem koyen, un tsu der eide fun di kinder fun Yisroel, in lager, oif di pּloinen fun Moav vos baim Yarden leben Yericho.

13 zainen Moshe, un Elazar der koyen, un ale firshten fun der eide, aroisgegangen zei antkegen oisen lager. 14 un Moshe hot getsernt oif di oifgezetste iberen cheil, di eltste fun toizent, un di eltste fun hundert, vos zainen gekumen fun milchome-dinst. 15 un Moshe hot tsu zei gezogt: hot ir gelozt leben ale vaibspּarshoinen? 16 dos hoben zei doch, oif dem onred fun Bileamen, gebracht di kinder fun Yisroel tsu bagein a felshung on Hashem, in der meise fun Peor, un di mageyfe iz geven oif der eide fun Hashem. 17 un atsund harget yetveder manspּarshoin tsvishen di kleine kinder, un harget yetveder vaibspּarshoin vos veis fun a man durch ligen mit a manspּarshoin.

18 un ale kinder tsvishen di vaibspּarshoinen vos veisen nisht fun ligen mit a manspּarshoin, zolt ir lozen leben far ich. 19 un ir, lagert oisen lager ziben teg; itlecher vos hot geharget a nefesh, un itlecher vos hot zich ongerirt on a dershlogenem, reinikt ich oifen driten tog un oifen zibeten tog, ir un eyere gefangene. 20 un yetveder beged, un yetveder zach fun fel, un alts vos iz gemacht fun tsignhor, un yetveder hiltserne keile, zolt ir ich reiniken.

21 un Elazar der koyen hot gezogt tsu di chils-lait vos zainen gegangen in milchome: dos iz dos gezets fun der torah vos Hashem hot bafoilen Mosheen: 22 ober dos gold, un dos zilber, dos kuper, dos aizen, dos Tzin, un dos blai, 23 alts vos ken kumen in faier, zolt ir machen durchgein durch faier, un es vet veren rein; nor es muz gereinikt veren mit shpּrengvaser. un alts vos ken nisht kumen in faier, zolt ir machen durchgein durch vaser. 24 un ir zolt vashen eyere kleider oifen zibeten tog, un ir vet veren rein, un dernoch megt ir arainkumen in lager.

25 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 26 nem oif di tsol fun dem gefangenem traibroib, fun mentshen un fun beheimes, du un Elazar der koyen, un di hoiptlait fun di foterhaizer fun der eide. 27 un zolst tseteilen dem traibroib in helft, tsvishen di milchome-halters vos zainen aroisgegangen in cheil, un tsvishen der gantser eide. 28 un zolst opsheiden an opּgob tsu Hashem fun di milchome-lait vos zainen aroisgegangen in cheil; ein shtik fun finf hundert, fun di mentshen, un fun di rinder, un fun di eizlen, un fun di shof. 29 fun zeyer helft zolt ir es nemen; un zolst es geben tsu Elazar dem koyen, an opּsheidung tsu Hashem. 30 un fun der helft fun di kinder fun Yisroel zolstu nemen eins aroisgenumen fun fuftsik, fun di mentshen, fun di rinder, fun di eizlen, un fun di shof – fun ale beheimes; un zolst zei geben tsu di Leviim, vos hiten di hitung fun dem mishken fun Hashem.

31 un Moshe un Elazar der koyen hoben geton azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen. 32 un der traibroib vos iz gebliben noch dem roib vos dos cheil-folk hot geroibt, iz geven: shof, zeks hundert toizent un zibetsik toizent un finf toizent; 33 un rinder, tsvei un zibetsik toizent; 34 un eizlen, ein un zechtsik toizent; 35 un nefoshes fun mentshen, fun vaibspּarshoinen vos hoben nisht gevust fun ligen mit a manspּarshoin – ale nefoshes, tsvei un draisik toizent. 36 un a helft, der Chelek fun di vos zainen aroisgegangen in cheil – di tsol fun di shof, iz geven drai hundert toizent un draisik toizent un ziben toizent un finf hundert. 37 un di opּgob tsu Hashem fun di shof iz geven zeks hundert un finf un zibetsik. 38 un di rinder, zeks un draisik toizent, un di opּgob fun zei tsu Hashem, tsvei un zibetsik. 39 un eizlen, draisik toizent un finf hundert; un di opּgob fun zei tsu Hashem, ein un zechtsik. 40 un nefoshes fun mentshen, zechtsen toizent; un di opּgob fun zei tsu Hashem, tsvei un draisik nefoshes. 41 un Moshe hot ibergegeben di opּgob fun G‑ts opּsheidung tsu Elazar dem koyen, azoi vi Hashem hot Mosheen bafoilen. 42 un fun der helft fun di kinder fun Yisroel, vos Moshe hot aropgenumen bai di mener vos zainen geven in cheil – 43 un di helft fun der eide iz geven: fun di shof, drai hundert toizent un draisik toizent un ziben toizent un finf hundert; 44 un rinder, zeks un draisik toizent; 45 un eizlen, draisik toizent un finf hundert;

46 un nefoshes fun mentshen, zechtsen toizent – 47 fun der helft fun di kinder fun Yisroel hot Moshe genumen eins aroisgenumen fun fuftsik, fun di mentshen, un fun di beheimes, un er hot zei gegeben tsu di Leviim, vos hiten di hitung fun dem mishken fun Hashem, azoi vi Hashem hot Mosheen bafoilen.

48 un di oifgezetste vos iber di toiznten fun cheil, di eltste fun toizent, un di eltste fun hundert, hoben genent tsu Mosheen; 49 un zei hoben gezogt tsu Mosheen: daine knecht hoben oifgenumen di tsol fun di milchome-lait vos unter undzer hant, un keiner fun undz iz nisht geminert gevoren. 50 hoben mir gebracht a korben tsu Hashem, itlecher vos er hot gefunen, gilderne zachen, orembender, un hantkeitlech, fingerlech, oiringen, un haldzbender, mechaper tsu zain oif undzer zel far Hashem.

51 hoben Moshe un Elazar der koyen tsugenumen fun zei dos gold, alerlei oisgearbete zachen. 52 un dos gantse gold fun der opּsheidung vos zei hoben opgesheidt tsu Hashem, iz geven zechtsen toizent ziben hundert un fuftsik shekl, fun di eltste fun toizent, un fun di eltste fun hundert. – 53 di chils-lait hoben geroibt itlecher far zich. – 54 un Moshe un Elazar der koyen hoben tsugenumen dos gold fun di eltste fun toizent un fun hundert, un hoben es gebracht in ohl-moed, a dermonung on di kinder fun Yisroel far Hashem.

לב

un di kinder fun Reuven un di kinder fun Gad hoben gehat fil fich, zeyer a sach, un zei hoben gezen dos land Yazer un dos land Gilad, ersht der ort iz an ort far fich. zainen di kinder fun Gad un di kinder fun Reuven gekumen, un zei hoben gezogt tsu Mosheen, un tsu Elazar dem koyen, un tsu di firshten fun der eide, azoi tsu zogen: Atarot, un Divon, un Yazer, un Nimrah, un Cheshbon, un Elealeh, un Sevam, un Nevo, un Beon, dos land vos Hashem hot geshlogen far der eide fun Yisroel, iz a land far fich, un daine knecht hoben fich. un zei hoben gezogt: oib mir hoben gefunen chein in daine oigen, zol dos dozike land gegeben veren daine knecht tsum eigentum; zolst undz nisht ariberfiren dem Yarden.

hot Moshe gezogt tsu di kinder fun Gad un tsu di kinder fun Reuven: eyere brider zolen gein in milchome, un ir zolt zitsen do? un far vos zolt ir opkeren dos harts fun di kinder fun Yisroel fun aribertsugein in dem land vos Hashem hot zei gegeben? azoi hoben geton eyere elteren, ven ich hob zei geshikt fun Kadesh-Barnea ontsukuken dos land. vorem zei zainen aroifgegangen bizen tal Eshcol, un hoben ongekukt dos land, un zei hoben opgekert dos harts fun di kinder fun Yisroel, nisht tsu gein in dem land, vos Hashem hot zei gegeben. 10 un der tsorenr fun Hashem hot gegrimt in yenem tog, un er hot geshvoren, azoi tsu zogen: 11 oib di mentshen vos zainen aroifgegangen fun Mitsrayim, fun tsvantsik yor alt un hecher, velen onzen di erd, vos ich hob tsugeshvoren tsu Avrahamen, tsu Yitzchaken, un tsu Yaakoven! vail zei zainen nisht gegangen getrai noch mir. 12 achuts Kalev der zun fun yefunehen, der Kenizi, un Yehoshuas der zun fun Nun, vail zei zainen gegangen getrai noch Hashem. 13 un der tsoren fun Hashem hot gegrimt oif Yisroel, un er hot zei gemacht voglen in der midbar fertsik yor, biz der gantser dor vos hot geton dos shlechts in di oigen fun Hashem, iz farlendt gevoren. 14 un ot zeit ir oifgeshtanen oif dem ort fun eyere elteren, a gezindl fun zindike mentshen, noch tsutsuleigen tsu dem grimtsoren fun Hashem oif Yisroel. 15 vorem az ir kert zich op fun hinter im, vet er zei vider lozen in der midbar, un ir vet umbrengen dos dozike gantse folk.

16 hoben zei genent tsu im, un hoben gezogt: shofgeheften far undzer fich velen mir do boien, un shtet far undzere kleine kinder. 17 ober mir alein velen zain greit bavofnt forois far di kinder fun Yisroel, biz vanen mir hoben zei gebracht oif zeyer ort; un undzere kleine kinder velen zitsen in di bafestikte shtet fun vegen di bavoiner fun land. 18 mir velen zich nisht umkeren in undzere haizer, biz di kinder fun Yisroel arben itlecher zain arbung. 19 vorem mir velen nisht arben mit zei oif yener zeit Yarden un vaiter, vail undz iz ongekumen undzer arbung oif der zeit Yarden, tsu mizrech.

20 hot Moshe tsu zei gezogt: oib ir vet ton di dozike zach, oib ir vet ich bavofenen far Hashem's ongezicht oif milchome, 21 un ale bavofnte fun ich velen aribergein dem Yarden far Hashem's ongezicht, biz er fartraibt zaine faint fun far im, 22 un dos land vet batsvungen veren far G‑ts ongezicht, un ir vet zich dernoch umkeren, vet ir zain rein far Hashem un far Yisroel, un dos dozike land vet ich zain tsum eigentum far Hashem. 23 oib ober ir vet azoi nisht ton, azoi hot ir gezindikt far Hashem, un zeit visen eyere shtrof vos vet ich trefen. 24 boit ich shtet far eyere kleine kinder, un geheften far eyere shof, ober vos iz arois fun ier moil zolt ir ton.

25 hoben di kinder fun Gad un di kinder fun Reuven gezogt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: daine knecht velen ton azoi vi main Har bafelt. 26 undzere kleine kinder, undzere vaiber, undzer fich, un ale undzere beheimes, velen zain dorten in di shtet fun Gilad; 27 ober daine knecht, itlecher bavofnter tsum cheil, velen aribergein far Hashem's ongezicht oif milchome, azoi vi main Har redt.

28 un Moshe hot bafoilen vegen zei Elazar dem koyen, un Yehoshua dem zun fun Nun, un di hoiptlait fun di foterhaizer fun di shvotim fun di kinder fun Yisroel, 29 un Moshe hot tsu zei gezogt: oib di kinder fun Gad un di kinder fun Reuven, itlecher bavofnter oif milchome, velen aribergein mit ich dem Yarden far Hashem's ongezicht, un dos land vet batsvungen veren far ier ongezicht, zolt ir zei geben dos land Gilad tsum eigentum.

30 oib ober zei velen nisht aribergein bavofnt mit ich, zolen zei krigen eigentum tsvishen ich in land Kenaan.

31 hoben zich opּgerufen di kinder fun Gad un di kinder fun Reuven, azoi tsu zogen: vos Hashem hot geredt tsu daine knecht, azoi velen mir ton. 32 mir velen aribergein bavofnte far Hashem's gezicht, in land Kenaan, un dos eigentum fun undzer nachle fun der zeit Yarden zol blaiben bai undz.

33 un Moshe hot zei, di kinder fun Gad un di kinder fun Reuven un dem halben sheyvet fun Menasheh dem zun fun Yosefen, gegeben dos kinigraich fun sichun dem melech fun Imri, un dos kinigraich fun Og dem melech fun Bashan, dos land loit ire shtet mit di gemarken, di shtet fun dem land rund arum. 34 un di kinder fun Gad hoben opּgeboit Divon, un Atarot, un Aroer, 35 un eatrot-shofen, un Yazer, un Yogbehah, 36 un Beit-Nimrah, un Beit-Haran; bafestikte shtet mit geheften far shof.

37 un di kinder fun Reuven hoben opּgeboit Cheshbon, un eleole, un Kiryatayim, 38 un Nevo, un Baal-Meon – mit umgebitene nemen – un Sivmah; un zei hoben ongerufen mit nemen di shtet vos zei hoben opּgeboit. 39 un di kinder fun Machir dem zun fun Menashehen zainen gegangen kein Gilad, un zei hoben es batsvungen, un hoben fartriben dem Imri vos drinen. 40 un Moshe hot gegeben Gilad tsu Machir dem zun fun Menashehen, un er hot zich bazetst drinen. 41 un Yair der zun fun Menashehen iz gegangen un hot batsvungen zeyere derfer, un er hot zei gerufen chauot-Yair. 42 un Novach iz gegangen un hot batsvungen Kenat mit ire techtershtet; un er hot zi gerufen Novach oif zain nomen.

לג

masaeei

dos zainen di tsiungen fun di kinder fun Yisroel, vos zainen aroisgegangen fun land Mitsrayim loit zeyere machnus unter der hant fun Mosheen un Aharonen. un Moshe hot farshriben zeyere aroisgangen oif zeyere tsiungen loit dem moil fun Hashem; un dos zainen zeyere tsiungen in zeyere aroisgangen:

zei hoben getsoigen fun Rameses in ershten chodesh, in fuftsnten tog fun ershten chodesh; oif morgen nochen korben-peּsach zainen di kinder fun Yisroel aroisgegangen mit a hoicher hant far di oigen fun gants Mitsrayim, beis di Mitsrayim hoben gehalten in bagroben di vos Hashem hot dershlogen tsvishen zei – itlechen bechor; un oich oif zeyere G‑ter hot Hashem geton a mishpot. un di kinder fun Yisroel hoben getsoigen fun Rameses, un geres in sukot. un zei hoben getsoigen fun sukot, un geres in Etam vos baim ek midbar. un zei hoben getsoigen fun Etam, un zich umgekert tsu Pi-HaChirot vos far Baal-Tzaphon, un geres far Migdol. un zei hoben getsoigen fun pּnei-hachirot, un zainen aribergegangen durchen yam tsum midbar; un zei zainen gegangen drai teg vegs in midbar Etam, un hoben geres in Marah.

un zei hoben getsoigen fun Marah, un zainen gekumen kein Elim; un in Elim zainen geven tsvelf kvalen vaser un zibetsik teitlbeimer; un zei hoben dorten geres. 10 un zei hoben getsoigen fun Elim, un geres baim Yam Suf. 11 un zei hoben getsoigen fun Yam Suf, un geres in midbar Siyn. 12 un zei hoben getsoigen fun midbar Siyn un geres in Dophkah. 13 un zei hoben getsoigen fun Dophkah, un geres in Alush. 14 un zei hoben getsoigen fun Alush, un geres in Rephidim; un dorten iz nisht geven kein vaser faran folk tsum trinken. 15 un zei hoben getsoigen fun Rephidim, un geres in midbar Sinai. 16 un zei hoben getsoigen fun midbar Sinai, un geres in Kivrot-Hataavah. 17 un zei hoben getsoigen fun Kivrot-Hataavah, un geres in Chatzerot. 18 un zei hoben getsoigen fun Chatzerot, un geres in Ritmah.

19 un zei hoben getsoigen fun Ritmah, un geres in Rimmon-pּrets. 20 un zei hoben getsoigen fun Rimmon-pּrets, un geres in Livnah. 21 un zei hoben getsoigen fun Livnah, un geres in Rissah. 22 un zei hoben getsoigen fun Rissah, un geres in Kehelatah. 23 un zei hoben getsoigen fun Kehelatah, un geres baim barg Shepher. 24 un zei hoben getsoigen fun barg Shepher, un geres in Charadah. 25 un zei hoben getsoigen fun Charadah, un geres in Makhelot. 26 un zei hoben getsoigen fun Makhelot, un geres in Tachat.

27 un zei hoben getsoigen fun Tachat, un geres in Terach. 28 un zei hoben getsoigen fun Terach, un geres in Mitkah. 29 un zei hoben getsoigen fun Mitkah, un geres in Chashmonah. 30 un zei hoben getsoigen fun Chashmonah, un geres in Moserot. 31 un zei hoben getsoigen fun Moserot, un geres in Bnei Yaakan. 32 un zei hoben getsoigen fun Bnei Yaakan, un geres in chor-hagidgod. 33 un zei hoben getsoigen fun chor-hagidgod, un geres in Yotbah. 34 un zei hoben getsoigen fun Yotbah, un geres in Avronah. 35 un zei hoben getsoigen fun Avronah, un geres in Etzyon-Gever. 36 un zei hoben getsoigen fun Etzyon-Gever, un geres in midbar Tzin, dos iz Kadesh. 37 un zei hoben getsoigen fun Kadesh, un geres baim barg Hor, in ek fun land Edom.

38 un Aharon der koyen iz aroifgegangen oifen barg Hor, loit dem moil fun Hashem, un er iz dorten geshtorben, in dem fertsiksten yor noch dem vi di kinder fun Yisroel zainen aroisgegangen fun land Mitsrayim, in finften chodesh, in ershten tog fun chodesh. 39 un Aharon iz geven hundert un drai un tsvantsik yor alt, ven er iz geshtorben oifen barg Hor. 40 un der Kenaani, der melech fun Arad, vos iz gezesen in dorem, in land Kenaan, hot gehert vegen dem kumen fun di kinder fun Yisroel.

41 un zei hoben getsoigen fun barg Hor, un geres in Tzalmonah. 42 un zei hoben getsoigen fun Tzalmonah, un geres in Punon. 43 un zei hoben getsoigen fun Punon, un geres in Ovot. 44 un zei hoben getsoigen fun Ovot, un geres in eiiei-Avarim, baim gemark fun Moav. 45 un zei hoben getsoigen fun Iyim, un geres in Divon-Gad. 46 un zei hoben getsoigen fun Divon-Gad, un geres in Almon-divlotaim. 47 un zei hoben getsoigen fun Almon-divlotaim, un geres in di berg fun Avarim, far Nevo. 48 un zei hoben getsoigen fun di berg fun Avarim, un geres in di pּloinen fun Moav baim Yarden leben Yericho. 49 un zei hoben geres baim Yarden, fun beit-ishimot biz Avel-Sheetim in di pּloinen fun Moav.

50 un Hashem hot geredt tsu Mosheen in di pּloinen fun Moav baim Yarden leben Yericho, azoi tsu zogen: 51 red tsu di kinder fun Yisroel, un zolst zogen tsu zei: az ir geit ariber dem Yarden kein land Kenaan, 52 zolt ir fartraiben ale bavoiner fun land fun far ich, un ir zolt unterbrengen ale zeyere bilder, un ale zeyere gegosene getsen zolt ir unterbrengen, un ale zeyere Bamot zolt ir fartiliken. 53 un ir zolt farnemen dos land, un zich bazetsen drinen, vorem ich hob ich gegeben dos land, es tsu arben. 54 un ir zolt arben dos land durch goral, loit eyere mishpoches; dem mereren zolt ir geben mer nachle, un dem vintsikeren zolstu geben vintsiker nachle. dorten vu zain goral vet oisfalen, zol geheren tsu im; loit eyere fotershtamen zolt ir ich arben.

55 un oib ir vet nisht fartraiben fun far ich di bavoiner fun land, velen di vos ir vet iberlozen fun zei, zain far derner in eyere oigen, un far shtechers in eyere zaiten, un zei velen ich driken in dem land vos ir zitst drinen. 56 un es vet zain, azoi vi ich hob gedacht tsu ton tsu zei, vel ich ton tsu ich.

לד

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: bafel di kinder fun Yisroel, un zolst zogen tsu zei: az ir kumt kein land Kenaan, zol dos zain dos land vos vet ich falen far a nachle – dos land Kenaan loit ire gemarken: di dorem-zeit zol ich zain fun midbar Tzin leben Edom, un der gemark fun dorem zol ich zain fun ek Yam HaMelach, tsu mizrech. un der gemark zol zich oisdreyen bai ich tsu dorem fun dem oifgang fun eakrabim, un aribergein kein Tzin; un zain oisloz zol zain in dorem fun Kadesh-Barnea; un er zol aroisgein tsu Chatzar Addar, un aribergein biz Atzmon. un der gemark zol zich oisdreyen fun Atzmon tsum taich fun Mitsrayim; un zain oisloz zol zain baim yam. un der gemark fun mayrev zol ich zain der yam-hagodul miten breg; dos zol ich zain der gemark fun mayrev. un dos zol ich zain der gemark fun tsafón: fun yam-hagodul zolt ir ich tseichenen biz dem barg Hor. fun barg Hor zolt ir tseichenen biz me kumt kein Chammat; un der oisloz fun dem gemark zol zain bai Tzedad. un der gemark zol aroisgein bai Ziphron, un zain oisloz zol zain Chatzar Einan. dos zol ich zain der gemark fun tsafón. 10 un ir zolt ich tseichenen faran gemark fun mizrech fun Chatzar Einan biz Shapham.

11 un der gemark zol aropnideren fun Shapham biz Rivlah, in mizrech fun Ayin; un der gemark zol aropnideren un zich onshtoisen on dem bargruken fun yam Kinneret, tsu mizrech. 12 un der gemark zol aropnideren tsum Yarden, un zain oisloz zol zain der Yam HaMelach. dos zol ich zain dos land loit ire gemarken rund arum.

13 un Moshe hot bafoilen di kinder fun Yisroel, azoi tsu zogen: dos iz dos land vos ir zolt es zich arben loit goral, vos Hashem hot bafoilen tsu geben tsu di nain shvotim un dem halben sheyvet. 14 vorem der sheyvet fun di kinder fun Reuven loit zeyere foterhaizer, un der sheyvet fun di kinder fun Gad loit zeyere foterhaizer, hoben gekrigen, un halb sheyvet Menasheh hoben gekrigen, zeyer nachle. 15 di tsvei shvotim un der halber sheyvet hoben gekrigen zeyer nachle fun der zeit Yarden leben Yericho, tsu mizrech, tsu zunoifgang.

16 un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 17 dos zainen di nemen fun di mener vos zolen arben far ich dos land: Elazar der koyen, un Yehoshuat der zun fun Nun. 18 un ir zolt nemen tsu ein firsht, tsu ein firsht fun a sheyvet, tsu arben dos land. 19 un dos zainen di nemen fun di mener: far sheyvet Yehudah, Kalev der zun fun yefunehen. 20 un far dem sheyvet fun di kinder fun Shimon, Shmuel der zun fun Ammihuden. 21 far sheyvet Binyamin, Elidad der zun fun Kislonen. 22 un far dem sheyvet fun di kinder fun Dan, der firsht buki der zun fun Yoglien. 23 far di kinder fun Yosef: far dem sheyvet fun di kinder fun Menasheh, der firsht Channiel der zun fun Ephoden; 24 un far dem sheyvet fun di kinder fun Ephrayim, der firsht Kemuel der zun fun Shiphtanen. 25 un far dem sheyvet fun di kinder fun Zevulun, der firsht Elitzaphan der zun fun Parnakhen. 26 un far dem sheyvet fun di kinder fun Yissakhar, der firsht Paltiel der zun fun Azzanen. 27 un far dem sheyvet fun di kinder fun Asher, der firsht Achihud der zun fun Shalmaien, 28 un far dem sheyvet fun di kinder fun Naphtali, der firsht Pedahel der zun fun Ammihuden. 29 dos zainen di vemen Hashem hot bafoilen tsu machen arben di kinder fun Yisroel in land Kenaan.

לה

un Hashem hot geredt tsu Mosheen in di pּloinen fun Moav baim Yarden leben Yericho, azoi tsu zogen: bafel di kinder fun Yisroel, zei zolen geben di Leviim fun der nachle fun zeyer eigentum shtet tsum voinen; un a freyen pּlats tsu di shtet rund arum zei zolt ir geben di Leviim. un di shtet velen zain far zei tsum voinen, un zeyere fraie peletser velen zain far zeyer fich, un far zeyer farmeg, un far ale zeyere beheimes. un di fraie peletser fun di shtet, vos ir vet geben di Leviim droisen fun der shtot moier, zolen zain toizent ilen rund arum. un ir zolt opּmesten oisen shtot, mizrech-zeit tsvei toizent ilen, un dorem-zeit tsvei toizent ilen, un mayrev-zeit tsvei toizent ilen, un tsafón-zeit tsvei toizent ilen, mit der shtot in miten. dos zolen bai zei zain di fraie peletser fun di shtet. un di shtet vos ir vet geben di Leviim, zolen zain di zeks shtet fun antrinung vos ir vet geben far dem toitshleger tsu antloifen ahin; un tsu zei zolt ir tsugeben tsvei un fertsik shtet. ale shtet vos ir vet geben di Leviim, zolen zain acht un fertsik shtet; zei mit zeyere fraie peletser. un di shtet vos ir vet geben fun dem eigentum fun di kinder fun Yisroel, zolt ir fun dem mereren nemen mer, un fun dem vintsikeren nemen vintsiker; itlecher loit zain arbung vos er arbt, zol geben fun zaine shtet tsu di Leviim.

un Hashem hot geredt tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 10 red tsu di kinder fun Yisroel, un zolst zogen tsu zei: az ir geit ariber dem Yarden kein land Kenaan, 11 zolt ir ich bashtimen shtet vos zolen ich zain shtet fun antrinung, un ahin zol antloifen der toitshleger vos dershlogt a nefesh durch a farze. 12 un di shtet zolen ich zain far antrinung fun dem blut derleizer, un der toitshleger zol nisht shtarben eider er shtelt zich far der eide tsum mishpot. 13 un di shtet vos ir zolt geben: zeks shtet fun antrinung zolen bai ich zain. 14 drai shtet zolt ir geben fun der zeit Yarden, un drai shtet zolt ir geben in land Kenaan; shtet fun antrinung zolen zei zain. 15 far di kinder fun Yisroel, un faran fremden, un faran ingevanderten tsvishen zei, zolen zain di dozike zeks shtet fun antrinung, oif tsu antloifen ahin far itlechen vos dershlogt a nefesh durch a farze. 16 oib ober er hot im dershlogen mit an izerner zach, un er iz geshtorben, iz er a merder; teiten zol geteit veren der merder. 17 un oib er hot im geshlogen mit a shtein in hant, vos me ken derfun shtarben, un er iz geshtorben, iz er a merder; teiten zol geteit veren der merder. 18 oder az er hot im geshlogen mit a hiltserner zach in hant, vos me ken derfun shtarben, un er iz geshtorben, iz er a merder; teiten zol geteit veren der merder. 19 der blut derleizer, er zol teiten dem merder; ven er treft im, zol er im teiten. 20 un oib er hot im mit sine a shtois geton, oder er hot geshlaidert oif im epes mit a kiven, un er iz geshtorben, 21 oder er hot im mit faintshaft geshlogen mit zain hant, un er iz geshtorben, zol teiten geteit veren der shleger; a merder iz er; der blut derleizer zol teiten dem merder, ven er treft im. 22 oib ober er hot im umgericht, on faintshaft, a shtois geton, oder er hot geshlaidert oif im epes a zach on a kiven, 23 oder mit epes a shtein vos me ken derfun shtarben, hot er gevorfen oif im umgezen, un er iz geshtorben, un er iz im nisht geven a soine, un nisht oisen geven zain beiz, 24 zol di eide mishpeten tsvishen dem shleger un tsvishen dem blut derleizer loit di dozike gezetsen.

25 un di eide zol matsl zain dem toitshleger fun dem blut derleizers hant, un di eide zol im umkeren tsu zain shtot fun antrinung, vos er iz ahin antlofen, un er zol zitsen in ir biz dem toit fun koyen-godul vos me hot im gezalbt miten heiliken eil. 26 oib ober aroisgein vet aroisgein der toitshleger fun dem gemark fun zain shtot fun antrinung, vos er iz ahin antlofen, 27 un der blut derleizer vet im gefinen oiser dem gemark fun zain shtot fun antrinung, un der blut derleizer vet teiten dem toitshleger, hot er oif zich nisht kein blut. 28 vorem in zain shtot fun antrinung muz er zitsen biz dem toit fun koyen-godul,u un ersht noch dem toitv fun koyen-godul meg der toitshleger zich umkeren tsu dem land fun zain eigentum. 29 dos zol ich zain far a rechtgezets oif eyere dor-doires in ale eyere voinerter.

30 ver nor es dershlogt a nefesh, zol men hergen dem merder loit dem moil fun eides; un ein eides ken nisht eides-zogen oif a mentshen, er zol shtarben. 31 un ir zolt nisht onnemen an oisleiz far dem nefesh fun a merder vos iz farshuldikt tsum toit; naiert teiten muz er geteit veren. 32 un ir zolt nisht onnemen an oisleiz fun dem vos iz antlofen in zain shtot fun antrinung, az er zol megen zich umkeren voinen in land far dem chֹּhns toit. 33 un ir zolt nisht zindik machen dos land vos ir zitst drinen, vorem blut dos macht zindik dos land, un dem land vert nisht fargeben far dem blut vos iz drinen fargosen gevoren, saiden mit dem blut fun dem vos hot es fargosen. 34 un zolst nisht farumreiniken dos land vos ir zitst drinen, vos ich ru in dem; vorem ich, Hashem, ru tsvishen di kinder fun Yisroel.

לו

un di hoiptlait fun di foterhaizer fun der mishpoche fun di kinder fun Gilad, dem zun fun Machir, dem zun fun Menashehen, fun di mishpoches fun di kinder fun Yosef, hoben genent, un hoben geredt far Mosheen, un far di firshten, di hoiptlait fun di foterhaizer fun di kinder fun Yisroel, un zei hoben gezogt: Hashem hot bafoilen main Har tsu geben dos land in nachle loit goral tsu di kinder fun Yisroel, un main Har iz bafoilen gevoren fun Hashem tsu geben di nachle fun undzer bruder Tzelophechaden tsu zaine techter. un az zei velen veren far vaiber tsu einem fun di zin fun di shvotim fun di kinder fun Yisroel, vet zeyer nachle geminert veren fun der nachle fun undzere foters, un vet tsugeleigt veren tsu der nachle fun dem sheyvet vos zei velen tsu im geheren; azoi vet geminert veren fun dem goral fun undzer nachle. afile az Yuval vet zain bai di kinder fun Yisroel, vet zeyer nachle blaiben tsugeleigt tsu der nachle fun dem sheyvet vos zei velen tsu im geheren, un zeyer nachle vet geminert veren fun der nachle fun undzere foters.

hot Moshe bafoilen di kinder fun Yisroel loit dem moil fun Hashem, azoi tsu zogen: gerecht tenht der sheyvet fun di kinder fun Yosef. dos iz di zach vos Hashem hot bafoilen vegen di techter fun Tzelophechaden, azoi tsu zogen: zei megen veren far vaiber tsu dem vos vet voilgefelen in zeyere oigen, ober in der mishpoche fun dem sheyvet fun zeyer foter zolen zei veren far vaiber. kedei a nachle fun di kinder fun Yisroel zol nisht ibergein fun sheyvet tsu sheyvet; naiert di kinder fun Yisroel zolen zain baheft itlecher on der nachle fun dem sheyvet fun zaine foters. un yetveder tochter fun di shvotim fun di kinder fun Yisroel, vos yershet a nachle, muz veren far a vaib tsu einem fun der mishpoche fun ir foters sheyvet; kedei di kinder fun Yisroel zolen yershen itlecher di nachle fun zaine foters. un a nachle zol nisht ibergein fun ein sheyvet tsu an ander sheyvet; naiert di shvotim fun di kinder fun Yisroel zolen zain baheft itlecher on zain nachle.

10 azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen, azoi hoben di techter fun Tzelophechaden geton. 11 un Machlah, Tirtzah, un Choglah, un Milcah, un Noah, di techter fun Tzelophechaden, zainen gevoren far vaiber tsu di zin fun zeyere feters. 12 in di mishpoches fun di kinder fun Menasheh dem zun fun Yosefen zainen zei gevoren far vaiber, un zeyer nachle iz gebliben in dem sheyvet fun zeyer foters mishpoche.

13 dos zainen di gebot un di gezetsen vos Hashem hot geboten di kinder fun Yisroel durch Mosheen in di pּloinen fun Moav baim Yarden leben Yericho.

DEU - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023

Divrim

Divrim

Divrim

Divrim

א

Divrim

dos zainen di verter vos Moshe hot geredt tsu gants Yisroel oif yener zeit Yarden, in midbar, in dem pּloin, akegen Suf, tsvishen Paran un tsvishen Tophel, un Lavan, un Chatzerot, un Di-Zahav. – elf teg iz fun Chorev biz Kadesh-Barnea oif dem veg fun barg Seir. – un es iz geven in fertsiksten yor, in elften chodesh, in ershten tog fun chodesh hot Moshe geredt tsu di kinder fun Yisroel azoi vi alts vos Hashem hot im bafoilen far zei; noch dem az er hot geshlogen sichun dem melech fun Imri, vos iz gezesen in Cheshbon, un Og dem melech fun Bashan, vos iz gezesen in Ashtarot in Edrei. oif yener zeit Yarden, in land Moav, hot Moshe genumen basheiden di dozike torah, azoi tsu zogen:

Hashem Elokeinu hot geredt tsu undz in Chorev, azoi tsu zogen: genug ich zitsen oif dem doziken barg; farkert zich un tsit ich avek, un geit tsu dem geberg fun Imri, un tsu ale zaine shecheynim, in dem pּloin, in dem geberg, un in der niderung, un in dorem, un baim borten fun yam, in land fun dem Kenaani, un tsum Levanon, bizen groisen taich, dem taich Parah. zet, ich hob ibergegeben dos land tsu ich; geit un arbt dos land vos Hashem hot geshvoren tsu eyere elteren, tsu Avrahamen, tsu Yitzchaken, un tsu Yaakoven, tsu geben zei un zeyer zomen noch zei.

un ich hob gezogt tsu ich in yener tsait, azoi tsu zogen: ich alein ken ich nisht trogen. 10 Hashem Elokeichem hot ich gemert, un ot zeit ir azoi vi di shteren fun himel in filkeit – 11 zol Hashem der G‑t fun eyere elteren ich meren toizent mol azoi fil vi ir zeit, un ich bentshen azoi vi er hot ich tsugezogt! – 12 vi ken ich alein trogen ier shverkeit un ier last un ier krigerai? 13 krigt ich kluge un forshtandike un genite lait, loit eyere shvotim, un ich vel zei machen far eyere hoiptlait. 14 hot ir mir geentfert un gezogt: gut iz di zach vos du host geheisen ton. 15 un ich hob genumen di kef fun eyere shvotim, kluge un genite lait, un ich hob zei gemacht far hoiptlait iber ich, far eltste fun toizent, un eltste fun hundert, un eltste fun fuftsik, un eltste fun Tzoan, un oifzeer, loit eyere shvotim. 16 un ich hob bafoilen eyere richter in yener tsait, azoi tsu zogen: hert ois tsvishen eyere brider, un ir zolt mishpeten gerecht tsvishen itlechen un tsvishen zain bruder, oder dem fremden vos bai im. 17 ir zolt nisht derkenen kein ponem in a mishpot; dem klensten azoi vi dem gresten zolt ir oisheren; ir zolt zich nisht shreken far a mentshen, vorem der mishpot iz G‑ts. un di zach vos vet zain tsu shver far ich, zolt ir brengen tsu mir, un ich vel zi oisheren. 18 un ich hob ich bafoilen in yener tsait ale zachen vos ir zolt ton.

19 un mir hoben avekgetsoigen fun Chorev, un zainen durchgegangen in gantsen yenem groisen un mordiken midbar vos ir hot gezen, oifen veg tsu dem geberg fun Imri, azoi vi Hashem Elokeinu hot undz bafoilen; un mir zainen gekumen biz Kadesh-Barnea. 20 un ich hob tsu ich gezogt: ir zeit gekumen biz dem geberg fun Imri, vos Hashem Elokeinu git undz; 21 ze, Hashem dain G‑t hot ibergegeben dos land tsu dir, gei aroifblikendik un Arav es, azoi vi Hashem der G‑t fun daine elteren hot dir tsugezogt; zolst nisht moire hoben un nisht angsten. 22 hot ir ale genent tsu mir, un hot gezogt: lomir shiken mentshen undz forois, un zei zolen oisforshen far undz dos land, un undz brengen an entfer vegen dem veg vos mir zolen oif im gein, un di shtet vos mir zolen in zei kumen. 23 un di zach iz voilgefelen in maine oigen, un ich hob genumen fun ich tsvelf man, tsu ein man far a sheyvet. 24 un zei hoben zich farkert un zainen aroifgegangen in dem geberg, un zainen gekumen bizen tal Eshcol, un hoben es oisgekukt. 25 un zei hoben genumen in zeyer hant fun der frucht fun land, un aropּgebracht tsu undz; un zei hoben undz gebracht an entfer un gezogt: gut iz dos land vos Hashem Elokeinu git undz. 26 ober ir hot nisht gevolt aroifgein, un hot vidershpenikt dem moil fun Hashem Elokeichem. 27 un ir hot gemurmlt in eyere getselten, un hot gezogt: vail Hashem hot undz faint, hot er undz aroisgetsoigen fun land Mitsrayim, undz tsu geben in der hant fun Imri, kedei undz tsu fartiliken.

28 vuhin geyen mir aroifblikendik? undzere brider hoben gemacht tsegein undzer harts, azoi tsu zogen: dos folk iz greser un hecher fun undz, di shtet groise un bafestikte biz in himel; un oich zin fun di Anakim hoben mir dorten gezen. 29 un ich hob tsu ich gezogt: ir zolt ich nisht shreken un nisht moire hoben far zei. 30 Hashem Elokeichem vos geit ich forois, er vet milchome halten far ich, azoi vi alts vos er hot geton mit ich in Mitsrayim far eyere oigen, 31 un in der midbar, vu du host gezen, az Hashem dain G‑t hot dich getrogen, azoi vi a man trogt zain kind, dem gantsen veg vos ir zeit gegangen, biz ir zeit gekumen tsu dem doziken ort. 32 un in der doziker zach gloibtwx ir nisht Hashem Elokeichem, 33 vos iz ich gegangen forois oifen veg, ich oistsuzuchen an ort far ich tsum lageren: in faier bai nacht, kedei ich tsu vaizen dem veg vos ir zolt oif im gein, un in volken bai tog.

34 un Hashem hot gehert dem kol fun eyere verter, un er hot getsernt, un hot geshvoren, azoi tsu zogen: 35 oib emitser fun di dozike lait, fun dem doziken shlechten dor, vet onzen dos gute land, vos ich hob geshvoren tsu geben eyere elteren! 36 achuts Kalev der zun fun yefunehen; er vet es zen, un tsu im vel ich geben dos land vos er hot getreten deroif, un tsu zaine kinder; vail er iz gegangen getrai noch Hashem. 37 oich oif mir hot Hashem getsernt iber ich, azoi tsu zogen: du oich vest ahin nisht kumen; 38 Yehoshuay der zun fun Nun, vos shteit far dir, er vet ahin kumen; im shtark, vorem er vet es machen arben Yisroel. 39 un eyere kleine kinder, vos ir hot gezogt, zei velen zain tsu roib, un eyere zin, vos farshteyen noch haint nisht guts oder shlechts, zei velen ahin kumen, un tsu zei vel ich es geben, un zei velen es arben. 40 un ir farkert ich, un tsit tsum midbar, oifen veg fun Yam Suf.

41 hot ir zich opּgerufen, un hot tsu mir gezogt: mir hoben gezindikt tsu Hashem; mir velen aroifgein, un velen milchome halten, azoi vi alts vos Hashem Elokeinu hot undz bafoilen. un ir hot ongegurt itlecher zaine keile-milchome, un gehalten far gring aroiftsugein in dem geberg. 42 un Hashem hot tsu mir gezogt: zog tsu zei: ir zolt nisht aroifgein, un ir zolt nisht milchome halten, vorem ich bin nisht tsvishen ich; kedei ir zolt nisht geshlogen veren far eyere faint. 43 un ich hob tsu ich geredt, ober ir hot nisht tsugehert, un ir hot vidershpenikt dem moil fun Hashem, un ir hot gemutvilikt, un zeit aroifgegangen in dem geberg. 44 iz aroisgegangen akegen ich der Imri vos iz gezesen in yenem geberg, un zei hoben ich nochgeiogt azoi vi di binen tuen, un ich tseklapּt in Seir, biz Chormah. 45 un ir hot zich umgekert, un ir hot geveint far Hashem, ober Hashem hot nisht tsugehert tsu ier kol, un nisht geneigt dos oier tsu ich. 46 un ir zeit gebliben in Kadesh fil teg, loit di teg vos ir zeit gebliben.

ב

un mir hoben zich farkert, un hoben getsoigen tsum midbar, oifen veg fun Yam Suf, azoi vi Hashem hot tsu mir geredt; un mir hoben zich arumgedreit arum barg Seir fil teg.

un Hashem hot tsu mir gezogt, azoi tsu zogen: genug ich arumgein dem doziken barg; farkert ich kein tsafón. un dem folk bafel, azoi tsu zogen: ir geitdurch durch dem gemark fun eyere brider, di kinder fun Esav, vos zitsen in Seir, un zei velen moire hoben far ich; zolt ir zain zeyer opgehit. ir zolt zich nisht onheiben mit zei, vorem nisht tsu mol a shpּan fun a fustrit vel ich ich geben fun zeyer land, vail a yerushe tsu Esav hob ich gegeben dem barg Seir. esnvarg zolt ir fun zei far gelt inhandlen un esen, un afile vaser zolt ir fun zei far gelt koifen un trinken. vorem Hashem dain G‑t hot dich gebentsht in yetveder tuung fun dain hant; er hot gevust dain gein durch dem doziken groisen midbar; shoin fertsik yor iz Hashem dain G‑t mit dir; kein zach hot dir nisht gefelt. un mir zainen avekgegangen fun undzere brider, di kinder fun Esav vos zitsen in Seir, fun dem veg fun pּloin, fun Eilat, un fun Etzyon-Gever.

un mir hoben zich farkert un zainen avekgegangen oif dem veg fun dem midbar fun Moav. un Hashem hot tsu mir gezogt: zolst nisht fainten Moav, un nisht farfiren mit zei a milchome, vorem ich vel dir fun zain land nisht geben kein Arav, vail tsu di kinder fun Lot hob ich gegeben Ar a yerushe. – 10 frier zainen dorten gezesen di Emim, a folk grois un fil, un hoich vi di Anakim; 11 zei oich zainen gerechnt gevoren far Rephaim, azoi vi di Anakim, ober di Moavim hoben zei gerufen Emim. 12 un in Seir zainen frier gezesen di Charim, ober di kinder fun Esav hoben zei fartriben, un zei fartilikt fun far zich, un zich bazetst oif zeyer ort, azoi vi Yisroel hot geton tsum land fun zain Arav, vos Hashem hot zei gegeben. 13 – atsund shteit oif, un geit ich ariber dem taich Zered.

un mir zainen aribergegangen dem taich Zered. 14 un di teg vos mir zainen gegangen fun Kadesh-Barnea biz vanen mir zainen ariber dem taich Zered, zainen geven acht un draisik yor; biz der gantser dor, di krigslait, zainen farlendt gevoren fun tsvishen dem lager, azoi vi Hashem hot zei geshvoren. 15 un oich iz di hant fun Hashem geven oif zei, zei umtsubrengen fun tsvishen dem lager, biz zei zainen farlendt gevoren.

16 un es iz geven, az ale krigslait zainen in gantsen oisgeshtorben fun tsvishen dem folk, 17 hot Hashem geredt tsu mir, azoi tsu zogen: 18 du Gaist haint ariber dem gemark fun Moav, Ar, 19 un vest genenen akegen di kinder fun Ammon, zolst zei nisht fainten, un zich mit zei nisht onheiben, vorem ich vel dir fun dem land fun di kinder fun Ammon nisht geben kein Arav, vail tsu di kinder fun Lot hob ich es gegeben a yerushe. – 20 dos oich vert gerechnt faran land fun di Rephaim; di Rephaim zainen drinen gezesen frier, un di Ammonim hoben zei gerufen zamzumim; 21 a folk grois un fil, un hoich vi di Anakim; ober Hashem hot zei fartilikt fun far zei, un zei hoben zei fartriben, un zich bazetst oif zeyer ort; 22 azoi vi er hot geton far di kinder fun Esav vos zitsen in Seir, vos er hot fartilikt di Charim fun far zei, un zei hoben zei fartriben, un zich bazetst oif zeyer ort biz oif haintiken tog. 23 un di Avim vos zainen gezesen in derfer biz Uzzah, zei hoben di Caphtorim vos kumen arois fun Caphtor, fartilikt, un zich bazetst oif zeyer ort. – 24 shteit oif, tsit avek, un geit ariber dem tal Arnon. ze, ich hob gegeben in dain hant sichun dem Imri, dem melech fun Cheshbon, un zain land; heib on intsunemen, un farfir mit im a milchome. 25 haintiken tog vel ich onheiben vorfen dain shrek un dain moire oif di felker unteren gantsen himel, az ven zei velen heren dain herung, velen zei tsiteren un flateren far dir.

26 un ich hob geshikt shluchim fun midbar Kedemot tsu sichun dem melech fun Cheshbon – verter fun shalom, azoi tsu zogen: 27 lomich durchgein durch dain land; oifen veg, oifen veg vel ich gein; ich vel zich nisht opkeren rechts oder links. 28 esnvarg vestu mir far gelt farkoifen, un ich vel esen, un vaser vestu mir far gelt geben, un ich vel trinken; lomich bloiz durchgein oif maine fis; 29 azoi vi es hoben mit mir geton di kinder fun Esav vos zitsen in Seir, un di Moavim vos zitsen in Ar; biz vanen ich vel aribergein dem Yarden tsu dem land vos Hashem Elokeinu git undz. 30 ober sichun der melech fun Cheshbon hot undz nisht gevolt durchlozen durch im, vorem Hashem dain G‑t hot hart gemacht zain gemit, un fest gemacht zain harts, kedei im tsu geben in dain hant, azoi vi haintiken tog. 31 un Hashem hot tsu mir gezogt: ze, ich hob ongehoiben ibergeben tsu dir sichunen un zain land; heib on intsunemen kedei tsu arben zain land. 32 iz sichun aroisgegangen akegen undz, er mit zain gantsen folk, oif milchome kein Yahatz. 33 un Hashem Elokeinu hot im ibergegeben tsu undz, un mir hoben geshlogen im, un zaine zin, un zain gants folk. 34 un mir hoben in yener tsait batsvungen zaine shtet, un farvist itleche shtot, mener un vaiber un kleine kinder; mir hoben nisht gelozt an iberblaib. 35 nor di beheimes hoben mir geroibt far zich, un dem zakroib fun di shtet vos mir hoben batsvungen. 36 fun Aroer vos baim breg tal Arnon, un der shtot vos in tal, un biz Gilad, iz nisht geven a shtot vos iz geven shtarker fun undz; alts hot Hashem Elokeinu ibergegeben tsu undz. 37 nor tsu dem land fun di kinder fun Ammon hostu nisht genent: tsu dem gantsen breg fun taich Yabbok, un di shtet fun barg, un umetum vu Hashem Elokeinu hot farvert.

ג

un mir hoben zich farkert, un zainen aroifgegangen miten veg fun Bashan; un Og der melech fun Bashan iz aroisgegangen akegen undz, er mit zain gantsen folk, oif milchome kein Edrei. un Hashem hot gezogt tsu mir: zolst nisht moire hoben far im, vorem ich hob im, mit zain gantsen folk un zain land, gegeben in dain hant, un vest ton tsu im azoi vi du host geton tsu sichun dem melech fun Imri, vos iz gezesen in Cheshbon. un Hashem Elokeinu hot oich gegeben in undzer hant Og dem melech fun Bashan, mit zain gantsen folk, un mir hoben im geshlogen biz im nisht tsu lozen an iberblaib. un mir hoben batsvungen in yener tsait ale zaine shtet; nisht geven a shtot vos mir hoben nisht tsugenumen fun zei; zechtsik shtet, di gantse gegent fun Argov, dos kinigraich fun Og in Bashan. ale di dozike zainen geven bafestikte shtet mit hoiche moieren, mit toieren un riglen, achuts ofene shtet zeyer fil. un mir hoben zei farvist, azoi vi mir hoben geton tsu sichun dem melech fun Cheshbon – farvist itleche shtot, mener, vaiber, un kleine kinder. nor ale beheimes, un dem zakroib fun di shtet, hoben mir geroibt far zich.

un mir hoben avekgenumen in yener tsait dos land fun der hant fun di tsvei Molechim fun Imri vos oif der zeit Yarden, fun tal Arnon biz barg Chermon – di Tzidonim rufen dem Chermon, Siryon, un di Omarim rufen im Senir – 10 ale shtet fun dem flachland, un gants Gilad, un gants Bashan, biz Salkhah un Edrei, shtet fun Ogs kinigraich in Bashan. 11 vorem nor Og der melech fun Bashan iz gebliben fun dem resht fun di Rephaim; ot zain bet, an izeren bet, iz doch in Rabbah fun di kinder fun Ammon. nain ilen iz ir leng, un fir ilen ir breit, oif der eil fun a man.

12 un dos dozike land hoben mir gearbt in yener tsait. fun Aroer vos baim tal Arnon, un a helft fun dem geberg fun Gilad, mit ire shtet, hob ich gegeben tsu di Reuvenim un tsu di Gadim. 13 un dem resht fun Gilad, un gants Bashan, dos kinigraich fun Ogen, hob ich gegeben tsum halben sheyvet Menasheh; di gantse gegent fun Argov – yener gantser Bashan vert gerufen dos land fun di Rephaim. 14 Yair der zun fun Menasheh hot genumen di gantse gegent fun Argov biz dem gemark fun dem Geshuri, un dem Maakhati, un hot zei – Bashan – gerufen oif zain nomen chauot-Yair, vi biz oif haintiken tog. 15 un tsu Machiren hob ich gegeben Gilad. 16 un tsu di Reuvenim un tsu di Gadim hob ich gegeben fun Gilad un bizen tal Arnon, dem miten tal un dem breg, un bizen taich Yabbok, dem gemark fun di kinder fun Ammon; 17 un dem pּloin miten Yarden un dem breg, fun Kinneret un biz dem yam fun pּloin, dem Yam HaMelach, unter di aropּgangen fun Pisgah, tsu mizrech.

18 un ich hob ich bafoilen in yener tsait, azoi tsu zogen: Hashem Elokeichem hot ich gegeben dos dozike land es tsu arben; zolt ir, ale heldishe yungen, aribergein gevofnt forois far eyere brider, di kinder fun Yisroel. 19 bloiz eyere vaiber un eyere kleine kinder un ier fich – ich veis, az ir hot fil fich – zolen blaiben in eyere shtet, vos ich hob ich gegeben;

20 biz vanen G‑t vet baruen eyere brider azoi vi ich, un zei oich velen arben dos land vos Hashem Elokeichem git zei oif yener zeit Yarden; dentsmol vet ir zich umkeren itlecher tsu zain Arav, vos ich hob ich gegeben. 21 un Yehoshuaenz hob ich bafoilen in yener tsait, azoi tsu zogen: daine oigen hoben gezen alts vos Hashem Elokeichem hot geton tsu di dozike tsvei Molechim; azoi vet G‑t ton tsu ale kinigraichen vos du Gaist ahin ariber. 22 ir zolt nisht moire hoben far zei, vorem Hashem Elokeichem iz der vos halt milchome far ich.

uoetachanon

23 un ich hob gebeten tsu Hashem in yener tsait, azoi tsu zogen:

24 Hashem du Adonoi, du host ongehoiben vaizen dain knecht dain groiskeit un dain shtarke hant; vorem ver iz der El in himel oder oif der erd vos zol ton azoi vi daine tuungen un azoi vi daine gevuros? 25 lomich aribergein, ich bet dich, un lomich zen dos gute land vos oif yener zeit Yarden, dos dozike sheine geberg, un dem Levanon. 26 ober Hashem hot getsernt oif mir fun vegen ich, un hot nisht tsugehert tsu mir; un Hashem hot tsu mir gezogt: genug dir! zolst mer nisht reden tsu mir vegen der doziker zach. 27 gei aroifblikendik tsum shpּits Pisgah, un heib oif daine oigen tsu mayrev, un tsu tsafón, un tsu dorem, un tsu mizrech, un kuk on mit daine oigen, vorem vest nisht aribergein dem doziken Yarden.

28 un gib iber dain tsvah tsu Yehoshuaen, un shtark im, un festik im, vorem er vet aribergein forois far dem doziken folk, un er vet zei machen arben dos land vos du vest zen.

29 un mir zainen gebliben in tal akegen Beit-Peor.

ד

un atsund, Yisroel, her tsu di chukkim un di gezetsen vos ich leren dich tsu ton, kedei ir zolt leben, un kumen un arben dos land vos Hashem der G‑t fun eyere elteren git ich. ir zolt nisht tsuleigen tsu dem vort vos ich gebit ich, un ir zolt nisht mineren derfun, kedei tsu hiten di gebot fun Hashem Elokeichem, vos ich gebit ich. eyere oigen hoben gezen vos G‑t hot geton in Baal-Peor, az yetveder man vos iz gegangen noch dem Baal fun Peor, hot im Hashem dain G‑t fartilikt fun tsvishen dir. un ir, vos zeit baheft on Hashem Elokeichem, lebt haint ale.

ze, ich hob ich gelernt chukkim un gezetsen, azoi vi Hashem main G‑t hot mir bafoilen, oif tsu ton azoi in dem land vos ir kumt ahin, es tsu arben. zolt ir zei hiten un ton, vorem dos iz ier klugshaft un ier forshtandikeit in di oigen fun di umes, vos az zei velen heren ale di dozike gezetsen, velen zei zogen: far vor, a kluge un forshtandike ume iz dos dozike groise folk. vorem vaser grois folk iz faran, vos hot a G‑t nont tsu im azoi vi Hashem Elokeinu, ven nor mir rufen tsu im? un vaser grois folk iz faran, vos hot chukkim un gezetsen gerechte azoi vi di dozike gantse torah, vos ich leig far ich haintiken tog? nor zei dir opgehit un hit zeyer dain zel, zolst nisht fargesen di zachen vos daine oigen hoben gezen, un zei zolen nisht opgeton veren fun dain hartsen ale teg fun dain leben, un zolst zei machen visen daine kinder un daine kindskinder; 10 dem tog vos du bist geshtanen far Hashem dain G‑t in Chorev, ven G‑t hot tsu mir gezogt: zaml ein tsu mir dos folk, un ich vel zei lozen heren maine verter, kedei zei zolen lernen moire tsu hoben far mir ale teg vos zei leben oif der erd, un oich zeyere kinder zolen zei lernen. 11 un ir hot genent, un hot zich geshtelt unteren barg, un der barg hot gebrent mit faier bizen hartsen fun himel, mit fintsternish, volken, un nebl. 12 un Hashem hot tsu ich geredt fun miten faier; a kol fun verter hot ir gehert, ober a geshtalt hot ir nisht gezen; bloiz a kol. 13 un er hot ich ongezogt zain bris vos er hot ich bafoilen tsu ton – di Tzoan gebot; un er hot zei oifgeshriben oif tsvei shteinerne luches. 14 un mir hot Hashem bafoilen in yener tsait ich tsu lernen chukkim un gezetsen, kedei ir zolt zei ton in dem land vos ir geit ariber ahin, es tsu arben. 15 derum zolt ir zeyer hiten ier zel – vorem ir hot nisht gezen kein geshtalt in dem tog vos Hashem hot geredt tsu ich in Chorev fun miten faier – 16 az ir zolt nisht fardorben veren un ich machen a geshnits, di glaichenish fun a shum bild, di geshtalt fun a Zecher oder a nekeyve, 17 di geshtalt fun a shum beheime vos oif der erd, di geshtalt fun a shum gefliglten foigel vos flit in himel, 18 di geshtalt fun vos nor es kricht oif der erd, di geshtalt fun a shum fish vos in vaser unter der erd. 19 un az du vest oifheiben daine oigen tsum himel, un zen di zun un di Livnah un di shteren, dem gantsen cheil fun himel, zolstu nisht aropgefirt veren, un zich buken tsu zei, un dinen zei, vos Hashem dain G‑t hot zei tsugeteilt tsu ale felker unteren gantsen himel. 20 ober ich hot Hashem genumen, un ich aroisgetsoigen fun dem iznshmeltsoiven, fun Mitsrayim, im tsu zain far an arbfolk, azoi vi haintiken tog. 21 un G‑t hot getsernt oif mir fun eyertvegen, un er hot geshvoren az ich zol nisht aribergein dem Yarden, un nisht kumen in dem guten land vos Hashem dain G‑t git dir far a nachle. 22 vorem ich shtarb in dem higen land; ich gei nisht ariber dem Yarden, ober ir vet aribergein, un vet arben dos dozike gute land. 23 hit ich, ir zolt nisht fargesen dem bris fun Hashem Elokeichem, vos er hot geshlosena mit ich, un ich machen a geshnits, di geshtalt fun vos es iz, vos Hashem dain G‑t hot dir farvert.

24 vorem Hashem dain G‑t iz a faier vos fartsert, an El kanֹּu.

25 az du vest geberen kinder un kindskinder, un ir vet zich elteren in land, un ir vet fardorben veren, un vet machen a geshnits, a geshtalt fun vos es iz, un ir vet ton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem dain G‑t, im tsu dertserenen, 26 mach ich haint himel un erd eides kegen ich, az untergein vet ir gich untergein fun dem land vos ir geit ariber dem Yarden ahin, es tsu arben; ir vet nisht maarich-iomim zain drinen, naiert fartilikt vet ir fartilikt veren. 27 un Hashem vet ich tseshpּreiten tsvishen di umes, un ir vet blaiben getseilte mentshen tsvishen di felker, vos Hashem vet ich ahin avekfiren.

28 un ir vet dorten dinen G‑ter gemacht fun a mentshns hent, holts un shtein, vos nisht zei zeen, un nisht zei heren, un nisht zei esen, un nisht zei shmeken. 29 un ir vet zuchen fun dorten Hashem Elokeichem; un vest im gefinen, az du vest im zuchen mit dain gantsen hartsen, un mit dain gantser zel. 30 az dich vet tsudriken, un dich velen trefen ale di dozike zachen, in Suf fun di teg, vestu zich umkeren tsu Hashem dain G‑t, un vest tsuheren tsu zain kol. 31 vorem Hashem dain G‑t iz a derbarimdiker El; er vet dich nisht farlozen un dich nisht umbrengen, un er vet nisht fargesen dem bris mit daine elteren, vos er hot zei geshvoren.

32 vorem freg akorsht noch oif di frierdike teg vos zainen geven far dir, fun zint dem tog vos Elokim hot bashafen a mentshen oif der erd, un fun ek himel biz ek himel, oib es iz ven geshen azoi vi di dozike groise zach, oder oib azoi-vos iz gehert gevoren? 33 oib a folk hot gehert dem kol fun Elokim reden fun miten faier, azoi vi du host gehert un iz gebliben leben? 34 oder oib a G‑t hot gepּruvet aroisnemen far zich a folk fun tsvishen an ander folk, mit pּruvungen, mit tseichens, un mit vunder, un mit milchome, un mit a shtarker hant, un mit an oisgeshtrekten orem,b un mit groise shreken, azoi vi alts vos Hashem Elokeichem hot geton fun eyertvegen in Mitsrayim far daine oigen? 35 dir iz es bavizen gevoren, kedei zolst visen az Hashem, er iz HaElokim; un achuts iz nisht do kein Elokim (in Iddo milabadּo). 36 fun himel hot er dich gelozt heren zain kol, kedei dich tsu lernen, un oif der erd hot er dir bavizen zain grois faier, un zaine verter hostu gehert fun miten faier. 37 un derfar vos er hot lib gehat daine elteren, hot er oisderveilt zeyer zomen noch zei, un hot dich aroisgetsoigen mit zain ongezicht, mit zain grois shtarkeit, fun Mitsrayim, 38 tsu fartraiben fun far dir felker greser un machtiker fun dir, dich tsu brengen kedei dir tsu geben zeyer land far a nachle, azoi vi haintiken tog. 39 un zolst visen haint, un arainnemen in dain hartsen, az Hashem, er iz HaElokim in himel oiben, un oif der erd unten; mer iz nishto. 40 un zolst hiten zaine gezetsen un zaine gebot, vos ich gebit dir haint, kedei es zol gut zain dir un daine kinder noch dir, un kedei zolst maarich-iomim zain oif der erd vos Hashem dain G‑t git dir, shtendik.

41 dentsmol hot Moshe opgesheidt drai shtet oif yener zeit Yarden tsu zunoifgang, 42 oif tsu antloifen ahin, far dem toitshleger vos harget zain chever on a kiven, un er iz im nisht geven a soine fun nechten-eyernechten; az ven er vet antloifen in einer fun di dozike shtet, zol er blaiben leben: 43 Betzer in midbar, in dem flachland, far di Reuvenim, un Ramot-gilad in Gilad, far di Gadim, un Golan in Bashan, far di Menashim.

44 un dos iz di torah vos Moshe hot geleigt far di kinder fun Yisroel; 45 dos zainen di tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}c un di chukkim un di gezetsen vos Moshe hot geredt tsu di kinder fun Yisroel, ven zei zainen aroisgegangen fun Mitsrayim; 46 oif yener zeit Yarden, in tal akegen Beit-Peor, in land fun sichun dem melech fun Imri, vos iz gezesen in Cheshbon, dem vos Moshe un di kinder fun Yisroel hoben geshlogen, ven zei zainen aroisgegangen fun Mitsrayim; 47 un zei hoben gearbt zain land, un dos land fun Og dem melech fun Bashan – di tsvei Molechim fun Imri vos oif yener zeit Yarden tsu zunoifgang;

48 fun Aroer vos baim breg tal Arnon, un bizen barg Siyon – dos iz Chermon – 49 un dem gantsen pּloin fun yener zeit Yarden tsu mizrech, un biz dem yam fun pּloin, unter di aropּgangen fun Pisgah.

ה

un Moshe hot tsunoifgerufen gants Yisroel, un hot tsu zei gezogt: her, Yisroel, di chukkim un di gezetsen vos ich red haint in daine oieren, un ir zolt zei lernen, un hiten zei tsu ton. Hashem Elokeinu hot geshlosend a bris mit undz in Chorev. nisht mit undzere elteren hot Hashem geshlosene dem doziken bris, naiert mit undz, mir, ot di vos zainen do haint ale lebedike. ponem el ponem hot Hashem geredt mit ich oifen barg, fun miten faier. ich bin geshtanen tsvishen Hashem un tsvishen ich in yener sheh, ich ibertsugeben dos vort fun Hashem – vorem ir hot moire gehat faran faier, un ir zeit nisht aroifgegangen oifen barg – azoi tsu zogen:

ich bin Hashem dain G‑t, vos hob dich aroisgetsoigen fun land Mitsrayim, fun dem hoiz fun knechtshaft.

zolst nisht hoben andere G‑ter far main ponem. zolst dir nisht machen a geshnits, a shum geshtalt, fun vos in himel oiben, oder vos oif der erd unten, oder vos in vaser unter der erd. zolst zich nisht buken tsu zei, un zolst zei nisht dinen, vorem ich Hashem dain G‑t bin an El kanֹּu, vos rechen zich far der zind fun di foters mit di kinder, un miten driten un miten firten dor fun di vos hoben mich faint, 10 un tu chesed miten toizntsten glid fun di vos hoben mich lib, un fun di vos hiten maine gebot.

11 zolst nisht aroifbrengen dem nomen fun Hashem dain G‑t tsum falshen, vorem Hashem shenkt nisht dem vos brengt aroifblikendik zain nomen tsum falshen.

12 hit dem tog fun shebt im tsu halten heilik, azoi vi Hashem dain G‑t hot dir bafoilen. 13 zeks teg zolstu arbeten, un ton ale daine meloches; 14 ober der zibeter tog iz shebt tsu Hashem dain G‑t, zolstu nisht ton kein meloche, du, un dain zun, un dain tochter, un dain knecht, un dain dinst, un dain oks, un dain eizl, un ale daine beheimes, un der fremder vos in daine toieren; kedei dain knecht un dain dinst zolen ruen azoi vi du. 15 un zolst gedenken az a knecht bistu geven in land Mitsrayim, un Hashem dain G‑t hot dich aroisgetsoigen fun dorten mit a shtarker hant un mit an oisgeshtrekten orem;f derum hot Hashem dain G‑t dir bafoilen tsu machen dem tog fun shebt.

16 halt in koved dain foter un dain muter, azoi vi Hashem dain G‑t hot dir bafoilen, kedei daine teg zolen zich lengeren, un kedei dir zol gut zain, oif der erd vos Hashem dain G‑t git dir.

17 zolst nisht hergen.

18 un zolst nisht mizane zain.

19 un zolst nisht genven.

20 un zolst nisht zogen oif dain chever falshe eides.

18(21)  un zolst nisht glusten dain Chavors vaib, un zolst nisht bageren dain Chavors hoiz, zain feld, oder zain knecht, oder zain dinst, zain oks, oder zain eizl, oder vos nor es iz dain Chavors.

19(22)  di dozike verter hot G‑t geredt tsu ier gantser inzamlung oifen barg, fun miten faier, volken, un nebl, oif a hoichen kol – un nisht mer; un er hot zei oifgeshriben oif tsvei shteinerne luches, un hot zei mir gegeben. 20(23)  un es iz geven, vi ir hot gehert dem kol fun miten der fintsternish, un der barg hot gebrent in faier, azoi hot ir genent tsu mir, ale hoiptlait fun eyere shvotim, un eyere eltste, 21(24)  un ir hot tsu mir gezogt: ze, Hashem Elokeinu hot undz bavizen zain pracht un zain groiskeit, un mir hoben gehert zain kol fun miten faier. haintiken tog hoben mir gezen, vi G‑t redt mit a mentshen un er blaibt leben. 22(25)  un atsund, noch vos zolen mir shtarben? vorem dos dozike groise faier vet undz fartseren; oib mir heren noch vaiter dem kol fun Hashem Elokeinu, velen mir shtarben. 23(26)  vorem vaser gor bashefenish iz do, vos hot gehert dem kol fun Elokim cheim reden fun miten faier, azoi vi mir, un iz gebliben leben?

24(27)  genen du, un her alts vos Hashem Elokeinu vet zogen, un du vest reden tsu undz alts vos Hashem Elokeinu vet reden tsu dir, un mir velen heren un ton.

25(28)  un Hashem hot tsugehert dem kol fun eyere verter, ven ir hot geredt tsu mir, un Hashem hot tsu mir gezogt: ich hob tsugehert dem kol fun di verter fun dem doziken folk, vos zei hoben tsu dir geredt; gut iz alts vos zei hoben geredt. 26(29)  halevay zol bai zei zain dos dozike harts zeyers ale teg, moire tsu hoben far mir, un tsu hiten ale maine gebot, kedei es zol gut zain zei un zeyere kinder oif eibik. 27(30)  gei zog tsu zei: kert ich um tsu eyere getselten. 28(31)  un du shtei do mit mir, un ich vel dir zogen aldos gebot un di chukkim un di gezetsen vos du zolst zei lernen, az zei zolen ton in dem land vos ich gib zei, es tsu arben. 29(32)  un ir zolt hiten tsu ton azoi vi Hashem Elokeichem hot ich bafoilen, ir zolt ich nisht opkeren rechts oder links. 30(33)  oif al dem veg vos Hashem Elokeichem hot ich bafoilen, zolt ir gein, kedei ir zolt leben, un ich zol gut zain, un ir zolt maarich-iomim zain in dem land vos ir vet arben.

ו

un dos iz dos gebot, di chukkim, un di gezetsen, vos Hashem Elokeichem hot bafoilen ich tsu lernen, oif tsu ton in dem land vos ir geit ariber ahin, es tsu arben; kedei zolst moire hoben far Hashem dain G‑t, tsu hiten ale zaine gezetsen un zaine gebot vos ich gebit dir, du, un dain zun, un dain zuns zun, ale teg fun dain leben, un kedei daine teg zolen zich lengeren. un zolst heren, Yisroel, un hiten tsu ton, kedei dir zol gut zain, un kedei ir zolt ich meren zeyer, azoi vi Hashem der G‑t fun daine elteren hot dir tsugezogt – a land vos flist mit milch un honik.

her, Yisroel: Hashem Elokeinu, Hashem iz echad.g un zolst lib hoben Hashem dain G‑t mit dain gantsen hartsen, un mit dain gantser zel, un mit dain gantsen koiech. un di dozike verter vos ich bafel dir haint, zolen zain in dain hartsen; un zolst zei insharfen daine kinder, un zolst reden fun zei ven du zitsst in dain hoiz, un ven du Gaist in veg, un ven du leigst zich, un ven du shteist oif. un zolst zei onbinden far a tseichen oif dain hant, un zei zolen zain far a shternband tsvishen daine oigen.

un zolst zei oifshraiben oif di baishtidlech fun dain hoiz, un oif daine toieren.

10 un es vet zain, az Hashem dain G‑t vet dich brengen in dem land vos er hot geshvoren tsu daine elteren, tsu Avrahamen, tsu Yitzchaken, un tsu Yaakoven, dir tsu geben – groise un sheine shtet, vos du host nisht geboit, 11 un haizer ful mit kl-Tov, vos du host nisht ongefilt, un oisgehakte brunemer, vos du host nisht oisgehakt, vaingertner un eilbertgertner, vos du host nisht geflantst, un du vest esen un zat zain, 12 hit dich, zolst nisht fargesen on Hashem, vos hot dich aroisgetsoigen fun land Mitsrayim, fun dem hoiz fun knechtshaft. 13 far Hashem dain G‑t zolstu moire hoben, un im zolstu dinen, un bai zain nomen zolstu shveren. 14 ir zolt nisht gein noch fremde G‑ter, fun di G‑ter fun di felker vos arum ich; 15 vorem an El kanֹּu iz Hashem dain G‑t tsvishen dir; tomer vet grimen der tsorenh fun Hashem dain G‑t oif dir, un er vet dich fartiliken fun dem gezicht fun der erd.

16 ir zolt nisht pּruven Hashem Elokeichem, azoi vi ir hot im gepּruvet in Massah. 17 hiten zolt ir hiten di gebot fun Hashem Elokeichem, un zaine onzogen un zaine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},i vos er hot dir bafoilen. 18 un zolst ton vos iz rechtfartik un gut in di oigen fun Hashem, kedei dir zol gut zain, un zolst kumen un arben dos gute land vos Hashem hot tsugeshvoren daine elteren, 19 aroisshtoisndik ale daine faint fun far dir, azoi vi Hashem hot geredt.

20 az dain zun vet dich shpּeter ahin fregen, azoi tsu zogen: vos zainen dos far tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh} un chukkim un gezetsen, vos Hashem Elokeinu hot ich bafoilen? 21 zolstu zogen tsu dain zun: knecht zainen mir geven bai Pharaohen in Mitsrayim, un Hashem hot undz aroisgetsoigen fun Mitsrayim mit a shtarker hant. 22 un Hashem hot geton tseichens un groise un beize vunder in Mitsrayim, oif Pharaohen un oif zain gantsen hoiz, far undzere oigen. 23 un undz hot er aroisgetsoigen fun dorten, kedei undz tsu brengen, undz tsu geben dos land vos er hot tsugeshvoren undzere elteren. 24 un G‑t hot undz bafoilen tsu ton ale di dozike gezetsen, moire tsu hoben far Hashem Elokeinu, kedei undz zol gut zain ale teg, kedei undz tsu lozen leben, azoi vi haintiken tog. 25 un a gerechtikeit vet es zain fun undz far Hashem Elokeinu, oib mir velen hiten tsu ton aldos dozike gebot, azoi vi er hot undz geboten.

ז

az Hashem dain G‑t vet dich brengen in dem land vos du kumst ahin, es tsu arben, un vet aroisvarfen fun far dir fil felker, dem Chitti, un dem Girgashi, un dem Imri, un dem Kenaani, un dem Perizzi, un dem Chivi, un dem Yevusi, ziben felker gresere un shtarkere fun dir; un Hashem dain G‑t vet zei ibergeben tsu dir, un vest zei shlogen; zolstu farvisten zei farvisten. zolst zei nisht shlisenj a bris, un zolst zei nisht laitzeliken. un zolst zich nisht metchten zain mit zei; dain tochter zolstu nisht geben tsu zain zun, un zain tochter zolstu nisht nemen far dain zun. vorem er vet opkeren dain zun fun hinter mir, un zei velen dinen fremde G‑ter, un der tsorenk fun Hashem vet grimen oif ich, un er vet dich gich fartiliken. naiert azoi zolt ir ton tsu zei: zeyere mizbeyches zolt ir invarfen, un zeyere zailshteiner zolt ir tsebrechen, un zeyere getsnbeimer zolt ir ophaken, un zeyere geshnitste bilder zolt ir farbrenen in faier. vorem a heilik folk bistu bai Hashem dain G‑t; dich hot Hashem dain G‑t oisderveilt im tsu zain far an eigen folk, fun ale felker vos oifen gezicht fun der erd. nisht vail ir zeit mer fun ale felker, hot Hashem geglust tsu ich un ich oisderveilt; vorem ir zeit dos vintsikste fun ale felker.

naiert vail Hashem hot ich lib, un vail er hit di shvue vos er hot geshvoren eyere elteren, hot ich G‑t aroisgetsoigen mit a shtarker hant, un hot dich oisgeleizt fun dem hoiz fun knechtshaft, fun der hant fun Pharaoh dem melech fun Mitsrayim. derum zolstu visen zain az Hashem dain G‑t, er iz HaElokim, der getraier El vos hit dem bris un di genod tsu di vos hoben im lib, un tsu di vos hiten zaine gebot, biz toizent doires, 10 un batsolt zaine faint in zeyer ponem, zei untertsubrengen; er leigt nisht op zain faint, in zain ponem batsolt er im. 11 derum zolstu hiten dos gebot un di chukkim und di gezetsen vos ich bafel dir haint zei tsu ton.

akev

12 un es vet zain, derfar vos ir vet tsuheren di dozike gezetsen, un vet hiten un zei ton, vet Hashem dain G‑t dir hiten dem bris un di genod vos er hot geshvoren daine elteren.

13 un er vet dich lib hoben, un vet dich bentshen, un dich meren, un er vet bentshen di frucht fun dain laib, un di frucht fun dain erd, dain tevuh, un dain vain, un dain eil, di geburt fun daine rinder, un di fruchpּerung fun daine shof, oif der erd vos er hot geshvoren daine elteren dir tsu geben. 14 vest zain gebentshter fun ale felker; es vet nisht zain an Eker oder an akore tsvishen dir oder tsvishen daine beheimes. 15 un Hashem vet opton fun dir yetveder krankshaft, un ale beize veitiken fun Mitsrayim vos du kenst zei, vet er nisht aroifton oif dir, naiert er vet zei geben oif ale daine sonem.

16 un zolst fartseren ale umes vos Hashem dain G‑t git dir; dain oig zol zich nisht derbarimen oif zei; un zolst nisht dinen zeyere G‑ter, vorem dos vet dir zain a shtroichlung. 17 tomer vestu zogen in dain hartsen: di dozike felker zainen mer fun mir, vi azoi vel ich zei kenen fartraiben? 18 zolstu nisht moire hoben far zei; gedenken zolstu gedenken vos Hashem dain G‑t hot geton tsu Pharaohen un tsu gants Mitsrayim; 19 di groise pּruvungen vos daine oigen hoben gezen, un di tseichens un di vunder, un di shtarke hant, un dem oisgeshtrekten orem,l mit vos Hashem dain G‑t hot dich aroisgetsoigen; azoi vet Hashem dain G‑t ton tsu ale umes vos du host moire far zei. 20 un oich di hornbin vet Hashem dain G‑t onshiken oif zei, biz es velen untergein di vos zainen gebliben, un vos hoben zich bahalten far dir.

21 zolst zich nisht shreken far zei, vorem Hashem dain G‑t iz tsvishen dir, a groiser un a forchtiker El. 22 un Hashem dain G‑t vet aroisvarfen di dozike felker fun far dir bislech-bislechvaiz; torst zei nisht fartiliken oif gich, kedei di chaye fun feld zol zich nisht meren oif dir. 23 un Hashem dain G‑t vet zei ibergeben tsu dir, un vet zei fartumlen a grois fartumlenish, biz zei velen fartilikt veren. 24 un er vet geben zeyere Molechim in dain hant, un vest unterbrengen zeyer nomen fun unteren himel; keiner vet nisht bashtein far dir, biz du vest zei fartiliken.

25 zeyere geshnitste G‑ter zolt ir farbrenen in faier; zolst nisht glusten dos zilber un dos gold oif zei, un tsunemen far zich, kedei zolst nisht geshtroichlt veren durch dem; vorem an umverdikeit bai Hashem dain G‑t iz dos. 26 un zolst nisht arainbrengen an umverdikeit in dain hoiz, un veren Chorem azoi vi dos; miusen zolstu zich miusen mit dem, un farumverdiken zolstu es farumverdiken, vorem Chorem iz dos.

ח

aldos gebot vos ich gebit dir haint, zolt ir hiten tsu ton, kedei ir zolt leben, un zich meren, un kumen un arben dos land vos Hashem hot tsugeshvoren eyere elteren. un zolst gedenken dem gantsen veg vos Hashem dain G‑t hot dich gefirt zint fertsik yor durchen midbar, kedei dich tsu painiken, dich tsu pּruven, tsu visen vos bai dir in hartsen, oib du vest hiten zaine gebot oder nisht. un er hot dich gepainikt, un dich oisgehungert, un dich geshpaizt mit man, vos nisht du host derfun gevust, nisht daine elteren hoben gevust; kedei dich tsu lozen visen az nisht oif broit alein lebt der mentsh, nor oif alts vos kumt arois fun Hashem's moil lebt der mentsh. dain kleid iz nisht opּgetrogen gevoren oif dir, un dain fus iz nisht oifgelofen, durch di fertsik yor. derum zolstu visen in dain hartsen, az azoi vi a man shtroft zain kind, shtroft dich Hashem dain G‑t. un zolst hiten di gebot fun Hashem dain G‑t, tsu gein in zaine vegen, un moire tsu hoben far im. vorem Hashem dain G‑t brengt dich in a guten land, a land fun bechen vaser, kvalen, un tifenishen, vos geyen arois oif barg un tal; a land fun veits, un gersht, un vainshtoken, un faigen, un milgroimen; a land fun eilberten un honik; a land vos nisht in orimkeit vestu drinen esen broit, vos dir vet gornisht felen drinen; a land vos ire shteiner zainen aizen, un fun ire berg vestu haken kuper. 10 un vest esen un vest zat zain, un vest loiben Hashem dain G‑t, far dem guten land vos er hot dir gegeben. 11 hit dich, zolst nisht fargesen on Hashem dain G‑t, nisht tsu hiten zaine gebot un zaine gezetsen un zaine chukkim vos ich bafel dir haint. 12 tomer, az du vest esen un vest zat zain, un vest boien sheine haizer, un bavoinen; 13 un daine rinder un daine shof velen zich meren, un zilber un gold vet zich bai dir meren, un alts vos du host vet zich meren; 14 vet zich derheiben dain harts, un vest fargesen on Hashem dain G‑t vos hot dich aroisgetsoigen fun land Mitsrayim, fun dem hoiz fun knechtshaft; 15 vos hot dich gefirt durch dem groisen un mordiken midbar, durch faierdike shlangen un shekorpּionen, un a dorshtenish vos on vaser; vos hot dir aroisgetsoigen vaser fun kizlshtein; 16 vos hot dich geshpaizt in der midbar mit man, vos daine elteren hoben derfun nisht gevust; kedei dich tsu painiken, un kedei dich tsu pּruven, dich tsu bagitiken in dain letst; 17 un vest zogen in dain hartsen: main koiech un di macht fun main hant hot mir farshaft dem doziken farmeg; 18 zolstu gedenken Hashem dain G‑t, vorem er iz der vos git dir koiech ontsushafen farmeg, kedei mekaiem tsu zain zain bris vos er hot geshvoren daine elteren, azoi vi haintiken tog.

19 un es vet zain, oib fargesen vestu fargesen on Hashem dain G‑t, un vest gein noch fremde G‑ter, un zei dinen, un zich buken tsu zei, voren ich ich haint, az untergein vet ir untergein.

20 azoi vi di felker vos G‑t macht untergein fun far ich, azoi vet ir untergein, derfar vos ir hot nisht tsugehert tsu dem kol fun Hashem Elokeichem.

ט

her, Yisroel, du Gaist haint ariber dem Yarden tsu kumen arben umes gresere un shtarkere fun dir, shtet groise un bafestikte biz in himel, a folk grois un hoich, zin fun di Anakim, vos du veist un vos du host gehert: ver ken bashtein far di zin fun Anakim? zolstu visen zain haint az Hashem dain G‑t, er iz der vos geit ariber dir forois, a faier vos fartsert; er vet zei fartiliken, un er vet zei machen untertenik far dir, un vest zei fartraiben, un vest zei gich unterbrengen, azoi vi G‑t hot dir tsugezogt. zolst nisht zogen in dain hartsen, ven Hashem dain G‑t vet zei aroisshtoisen fun far dir, azoi tsu zogen: far main gerechtikeit hot mich G‑t gebracht tsu arben dos dozike land; ven far der shlechtikeit fun di dozike felker fartraibt zei G‑t fun far dir. nisht far dain gerechtikeit, un far der rechtfartikeit fun dain hartsen, kumstu arben zeyer land, naiert far der shlechtikeit fun di dozike felker fartraibt zei Hashem dain G‑t fun far dir; un kedei mekaiem tsu zain dem tsuzog vos G‑t hot geshvoren tsu daine elteren, tsu Avrahamen, tsu Yitzchaken, un tsu Yaakoven. un zolst visen zain, az nisht far dain gerechtikeitm git dir Hashem dain G‑t dos dozike gute land, es tsu arben; vorem a hartnekik folk bistu.

gedenk, zolst nisht fargesen, vi du host dertsernt Hashem dain G‑t in der midbar; fun dem tog on vos du bist aroisgegangen fun land Mitsrayim, biz ier kumen tsu dem doziken ort, zeit ir vidershpּeniker geven akegen G‑t. oich in Chorev hot ir dertsernt Hashem, un G‑t iz gevoren oifgebracht oif ich, ich tsu fartiliken. az ich bin aroifgegangen oifen barg tsu nemen di shteinerne luches, di luches fun dem bris vos Hashem hot mit ich geshlosen,n bin ich gebliben oifen barg fertsik teg un fertsik necht; kein broit hob ich nisht gegesen, un kein vaser hob ich nisht getrunken. 10 un Hashem hot mir gegeben di tsvei shteinerne luches geshriben mit G‑ts finger, un oif zei iz geven azoi vi ale verter vos Hashem hot mit ich geredt oifen barg fun miten faier in tog fun der inzamlung. 11 un es iz geven tsum Suf fun fertsik teg un fertsik necht, hot mir Hashem gegeben di tsvei shteinerne luches, di luches fun bris. 12 un Hashem hot tsu mir gezogt: shtei oif, nider arop oif gich fun danen, vorem fardorben gevoren iz dain folk vos du host aroisgetsoigen fun Mitsrayim; zei hoben zich gich opgekert fun dem veg vos ich hob zei bafoilen; zei hoben zich gemacht a gegosenem gets. 13 un Hashem hot tsu mir gezogt, azoi tsu zogen: ich hob gezen dos dozike folk, ersht a hartnekik folk iz es. 14 loz op fun mir, un ich vel zei fartiliken, un vel opּmeken zeyer nomen fun unteren himel, un ich vel dich machen far a folk shtarker un greser fun im. 15 hob ich zich umgekert un hob aropּgenidert fun barg, un der barg hot gebrent in faier; un di tsvei luches fun bris zainen geven oif maine beide hent. 16 un ich hob gezen, ersht ir hot gezindikt tsu Hashem Elokeichem; ir hot ich gemacht a gegosen kalb; ir hot zich gich opgekert fun dem veg vos Hashem hot ich bafoilen. 17 hob ich ongenumen di tsvei luches, un hob zei aropgevorfen fun maine beide hent, un hob zei tsebrachen far eyere oigen. 18 un ich hob mich anidergevorfen far Hashem, azoi vi dos ershte mol, fertsik teg un fertsik necht; kein broit hob ich nisht gegesen, un kein vaser hob ich nisht getrunken; iber al ier zind vos ir hot gezindikt, tsu ton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, im tsu dertserenen; 19 vorem ich hob zich geshroken far dem kaaso un dem grimtsoren vos Hashem hot oif ich getsernt, ich tsu fartiliken. un Hashem hot oich dos mol tsugehert tsu mir.

20 oich oif Aharonen iz Hashem zeyer oifgebracht gevoren, im tsu fartiliken, un ich hob mispalel geven oich far Aharonen in yener sheh. 21 un ier zind, dos kalb vos ir hot gemacht, hob ich genumen, un hob es farbrent in faier, un hob es tseshtoisen, gut tsemolen, biz vanen es iz geven din vi shtoib; un ich hob araingevorfen zain shtoib in dem bach vos nidert arop fun barg. – 22 oich in Taverah, un in Massah, un in Kivrot-Hataavah, hot ir dertsernt Hashem. 23 un az Hashem hot ich geshikt fun Kadesh-Barnea, azoi tsu zogen: geit aroifblikendik un arbt dos land vos ich hob ich gegeben, hot ir vidershpenikt dem moil fun Hashem Elokeichem, un ir hot im nisht gegloibt,pq un nisht tsugehert tsu zain kol. 24 vidershpּeniker zeit ir geven akegen Hashem fun dem tog vos ich ken ich. – 25 azoi hob ich mich anidergevorfen far Hashem di fertsik teg un di fertsik necht vos ich hob mich andiergevorfen, vorem Hashem hot geredt ich tsu fartiliken. 26 un ich hob mispalel geven tsu Hashem, un hob gezogt: Hashem du Adonoi, zolst nisht umbrengen dain folk un dain Arav, vos du host oisgeleizt mit dain groiskeit, vos du host aroisgetsoigen fun Mitsrayim mit a shtarker hant. 27 gedenk daine knecht, Avraham, Yitzchak, un Yaakov; zolst zich nisht umkuken oif der hartkeit fun dem doziken folk, un oif zain shlechtikeit, un oif zain zind; 28 kedei dos land vos du host undz aroisgetsoigen fun dorten, zol nisht zogen: vail Hashem iz nisht bichoiles zei tsu brengen in dem land vos er hot zei tsugezogt, un vail er hot zei faint, derum hot er zei aroisgetsoigen zei tsu teiten in der midbar. 29 un zei zainen doch dain folk un dain Arav, vos du host aroisgetsoigen mit dain grois shtarkeit un mit dain oisgeshtrekten orem.r

י

in yener tsait hot Hashem tsu mir gezogt: hak dir ois tsvei shteinerne luches azoi vi di ershte, un kum aroifblikendik tsu mir oifen barg; un zolst dir machen a hiltsernem orn. un ich vel oifshraiben oif di luches di verter vos zainen geven oif di ershte luches vos du host tsebrachen; un vest zei arainton in dem orn. hob ich gemacht an orn fun Sheetim-holts; un ich hob oisgehakt tsvei shteinerne luches azoi vi di ershte, un ich bin aroifgegangen oifen barg mit di tsvei luches in main hant. un er hot oifgeshriben oif di luches azoi vi dos frierdike geshrifts: di Tzoan gebot vos Hashem hot tsu ich geredt oifen barg fun miten faier, in tog fun der inzamlung; un Hashem hot zei mir gegeben. un ich hob zich umgekert un hob aropּgenidert fun barg, un ich hob araingeton di luches in dem orn vos ich hob gemacht, un zei zainen dorten gebliben, azoi vi Hashem hot mir bafoilen. – un di kinder fun Yisroel hoben getsoigen fun Beerot-Bnei Yaakan kein Moserah. dorten iz Aharon geshtorben, un iz dorten bagroben gevoren; un zain zun Elazar iz gevoren koyen oif zain ort.s fun dorten hoben zei getsoigen kein gudgod, un fun gudgod kein Yotbah, a land fun bechen vaser. – in yener tsait hot Hashem opgesheidt dem sheyvet Levi tsu trogen dem orn fun Hashem's bris, tsu shtein far Hashem, in tsu badinen, un tsu bentshen in zain nomen, biz oif haintiken tog. derum hot der Levi nisht gekrigen kein Chelek un kein nachle mit zaine brider; Hashem iz zain nachle, azoi vi Hashem dain G‑t hot im tsugezogt. – 10 un ich bin gebliben oifen barg azoi vi di frierdike teg, fertsik teg un fertsik necht, un Hashem hot oich dos mol tsugehert tsu mir; Hashem hot nisht gevolt dich umbrengen. 11 un Hashem hot tsu mir gezogt: shtei oif, gei, tsu tsien forois faran folk, kedei zei zolen kumen un arben dos land vos ich hob geshvoren zeyere elteren zei tsu geben.

12 un atsund, Yisroel, vos farlangt Hashem dain G‑t fun dir? nor bloiz moire tsu hoben far Hashem dain G‑t, tsu gein in ale zaine vegen, un im lib tsu hoben, un tsu dinen Hashem dain G‑t mit dain gantsen hartsen, un mit dain gantser zel; 13 tsu hiten di gebot fun Hashem un zaine gezetsen, vos ich bafel dir haint fun dain toive vegen.

14 ze, tsu Hashem dain G‑t geheren di himlen, un di himlen fun di himlen, un di erd un alts vos oif ir. 15 nor tsu daine elteren hot Hashem geglust, zei lib tsu hoben, un er hot oisderveilt zeyer zomen noch zei – ich – fun ale felker, azoi vi haintiken tog. 16 derum zolt ir bashnaiden di forhoit fun ier hartsen,t un ier naken zolt ir mer nisht hart machen.

17 vorem Hashem Elokeichem, er iz Elochei G‑ter, un der Har fun haren, der groiser El, der shtarker, un der forchtiker, vos shoint nisht kein ponem, un nemt nisht kein shochad.

18 er tut gerechtikeit dem yetum un der almone, un hot lib dem fremden, im tsu geben broit un a kleid. 19 un ir zolt lib hoben dem fremden, vorem fremde zeit ir geven in land Mitsrayim. 20 far Hashem dain G‑t zolstu moire hoben, im zolstu dinen, un on im zolstu zich baheften, un bai zain nomen zolstu shveren. 21 er iz dain loib, un er iz dain G‑t, vos hot mit dir geton di dozike groise un forchtike zachen, vos daine oigen hoben gezen. 22 mit zibetsik nefoshes hoben daine elteren genidert kein Mitsrayim, un atsund hot Hashem dain G‑t dich gemacht azoi vi di shteren fun himel in filkeit.

יא

derum zolstu lib hoben Hashem dain G‑t, un hiten zain hitung, un zaine chukkim un zaine gezetsen un zaine gebot, ale teg. un ir darft visen haint, az nisht mit eyere kinder red ich, vos hoben nisht gekent un vos hoben nisht gezen di shtrofu fun Hashem Elokeichem, zain groiskeit, un zain shtarke hant, un zain oisgeshtrekten orem,v un zaine tseichens, un zaine tuungen vos er hot geton in Mitsrayim tsu Pharaoh dem melech fun Mitsrayim, un tsu zain gantsen land; un vos er hot geton tsu dem cheil fun Mitsrayim, tsu zaine ferd un tsu zaine raitvegen, vos er hot gemacht fleitsen iber zei di vaseren fun Yam Suf, ven zei hoben ich nochgeiogt, un Hashem hot zei untergebracht biz oif haintiken tog; un vos er hot geton mit ich in midbar, biz ir zeit gekumen tsu dem doziken ort; un vos er hot geton tsu Dotan un tsu Aviram di zin fun Eliav dem zun fun Reuven, vos di erd hot oipgemacht ir moil, un hot zei ingeshlungen in miten fun gants Yisroel, mit zeyere hoizgezinten un zeyere getselten, un dem gantsen bashtand vos hinter zei; naiert eyere oigen hoben gezen aldi groise tuung fun Hashem vos er hot geton. derum zolt ir hiten aldos gebot vos ich gebit ich haint, kedei ir zolt zain shtark, un kumen un arben dos land vos ir geit ariber ahin, es tsu arben; un kedei ir zolt maarich-iomim zain oif der erd vos Hashem hot geshvoren eyere elteren tsu geben zei un zeyer zomen – a land vos flist mit milch un honik.

10 vorem dos land vos du kumst ahin, es tsu arben, iz nisht vi dos land Mitsrayim, vos ir zeit fun dorten aroisgegangen, vos az du host farzeit dain zomen, hostu bavesert mit dain fus, azoi vi a gorten fun grins. 11 naiert dos land vos ir geit ariber ahin, es tsu arben, iz a land fun berg un tolen; fun regen fun himel trinkt es vaser; 12 a land vos Hashem dain G‑t zorgt zich um dem; temid zainen di oigen fun Hashem dain G‑t deroif fun onheib yor biz Suf yor.

13 un es vet zain, oib tsuheren vet ir tsuheren tsu maine gebot vos ich gebit ich haint, lib tsu hoben Hashem Elokeichem, un im tsu dinen mit ier gantsen hartsen, un mit ier gantser zel, 14 vel ich geben dem regen fun ier land in zain tsait, friregen un shpּetregen, un vest inzamlen dain tevuh, un dain vain, un dain eil. 15 un ich vel geben groz in dain feld far dain beheime; un vest esen un vest zatw zain. 16 hit ich, ier harts zol nisht ibergeredt veren, un ir vet zich opkeren, un dinen fremde G‑ter, un zich buken tsu zei. 17 vorem der tsorenx fun Hashem vet grimen oif ich, un er vet farshpּarn di himlen, az kein regen zol nisht zain, un di erd vet nisht geben ir frucht, un ir vet gich untergein fun dem guten land vos Hashem git ich.

18 un ir zolt arainton maine dozike verter in ier hartsen, un in ier zel, un ir zolt zei onbinden far a tseichen oif ier hant, un zei zolen zain far a shternband tsvishen eyere oigen. 19 un ir zolt zei lernen eyere kinder, redendik derfun ven du zitsst in dain hoiz, un ven du Gaist in veg, un ven du leigst zich, un ven du shteist oif. 20 un zolst zei oifshraiben oif di baishtidlech fun dain hoiz, un oif daine toieren; 21 kedei eyere teg un di teg fun eyere kinder zolen zich meren oif der erd vos Hashem hot geshvoren eyere elteren zei tsu geben, azoi vi di teg fun di himlen iber der erd.

22 vorem oib hiten vet ir hiten aldos dozike gebot vos ich gebit ich es tsu ton, lib tsu hoben Hashem Elokeichem, tsu gein in ale zaine vegen, un zich tsu baheften on im, 23 vet Hashem fartraiben ale di dozike felker fun far ich, un ir vet arben felker gresere un shtarkere fun ich. 24 itlecher ort vos ier fustrit vet deroif treten, vet geheren tsu ich, fun dem midbar un dem Levanon, fun dem taich, dem taich Parah, un bizen hintershten yam, vet zain ier gemark. 25 keiner vet nisht bashtein far ich; Hashem Elokeichem vet geben ier shrek un ier moire oif al dem land vos ir vet treten deroif, azoi vi er hot ich tsugezogt.

raeh

26 ze, ich leig far ich haint a brocha un a klole; 27 di brocha, oib ir vet tsuheren tsu di gebot fun Hashem Elokeichem, vos ich gebit ich haint, 28 un di klole, oib ir vet nisht tsuheren tsu di gebot fun Hashem Elokeichem, un ir vet zich opkeren fun dem veg vos ich bafel ich haint, kedei tsu gein noch fremde G‑ter, vos ir kent nisht. 29 un es vet zain, az Hashem dain G‑t vet dich brengen in dem land vos du kumst ahin, es tsu arben, zolstu shtelen di brocha oifen barg Gerizim, un di klole oifen barg Eival.

30 yo, zei zainen oif yener zeit Yarden hinter dem veg tsu zun-untergang tsu, in land fun dem Kenaani vos zitst in dem pּloin, akegen Gilgal, leben di eichnbeimer fun Moreh. 31 vorem ir geit ariber dem Yarden tsu kumen arben dos land vos Hashem Elokeichem git ich, un ir vet es arben, un zich bazetsen drinen;

32 zolt ir hiten tsu ton ale chukkim un gezetsen vos ich leig far ich haint.

יב

dos zainen di chukkim un di gezetsen vos ir zolt hiten tsu ton in dem land vos Hashem der G‑t fun daine elteren hot dir gegeben, es tsu arben, ale teg vos ir lebt oif der erd. unterbrengen zolt ir unterbrengen ale erter vos di felker vos ir yershet zei hoben dorten gedint zeyere G‑ter, oif di hoiche berg, un oif di bergelech, un unter yetveder tsvaighaftiken boim. un ir zolt invarfen zeyere mizbeyches, un tsebrechen zeyere zailshteiner, un zeyere getsnbeimer zolt ir farbrenen in faier, un zeyere geshnitste G‑ter zolt ir ophaken, un ir zolt unterbrengen zeyer nomen fun yenem ort. ir zolt nisht ton azoi vi zei, tsu Hashem Elokeichem.

naiert tsu dem ort vos Hashem Elokeichem vet oisderveilen fun ale eyere shvotim tsu ton zain nomen dorten – tsu zain ruung zolt ir ich venaden, un ahin zolt ir gein. un ahin zolt ir brengen eyere brandopּfer un eyere shlachtopּfer, un eyere mesrs, un di opּsheidung fun ier hant, un eyere nedrim, un eyere fraivilike nedoves, un di ershtlingen fun eyere rinder un eyere shof. un ir zolt dorten esen far Hashem Elokeichem, un zich freyen mit dem gantsen oiftu fun ier hant, ir un eyere hoizgezinten, loit vi Hashem dain G‑t hot dich gebentsht. ir zolt nisht ton azoi vi alts vos mir tuen do haint, itlecher alts vos iz rechtfartik in zaine oigen;

vorem ir zeit biz atsund nisht gekumen tsu der ru un tsu der arbung vos Hashem dain G‑t git dir. 10 ober az ir vet aribergein dem Yarden, un ir vet zich bazetsen in dem land vos Hashem Elokeichem macht ich arben, un er vet ich baruen fun ale eyere faint fun rund arum, un ir vet zitsen in zicherkeit, 11 zol zain: der ort vos Hashem Elokeichem vet im oisderveilen tsu machen ruen zain nomen dorten, ahin zolt ir brengen alts vos ich bafel ich: eyere brandopּfer un eyere shlachtopּfer, eyere mesrs, un di opּsheidung fun ier hant, un ale eyere geklibene nedrim vos ir vet mendr zain tsu G‑t. 12 un ir zolt zich freyen far Hashem Elokeichem, ir, un eyere zin un eyere techter, un eyere knecht un eyere dinsten, un der Levi vos in eyere toieren; vorem er hot nisht kein Chelek un kein nachle bai ich. 13 hit dich, zolst nisht oifbrengen daine brandopּfer in itlechen ort vos du vest zen; 14 naiert in dem ort vos Hashem vet oisderveilen in einem fun daine shvotim, dorten zolstu oifbrengen daine brandopּfer, un dorten zolstu ton alts vos ich bafel dir.

15 ober megst vifel dain harts gelust shlachten un esen fleish in ale daine toieren, vi noch der mezl-brocha fun Hashem dain G‑t vos er hot dir gegeben; der umreiner azoi vi der reiner meg es esen, azoi vi a hirsh un vi a hind. 16 nor dos blut zolt ir nisht esen; oif der erd zolstu es oisgisen azoi vi vaser.

17 torst nisht esen in daine toieren dem maiser fun dain tevuh un dain vain un dain eil, un di ershtlingen fun daine rinder un daine shof, un ale nedrim vos du vest mendr zain, un daine fraivilike nedoves, un di opּsheidung fun dain hant; 18 naiert far Hashem dain G‑t zolstu es esen, in dem ort vos Hashem dain G‑t vet im oisderveilen, du, un dain zun un dain tochter, un dain knecht un dain dinst, un der Levi vos in daine toieren. un zolst zich freyen far Hashem dain G‑t mit dem gantsen oiftu fun dain hant. 19 hit dich, zolst nisht farlozen dem Levi, ale teg oif dain land.

20 az Hashem dain G‑t vet derbreiteren dain gemark, azoi vi er hot dir tsugezogt, un vest zogen: lomich esen fleish, vail dain harts vet gelusten tsu esen fleish, megstu esen fleish vifel dain harts gelust. 21 oib es vet zain vait fun dir der ort vos Hashem dain G‑t vet oisderveilen tsu ton zain nomen dorten, zolstu shlachten fun daine rinder un fun daine shof vos G‑t hot dir gegeben, azoi vi ich hob dir bafoilen, un esen in daine toieren vifel dain harts gelust. 22 ober vi me est a hirsh un a hind, azoi zolstu es esen; der umreiner in einem miten reinem meg es esen. 23 nor zei fest nisht tsu esen dos blut, vorem dos blut iz dos leben, un torst nisht esen dos leben miten fleish. 24 zolst es nisht esen; oif der erd zolstu es oisgisen azoi vi vaser. 25 zolst es nisht esen, kedei es zol gut zain dir un daine kinder noch dir, az du vest ton vos iz rechtfartik in di oigen fun Hashem.

26 nor daine geheilikte zachen vos velen zain bai dir, un daine nedrim, zolstu nemen un gein tsu dem ort vos Hashem vet oisderveilen; 27 un zolst machen daine brandopּfer, dos fleish un dos blut, oif dem mizbeyech fun Hashem dain G‑t; un dos blut fun daine shlachtopּfer zol oisgegosen veren oif dem mizbeyech fun G‑t dain Har, un dos fleish zolstu esen. 28 hit un zolst gehorchen ale di dozike verter vos ich bafel dir, kedei es zol gut zain dir un daine kinder noch dir biz eibik, az du vest ton vos iz gut un rechtfartik in di oigen fun Hashem dain G‑t.

29 az Hashem dain G‑t vet farshnaideny di felker vos du kusmt ahin, zei tsu fartraiben fun far dir, un vest zei yershen, un zich bazetsen in zeyer land, 30 hit dich, zolst nisht geshtroichlt veren zei nochtsuton, nochdem vi zei velen fartilikt veren fun far dir, un zolst nisht nochfregen noch zeyere G‑ter, azoi tsu zogen: vi flegen di dodozike felker dinen zeyere G‑ter? to lomich oich azoi ton. 31 zolst nisht ton azoi tsu Hashem dain G‑t; vorem yetveder umverdikeit fun Hashem, vos er hot faint, hoben zei geton tsu zeyere G‑ter; vorem afile zeyere zin un zeyere techter farbrenen zei in faier tsu zeyere G‑ter.

יג

1(12:32)  aldos vort vos ich bafel ich, dos zolt ir hiten tsu ton; zolst nisht tsuleigen dertsu, un zolst nisht mineren derfun.

2(1)  az tsvishen dir vet oifshtein a novi, oder a chelumer fun chaloimes, un er vet dir geben a tseichen oder a vunder – 3(2)  un der tseichen un dos vunder vos er hot dir foroisgezogt, vet onkumen – azoi tsu zogen: lomir gein noch fremde G‑ter – vos du kenst nisht – un lomir zei dinen; 4(3)  zolstu nisht tsuheren tsu di verter fun yenem novi, oder yenem chelumer fun chaloimes, vorem dos pּruvet ich Hashem Elokeichem, kedei tsu visen oib ir hot lib Hashem Elokeichem mit ier gantsen hartsen un mit ier gantser zel. 5(4)  noch Hashem Elokeichem zolt ir gein, un far im zolt ir moire hoben, un zaine gebot zolt ir hiten, un tsu zain kol zolt ir tsuheren, un im zolt ir dinen, un on im zolt ir zich baheften [daּbokut]. 6(5)  un yener novi oder yener chelumer fun chaloimes zol geteit veren, vail er hot geredt opkerung kegen Hashem Elokeichem, vos hot ich aroisgetsoigen fun land Mitsrayim, un vos hot dich oisgeleizt fun dem hoiz fun knechtshaft – kedei dich aropּtsufiren fun dem veg vos Hashem dain G‑t hot dir bafoilen tsu gein in im. un zolst oisramen dos beiz fun tsvishen dir.

7(6)  az dain bruder, der zun fun dain muter, oder dain zun, oder dain tochter, oder di vaib fun dain buzem, oder dain chever, vos iz azoi vi dain eigen zel, vet dich onreden in farborgenish, azoi tsu zogen: lomir gein un dinen fremde G‑ter – vos nisht du host gekent, nisht daine elteren; 8(7)  fun di G‑ter fun di felker vos arum ich, fun di vos zainen nont tsu dir, oder fun di vos zainen vait fun dir, fun ek erd biz ek erd – 9(8)  zolstu nisht inviliken tsu im, un nisht tsuheren tsu im, un dain oig zol im nisht shoinen, un zolst zich nisht derbarimen, un im nisht fardeken. 10(9)  naiert hergen zolstu im hergen; dain hant zol zain oif im di ershte im tsu teiten, un dernoch di hant fun gantsen folk. 11(10)  un zolst im farvorfen mit shteiner, un er zol shtarben, derfar vos er hot dich gezucht aropּtsufiren fun Hashem dain G‑t, vos hot dich aroisgetsoigen fun land Mitsrayim, fun dem hoiz fun knechtshaft. 12(11)  un gants Yisroel velen heren un velen moire hoben, un velen mer nisht ton azoi vi di dozike shlechte zach tsvishen dir.

13(12)  az du vest heren in einer fun daine shtet vos Hashem dain G‑t git dir, tsu voinen dorten, azoi tsu zogen: 14(13)  es zainen aroisgetreten nidertrechtike lait fun tsvishen dir, un hoben aropgefirt di bavoiner fun zeyer shtot, azoi tsu zogen: lomir gein un dinen fremde G‑ter – vos ir kent nisht; 15(14)  un vest nochzuchen un oisforshen un gut nochfregen, ersht di zach iz emes richtik, di dozike umverdikeit iz geton gevoren tsvishen dir, 16(15)  zolstu shlogen dershlogen di bavoiner fun der doziker shtot miten sharf fun shverd; farvist zi – ale vos in ir, un ire beheimes, miten sharf fun shverd. 17(16)  un ir gantsen zakroib zolstu tsunoifklaiben in miten fun ir mark, un farbrenen in faier di shtot mit ir gantsen zakroib, in gantsen tsu Hashem dain G‑t, un zi zol zain an eibiker churve-hoifen; zi zol mer nisht opּgeboit veren. 18(17)  un kein shum zach fun dem Chorem zol zich nisht onklepּn in dain hant, kedei Hashem zol zich opkeren fun zain grimtsoren,z un dir shenken derbarimung, un zich derbarimen oif dir, un dich meren, azoi vi er hot geshvoren tsu daine elteren; 19(18)  az du vest tsuheren tsu dem kol fun Hashem dain G‑t, tsu hiten ale zaine gebot vos ich gebit dir haint, tsu ton vos iz rechtfartik in di oigen fun Hashem dain G‑t.

יד

kinder zeit ir tsu Hashem Elokeichem; ir zolt ich nisht inshnaiden, un nisht machen a pּlich tsvishen eyere oigen, noch a toiten. vorem a heilik folk bistu bai Hashem dain G‑t, un dich hot G‑t oisderveilt im tsu zain far an eigen folk, fun ale felker vos oifen gezicht fun der erd.

zolst nisht esen kein umverdikeit. dos zainen di beheimes vos ir megt esen: an oks, a Shaaphs,a un a tsig, a hind, un a hirsh, un a damhirsh, un a shteinbok, un a gazel, un a vildtsig, un a bargshepּs. un itleche beheime vos iz bakloit mit kloien, un zei zainen bai ir tsespalten oif tsvei kloien, vos iz maealeh-gereh tsvishen beheimes, zi megt ir esen.

ober di dozike tort ir nisht esen fun di vos zainen maealeh-gereh, un fun di vos zainen bakloit mit tseshpּoltene kloien: dem kemel, un dem hoz, un dem kinigl, vail maealeh-gereh zainen zei, ober mit kloien zainen zei nisht bakloit; zei zainen umrein far ich. un dem Chezir, vail bakloit mit kloien iz er, ober nisht maealeh-gereh; er iz umrein far ich. fun zeyer fleish tort ir nisht esen, un on zeyer nevle tort ir zich nisht onriren.

di dozike megt ir esen fun alts vos in vaser: alts vos hot flusfederen un shupen megt ir esen; 10 un alts vos hot nisht flusfederen un shupen tort ir nisht esen; dos iz umrein far ich.

11 yetveder reinem euf megt ir esen. 12 un dos zainen di vos ir tort fun zei nisht esen: der odler, un der beinbrecher, un der shvartsodler; 13 un di vei, un der falkfoigl, un der habich loit zaine minim; 14 un yetveder rob loit zaine minim;

15 un der shtroisfoigl, un der nachtshpּarber, un der yam-foigel, un der shpּarber loit zaine minim; 16 di eil, un di shtokail, un der uhu; 17 un der pּelikan, un der gaier, un der fishfreser; 18 un der shtorch, un der bushl loit zaine minim, un der oierhon, un di fledermoiz. 19 un yetveder gefliglte vidmenung iz umrein far ich; zei toren nisht gegesen veren. 20 yetveder reinem euf megt ir esen.

21 ir zolt nisht esen kein nevle; dem ingevanderten vos in daine toieren megstu es avekgeben, er zol es esen; oder farkoifen tsu a fremden; vorem a heilik folk bistu bai Hashem dain G‑t. zolst nisht kochen a tsikele in zain muters milch.

22 mesren zolstu mesren dem gantsen introg fun dain zerie, vos kumt arois fun dain feld yorierlech. 23 un zolst esen far Hashem dain G‑t, in dem ort vos er vet oisderveilen tsu machen ruen zain nomen dorten, dem maiser fun dain tevuh, fun dain vain, un fun dain eil, un di ershtlingen fun daine rinder un daine shof, kedei zolst lernen moire tsu hoben far Hashem dain G‑t ale teg. 24 un oib der veg vet zain tsu fil far dir, oib du vest es nisht kenen avektrogen, vail der ort vos Hashem dain G‑t vet im oisderveilen tsu ton zain nomen dorten, vet zain tsu vait far dir, az Hashem dain G‑t vet dich bentshen, 25 zolstu es machen tsu gelt, un nemen dos gelt ingebunden in dain hant, un gein tsu dem ort vos Hashem dain G‑t vet im oisderveilen;

26 un zolst oisgeben dos gelt oif alts vos dain harts vet gelusten, oif rinder un oif shof un oif vain un oif getrank, un oif alts vos dain harts farlangt dir; un zolst dorten esen far Hashem dain G‑t, un zich freyen, du un dain hoizgezint. 27 un dem Levi vos in daine toieren, im zolstu nisht farlozen, vorem er hot nisht kein Chelek un kein nachle bai dir.

28 tsum Suf fun ale drai yor – in yenem yor zolstu aroistrogen dem gantsen maiser fun dain tevuh, un avekleigen in daine toieren. 29 un es zol kumen der Levi, vail er hot nisht kein Chelek un kein nachle bai dir, un der fremder, un der yetum, un di almone, vos in daine toieren, un zei zolen esen un zat zain, kedei Hashem dain G‑t zol dich bentshen in yetveder tuung fun dain hant vos du vest ton.

טו

tsum Suf fun ale ziben yor zolstu machen shmite. un dos iz der din fun shmite: yetveder Baal-chov zol oplozen vos er hot gelien zain chever; er zol nisht monen fun zain chever un zain bruder, ven me hot oisgerufen shmite tsu Hashem.

fun dem fremden megstu monen, ober fun vos dir kumt bai dain chever zolstu oplozen dain hant. fun destvegen vet nisht zain bai dir an evyen, vorem bentshen vet dich G‑t bentshen in dem land vos Hashem dain G‑t git dir far a nachle, es tsu arben; oib nor tsuheren vestu tsuheren tsu dem kol fun Hashem dain G‑t, tsu hiten tsu ton aldos dozike gebot vos ich gebit dir haint. vorem Hashem dain G‑t vet dich bentshen azoi vi er hot dir tsugezogt, un vest antlaien tsu fil felker, un du alein vest nisht leyen, un vest geveltiken iber fil felker, un iber dir vet men nisht geveltiken.

az bai dir vet zain an evyen, einer fun daine brider, in einem fun daine toieren, in dain land vos Hashem dain G‑t git dir, zolstu nisht hart machen dain harts, un nisht tsudriken dain hant far dain bruder dem evyen. naiert efenen zolstu im efenen dain hant, un antlaien zolstu im antlaien genug far zain baderfenish vos er badarf. hit dich, es zol nisht zain in dain hartsen a beizer gedanken, azoi tsu zogen: dos zibete yor, dos yor fun shmite, dernentert zich; un dain oig vet zain shlecht tsu dain bruder dem evyen, un vest im nisht geben, un er vet rufen iber dir tsu Hashem, un oif dir vet zain a zind. 10 geben zolstu im geben, un dain harts zol nisht fardrisen ven du gist im, vorem fun vegen der doziker zach vet dich Hashem dain G‑t bentshen in alts vos du tust, un in alts tsu vos dain hant nemt zich.

11 vorem es vet nisht oisgein an evyen fun land; derum bafel ich dir, azoi tsu zogen: efenen zolstu efenen dain hant tsu dain bruder, tsu dain oreman un tsu dain evyen in dain land.

12 az dain bruder, ein Ivri, oder eine evrishe, vet zich farkoifen tsu dir, zol er dir dinen zeks yor, un oifen zibeten zolstu im aroislozen frai fun dir. 13 un az du lozt im arois frai fun dir, zolstu im nisht aroislozen mit leidiken; 14 bashenken zolstu im bashenken fun daine shof, un fun dain shaier, un fun dain kelter; mit vos Hashem dain G‑t hot dich gebentsht, derfun zolstu im geben. 15 un zolst gedenken az a knecht bistu geven in land Mitsrayim, un Hashem dain G‑t hot dich oisgeleizt; derum bafel ich dir haint di dozike zach. 16 un es vet zain, az er vet zogen tsu dir: ich vil nisht avekgein fun dir; vail er hot lib dich un dain hoizgezint, vorem im iz gut bai dir, 17 zolstu nemen an nol, un durchshtechen zain oier biz in tir, un er zol dir zain an eibiker knecht; un oich tsu dain dinst zolstu ton azoi. 18 es zol nisht shver zain in daine oigen, ven du lozt im arois frai fun dir, vorem topּl vi far dem loin fun a loinarbeter hot er dir gedint zeks yor; un Hashem dain G‑t vet dich bentshen in alts vos du vest ton.

19 yetveder ershtling a Zecher vos vet geboren veren tsvishen daine rinder un tsvishen daine shof, zolstu heiliken tsu Hashem dain G‑t; zolst nisht arbeten mit dem bechor fun daine oksen, un nisht sheren dem bechor fun daine shof. 20 far Hashem dain G‑t zolstu im esen yor in yor, in dem ort vos G‑t vet oisderveilen, du un dain hoizgezint. 21 un oib er vet zain mit a mum,b a hinkediker, oder a blinder – mit vaser es iz beizen mum, zolstu im nisht shlachten tsu Hashem dain G‑t. 22 in daine toieren zolstu im esen, der umreiner in einem mit dem reinem, azoi vi a hirsh un vi a hind. 23 nor zain blut zolstu nisht esen; oif der erd zolstu es oisgisen azoi vi vaser.

טז

hit op dem chodesh oviv, un zolst machen dem korben-peּsach tsu Hashem dain G‑t, vorem in chodesh oviv hot dich Hashem dain G‑t aroisgetsoigen fun land Mitsrayim, bai nacht. un zolst shlachten dem korben-peּsach tsu Hashem dain G‑t, fun shof oder fun rinder, in dem ort vos G‑t vet oisderveilen tsu machen ruen zain nomen dorten. zolst nisht esen derbai chomets; ziben teg zolstu esen derbai matsus, broit fun noit, vorem in geail bistu aroisgegangen fun land Mitsrayim; kedei zolst gedenken dem tog fun dain aroisgein fun land Mitsrayim, ale teg fun dain leben.

un es zol nisht gezen veren bai dir zoierteig in dain gantsen gevul ziben teg; un es zol nisht ibernechtiken biz in der peire fun dem fleish vos du vest shlachten in ovent fun ershten tog. torst nisht shlachten dem korben-peּsach in einem fun daine toieren vos Hashem dain G‑t git dir. naiert in dem ort vos Hashem dain G‑t vet oisderveilen oif tsu machen ruen zain nomen, dorten zolstu shlachten dem korben-peּsach, in ovent vi di zun geit unter, in der tsait fun dain aroisgein fun Mitsrayim. un zolst im broten un esen in dem ort vos Hashem dain G‑t vet im oisderveilen; un in der peire zolstu zich umkeren, un gein tsu daine getselten.

zeks teg zolstu esen matsus, un oifen zibeten tog zol zain a heilike inzamlung tsu Hashem dain G‑t; zolst nisht ton kein arbet.

ziben vachen zolstu dir tseilen; fun ven me lozt arop a shnaidmeser oif der tevuh zolstu onheiben tseilen ziben vachen.

10 un zolst machen dem yom-Tov fun shvues tsu Hashem dain G‑t, vi noch der fraivilike nedoves fun dain hant, vos du vest geben, loit vi Hashem dain G‑t vet dich bentshen. 11 un zolst zich freyen far Hashem dain G‑t, du, un dain zun un dain tochter, un dain knecht un dain dinst, un der Levi vos in daine toieren, un der fremder, un der yetum, un di almone, vos tsvishen dir – in dem ort vos Hashem dain G‑t vet oisderveilen tsu machen ruen zain nomen dorten.

12 un zolst gedenken az a knecht bistu geven in Mitsrayim, un zolst ophiten un ton di dozike gezetsen.

13 dem yom-Tov fun sukot zolstu dir machen ziben teg, ven du zamlst ein fun dain shaier un fun dain kelter. 14 un zolst zich freyen in dain yom-Tov, du, un dain zun un dain tochter, un dain knecht un dain dinst, un der Levi, un der fremder, un der yetum, un di almone, vos in daine toieren. 15 ziben teg zolstu halten yom-Tov tsu Hashem dain G‑t in dem ort vos G‑t vet oisderveilen; vorem Hashem dain G‑t vet dich bentshen in dain gantsen inkum, un in yetveder tuung fun daine hent, un vest zain loiter freilech.

16 drai mol in yor zolen ale daine manspּarshoinen zich vaizen far Hashem dain G‑t, in dem ort vos er vet oisderveilen: in dem yom-Tov fun matsus, un in dem yom-Tov fun shvues, un in dem yom-Tov fun sukot; un me zol zich nisht vaizen far G‑t mit leidiken;

17 itlecher loit der gob fun zain hant, vi noch der mezl-brocha fun Hashem dain G‑t, vos er hot dir gegeben.

Shaphatim

18 richter un oifzeer zolstu dir machen in ale daine toieren, vos Hashem dain G‑t git dir, loit daine shvotim; un zei zolen mishpeten dos folk mit a gerechten mishpot. 19 zolst nisht fardreyen a mishpot; zolst nisht derkenen kein ponem, un nisht nemen shochad, vorem shochad macht blind di oigen fun kluge, un farkrimt di verter fun gerechte. 20 noch gerechtikeit, noch gerechtikeit zolstu zich yogen, kedei zolst leben un arben dos land vos Hashem dain G‑t git dir.

21 zolst dir nisht flantsen a getsnboim fun a shum holts leben dem mizbeyech fun Hashem dain G‑t, vos du vest dir machen. 22 un zolst dir nisht oifshtelen a zailshtein, vos Hashem dain G‑t hot faint.

יז

zolst nisht shlachten tsu Hashem dain G‑t an oks oder a Shaaphsc vos in im iz do a mum,d epes a shlechte zach; vorem an umverdikeit bai Hashem dain G‑t iz dos.

az es vet gefunen veren tsvishen dir, in einem fun daine toieren vos Hashem dain G‑t git dir, a man oder a froi vos vet ton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem dain G‑t, ibertsutreten zain bris; un er vet gein un dinen fremde G‑ter, un zich buken tsu zei, oder tsu der zun, oder tsu der Livnah, oder tsu dem gantsen cheil fun himel, vos ich hob nisht geheisen;

un es vet dir dertseilt veren, un vest heren, un vest gut oisforshen, ersht di zach iz emes richtik, di dozike umverdikeit iz geton gevoren in Yisroel, zolstu aroisfiren yenem man oder yene froi, vos hoben geton di dozike shlechte zach, tsu daine toieren – dem man oder di froi – un zolst zei farvorfen mit shteiner, un zei zolen shtarben. loit dem moil fun tsvei eides oder drai eides zol geteit veren der vos vert geteit; er zol nisht geteit veren loit dem moil fun ein eides.

di hant fun di eides zol zain oif im di ershte im tsu teiten, un dernoch di hant fun gantsen folk; un zolst oisramen dos beiz fun tsvishen dir.

az a zach vet zain farhoilen fun dir in a mishpot, tsvishen blut un blut, tsvishen a taine un a taine, oder tsvishen a shedikung un a shedikung, in shtraitzachen in daine toieren, zolstu oifshtein un aroifgein tsu dem ort vos Hashem dain G‑t vet im oisderveilen. un zolst kumen tsu di koyanim fun sheyvet Levi, un tsu dem richter vos vet zain in yene teg, un zolst fregen, un zei velen dir zogen dos vort fun dem mishpot. 10 un zolst ton loit dem vort vos zei velen dir zogen fun yenem ort vos Hashem vet oisderveilen; un zolst hiten tsu ton azoi vi alts vos zei velen dich lernen. 11 loit der lernung vos zei velen dich lernen, un loit dem mishpot vos zei velen dir zogen, zolstu ton; zolst zich nisht opkeren fun dem vort vos zei velen dir zogen, rechts oder links. 12 un der man vos vet ton mit mutvilikeit, nisht tsu gehorchen dem koyen vos shteit tsu dinene dorten Hashem dain G‑t, oder dem richter, yener man zol shtarben; un zolst oisramen dos beiz fun Yisroel. 13 un dos gantse folk vet heren un vet moire hoben, un zei velen mer nisht mutvilken.

14 az du vest kumen in dem land vos Hashem dain G‑t git dir, un vest es arben, un vest zich bazetsen drinen, un vest zogen: ich vil machen a melech iber mir, azoi vi ale felker vos arum mir, 15 machen zolstu machen a melech iber dir dem vos Hashem dain G‑t vet im oisderveilen; fun tsvishen daine brider zolstu machen iber dir a melech; torst nisht oifzetsen iber dir a fremden man, vos iz nisht dainer a bruder. 16 ober er zol zich nisht meren ferd, un nisht umkeren dos folk kein Mitsrayim, kedei tsu meren ferd; vos Hashem hot ich ongezogt: ir zolt zich mer nisht umkeren oif dem doziken veg. 17 un er zol zich nisht meren vaiber kedei zain harts zol zich nisht opkeren; oich zilber un gold zol er zich nisht meren a sach. 18 un es vet zain, az er zetst zich oif dem tronf fun zain meluche, zol er zich oifshraiben an iberchzrung fun der doziker torah oif a buch, fun der vos far di koyanim fun sheyvet Levi. 19 un dos zol zain bai im, un er zol liyenen derin ale teg fun zain leben, kedei er zol lernen moire tsu hoben far Hashem zain G‑t, tsu hiten ale verter fun der doziker torah, un di dozike gezetsen, zei tsu ton; 20 az zain harts zol zich nisht derheiben iber zaine brider, un er zol zich nisht opkeren fun di gebot rechts oder links, kedei er zol maarich-iomim zain oif zain meluche, er un zaine kinder, tsvishen Yisroel.

יח

di koyanim fun Levi, der gantser sheyvet Levi, zolen nisht hoben kein Chelek un kein nachle in Yisroel; di faieropּfer fun Hashem un zain nachle zolen zei esen. un zei zolen nisht hoben kein nachle tsvishen zeyere brider; Hashem iz zeyer nachle, azoi vi er hot tsu zei geredt.

un dos zol zain dos recht fun di koyanim, fun dem folk, fun di vos shlachten a shlachtopּfer; sai an oks, sai a Shaaphs,g zol men geben dem koyen di shulter, un di kinbaken, un dem magen. dos ershte fun dain tevuh, fun dain vain, un fun dain eil, un dos ershte fun der sherung fun daine shof, zolstu im geben.

vorem im hot Hashem dain G‑t oisderveilt fun ale daine shvotim, tsu shtein tsu dinen in nomen fun G‑t, er un zaine kinder ale teg.

un az a Levi vil kumen fun einem fun daine toieren fun gants Yisroel, vos er voint dorten, zol er kumen vifel zain harts gelust, tsu dem ort vos Hashem vet oisderveilen. un er zol dinen in nomen fun Hashem zain G‑t azoi vi ale zaine brider di Leviim vos shteyen dorten far G‑t. glaiche Chelekim zolen zei esen, achuts vos im vert gegeben loit di foterhaizer.

az du kumst in dem land vos Hashem dain G‑t git dir, zolstu zich nisht opּlernen tsu ton azoi vi di umverdikeiten fun yene felker. 10 es zol zich nisht gefinen bai dir einer vos macht durchgein zain zun oder zain tochter durchen faier,h a vorzoger fun vorzogenishen, a tseichnzeer, oder a trefer, oder a mechshf, 11 oder a tsoibershpּrecher, oder einer vos fregt bai a Gaist oder a ruach, oder a forsher bai toite. 12 vorem an umverdikeit bai G‑t iz yetveder vos tut dos, un fun vegen di dozike umverdikeiten fartraibt zei Hashem dain G‑t fun far dir. 13 gants zolstu zain mit Hashem dain G‑t. 14 vorem di dozike felker vos du yershest zei, heren zich tsu tsu tseichnzeers, un tsu vorzogers, ober du – nisht azoi-vos hot dir gegeben Hashem dain G‑t. 15 a novi fun tsvishen dir, fun daine brider,i aza vi ichj, vet dir oifshtelen Hashem dain G‑t; tsu im zolt ir zich tsuheren.

16 genoi azoi vi du host farlangt fun Hashem dain G‑t in Chorev, in tog fun der inzamlung, azoi tsu zogen: lomich nisht heren vider dem kol fun Hashem main G‑t, lomich nisht zen mer dos dozike groise faier, kedei ich zol nisht shtarben. 17 un Hashem hot gezogt tsu mir: gut iz vos zei hoben geredt. 18 a novik vel ich zei oifshtelen fun tsvishen zeyere brider, aza vi du, un ich vel araingeben maine verter in zain moil, un er vet reden tsu zei alts vos ich vel im bafelen. 19 un es vet zain, der man vos vet nisht tsuheren tsu maine verter vos er vet reden in main nomen, vel ich oifmonen fun iml. 20 ober der novi vos vet mutviliken tsu reden in main nomen a vort vos ich hob im nisht bafoilen tsu reden, oder der vos vet reden in nomen fun fremde G‑ter, yener novi zol shtarben. 21 un oib du vest zogen in dain hartsen: vi azoi velen mir derkenen dos vort vos Hashem hot es nisht geredt? 22 az der novi vet reden in nomen fun Hashem, un dos vort vet nisht geshen un nisht onkumen, iz dos a vort vos gh׳ hot es nisht geredt; mit mutvilikeit hot es der novi geredt; zolst zich nisht shreken far im.

יט

az Hashem dain G‑t vet farshnaidenm di felker vos Hashem dain G‑t git dir zeyer land, un vest zei yershen, un zich bazetsen in zeyere shtet, un in zeyere haizer, zolstu dir opsheiden drai shtet in miten fun dain land vos Hashem dain G‑t git dir, es tsu arben. zolst dir opּmarkiren dem veg, un inteilen in dreyen dos gemark fun dain land vos Hashem dain G‑t vet dich machen arben, un es zol zain oif tsu antloifen ahin far itlechen toitshleger. un dos iz der fal fun dem toitshleger vos ken ahin antloifen un blaiben leben: der vos vet dershlogen zain chever on a kiven, un er iz im nisht geven a soine fun nechten-eyernechten; vi az einer vet kumen mit zain chever in vald haken beimer, un zain hant vet zich farmesten mit der hak opּtsuhakenn dem boim, un der aizen vet opּshpּringen fun shtil, un vet trefen zain chever, un er vet shtarben; er zol antloifen in einer fun di dozike shtet, un blaiben leben; kedei der blut derleizer zol nisht nochyogen dem toitshleger ven zain harts iz heis, un im chapen, vail der veg iz a vaiter, un im dershlogen tsum toit, ven im kumt nisht toitshtrofo, vail er iz im nisht geven a soine fun nechten-eyernechten. derum bafel ich dir, azoi tsu zogen: drai shtet zolstu dir opsheiden. un oib Hashem dain G‑t vet derbreiteren dain gemark, azoi vi er hot geshvoren daine elteren, un vet dir geben dos gantse land vos er hot tsugezogt daine elteren tsu geben – az du vest hiten aldos dozike gebot vos ich gebit dir haint es tsu ton, lib tsu hoben Hashem dain G‑t, un tsu gein in zaine vegen ale teg – zolstu dir tsuleigen noch drai shtet tsu di dozike drai; 10 kedei es zol nisht fargosen veren umshuldik blut in dain land vos Hashem dain G‑t git dir far a nachle, un es zol nisht zain oif dir kein blut.

11 ober az a man vet zain a soine zain chever, un er vet loieren oif im, un vet oifshtein oif im, un vet im shlogen tsum toit, un er vet shtarben; un er vet antloifen in einer fun di dozike shtet, 12 zolen shiken di eltste fun zain shtot, un im nemen fun dorten, un im ibergeben in hant fun dem blut derleizer, un er zol shtarben. 13 dain oig zol zich nisht derbarimen oif im, un zolst oisramen umshuldik [fargosen] blut fun Yisroel, kedei dir zol gut zain.

14 zolst nisht farruken dem grenets fun dain chever, vos di frierdike hoben opּgegrenetst, in dain nachle vos du vest yershen, in dem land vos Hashem dain G‑t git dir, es tsu arben.

15 es zol nisht oifshtein ein eides kegen a man vegen a shum farbrech oder a shum farzindikung – in a shum zind vos er hot gezindikt; durch dem moil fun tsvei eides, oder durch dem moil fun drai eides, zol a zach bashtein. 16 az es vet oifshtein an umgerechter eides akegen a man, tsu zogen oif im farkerte eides, 17 zolen di tsvei mentshen vos hoben dem shtrait, zich shtelen far Hashem, far di koyanim un di richter vos velen zain in yene teg. 18 un oib di richter velen gut oisforshen, ersht der eides iz a falsher eides, ligen hot er gezogt oif zain bruder, 19 zolt ir ton tsu im, azoi vi er hot getracht tsu ton tsu zain bruder; un zolst oisramen dos beiz fun tsvishen dir. 20 un di iberike velen heren un velen moire hoben, un velen mer nisht ton azoi vi di dozike shlechte zach tsvishen dir. 21 un dain oig zol zich nisht derbarimen: a nefesh far a nefesh, an oig far an oig, a tson far a tson, a hant far a hant, a fus far a fus.

כ

az du vest aroisgein oif milchome akegen dain faint, un vest zen ferd un raitvegen, folk mer fun dir, zolstu nisht moire hoben far zei, vorem Hashem dain G‑t iz mit dir, der vos hot dich oifgebracht fun land Mitsrayim. un es vet zain, vi ir dernentert zich tsu der milchome, azoi zol genenen der koyen, un zol reden tsum folk, un zogen tsu zei: her, Yisroel, ir genent haint oif milchome akegen eyere faint, zol nisht shlof veren eyere harts; ir zolt nisht moire hoben un nisht ilen un zich nisht shreken far zei; vorem Hashem Elokeichem iz der vos geit mit ich, milchome tsu halten far ich akegen eyere faint, ich tsu helfen. un di oifzeer zolen reden tsum folk, azoi tsu zogen: iz ver emitser do vos hot geboit a nai hoiz, un hot es nisht banait? zol er gein un zich umkeren tsu zain heim, tomer shtarbt er in milchome, un an ander man vet es banayen.

oder iz ver emitser do vos hot geflantst a vaingorten, un hot im nisht ongehoiben? zol er gein un zich umkeren tsu zain heim, tomer shtarbt er in milchome, un an ander man vet es onheiben. oder iz ver emitser do vos hot farknast a vaib, un hot zi nisht genumen? zol er gein un zich umkeren tsu zain heim, tomer shtarbt er in milchome, un an ander man vet zi nemen.

un di oifzeer zolen vaiter reden tsum folk, un zogen: iz ver emitser do vos iz shrekedik un veichhartsik? zol er gein un zich umkeren tsu zain heim, kedei dos harts fun zaine brider zol nisht tsegein azoi vi zain harts. un es vet zain, vi di oifzeer endiken reden tsum folk, azoi zolen zei oifzetsen cheil-lider iberen folk.

10 az du vest genenen tsu a shtot, tsu halten milchome oif ir, zolstu ir tsurufen shalom. 11 un es vet zain, oib zi vet dir entferen shalom, un vet dir efenen, iz, dos gantse folk, vos gefint zich in ir, zol dir veren tsu tsinz un dir dinen. 12 oib ober zi vet nisht ingein oif shalom mit dir, un vet machen milchome mit dir, zolstu legeren oif ir; 13 un az Hashem dain G‑t vet zi geben in dain hant, zolstu teiten ale ire manspּarshoinen miten sharf fun shverd. 14 nor di vaiber un di kleine kinder, un di beheimes, un alts vos vet zain in der shtot, ir gantsen roib, zolstu roiben far dir; un zolst esen dem roib fun daine faint, vos Hashem dain G‑t hot dir gegeben.

15 azoi zolstu ton tsu ale shtet vos zainen zeyer vait fun dir, vos zei zainen nisht fun di shtet fun di hige felker. 16 ober fun di shtet fun di hige umes, vos Hashem dain G‑t git dir far a nachle, zolstu nisht lozen leben kein otem. 17 naiert farvisten zolstu zei farvisten: dem Chitti, un dem Imri, dem Kenaani, un dem Perizzi, dem Chivi, un dem Yevusi, azoi vi Hashem dain G‑t hot dir bafoilen; 18 k'de zei zolen ich nisht lernen tsu ton azoi vi ale zeyere umverdikeiten vos zei hoben geton tsu zeyere G‑ter, un ir vet zindiken tsu Hashem Elokeichem.

19 az du vest legeren oif a shtot fil teg tsu halten milchome oif ir, kedei zi intsunemen, zolstu nisht tseshteren ire beimer durch oifheiben deroif a hak; vail esen fun zei megstu, ober zei ophakenp torstu nisht; vorem iz der boim fun feld a mentsh, tsu zain in balegerung fun dir? 20 bloiz a boim vos du veist, az er iz nisht a boim tsu esen, im megstu tseshteren un ophaken,q un boien balagerverk arum der shtot vos halt mit dir milchome, biz ir niderung.

כא

az a gehrgeter vet gefunen veren ligendik in feld, in dem land vos Hashem dain G‑t git dir es tsu arben, un es iz nisht bavust ver es hot im dershlogen, zolen aroisgein daine eltste un daine richter, un zei zolen opּmesten biz di shtet vos arum dem gehrgeten. un es zol zain: di shtot vos iz di nentste tsum gehrgeten, zolen di eltste fun yener shtot nemen a yunge ku, vos mit ir iz noch nisht gearbet gevoren, vos hot noch nisht getsoigen a yoch. un di eltste fun yener shtot zolen aropnideren di yunge ku tsu a harten tal, vos vert nisht baarbet un nisht bazeit; un zei zolen ophaken der yunger ku dos genik dorten in tal. un di koyanim, di kinder fun Levi, zolen genenen; vorem zei hot Hashem dain G‑t oisderveilt im tsu ton dinst, un tsu bentshen in nomen fun G‑t, un loit zeyer moil zol zain bai yetveder shtrait un yetveder shedikung. un ale eltste fun yener shtot, di nentste tsum gehrgeten, zolen vashen zeyere hent iber der yunger ku vos me hot ir opgehakt dos genik in tal. un zei zolen oisrufen un zogen: undzere hent hoben nisht fargosen dos dozike blut, un undzere oigen hoben nisht gezen. fargib dain folk Yisroel, vos du, Hashem, host oisgeleizt, un loz nisht umshuldik fargosen blut tsvishen dain folk Yisroel, un zei zol fargeben veren dos blut. azoi zolstu oisramen umshuldik [fargosen] blut fun tsvishen dir, oib du vilst ton vos iz rechtfartik in di oigen fun Hashem.

chiּi tetse

10 az du vest aroisgein in milchome akegen daine faint, un Hashem dain G‑t vet zei geben in dain hant, un vest fangen fun zei gefangene, 11 un vest zen tsvishen di gefangene a froi shein in geshtalt, un vest zi glusten, un vest zi dir velen nemen far a vaib, 12 zolstu zi brengen in dain hoiz, un zi zol opgolen ir kop, un opshnaiden ire nogel; 13 un zi zol oiston fun zich di kleidung fun ir gefangenshaft, un zitsen in dain hoiz, un baveinen ir foter un ir muter a chodesh tsait, un dernoch zolstu kumen tsu ir, un zi bamanen, un zi zol dir veren far a vaib. 14 un es vet zain, oib zi vet dir nisht gefelen, zolstu zi lozen gein vuhin zi vil, ober farkoifen far gelt zolstu zi nisht farkoifen; torst nisht balebateven iber ir; derfar vos du host zi gepainikt.

15 az a man vet hoben tsvei vaiber, eine a balibte un eine a farhaste, un zei velen im geberen zin, i di balibte i di farhaste, un der zun der bechor vet zain fun der farhaster, 16 iz, in dem tog vos er git yerushe zaine zin dos vos er hot ken er nisht machen far dem bechor dem zun fun der balibter iber dem zun fun der farhaster, vos iz der bechor. 17 naiert dem bechor dem zun fun der farhaster muz er onderkenen, im tsu geben tsvei Chelekim fun alts vos er farmogt; vorem er iz der ershtling fun zain kraft, tsu im gehert dos recht fun der bechoire.

18 az a man vet hoben a zun an opּkerer un a vidershpּeniker, vos hert nisht tsu dem kol fun zain foter, un tsu dem kol fun zain muter, un zei velen im shtrofen, un er vet nisht tsuheren tsu zei, 19 zol zain foter un zain muter im onnemen, un im aroisfiren tsu di eltste fun zain shtot, un tsu dem toier fun zain ort. 20 un zei zolen zogen tsu di eltste fun zain shtot: der doziker zun undzerer iz an opּkerer un a vidershpּeniker, er hert nisht tsu undzer kol; er iz a freser un a zoifer. 21 un ale mentshen fun zain shtot zolen im farvorfen mit shteiner, un er zol shtarben. un zolst oisramen dos beiz fun tsvishen dir; un gants Yisroel velen heren, un velen moire hoben.

22 un az oif a man vet zain a zind fun toitshtrof, un er vet geteit veren, un vest im oifhengen oif a boim,r 23 zolstu nisht lozen ibernechtiken zain toiten laibs oifen boim; nor bagroben zolstu im bagroben in dem zelbiker tog; vorem kelltt Elokim iz a gehangener oifen boimu; un zolst nisht farumreiniken dain land, vos Hashem dain G‑t git dir far a nachle.

כב

zolst nisht zen dain bruder's oks oder zain Shaaphsv farblondzhete,w un zich farhoilen fun zei; umkeren zolstu zei umkeren tsu dain bruder. un oib dain bruder iz nisht nont fun dir, oder du kenst im nisht, zolstu es arainnemen in dain hoiz, un es zol zain bai dir, biz dain bruder fregt zich noch oif dem, un vest es im umkeren. un azoi zolstu ton mit zain eizl, un azoi zolstu ton mit zain kleid, un azoi zolstu ton mit alem farlorenem fun dain bruder, vos vet farloren veren bai im, un du vest es gefinen; torst zich nisht farhoilen.

zolt nisht zen dain bruder's eizl oder zain oks gefalen in veg, un zich farhoilen fun zei; oifshtelen zolstu zei oifshtelen in einem mit im.

oif a froi zol nisht zain a beged fun a manspּarshoin, un a manspּarshoin zol nisht onton a kleid fun a froi; vorem an umverdikeit bai Hashem dain G‑t iz itlecher vos tut dos.

az far dir vet zich trefen in veg a nest fun a foigel oif ergets a boim, oder oif der erd, mit feigelech oder ier, un di muter zitst oif di feigelech oder oif di ier, zolstu nisht nemen di muter in einem mit di kinder. aveklozen zolstu aveklozen di muter, un di kinder zolstu nemen tsu dir; kedei dir zol gut zain, un zolst maarich-iomim zain.

az du vest boien a nai hoiz, zolstu machen a gelender tsu dain doch, kedei zolst nisht brengen blut oif dain hoiz, az emitser vet aropfalen fun im.

zolst nisht farzeyen dain vaingorten gemisht, kedei es zol nisht heilik veren i di shefe fun dem zomen vos du vest zeyen, i der introg fun dem vaingorten.

10 zolst nisht akeren mit an oks un an eizl in einem.

11 zolst nisht onton shaeatnez, vol mit flaks in einem.

12 frendz zolstu dir machen oif di fir Akan fun dain tsudek vos du dekst zich dermit tsu.

13 az a man vet nemen a vaib, un vet kumen tsu ir, un vet zi faint krigen, 14 un er vet machen oif ir a belbul, un aroislozen oif ir a Shem-rae, un zogen: ich hob genumen di dozike vaib, un ich hob tsu ir genent, un hob bai ir nisht gefunen kein Beitulim; 15 zol der foter fun der meidl, un ir muter, nemen un aroisbrengen di Beitulim fun der meidl tsu di eltste fun shtot, in toier. 16 un der foter fun der meidl zol zogen tsu di eltste: ich hob gegeben main tochter tsu dem doziken man far a vaib, un er hot zi faint gekrigen; 17 un ot macht er a belbul, azoi tsu zogen: ich hob nisht gefunen bai dain tochter kein Beitulim; un dos zainen di Beitulim fun main tochter. un zei zolen funandershpּreiten di deke far di eltste fun shtot. 18 un di eltste fun yener shtot zolen nemen dem man un im shtrofen. 19 un zei zolen im knasen hundert zilbershtik, un geben dem foter fun der meidl; vail er hot aroisgelozen a Shem-rae oif a yungfroi fun Yisroel. un zi zol im blaiben far a vaib; er ken zi nisht avekshiken ale zaine teg.

20 oib ober di dozike zach iz emes, es zainen nisht gefunen gevoren kein Beitulim bai der meidl, 21 zol men aroisfiren di meidl tsum ingang fun ir foters hoiz, un di mentshen fun ir shtot zolen zi farvorfen mit shteiner, un zi zol shtarben; vail zi hot geton a nevle in Yisroel, mizane tsu zain in ir foters hoiz. un zolst oisramen dos beiz fun tsvishen dir.

22 az a man vet gefunen veren ligendik mit a froi an eshet-ish, zolen zei beide shtarben, i der man vos iz gelegen mit der froi, i di froi. un zolst oisramen dos beiz fun Yisroel.

23 az a meidl a yungfroi vet zain farknast tsu a man, un a man vet zi trefen in shtot, un vet ligen mit ir, 24 zolt ir zei beiden aroisfiren tsum toier fun yener shtot, un ir zolt zei farvorfen mit shteiner, un zei zolen shtarben; di meidl derfar vos zi hot nisht geshrien in shtot, un der man, derfar vos er hot gepainikt zain Chavors vaib. un zolst oisramen dos beiz fun tsvishen dir.

25 oib ober der man vet trefen di farknaste meidl in feld, un der man vet zi onchapen, un vet ligen mit ir, zol bloiz shtarben der man vos iz mit ir geven; 26 un der meidl zolstu kein zach nisht ton; nishto oif der meidl kein toitzind; vorem azoi vi a man shteit oif kegen zain chever, un derhrget im oif toit, azoi iz di dozike zach. 27 vorem in feld hot er zi getrofen; di farknaste meidl hot geshrien, un nisht geven ver zol ir helfen.

28 az a man vet trefen a meidl, a yungfroi vos iz nisht farknast, un er vet zi onchapen, un vet ligen mit ir, un zei velen gefunen veren, 29 zol der man vos iz gelegen mit ir, geben dem foter fun der meidl fuftsik zilbershtik, un zi zol im veren far a vaib, derfar vos er hot zi gepainikt; er ken zi nisht avekshiken ale zaine teg.

כג

1(22:30)  keiner zol nisht nemen zain foters vaib, un nisht antpleken zain foters tsudek.

2(1)  a tsedrikterx oder a farshnitener in di shandglider zol nisht kumen in der eide fun Hashem.

3(2)  a memzr zol nisht kumen in der eide fun Hashem; tsu mol der tsenter dor fun im zol nisht kumen in der eide fun Hashem.

4(3)  an Ammoni un a Moav zol nisht kumen in der eide fun Hashem; tsu mol der tsenter dor zol nisht kumen fun zei in der eide fun Hashem, biz eibik; 5(4)  derfar vos zei zainen ich nisht akegngekumen mit broit un mit vaser unter vegens, ven ir zeit aroisgegangen fun Mitsrayim, un vos er hot gedungen oif dir Bileam dem zun fun Beoren fun Petor in aram-nahraim, dich tsu shilten; 6(5)  nor Hashem dain G‑t hot nisht gevolt tsuheren tsu Bileamen, un Hashem dain G‑t hot dir farkert di klole in a brocha; vail Hashem dain G‑t hot dich lib. 7(6)  zolst nisht zuchen zeyer frid un zeyer voilzain, ale daine teg oif eibik.

8(7)  zolst nisht farumverdiken an HaAdomi, vorem er iz dain bruder; zolst nisht farumverdiken a Egyptian, vorem du bist geven a fremder in zain land. 9(8)  di kinder vos veren geboren fun zei, der driter dor, megen kumen fun zei in der eide fun Hashem.

10(9)  az du vest aroisgein in lager akegen daine faint, zolstu zain opgehit fun itlecher shlechter zach. 11(10)  az tsvishen dir vet zain a man vos vet nisht zain rein, durch a nachtiker sibe, zol er aroisgein oisen lager; er tor nisht arainkumen in lager. 12(11)  un es zol zain: akegen ovent zol er zich boden in vaser, un vi di zun geit unter, zol er arainkumen in lager.

13(12)  un an ort zolstu hoben oisen lager, un ahin zolstu gein arois. 14(13)  un a flekl zolstu hoben bai dain vafen; un es vet zain, az du zetsst zich droisen, zolstu dermit oifgroben, un zich umkeren un fardeken dain koit. 15(14)  vorem Hashem dain G‑t geit um in miten fun dain lager, dich tsu bashiremen, un ibertsugeben daine faint tsu dir; derum zol dain lager zain heilik, kedei er zol nisht zen bai dir a miuse zach, un zich opkeren fun dir.

16(15)  zolst nisht iberentferen a knecht tsu zain Har, az er vet zich rateven tsu dir fun zain Har. 17(16)  bai dir zol er zitsen, in dain mit, in dem ort vos er vet oisderveilen, in einem fun daine toieren, vu im iz beser; zolst im nisht krivden.

18(17)  es zol nisht zain a shandfroi fun di techter fun Yisroel, un es zol nisht zain a shandiung fun di zin fun Yisroel.

19(18)  zolst nisht brengen dem loin fun a zoine, un dos getsolt fun a hunt, in dem hoiz fun Hashem dain G‑t, far a shum neyder, vorem an umverdikeit bai Hashem dain G‑t zainen zei beide.

20(19)  zolst nisht leyen dain bruder oif tsinzen; tsinzen fun gelt, tsinzen fun esnvarg, tsinzen fun yetveder zach vos trogt tsinzen. 21(20)  dem fremden megstu leyen oif tsinzen, ober dain bruder torstu nisht leyen oif tsinzen; kedei Hashem dain G‑t zol dich bentshen in alts tsu vos dain hant nemt zich, in dem land vos du kumst ahin, es tsu arben.

22(21)  az du vest mendr zain a neyder tsu Hashem dain G‑t, zolstu zich nisht shpּetiken im tsu batsolen; vorem monen vet im monen Hashem dain G‑t fun dir, un oif dir vet zain a zind. 23(22)  oib ober du vest zich farmaiden fun mendr zain, vet oif dir nisht zain kein zind.

24(23)  vos geit arois fun dain moil zolstu ophiten, un zolst ton azoi vi du host fraivilik mendr geven tsu Hashem dain G‑t – vos du host aroisgeredt mit dain moil.

25(24)  az du kumst in dain Chavors vaingorten, megstu esen vaintroiben tsu zat vifel du vilst, ober in dain keile zolstu nisht arainton.

26(25)  az du kumst in dain Chavors tevuh, megstu opּraisen zangen mit dain hant, ober a shnaidmeser torstu nisht oifheiben oif dain Chavors tevuh.

כד

az a man vet nemen a vaib un zi bamanen, iz, oib zi vet gefinen an umchen in zaine oigen, vail er hot oisgefunen in ir a miuse zach, un er vet ir shraiben a get, un geben in ir hant, un vet zi avekshiken fun zain hoiz, un zi vet avek fun zain hoiz, un gein un veren an ander mans, un der letster man vet zi faint krigen, un vet ir shraiben a get, un geben in ir hant, un vet zi avekshiken fun zain hoiz, oder der letster man vos hot zi genumen far a vaib tsu im, vet shtarben, tor nisht ir ershter man, vos hot zi avekgeshikt, zi tsuriknemen tsu veren far a vaib tsu im, nochdem az zi iz farumreinikt gevoren; vorem an umverdikeit iz dos far G‑t; un zolst nisht zindik machen dos land vos Hashem dain G‑t git dir far a nachle.

az a man vet nemen a naie vaib, zol er nisht aroisgein in cheil, un oif im zol nisht aroifgeleigt veren kein zach; frai zol er zain far zain heim ein yor, un derfreyen zain vaib vos er hot genumen.

me zol nisht nemen in meshkun a hantmil oder an oibershten milshtein; vorem a nefesh nemt men in meshkun.

az emitser vet gefunen veren genvendik a nefesh fun zaine brider, fun di kinder fun Yisroel, un er vet balebateven iber im, un vet im farkoifen, zol shtarben yener ganev. un zolst oisramen dos beiz fun tsvishen dir.

zei opgehit mit der plog fun tsará'at, tsu hiten zeyer un tsu ton azoi vi alts vos di koyanim fun sheyvet Levi velen ich lernen; azoi vi ich hob zei bafoilen, zolt ir hiten tsu ton. gedenkt vos Hashem dain G‑t hot geton tsu Miryamen unter vegens, ven ir zeit aroisgegangen fun Mitsrayim.

10 az du vest antlaien dain chever vaser es iz helve, zolstu nisht araingein tsu im in hoiz tsu nemen zain meshkun. 11 droisen zolstu shtein, un der man vos du antlaist im, zol dir aroistrogen dem meshkun droisen. 12 un oib er iz an oreman, zolstu zich nisht leigen mit zain meshkun. 13 umkeren zolstu im umkeren dem meshkun, vi di zun geit unter; kedei er zol zich leigen in zain tsudek, un dich bentshen; un fun dir vet es zain a gerechtikeit far Hashem dain G‑t.

14 zolst nisht driken an oremen un noitbaderftiken loinarbeter fun daine brider, oder fun dain fremden vos in dain land, in daine toieren. 15 in dem eigenem tog zolstu opgeben zain loin, un di zun zol nisht untergein deroif; vorem er iz an oreman, un er kukt ois deroif; kedei er zol nisht rufen oif dir tsu Hashem, un oif dir vet zain a zind.

16 foters zolen nisht geteit veren far kinder, un kinder zolen nisht geteit veren far foters; yetveder far zain zind zol geteit veren.

17 zolst nisht fardreyen dem mishpot fun a fremden, fun a yetum; un zolst nisht nemen in meshkun dem beged fun an almone. 18 un zolst gedenken az a knecht bistu geven in Mitsrayim, un Hashem dain G‑t hot dich oisgeleizt fun dorten; derum bafel ich dir tsu ton di dozike zach.

19 az du vest shnaiden dain shnit in feld, un vest fargesen a garb in feld, zolstu zich nisht umkeren zi tsu nemen; faran fremden, faran yetum, un far der almone, zol es zain; kedei Hashem dain G‑t zol dich bentshen in yetveder tuung fun daine hent.

20 az du vest opּklapּn dain eilbertboim, zolstu nisht nochzuchen di tsvaigen hinter dir; faran fremden, faran yetum, un far der almone, zol es zain. 21 az du vest harbsten dain vaingorten, zolstu nisht nochklaiben hinter dir; faran fremden, faran yetum, un far der almone, zol es zain. 22 un zolst gedenken az a knecht bistu geven in land Mitsrayim; derum bafel ich dir tsu ton di dozike zach.

כה

az tsvishen mentshen vet zain a krig, un zei velen genenen tsum mishpot, un me vet zei mishpeten, un gerecht machen dem gerechten, un shuldik machen dem shuldiken, iz, oib dem shuldiken kumt shlogen, zol der richter im lozen aniderleigen un shlogen far zain gezicht, vedlik zain shuld, mit a tsol. fertsik shleg zol men im geben, nisht mer; tomer shlogt men im mer vi dos, tsu fil shleg, vet dain bruder geshendt veren far daine oigen.

zolst nisht farbinden an oks dos moil ven er dresht.

az brider velen voinen in einem, un einer fun zei vet shtarben, un kein kind hot er nisht, zol dem geshtorbenems vaib nisht veren a fremden mans fun droisen; ir shvoger zol kumen tsu ir, un zi nemen far a vaib tsu im, un zi bashvegeren. un es zol zain: der ershtling vos zi vet geberen, zol zain oifen nomen fun zain geshtorbenem bruder, kedei zain nomen zol nisht oisgemekt veren fun Yisroel. un oib der man vet nisht velen nemen zain shvegerin, zol zain shvegerin aroifgein in toier tsu di eltste, un zogen: main shvoger vil nisht oifshtelen zain bruder a nomen in Yisroel; er vil mich nisht bashvegeren. un di eltste fun zain shtot zolen im rufen, un reden tsu im. un az er vet zich shtelen un zogen: ich vil zi nisht nemen, zol zain shvegerin genenen tsu im far di oigen fun di eltste, un aropּtsien zain shuch fun zain fus, un a shpּai ton in zain ponem, un oisrufen un zogen: azoi zol geton veren tsu dem man vos vil nisht boien zain bruder's hoiz. 10 un zain nomen zol gerufen veren in Yisroel: dos hoiz fun dem vos miten aropּgetsoigenem shuch.

11 az tsvei mener velen zich ranglen tsvishen zich, einer miten anderen, un einems vaib vet genenen aroistsurateven ir man fun zain shlegers hant, un zi vet oisshtreken ir hant, un im onnemen far di enge erter, 12 zolstu ophaken ir hant; dain oig zol zich nisht derbarimen.

13 zolst nisht hoben in dain baitl tsveyerlei vogshteyenr, a greseren un a kleneren. 14 zolst nisht hoben in dain hoiz tsveyerlei eifhs, a gresere un a klenere. 15 a ful un richtik gevicht zol zain bai dir; a fule un richtike eife zol zain bai dir; kedei daine teg zolen zich lengeren oif der erd vos Hashem dain G‑t git dir. 16 vorem an umverdikeit bai Hashem dain G‑t iz itlecher vos tut dos – itlecher vos tut an avle.

17 gedenk vos Amalek hot dir geton unter vegens, ven ir zeit aroisgegangen fun Mitsrayim; 18 vi er hot dich getrofen unter vegens, un hot geshlogen daine hintershte, ale opּgeshlafte hinter dir, beis du bist geven farshmacht un mid; un er hot nisht moire gehat far Elokim. 19 derum zol zain, az Hashem dain G‑t bares dich fun ale daine faint fun rund arum, in dem land vos Hashem dain G‑t git dir far a nachle, es tsu arben, zolstu oismeken dem Zecher fun Amalek fun unteren himel; zolstu nisht fargesen.

כו

chiּi tovo

un es vet zain, az du vest kumen in dem land vos Hashem dain G‑t git dir far a nachle, un vest es arben, un zich bazetsen drinen, zolstu nemen funem ershten fun yetveder frucht fun der erd, vos du vest arainnemen fun dain land vos Hashem dain G‑t git dir, un zolst arainton in a korb, un gein tsu dem ort vos Hashem dain G‑t vet oisderveilen tsu machen ruen zain nomen dorten. un zolst kumen tsu dem koyen vos vet zain in yene teg, un zogen tsu im: ich zog haint far Hashem dain G‑t, az ich bin gekumen in dem land vos G‑t hot geshvoren undzere elteren undz tsu geben. un der koyen zol nemen dem korb fun dain hant, un im avekshtelen far dem mizbeyech fun Hashem dain G‑t. un zolst oisrufen un zogen far Hashem dain G‑t: a bludner Aramit iz geven main foter, un er hot genidert kein Mitsrayim, un hot zich dorten oifgehalten mit a haifl mentshen, un er iz dorten gevoren a folk, grois, machtik, un fil. un di Mitsrayim hoben undz shlechts geton, un hoben undz gepainikt, un aroifgeleigt oif undz shvere arbet. un mir hoben geshrien tsu Hashem dem G‑t fun undzere elteren, un G‑t hot tsugehert undzer kol, un gezen undzer fain, un undzer maternish, un undzer gedriktkeit. un Hashem hot undz aroisgetsoigen fun Mitsrayim mit a shtarker hant, un mit an oisgeshtrekten orem,y un mit grois forchtikeit, un mit tseichens un mit vunder. un er hot undz gebracht tsu dem doziken ort, un undz gegeben dos dozike land, a land vos flist mit milch un honik. 10 un atsund ze, ich hob gebracht dos ershte fun der frucht fun der erd vos du, Hashem host mir gegeben. un zolst es avekleigen far Hashem dain G‑t, un zich buken far Hashem dain G‑t. 11 un zolst zich freyen mit alem guten vos Hashem dain G‑t hot gegeben dir un dain hoizgezint – du, un der Levi, un der fremder vos tsvishen dir.

12 az du vest endiken mesren dem gantsen maiser fun dain tevuh in dem driten yor, dem yor fun maiser, zolstu es geben dem Levi, dem fremden, dem yetum, un der almone, kedei zei zolen esen in daine toieren, un zat zain. 13 un zolst zogen far Hashem dain G‑t: ich hob aroisgeramt dos heilike fun hoiz, un hob es oich avekgegeben dem Levi, un dem fremden, dem yetum, un der almone, azoi vi al dain gebot vos du host mir geboten; ich bin nisht avekgegangen fun daine gebot, un hob nisht fargesen. 14 ich hob nisht gegesen in main avles derfun, un ich hob nisht aroisgetrogen derfun umreinerheit, un nisht gegeben derfun far a toiten; ich hob tsugehert tsu dem kol fun Hashem main G‑t; ich hob geton azoi vi alts vos du host mir bafoilen. 15 lug fun dain heiliker voinung, fun himel, un bentsh dain folk Yisroel, un di erd vos du host undz gegeben, azoi vi du host geshvoren undzere elteren – a land vos flist mit milch un honik.

16 haintiken tog bafelt dir Hashem dain G‑t tsu ton di dozike chukkim un di gezetsen; un zolst zei ophiten un ton mit dain gantsen hartsen, un mit dain gantser zel. 17 du host haint oisderveilt Hashem im tsu hoben far dain Elokim, un tsu gein in zaine vegen, un tsu hiten zaine chukkim un zaine gebot un zaine gezetsen, un tsutsuheren tsu zain kol. 18 un Hashem hot dich haint oisderveilt im tsu zain far an eigen folk, azoi vi er hot dir tsugezogt, un tsu hiten ale zaine gebot; 19 un dich tsu shtelen hecher iber ale felker vos er hot gemacht, far a loib, un far a nomen, un far a sheinkeit, un kedei zolst zain a heilik folk tsu Hashem dain G‑t, azoi vi er hot geredt.

כז

un Moshe un di eltste fun Yisroel hoben bafoilen dem folk, azoi tsu zogen: hit ale gebot vos ich gebit ich haint. un es vet zain, in dem tog vos ir vet aribergein dem Yarden tsu dem land vos Hashem dain G‑t git dir, zolstu dir oifshtelen groise shteiner, un zei bakalchen mit kalch. un zolst oifshraiben oif zei ale verter fun der doziker torah, az du vest aribergein; kedei zolst kumen in dem land vos Hashem dain G‑t git dir, a land vos flist mit milch un honik, azoi vi Hashem der G‑t fun daine elteren hot dir tsugezogt. un es vet zain, vi ir geit ariber dem Yarden, zolt ir oifshtelen di dozike shteiner vos ich bafel ich haint, oif dem barg Eival, un zolst zei bakalchen mit kalch. un zolst dorten boien a mizbeyech tsu Hashem dain G‑t, a mizbeyech fun shteiner; zolst nisht oifheiben oif zei an aizen. fun gantse shteiner zolstu boien dem mizbeyech fun Hashem dain G‑t; un zolst oifbrengen oif im brandopּfer tsu G‑t dain Har. un zolst shlachten fridopּfer un esen dorten, un zich freyen far Hashem dain G‑t. un zolst oifshraiben oif di shteiner ale verter fun der doziker torah zeyer klor.

un Moshe un di koyanim fun sheyvet Levi hoben geredt tsu gants Yisroel, azoi tsu zogen: zei shtil un her, Yisroel: haintiken tog bistu gevoren far a folk tsu Hashem dain G‑t. 10 derum zolstu tsuheren tsu dem kol fun Hashem dain G‑t, un ton zaine gebot un zaine gezetsen vos ich gebit dir haint.

11 un Moshe hot bafoilen dem folk in yenem tog, azoi tsu zogen:

12 di dozike zolen shtein oifen barg Gerizim tsu bentshen dos folk, ven ir geit ariber dem Yarden: Shimon, un Levi, un Yehudah, un Yissakhar, un Yosef, un Binyamin. 13 un di dozike zolen shtein oifen barg Eival far der klole: Reuven, Gad, un Asher, un Zevulun, Dan, un Naphtali. 14 un di Leviim zolen oisrufen un zogen tsu ale mener fun Yisroel oif a hoichen kol:

15 farsholten z der man, vos vet machen a geshnitst oder gegosen bild, an umverdikeit tsu Hashem, dos verk fun a mainsters hent, un oifshtelen in farborgenish!

un dos gantse folk zol zich opּrufen un zogen: Amon!

16 farsholten a der vos iz mevaze zain foter oder zain muter!

un dos gantse folk zol zogen: Amon!

17 farsholten b der vos farrukt dem grenets fun zain chever!

un dos gantse folk zol zogen: Amon!

18 farsholten c der vos farfirt a blinden in veg!

un dos gantse folk zol zogen: Amon!

19 farsholten d der vos fardreit dem mishpot fun a fremden, a yetum, un an almone!

un dos gantse folk zol zogen: Amon!

20 farsholten e der vos ligt mit zain foters vaib, vorem er hot antplekt zain foters tsudek!

un dos gantse folk zol zogen: Amon!

21 farsholten f der vos ligt mit vaser es iz beheime!

un dos gantse folk zol zogen: Amon!

22 farsholten g der vos ligt mit zain shvester, zain foters tochter, oder zain muters tochter!

un dos gantse folk zol zogen: Amon!

23 farsholten h der vos ligt mit zain shviger!

un dos gantse folk zol zogen: Amon!

24 farsholten i der vos shlogt zain chever in farborgenish!

un dos gantse folk zol zogen: Amon!

25 farsholten j der vos nemt shochad tsu dershlogen a nefesh, umshuldik blut!

un dos gantse folk zol zogen: Amon!

26 farsholten k der vos vet nisht mekaiem zain di verter fun der doziker torah, zei tsu ton!l

un dos gantse folk zol zogen: Amon!

כח

un es vet zain, oib tsuheren vestu tsuheren tsu dem kol fun Hashem dain G‑t, tsu hiten tsu ton ale zaine gebot vos ich gebit dir haint, vet Hashem dain G‑t dich shtelen hecher iber ale felker fun der erd. un ale di dozike berches velen kumen oif dir, un dich dergreichen, az du vest tsuheren tsu dem kol fun Hashem dain G‑t.

gebentsht vestu zain in shtot, un gebentsht vestu zain in feld.

gebentsht di frucht fun dain laib, un di frucht fun dain erd, un di frucht fun dain beheime, di geburt fun daine rinder, un di fruchpּerung fun daine shof.

gebentsht dain korb, un dain teigmulter.

gebentsht vestu zain bai dain araingein, un gebnetsht vestu zain bai dain aroisgein.

Hashem vet geben daine faint vos shteyen oif akegen dir, geshlogene far dir; oif ein veg velen zei aroisgein akegen dir, un oif ziben vegen velen zei antloifen far dir.

Hashem vet bafelen a brocha bai dir in daine shpּaichlers, un in alts tsu vos dain hant nemt zich, un er vet dich bentshen in dem land vos Hashem dain G‑t git dir. Hashem vet dich oifshtelen far a heiliken folk tsu zich, azoi vi er hot dir geshvoren, oib du vest hiten di gebot fun Hashem dain G‑t, un vest gein in zaine vegen. 10 un ale felker fun der erd velen zen, az Hashem's nomen vert gerufen oif dir, un zei velen moire hoben far dir. 11 un Hashem vet dir geben a shefe fun guts in der frucht fun dain laib, un in der frucht fun dain beheime, un in der frucht fun dain erd, oif der erd vos Hashem hot geshvoren daine elteren dir tsu geben.

12 Hashem vet dir efenen zain guten Etzer, dem himel, tsu geben dem regen fun dain land in zain tsait, un tsu bentshen yetveder tuung fun dain hant; un vest antlaien fil felker, un du alein vest nisht leyen. 13 un Hashem vet dich machen far dem kop un nisht far dem ek, un vest rak zain oiben, un nisht zain unten, oib du vest tsuheren tsu di gebot fun Hashem dain G‑t, vos ich gebit dir haint tsu hiten un tsu ton, 14 un vest zich nisht opkeren fun ale verter vos ich gebit dir haint, rechts oder links, kedei tsu gein noch fremde G‑ter, zei tsu dinen.

15 un es vet zain, az du vest nisht tsuheren tsu dem kol fun Hashem dain G‑t, tsu hiten tsu ton ale zaine gebot un zaine gezetsen vos ich gebit dir haint, velen kumen oif dir ale di dozike kelles, un velen dich dergreichen.

16 farsholten vestu zain in shtot, un farsholten vestu zain in feld.

17 farsholten dain korb, un dain teigmulter.

18 farsholten di frucht fun dain laib, un di frucht fun dain erd, di geburt fun daine rinder, un di fruchpּerung fun daine shof.

19 farsholten vestu zain bai dain araingein, un farsholten vestu zain bai dain aroisgein.

20 Hashem vet onshiken oif dir a klole, a mehume, un an ongeshrei, oif yetveder unternem fun dain hant vos du vest ton, biz du vest fartilikt veren, un biz du vest gich untergein fun vegen daine shlechte maisim, vos du host mich farlozen. 21 Hashem vet baheften on dir di fest, biz er vet dich farlenden fun der erd vos du Gaist ahin, zi tsu arben. 22 Hashem vet dich pּlogen mit der, un mit kadoches, un mit hits, un mit brenung, un mit trikenish, un mit kornbrand, un mit velkenish; un zei velen dich nochyogen biz du vest untergein. 23 un der himel vos iber dain kop vet zain kuper, un di erd vos unter dir aizen.

24 Hashem vet machen dem regen fun dain land shtoib un erd; es vet nideren oif dir fun himel, biz du vest fartilikt veren.

25 Hashem vet dich geben a geshlogenem far daine faint; oif ein veg vestu aroisgein akegen zei, un oif ziben vegen vestu antloifen far zei, un vest zain tsu shoider bai ale kinigraichen fun der erd. 26 un daine toite leiber velen zain tsu shpּaiz far yetveder foigel fun himel, un far der chaye fun der erd, un keiner vet nisht avektraiben. 27 Hashem vet dich pּlogen mit dem oisshlog fun Mitsrayim, un mit bloteren, un mit krets, un mit baisenish, az du vest nisht kenen geheiltm veren. 28 Hashem vet dich pּlogen mit meshugas, un mit blindkeit, un mit tsedultkeit fun hartsen. 29 un vest tapּn in miten tog azoi vi a blinder tapּt in der fintster, un vest nisht bagliken in daine vegen, un vest rak zain baroibt un bagzlt ale teg, un keiner vet nisht helfen. 30 a vaib vestu farknasen, un an anderer vet mit ir zain; a hoiz vestu boien, un vest nisht voinen derin; a vaingorten vestu flantsen, un vest im nisht onheiben. 31 dain oks vet geshochten veren far daine oigen, un vest fun im nisht esen; dain eizl vet avekgegzlt veren fun far dain ponem, un vet dir nisht umgekert veren; daine shof velen avekgegeben veren tsu daine faint, un vest nisht hoben ver zol helfen. 32 daine zin un daine techter velen avekgegeben veren tsu an ander folk, un daine oigen velen zen, un oisgein noch zei a gantsen tog, un dain hant vet zain on macht. 33 di frucht fun dain erd, un dain gantse mi, vet oifesen a folk vos du kenst nisht, un vest rak zain baroibt un gedrikt ale teg. 34 un vest veren meshuge fun der zeung fun daine oigen vos du vest zen. 35 Hashem vet dich pּlogen mit a beizen oisshlog oif di kni un oif di shenklen, az du vest nisht kenen geheiltn veren; fun dain fustrit biz dain shpּits kop. 36 Hashem vet avekfiren dich, un dain melech vos du vest oifshtelen iber dir, tsu a folk vos du un daine elteren hoben nisht gekent; un vest dorten dinen fremde G‑ter, holts un shtein. 37 un vest zain far a shrek, far a shpּrichvort, un far a shpּot, tsvishen ale felker vos Hashem vet dich ahin avekfiren.

38 fil zerie vestu aroistrogen in feld, un vintsik vestu inzamlen, vorem der heisherik vet es fartseren.

39 vaingertner vestu flantsen un baarbeten, ober vain vestu nisht trinken un nisht arainnemen, vorem der vorem vet es oifesen. 40 eilbertbeimer vestu hoben in dain gantsen gemark, ober mit eil vestu zich nisht zalben , vorem daine eilberten velen aropfalen. 41 zin un techter vestu hoben, ober zei velen nisht blaiben bai dir, vorem zei velen avekgein in gefangenshaft.

42 ale daine beimer un di frucht fun dain erd vet yershen der gril.

43 der fremder vos tsvishen dir vet shtaigen hecher un hecher iber dir, un du vest nideren arop un arop. 44 er vet dir antlaien, un du vest im nisht antlaien; er vet zain der kop, un du vest zain der ek.

45 un ale di dozike kelles velen kumen oif dir, un velen dich nochyogen un dich dergreichen, biz du vest fartilikt veren, vail du host nisht tsugehert tsu dem kol fun Hashem dain G‑t, tsu hiten zaine gebot un zaine gezetsen vos er hot dir geboten. 46 un zei velen zain far a tseichen un far a vunder oif dir un oif dain zomen biz eibik. 47 derfar vos du host nisht gedint Hashem dain G‑t mit simcha, un mit a freilechen hartsen, in a shefe fun alts, 48 vestu dinen dain faint, vos Hashem vet im onshiken oif dir, in hunger, un in dorshtikeit, un in naketkeit, un in minerung fun alts; un er vet aroiton an izernem yoch oif dain haldz, biz er vet dich fartiliken.

49 Hashem vet ontrogen oif dir a folk fun der veiten, fun ek erd, azoi vi es kumt tsu shveben an odler, a folk vos du vest nisht farshtein zain loshen; 50 a folk mit a farshaiten ponem, vos vet nisht shoinen dem ponem fun a zoken, un a yungen vet er nisht laitzeliken. 51 un er vet oifesen di frucht fun dain beheime, un di frucht fun dain erd, biz du vest fartilikt veren; vos vet dir nisht iberlozen kein tevuh, kein vain, un kein eil, kein geburt fun daine rinder, un kein fruchtpּerung fun daine shof, biz er vet dich unterbrengen. 52 un er vet dich balegeren in ale daine toieren, biz es velen nideren daine hoiche un feste moieren, vos du host zich oif zei farzichert, in dain gantsen land; yo, er vet dich balegeren in ale daine toieren, in dain gantsen land vos Hashem dain G‑t hot dir gegeben. 53 un vest esen di frucht fun dain laib, dos fleish fun daine zin un daine techter vos Hashem dain G‑t hot dir gegeben, in der balegerung, un in der drikung vos dain faint vet dich driken. 54 der eideler mentsh tsvishen dir un der zeyer fartsertlter, zain oig vet zain shlecht tsu zain bruder, un tsu der vaib fun zain buzem, un tsu di iberike kinder vos er vet iberlozen, 55 tsu geben einem fun zei fun dem fleish fun zaine kinder vos er vet esen, vail gornisht vet im zain gebliben in der balegerung, un in der drikung vos dain faint vet dich driken in ale daine toieren. 56 di eidele tsvishen dir un di fartsertlte, vos hot kein mol nisht gepּruvet shtelen ir fustrit oif der erd, fun fartsertltkeit un fun eidlkeit, ir oig vet zain shlecht tsu dem man fun ir buzem, un tsu ir zun, un tsu ir tochter, 57 un tsu ir nochgeburt vos kumt arois fun tsvishen ire fis, un tsu ire kinder vos zi vet geberen, vorem zi vet zei oifesen in farborgenish, in minerung fun alts, in der balegerung, un in der drikung vos dain faint vet dich driken in daine toieren.

58 oib du vest nisht hiten tsu ton ale verter fun der doziker torah, vos shteyen geshriben in dem doziken buch, moire tsu hoben far dem doziken geachpּerten un forchtiken nomen, far Hashem dain G‑t, 59 vet Hashem machen vunderlech daine pּlogen, un di pּlogen fun daine kinder – groise un ongehaltene pּlogen, un beize un ongehaltene krenk. 60 un er vet vider brengen oif dir ale veitiken fun Mitsrayim, vos du host zich geshroken far zei, un zei velen zich baheften on dir. 61 oich yetveder krenk un yetveder plog vos shteit nisht geshriben in dem buch fun der doziker torah, vet zei Hashem aroifbrengen oif dir biz du vest fartilikt veren. 62 un ir vet blaiben mit a haifl mentshen, anshtot vos ir zeit geven azoi vi di shteren fun himel in filkeit; vail du host nisht tsugehert tsu dem kol fun Hashem dain G‑t. 63 un es vet zain, azoi vi Hashem hot zich gefreit iber ich, ich tsu bagitiken, un ich tsu meren, azoi vet Hashem zich freyen iber ich, ich untertsubrengen un ich tsu fartiliken; un ir vet avekgerisen veren fun der erd vos du kumst ahin, zi tsu arben. 64 un Hashem vet dich tseshpּreiten tsvishen ale umes, fun ek erd biz ek erd, un vest dorten dinen fremde G‑ter, vos du un daine elteren hoben nisht gekent, holts un shtein. 65 un tsvishen di dozike felker vestu kein ru nisht hoben, un kein menuche vet nisht zain far dain fustrit; un Hashem vet dir geben dorten an umruik harts, un oisgeyenish fun di oigen, un farshmachtung fun der zel. 66 un dain leben vet dir hengen antkegen, un vest angsten tog un nacht, un nisht zain zicher mit dain leben. 67 in frimorgen vestu zogen: halevay vert ovent! un in ovent vestu zogen: halevay vert frimorgen! fun vegen der angst fun dain hartsen vos du vest angsten, un fun vegen der zeung fun daine oigen vos du vest zen. 68 un Hashem vet dich umkeren oif shifen kein Mitsrayim, oif dem veg vos ich hob dir gezogt, vest im mer nisht onzen. un ir vet zich dorten onboten tsu eyere faint far knecht un far dinsten, un kein koifer vet nisht zain.

69(29:1)  dos zainen di verter fun dem bris vos Hashem hot bafoilen Mosheen tsu shlisen mit di kinder fun Yisroel in land Moav, achuts dem bris vos er hot geshloseno mit zei in Chorev.

כט

1(2)  un Moshe hot tsunoifgerufen gants Yisroel, un hot tsu zei gezogt: ir hot gezen alts vos Hashem hot geton far eyere oigen in land Mitsrayim tsu Pharaohen, un tsu ale zaine knecht, un tsu zain gantsen land; 2(3)  di groise pּruvungen vos daine oigen hoben gezen, yene groise tseichens un vunder. 3(4)  ober Hashem hot ich nisht gegeben a harts tsu farshtein, un oigen tsu zen, un oieren tsu heren, biz oif haintiken tog. 4(5)  un ich hob ich gefirt fertsik yor durchen midbar; eyere kleider zainen nisht opּgetrogen gevoren oif ich, un dain shuch iz nisht opּgetrogen gevoren oif dain fus. 5(6)  broit hot ir nisht gegesen, un vain un getrank hot ir nisht getrunken; kedei ir zolt visen az ich bin Hashem Elokeichem. 6(7)  un az ir zeit gekumen tsu dem doziken ort, iz aroisgegangen sichun der melech fun Cheshbon, un Og der melech fun Bashan, akegen undz oif milchome, un mir hoben zei geshlogen. 7(8)  un mir hoben tsugenumen zeyer land, un hoben es gegeben far a nachle tsu di Reuvenim, un tsu di Gadim, un tsu dem halben sheyvet Menasheh. 8(9)  derum zolt ir hiten di verter fun dem doziken bris, un zei ton, kedei ir zolt bagliken in alts vos ir vet ton.

nitsovim

9(10)  ir shteit haint ale far Hashem Elokeichem, eyere hoiptlait, eyere shvotim, eyere eltste, un eyere oifzeers, ale mener fun Yisroel, 10(11)  eyere kleine kinder, eyere vaiber, un dain fremder vos in dain lager, fun dain holtsheker biz dain vasershepּer; 11(12)  az du zolst araintreten in dem bris fun Hashem dain G‑t un in zain shvue vos Hashem dain G‑t shlistp mit dir haint; 12(13)  kedei dich oiftsushtelen haint far a folk tsu im, un er zol dir zain tsum Elokim, azoi vi er hot dir tsugezogt, un azoi vi er hot geshvoren tsu daine elteren, tsu Avrahamen, tsu Yitzchaken, un tsu Yaakoven. 13(14)  un nisht mit ich alein shlisq ich dem doziken bris un di dozike shvue, 14(15)  naiert i mit dem vos shteit do mit undz haint far Hashem Elokeinu, i mit dem vos iz do nisht faran mit undz haint. 15(16)  vorem ir veist vi mir zainen gezesen in land Mitsrayim, un vi mir zainen durchgegangen tsvishen di felker vos ir zeit durchgegangen. 16(17)  un ir hot gezen zeyere umverdikeiten, un zeyere opgeter, holts un shtein, zilber un gold, vos bai zei. 17(18)  tomer iz do tsvishen ich a man, oder a froi, oder a mishpoche, oder a sheyvet, vos zain harts kert zich op haint fun Hashem Elokeinu, tsu gein dinen di G‑ter fun yene felker; tomer iz faran tsvishen ich a vortsel vos fruchfert biterkroit un vermes; 18(19)  un es vet zain, az er vet heren di verter fun der doziker shvue, vet er zich rimen in zain hartsen, azoi tsu zogen: frid vet zain tsu mir, ven ich vel gein in der ingeshpּartkeit fun main hartsen – kedei untertsubrengen dos baveserte in einem miten dorshtiken – 19(20)  vet im Hashem nisht velen fargeben, naiert der tsorenr fun Hashem un zain kine vet dentsmol brenen oif yenem man, un oif im vet hoieren di gantse klole vos shteit geshriben in dem doziken buch, un Hashem vet oismeken zain nomen fun unteren himel.

20(21)  un Hashem vet im opsheiden tsum beizen fun ale shvotim fun Yisroel, azoi vi ale kelles fun dem bris vos shteit geshriben in dem doziken buch fun der torah. 21(22)  un der shpּeterdiker dor, eyere kinder vos velen oifshtein noch ich, un der fremder vos vet kumen fun a veiten land, velen zogen: – ven zei velen zen di pּlogen fun dem doziken land, un ire krenk mit vos Hashem hot es krank gemacht; 22(23)  az shvebl un zalts, farbrent, iz ir gantse erd; nisht zi vert gezait, un nisht zi lozt arois a shpּrotsung, un nisht es vakst oif ir a shum groz, azoi vi di iberkerenish fun Sodom, un Amora (Gomorrah), Admah, un Tzevoyim, vos Hashem hot ibergekert in zain kaas un in zain grimtsoren – 23(24)  velen ale felker zogen: far vos hot Hashem geton azoi tsu dem doziken land? vos iz der doziker groiser grimtsoren? 24(25)  un me vet zogen: far vos zei hoben farlozen dem bris fun Hashem dem G‑t fun zeyere elteren, vos er hot mit zei geshlosens, ven er hot zei aroisgetsoigen fun land Mitsrayim; 25(26)  un zei zenen gegangen un hoben gedint fremde G‑ter, un zich gebukt tsu zei, G‑ter vos zei hoben zei nisht gekent, un vos er hot zei nisht ingeteilt. 26(27)  un der tsorent fun Hashem hot gegrimt oif dem doziken land, tsu brengen deroif di gantse klole vos shteit geshriben in dem doziken buch. 27(28)  un Hashem hot zei aroisgerisen fun zeyer erd mit rugzh, un mit grimtsoren, un mit grois kaas, un hot zei farvorfen in an ander land, azoi vi haintiken tog.

28(29)  dos farborgene iz bai Hashem Elokeinu, ober dos antpּlekte iz far undz un far undzere kinder oif eibik – tsu ton ale verter fun der doziker torah.

ל

un es vet zain, az es velen kumen oif dir ale di dozike zachen, di brocha un di klole, vos ich hob geleigt far dir, un vest dir nemen tsum hartsen, tsvishen di ale felker vos Hashem dain G‑t hot dich ahin farshtoisen, un vest zich umkeren tsu Hashem dain G‑t, un vest tsuheren tsu zain kol, azoi vi alts vos ich bafel dir haint, du un daine kinder, mit dain gantsen hartsen, un mit dain gantser zel, vet Hashem dain G‑t umkeren dain gefangenshaft, un er vet dich derbarimen, un vet tsurik dich inzamlen fun ale umes vos Hashem dain G‑t hot dich ahin tseshpreit. az daine farshtoisene zolen zain in ek himel, vet dich Hashem dain G‑t fun dorten inzamlen, un vet fun dorten dich nemen. un Hashem dain G‑t vet dich brengen in dem land vos daine elteren hoben gearbt, un vest es arben, un er vet dich bagitiken, un dich meren main fun daine elteren. un Hashem dain G‑t vet bashnaidenu dain harts,v un dos harts fun daine kinder, lib tsu hoben Hashem dain G‑t mit dain gantsen hartsen, un mit dain gantser zel, kedei zolst leben. un Hashem dain G‑t vet geben ale di dozike kelles oif daine faint, un oif daine sonem vos hoben dich geiogt. un du vest zich umkeren, un tsuheren tsu dem kol fun Hashem, un ton ale zaine gebot vos ich gebit dir haint. un Hashem dain G‑t vet dir geben a shefe in yetveder tuung fun dain hant, in der frucht fun dain laib, in der frucht fun dain beheime, un in der frucht fun dain erd tsum guten; vorem G‑t vet zich vider freyen mit dir tsum guten, azoi vi er hot zich gefreit mit daine elteren; 10 az du vest tsuheren tsu dem kol fun Hashem dain G‑t, tsu hiten zaine gebot un zaine gezetsen vos shteyen geshriben in dem doziken buch fun der torah; az du vest zich umkeren tsu Hashem dain G‑t mit dain gantsen hartsen, un mit dain gantser zel. 11 vorem dos dozike gebot vos ich gebit dir haint, dos iz nisht farhoilen fun dir, un dos iz nisht tsu vait.

12 nisht oifen himel iz dos, az du zolst zogen: ver vet undz aroifgein oifen himel un es nemen far undz, un es undz lozen heren, kedei mir zolen es ton? 13 un nisht fun yener zeit yam iz dos, az du zolst zogen: ver vet undz aribergein oif yener zeit yam, un es nemen far undz, un dos undz lozen heren, kedei mir zolen es ton? 14 naiert zeyer nont iz dos vort tsu dir, in dain moil, un in dain hartsen, es tsu ton.

15 ze, ich hob haint geleigt far dir leben un guts, un toitw un shlechts, 16 vos ich bafel dir haint lib tsu hoben Hashem dain G‑t, tsu gein in zaine vegen, un tsu hiten zaine gebot un zaine chukkim un zaine gezetsen, kedei zolst leben un zich meren, un Hashem dain G‑t zol dich bentshen in dem land vos du kumst ahin, es tsu arben. 17 ober az dain harts vet zich opkeren, un vest nisht tsuheren, un vest aropgefirt veren, un vest zich buken tsu fremde G‑ter, un zei dinen, 18 zog ich ich haint on, az untergein vet ir untergein; ir vet nisht maarich-iomim zain oif der erd vos du Gaist ariber dem Yarden tsu kumen ahin, zi tsu arben. 19 ich mach haint eides akegen ich himel un erd: leben un toitx hob ich geleigt far ich, a brocha un a klole, derum zolstu oisveilen dos leben, kedei zolst leben, du un dain zomen;

20 lib tsu hoben Hashem dain G‑t, tsutsuheren tsu zain kol, un zich tsu baheften on im, vorem dos iz dain leben un dain aricht-iomim; kedei tsu zitsen oif der erd vos G‑t hot geshvoren tsu daine elteren, tsu Avrahamen, tsu Yitzchaken, un tsu Yaakoven, zei tsu geben.

לא

uaielecha

un Moshe iz gegangen, un hot geredt di dozike verter tsu gants Yisroel. un er hot tsu zei gezogt: a man fun hundert un tsvantsik yor bin ich haint; ich ken nisht mer aroisgein un araingein; un Hashem hot tsu mir gezogt: vest nisht aribergein dem doziken Yarden. Hashem dain G‑t, er geit ariber dir forois; er vet fartiliken di dozike felker fun far dir, un vest zei yershen; Yehoshua,y er geit ariber dir forois, azoi vi G‑t hot geredt. un Hashem vet ton tsu zei azoi vi er hot geton tsu sichun un tsu Og, di Molechim fun Imri, un tsu zeyer land, vos er hot zei fartilikt. un Hashem vet zei ibergeben tsu ich, un ir vet ton tsu zei azoi vi aldos gebot vos ich hob ich geboten. zeit shtark un fest, ir zolt nisht moire hoben un zich nisht shreken far zei, vorem Hashem dain G‑t, er iz der vos geit mit dir; er vet dich nisht oplozen un dich nisht farlozen.

un Moshe hot gerufen Yehoshuaen, un er hot tsu im gezogt far di oigen fun gants Yisroel: zei shtark un fest, vorem du vest kumen mit dem doziken folk in dem land vos Hashem hot geshvoren zeyere elteren zei tsu geben, un du vest es zei machen arben. un Hashem, er iz der vos geit dir forois; er vet zain mit dir, er vet dich nisht oplozen un dich nisht farlozen; zolst nisht moire hoben un nisht angsten.

un Moshe hot oifgeshriben di dozike torah, un hot zi gegeben tsu di koyanim, di kinder fun Levi, vos trogen dem orn fun Hashem's bris, un tsu ale eltste fun Yisroel. 10 un Moshe hot zei bafoilen, azoi tsu zogen: tsum Suf fun ale ziben yor, in der tsait fun dem yor fun shmite, in dem yom-Tov fun sukot, 11 ven gants Yisroel kumt zich vaizen far Hashem dain G‑t, in dem ort vos er vet oisderveilen, zolstu liyenen di dozike torah far gants Yisroel in zeyere oieren. 12 zaml ein dos folk, di mener un di vaiber un di kleine kinder, un dain fremden vos in daine toieren, kedei zei zolen heren, un kedei zei zolen lernen, un moire hoben far Hashem Elokeichem, un hiten tsu ton ale verter fun der doziker torah; 13 un zeyere kinder vos hoben nisht gevust, zolen heren, un lernen moire tsu hoben far Hashem Elokeichem ale teg vos ir lebt oif der erd vos ir geit ariber dem Yarden ahin, zi tsu arben.

14 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: ze, daine teg genenen tsum shtarben, ruf Yehoshuaen, un shtelt ich in ohl-moed, un ich vel im bafelen. zainen gegangen Moshe un Yehoshua, un hoben zich geshtelt in ohl-moed. 15 un Hashem hot zich bavizen in getselt in a volknzail, un der volknzail iz geshtanen baim ingang fun getselt. 16 un Hashem hot gezogt tsu Mosheen: ze, du leigst zich mit daine elteren, un dos dozike folk vet oifshtein un zich opkeren noch di G‑ter fun di fremde fun dem land vos er kumt ahin tsvishen zei, un er vet mich farlozen, un farshteren main bris vos ich hob geshlosenz mit im. 17 un main tsorena vet grimen oif im in yenem tog, un ich vel zei farlozen, un farborgen main ponem fun zei, un er vet zain tsum fartseren, un im velen trefen beizen fil un tsores, un er vet zogen in yenem tog: far vor, vail main G‑t iz nisht tsvishen mir, hoben mich getrofen di dozike beizen. 18 un farborgen vel ich farborgen main ponem in yenem tog, far alem beizen vos er hot geton, az er hot zich gekert tsu fremde G‑ter. 19 un atsund shraibt ich oif dos dozike gezang, un leren es ois di kinder fun Yisroel; tu es arain in zeyer moil, kedei dos dozike gezang zol mir zain tsum eides kegen di kinder fun Yisroel. 20 az ich vel im brengen oif der erd vos ich hob tsugeshvoren zeyere elteren, vos flist mit milch un honik, un er vet esen un veren zat un fet, un vet zich keren tsu fremde G‑ter, un zei velen zei dinen, un velen mich farachten, un er vet farshteren main bris, 21 iz, az im velen trefen beizen fil un tsores vet dos dozike gezang zich opּrufen im in ponem tsum eides vorem es vet nisht fargesen veren fun dem moil fun zain zomen; vail ich veis zain teive, vi er bageit zich haint, noch eider ich hob im gebracht in dem land vos ich hob tsugeshvoren.

22 un Moshe hot oifgeshriben dos dozike gezang in yenem tog, un hot es oisgelernt di kinder fun Yisroel. 23 un er hot bafoilen Yehoshua dem zun fun Nun, un hot gezogt: zei shtark un fest, vorem du vest brengen di kinder fun Yisroel in dem land vos ich hob zei tsugeshvoren, un ich vel zain mit dir. b

24 un es iz geven, vi Moshe hot geendikt oifshraiben di verter fun der doziker torah in a buch, biz zeyer Suf, 25 azoi hot Moshe bafoilen di Leviim vos trogen dem orn fun Hashem's bris, azoi tsu zogen: 26 nemt dos dozike buch fun der torah, un ir zolt es avekleigen bein zeit fun dem orn fun dem bris fun Hashem Elokeichem, un es zol dorten zain tsum eides kegen dir. 27 vorem ich ken dain vidershpenikeit un dain harten naken; ze, haint, az ich leb noch mit ich, zeit ir geven vidershpּeniker akegen Hashem, un vi shoin noch main toit?c 28 zamlt ein tsu mir ale eltste fun eyere shvotim, un eyere oifzeer, un ich vel reden in zeyere oieren di dozike verter, un vel machen himel un erd eides kegen zei. 29 vorem ich veis, az fardorben vet ir fardorben veren noch main toit, un ir vet zich opkeren fun dem veg vos ich hob ich bafoilen, un ich vet geshen beiz in Suf fun di teg, vail ir vet ton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, im tsu dertserenen mit der tuung fun eyere hent.

30 un Moshe hot geredt in di oieren fun der gantser inzamlung fun Yisroel di verter fun dem doziken gezang biz zeyer Suf.

לב

haaziinu

farnemt ir himlen, un ich vel reden,

un zol heren di erd di reid fun main moil.

zol trifen vi regen main lernung,

zol rinen vi toi main vort;

vi a gusregen oif groz

un vi shpּreiregen oif kraitechts.

vorem dem nomen fun Hashem vel ich rufen;

git groiskeit tsu Elokeinu.

 

der felz – zain verk iz gants,

vail ale zaine vegen zainen recht;

an El fun getraishaft, un on umrecht,

gerecht un rechtfartik iz er.

iz fun im di fardarbung?d nain!

zaine kinder, zeyers iz der feler;

a krumer un fardreiter dor.

vilt ir azoi Hashem fargelten,

gemein un umklug folk?

iz er nisht dain foter vos hot dich gekoipen?

er – vos hot dich gemacht un eingerichtet?

 

gedenk di teg fun fartsaiten,

batracht fun dor-dores di yoren,

freg dain foter, er zol dir dertseilen,

daine zeknim, zei zolen dir zogen.

ven der Elyon hot bateilt di umes,

ven er hot tsesheidt di kinder fun mentshen,

hot er geshtelt di gemarken fun felker,

loit der tsol fun di kinder fun Yisroel.

vorem der Chelek fun Hashem iz zain folk,

Yaakov der teil fun zain nachle.

10 er hot im gefunen in midbar-land,

un in visten gevoi fun der vildernish,

im arumgeringlt, im oifgepּast,

im opgehit vi zain oigapּl.

11 vi an odler vekt zain nest,

flatert iber zaine yunge,

shpּreit zaine flederen un nemt zei,

trogt zei oif zain fligel –

12 hot Hashem alein im gefirt,

un nisht geven mit im a fremder G‑t.

13 er hot im gezetst oif di heichen fun der erd,

un er hot gegesen di fruchten fun feld;

un er hot im gemacht zoigen honik fun felz,

un eil fun kizlshtein;

14 shmant fun rinder, un milch fun shof,

mit fets fun lemer,

un viders fun Bashan un bek,

mit nirnfets fun veits;

un fun troibnbles trinkstu shoimiken vain.

 

15 un yeshurun iz fet gevoren un hot gebriket –

bist fet, bist dik, bist grob gevoren;

un er hot farlozt G-d vos hot im bashafen,

un geshendt dem felz fun zain hilf.

16 zei hoben im dertsernt mit kine mit fremdgeter,

mit umverdikeiten im derbeizert.

17 zei hoben makrev tsu di Shaddaim, un nisht tsu G‑t,

G‑ter vos zei hoben zei nisht gekent,

naie okorsht gekumene,

vos eyere elteren hoben zich far zei nisht geforcht.

18 on dem felz vos hot dich geboren hostu nisht gedacht,

un fargesen dem El vos hot dich gehat.

 

19 un Hashem hot gezen un hot faracht,

iber der dertserenung fun zaine zin un zaine techter.

20 un er hot gezogt: ich vel farborgen main ponem fun zei.

ich vel zen vos vet zain zeyer Suf;

vorem a farkerter dor zainen zei,

kinder on traishaft in zei.

21 zei hoben mich dertsernt mit kine

mit dem vos iz nisht kein G‑t,

mich derbeizert mit zeyere nishtikeiten,

un ich vel zei dertserenen mit kine mit vos zenen nisht a folk,

mit a narishem folk vel ich zei dertserenen.

22 vorem a faier iz ongetsunden in main noz,e

un es brent biz der tifer Shaul,

un fartsert di erd mit ir geveks,

un tseflamt di gruntfesten fun di berg.

23 ich vel oislozen oif zei beizen,

ich vel maine failen farlenden oif zei:

24 darung fun hunger, un tserung fun hits,

un bitere fest;

un dem tson fun chayes vel ich shiken oif zei:

mit gift fun di shtoibkrichers.

25 droisen vet aveknemen di shverd,

un in di kameren di eime;

i dem bechur i di meidl,

dem zoigediken miten graizgroen man.

 

26 ich volt gezogt: ich vel zei farlenden,

ich vel fartiliken fun mentshen zeyer Zecher;

27 ven ich forcht nisht dem sons dertserenung,

zeyere faint zolen nisht oisleigen falsh;

nisht zogen: undzer hant iz derhoiben,

un nisht Hashem hot dos altsding geton.

 

28 vorem a folk on barot zainen zei,

un nishto kein forshtandikeit in zei.

29 az zei volten klug geven, volten zei dos batracht,

zei volten baklert zeyer Suf:

30 vi ken einer yogen toizent,

un tsvei fartraiben Tzoan toizent,

ven nisht zeyer felz hot zei ibergegeben,

un Hashem hot zei ibergeentfert?

31 vorem nisht vi undzer felz iz zeyer felz;

un megen undzere sonem antsheiden.

32 vorem fun vainshtok fun Sodom iz zeyer vainshtok,

un fun di felder fun Amora (Gomorrah);

zeyere troiben zainen troiben fun gift,

bitere henglech zainen bai zei.

33 sam fun shlangen iz zeyer vain,

un umderbarimdik pּipּernotergift.

34 far vor, dos iz bahalten bai mir,

farchasmet in maine shatskameren;

35 ich halt nekome un batsolung

far der tsait ven zeyer fus vet zich oisglitshen;

vorem nont iz der tog fun zeyer broch,

un ilik kumt vos iz ongebreit far zei.

36 vorem Hashem vet zich onnemen far zain folk,

un oif zaine knecht zich derbarimen,

ven er zet az oisgegangen iz di kraft,

un kein mutermentsh iz nishto;

37 un er vet zogen: vu zainen zeyere G‑ter,

der felz vos zei hoben zich geshitst in im?

38 vos hoben dos fets fun zeyere shlachtopּfer gegesen,

getrunken dem vain fun zeyer gisopּfer?

zolen zei oifshtein un ich helfen;

zol er zain iber ich a farborgenish.

 

39 zet atsund az ich, ich bin dos,

un nishto kein G‑t mit mir;

ich teit un mach lebedik,

ich farvund un ich heilf,

un fun main hant iz nishto ver zol matsl zain.

40 vorem ich heib tsum himel main hant,

un zog: azoi vi ich leb eibik,

41 ven ich sharf dem blits fun main shverd,

un main hant vet tsum mishpot zich nemen,

vel ich umkeren nekome tsu maine faint,

un maine sonem vel ich batsolen.

42 ich vel onshikuren maine failen mit blut,

un main shverd vet zich onesen mit fleish –

mit blut fun dershlogene un gefangene,

mit di langhorike kef fun dem faint.

43 bazingt, ir umes, zain folk,

vorem faran blut fun zaine knecht vet er zich noikem zain,

un nekome vet er umkeren tsu zaine faint,

un fargitiken zain land un zain folk.

44 un Moshe iz gekumen un hot geredt ale verter fun dem doziken gezang in di oieren fun folk, er un Hoshea der zun fun Nun. 45 un vi Moshe hot geendikt reden ale di dozike verter tsu gants Yisroel, 46 hot er tsu zei gezogt: leigt tsu ier harts tsu ale verter vos ich zog ich haint on, az ir zolt zei bafelen tsu eyere kinder, tsu hiten tsu ton ale verter fun der doziker torah. 47 vorem dos iz nisht a hoil gereid far ich, naiert dos iz ier leben, un durch der doziker zach vet ir maarich-iomim zain oif der erd vos ir geit ahin ariber dem Yarden, zi tsu arben.

48 un Hashem hot geredt in dem doziken eigenem tog tsu Mosheen, azoi tsu zogen: 49 gei aroifblikendik tsu dem doziken barg Avarim, dem barg Nevo vos in land Moav, vos akegen Yericho, un kuk on dos land Kenaan vos ich gib tsu di kinder fun Yisroel far an eigentum.

50 un shtarb oif dem barg vos du Gaist ahin aroifblikendik, un ver ingezamlt tsu dain folk, azoi vi dain bruder Aharon iz geshtorben oifen barg Hor, un iz ingezamlt gevoren tsu zain folk. 51 far vos ir hot gefelsht on mir tsvishen di kinder fun Yisroel, baim vaser fun merivet-Kadesh, in midbar Tzin, far vos ir hot mich nisht geheilikt tsvishen di kinder fun Yisroel. 52 nor fun der veiten vestu zen dos land, ober kumen ahin vestu nisht, in dem land vos ich gib tsu di kinder fun Yisroel.

לג

uazֹt habrochoh

un dos iz di brocha vos Moshe der man fun G‑t hot gebentsht di kinder fun Yisroel far zain toit.g

 

un er hot gezogt:

Hashem iz fun Sinai gekumen,

un oifgeshaint fun Seir oif zei;

er hot aroisgeshralt fun barg Paran,

un gekumen fun di heilike tsentoiznten,

in zain rechter hant a faierdik gezets far zei.

yo, du libhaber fun di shvotim,

ale zeyere heilike zainen bai dain hant;

un zei ligen tsu daine fis,

zei nemen oif daine reid.

a torah hot undz Moshe bafoilen,

a yerushe far der inzamlung fun Yaakov.

un a melech iz geven in yeshurun,

ven di kef fun folk hoben zich farzamlt,

in einem ale shvotim fun Yisroel.

 

leben zol Reuven un nisht shtarben,

un zaine mentshen zolen nisht zain getseilte.

 

un dos oif Yehudah; un er hot gezogt:

her tsu, Hashem, dem kol fun Yehudah,

un tsu zain folk zolstu im brengen;

zaine hent zolen far im shtraiten,

un a hilf fun zaine faint zolstu zain.

 

un oif Levi hot er gezogt:

daine Urim-utumim tsu dain frumen man,

vos du host im in Massah gepּruvet,

im geshtroft faran vaser fun Merivat-Kadesh;

vos hot gezogt oif zain foter un oif zain muter:

ich hob zei nisht gezen;

un hot zaine brider nisht derkent,

un zaine kinder nisht gevolt visen;

vorem zei hoben gehit dain vort,

un dain bris hoben zei gehalten.

10 zei lernen daine gezetsen Yaakoven,

un dain torah Yisroelen;

zei tuen vairech in dain noz,

un gantsopּfer oif dain mizbeyech.

11 bentsh, Hashem, zain farmeg,

un dos verk fun zaine hent zolstu baviliken;

tsehak di lenden fun zaine faint,

az zaine sonem zolen nisht oifshtein.

 

12 oif Binyamin hot er gezogt:

der balibter fun Hashem

vet ruen bai im in zicherkeit;

er bashiremt im a gantsen tog,

un tsvishen zaine akslen tut er ruen.

 

13 un oif Yosef hot er gezogt:

gebentsht fun Hashem zol zain land zain,

miten teyersten fun himel, mit toi,

un miten tehum vos hoiert unten;

14 un mit teyerste fruchten fun zun,

un mit teyersten geveks fun Livnah;

15 un miten besten fun di alte berg,

un miten teyersten fun di eibike heichen;

16 un miten teyersten fun der erd un ir fulkait,

un bavilikung fun dem vos hot in Doren geres.

zol es kumen oifen kop fun Yosef,

un oifen shpּits kop fun dem firsht fun zaine brider.h

17 zain ershtgeborener oks, er hot pracht,

un herner fun a vizltir zainen zaine herner;

mit zei vet er shtoisen di felker,

di Akan fun der erd mitanander;

un dos zainen di tsentoiznten fun Ephrayim,

un dos zainen di toiznten fun Menasheh.

 

18 un oif Zevulun hot er gezogt:

frai zich, Zevulun, bai dain aroisgein,

un Yissakhar, in daine getselten.

19 felker velen zich trefen oifen barg,

dort velen zei shlachten shlachtopּfer fun gerechtikeit;

vorem di shefe fun yemen velen zei zoigen,

un di farborgene oitseres fun zamd.

 

20 un oif Gad hot er gezogt:

geloibt der vos derbreitert Gad!

azoi vi a leibinte rut er,

un fartsukt dem orem un dem sharben.

21 un er hot oisgekukt dos ershte far zich,

vail dort iz der Chelek far a hersher bahalten.

ober er iz gekumen forois faran folk;

di gerechtikeit fun Hashem hot er geton,

un zaine mishpotim, in einem mit Yisroel.

 

22 un oif Dan hot er gezogt:

Dan iz a yunger laib,

er shpּringt fun Bashan arois.

 

23 un oif Naphtali hot er gezogt:

Naphtali, zat mit bavilikung,

un ful mit der brocha fun Hashem,

der yam un dem dorem tu arben!

 

24 un oif Asher hot er gezogt:

gebentshter fun ale zin zol zain Asher,

balibt zol er zain bai zaine brider,

un boden in eil zain fus.

25 aizen un kuper daine riglen,

un vi daine teg dain shtarkeit.

 

26 nishto aza vi hoel, yeshurun;

er rait oif di himlen dir tsu hilf,

un in zain groiskeit oif di volken.

27 a bashitsung iz der eibiker G‑t,

un fun unten zenen di eibike orems.

un er hot fartriben dem faint fun far dir,

un geheisen: fartilik!

 

28 un Yisroel rut in zicherkeit,

opgezundert – der kval fun Yaakov,

in a land fun tevuh un vain;

un zaine himlen trifen toi.

29 voil dir, Yisroel, ver iz dain glaichen?

a folk geholfen durch Hashem –

dem shild fun dain hilf,

un dem vos iz di shverd fun dain groiskeit!

un daine faint velen ingein far dir,

un du vest oif zeyere heichen treten.

לד

un Moshe iz aroifgegangen fun di pּloinen fun Moav tsum barg Nevo, oifen shpּits Pisgah vos akegen Yericho; un Hashem hot im gevizen dos gantse land Gilad biz Dan; un gants Naphtali, un dos land Ephrayim un Menasheh, un dos gantse land Yehudah biz dem hintershten yam. un dem dorem, un di [Yarden]-gegent, dem tal fun Yericho, der shtot fun teitlbeimer, biz Tzuar. un Hashem hot tsu im gezogt: dos iz dos land vos ich hob geshvoren tsu Avrahamen, tsu Yitzchaken, un tsu Yaakoven, azoi tsu zogen: tsu dain zomen vel ich es geben. ich hob dich gelozt zen mit daine oigen, ober ahin ariberkumen vestu nisht.

un Moshe der knechti fun Hashem iz dorten geshtorben, in land Moav, loit dem moil fun Hashem.j un me hot im bagroben in tal, in land Moav, akegen Beit-Peor; un kein mentsh veis nisht zain keyver biz oif haintiken tog.

un Moshe iz geven hundert un tsvantsik yor alt, ven er iz geshtorben; zain oig iz nisht geven tunkel, un zain frishkeit iz nisht avek.

un di kinder fun Yisroel hoben baveint Mosheen in di pּloinen fun Moav draisik teg, biz di teg fun troiergevein noch Mosheen hoben zich geendikt.

un Yehoshuak der zun fun Nun iz geven ful mit dem Gaist fun chochme, vail Moshe hot ongelent oif im zaine hent; un di kinder fun Yisroel hoben zich tsugehert tsu im, un hoben geton azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen.

10 un es iz nisht oifgeshtanen in Yisroel noch aza novi vi Moshe, vos Hashem hot zich derkent tsu im ponem el ponem; 11 in ale tseichens un vunder vos Hashem hot im geshikt ton in land Mitsrayim, tsu Pharaohen, un tsu ale zaine knecht, un tsu zain gantsen land;

12 un in al der shtarker hant, un in al der groiser forchtikeit, vos Moshe hot bavizen far di oigen fun gants Yisroel.

JOS - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023

Yehoshua

Yehoshua

Yehoshua

Yehoshua

א

un es iz geven noch dem toitl fun Moshe dem knecht fun Hashem,m hot Hashem gezogt tsu Yehoshuan dem zun fun Nun, dem badiner fun Mosheen, azoi tsu zogen: Moshe main knechto iz geshtorben; un atsund shtei oif, un gei ariber dem doziken Yarden, du un dos dozike gantse folk, tsu dem land vos ich gib zei – di kinder fun Yisroel. yetveder ort vos ier fustrit vet deroif treten, hob ich ich im gegeben, azoi vi ich hob geredt tsu Mosheen. fun dem midbar, un dem doziken Levanon, un bizen groisen taich, dem taich Parah, dos gantse land fun di Chetim, un bizen yam-hagodul, tsu zun-untergang, vet zain ier gemark. keiner vet nisht bashtein far dir ale teg fun dain leben; azoi vi ich bin geven mit Mosheen, vel ich zain mit dir; ich vel dich nisht oplozen un dich nisht farlozen. zei shtark un fest, vorem du vest dos dozike folk machen arben dos land vos ich hob geshvoren zeyere elteren zei tsu geben. nor zei zeyer shtark un fest tsu hiten tsu ton azoi vi di dozike gantse torah vos Moshe main knecht hot dir bafoilen; zolst derfun nisht opkeren rechts oder links, kedei zolst bagliken umetum vu du vest gein. dos dozike buch fun der torah zol zich nisht opton fun dain moil, un zolst trachten derfun tog un nacht, kedei zolst hiten tsu ton azoi vi alts vos shteit geshriben derin; vorem dentsmol vestu matsliech zain in daine vegen, un dentsmol vestu bagliken. far vor, ich zog dir on: zei shtark un fest, zolst nisht forchten un nisht angsten, vorem Hashem dain G‑t iz mit dir umetum vu du vest gein.p

10 hot Yehoshua bafoilen di oifzeer fun folk, azoi tsu zogen: 11 geit durch in lager, un bafelt dem folk, azoi tsu zogen: greit ich on tserung, vorem in drai teg arum geit ir ariber dem doziken Yarden, tsu kumen arben dos land vos Hashem Elokeichem git ich, es tsu arben.

12 un tsu di Reuvenim, un tsu di Gadim, un tsum halben sheyvet Menasheh, hot Yehoshua gezogt, azoi tsu zogen: 13 gedenkt di zach vos Moshe der knecht fun Hashemq hot ich bafoilen, azoi tsu zogen: Hashem Elokeichem bares ich, un vet ich geben dos dozike land. 14 zolen eyere vaiber, eyere kleine kinder, un ier fich, blaiben in dem land vos Moshe hot ich gegeben oif der zeit Yarden, un ir, ale heldishe giborim, zolt aribergein bavofnte forois far eyere brider, un zei helfen. 15 biz vanen Hashem vet baruen eyere brider azoi vi ich, un oich zei velen arben dos land vos Hashem Elokeichem git zei. dentsmol vet ir zich umkeren tsu dem land fun ier arbung, un vet es arben – vos Moshe der knecht fun Hashemr hot ich gegeben oif der zeit Yarden, tsu zunoifgang.

16 hoben zei geentfert Yehoshuaen, azoi tsu zogen: alts vos du host undz bafoilen, velen mir ton, un umetum vu du vest undz shiken, velen mir gein. 17 genoi vi mir hoben tsugehert tsu Mosheen, azoi velen mir tsuheren tsu dir; zol nor Hashem dain G‑t zain mit dir, azoi vi er iz geven mit Mosheen. 18 itlecher man vos vet vidershpּeniken dain moil, un vet nisht tsuheren daine verter, loit alts vos du vest im bafelen, zol geteit veren; nor zei shtark un fest.

ב

un Yehoshuas der zun fun Nun hot geshikt fun Sheetim tsvei mentshen oiskukers shtilerheit, azoi tsu zogen: geit zet dos land, un Yericho. zainen zei gegangen, un zainen gekumen in hoiz fun a froi a zoine vos ir nomen iz geven Rachav, un hoben zich dorten geleigt. iz ongezogt gevoren dem melech fun Yericho, azoi tsu zogen: ze, mentshen zainen gekumen aher di nacht fun di kinder fun Yisroel, oistsuforshen dos land. hot der melech fun Yericho geshikt tsu Rachaven, azoi tsu zogen: gib arois di mentshen vos zainen gekumen tsu dir, di vos zainen gekumen in dain hoiz, vorem oistsuforshen dos gantse land zainen zei gekumen. – un di froi hot genumen di tsvei mentshen, un hot zei bahalten. – un zi hot gezogt: yo, di mentshen zainen gekumen tsu mir, ober ich hob nisht gevust fun vanen zei zainen; un es iz geven, vi me hot gezolt farshlisen dem toier, az es iz gevoren fintster, azoi zainen di mentshen aroisgegangen; ich veis nisht vuhin di mentshen zainen gegangen; yogt zei noch oif gich, vorem ir vet zei oniogen.

ober zi hot zei gehat aroifgefirt oifen doch, un zei bahalten in flaksshteklech vos zainen geven oisgeleigt bai ir oifen doch. un di mentshen hoben zei nochgeiogt oifen veg fun Yarden, tsu di iberforen; un dem toier hot men farshlosen nochdem vi es zainen aroisgegangen di vos hoben zei nochgeiogt.

un eider zei hoben zich geleigt, iz zi aroifgegangen tsu zei oifen doch, un zi hot gezogt tsu di mentshen: ich veis, az Hashem hot ich gegeben dos land, un az ier eime iz gefalen oif undz, un az ale bavoiner fun land zainen tsegangen gevoren far ich. 10 vorem mir hoben gehert vi Hashem hot oisgetriknt di vaseren fun Yam Suf fun far ich, bai ier aroisgein fun Mitsrayim, un vos ir hot geton tsu di tsvei Molechim fun dem Imri vos oif yener zeit Yarden, tsu sichunen un tsu Ogen, vos ir hot zei farvist. 11 un vi mir hoben gehert azoi iz tsegangen undzer harts, un in keinem iz mer an otem nisht gebliben fun vegen ich; vorem Hashem Elokeichem er iz G‑t in himel oiben, un oif der erd unten. 12 un atsund shvert mir, ich bet ich, bai Hashem, vail ich hob geton chesed mit ich, az ir oich vet ton chesed mit main foters hoiz; un ir zolt mir geben an emesen tseichen, 13 az ir vet lozen leben main foter un main muter, un maine brider un maine shvester, un ale vos geheren tsu zei, un ir vet matsl zain undzere nefoshes fun toit.t

14 hoben di mentshen tsu ir gezogt: undzer nefesh anshtotu ich tsum toit, oib ir vet nisht oiszogen di dozike zach undzere! un es vet zain, az Hashem vet undz geben dos land, velen mir ton mit dir chesed un traishaft.

15 hot zi zei aropּgelozen mit a shtrik durchen fentster; vorem ir hoiz iz geven in der vant fun der shtottoier, un zi hot gevoint in dem moier. 16 un zi hot tsu zei gezogt: geit tsum barg tsu, kedei di nochioger zolen ich nisht ontrefen; un ir zolt ich bahalten dorten drai teg, biz di nochioger keren zich um; un dernoch vet ir gein oif ier veg.

17 hoben di mentshen tsu ir gezogt: mir velen zain rein fun dain doziker shvue vos du host undz bashvoren. 18 ot vi mir kumen in land, zolstu di shnur fun dem doziken roiten fodem onbinden in dem fentster vos du host undz aropּgelozen durch im, un dain foter un dain muter, un daine brider, un dos gantse hoiz fun dain foter, zolstu inzamlen tsu dir in hoiz.

19 un es vet zain, itlecher vos vet aroisgein fun di tiren fun dain hoiz deroisen, vet zain blut zain oif zain kop, un mir velen zain rein; ober itlecher vos vet zain bai dir in hoiz, vet zain blut zain oif undzer kop, oib a hant vet zain oif im.

20 oib ober du vest oiszogen di dozike zach undzere, velen mir zain rein fun dain shvue vos du host undz bashvoren.

21 hot zi gezogt: vi eyere verter, azoi zol zain. un zi hot zei aroisbaleit, un zei zainen avekgegangen. un zi hot ongebunden di roite shnur in fentster.

22 un zei zainen gegangen, un zainen gekumen tsum barg, un zainen dorten gezesen drai teg, biz di nochiogers hoben zich umgekert. un di nochiogers hoben gezucht oifen gantsen veg, un hoben nisht gefunen.

23 un di tsvei mentshen hoben zich umgekert, un hoben aropּgenidert fun barg, un zainen aribergegangen un gekumen tsu Yehoshua dem zun fun Nun, un hoben im dertseilt alts vos zei hot getrofen. 24 un zei hoben gezogt tsu Yehoshuaen: far vor, Hashem hot gegeben in undzer hant dos gantse land; un oich zainen di bavoiner fun land tsegangen gevoren far undz.

ג

un Yehoshuav hot zich gefedert in der peire, un zei hoben getsoigen fun Sheetim, un zainen gekumen bizen Yarden, er un ale kinder fun Yisroel; un zei hoben dorten genechtikt eider zei zainen aribergegangen.

un es iz geven tsum Suf fun drai teg, zainen di oifzeer durchgegangen in lager, un zei hoben bafoilen dem folk, azoi tsu zogen: vi ir zet dem orn fun bris fun Hashem Elokeichem, un di koyanim fun sheyvet Levi trogen im, azoi zolt ir tsien fun ier ort, un gein noch im – nor vait zol zain tsvishen ich un tsvishen im, arum tsvei toizent ilen oifen mos; ir zolt nisht genenen tsu im – kedei ir zolt visen dem veg vos ir zolt oif im gein, vorem ir zeit nisht durchgegangen oif dem veg nechten-eyernechten.

un Yehoshua hot gezogt tsum folk: heilikt ich, vorem morgen vet Hashem ton tsvishen ich vunder. un Yehoshua hot gezogt tsu di koyanim, azoi tsu zogen: trogt dem orn fun bris, un geit forois faran folk. hoben zei getrogen dem orn fun bris, un zainen gegangen forois faran folk.

un Hashem hot gezogt tsu Yehoshuaen: haintiken tog vel ich onheiben dich greisen far di oigen fun gants Yisroel, kedei zei zolen visen, az azoi vi ich bin geven mit Mosheen, vel ich zain mit dir. un du zolst bafelen di koyanim vos trogen dem orn fun bris, azoi tsu zogen: vi ir kumt tsum breg vaser fun Yarden, zolt ir in Yarden zich opּshtelen.

hot Yehoshua gezogt tsu di kinder fun Yisroel: genent aher, un hert di verter fun Hashem Elokeichem. 10 un Yehoshua hot gezogt: durch dem vet ir visen, az der lebediker El iz tsvishen ich, un fartraiben vet er fartraiben fun far ich dem Kenaani, un dem Chitti, un dem Chivi, un dem Perizzi, un dem Girgashi, un dem Imri, un dem Yevusi. 11 ot geit der orn fun bris fun dem Har (adoinw) fun der gantser erd ariber ich forois iberen Yarden.

12 un atsund, nemt ich tsvelf mener fun di shvotim fun Yisroel, tsu ein man, tsu ein man fun a sheyvet. 13 un es vet zain, vi di fustrit fun di koyanim, vos trogen dem orn fun Hashem dem Har (adoinx) fun der gantser erd, ruen in di vaseren fun Yarden, azoi velen di vaseren fun Yarden farshniteny veren – di vaseren vos nideren arop fun oiben – un zei velen blaiben shtein in ein hoifen.

14 un es iz geven, vi dos folk hot getsoigen fun zeyere getselten aribertsugein dem Yarden, mit di koyanim, vos hoben getrogen dem orn fun bris, forois faran folk, 15 un vi di treger fun orn zainen gekumen bizen Yarden, un di fis fun di koyanim, vos hoben getrogen dem orn, hoben zich eingetunkt in breg vaser – vorem der Yarden iz ful iber ale zaine bregen ale teg fun shnit – 16 azoi hoben di vaseren, vos nideren arop fun oiben, zich opgeshtelt; zei zainen gebliben shtein in ein hoifen, zeyer vait fun der shtot Adam vos leben Tzartan; un di vos nideren arop tsu dem yam fun pּloin, dem Yam HaMelach, zainen in gantsen farshnitenz gevoren; un dos folk iz aribergegangen akegen Yericho. 17 un di koyanim, vos hoben getrogen dem orn fun Hashem's bris, zainen geshtanen fest oif trikenish in miten Yarden; un gants Yisroel zainen aribergegangen oif trikenish, biz dos gantse folk hot geendikt aribergein dem Yarden.

ד

un es iz geven, az dos gantse folk hot geendikt aribergein dem Yarden, hot Hashem gezogt tsu Yehoshuaen,a azoi tsu zogen: nemt ich fun folk tsvelf mener, tsu ein man, tsu ein man fun a sheyvet. un bafelt zei, azoi tsu zogen: nemt ich fun danen, fun miten Yarden, fun vu di fis fun di koyanim zainen geshtanen fest, tsvelf shteiner, un ir zolt zei ariberbrengen mit ich, un zei avekleigen in dem nachtlager vos ir vet drinen nechtiken di nacht.

un Yehoshua hot gerufen di tsvelf mener, vos er hot ongebreit fun di kinder fun Yisroel, tsu ein man, tsu ein man fun a sheyvet, un Yehoshua hot tsu zei gezogt: geit ariber tsu dem orn fun Hashem Elokeichem, in miten Yarden, un nemt ich itlecher a shtein oif zain aksl, loit der tsol fun di shvotim fun di kinder fun Yisroel; kedei dos zol zain a tseichen tsvishen ich; az eyere kinder velen shpּeter ahin fregen, azoi tsu zogen: vos zainen ich di dozike shteiner? zolt ir zei zogen: vail di vaseren fun Yarden zainen farshnitenb gevoren far dem orn fun Hashem's bris; ven er iz aribergegangen iberen Yarden iz farshniten gevoren dos vaser fun Yarden; un di dozike shteiner velen zain far a dermonung tsu di kinder fun Yisroel biz eibik.

un di kinder fun Yisroel hoben azoi geton, azoi vi Yehoshua hot bafoilen; un zei hoben genumen tsvelf shteiner fun miten Yarden, azoi vi Hashem hot geredt tsu Yehoshuaen, loit der tsol fun di shvotim fun di kinder fun Yisroel, un zei hoben zei aribergetrogen mit zich tsu dem nachtlager, un zei avekgeleigt dorten.

un tsvelf shteiner hot Yehoshua oifgeshtelt in miten Yarden, oif dem ort vu di fis fun di koyanim, vos hoben getrogen dem orn fun bris, zainen geshtanen; un zei zainen dorten biz oif haintiken tog. 10 un di koyanim vos hoben getrogen dem orn, zainen geshtanen in miten Yarden, biz es iz oisgefirt gevoren altsding vos Hashem hot bafoilen Yehoshuaen tsu reden tsum folk, azoi vi alts vos Moshe hot bafoilen Yehoshuaen. un dos folk hot geailt un iz aribergegangen. 11 un es iz geven, vi dos gantse folk hot geendikt aribergein, azoi iz aribergegangen der orn fun Hashem un di koyanim faran folk.

12 un di kinder fun Reuven, un di kinder fun Gad, un der halber sheyvet Menasheh, zainen aribergegangen bavofnte forois far di kinder fun Yisroel, azoi vi Moshe hot tsu zei geredt. 13 arum fertsik toizent bavofnte cheil zainen aribergegangen far Hashem's ongezicht oif milchome, tsu di pּloinen fun Yericho.

14 in yenem tog hot Hashem gegreist Yehoshuaen far di oigen fun gants Yisroel, un zei hoben moire gehat far im azoi vi zei hoben moire gehat far Mosheen, ale teg fun zain leben.

15 un Hashem hot gezogt tsu Yehoshuaen, azoi tsu zogen: 16 bafel di koyanim vos trogen dem orn fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},c zei zolen aroifgein fun Yarden.

17 hot Yehoshua bafoilen di koyanim, azoi tsu zogen: geit aroifblikendik fun Yarden. 18 un es iz geven, az di koyanim, vos hoben getrogen dem orn fun Hashem's bris, zainen aroifgegangen fun miten Yarden, vi di fustrit fun di koyanim hoben zich oifgehoiben oif der yaboshe, azoi hoben di vaseren fun Yarden zich umgekert oif zeyer ort, un zainen gegangen iber ale zaine bregen azoi vi nechten-eyernechten.

19 un dos folk iz aroifgegangen fun Yarden in tsenten tog fun ershten chodesh, un zei hoben geres in Gilgal, in mizrech-ek fun Yericho.

20 un di dozike tsvelf shteiner, vos zei hoben aroisgenumen fun Yarden, hot Yehoshua oifgeshtelt in Gilgal. 21 un er hot gezogt tsu di kinder fun Yisroel, azoi tsu zogen: az eyere kinder velen shpּeter ahin fregen zeyere elteren, azoi tsu zogen: vos zainen di dozike shteiner? 22 zolt ir machen visen eyere kinder, azoi tsu zogen: oif trikenish iz Yisroel aribergegangen dem doziken Yarden.

23 vorem Hashem Elokeichem hot oisgetriknt di vaseren fun Yarden fun far ich, biz ir zeit aribergegangen, azoi vi Hashem Elokeichem hot geton tsum Yam Suf, vos er hot oisgetriknt fun far undz, biz mir zainen aribergegangen; 24 kedei ale felker fun der erd zolen visen di hant fun Hashem az zi iz shtark; kedei ir zolt moire hoben far Hashem Elokeichem ale teg.

ה

un es iz geven, vi di Molechim fun dem Imri vos oif der zeit Yarden, tsu mayrev, un ale Molechim fun dem Kenaani vos baim yam, hoben gehert az Hashem hot oisgetriknt di vaseren fun Yarden fun far di kinder fun Yisroel, biz zei zainen aribergegangen, azoi iz zeyer harts tsegangen, un an otem iz mer nisht gebliben in zei fun vegen di kinder fun Yisroel.

in yener tsait hot Hashem gezogt tsu Yehoshuaen:d mach dir shteinerne mesers, un mal vider di kinder fun Yisroel, a tsveit mol. hot Yehoshua zich gemacht shteinerne mesers, un hot gemalt di kinder fun Yisroel in giveat-hoearolot.

un dos iz di zach far vos Yehoshua hot gemalt: dos gantse folk vos iz aroisgegangen fun Mitsrayim, di manspּarshoinen, ale krigslait, zainen oisgeshtorben in der midbar unter vegens noch zeyer aroisgein fun Mitsrayim. vorem dos gantse folk vos zainen aroisgegangen, zainen geven gemalt, ober dos gantse folk vos zainen geboren gevoren in der midbar unter vegens noch zeyer aroisgein fun Mitsrayim, hot men nisht gemalt. vorem fertsik yor zainen di kinder fun Yisroel gegangen in der midbar, biz es iz farlendt gevoren di gantse ume, di krigslait vos zainen aroisgegangen fun Mitsrayim, vos hoben nisht tsugehert tsu dem kol fun Hashem, di vos Hashem hot zei geshvoren, zei nisht tsu lozen zen dos land vos Hashem hot geshvoren zeyere elteren, undz tsu geben, a land vos flist mit milch un honik; nor zeyere kinder hot er oifgeshtelt anshtote zei. zei hot dos Yehoshua gemalt, vail zei zainen geven umbashniten, vorem me hot zei nisht gemalt unter vegens.

un es iz geven, az dos gantse folk hoben geendikt zich malen, zainen zei gezesen oif zeyer ort in lager biz zei zainen gezunt gevoren.

un Hashem hot gezogt tsu Yehoshuaen: haint hob ich aropgekaiklt fun ich di charpe fun Mitsrayim. derum ruft men yenem ort Gilgal biz oif haintiken tog.

10 un di kinder fun Yisroel hoben geres in Gilgal; un zei hoben gemacht dem korben-peּsach in fertsnten tog fun chodesh, in ovent, in di pּloinen fun Yericho. 11 un zei hoben gegesen fun der tevuh fun land oif morgen nochen korben-peּsach, matsus un gebrente zangen, in dem doziken eigenem tog. 12 un der man hot oifgehert oif morgen, az zei hoben gegesen fun der tevuh fun land; un di kinder fun Yisroel hoben mer nisht gehat kein man; un zei hoben gegesen fun der tevuh fun land Kenaan in yenem yor.

13 un es iz geven, az Yehoshua iz geven in Yericho, hot er oifgehoiben zaine oigen un gezen, ersht a man shteit akegen im, mit zain shverd aroisgetsoigen in zain hant. iz Yehoshua tsugegangen tsu im, un hot tsu im gezogt: bistu far undz, oder far undzere faint? 14 hot er geentfert: nain, naiert ich bin der shaׂr-tsobo fun Hashem; okorsht bin ich gekumen. iz Yehoshua gefalen oif zain ponem tsu der erd, un hot zich gebukt, un hot tsu im gezogt: vos vil main Har reden tsu zain knecht?

15 hot der cheil-lider fun Hashem gezogt tsu Yehoshuaen: tsi arop dain shuch fun dain fus, vorem der ort vos du shteist oif im, er iz heilik. un Yehoshua hot azoi geton.f

ו

un Yericho iz geven farshpּart un farshlosen fun vegen di kinder fun Yisroel; nisht arois un nisht arain.

hot Hashem gezogt tsu Yehoshuaen:g ze, ich hob gegeben in dain hant Yericho un ir melech, di shtarke giborim. zolt ir, ale milchome-lait, arumgein di shtot rund arum ein mol. azoi zolstu ton zeks teg. un ziben koyanim zolen trogen ziben shoifres fun viders far dem orn; un oifen zibeten tog zolt ir arumgein di shtot ziben mol; un di koyanim zolen blozen in di shoifres. un es vet zain, ven me git an oisgetsoigenem bloz miten haren fun vider, vi ir hert dem kol fun Shepher, zol dos gantse folk Shealen a groise shalung, un di moier fun der shtot vet infalen unter zich, un dos folk vet aroifgein itlecher akegen zich.

hot Yehoshua der zun fun Nun gerufen di koyanim, un er hot tsu zei gezogt: trogt dem orn fun bris, un ziben koyanim zolen trogen ziben shoifres fun viders far dem orn fun Hashem. un er hot gezogt tsum folk: tsit, un geit arum di shtot, un di bavofnte zolen tsien far dem orn fun Hashem.

iz geshen azoi vi Yehoshua hot ongezogt dem folk; un di ziben koyanim, vos hoben getrogen di ziben shoifres fun viders far Hashem, hoben getsoigen, un geblozen in di shoifres, un der orn fun Hashem's bris iz gegangen noch zei. un di bavofnte zainen gegangen far di koyanim, vos hoben geblozen in di shoifres, un der hinter-cheil iz gegangen noch dem orn; gegangen un geblozen in di shoifres.

10 un dem folk hot Yehoshua bafoilen, azoi tsu zogen: ir zolt nisht Shealen, un nisht lozen heren ier kol, un a vort zol nisht aroisgein fun ier moil, biz dem tog vos ich zog tsu ich: shalt! dentsmol zolt ir Shealen.

11 un er hot gelozt dem orn fun Hashem arumgein di shtot rund arum ein mol; un zei zainen tsurikgekumen in lager, un hoben genechtikt in lager.

12 un Yehoshua hot zich gefedert in der peire; un di koyanim hoben getrogen dem orn fun Hashem. 13 un di ziben koyanim, vos hoben getrogen di ziben shoifres fun viders far dem orn fun Hashem, zainen gegangen nochanand un geblozen in di shoifres, un di bavofnte zainen gegangen zei forois, un der hinter-cheil iz gegangen noch dem orn fun Hashem; gegangen un geblozen in di shoifres. 14 oich oifen tsveiten tog zainen zei arumgegangen di shtot ein mol, un zich umgekert in lager. azoi hoben zei geton zeks teg. 15 un es iz geven oifen zibeten tog, hoben zei zich gefedert vi der frimorgen iz oifgegangen, un zei zainen arumgegangen di shtot oifen doziken shteiger ziben mol; 16 bloiz in yenem tog zainen zei arumgegangen di shtot ziben mol. un es iz geven baim zibeten mol, hoben di koyanim geblozen in di shoifres, un Yehoshua hot gezogt tsum folk: shalt! vorem Hashem hot ich gegeben di shtot. 17 un di dozike shtot zol zain Chorem tsu Hashem, zi un alts vos in ir; nor Rachav di zoine zol blaiben leben, zi un ale vos bai ir in hoiz, vail zi hot bahalten di shluchim vos mir hoben geshikt. 18 un ir hit ich nor fun dem Chorem, ir zolt alein nisht veren Chorem, az ir vet nemen fun dem Chorem, un machen dem lager fun Yisroel tsu Chorem, un im farumgliken. 19 un dos gantse zilber un gold, un kuperne un izerne keilim, dos zol zain heilik tsu Hashem; in shats fun Hashem zol es arain.

20 hot dos folk geshalt, un me hot geblozen in di shoifres. un es iz geven, vi dos folk hot gehert dem kol fun Shepher, azoi hot dos folk geshalt a groise shalung, un di moier iz ingefalen unter zich, un dos folk iz aroifgegangen in shtot itlecher akegen zich; un zei hoben batsvungen di shtot.

21 un zei hoben farvist alts vos in shtot, fun a man biz a froi, fun yung biz alt, un biz an oks, un a Shaaphs,h un an eizl, miten sharf fun shverd.

22 un tsu di tsvei mener vos hoben oisgekukt dos land hot Yehoshua gezogt: geit arain in hoiz fun der froi der zoine, un firt arois fun dorten di froi, un ale vos geheren tsu ir, azoi vi ir hot ir geshvoren.

23 zainen di yungelait di oiskukers araingegangen, un hoben aroisgefirt Rachaven, un ir foter un ir muter, un ire brider, un ale vos hoben gehert tsu ir, oich ir gantse mishpoche hoben zei aroisgefirt, un zei ibergelozt deroisen fun lager fun Yisroel. 24 un di shtot hoben zei farbrent in faier mit alts vos in ir; bloiz dos zilber un dos gold, un di kuperne un izerne keilim, hoben zei opgegeben in shats fun Hashem's hoiz. 25 un Rachav di zoine, un ir foters hoizgezint, un ale vos hoben gehert tsu ir, hot Yehoshua gelozt leben, un zi iz gebliben tsvishen Yisroel biz oif haintiken tog; vail zi hot bahalten di shluchim vos Yehoshua hot geshikt oistsukuken Yericho.

26 un Yehoshua hot bashvoren in yener tsait, azoi tsu zogen: farsholten far Hashem der man vos vet oifshtein un vet opּboien di dozike shtot Yericho! mit dem leben fun zain bechor zol er leigen ir gruntfest, un mit zain yingsten zol er arainshtelen ire tiren.

27 un Hashem iz geven mit Yehoshuaen, un zain Shem iz geven in gantsen land.

ז

un di kinder fun Yisroel hoben gefelsht a felshung in dem Chorem, un Achan der zun fun Carmi dem zun fun Zavdi, dem zun fun Zerachen, fun sheyvet Yehudah, hot genumen fun dem Chorem, un der tsoreni fun Hashem hot gegrimt oif di kinder fun Yisroel.

un Yehoshuaj hot geshikt mentshen fun Yericho kein Ai vos leben beit-Aven, in mizrech fun beit-El, un er hot zei ongezogt, azoi tsu zogen: geit aroifblikendik, un kukt ois dos land. zainen di mentshen aroifgegangen, un hoben oisgekukt Ai. un zei hoben zich umgekert tsu Yehoshuaen, un hoben tsu im gezogt: zol nisht aroifgein dos gantse folk; arum tsvei toizent man, oder arum drai toizent man, zolen aroifgein un shlogen Ai. darfst nisht mien ahin dos gantse folk, vorem zei zainen vintsik.

zainen aroifgegangen ahin fun folk arum drai toizent man; ober zei zainen antlofen far di mentshen fun Ai. un di mentshen fun Ai hoben fun zei geshlogen arum zeks un draisik man, un zei hoben zei nochgeiogt fun faran toier biz Sheverim, un hoben zei geshlogen baim aropgang; un dos harts fun folk iz tsegangen, un iz gevoren azoi vi vaser.

hot Yehoshua tserisen zaine kleider, un iz gefalen oif zain ponem tsu der erd far dem orn fun Hashem bizen ovent, er un di eltste fun Yisroel; un zei hoben aroifgeleigt erd oif zeyer kop. un Yehoshua hot gezogt: vei, Hashem du Adonoi, noch vos hostu gor aribergebracht dos dozike folk iberen Yarden, undz tsu geben in der hant fun Imri, kedei undz untertsubrengen? halevay volten mir bashtanen un gebliben oif yener zeit Yarden! ich bet dich, Adonoi, vos ken ich zogen, nochdem az Yisroel hot gemuzt keren dem naken far zaine faint?

vorem der Kenaani un ale bavoiner fun land velen derheren, un velen undz arumringlen, un farshnaidenk undzer nomen fun der erd; un vos vestu ton far dain groisen nomen?

10 hot Hashem gezogt tsu Yehoshuaen: shtei dir oif; noch vos den falstu oif dain ponem? 11 gezindikt hot Yisroel, un zei hoben oich ibergetreten main bris vos ich hob zei bafoilen, un zei hoben i genumen fun Chorem, i gegnvet, i farleiknt, i araingeton in zeyere zachen. 12 derum kenen di kinder fun Yisroel nisht bashtein far zeyere faint; dem naken keren zei far zeyere faint, vail zei zainen gevoren tsu Chorem; ich vel mer nisht zain mit ich, oib ir vet nisht fartiliken dem Chorem fun tsvishen ich.

13 shtei oif, un heilik dos folk, un zolst zogen: heilikt ich oif morgen, vorem azoi hot gezogt Hashem Elochei Yisroel: Chorem iz tsvishen dir, Yisroel; vest nisht kenen bashtein far daine faint, biz ir vet opton dem Chorem fun tsvishen ich.

14 derum zolt ir genenen in der peire loit eyere shvotim, un es vet zain, der sheyvet vos Hashem vet im farnemen, zol genenen loit di mishpoches, un di mishpoche vos Hashem vet zi farnemen, zol genenen loit di haizer, un dos hoiz vos Hashem vet es farnemen, zol genenen loit di mener. 15 un es vet zain, der vos vet farnumen veren miten Chorem, zol farbrent veren in faier, er un alts vos gehert tsu im; vail er hot ibergetreten dem bris fun Hashem, un vail er hot geton a nevle in Yisroel.

16 hot Yehoshua zich gefedert in der peire, un gemacht genenen Yisroel loit zaine shvotim; iz farnumen gevoren sheyvet Yehudah.

17 hot er gemacht genenen di mishpoche fun Yehudah, un er hot farnumen di mishpoche fun di Zerachim. hot er gemacht genenen di mishpoche fun di Zerachim loit di mener, un Zavdi iz farnumen gevoren. 18 hot er gemacht genenen zain hoiz loit di mener, un Achan der zun fun Carmi dem zun fun Zavdi, dem zun fun Zerachen, fun sheyvet Yehudah, iz farnumen gevoren.

19 hot Yehoshua gezogt tsu Achanen: main zun, tu, ich bet dich, koved tsu Hashem Elochei Yisroel, un zei zich moide far im, un zog mir: ich bet dich, vos du host geton; zolst nisht farhoilen fun mir.

20 hot Achan geentfert Yehoshuaen, un hot gezogt: emes, ich hob gezindikt tsu Hashem Elochei Yisroel, un azoi un azoi hob ich geton. 21 ich hob gezen in dem roib a guten mantl fun Shinar, un tsvei hundert shekl zilber, un a tsung gold vos ir vog iz fuftsik shekl; hob ich zei geglust, un hob zei tsugenumen, un on zainen zei bahalten in der erd in miten fun main getselt, un dos zilber iz unter dem.

22 hot Yehoshua geshikt shluchim, un zei zainen avekgelofen tsum getselt; ersht es iz bahalten in zain getselt, un dos zilber iz unter dem. 23 hoben zei zei aroisgenumen fun miten getselt, un gebracht tsu Yehoshuaen, un tsu ale kinder fun Yisroel, un zei hoben zei avekgeleigt far Hashem. 24 un Yehoshua un gants Yisroel mit im hoben genumen Achan dem zun fun Zerachen, un dos zilber, un dem mantl, un di tsung gold, un zaine zin, un zaine techter, un zaine oksen, un zaine eizlen, un zaine shof, un zain getselt, un alts vos hot gehert tsu im, un zei hoben zei aroifgebracht tsum tal Achar. 25 un Yehoshua hot gezogt: vos hostu undz farumglikt? farumgliken zol dich Hashem haintiken tog. un gants Yisroel hoben im farshteint mit shteiner; un zei hoben zei farbrent in faier, un zei farvorfen mit shteiner. 26 un zei hoben oifgeshtelt iber im a groisen hoifen shteiner vos shteit biz oif haintiken tog; un Hashem hot zich opgekert fun zain grimtsoren. derum ruft men yenem ort der tal Achar biz oif haintiken tog.

ח

un Hashem hot gezogt tsu Yehoshuaen:l zolst nisht moire hoben un nisht angsten; nem mit dir dos gantse milchome-folk, un shtei oif, gei aroifblikendik oif Ai; ze, ich hob gegeben in dain hant dem melech fun Ai, un zain folk, un zain shtot, un zain land. un zolst ton tsu Ai un tsu ir melech, azoi vi du host geton tsu Yericho un tsu ir melech; nor ir zakroib un ire beheimes zolt ir roiben far ich. shtel dir loierer oif der shtot fun hinter ir.

iz oifgeshtanen Yehoshua, un dos gantse milchome-folk, aroiftsugein oif Ai; un Yehoshua hot oisgeveilt draisik toizent man heldishe giborim, un hot zei avekgeshikt bai nacht. un er hot zei bafoilen, azoi tsu zogen: zet, ir zolt loieren oif der shtot fun hinter der shtot; ir zolt zich nisht dervaiteren zeyer fun der shtot, un zeit ale ongebreit. un ich un dos gantse folk vos mit mir velen genenen tsu der shtot; un es vet zain, az zei velen aroisgein akegen undz, azoi vi tsuersht, velen mir antloifen far zei. un zei velen aroisgein noch undz, biz mir velen zei avektsien fun der shtot, vorem zei velen zogen: zei antloifen far undz azoi vi tsuersht; un mir velen antloifen far zei. un ir vet oifshtein fun der loier, un vet farnemen di shtot, un Hashem Elokeichem vet zi geben in ier hant. un es vet zain, vi ir farchapּt di shtot, zolt ir ontsinden di shtot in faier; azoi vi dos vort fun Hashem zolt ir ton; zet, ich hob ich bafoilen.

un Yehoshua hot zei geshikt, un zei zainen avekgegangen tsu dem loierort, un zainen gezesen tsvishen beit-El un tsvishen Ai, in mayrev fun Ai. un Yehoshua hot genechtikt yene nacht tsvishen dem folk.

10 un Yehoshua hot zich gefedert in der peire, un hot ibergetseilt dos folk, un er un di eltste fun Yisroel zainen aroifgegangen forois faran folk oif Ai. 11 un dos gantse milchome-folk vos mit im iz aroifgegangen, un zei hoben genent, un zainen gekumen akegen der shtot, un hoben gelagert in tsafón fun Ai; un der tal iz geven tsvishen im un tsvishen Ai. 12 un er hot genumen arum finf toizent man, un hot zei geshtelt far loierer tsvishen beit-El un tsvishen Ai, in mayrev fun Ai. 13 azoi hoben zei oisgeshtelt dos folk, di gantse machne vos in tsafón fun der shtot, un zeyer hinter-cheil in mayrev fun der shtot. un Yehoshua iz gegangen in yener nacht in miten tal.

14 un es iz geven, vi der melech fun Ai hot derzen, azoi hoben di mentshen fun der shtot zich geailt, un zei hoben zich gefedert, un zainen aroisgegangen akegen Yisroel oif milchome, er un zain gants folk, in der opּgeredter tsait, far dem pּloin, un er hot nisht gevust az loierer zainen oif im fun hinter der shtot. 15 un Yehoshua un gants Yisroel hoben zich gemacht vi geshlogen far zei, un zainen antlofen oifen veg fun midbar.

16 un dos gantse folk vos in Ai iz tsunoifgerufen gevoren, zei nochtsuyogen; un zei hoben nochgeiogt Yehoshuaen, un zainen avekgetsoigen gevoren fun der shtot. 17 un es iz nisht gebliben a mentsh in Ai un in beit-El, vos iz nisht aroisgegangen noch Yisroel; un zei hoben gelozt di shtot ofen, un nochgeiogt Yisroel.

18 hot Hashem gezogt tsu Yehoshuaen: shtrek ois dem shpּiz vos in dain hant akegen der shtot Ai, vorem in dain hant vel ich zi geben. un Yehoshua hot oisgeshtrekt dem shpּiz vos in zain hant akegen der shtot. 19 un di loierer zainen oifgeshtanen oif gich fun zeyer ort, un zei zainen gelofen vi er hot oisgeshtrekt zain hant, un zainen arain in der shtot, un hoben zi batsvungen; un zei hoben geailt un hoben ongetsunden di shtot in faier. 20 un di mentshen fun Ai hoben zich umgekert hinter zich, un derzen, ersht der roich fun der shtot iz aroifblikendik tsum himel, un zei hoben nisht gehat in zich koiech tsu loifen ahin oder aher. un dos folk vos iz antlofen tsum midbar, hot zich umgekert oif di nochioger. 21 un vi Yehoshua un gants Yisroel hoben gezen az di loierer hoben batsvungen di shtot, un az der roich fun der shtot iz oifgegangen, azoi hoben zei zich umgekert, un hoben geshlogen di mentshen fun Ai. 22 un yene zainen aroisgegangen fun der shtot akegen zei, azoi az zei zainen geven in miten fun Yisroel, di oif der zeit, un di oif yener zeit. un zei hoben zei geshlogen biz zei nisht ibertsulozen a geblibenem oder antrunenem. 23 un dem melech fun Ai hoben zei gechapt a lebediken, un im gebracht tsu Yehoshuaen.

24 un es iz geven, az di Yisroel hoben geendikt oishrgen ale bavoiner fun Ai, oifen feld in dem midbar vos zei hoben zei nochgeiogt in im, un zei zainen ale gefalen durchen sharf fun shverd biz zei zainen farlendt gevoren, hoben gants Yisroel zich umgekert kein Ai, un hoben zi geshlogen miten sharf fun shverd.

25 un ale vos zainen gefalen in yenem tog, fun a man biz a froi, zainen geven tsvelf toizent; ale mentshen fun Ai. 26 un Yehoshua hot nisht tsurikgetsoigen zain hant vos er hot oisgeshtrekt miten shpּiz, biz er hot farvist ale bavoiner fun Ai. 27 nor di beheimes un dem zakroib fun yener shtot hoben di Yisroel geroibt far zich, azoi vi dos vort fun Hashem vos er hot bafoilen Yehoshuaen. 28 un Yehoshua hot farbrent Ai, un hot zi gemacht far an eibiken churve-hoifen, a vistenish biz oif haintiken tog. 29 un dem melech fun Ai hot er oifgehongen oif a boim biz ovnttsait; un vi di zun iz untergegangen, hot Yehoshua bafoilen, un me hot aropgenumen zain toiten laib fun dem boim, un im avekgevorfen far dem ingang fun dem shtottoier, un me hot oifgeshtelt iber im a groisen hoifen shteiner vos shteit biz oif haintiken tog.

30 dentsmol hot Yehoshua geboit a mizbeyech tsu Hashem Elochei Yisroel oifen barg Eival, 31 azoi vi Moshe der knecht fun Hashemm hot bafoilen di kinder fun Yisroel, vi es shteit geshriben in buch fun tort-Moshe; a mizbeyech fun gantse shteiner, vos me hot oif zei nisht oifgehoiben an aizen. un zei hoben oifgebracht oif im brandopּfer tsu Hashem, un geshlacht fridopּfer. 32 un er hot dorten oifgeshriben oif di shteiner an iberchzrung fun tort-Moshe, vos er hot geshriben in ongezicht fun di kinder fun Yisroel. 33 un gants Yisroel, un zeyere eltste un oifzeer, un zeyere richter, zainen geshtanen fun der zeit un fun yener zeit fun orn, far di koyanim fun sheyvet Levi vos hoben getrogen dem orn fun G‑ts bris – azoi der fremder vi der ingeborener, helft fun zei akegen barg Gerizim, un helft fun zei akegen barg Eival, azoi vi Moshe der knecht fun Hashemn hot fun frier bafoilen, tsu bentshen dos folk Yisroel. 34 un dernoch hot er geleyent ale verter fun der torah, di brocha un di klole, azoi vi alts vos shteit geshriben in buch fun der torah. 35 nisht geven a vort fun alts vos Moshe hot bafoilen, vos Yehoshua hot nisht geleyent far der gantser inzamlung fun Yisroel, un di vaiber un di kleine kinder, un dem fremden vos iz mitgegangen tsvishen zei.

ט

un es iz geven, az ale Molechim vos oif der zeit Yarden, in dem geberg, un in der niderung, un oif dem gantsen breg fun yam-hagodul, akegen Levanon, der Chitti, un der Imri, der Kenaani, der Perizzi, der Chivi, un der Yevusi, hoben derhert, azoi hoben zei zich ingezamlt in einem, milchome tsu halten mit Yehoshuaeno un mit Yisroel, mit ein moil.

un di bavoiner fun Givon hoben gehert vos Yehoshua hot geton tsu Yericho un tsu Ai; un zei oich hoben geton mit listikeit, un zainen gegangen un hoben zich farshtelt; un zei hoben genumen opּgenitste zek far zeyere eizlen, un opּgenitste un tseshpּoltene un tsunoifgebundene vainloglen, un opּgetrogene un farlatete shich oif zeyere fis, un opּgetrogene kleider oif zich; un dos gantse broit fun zeyer tserung iz geven fartriknt oif breklech. un zei zainen gegangen tsu Yehoshuaen in lager kein Gilgal, un hoben gezogt tsu im un tsu di mener fun Yisroel: fun a veiten land zainen mir gekumen, un atsund shlistp undz a bris.

hoben di mener fun Yisroel gezogt tsu dem Chivi: efsher zitsstu tsvishen undz, un vi ken ich dir shlisen a bris? hoben zei gezogt tsu Yehoshuaen: daine knecht zainen mir. hot Yehoshua tsu zei gezogt: ver zeit ir? un fun vanen kumt ir? hoben zei tsu im gezogt: fun zeyer a veiten land zainen gekumen daine knecht, tsulib dem nomen fun Hashem dain G‑t; vorem mir hoben gehert zain herung, un alts vos er hot geton in Mitsrayim, 10 un alts vos er hot geton tsu di tsvei Molechim fun dem Imri vos oif yener zeit Yarden, tsu sichun dem melech fun Cheshbon, un tsu Og dem melech fun Bashan vos in Ashtarot. 11 hoben tsu undz gezogt undzere eltste, un ale bavoiner fun undzer land, azoi tsu zogen: nemt mit zich tserung oifen veg, un geit zei antkegen, un ir zolt zogen tsu zei: eyere knecht zainen mir; un atsund shlistq undz a bris.

12 dos dozike broit undzers – varemerheit hoben mir zich farshpּaizt dermit fun undzere haizer, in dem tog vos mir zainen arois tsu gein tsu ich, un atsund ot iz es fartriknt, un gevoren breklech. 13 un di dozike vainloglen, vos mir hoben ongefilt, zainen geven nai, un ot zainen zei tsespalten gevoren, un di dozike kleider un shich undzere zainen opּgetrogen gevoren fun zeyer fil veg.

14 un di mener hoben genumen fun zeyer tserung, un Hashem's moil hoben zei nisht gefregt. 15 un Yehoshua hot gemacht shalom mit zei, un zei geshlosenr a bris, zei tsu lozen leben. un di firshten fun der eide hoben zei geshvoren.

16 un es iz geven tsum Suf fun drai teg nochdem vi zei hoben zei geshlosens a bris, hoben zei gehert az zei zainen nont tsu zei, un az zei zitsen tsvishen zei. 17 un di kinder fun Yisroel hoben getsoigen, un zainen gekumen in zeyere shtet oifen driten tog.t un zeyere shtet zainen geven Givon, un Kephirah, un Beerot, un Keriyot-iaeorim.

18 ober di kinder fun Yisroel hoben zei nisht geshlogen, vail di firshten fun der eide hoben zei geshvoren bai Hashem Elochei Yisroel. un di gantse eide hot gemurmlt oif di firshten.

19 hoben ale firshten gezogt tsu der gantser eide: mir hoben zei geshvoren bai Hashem Elochei Yisroel, un mir toren zei atsund nisht onriren. 20 dos muzen mir zei ton, un zei lozen leben, kedei oif undz zol nisht zain a tsorenu fun vegen der shvue vos mir hoben zei geshvoren. 21 un di firshten hoben ongezogt vegen zei: zolen zei blaiben leben. un zei zainen gevoren holtsheker un vasershepּer far der gantser eide, azoi vi di firshten hoben geheisen vegen zei.

22 un Yehoshua hot zei gerufen, un hot tsu zei geredt, azoi tsu zogen: far vos hot ir undz genart, azoi tsu zogen: mir zainen zeyer vait fun ich, ven ir zitst tsvishen undz? 23 un atsund zolt ir zain farsholten , un es zol nisht oisgein fun ich a knecht un holtsheker un vasershepּer far dem hoiz fun main G‑t.

24 hoben zei geentfert Yehoshuaen, un hoben gezogt: vail dertseilt iz dertseilt gevoren daine knecht, dos vos Hashem dain G‑t hot bafoilen zain knecht Mosheen, ich tsu geben dos gantse land, un tsu fartiliken ale bavoiner fun land fun far ich, un mir hoben zeyer moire gekrigen far undzere nefoshes fun ich; derum hoben mir geton di dozike zach. 25 un atsund ot zainen mir in dain hant; vi es iz gut un rechtfartik in daine oigen tsu ton mit undz, tu.

26 un er hot mit zei azoi geton, un hot zei matsl geven fun der hant fun di kinder fun Yisroel, un zei hoben zei nisht geharget.

27 un Yehoshua hot zei gemacht in yenem tog far holtsheker un far vasershepּer, far der eide, un far dem mizbeyech fun Hashem, biz oif haintiken tog, in dem ort vos er vet oisderveilen.

י

un es iz geven, vi Adoni-Tzedek der melech fun Yerusholayim hot gehert az Yehoshuav hot batsvungen Ai, un hot zi farvist; az azoi vi er hot geton tsu Yericho un tsu ir melech, azoi hot er geton tsu Ai un tsu ir melech; un az di bavoiner fun Givon hoben gemacht shalom mit Yisroel, un zainen gebliben tsvishen zei; hoben zei zeyer moire gekrigen, vail Givon iz geven a groise shtot, azoi vi eine fun di meluche-shtet, un vail zi iz geven greser fun Ai, un ale ire mentshen zainen geven giborim. un Adoni-Tzedek der melech fun Yerusholayim hot geshikt tsu Hoham dem melech fun Chevron, un tsu Piram dem melech fun Yarmes, un tsu Yaphia dem melech fun Lakhish, un tsu Devir dem melech fun Eglon, azoi tsu zogen: kumt aroifblikendik tsu mir, un helft mir, un lomir shlogen Givon, vail zi hot gemacht shalom mit Yehoshuaen un mit di kinder fun Yisroel.

hoben zich ingezamlt un zainen aroifgegangen di finf Molechim fun Imri, der melech fun Yerusholayim, der melech fun Chevron, der melech fun Yarmes, der melech fun Lakhish, der melech fun Eglon, zei mit ale zeyere machnus, un zei hoben gelegert oif Givon, un milchome gehalten oif ir.

hoben di mentshen fun Givon geshikt tsu Yehoshuaen in lager kein Gilgal, azoi tsu zogen: zolst nisht oplozen daine hent fun daine knecht; kum aroifblikendik tsu undz oif gich, un helf undz, un shtei undz bai; vorem ale Molechim fun Imri, di bavoiner fun dem geberg, hoben zich ingezamlt oif undz.

iz Yehoshua aroifgegangen fun Gilgal, er un dos gantse milchome-folk mit im, un ale heldishe giborim. un Hashem hot gezogt tsu Yehoshuaen: zolst nisht moire hoben far zei, vorem ich hob zei gegeben in dain hant; keiner fun zei vet nisht bashtein far dir. un Yehoshua iz gekumen oif zei pּlutsem; di gantse nacht iz er aroifgegangen fun Gilgal. 10 un Hashem hot zei tsetumlt far Yisroel; un er hot zei geshlogen a groisen shlak in Givon, un hot zei nochgeiogt oif dem veg fun dem aroifgang fun Beit-Choron, un zei geshlogen biz Azekah, un biz Makkedah.

11 un es iz geven, az zei zainen gelofen far Yisroel, ven zei zainen geven oif dem aropgang fun Beit-Choron, hot Hashem aropgevorfen oif zei fun himel groise shteiner, biz Azekah, un zei zainen geshtorben. mer zainen geven di vos zainen geshtorben fun di hoglshteiner, vi di vos di kinder fun Yisroel hoben geharget miten shverd.

12 dentsmol hot Yehoshua geredt tsu Hashem – in dem tog vos Hashem hot ibergegeben dem Imri tsu di kinder fun Yisroel – un er hot gezogt far di oigen fun Yisroel:

 

zun, shtei shtil in Givon,

un Livnah, in tal fun Ayalon!

13 un di zun iz shtil geshtanen,

un di Livnah hot zich opgeshtelt,

biz dos folk hot zich noikem geven on zaine faint.

dos iz shoin bashriben in buch fun Yesher. un di zun hot zich opgeshtelt in halben himel, un hot zich nisht geailt untertsugein arum a gantsen tog. 14 un aza tog vi yener iz nisht geven, far im oder noch im, az Hashem zol gehorchen dem kol fun a mentshen; vorem Hashem hot milchome gehalten far Yisroel.

15 un Yehoshua un gants Yisroel mit im hoben zich umgekert in lager kein Gilgal. 16 un di dozike finf Molechim zainen antlofen, un hoben zich bahalten in der heil in Makkedah. 17 iz ongezogt gevoren Yehoshuaen, azoi tsu zogen: di finf Molechim zainen gefunen gevoren bahalten in der heil in Makkedah. 18 hot Yehoshua gezogt: kaiklt tsu groise shteiner tsum moil fun der heil, un shtelt leben ir mentshen, zei tsu hiten. 19 un ir zolt ich nisht opּshtelen; yogt noch eyere faint, un ir zolt shlogen zeyere hintershte; ir zolt zei nisht lozen arainkumen in zeyere shtet; vorem Hashem Elokeichem hot zei gegeben in ier hant.

20 un es iz geven, az Yehoshua un di kinder fun Yisroel hoben zei geendikt shlogen zeyer a groisen shlak, biz zei zainen farlendt gevoren, un di geblibene vos zainen gebliben fun zei, zainen arain in di festungshtet, 21 azoi hot dos gantse folk zich umgekert in lager tsu Yehoshuaen kein Makkedah besholem; keiner hot zain tsung nisht gesharft akegen emitsen fun di kinder fun Yisroel.

22 hot Yehoshua gezogt: efent oif dos moil fun der heil, un brengt arois tsu mir di dozike finf Molechim fun der heil.

23 hoben zei azoi geton; un zei hoben aroisgebracht tsu im di dozike finf Molechim fun der heil, dem melech fun Yerusholayim, dem melech fun Chevron, dem melech fun Yarmes, dem melech fun Lakhish, dem melech fun Eglon. 24 un es iz geven, vi zei hoben aroisgebracht di dozike Molechim tsu Yehoshuaen, azoi hot Yehoshua gerufen ale mener fun Yisroel, un er hot gezogt tsu di lider fun di milchome-lait vos zainen mit im gegangen: genent, tut aroifblikendik eyere fis oif di heldzer fun di dozike Molechim. hoben zei genent, un hoben aroifgeton zeyere fis oif zeyere heldzer. 25 un Yehoshua hot tsu zei gezogt: ir zolt nisht moire hoben un nisht angsten, zeit shtark un fest, vorem azoi vet Hashem ton tsu ale eyere faint vos ir halt milchome mit zei. 26 un Yehoshua hot zei dernoch geshlogen, un hot zei geteit, un zei oifgehongen oif finf beimer; un zei zainen gehongen oif di beimer bizen ovent.

27 un es iz geven in tsait fun zun-untergang, hot Yehoshua bafoilen, un me hot zei aropgenumen fun di beimer, un zei araingevorfen in der heil, vos zei hoben zich dorten bahalten. un me hot aroifgeton groise shteiner oifen moil fun der heil, vu zei ligen azh biz oif haintiken tog.

28 un Yehoshua hot batsvungen Makkedah in yenem tog, un hot geshlogen zi un ir melech miten sharf fun shverd; er hot farvist zei un ale nefoshes vos in ir; er hot nisht gelozt an iberblaib. un er hot geton tsum melech fun Makkedah, azoi vi er hot geton tsum melech fun Yericho.

29 un Yehoshua un gants Yisroel mit im zainen aribergegangen fun Makkedah kein Livnah, 30 un er hot milchome gehalten mit Livnah. un Hashem hot oich zi un ir melech gegeben in der hant fun Yisroel; un er hot zi geshlogen miten sharf fun shverd, mit ale nefoshes vos in ir; er hot nisht gelozt in ir an iberblaib. un er hot geton tsu ir melech azoi vi er hot geton tsum melech fun Yericho.

31 un Yehoshua un gants Yisroel mit im zainen aribergegangen fun Livnah kein Lakhish, un er hot gelegert oif ir un milchome gehalten akegen ir. 32 un Hashem hot gegeben Lakhish in der hant fun Yisroel; un er hot zi batsvungen oifen tsveiten tog, un hot zi geshlogen miten sharf fun shverd, mit ale nefoshes vos in ir; azoi vi alts vos er hot geton tsu Livnah.

33 dentsmol iz aroifgekumen Horam der melech fun Gezer tsu helfen Lakhish, un Yehoshua hot geshlogen im un zain folk biz er hot im nisht gelozt an iberblaib.

34 un Yehoshua un gants Yisroel mit im zainen aribergegangen fun Lakhish kein Eglon, un zei hoben gelegert oif ir, un milchome gehalten oif ir. 35 un zei hoben zi batsvungen in yenem tog, un hoben zi geshlogen miten sharf fun shverd; un ale nefoshes vos in ir hot er farvist in yenem tog; azoi vi alts vos er hot geton tsu Lakhish.

36 un Yehoshua un gants Yisroel mit im zainen aroifgegangen fun Eglon kein Chevron, un zei hoben milchome gehalten oif ir. 37 un zei hoben zi batsvungen, un hoben zi geshlogen miten sharf fun shverd, mit ir melech, un ale ire shtet, un ale nefoshes vos in ir; er hot nisht gelozt an iberblaib; azoi vi alts vos er hot geton tsu Eglon. un er hot farvist zi un ale nefoshes vos in ir.

38 un Yehoshua un gants Yisroel mit im hoben zich umgekert kein Devir, un er hot milchome gehalten oif ir. 39 un er hot batsvungen zi un ir melech, un ale ire shtet; un zei hoben zei geshlogen miten sharf fun shverd, un farvist ale nefoshes vos in ir; er hot nisht gelozt an iberblaib. azoi vi er hot geton tsu Chevron, azoi hot er geton tsu Devir un tsu ir melech; azoi vi er hot oich geton tsu Livnah un tsu ir melech.

40 un Yehoshua hot geshlogen dos gantse land, dos geberg, un dem dorem, un di niderung, un di aropּgangen, un ale zeyere Molechim; er hot nisht gelozt an iberblaib, naiert vu nor an otem hot er farvist, azoi vi Hashem Elochei Yisroel hot bafoilen. 41 un Yehoshua hot zei geshlogen fun Kadesh-Barnea un biz Uzzah, un dos gantse land Goshen, un biz Givon. 42 un ale di dozike Molechim un zeyer land hot Yehoshua batsvungen oif ein mol; vorem Hashem Elochei Yisroel hot milchome gehalten far Yisroel.

43 un Yehoshua un gants Yisroel mit im hoben zich umgekert in lager kein Gilgal.

יא

un es iz geven, vi Yavin der melech fun Chatzor hot derhert, azoi hot er geshikt tsu Yovav dem melech fun Madon, un tsu dem melech fun Shomron, un tsu dem melech fun Akhshape; un tsu di Molechim vos in tsafón, in dem geberg, un oifen pּloin, in dorem fun Kinneret, un in der niderung, un in di gegenten fun dor, in mayrev; tsu dem Kenaani in mizrech un in mayrev, un tsu dem Imri, un dem Chitti, un dem Perizzi, un dem Yevusi in dem geberg, un dem Chivi unter Chermon in land Mitzpah. un zei zainen aroisgegangen, zei un ale zeyere machnus mit zei, fil folk, azoi vi der zamd vos oifen breg fun yam in filkeit, un ferd un raitvegen zeyer fil. un ale di dozike Molechim hoben zich ingezamlt, un zainen gekumen, un hoben in einem gelagert bai di vaseren fun Merom, milchome tsu halten mit Yisroel.

hot Hashem gezogt tsu Yehoshuaen:w zolst nisht moire hoben far zei, vorem morgen arum der tsait, gib ich zei ale iber dershlogene far Yisroel. zeyere ferd zolstu oisraisen, un zeyere raitvegen zolstu farbrenen in faier.

un Yehoshua un dos gantse milchome-folk mit im zainen gekumen oif zei pּlutsem bai di vaseren fun Merom, un zei zainen ongefalen oif zei. un Hashem hot zei gegeben in der hant fun Yisroel, un zei hoben zei geshlogen, un zei nochgeiogt biz grois-Tzidon, un biz Misrephot-Mayim, un biz dem tal fun Mitzpah tsu mizrech; un zei hoben zei geshlogen biz zei nisht tsu lozen an iberblaib. un Yehoshua hot tsu zei geton azoi vi Hashem hot im ongezogt; zeyere ferd hot er oisgerisen, un zeyere raitvegen, hot er farbrent in faier.

10 un Yehoshua hot zich umgekert in yener tsait, un hot batsvungen Chatzor, un ir melech hot er geshlogen miten shverd; vorem Chatzor iz frier geven dos hoipt fun ale di dozike kinigraichen. 11 un zei hoben dershlogen ale nefoshes vos in ir miten sharf fun shverd – farvist; es iz nisht gebliben kein lebediker otem; un Chatzor hot er farbrent in faier. 12 un ale shtet fun di dozike Molechim, un ale zeyere Molechim, hot Yehoshua batsvungen, un zei geshlogen miten sharf fun shverd – zei farvist, azoi vi Moshe der knecht fun Hashemx hot bafoilen.

13 ober ale shtet vos zainen geshtanen oif zeyere bergelech, zei hot Yisroel nisht farbrent; bloiz Chatzor alein hot Yehoshua farbrent. 14 un dem gantsen zakroib fun di dozike shtet, un di beheimes, hoben di kinder fun Yisroel geroibt far zich; nor ale mentshen hoben zei geshlogen miten sharf fun shverd biz zei hoben zei fartilikt; zei hoben nisht ibergelozt kein lebediken otem. 15 azoi vi Hashem hot bafoilen zain knecht Mosheen, azoi hot Moshe bafoilen Yehoshuaen, un azoi hot Yehoshua geton. er hot nisht oisgelozt a zach fun alts vos Hashem hot bafoilen Mosheen.

16 un Yehoshua hot ingenumen dos dozike gantse land, dos geberg, un dem gantsen dorem, un dos gantse land Goshen, un di niderung, un dem pּloin, un dos geberg fun Yisroel, un zain niderung, 17 fun dem glaten barg vos geit aroifblikendik tsu Seir, un biz Baal-Gad in tal fun Levanon, unter barg Chermon; un ale zeyere Molechim hot er batsvungen, un zei geshlogen un zei geteit.

18 fil teg hot Yehoshua gefirt milchome mit ale di dozike Molechim. 19 nisht geven a shtot vos hot gemacht shalom mit di kinder fun Yisroel, achuts der Chivi, di bavoiner fun Givon; alts hoben zei ingenumen mit milchome. 20 vorem es iz geven fun Hashem, tsu shtarken zeyer harts oif milchome mit Yisroel, az me zol zei farvisten, kedei zei zol nisht zain kein laitzelikeit, naiert az me zol zei fartiliken, azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen.

21 un Yehoshua iz gekumen in yener tsait, un hot farshniteny di Anakim fun dem geberg, fun Chevron, fun Devir, fun Anav, un fun gantsen geberg fun Yehudah, un fun gantsen geberg fun Yisroel; mit zeyere shtet hot zei Yehoshua farvist. 22 es zainen nisht ibergebliben kein Anakim in land fun di kinder fun Yisroel; nor in Uzzah, in Gat, un in Ashdod, zainen zei gebliben. 23 un Yehoshua hot ingenumen dos gantse land, azoi vi alts vos Hashem hot geredt tsu Mosheen; un Yehoshua hot es gegeben far a nachle tsu Yisroel loit zeyere inteilungen noch zeyere shvotim. un dos land iz geven roiik fun milchome.

יב

un dos zainen di Molechim fun land vos di kinder fun Yisroel hoben geshlogen, un gearbt zeyer land oif yener zeit Yarden, tsu zunoifgang, fun tal Arnon biz barg Chermon, un dem gantsen pּloin tsu mizrech: sichun der melech fun Imri vos iz gezesen in Cheshbon, vos hot geveltikt fun Aroer vos baim breg tal Arnon un in miten tal, un iber halb Gilad, un biz dem taich Yabbok, dem gemark fun di kinder fun Ammon, un iber dem pּloin bizen yam Kinneret, tsu mizrech, un biz dem yam fun pּloin, dem Yam HaMelach, tsu mizrech, oifen veg tsu beit-ishimot; un in dorem, unter di aropּgangen fun Pisgah. un der gemark fun Og dem melech fun Bashan, fun dem resht fun di Rephaim, vos iz gezesen in Ashtarot, un in Edrei, un hot geveltikt iber barg Chermon, un iber Salkhah, un iber gants Bashan, biz dem gemark fun dem Geshuri, un dem Maakhati, un iber halb Gilad – dem gemark fun sichun dem melech fun Cheshbon. Moshe der knecht fun Hashem,z un di kinder fun Yisroel, hoben zei geshlogen, un Moshe der knecht fun Hashem hot es gegeben far an Arav tsu di Reuvenim, un tsu di Gadim, un tsum halben sheyvet Menasheh.

un dos zainen di Molechim fun land vos Yehoshuaa un di kinder fun Yisroel hoben geshlogen oif der zeit Yarden tsu mayrev, fun Baal-Gad in tal fun Levanon, un biz dem glaten barg vos geit aroifblikendik tsu Seir; un Yehoshua hot es gegeben di shvotim fun Yisroel far an Arav loit zeyere inteilungen; in dem geberg, un in der niderung, un in dem pּloin, un oif di aropּgangen, un in midbar, un in dem dorem; der Chitti, der Imri, un der Kenaani, der Perizzi, der Chivi, un der Yevusi.

der melech fun Yericho, einer;

der melech fun Ai vos leben beit-El, einer;

10 der melech fun Yerusholayim, einer;

der melech fun Chevron, einer;

11 der melech fun Yarmes, einer;

der melech fun Lakhish, einer;

12 der melech fun Eglon, einer;

der melech fun Gezer, einer;

13 der melech fun Devir, einer;

der melech fun Gedor, einer;

14 der melech fun Chormah, einer;

der melech fun Arad, einer;

15 der melech fun Livnah, einer;

der melech fun eadulom, einer;

16 der melech fun Makkedah, einer;

der melech fun beit-El, einer;

17 der melech fun Tapuach, einer;

der melech fun Chepher, einer;

18 der melech fun Aphek, einer;

der melech iberen Sharon, einer;

19 der melech fun Madon, einer;

der melech fun Chatzor, einer;

20 der melech fun Shomron-mron, einer;

der melech fun Akhshape, einer;

21 der melech fun Tanake, einer;

der melech fun Megiddo, einer;

22 der melech fun Kadesh, einer;

der melech fun Yokneam in Carmel, einer;

23 der melech fun dor, in der gegent fun dor, einer;

der melech fun goim in Gilgal, einer;

24 der melech fun Tirtzah, einer;

ale Molechim, ein un draisik.

יג

un Yehoshuab iz gevoren alt un batogt; un Hashem hot tsu im gezogt: du bist alt un batogt, un fun land iz noch gebliben zeyer fil intsunemen. dos iz dos land vos iz noch gebliben: ale gegenten fun di Peleshetim, un der gantser Geshuri, fun dem shichor vos far Mitsrayim, un biz dem gemark fun Ekron tsu tsafón, vos vert gerechnt tsum Kenaani; di finf firshten fun di Peleshetim, der eazoher, un der ashdoder, der ashkloner, der gater, un der eekroner; un di Avim in dorem; dos gantse land fun Kenaani, un meoroh vos gehert tsu di Tzidonim, biz Aphek, biz dem gemark fun Imri; un dos land fun Givli, un der gantser Levanon tsu zunoifgang, fun Baal-Gad unter barg Chermon, biz me kumt kein Chammat; ale bavoiner fun dem geberg, fun Levanon biz Misrephot-Mayim, ale Tzidonim. ich vel zei fartraiben fun far di kinder fun Yisroel; nor vorf du es ois tsu Yisroel far a nachle, azoi vi ich hob dir bafoilen. un atsund tseteil dos dozike land far a nachle tsu di nain shvotim, un dem halben sheyvet Menasheh.

mit im hoben di Reuvenim un di Gadim gekrigen zeyer nachle, vos Moshe hot zei gegeben, oif yener zeit Yarden tsu mizrech azoi vi Moshe der knecht fun Hashemc hot zei gegeben: fun Aroer vos baim breg tal Arnon, un di shtot vos in miten tal, un dos gantse flachland, Medeva biz Divon; 10 un ale shtet fun sichun dem melech fun Imri, vos hot gekinigt in Cheshbon, biz dem gemark fun di kinder fun Ammon; 11 un Gilad, un dem gemark fun dem Geshuri, un dem Maakhati, un gants barg Chermon, un gants Bashan biz Salkhah;

12 dos gantse kinigraich fun Ogen in Bashan, vos hot gekinigt in Ashtarot un in Edrei – er iz ibergebliben fun dem resht fun di Rephaim – vorem Moshe hot zei geshlogen, un hot zei fartriben.

13 ober di kinder fun Yisroel hoben nisht fartriben dem Geshuri un dem Maakhati; un Geshur un Maakhati zainen gebliben zitsen tsvishen Yisroel biz oif haintiken tog.

14 nor dem sheyvet Levi hot er nisht gegeben kein nachle; di faieropּfer fun Hashem Elochei Yisroel, dos iz zain nachle, azoi vi er hot tsu im geredt.

15 un Moshe hot gegeben dem sheyvet fun di kinder fun Reuven loit zeyere mishpoches. 16 un zeyer gemark iz geven fun Aroer vos baim breg tal Arnon, un di shtot vos in miten tal, un dos gantse flachland biz Medeva; 17 Cheshbon un ale ire shtet vos oifen flachland, Divon, un Bamot-Baal,un Beit-Baal Meon; 18 un Yahtzah, un Kedemot, un Mephaat; 19 un Kiryatayim, un Sivmah, un Tzeret-shachar oifen tolbarg; 20 un Beit-Peor, un di aropּgangen fun Pisgah, un beit-ishimot; 21 un ale shtet fun dem flachland, un dos gantse kinigraich fun sichun dem melech fun Imri, vos hot gekinigt in Cheshbon, vos Moshe hot im geshlogen mit di hoiptlait fun Middin, Evi, un Rakem, un Tzur, un Chur, un Reva, di firshten fun sichunen, bavoiner fun land. 22 oich Bileam dem zun fun Beoren, dem vorzoger, hoben di kinder fun Yisroel geharget miten shverd tsvishen zeyere dershlogene. 23 un der gemark fun di kinder fun Reuven iz geven der Yarden miten breg. dos iz di nachle fun di kinder fun Reuven loit zeyere mishpoches, di shtet mit zeyere derfer.

24 un Moshe hot gegeben dem sheyvet Gad, di kinder fun Gad, loit zeyere mishpoches. 25 un zeyer gemark iz geven Yazer, un ale shtet fun Gilad, un a helft land fun di kinder fun Ammon, biz Aroer vos far Rabbah; 26 un fun Cheshbon biz romat-mitsapeּh, un Betonim, un fun Machanayim biz dem gemark fun Devir; 27 un in tal, Beit-Haram, un Beit-Nimrah, un sukot, un tsafón, der resht fun dem kinigraich fun sichun dem melech fun Cheshbon, der Yarden miten breg, biz ek yam Kinneret, oif yener zeit Yarden tsu mizrech.

28 dos iz di nachle fun di kinder fun Gad loit zeyere mishpoches, di shtet mit zeyere derfer.

29 un Moshe hot gegeben tsum halben sheyvet Menasheh; un es iz geven far dem halben sheyvet fun di kinder fun Menasheh loit zeyere mishpoches. 30 un zeyer gemark iz geven fun Machanayim, gants Bashan, dos gantse kinigraich fun Og dem melech fun Bashan, un ale derfer fun Yair vos in Bashan, zechtsik shtet; 31 un halb Gilad, un Ashtarot, un Edrei, di shtet fun dem kinigraich fun Ogen in Bashan, zainen geven far di kinder fun Machir dem zun fun Menashehen – far a helft fun di kinder fun Machir, loit zeyere mishpoches.

32 dos iz vos Moshe hot gemacht arben in di pּloinen fun Moav, fun yener zeit Yarden, bai Yericho, tsu mizrech. 33 ober dem sheyvet Levi hot Moshe nisht gegeben kein nachle; Hashem Elochei Yisroel, er iz zain nachle, azoi vi er hot tsu zei geredt.

יד

un dos iz vos di kinder fun Yisroel hoben gearbt in land Kenaan, vos Elazar der koyen, un Yehoshuad der zun fun Nun, un di hoiptlait fun di foterhaizer fun di shvotim fun di kinder fun Yisroel, hoben zei gemacht arben, loit dem goral fun zeyer nachle, azoi vi Hashem hot bafoilen durch Mosheen, far di nain shvotim un dem halben sheyvet. – vorem di nachle fun di tsvei shvotim un dem halben sheyvet hot Moshe gegeben fun yener zeit Yarden; nor di Leviim hot er nisht gegeben kein nachle tsvishen zei. vail di kinder fun Yosef zainen geven tsvei shvotim, Menasheh un Ephrayim; un di Leviim hot men nisht gegeben kein Chelek in land, nor shtet tsum voinen mit zeyere fraie peletser far zeyere fich un far zeyer hob. –

azoi vi Hashem hot bafoilen Mosheen, azoi hoben di kinder fun Yisroel geton; un zei hoben tseteilt dos land.

un di kinder fun Yehudah hoben genent tsu Yehoshuaen in Gilgal, un Kalev der zun fun yefunehen, der Kenizi, hot tsu im gezogt: du veist dos vort vos Hashem hot geredt tsu Moshe dem man fun G‑t vegen mir un vegen dir in Kadesh-Barnea. fertsik yor alt bin ich geven, ven Moshe der knecht fun Hasheme hot mich geshikt fun Kadesh-Barnea oistsukuken dos land, un ich hob im gebracht an entfer azoi vi in main hartsen. un maine brider, vos zainen aroifgegangen mit mir, hoben gemacht tsegein dos harts fun folk, ober ich bin gegangen getrai noch Hashem main G‑t. un Moshe hot geshvoren in yenem tog, azoi tsu zogen: oib dos land vos dain fus hot deroif getreten, vet nisht zain far a nachle tsu dir un tsu daine kinder oif eibik! vail du bist gegangen getrai noch Hashem main G‑t. 10 un atsund ze, Hashem hot mich gelozt leben, azoi vi er hot geredt; shoin finf un fertsik yor fun zint Hashem hot geredt dos dozike vort tsu Mosheen, ven Yisroel iz gegangen in midbar; un atsund ot bin ich haint a man fun finf un achtsik yor. 11 ich bin noch haint azoi shtark, vi in dem tog vos Moshe hot mich geshikt; azoi vi main koiech dentsmol, azoi iz main koiech atsund far milchome, un far aroisgein un araingein.

12 derum gib mir atsund dem doziken barg vos Hashem hot tsugezogt in yenem tog; vorem du host gehert in yenem tog, az dorten zainen do Anakim, un groise bafestikte shtet; efsher vet Hashem zain mit mir, un ich vel zei fartraiben, azoi vi Hashem hot geredt.

13 hot im Yehoshua gebentsht, un er hot gegeben Chevron tsu Kalev dem zun fun yefunehen far a nachle. 14 derum iz Chevron gevoren Kalev dem zun fun yefunehen, dem Kenizi, far a nachle biz oif haintiken tog; vail er iz gegangen getrai noch Hashem Elochei Yisroel. 15 un der nomen fun Chevron iz frier geven di Kiryat-Arba; er iz geven der grester mentsh tsvishen di Anakim. un dos land iz geven roiik fun milchome.

טו

un der goral far dem sheyvet fun di kinder fun Yehudah loit zeyere mishpoches iz geven biz dem gemark fun Edom, dem midbar Tzin tsu dorem, in ek dorem. un der gemark fun dorem iz zei geven fun ek Yam HaMelach, fun der yam-tsung vos kert zich tsu dorem. un er iz aroisgegangen tsu dorem fun dem aroifgang fun eakrabim, un iz ariber kein Tzin, un aroifblikendik tsu dorem fun Kadesh-Barnea, un iz ariber Chetzron, un aroifblikendik kein Addar, un zich oisgedreit tsu Karka. un er iz ariber tsu Atzmon, un iz arois baim taich fun Mitsrayim; un der oisloz fun dem gemark iz geven baim yam; dos zol ich zain der gemark fun dorem. un der gemark tsu mizrech, der Yam HaMelach biz tsum ek Yarden; un der gemark tsu tsafón-zeit, fun der yam-tsung baim ek Yarden. un der gemark iz aroifgegangen tsu Beit-Choglah, un iz ariber tsu tsafón fun beit-Aravah; un der gemark iz aroifgegangen tsu dem shtein fun Bohan dem zun fun Reuven. un der gemark iz aroifgegangen kein Devir fun dem tal Achar, un hot zich gekert tsafón-tsu kein Gilgal, vos akegen dem oifgang fun adumim, vos dorem-tsu fun dem taich; un der gemark iz ariber tsu di vaseren fun Ein Shemesh, un zain oisloz iz geven bai eein-rogel. un der gemark iz aroifgegangen mit dem tal fun ben-hinom tsum ruchen fun dem Yevusi fun dorem, dos iz Yerusholayim; un der gemark iz aroifgegangen tsum shpּits barg vos far dem tal fun hinom tsu mayrev, vos in ek fun dem tal Rephaim tsu tsafón. un der gemark hot zich getsoigen fun shpּits barg tsu dem kval fun di vaseren fun Nephtoach, un iz arois tsu di shtet fun barg Ephron; un der gemark hot zich getsoigen biz Baalah, dos iz Keriyot-iaeorim.

10 un der gemark hot zich oisgedreit fun Baalah tsu mayrev, tsum barg Seir, un iz ariber tsu dem ruchen fun barg yeorim in tsafón – dos iz Kislon – un hot aropּgenidert tsu Beit-Shemesh, un iz ariber Timnah. 11 un der gemark iz aribergegangen tsu dem ruchen fun Ekron tsu tsafón; un der gemark hot zich getsoigen kein Shikkaron, un iz ariber tsum barg fun Baalah, un aroisgegangen tsu Yavneel; un der oisloz fun dem gemark iz geven baim yam.

12 un der gemark fun mayrev iz geven der yam-hagodul miten breg. dos iz der gemark fun di kinder fun Yehudah, rund arum, loit zeyere mishpoches.

13 un Kalev dem zun fun yefunehen hot er gegeben a Chelek tsvishen di kinder fun Yehudah loit dem moil fun Hashem tsu Yehoshuaen,f di Kiryat-Arba, dem foter fun Anakim – dos iz Chevron. 14 un Kalev hot fartriben fun dorten di drai zin fun Anakim, Shashai, un Achiman, un Talmai, di kinder fun Anakim. 15 un er iz aroifgegangen fun dorten tsu di bavoiner fun Devir; un der nomen fun Devir iz frier geven Kiryat-Sepher. 16 un Kalev hot gezogt: ver es vet shlogen Kiryat-Sepher, un vet zi batsvingen, vel ich im geben main tochter Achsahen far a vaib. 17 hot Otniel der zun fun Kenaz, Kalevs bruder, zi batsvungen, un er hot im gegeben zain tochter Achsahen far a vaib. 18 un es iz geven, az zi iz ongekumen, hot zi im ongeredt tsu beten fun ir foter a feld. un vi zi hot zich aropgelozt fun eizl, azoi hot Kalev tsu ir gezogt: vos iz dir? 19 hot zi gezogt: gib mir a Mattanah; vorem in a trukenem land hostu mich oisgegeben; derum zolstu mir geben kvalen vaser. hot er ir gegeben di oibershte kvalen un di untershte kvalen.

20 dos iz di nachle fun dem sheyvet fun di kinder fun Yehudah loit zeyere mishpoches.

21 un di shtet in ek fun dem sheyvet fun di kinder fun Yehudah, tsum gemark fun Edom in dorem, zainen geven Kavtzeel, un Eder, un Yagur; 22 un Kinah, un Dimonah, un Adadah; 23 un Kadesh, un Chatzor, un Yitnan; 24 Ziph, un Telem, un Alot; 25 un Chatzor, Chadattah, un Keriyot-Chetzron, dos iz Chatzor; 26 Amam, un Shama, un Moladah;

27 un Chatzar Gaddah, un Cheshmon, un Beit-Pelet; 28 un Chatzar Shual, un Beer-Sheva, un biziotioh; 29 un Baalah, un Iyim, un Etzem; 30 un Eltolad, un Kesil, un Chormah; 31 un tsiklag, un Madmannah, un Sansannah; 32 un Levaot, un Shilchim, un Ayin, un Rimmon. ale shtet nain un tsvantsik, mit zeyere derfer.

33 in der niderung: Eshtaol, un Tzorah, un Ashnah; 34 un Zanoach, un Ein-Gannim, Tapuach, un Enam; 35 Yarmes, un eadulom, Sokho, un Azekah; 36 un Shaarayim, un Aditayim, un Gederah, un Gederotayim. fertsen shtet mit zeyere derfer.

37 Tzenan, un Chadashah, un Migdal-Gad; 38 un Dilean, un Mitzpah, un Yokteel; 39 Lakhish, un Botzkat, un Eglon; 40 un Kabbon, un Lachmas, un Kitlish; 41 un Gederot, Beit-Dagon, un Naamah, un Makkedah. zechtsen shtet mit zeyere derfer.

42 Livnah, un Eter, un Ashan; 43 un Yiftach, un Ashnah, un Netziv; 44 un Keilah, un Akhziv, un moreshoh. nain shtet mit zeyere derfer.

45 Ekron mit ire techtershtet un ire derfer; 46 fun Ekron biz tsum yam, ale vos leben Ashdod, mit zeyere derfer.

47 Ashdod, ire techtershtet, un ire derfer; Uzzah, ire techtershtet, un ire derfer; biz dem taich fun Mitsrayim, un dem yam-hagodul miten breg.

48 un in dem geberg: Shamir, un Yatir, un Sokho; 49 un Dannah, un Kiryat Sannah, dos iz Devir; 50 un Anav, un Eshtemoh, un Anim;

51 un Goshen, un Cholon, un giluh. elf shtet mit zeyere derfer.

52 Arav, un Rumah, un Eshan; 53 un yonim, un Beit-Tappuach, un Aphekah; 54 un chumtoh, un Kiryat-Arba – dos iz Chevron – un Tzior. nain shtet mit zeyere derfer.

55 Maon, Carmel, un Ziph, un yutoh; 56 un Yizreel, un Yokdeam, un Zanoach; 57 Kayin, Givah, un Timnah. Tzoan shtet mit zeyere derfer.

58 Chalchul, Beit-tzur, un Gedor; 59 un Maarat, un Beit-Anot, un Eltekon. zeks shtet mit zeyere derfer.

60 Kiryat Baal – dos iz Keriyot-iaeorim – un Rabbah. tsvei shtet mit zeyere derfer.

61 in midbar: beit-Aravah, Middin, un Sekhakhah; 62 un Nivshan, un di zaltsshtot, un Ein-Gedi. zeks shtet mit zeyere derfer.

63 ober dem Yevusi, di bavoiner fun Yerusholayim, zei, hoben di kinder fun Yisroel nisht gekent fartraiben, un der Yevusi iz gebliben zitsen mit di kinder fun Yehudah in Yerusholayim biz oif haintiken tog.

טז

un der goral fun di kinder fun Yosef iz aroisgegangen fun Yarden bai Yericho, tsu di vaseren fun Yericho, kein mizrech, aroifgeyendik fun Yericho tsum midbar iber dem geberg, tsu beit-El.

un er iz aroisgegangen fun beit-El kein Luz, un iz ariber tsum gemark fun dem Arki, Atarot. un er hot aropּgenidert tsu mayrev, tsum gemark fun dem Yaphleti, biz dem gemark fun der untershter Beit-Choron, un biz Gezer; un zain oisloz iz geven baim yam.

un di kinder fun Yosef, Menasheh un Ephrayim, hoben gekrigen zeyer nachle. un dos iz geven der gemark fun di kinder fun Ephrayim loit zeyere mishpoches: der gemark fun zeyer nachle tsu mizrech iz geven Atrot Addar, biz der oibershter Beit-Choron. un der gemark iz aroisgegangen tsu mayrev, mit Michmetat fun tsafón, un der gemark hot zich oisgedreit tsu mizrech, tsu taּanat-Shiloh, un iz es farbaigegangen fun mizrech, tsu Yanoach. un er hot aropּgenidert fun Yanoach kein Atarot, un kein Naarah, un hot zich ongeshtoisen on Yericho, un zich oisgelozt baim Yarden. fun Tapuach iz der gemark gegangen tsu mayrev, tsum taich Kanah, un zain oisloz iz geven baim yam. dos iz di nachle fun dem sheyvet fun di kinder fun Ephrayim loit zeyere mishpoches; dertsu di shtet vos zainen opgesheidt gevoren far di kinder fun Ephrayim in miten fun der nachle fun di kinder fun Menasheh, ale shtet mit zeyere derfer. 10 un zei hoben nisht fartriben dem Kenaani vos iz gezesen in Gezer; un der Kenaani iz gebliben zitsen tsvishen Ephrayim biz oif haintiken tog, un iz gevoren tsum tsinzknecht.

יז

un dos iz geven der goral far sheyvet Menasheh; vorem er iz geven Yosefs bechor. far Machir dem bechor fun Menashehen, dem foter fun Gilad, vail er iz geven a man fun milchome, far im iz geven Gilad, un Bashan. un dos iz geven far di iberike kinder fun Menasheh loit zeyere mishpoches; far di kinder fun Aviezer, un far di kinder fun Chelek, un far di kinder fun Asriel, un far di kinder fun Shechem, un far di kinder fun Chepher, un far di kinder fun Shemida. dos zainen di kinder fun Menasheh dem zun fun Yosefen, di manspּarshoinen, loit zeyere mishpoches.

un Tzelophechad der zun fun Chepher, dem zun fun Gilad, dem zun fun Machir, dem zun fun Menashehen, hot nisht gehat kein zin nor bloiz techter; un dos zainen di nemen fun zaine techter: Machlah, un Noah, Choglah, Milcah, un Tirtzah. hoben zei genent far Elazar dem koyen, un far Yehoshuag dem zun fun Nun, un far di firshten, azoi tsu zogen: Hashem hot bafoilen Mosheen, undz tsu geben a nachle tsvishen undzere brider. hot er zei gegeben loit dem moil fun Hashem a nachle tsvishen di brider fun zeyer foter. un Tzoan teilen zainen gefalen oif Menasheh, achuts dos land Gilad, un Bashan, vos fun yener zeit Yarden;

vail di techter fun Menasheh hoben gekrigen a nachle tsvishen zaine zin. un dos land Gilad iz geven far di iberike kinder fun Menasheh.

un der gemark fun Menasheh iz geven fun Asher biz Michmetat vos far Shechem; un der gemark iz gegangen rechts tsu di bavoiner fun Ein Tapuach – tsu Menasheh hot gehert dos land fun Tapuach; ober Tapuach baim gemark fun Menasheh hot gehert tsu di kinder fun Ephrayim – un der gemark hot aropּgenidert tsum taich Kanah, tsu dorem fun taich, farbai yene shtet vos hoben gehert tsu Ephrayim in miten fun di shtet fun Menasheh. un der gemark fun Menasheh iz geven in tsafón fun taich, un zain oisloz iz geven baim yam. 10 tsu dorem iz geven Ephrayims, un tsu tsafón Menashehs; un der yam iz geven zain gemark. un zei hoben zich ongeshtoisen on Asher in tsafón, un on Yissakhar in mizrech. 11 un tsu Menasheh hoben gehert in Yissakhar, un in Asher, Beit-Shean un ire techtershtet, un Yivleam un ire techtershtet, un di bavoiner fun dor un ire techtershtet, un di bavoiner fun eein-dor un ire techtershtet, un di bavoiner fun Tanake un ire techtershtet, un di bavoiner fun Megiddo un ire techtershtet – di drai gegenten. 12 ober di kinder fun Menasheh hoben nisht gekent fartraiben di dozike shtet, vail der Kenaani iz bashtanen tsu blaiben zitsen in dem doziken land. 13 un es iz geven, az di kinder fun Yisroel zainen gevoren shtarker, hoben zei gemacht dem Kenaani tsu tsinz, ober fartraiben hoben zei im nisht fartriben.

14 un di kinder fun Yosef hoben geredt tsu Yehoshuaen, azoi tsu zogen: far vos gistu mir far a nachle ein goral un ein Chelek, ven ich bin fil folk, vail Hashem hot mich azoi gebentsht? 15 hot Yehoshua tsu zei gezogt: oib du bist fil folk, gei dir aroifblikendik tsum vald, un vest dir oishaken fun dorten, in land fun dem Perizzi un di Rephaim, oib dir iz eng dos geberg fun Ephrayim. 16 hoben di kinder fun Yosef gezogt: undz vet nisht kleken dos geberg; un izerne raitvegen zainen do bai ale Kenaanim vos zitsen in land fun tal, bai di vos in Beit-Shean un ire techtershtet, un bai di vos in tal Yizreel. 17 hot Yehoshua gezogt tsum hoiz fun Yosef, tsu Ephrayim un tsu Menasheh, azoi tsu zogen: fil folk bistu un grois koiech hostu; vest hoben nisht ein goral, 18 naiert dos geberg vet geheren tsu dir; vi es iz vald, vestu es oishaken, un tsu dir vet geheren vos vet aroiskumen derfun; vorem vest fartraiben dem Kenaani, vi er hot izerne raitvegen, vi er iz shtark.

יח

un di gantse eide fun di kinder fun Yisroel hot zich ingezamlt in Shiloh, un zei hoben dorten oifgeshtelt dem ohl-moed; un dos land iz gelegen batsvungen far zei.

ober es zainen noch gebliben tsvishen di kinder fun Yisroel di vos hoben nisht gekrigen ingeteilt zeyer nachle, ziben shvotim. hot Yehoshuah gezogt tsu di kinder fun Yisroel: biz vanen vet ir zich foilen tsu gein arben dos land vos Hashem der G‑t fun eyere elteren hot ich gegeben? krigt ich drai man fun a sheyvet, un ich vel zei shiken, un zei zolen oifshtein un arumgein in land, un zei zolen es farshraiben loit zeyer nachle, un kumen tsu mir.

un zei zolen zich es tseteilen in ziben Chelekim: Yehudah zol blaiben bai zain gemark in dorem, un dos hoiz fun Yosef zolen blaiben bai zeyer gemark in tsafón. un ir zolt farshraiben dos land in ziben Chelekim, un brengen tsu mir aher, un ich vel ich vorfen goral do far Hashem Elokeinu. vorem di Leviim hoben nisht kein Chelek tsvishen ich, vail di kehune fun Hashem iz zeyer nachle; un Gad, un Reuven, un der halber sheyvet Menasheh, hoben gekrigen zeyer nachle fun yener zeit Yarden tsu mizrech, vos Moshe der knecht fun Hashemi hot zei gegeben.

zainen oifgeshtanen di mener un zei zainen gegangen; un Yehoshua hot bafoilen di vos zainen gegangen farshraiben dos land, azoi tsu zogen: geit, un vandert arum in land, un farshraibt es, un kert zich um tsu mir, un ich vel ich do vorfen goral far Hashem in Shiloh. un di mener zainen gegangen, un hoben durchgetsoigen durchen land, un hoben es farshriben loit di shtet, in ziben Chelekim, in a buch, un zei zainen gekumen tsu Yehoshuaen in lager kein Shiloh. 10 un Yehoshua hot zei gevorfen goral in Shiloh far Hashem, un Yehoshua hot dorten tseteilt dos land tsu di kinder fun Yisroel loit zeyere inteilungen.

11 iz aroifgekumen der goral fun dem sheyvet fun di kinder fun Binyamin loit zeyere mishpoches; un der gemark fun zeyer goral iz oisgekumen tsvishen di kinder fun Yehudah un tsvishen di kinder fun Yosef. 12 un der gemark tsu tsafón-zeit iz zei geven fun Yarden; un der gemark iz aroifgegangen tsum ruchen fun Yericho in tsafón, un iz aroifgegangen oifen barg tsu mayrev; un zain oisloz iz geven baim midbar fun beit-Aven. 13 un der gemark iz ariber fun dorten tsu Luz, tsum ruchen fun Luz – dos iz beit-El – tsu dorem; un der gemark hot aropּgenidert tsu Atrot Addar baim barg vos tsu dorem fun der untershter Beit-Choron. 14 un der gemark hot zich getsoigen, un zich oisgedreit tsu mayrev-zeit, tsu dorem fun dem barg vos far Beit-Choron tsu dorem; un zain oisloz iz geven bai Kiryat Baal – dos iz Keriyot-iaeorim – a shtot fun di kinder fun Yehudah. dos iz di mayrev-zeit. 15 un di dorem-zeit iz geven fun ek Keriyot-iaeorim; un der gemark iz aroisgegangen tsu mayrev, un iz aroisgekumen baim kval fun di vaseren fun Nephtoach. 16 un der gemark hot aropּgenidert tsum ek barg vos far dem tal fun ben-hinom, vos in tal Rephaim tsu tsafón; un er hot aropּgenidert tsu dem tal fun hinom, tsum ruchen fun dem Yevusi tsu dorem, un iz aropgegangen kein eein-rogel. 17 un er hot zich getsoigen fun tsafón, un iz aroisgekumen bai Ein Shemesh, un iz arois tsu glilot vos akegen dem aroifgang fun adumim, un hot aropּgenidert tsu dem shtein fun Bohan dem zun fun Reuven.

18 un er iz ariber tsum ruchen akegen dem pּloin tsu tsafón, un hot aropּgenidert tsum pּloin. 19 un der gemark iz ariber tsum ruchen fun Beit-Choglah tsu tsafón; un der oisloz fun dem gemark iz geven bai der tsung fun Yam HaMelach tsu tsafón, baim ek Yarden tsu dorem. dos iz der gemark fun dorem. 20 un der Yarden grenetst es tsu mizrech-zeit. dos iz di nachle fun di kinder fun Binyamin loit ire gemarken, rund arum, loit zeyere mishpoches.

21 un di shtet fun dem sheyvet fun di kinder fun Binyamin loit zeyere mishpoches zainen geven Yericho, un Beit-Choglah, un eemek-ktsits;

22 un beit-Aravah, un Tzemarayim, un beit-El; 23 un Avim, un Purah, un Ophrah; 24 un kefr-eamonoh, un Ophni, un Geva. tsvelf shtet mit zeyere derfer.

25 Givon, un Ramah, un Beerot; 26 un Mitzpah, un Kephirah, un Motzah;

27 un Rakem, un Yirpeel, un Taralah; 28 un Tzela, Tzela hoelef, un der Yevusi – dos iz Yerusholayim – giveat, Keriyot. fertsen shtet mit zeyere derfer. dos iz di nachle fun di kinder fun Binyamin loit zeyere mishpoches.

יט

un der tsveiter goral iz aroisgekumen far Shimon, far dem sheyvet fun di kinder fun Shimon loit zeyere mishpoches; un zeyer nachle iz geven in miten fun der nachle fun di kinder fun Yehudah. un zei hoben gehat in zeyer nachle Beer-Sheva oder Sheva, un Moladah; un Chatzar Shual, un Balah, un Etzem; un Eltolad, un Beitul, un Chormah; un tsiklag, un Beit-HaMarkavot, un Chatzar Susah;

un Beit-Levaot, un Sharuchen. draitsen shtet mit zeyere derfer.

Ayin, Rimmon, un Eter, un Ashan. fir shtet mit zeyere derfer.

un ale derfer vos rund arum di dozike shtet biz Baalat Beer, biz Ramah fun dorem. dos iz di nachle fun dem sheyvet fun di kinder fun Shimon loit zeyere mishpoches. fun dem teil fun di kinder fun Yehudah iz geven di nachle fun di kinder fun Shimon, vorem der Chelek fun di kinder fun Yehudah iz geven tsu grois far zei, un di kinder fun Shimon hoben gekrigen a nachle in miten fun zeyer nachle.

10 un der driter goral iz aroifgekumen far di kinder fun Zevulun loit zeyere mishpoches; un der gemark fun zeyer nachle iz geven biz Sarid. 11 un zeyer gemark iz aroifgegangen tsu mayrev un Maralah, un hot zich ongeshtoisen on Dabeshet, un zich ongeshtoisen on dem taich vos far Yokneam. 12 un er hot zich umgekert fun Sarid tsu mizrech, kegen zunoifgang, biz dem gemark fun chiּslot-Tavor, un iz aroisgegangen tsu Dovrat, un aroifgegangen kein Yaphia. 13 un fun dorten iz er ariber kein mizrech, tsu zunoifgang, tsu Gat-Chepher, tsu Et-Katzin, un iz aroisgegangen bai Rimmon-mtoor kein Noah. 14 un der gemark hot zich oisgedreit arum dem tsu tsafón fun Chanaton; un zain oisloz iz geven der tal iftaּch-El; 15 un Kattat, un Nahalol, un Shomron, un Yidalah, un Beit-Lechem. tsvelf shtet mit zeyere derfer.

16 dos iz di nachle fun di kinder fun Zevulun loit zeyere mishpoches, di dozike shtet mit zeyere derfer.

17 far Yissakhar iz aroisgekumen der firter goral; far di kinder fun Yissakhar loit zeyere mishpoches. 18 un zeyer gemark iz geven Yizreel, un kesulot, un Shunem; 19 un Chapharayim, un sheon, un Anacharat; 20 un Rabit, un Kishyon, un Evetz; 21 un Remet, un Ein-Gannim, un Ein-Chaddah, un Beit-Patzetz, 22 un der gemark hot zich ongeshtoisen on Tavor, un Shachatzimah, un Beit-Shemesh; un der oisloz fun zeyer gemark iz geven der Yarden. zechtsen shtet mit zeyere derfer.

23 dos iz di nachle fun dem sheyvet fun di kinder fun Yissakhar loit zeyere mishpoches, di shtet mit zeyere derfer.

24 un der finfter goral iz aroisgekumen far dem sheyvet fun di kinder fun Asher loit zeyere mishpoches. 25 un zeyer gemark iz geven: Chelkat, un Chali, un Beten, un Akhshape; 26 un Alammelech, un Amad, un Mishal; un er hot zich ongeshtoisen on Carmel in mayrev, un on Shichor-Livnat. 27 un er hot zich umgekert tsu zunoifgang, tsu Beit-Dagon, un hot zich ongeshtoisen on Zevulun, un on dem tal iftaּch-El tsu tsafón, beit-eemek, un Neyel, un iz arois tsu Kavul oif links, 28 un Evron, un Rechov, un Chammon, un Kanah, biz grois-Tzidon. 29 un der gemark hot zich umgekert tsu Ramah, un biz der festungshtot Tzor. un der gemark hot zich umgekert tsu Chosah; un zain oisloz iz geven baim yam, fun gegent biz Akhziv; 30 un eumoh, un Aphek, un Rechov. tsvei un tsvantsik shtet mit zeyere derfer.

31 dos iz di nachle fun dem sheyvet fun di kinder fun Asher loit zeyere mishpoches, di dozike shtet mit zeyere derfer.

32 far di kinder fun Naphtali iz aroisgekumen der zekster goral; far di kinder fun Naphtali loit zeyere mishpoches. 33 un zeyer gemark iz geven fun Chelepe, fun Elon-btsaeananim, un adomi-nekev, un Yavneel, biz Lakum; un zain oisloz iz geven der Yarden. 34 un der gemark hot zich umgekert kein mayrev, tsu Aznot Tavor, un iz arois fun dorten tsu Chukok, un hot zich ongeshtoisen on Zevulun in dorem, un on Asher hot er zich ongeshtoisen in mayrev, un on Yehudah baim Yarden tsu zunoifgang. 35 un di festungshtet zainen geven Tzidim, Tzer, un Chammat, Rakat, un Kinneret; 36 un Admah, un Ramah, un Chatzor; 37 un Kadesh, un Edrei, un Ein Chatzor; 38 un Yiron, un migdal-El, Chorem, un Beit-Anat, un Beit-Shemesh. nainteen shtet mit zeyere derfer.

39 dos iz di nachle fun dem sheyvet fun di kinder fun Naphtali loit zeyere mishpoches, di shtet mit zeyere derfer.

40 far dem sheyvet fun di kinder fun Dan loit zeyere mishpoches iz aroisgekumen der zibeter goral. 41 un der gemark fun zeyer nachle iz geven: Tzorah, un Eshtaol, un Ir Shemesh; 42 un Shaalabbin, un Ayalon, un Yitlah; 43 un Elon, un Timnah, un Ekron;

44 un eltkeh, un Gibeton, un Baalat; 45 un Yehud, un Bnei Berak, un Gat-Rimmon; 46 un mei-iarkon, un Rakkon, mit dem gemark akegen Yafo.

47 un der gemark fun di kinder fun Dan iz oisgekumen tsu vintsik far zei; zainen di kinder fun Dan aroifgegangen un hoben milchome gehalten mit Leshem, un hoben zi batsvungen, un zi geshlogen miten sharf fun shverd, un zi gearbt, un zich bazetst in ir; un zei hoben gerufen Leshem, Dan, azoi vi der nomen fun zeyer foter Dan.

48 dos iz di nachle fun dem sheyvet fun di kinder fun Dan loit zeyere mishpoches, di dozike shtet mit zeyere derfer.

49 un az zei hoben geendikt machen arben dos land loit ire gemarken, hoben di kinder fun Yisroel gegeben a nachle tsu Yehoshuaj dem zun fun Nun, tsvishen zei. 50 loit dem moil fun Hashem hoben zei im gegeben di shtot vos er hot farlangt, Timnat-Serach in dem geberg fun Ephrayim; un er hot baboit di shtot, un zich bazetst in ir.

51 dos zainen di nechles vos Elazar der koyen, un Yehoshua der zun fun Nun, un di hoiptlait fun di foterhaizer fun di shvotim fun di kinder fun Yisroel, hoben gemacht arben loit goral in Shiloh far Hashem, baim ingang fun ohl-moed. azoi hoben zei geendikt tseteilen dos land.

כ

un Hashem hot geredt tsu Yehoshuaen,k azoi tsu zogen: red tsu di kinder fun Yisroel, azoi tsu zogen: macht ich di shtet fun antrinung vos ich hob ich ongezogt durch Mosheen, oif tsu antloifen ahin, far dem toitshleger vos dershlogt a nefesh durch a farze, on a kiven; un zei zolen ich zain far antrinung fun dem blut derleizer. un er zol antloifen in einer fun di dozike shtet, un zich shtelen in ingang fun shtottoier, un reden in di oieren fun di eltste fun yener shtot zaine verter, un zei zolen im arainnemen tsu zich in der shtot, un im geben an ort, un er zol zitsen bai zei. un az der blut derleizer vet im nochyogen, zolen zei nisht iberentferen dem toitshleger in zain hant, vorem on a kiven hot er dershlogen zain chever, un er iz im nisht geven a soine fun nechten-eyernechten. un er zol zitsen in yener shtot, biz er shtelt zich far der eide tsum mishpot, biz dem toitl fun dem koyen-godul vos vet zain in yene teg; dentsmol meg der toitshleger zich umkeren, un kumen in zain shtot, un in zain hoiz – in der shtot vos er iz fun dorten antlofen.

hoben zei geheilikt Kadesh in Galil, in dem geberg fun Naphtali, un Shechem in dem geberg fun Ephrayim, un Kiryat-Arba – dos iz Chevron – in dem geberg fun Yehudah. un fun yener zeit Yarden, bai Yericho tsu mizrech, hoben zei opgegeben Betzer in midbar in dem flachland, fun sheyvet Reuven, un Ramot-gilad in Gilad, fun sheyvet Gad, un Golan in Bashan, fun sheyvet Menasheh.

dos zainen geven di bashtimte shtet far ale kinder fun Yisroel, un far dem fremden vos halt zich oif tsvishen zei; oif tsu antloifen ahin, far itlechen vos dershlogt a nefesh durch a farze; kedei er zol nisht shtarben durch der hant fun dem blut derleizer, eider er shtelt zich far der eide.

כא

un di hoiptlait fun di foterhaizer fun di Leviim hoben genent tsu Elazar dem koyen, un tsu Yehoshuam dem zun fun Nun, un tsu di hoiptlait fun di foterhaizer fun di shvotim fun di kinder fun Yisroel, un zei hoben tsu zei geredt in Shiloh, in land Kenaan, azoi tsu zogen: Hashem hot bafoilen durch Mosheen undz tsu geben shtet tsum voinen, mit zeyere fraie peletser far undzere beheimes.

hoben di kinder fun Yisroel gegeben di Leviim fun zeyer nachle, loit dem moil fun Hashem, di dozike shtet mit zeyere fraie peletser.

un der goral iz arois far di mishpoches fun di Kohatim; un far di kinder fun Aharon dem koyen, fun di Leviim, zainen geven fun sheyvet Yehudah, un fun sheyvet fun di Shimonim, un fun sheyvet Binyamin, loit goral, draitsen shtet.

un far di iberike kinder fun Kohat, fun di mishpoches fun sheyvet Ephrayim, un fun sheyvet Dan, un fun halben sheyvet Menasheh, loit goral, Tzoan shtet.

un far di kinder fun Gershon, fun di mishpoches fun sheyvet Yissakhar, un fun sheyvet Asher, un fun sheyvet Naphtali, un fun dem halben sheyvet Menasheh in Bashan, loit goral, draitsen shtet.

far di kinder fun Merari loit zeyere mishpoches, fun sheyvet Reuven, un fun sheyvet Gad, un fun sheyvet Zevulun, tsvelf shtet.

un di kinder fun Yisroel hoben gegeben di Leviim di dozike shtet mit zeyere fraie peletser, azoi vi Hashem hot bafoilen durch Mosheen, loit goral.

un zei hoben gegeben fun dem sheyvet fun di kinder fun Yehudah, un fun dem sheyvet fun di kinder fun Shimon, di dozike shtet vos me ruft zei do on miten nomen. 10 un dos iz geven far di kinder fun Aharon, fun di mishpoches fun di Kohatim fun di kinder fun Levi; vorem zei hoben gekrigen dem goral tsuersht. 11 un me hot zei gegeben di Kiryat-Arba, dem foter fun Anakim – dos iz Chevron – in dem geberg fun Yehudah, mit ire fraie peletser rund arum ir. 12 ober dos feld fun der shtot un ire derfer hoben zei gegeben Kalev dem zun fun yefunehen far zain eigentum.

13 un di kinder fun Aharon dem koyen hoben zei gegeben di shtot fun antrinung faran toitshleger, Chevron mit ire fraie peletser, un Livnah mit ire fraie peletser; 14 un Yatir mit ire fraie peletser, un Eshtemoa mit ire fraie peletser; 15 un Cholon mit ire fraie peletser, un Devir mit ire fraie peletser; 16 un Ayin mit ire fraie peletser, un yutoh mit ire fraie peletser, un Beit-Shemesh mit ire fraie peletser. nain shtet fun di dozike tsvei shvotim.

17 un fun sheyvet Binyamin: Givon mit ire fraie peletser, Geva mit ire fraie peletser; 18 Anatot mit ire fraie peletser, un Almon mit ire fraie peletser. fir shtet.

19 ale shtet fun di kinder fun Aharon, di koyanim: draitsen shtet mit zeyere fraie peletser.

20 un far di mishpoches fun di kinder fun Kohat, di Leviim, di iberike fun di kinder fun Kohat – di shtet fun zeyer goral zainen geven fun sheyvet Ephrayim. 21 un me hot zei gegeben di shtot fun antrinung faran toitshleger, Shechem, mit ire fraie peletser, in dem geberg fun Ephrayim, un Gezer mit ire fraie peletser; 22 un Kivtzayim mit ire fraie peletser, un Beit-Choron mit ire fraie peletser. fir shtet.

23 un fun sheyvet Dan: eltkeh mit ire fraie peletser, Gibeton mit ire fraie peletser; 24 Ayalon mit ire fraie peletser, Gat-Rimmon mit ire fraie peletser. fir shtet.

25 un fun halben sheyvet Menasheh: Tanake mit ire fraie peletser, un Gat-Rimmon mit ire fraie peletser. tsvei shtet.

26 ale shtet: Tzoan, mit zeyere fraie peletser, far di mishpoches fun di iberike kinder fun Kohat.

27 un far di kinder fun Gershon, fun di mishpoches fun di Leviim, fun halben sheyvet Menasheh; di shtot fun antrinung faran toitshleger, Golan in Bashan mit ire fraie peletser, un Beeshterah mit ire fraie peletser. tsvei shtet.

28 un fun sheyvet Yissakhar: Kishyon mit ire fraie peletser, Dovrat mit ire fraie peletser; 29 Yarmes mit ire fraie peletser, Ein-Gannim mit ire fraie peletser. fir shtet.

30 un fun sheyvet Asher: Mishal mit ire fraie peletser, Avdon mit ire fraie peletser; 31 Chelkat mit ire fraie peletser, un Rechov mit ire fraie peletser. fir shtet.

32 un fun sheyvet Naphtali: di shtot fun antrinugen faran toitshleger, Kadesh in Galil, mit ire fraie peletser, un chamot-dֹr mit ire fraie peletser, un Kartan mit ire fraie peletser. drai shtet.

33 ale shtet fun di gershunim loit zeyere mishpoches: draitsen shtet mit zeyere fraie peletser.

34 un far di mishpoches fun di kinder fun Merari, di iberike Leviim, fun sheyvet Zevulun: Yokneam mit ire fraie peletser, Kartah mit ire fraie peletser; 35 Dimnah mit ire fraie peletser, Nahalol mit ire fraie peletser. fir shtet.

36 un fun sheyvet Reuven: Betzer mit ire fraie peletser, un Yahtzah mit ire fraie peletser;n (37)  Kedemot mit ire fraie peletser, un Mephaat mit ire fraie peletser. fir shtet.

36(38)  un fun sheyvet Gad: di shtot fun antrinung faran toitshleger, Ramot-gilad in Gilad, mit ire fraie peletser, un Machanayim mit ire fraie peletser;o 37(39)  Cheshbon mit ire fraie peletser, Yazer mit ire fraie peletser. ale shtet: fir.p

38(40)  di ale shtet zainen geven far di kinder fun Merari loit zeyere mishpoches – di iberike fun di mishpoches fun di Leviim; un zeyer goral iz geven tsvelf shtet.q

39(41)  ale shtet fun di Leviim in miten fun dem eigentum fun di kinder fun Yisroel zainen geven acht un fertsik shtet mit zeyere fraie peletser.r 40(42)  di dozike shtet zainen geven shtot in shtot mit ire fraie peletser rund arum ir; azoi bai ale di dozike shtet.s

41(43)  un Hashem hot gegeben tsu Yisroel dos gantse land vos er hot geshvoren tsu geben zeyere elteren; un zei hoben es gearbt, un zich bazetst derin.t 42(44)  un Hashem hot zei bares fun rund arum, azoi vi alts vos er hot geshvoren zeyere elteren; un keiner fun ale zeyere faint iz nisht bashtanen far zei; ale zeyere faint hot Hashem gegeben in zeyer hant.u 43(45)  nisht a vort iz opgefalen fun al dem guten tsuzog vos Hashem hot tsugezogt dem hoiz fun Yisroel; alts iz ongekumen.v

כב

dentsmol hot Yehoshuaw gerufen di Reuvenim, un di Gadim, un dem halben sheyvet Menasheh. un er hot tsu zei gezogt: ir hot gehit alts vos Moshe der knecht fun Hashemx hot ich bafoilen, un ir hot tsugehert tsu main kol, in alts vos ich hob ich bafoilen. ir hot nisht farlozt eyere brider di dozike fil teg biz oif haintiken tog, un ir hot gehit di hitung fun dem gebot fun Hashem Elokeichem. un atsund hot Hashem Elokeichem bares eyere brider, azoi vi er hot zei tsugezogt; derum kert ich um atsund, un geit ich tsu eyere getselten, tsum land fun ier eigentum vos Moshe der knecht fun Hashem hot ich gegeben oif yener zeit Yarden. ober hit zeyer tsu ton dos gebot, un di torah, vos Moshe der knecht fun Hashem hot ich geboten, lib tsu hoben Hashem Elokeichem, un tsu gein in ale zaine vegen, un tsu hiten zaine gebot, un zich tsu baheften on im, un im tsu dinen mit ier gantsen hartsen, un mit ier gantser zel.

un Yehoshua hot zei gebentsht, un hot zei avekgeshikt, un zei zainen avekgegangen tsu zeyere getselten.

un tsu a halben sheyvet Menasheh hot Moshe gegeben in Bashan; nor tsum ander halben hot Yehoshua gegeben mit zeyere brider oif der zeit Yarden tsu mayrev. un az Yehoshua hot zei avekgeshikt tsu zeyere getselten, hot er zei oich gebentsht, un er hot tsu zei gezogt, azoi tsu zogen: mit fil guts kert ich um tsu eyere getselten, un mit zeyer fil fich, mit zilber, un mit gold, un mit kuper, un mit aizen, un mit kleider zeyer fil; tseteilt dem roib fun eyere faint mit eyere brider.

hoben di kinder fun Reuven, un di kinder fun Gad, un der halber sheyvet Menasheh, zich umgekert, un zei zainen avekgegangen fun di kinder fun Yisroel, fun Shiloh vos in land Kenaan, tsu gein kein land Gilad, tsum land fun zeyer eigentum, vos zei hoben zich derin bazetst loit dem moil fun Hashem durch Mosheen. 10 un az zei zainen gekumen tsu di gegenten fun Yarden vos in land Kenaan, hoben di kinder fun Reuven, un di kinder fun Gad, un der halber sheyvet Menasheh, dorten geboit a mizbeyech baim Yarden, a groisen mizbeyech oif ontsukuken.

11 hoben di kinder fun Yisroel gehert, azoi tsu zogen: zet, di kinder fun Reuven, un di kinder fun Gad, un der halber sheyvet Menasheh, hoben geboit a mizbeyech antkegen land Kenaan, in di gegenten fun Yarden, tsu der zeit fun di kinder fun Yisroel. 12 un vi di kinder fun Yisroel hoben derhert, azoi hot di gantse eide fun di kinder fun Yisroel zich ingezamlt kein Shiloh aroiftsugein akegen zei oif milchome. 13 un di kinder fun Yisroel hoben geshikt tsu di kinder fun Reuven, un tsu di kinder fun Gad, un tsum halben sheyvet Menasheh, kein land Gilad, Pinchas dem zun fun Elazar dem koyen, 14 un mit im Tzoan firshten, tsu ein firsht, tsu ein firsht fun a foterhoiz fun ale shvotim fun Yisroel; un zei zainen itlecher geven der hoipt fun zeyer foterhoiz bai di toiznten fun Yisroel. 15 un zei zainen gekumen tsu di kinder fun Reuven, un tsu di kinder fun Gad, un tsum halben sheyvet Menasheh, kein land Gilad, un zei hoben mit zei geredt, azoi tsu zogen: 16 azoi hot gezogt di gantse eide fun Hashem: vos iz di dozike felshung vos ir hot gefelsht on Elochei Yisroel, zich optsukeren haint fun hinter Hashem, mit ier boien far zich a mizbeyech, kedei ir zolt haint vidershpּeniken on Hashem? 17 iz undz vintsik di zind fun Peor, vos mir hoben zich noch fun ir nisht gereinikt biz oif haintiken tog, un vos iber ir iz geven a mageyfe oif der eide fun Hashem, 18 az ir kert ich haint op fun hinter Hashem? un es vet zain: ir vet vidershpּeniken haint on Hashem, un morgen vet er tserenen oif der gantser eide fun Yisroel. 19 oib vider dos land fun ier eigentum iz umrein, kumt ich ariber in dem land fun Hashems eigentum, vos dorten rut der mishken fun Hashem, un bazetst ich tsvishen undz, nor on Hashem zolt ir nisht vidershpּeniken, un undz zolt ir nisht vidershpּeniken, mit ier boien far zich a mizbeyech, achuts dem mizbeyech fun Hashem Elokeinu. 20 hot nisht Achan der zun fun Zerachen gefelsht a felshung mit dem Chorem, un oif der gantser eide fun Yisroel iz geven der tsoreny? un nisht yener man alein iz umgekumen far zain zind.

21 hoben geentfert di kinder fun Reuven, un di kinder fun Gad, un der halber sheyvet Menasheh, un zei hoben geredt tsu di hoiptlait fun di toiznten fun Yisroel: 22 El Elokim, Hashem El Elokim, er veis, un Yisroel, er zol es visen, oib dos iz in vidershpenikeit oder oib in ibertretung on Hashem – zolst undz nisht helfen haintiken tog! – 23 undz tsu boien a mizbeyech kedei zich optsukeren fun hinter Hashem, oder oib oiftsubrengen oif im brandopּfer un shpּaizopּfer, oder oib tsu machen oif im fridopּfer, zol Hashem alein oifmonen! 24 un oib mir hoben es nisht geton bloiz fun zorg vegen a zach, azoi tsu zogen: morgen velen eyere kinder zogen tsu undzere kinder, azoi tsu zogen: vos kert ir ich on mit Hashem Elochei Yisroel? 25 vorem a gemark hot Hashem gemacht tsvishen undz un tsvishen ich, kinder fun Reuven, un kinder fun Gad, dem Yarden; ir hot nisht kein Chelek in Hashem. un eyere kinder velen shteren undzere kinder – nisht tsu forchten Hashem. 26 hoben mir gezogt: lomir zich akorsht bavorenen tsu boien dem mizbeyech, nisht far brandopּfer, un nisht far shlachtopּfer; 27 naiert er zol zain an eides tsvishen undz un tsvishen ich, un tsvishen undzere doires noch undz: tsu dinen dem dinstz fun Hashem far im mit undzere brandopּfer, un mit undzere shlachtopּfer, un mit undzere fridopּfer, un eyere kinder zolen morgen nisht zogen tsu undzere kinder: ir hot nisht kein Chelek in Hashem. 28 un mir hoben gezogt: oib es vet geshen, az zei velen dos zogen tsu undz oder tsu undzere doires shpּeter ahin, velen mir zogen: zet dem boi fun dem mizbeyech fun Hashem, vos undzere elteren hoben gemacht, nisht far brandopּfer, un nisht far shlachtopּfer; naiert an eides iz er tsvishen undz un tsvishen ich. 29 cholile undz tsu vidershpּeniken on Hashem, un zich optsukeren haint fun hinter Hashem, tsu boien a mizbeyech far brandopּfer, far shpּaizopּfer, un far shlachtopּfer, achuts dem mizbeyech fun Hashem Elokeinu, vos far zain mishken!

30 un vi Pinchas der koyen, un di firshten fun der eide, di hoiptlait fun di toiznten fun Yisroel vos mit im, hoben gehert di verter vos di kinder fun Reuven, un di kinder fun Gad, un di kinder fun Menasheh, hoben geredt, iz dos voilgefelen in zeyere oigen. 31 un Pinchas der zun fun Elazar dem koyen hot gezogt tsu di kinder fun Reuven, un tsu di kinder fun Gad, un tsu di kinder fun Menasheh: haint veisen mir, az tsvishen undz iz Hashem; vorem ir hot nisht gefelsht on Hashem di dozike felshung; atsund hot ir matsl geven di kinder fun Yisroel fun der hant fun Hashem.

32 un Pinchas der zun fun Elazar dem koyen, un di firshten, hoben zich umgekert fun di kinder fun Reuven, un fun di kinder fun Gad, fun land Gilad, kein land Kenaan tsu di kinder fun Yisroel, un zei hoben zei gebracht an entfer. 33 un der entfer iz voilgefelen in di oigen fun di kinder fun Yisroel un di kinder fun Yisroel hoben geloibt Elokim, un hoben mer nisht geredt vegen aroifgein akegen zei oif milchome, tsu farvisten dos land vos di kinder fun Reuven un di kinder fun Gad zitsen derin.

34 un di kinder fun Reuven un di kinder fun Gad hoben gerufen dem mizbeyech Iddo, vail : an eides iz er tsvishen undz az Hashem iz HaElokim.

כג

un es iz geven in fil teg arum, nochdem az Hashem hot bares Yisroel fun ale zeyere faint fun rund arum, un Yehoshuaa iz gevoren alt un batogt, hot Yehoshua gerufen gants Yisroel, zeyere eltste, un zeyere hoiptlait, un zeyere richter, un zeyere oifzeer, un hot tsu zei gezogt: ich bin alt un batogt. un ir hot gezen alts vos Hashem Elokeichem hot geton tsu ale di dozike felker fun eyertvegen; vorem Hashem Elokeichem iz der vos hot milchome gehalten far ich. zet, ich hob ich oisgevorfen di dozike geblibene felker far a nachle loit eyere shvotim; fun Yarden, mit ale felker vos ich hob farshnitenb, un bizen yam-hagodul tsu zun-untergang. un Hashem Elokeichem, er vet zei aroisshtoisen fun far ich, un vet zei fartraiben fun ier ongezicht, un ir vet arben zeyer land, azoi vi Hashem Elokeichem hot ich tsugezogt. derum zolt ir zain zeyer shtark tsu hiten un tsu ton alts vos shteit geshriben in buch fun tort-Moshe, zich nisht optsukeren derfun rechts oder links, nisht tsu kumen tsvishen di dozike felker, di dozike vos zainen gebliben bai ich. un dem nomen fun zeyere G‑ter zolt ir nisht dermonen, un nisht lozen shveren bai zei un zei nisht dinen, un zich nisht buken tsu zei. nor bloiz on Hashem Elokeichem zolt ir ich baheften, azoi vi ir hot geton biz haintiken tog, vos derfar hot Hashem fartriben fun far ich groise un machtike felker; un ir – keiner iz nisht bashtanen far ich biz haintiken tog. 10 ein man fun ich hot geiogt toizent; vorem Hashem Elokeichem iz der vos hot milchome gehalten far ich, azoi vi er hot ich tsugezogt. 11 derum zolt ir zeyer hiten ier zel, lib tsu hoben Hashem Elokeichem. 12 vorem oib opkeren vet ir ich opkeren, un ir vet ich baheften on dem resht fun di dozike felker, di dozike vos zainen gebliben bai ich, un ir vet zich metchten zain mit zei, un ir vet kumen tsvishen zei, un zei tsvishen ich, 13 visen zolt ir visen zain, az Hashem Elokeichem vet mer nisht fartraiben di dozike felker fun far ich, un zei velen ich zain far a nets un far a shtroichlung, un far a rut in eyere zaiten, un far shtechers in eyere oigen, biz ir vet untergein fun der doziker guter erd vos Hashem Elokeichem hot ich gegeben. 14 un ot gei ich di teg oif dem veg fun der gantser erd; derum zolt ir visen mit ier gantsen hartsen, un mit ier gantser zel, az nisht an eintsik vort iz opgefalen fun di ale gute tsuzogen vos Hashem Elokeichem hot tsugezogt vegen ich; ale zainen ich ongekumen; nisht an eintsik vort derfun iz opgefalen. 15 un es vet zain, azoi vi ich iz ongekumen al der guter tsuzog vos Hashem Elokeichem hot ich tsugezogt, azoi vet Hashem brengen oif ich al dem shlechten onzog, biz er vet ich fartiliken fun der doziker guter erd vos Hashem Elokeichem hot ich gegeben. 16 az ir vet ibertreten dem bris fun Hashem Elokeichem, vos er hot ich bafoilen, un ir vet gein un dinen fremde G‑ter, un zich buken tsu zei, vet grimen der tsorenc fun Hashem oif ich, un ir vet gich untergein fun dem guten land vos er hot ich gegeben.

כד

un Yehoshuad hot ingezamlt ale shvotim fun Yisroel kein Shechem, un er hot gerufen di eltste fun Yisroel, un zeyere hoiptlait, un zeyere richter, un zeyere oifzeer; un zei hoben zich geshtelt far HaElokim. un Yehoshua hot gezogt tsum gantsen folk: azoi hot gezogt Hashem Elochei Yisroel: oif yener zeit taich zainen gezesen eyere elteren fun eibik on, Terach der foter fun Avrahamen, un der foter fun Nachoren; un zei hoben gedint fremde G‑ter. un ich hob genumen ier foter Avrahamen fun yener zeit taich, un hob im durchgefirt durch gants land Kenaan; un ich hob gemert zain zomen, un im gegeben Yitzchaken. un ich hob gegeben tsu Yitzchaken Yaakoven un Esaven; un ich hob gegeben Esaven dem barg Seir im tsu arben; un Yaakov un zaine kinder hoben genidert kein Mitsrayim. un ich hob geshikt Mosheen un Aharonen, un hob geplogt Mitsrayim, loit vos ich hob geton tsvishen zei, un dernoch hob ich ich aroisgetsoigen. un ich hob aroisgetsoigen eyere elteren fun Mitsrayim, un ir zeit gekumen tsum yam, un di Mitsrayim hoben nochgeiogt eyere elteren mit raitvegen un mit raiter bizen Yam Suf. un zei hoben geshrien tsu Hashem, un er hot gemacht a fintsternish tsvishen ich un tsvishen di Mitsrayim, un gebracht oif zei dem yam, un zei tsugedekt; un eyere oigen hoben gezen vos ich hob geton mit Mitsrayim. un ir zeit gebliben in midbar fil teg. un ich hob ich gebracht in land fun dem Imri vos zitst oif yener zeit Yarden, un zei hoben milchome gehalten mit ich, un ich hob zei gegeben in ier hant, un ir hot gearbt zeyer land, un ich hob zei fartilikt fun far ich. iz oifgeshtanen Balak der zun fun Tzopharen, der melech fun Moav, un hot milchome gehalten akegen Yisroel; un er hot geshikt un gerufen Bileam dem zun fun Beoren, ich tsu shilten. 10 ober ich hob nisht gevolt tsuheren tsu Bileamen, un bentshen hot er ich gebentsht; un ich hob ich matsl geven fun zain hant. 11 un ir zeit aribergegangen dem Yarden, un ir zeit gekumen tsu Yericho, un es hoben milchome gehalten akegen ich di mener fun Yericho, der Imri, un der Perizzi, un der Kenaani, un der Chitti, un der Girgashi, der Chivi, un der Yevusi; un ich hob zei gegeben in ier hant. 12 un ich hob geshikt ich forois di hornbin, un zi hot zei fartriben fun far ich, di tsvei Molechim fun Imri; nisht mit dain shverd, un nisht mit dain boigen.

13 un ich hob ich gegeben a land vos ir hot nisht gearbet tsu krigen, un shtet vos ir hot nisht geboit, un ir hot zich in zei bazetst; vaingertner un eilbertgertner vos ir hot nisht geflantst, est ir. 14 un atsund, hot moire far Hashem, un dint im mit gantskeit un mit emes; un tut op di G‑ter vos eyere elteren hoben gedint, oif yener zeit taich, un in Mitsrayim, un dint Hashem. 15 un oib es iz shlecht in eyere oigen tsu dinen Hashem,e veilt ich ois haint vemen ir vilt dinen, entveder di G‑ter vos eyere elteren hoben gedint oif yener zeit taich, oder di G‑ter fun dem Imri, vos ir zitst in zeyer land; un ich un main hoizgezint velen dinenf Hashem. 16 hot geentfert dos folk un hot gezogt: cholile undz tsu farlozen Hashem, kedei tsu dinen fremde G‑ter! 17 vorem Hashem Elokeinu iz der vos hot oifgebracht undz un undzere elteren fun land Mitsrayim, fun dem hoiz fun knechtshaft, un vos hot geton far undzere oigen di dozike groise tseichens, un hot undz opgehit oif dem gantsen veg vos mir zainen gegangen oif im, un tsvishen ale felker vos mir zainen durchgegangen durch zei.

18 un Hashem hot fartriben fun far undz ale felker un dem Imri, dem bavoiner fun land; derum velen mir oich dinen Hashem, vorem er iz Elokeinu. 19 hot Yehoshua gezogt tsum folk: ir vet nisht kenen dinen Hashem, vorem a heiliker Elokim iz er, an El kanֹּu iz er; er vet nisht fargeben ier farbrech un eyere zind. 20 oib ir vet farlozen Hashem, un vet dinen fremde G‑ter, vet er zich keren un vet ich shlechts ton, un vet ich farlenden, nochdem vi er hot ich guts geton.

21 hot dos folk gezogt tsu Yehoshuaen: nain, naiert Hashem velen mir dinen. 22 hot Yehoshua gezogt tsum folk: ir zeit eides kegen ich alein, az ir hot ich oisderveilt Hashem, im tsu dinen. – un zei hoben gezogt: eides! – 23 un atsund tut op di fremde G‑ter vos tsvishen ich, un neigt ier harts tsu Hashem Elochei Yisroel. 24 hot dos folk gezogt tsu Yehoshuaen: Hashem Elokeinu velen mir dinen, un tsu zain kol velen mir tsuheren. 25 un Yehoshua hot geshloseng a bris miten folk in yenem tog, un er hot zei gemacht chukkim un gezetsen in Shechem. 26 un Yehoshua hot oifgeshriben di dozike verter in buch fun G‑ts torah; un er hot genumen a groisen shtein, un hot im dorten oifgeshtelt unter dem eichnboim vos baim mikdash fun Hashem. 27 un Yehoshua hot gezogt tsum gantsen folk: ot der doziker shtein zol zain far an eides akegen undz, vorem er hot gehert ale verter fun Hashem, vos er hot mit undz geredt; un er vet zain far an eides akegen ich, tomer vet ir leikenen on Elokeichem. 28 un Yehoshua hot funandergeshikt dos folk, itlechen tsu zain nachle. 29 un es iz geven noch di dozike gesheenishen, iz geshtorben Yehoshua der zun fun Nun, der knecht fun Hashem,h tsu hundert mit Tzoan yor. 30 un me hot im bagroben in dem gemark fun zain nachle, in Timnat-Serach vos in dem geberg fun Ephrayim, in tsafón fun barg Gaash. 31 un Yisroel hot gedint Hashem ale teg fun Yehoshuaen, un ale teg fun di zeknim vos hoben mairech-imim geven noch Yehoshuaen, un vos hoben gevust aldi tuung fun Hashem, vos er hot geton far Yisroel. 32 un di beiner fun Yosefen, vos di kinder fun Yisroel hoben oifgebracht fun Mitsrayim, hoben zei bagroben in Shechem, oif dem shtik feld vos Yaakov hot gekoift fun di zin fun Chamor, dem foter fun Shechemen, far hundert kesite; un es iz gevoren di kinder fun Yosef far a nachle. 33 un Elazar der zun fun Aharonen iz geshtorben, un me hot im bagroben oif dem bergel fun zain zun Pinchasen, vos iz im gegeben gevoren in dem geberg fun Ephrayim.

JDG - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023

Shaphatim

Shaphatim

Shaphatim

Shaphatim

א

un es iz geven noch dem toiti fun Yehoshuaen,j hoben di kinder fun Yisroel gefregt bai Hashem, azoi tsu zogen: ver zol undz tsuersht aroifgein akegen dem Kenaani, milchome tsu halten oif im? hot Hashem gezogt: Yehudah zol aroifgein; ze, ich hob gegeben dos land in zain hant.

hot Yehudah gezogt tsu zain bruder Shimon: gei aroifblikendik mit mir in main goral, un mir velen milchome halten oifen Kenaani, un ich vel oich gein mit dir in dain goral. iz Shimon gegangen mit im.

un Yehudah iz aroifgegangen, un Hashem hot gegeben dem Kenaani un dem Perizzi in zeyer hant, un zei hoben geshlogen fun zei in Bezek Tzoan toizent man. un zei hoben gefunen duni-bezeken in Bezek, un hoben milchome gehalten oif im, un hoben geshlogen dem Kenaani un dem Perizzi. iz duni-Bezek antloifen, un zei hoben im nochgeiogt, un hoben im gechapt, un hoben opgehakt di doimen fun zaine hent un zaine fis. hot duni-Bezek gezogt: zibetsik Molechim mit di doimen fun zeyere hent un zeyere fis opgehakt hoben gekliben unter main tish; azoi vi ich hob geton; azoi hot mir Elokim batsolt, un zei hoben im gebracht kein Yerusholayim, un er iz dorten geshtorben.

un di kinder fun Yehudah hoben milchome gehalten oif Yerusholayim, un hoben zi batsvungen, un zi geshlogen miten sharf fun shverd, un di shtot hoben zei avekgelozt in faier. un dernoch hoben di kinder fun Yehudah aropּgenidert milchome tsu halten oif dem Kenaani, dem bavoiner fun dem geberg un dem dorem un der niderung. 10 un Yehudah iz gegangen oif dem Kenaani vos iz gezesen in Chevron – un der nomen fun Chevron iz frier geven Kiryat-Arba – un zei hoben dershlogen Shashaien, un Achimanen, un Talmaien. 11 un fun dorten iz er gegangen oif di bavoiner fun Devir; un der nomen fun Devir iz frier geven Kiryat-Sepher.

12 un Kalev hot gezogt: ver es vet shlogen Kiryat-Sepher, un vet zi batsvingen, vel ich im geben main tochter Achsahen far a vaib.

13 hot zi batsvungen Otniel der zun fun Kenazen, Kalevs yingerer bruder, un er hot im gegeben zain tochter Achsahen far a vaib.

14 un es iz geven, az zi iz ongekumen, hot zi im ongeredt tsu beten fun ir foter a feld. un vi zi hot zich aropgelozt fun eizl, azoi hot Kalev tsu ir gezogt: vos iz dir? 15 hot zi tsu im gezogt: shenk mir a Mattanah; vorem in a trukenem land hostu mich oisgegeben; derum zolstu mir geben kvalen vaser. hot ir Kalev gegeben di oibershte kvalen un di untershte kvalen.

16 un di kinder fun dem Keni, Moshes shver, zainen aroifgegangen fun der shtot fun teitlbeimer mit di kinder fun Yehudah tsu dem midbar fun Yehudah vos in dorem fun Arad; un zei zainen gegangen un hoben zich bazetst mit dem folk.

17 un Yehudah iz gegangen mit zain bruder Shimon, un zei hoben geshlogen dem Kenaani, dem bavoiner fun Tzephat un hoben zi gemacht Chorem, un me hot gerufen dem nomen fun der shtot Chormah. 18 un Yehudah hot batsvungen Uzzah mit ir gemark, un Ashkelon mit ir gemark, un Ekron mit ir gemark. 19 un Hashem iz geven mit Yehudah, un er hot ingenumen dos geberg; vorem di bavoiner fun tal iz nisht geven tsu fartraiben, vail zei hoben gehat izerne raitvegen. 20 un zei hoben gegeben Chevron tsu Kaleven, azoi vi Moshe hot ongezogt; un er hot fartriben fun dorten di drai zin fun Anakim.

21 un dem Yevusi, dem bavoiner fun Yerusholayim, hoben di kinder fun Binyamin nisht fartriben; un der Yevusi iz gebliben zitsen mit di kinder fun Binyamin in Yerusholayim biz oif haintiken tog.

22 un dos hoiz fun Yosef, zei oich zainen aroifgegangen oif beit-El, un Hashem iz geven mit zei. 23 un dos hoiz fun Yosef hot gelozt oiskuken beit-El – un der nomen fun der shtot iz frier geven Luz – 24 un di vechters hoben gezen a man aroisgein fun shtot, un hoben tsu im gezogt: vaiz undz akorsht dem ingang fun shtot, un mir velen ton mit dir chesed. 25 hot er zei gevizen dem ingang fun shtot, un zei hoben geshlogen di shtot miten sharf fun shverd; un dem man un zain gantse mishpoche hoben zei avekgelozt. 26 un der man iz gegangen in land fun di Chetim, un hot geboit a shtot, un gerufen ir nomen Luz; dos iz ir nomen biz oif haintiken tog.

27 un Menasheh hot nisht fartriben Beit-Shean un ire techtershtet, un Tanake un ire techtershtet, un di bavoiner fun dor un ire techtershtet, un di bavoiner fun Yivleam un ire techtershtet, un di bavoiner fun Megiddo un ire techtershtet; un der Kenaani iz bashtanen tsu blaiben zitsen in dem doziken land. 28 un es iz geven, az Yisroel iz shtark gevoren, hot er gemacht dem Kenaani tsu tsindz, ober fartraiben hot er im nisht fartriben.

29 un Ephrayim hot nisht fartriben dem Kenaani vos iz gezesen in Gezer, un der Kenaani iz gebliben zitsen tsvishen im in Gezer.

30 Zevulun hot nisht fartriben di bavoiner fun Kitron, un di bavoiner fun nahlul; un der Kenaani iz gebliben zitsen tsvishen im, un iz gevoren tsu tsindz.

31 Asher hot nisht fartriben di bavoiner fun Akko, un di bavoiner fun Tzidon, un Achlav, un Akhziv, un Chelbah, un Aphik, un Rechov. 32 un der Asheri iz gezesen tsvishen dem Kenaani, di bavoiner fun land, vorem er hot im nisht fartriben.

33 Naphtali hot nisht fartriben di bavoiner fun Beit-Shemesh, un di bavoiner fun Beit-Anat. un er iz gezesen tsvishen dem Kenaani, di bavoiner fun land; ober di bavoiner fun Beit-Shemesh un Beit-Anat zainen gevoren bai zei tsu tsindz.

34 un der Imri hot aroifgeshtupּt di kinder fun Dan tsum geberg, vorem er hot zei nisht gelozt aropnideren in tal. 35 un der Imri iz bashtanen tsu blaiben zitsen in Mt Cheres, in Ayalon, un in Shaalbim; ober di hant fun dem hoiz fun Yosef iz geven shver [oif zei], un zei zainen gevoren tsu tsindz. 36 un der gemark fun Imri iz geven fun dem oifgang fun eakrabim fun Sela un aroifblikendik tsu.

ב

un a malech fun Hashem iz aroifgegangen fun Gilgal kein buchim, un er hot gezogt: ich hob ich aroifgebracht fun Mitsrayim, un hob ich gebracht in dem land vos ich hob tsugeshvoren eyere elteren; un ich hob gezogt: ich vel nisht farshteren main bris mit ich oif eibik; nor ir zolt nisht shlisenk a bris di bavoiner fun dem doziken land; zeyere mizbeyches zolt ir tsebrechen. ober ir hot nisht tsugehert tsu main kol. vos hot ir do geton? derum, oich zog ich: ich vel zei nisht fartraiben fun far ich, un zei velen ich zain far netsen, un zeyere G‑ter velen ich zain far a shtroichlung.

un es iz geven, vi der malech fun Hashem hot geredt di dozike verter tsu ale kinder fun Yisroel, azoi hot dos folk oifgehoiben zeyer kol, un zei hoben geveint; derum hot men gerufen dem nomen fun yenem ort buchim. un zei hoben dorten geshlacht tsu Hashem.

un az Yehoshual hot funandergeshikt dos folk, un di kinder fun Yisroel zainen gegangen itlecher tsu zain nachle, tsu arben dos land, hot dos folk gedint Hashem ale teg fun Yehoshuaen, un ale zeknim, vos hoben mairech-imim geven noch Yehoshuaen, vos hoben gezen aldi groise tuung fun Hashem vos er hot geton far Yisroel.

un Yehoshua der zun fun Nun, der knecht fun Hashem,m iz geshtorben tsu hundert mit Tzoan yor. un me hot im bagroben in dem gemark fun zain nachle, in temnt-Cheres, in dem geberg fun Ephrayim in tsafón fun barg Gaash. 10 un oich yener gantser dor iz ingezamlt gevoren tsu zaine elteren, un an ander dor iz oifgeshtanen noch zei, vos hoben nisht gekent Hashem, un nisht di tuung vos er hot geton far Yisroel. 11 un di kinder fun Yisroel hoben geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, un zei hoben gedint di Baal G‑ter. 12 un zei hoben farlozen Hashem dem G‑t fun zeyere elteren, vos hot zei aroisgetsoigen fun land Mitsrayim, un zei zainen gegangen noch fremde G‑ter, fun di G‑ter fun di felker vos rund arum zei, un zei hoben zich tsu zei gebukt, un hoben dertsernt Hashem. 13 un zei hoben farlozen Hashem, un gedint tsu Baal un tsu di eashaׁtֹּrut. 14 hot der tsorenn fun Hashem gegrimt oif Yisroel, un er hot zei gegeben in der hant fun roiber vos hoben zei baroibt, un er hot zei ibergeentfert in der hant fun zeyere faint fun rund arum, un zei hoben mer nisht gekent bashtein far zeyere faint. 15 umetum vu zei zainen aroisgegangen, iz di hant fun Hashem geven akegen zei tsum beizen, azoi vi Hashem hot geredt, un azoi vi Hashem zei hot geshvoren; un zi hot zeyer tsugedrikt. 16 hot Hashem oifgeshtelt Shaphatim, un zei geholfen fun zeyere roiber. 17 ober oich tsu zeyere Shaphatim hoben zei nisht tsugehert, vorem zei zainen geven farfirt noch fremde G‑ter, un hoben zich tsu zei gebukt; zei hoben zich gich opgekert fun dem veg vos zeyere elteren zainen gegangen, tsutsuheren di gebot fun Hashem; zei hoben azoi nisht geton. 18 un az Hashem hot zei oifgeshtelt Shaphatim, azoi flegt Hashem zain mit dem shoifet, un flegt zei helfen fun der hant fun zeyere faint ale teg fun dem shoifet, vail Hashem flegt charote hoben iber zeyer geshrei fun vegen zeyere tsvinger un zeyere driker. 19 ober es iz geven, vi der shoifet iz geshtorben, azoi flegen zei vider fardorben veren, noch mer fun zeyere elteren, tsu gein noch fremde G‑ter, zei tsu dinen un zich tsu buken tsu zei. zei hoben nisht opgelozt fun zeyere maisim un fun zeyer ingeshpּarten veg.o 20 un der tsoren fun Hashem hot gegrimt oif Yisroel, un er hot gezogt: vail dos dozike folk hot ibergetreten main bris vos ich hob bafoilen zeyere elteren, un zei hoben nisht tsugehert tsu main kol, 21 vel ich oich nisht mer fartraiben fun far zei keinem fun di felker vos Yehoshua hot ibergelozt, ven er iz geshtorben. 22 kedei tsu pּruven mit zei Yisroel, oib zei velen hiten di vegen fun Hashem tsu gein in zei, azoi vi zeyere elteren hoben gehit, oder nisht. 23 un Hashem hot gelozt di dozike felker, zei nisht tsu fartraiben oif gich; un er hot zei nisht gegeben in der hant fun Yehoshuaen.

ג

un dos zainen di felker vos Hashem hot gelozt, kedei tsu pּruven mit zei Yisroel, di ale vos hoben nisht gevust fun ale milchomes fun Kenaan; bloiz kedei di doires fun di kinder fun Yisroel zolen visen, zei tsu lernen milchome – di vos hoben noch frier derfun nisht gevust; di finf firshten fun di Peleshetim, un der gantser Kenaani, un der Tzidonim, un der Chivi, der bavoiner fun barg Levanon, fun barg Baal-Chermon biz me kumt kein Chammat. un zei zainen gebliben kedei tsu pּruven mit zei Yisroel, tsu visen oib zei velen tsuheren di gebot fun Hashem vos er hot geboten zeyere elteren durch Mosheen. un di kinder fun Yisroel zainen gezesen tsvishen dem Kenaani, dem Chitti, un dem Imri, un dem Perizzi, un dem Chivi, un dem Yevusi. un zei hoben zich genumen zeyere techter far vaiber, un zeyere techter hoben zei gegeben tsu di zin fun yene, un zei hoben gedint zeyere G‑ter.

un di kinder fun Yisroel hoben geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, un zei hoben fargesen on Hashem zeyer G‑t, un hoben gedint di Baal-geter un di sheres. un der tsorenp fun Hashem hot gegrimt oif Yisroel, un er hot zei ibergeentfert in der hant fun Kushan Rishatayim dem melech fun aram-nahraim, un di kinder fun Yisroel hoben gedint kushen-rishetaimen acht yor. hoben di kinder fun Yisroel geshrien tsu Hashem, un Hashem hot oifgeshtelt di kinder fun Yisroel a helfer vos hot zei geholfen, Otniel dem zun fun Kenazen, Kalevs yingeren bruder. 10 un der Gaist fun Hashem iz geven oif im, un er hot gemishpet Yisroel; un er iz aroisgegangen oif milchome, un Hashem hot gegeben in zain hant Kushan Rishatayim dem melech fun Aram, un zain hant iz geven shtark oif kushen-rishetaimen. 11 un dos land iz geven roiik fertsik yor. un Otniel der zun fun Kenazen iz geshtorben. 12 un di kinder fun Yisroel hoben vider geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, un Hashem hot geshtarkt Eglon, dem melech fun Moav iber Yisroel, vail zei hoben geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem.

13 un er hot ingezamlt tsu zich di kinder fun Ammon un Amalek, un iz gegangen un hot geshlogen Yisroel; un zei hoben ingenumen di shtot fun teitlbeimer. 14 un di kinder fun Yisroel hoben gedint Eglon dem melech fun Moav achtsen yor. 15 hoben di kinder fun Yisroel geshrien tsu Hashem, un Hashem hot zei oifgeshtelt a helfer Ehud dem zun fun Geraen, a beniminer, a man a gelinkten. un di kinder fun Yisroel hoben geshikt durch zain hant a Mattanah tsu Eglon dem melech fun Moav. 16 hot Ehud zich gemacht a shverd vos hot gehat tsvei sharfen, an eil di leng; un er hot zi ongegurt unter zaine kleider oif zain rechten dich. 17 un er hot genent di Mattanah tsu Eglon dem melech fun Moav – un Eglon iz geven zeyer a feter mentsh. 18 un es iz geven, vi er hot geendikt genenen di Mattanah, azoi hot er aroisbaleit di mentshen vos hoben getrogen di Mattanah. 19 un er alein hot zich umgekert fun di shteinhakeraien vos leben Gilgal, un hot gezogt: a farborgene zach hob ich tsu dir, melech. hot er gezogt: zol zain shtil! un ale vos zainen geshtanen arum im, zainen aroisgegangen fun im. 20 un Ehud iz tsugekumen tsu im vi er zitst alein in der kiler oibershtub vos bai im, un Ehud hot gezogt: a vort fun Elokim hob ich tsu dir. iz er oifgeshtanen fun zain shtul. 21 un Ehud hot oisgeshtrekt zain linke hant, un hot genumen zain shverd fun zain rechter dich, un hot zi araingeshtochen in zain boich. 22 un oich der shtil iz arain nochen kling; un dos fets hot ingeshlosen dem kling, vorem er hot di shverd nisht aroisgetsoigen fun zain boich; un zi iz arois fun hinterlaib. 23 un Ehud iz aroisgegangen in firhoiz, un hot tsugemacht di tiren fun der oibershtub hinter zich, un tsugeshlasen. 24 un vi er iz aroisgegangen, azoi zainen ongekumen zaine knecht, un hoben derzen, ersht di tiren fun der oibershtub zainen farshlosen, un zei hoben gezogt: mestm iz er oif zain baderfenish in der kilkamer. 25 ober az zei hoben zich tsu shand gevart, ersht er efent nisht di tiren fun der oibershtub, hoben zei genumen dem shlisel , un hoben geefent; ersht zeyer Har ligt toit oif der erd. 26 un Ehud iz antrunen gevoren beis zei hoben gezamt, un er iz ariber di shteinhakeraien, un iz antrunen kein Seirah. 27 un es iz geven, vi er iz ongekumen, azoi hot er geblozen in shoifer in dem geberg fun Ephrayim, un di kinder fun Yisroel hoben aropּgenidert mit im fun dem geberg, un er zei forois. 28 un er hot tsu zei gezogt: yogt noch hinter mir, vorem Hashem hot gegeben eyere faint, Moav, in eyere hant. un zei hoben aropּgenidert noch im, un hoben farchapּt di iberforen fun Yarden far Moav, un keinem nisht gelozt aribergein. 29 un zei hoben geshlogen fun Moav in yener tsait arum Tzoan toizent man, vu nor a laibiker, un vu nor a heldisher man; un keiner iz nisht antrunen gevoren. 30 un Moav iz gevoren untertenik in yenem tog unter der hant fun Yisroel; un dos land iz geven shtil achtsik yor.

31 un noch im iz geven Shamgar der zun fun Anaten, vos hot geshlogen fun di Peleshetim zeks hundert man mit an oksnshteken. un er oich hot geholfen Yisroel.

ד

un di kinder fun Yisroel hoben vider geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, ven Ehud iz geshtorben. un Hashem hot zei ibergeentfert in der hant fun Yavin dem melech fun Kenaan, vos hot gekinigt in Chatzor; un der lider fun zain cheil iz geven Sisra, vos iz gezesen in cherusht-goim. un di kinder fun Yisroel hoben geshrien tsu Hashem; vorem nain hundert izerne raitvegen hot er gehat, un er hot shtark gedrikt di kinder fun Yisroel tsvantsik yor.

un Devorah a froi a neviye, di vaib fun lpּiduten, zi hot gemishpet Yisroel in yener tsait. un zi iz gezesen unter Devorahs teitlboim tsvishen Ramah un tsvishen beit-El in dem geberg fun Ephrayim, un di kinder fun Yisroel zainen aroifgegangen tsu ir tsu mishpot. hot zi geshikt un hot gerufen Barak dem zun fun vinuem fun Kadesh-Naphtali, un hot tsu im gezogt: far vor, Hashem Elochei Yisroel hot bafoilen: gei un zolst tsien tsum barg Tavor, un nemen mit dir Tzoan toizent man fun di kinder fun Naphtali un fun di kinder fun Zevulun. un ich vel aribertsien tsu dir, tsum taich Kishon, Sisra dem lider fun Yavins cheil, mit zaine raitvegen un zain machne, un ich vel im geben in dain hant. hot Barak tsu ir gezogt: oib du vest gein mit mir, vel ich gein, oib ober du vest nisht gein mit mir, vel ich nisht gein. hot zi gezogt: gein vel ich gein mit dir, ober nisht dainer vet zain der koved oif dem veg vos du Gaist, vorem in der hant fun a froi vet Hashem iberentferen Sisraen. un Devorah iz oifgeshtanen un iz gegangen mit Baraken kein Kadesh. 10 un Barak hot tsunoifgerufen Zevulun un Naphtali kein Kadesh, un Tzoan toizent man zainen aroifgegangen hinter im, un Devorah iz aroifgegangen mit im.

11 un Chever der Keni hot zich gehat opgesheidt fun Kayin, fun di kinder fun Chovav, Moshes shver, un hot oifgeshtelt zain getselt biz elun-btsaeananim vos leben Kadesh.

12 hot men ongezogt Sisraen az Barak der zun fun vinuemen iz aroifgegangen tsum barg Tavor, 13 un Sisra hot ingezamlt ale zaine raitvegen – nain hundert izerne raitvegen, un dos gantse folk vos mit im, fun cherusht-goim tsum taich Kishon.

14 un Devorah hot gezogt tsu Baraken: shtei oif! vorem dos iz der tog vos Hashem hot gegeben Sisraen in dain hant; far vor, Hashem iz aroisgegangen dir forois. hot Barak aropּgenidert fun barg Tavor, un Tzoan toizent man noch im. 15 un Hashem hot fartumlt Sisraen un ale raitvegen un dem gantsen cheil miten sharf fun shverd far Baraken; un Sisra hot aropּgenidert fun zain raitvogen, un iz antlofen tsu fus. 16 un Barak hot nochgeiogt di raitvegen un dem cheil biz cherusht-goim, un der gantser cheil fun Sisraen iz gefalen durchen sharf fun shverd; nisht gebliben tsu mol einer.

17 un Sisra iz gelofen tsu fus tsum getselt fun Yael der vaib fun Chever dem Keni; vorem shalom iz geven tsvishen Yavin dem melech fun Chatzor un tsvishen dem hoiz fun Chever dem Keni. 18 un Yael iz aroisgekumen Sisraen antkegen, un hot tsu im gezogt: ker ein, main Har, ker ein tsu mir; zolst nisht moire hoben. hot er ingekert tsu ir in getselt, un zi hot im tsugedekt mit a deke. 19 hot er tsu ir gezogt: gib mir, ich bet dich, trinken a bisel vaser, vorem ich bin dorshtik. hot zi geefent dem logl milch, un hot im gegeben trinken, un hot im tsugedekt. 20 hot er gezogt: shtel zich in ingang fun getselt, un es vet zain, az emitser vet kumen, un vet dich fregen un zogen: iz do faran a man? zolstu zogen: nain.

21 hot Yael di vaib fun chebeֿrn genumen a getseltflekl, un araingeton dem hamer in ir hant, un zi iz shtilerheit tsugegangen tsu im, un hot araingehakt dos flekl in zain shleif, biz es iz arain in der erd, un vi er iz geshlafen, azoi hot er gechlsht un iz geshtorben.

22 ersht Barak yogt noch Sisraen; iz im Yael aroisgegangen antkegen, un hot tsu im gezogt: kum un ich vel dir vaizen dem man vos du zuchst. iz er araingegangen tsu ir, ersht Sisra ligt toit miten flekl in zain shleif.

23 un Elokim hot gemacht untertenik in yenem tog Yavin dem melech fun Kenaan far di kinder fun Yisroel. 24 un di hant fun di kinder fun Yisroel iz gevoren alts shverer oif Yavin dem melech fun Kenaan, biz vanen zei hoben farshnitenq Yavin dem melech fun Kenaan.

ה

hot gezungen Devorah un Barak der zun fun vinuemen in yenem tog, azoi tsu zogen:

 

az me lozt di Har vild in Yisroel,

az dos folk bot fraivilik on,

tut loiben Hashem!

hert ir Molechim,

farnemt ir firshten,

ich, tsu Hashem vel ich zingen,

ich vel shpּiln tsu Hashem dem Elochei Yisroel.

 

Hashem, az du bist fun Seir arois,

az du host fun Adams feld geshpּraizt,

hot di erd getsitert,

oich di himlen hoben getrift,

yo, volkens hoben vaser getrift.

berg zainen tserunen far Hashem,

der doziker Sinai – far Hashem dem Elochei Yisroel.

 

in di teg fun Shamgar dem zun fun Anat,

in di teg fun Yael, hoben shliachen oifgehert,

un veggeyer flegen oif krume shtegen gein.

oifgehert hoben lider in Yisroel, oifgehert,

biz ich, Devorah, bist oifgeshtanen,

oifgeshtanen a muter in Yisroel.

 

naie G‑ter hot men oisderveilt,

derum iz milchome geven in di toieren;

oib a shild un a shpּiz iz ontsuzen geven

in fertsik toizent in Yisroel!

 

main harts tsu di hersher fun Yisroel,

di fraivilike tsvishen dem folk;

tut loiben Hashem!

 

10 ir vos rait oif eizelins vaise,

ir vos zitst oif dekes,

un ir vos geit oifen veg,

redt derfun!

11 mer vi liarem fun failshisers

iz tsvishen di shepּkorites;

dorten dertseilt men di gerechtikeit fun Hashem,

di gerechtikeit fun zain firershaft in Yisroel.

dentsmol hot genidert

Hashem's folk tsu di toieren.

 

12 dervek dich, dervek dich, Devorah,

dervek dich, dervek dich, red gezang!

shtei oif, Barak,

un fang dain gefang, zun fun vinuem!

13 dentsmol hot er an iberblaib gemacht geveltiken

iber a machtiken folk;

Hashem hot mich gemacht geveltiken

iber di giborim.

 

14 fun Ephrayim zainen gekumen di vos vortselen in Amalek,

noch dir, Binyamin, mit daine machnus;

fun Machir hoben hersher genidert,

un fun Zevulun di vos trogen a shraibershtok.

15 un di haren in Yissakhar mit Devorahen;

un Yissakhar vi Barak

hot gelozt zich in tal, hinter im.

bai di teilen fun Reuven

iz der iberleig geven grois.

 

16 vos bistu gezesen tsvishen di shofgeheften,

tsu heren dos meken fun stades?

bai di teilen fun Reuven

iz der iberkler geven grois.

 

17 Gilad hot oif yener zeit Yarden geres;

un Dan far vos vailt bai di shifen?

Asher iz gezesen baim borten fun yam,

un bai zaine oisgosen geton ruen.

 

18 Zevulun iz a folk

vos hot ingeshtelt zain zel tsum toit,

un Naphtali –

oif di heichen fun feld.

19 Molechim zainen gekumen, milchome gehalten,

dentsmol hoben milchome gehalten di Molechim fun Kenaan

in Tanake bai di vaseren fun Megiddo;

kein roib fun zilber hoben zei nisht gekrigen.

20 fun himel hot men milchome gehalten,

di shteren fun zeyere shtegen

hoben milchome gehalten mit Sisraen.

21 taich Kishon hot zei avekgefleitst,

taich alter, taich Kishon.

tret oif mit macht, main zel!

22 dentsmol hoben geklapּt di trit fun ferd,

fun di shpּrungen,

di shpּrungen fun zaine ogers.

 

23 shiltr Meroz, hot gezogt der malech fun Hashem,

shilten shilt ire bavoiner,

vail zei zainen nisht gekumen tsu der hilf fun Hashem,

tsu der hilf fun Hashem, tsvishen di giborim.

 

24 gebentshter fun ale vaiber zol zain Yael,

di vaib fun Chever dem Keni

fun ale vaiber in getselt zain gebentshter.

25 vaser hot er gebeten, milch hot zi gegeben,

in a krug fun firshten, hot zi shmant derlangt.

26 ir hant hot zi oisgeshtrekt tsum flekl,

un ir rechte tsum arbeterhamer,

un gehamert Sisraen, tseklapּt zain kop,

un gelechert un durchgehakt zain shleif.

27 tsu ire fis hot er zich aropgelozt,

gefalen, gelegen;

tsu ire fis zich aropgelozt, gefalen;

vu zich aropgelozt, dort derhrget gefalen.

 

28 durchen fentster hot gekukt un geiomert,

durch der fortke, di muter fun Sisraen:

vos zamt zich zain raitvogen tsu kumen?

vos shpּetiken zich di trit fun zaine geshpּanen?

29 di kluge fun ire seroruttes entferen,

yo, zi alein git an entfer tsu zich:

30 far vor, zei gefinen, zei teilen dem roib,

a meidl, tsvei meidlech far itlechen man;

roib fun farben far Sisraen,

roib fun farben geshtikte,

farbshtikeraien faran roibnemers haldz.

 

31 azoi zolen untergein ale faint daine, Hashem!

un zaine libhaber zolen zain

vi der oifgang fun der zun in ir shtarkeit.

 

un dos land iz geven roiik fertsik yor.

ו

un di kinder fun Yisroel hoben geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, un Hashem hot zei gegeben in der hant fun Middin ziben yor. un di hant fun Middin iz geven shtark oif Yisroel. fun vegen Middin hoben di kinder fun Yisroel zich gemacht di griber vos in di berg, un di heilen, un di festungen. un es iz geven, az Yisroel hot gezait, azoi flegt aroifgein Middin, un Amalek, un di kinder fun mizrech; un zei flegen aroifkumen oif zei, un hoben gelegert oif zei, un farvist di tevuh fun land biz du kumst kein Uzzah, un zei flegen nisht iberlozen kein dernerung in Yisroel, tsu mol a Shaaphs,s oder an oks, oder an eizl. vorem zei un zeyere fich flegen aroifgein, mit zeyere getselten, un flegen kumen azoi vi der heisherik in filkeit, un tsu zei un tsu zeyere kemlen iz nisht geven kein tsol, un zei zainen gekumen in land kedei es tsu farvisten. un Yisroel iz zeyer farorimt gevoren fun vegen Middin; un di kinder fun Yisroel hoben geshrien tsu Hashem.

un es iz geven, az di kinder fun Yisroel hoben geshrien tsu Hashem fun vegen Middin, hot Hashem geshikt a man a novi tsu di kinder fun Yisroel, un er hot zei gezogt: azoi hot gezogt Hashem Elochei Yisroel: ich hob ich oifgebracht fun Mitsrayim, un hob ich aroisgetsoigen fun dem hoiz fun knechtshaft; un ich hob ich matsl geven fun der hant fun Mitsrayim, un fun der hant fun ale eyere driker, un ich hob zei fartriben fun far ich, un hob ich gegeben zeyer land. 10 un ich hob tsu ich gezogt: ich bin Hashem Elokeichem; ir zolt nisht forchten di G‑ter fun di Omarim vos ir zitst in zeyer land; ober ir hot nisht tsugehert tsu main kol.

11 un a malech fun Hashem iz gekumen, un hot zich gezetst unter dem eichnboim vos in Ophrah, vos hot gehert tsu Yoash dem viezrer; un zain zun Gidon hot geklapּt veits in kelter, kedei oistsubahalten fun Middin. 12 hot der malech fun Hashem zich bavizen tsu im, un hot tsu im gezogt: Hashem mit dir, heldisher giber!

13 hot Gidon tsu im gezogt: ich bet dich, main Har, oib Hashem iz mit undz, to far vos hot dos alts undz getrofen? un vu zainen ale zaine vunder, vos undzere elteren hoben undz dertseilt, azoi tsu zogen: far vor, Hashem hot undz oifgebracht fun Mitsrayim? un atsund hot undz Hashem farlozen, un hot undz gegeben in der hant fun Middin.

14 hot Hashem zich gekert tsu im, un hot gezogt: gei mit dain doziken koiech, un zolst helfen Yisroel fun der hant fun Middin; far vor, ich hob dich geshikt.

15 hot er tsu im gezogt: ich bet dich, Adonoi! mit vos zol ich helfen Yisroel? ze, main mishpoche iz di orimste in Menasheh, un ich bin der mindster in main foters hoiz.

16 hot Hashem tsu im gezogt: ober ich vel zain mit dir, un vest shlogen Middin azoi vi ein man.t

17 hot er tsu im gezogt: oib, ich bet dich, ich hob gefunen chein in daine oigen, zolstu mir machen a tseichen az du redst dos mit mir. 18 zolst zich nisht opton fun danen, ich bet dich, biz ich kum tsurik tsu dir, un vel aroistrogen main minche, un avekleigen far dir. hot er gezogt: ich vel blaiben biz du kerst zich um.

19 iz Gidon araingegangen, un hot gemacht a tsignbekl, un umgezaierte kuchns fun an eife mel; dos fleish hot er araingeton in a korb, un di zupּ hot er araingeton in a topּ, un aroisgebracht tsu im unter dem eichnboim, un derlangt.

20 hot der malech fun HaElokim tsu im gezogt: nem dos fleish un di umgezaierte kuchns, un leig avek oif yenem felz, un di zupּ gis ois. hot er azoi geton. 21 un der malech fun Hashem hot oisgeshtrekt dem shpּits fun dem shteken vos in zain hant, un hot ongerirt dos fleish un di umgezaierte kuchens; un a faier iz oifgegangen fun dem felz, un hot fartsert dos fleish un di umgezaierte kuchns; un der malech fun Hashem iz avek fun zaine oigen. 22 hot Gidon gezen az dos iz geven der malech fun Hashem,u un Gidon hot gezogt: vei, Hashem du Adonoi! vorem ich hob gezen a malech fun Hashem ponem El ponem.

23 hot Hashem tsu im gezogt: frid tsu dir; zolst nisht moire hoben, vest nisht shtarben.

24 un Gidon hot dorten geboit a mizbeyech tsu Hashem, un hot im gerufen Hashem-shlum; biz oif haintiken tog iz er noch in Ophrah fun di viezrer.

25 un es iz geven in yener nacht, hot Hashem tsu im gezogt: nem dain foters yungen oks, un dem tsveiten oks fun ziben yor, un zolst tseshteren dain foters mizbeyech fun Baal, un dem getsnboim vos leben im zolstu ophakenv. 26 un zolst boien a mizbeyech tsu Hashem dain G‑t oifen shpּits fun der doziker bargfestung, oif dem tsugerichten ort, un zolst nemen dem tsveiten oks, un oifbrengen far a brandopּfer miten holts fun dem getsnboim vos du vest ophaken.

27 hot Gidon genumen Tzoan man fun zaine knecht, un hot geton azoi vi Hashem hot tsu im geredt; un es iz geven, azoi vi er hot moire gehat far zain foters hoizgezint un far di mentshen fun shtot, dos tsu ton bai tog, hot er dos geton bai nacht.

28 un di mentshen fun shtot hoben zich gefedert in der peire, ersht der mizbeyech fun Baal iz tsebrachen, un der getsnboim vos leben im iz opgehakt, un der tsveiter oks iz oifgebracht gevoren oif dem oifgeboiten mizbeyech. 29 hoben zei gezogt einer tsum anderen: ver hot geton di dozike zach? un az zei hoben geforsht un gezucht, hot men gezogt: Gidon der zun fun Yoashen hot geton di dozike zach. 30 hoben di mentshen fun shtot gezogt tsu Yoashen: breng arois dain zun, un er zol shtarben, vail er hot tsebrachen dem mizbeyech fun Baal, un vail er hot opgehakt dem getsnboim vos leben im.

31 hot Yoash gezogt tsu ale vos zainen geshtanen arum im: vilt ir zich krigen far Baal? oder vilt ir im helfen? ver es vet zich krigen far im, vet geteit veren biz in der peire. oib er iz a Elokim, zol er alein zich krigen far zich, vos me hot tsebrachen zain mizbeyech. 32 un me hot im gerufen in yenem tog yerubel, azoi tsu zogen: zol Baal zich krigen mit im, vos er hot tsebrachen zain mizbeyech.

33 un gants Middin un Amalek un di kinder fun mizrech hoben zich ingezamlt in einem, un zainen aribergekumen un hoben gelagert in tal Yizreel. 34 hot a Gaist fun Hashem ongekleidt gedeunen, un er hot geblozen in shoifer, un Aviezer hot zich oifgekliben hinter im. 35 un er hot geshikt shluchim durch gants Menasheh, un er oich hot zich oifgekliben hinter im; un er hot geshikt shluchim durch Asher, un durch Zevulun, un durch Naphtali, un zei zainen aroifgekumen zei antkegen.

36 un Gidon hot gezogt tsu HaElokim: oib du vilst helfen durch main hant Yisroel, azoi vi du host geredt, 37 ot leig ich avek an opּsher vol in shaier; oib es vet zain toi oifen opּsher alein, un oif der gantser erd vet zain truken, vel ich visen az du vest helfen Yisroel durch main hant, azoi vi du host geredt.

38 iz azoi geven; un vi er hot zich gefedert oif morgen, un hot oisgedreit dem opּsher, hot er oisgekvetsht toi fun dem opּsher, a fulen krug vaser. 39 hot Gidon gezogt tsu HaElokim: zol nisht grimen dain tsorenw oif mir, un ich vel reden nor dos mol: lomich, ich bet dich, nor dos mol pּruven mit dem opּsher; zol, ich bet dich, zain truken oifen opּsher alein, un oif der gantser erd zol zain toi.

40 hot Elokim geton azoi in yener nacht; un es iz geven truken oifen opּsher alein, un oif der gantser erd iz geven toi.

ז

hot zich gefedert yerubel – dos iz Gidon – er un dos gantse folk vos mit im, un zei hoben gelagert bai ein-chrud; un der lager fun Middin iz im geven fun tsafón, fun gevet-hmoreh in tal. hot Hashem gezogt tsu gedeunen: dos folk vos mit dir iz tsu fil, az ich zol geben Middin in zeyer hant; Yisroel vet zich noch barimen akegen mir, azoi tsu zogen: main hant hot mich geholfen. derum ruf akorsht ois atsund in di oieren fun folk, azoi tsu zogen: ver es hot moire un tsitert, zol zich umkeren un avekgein in der peire fun barg Gilad. hoben zich umgekert fun folk tsvei un tsvantsik toizent, un Tzoan toizent zainen gebliben.

hot Hashem gezogt tsu gedeunen: dos folk iz noch alts tsu fil, mach zei nideren tsum vaser, un ich vel zei dorten oisklaiben far dir. un es vet zain, der vos ich vel dir zogen: der doziker zol gein mit dir, er zol gein mit dir; un itlecher vos ich vel dir zogen: der doziker zol nisht gein mit dir, er zol nisht gein.

hot er gemacht nideren dos folk tsum vaser; un Hashem hot gezogt tsu gedeunen: itlecher vos vet leken funem vaser mit zain tsung, azoi vi es lekt a hunt, im zolstu shtelen bazunder, dest glaichen itlechen vos vet zich aroplozen oif zaine kni tsu trinken.

iz geven di tsol fun di vos hoben gelekt fun zeyer hant in zeyer moil drai hundert man, un dos gantse iberike folk hot zich aropgelozt oif zeyere kni tsu trinken vaser. un Hashem hot gezogt tsu gedeunen: mit di drai hundert man vos hoben gelekt, vel ich ich helfen, un vel geben Middin in dain hant; un dos gantse folk zol gein itlecher in zain heim.

hoben zei ibergenumen di tserung fun folk in zeyer hant, un zeyere shoifres; un ale mener fun Yisroel hot er avekgeshikt itlechen tsu zaine getselten, nor di drai hundert man hot er ongehalten. un der lager fun Middin iz geven unter im in tal. un es iz geven in yener nacht, hot Hashem tsu im gezogt: shtei oif, nider arop in lager, vorem ich hob im gegeben in dain hant. 10 un oib du host moire aropּtsunideren, nider arop du mit dain yung pּurh tsum lager. 11 un vest heren vos zei reden; velen dernoch shtark veren daine hent, un vest aropּgenideren in lager. hot er aropּgenidert, er un zain yung pּurh, tsum ek fun di bavofnte vos in lager. 12 un Middin un Amalek un ale kinder fun mizrech zainen gelegen in tal, azoi vi der heisherik in filkeit, un tsu zeyere kemlen iz nisht geven kein tsol, azoi vi der zamd vos oifen breg fun yam in filkeit. 13 un vi Gidon iz ongekumen, ersht a man dertseilt zain chever a cholem, un zogt: ze, mir hot zich gechlumt a cholem: ersht a kuchen fun gershtenem broit kaiklt zich in lager fun Middin, un er iz gekumen bizen getselt, un hot es a klap geton, un es iz umgefalen, un er hot es umgekert kapּoir, biz dos getselt iz gebliben ligen. 14 hot zich opּgerufen zain chever un hot gezogt: dos iz nisht andersh vi di shverd fun Gidon dem zun fun Yoashen, a man fun Yisroel. HaElokim hot gegeben in zain hant Middin miten gantsen cheil.

15 un es iz geven, vi Gidon hot gehert di dertseilung fun dem cholem un zain basheid, azoi hot er zich gebukt; un er hot zich umgekert in lager fun Yisroel un hot gezogt: shteit oif, vorem Hashem hot gegeben in ier hant dem cheil fun Middin.

16 un er hot tseteilt di drai hundert man in drai machnus, un hot zei alemen gegeben shoifres in der hant, un leidike krig, un brandheltser in di krig. 17 un er hot tsu zei gezogt: ir zolt kuken oif mir, un ton dest glaichen; un ot kuk ich in ek lager, iz, vi ich vel ton, azoi zolt ir ton. 18 un az ich vel blozen in shoifer, ich un ale vos mit mir, zolt ir oich blozen in di shoifres rund arum dem gantsen lager, un ir zolt zogen: far Hashem un far gedeunen!

19 un Gidon un di hundert man vos mit im zainen gekumen in ek lager baim onheib fun der mitlster nachtvach; me hot nor vos gehat oifgeshtelt di vechter; un zei hoben geblozen in di shoifres, un hoben tsehakt di krig vos in zeyer hant. 20 un di drai machnus hoben geblozen in di shoifres, un hoben tsebrachen di krig; un zei hoben gehalten in zeyer linker hant di brandheltser, un in zeyer rechter hant di shoifres tsum blozen; un zei hoben oisgerufen: a shverd far Hashem un far gedeunen! 21 un zei zainen geshtanen itlecher oif zain ort rund arum lager; un der gantser lager hot genumen loifen; un zei hoben aroisgelozt a geshrei un zainen antrunen. 22 un zei hoben geblozen di drai hundert shoifres, un Hashem hot gemacht di shverd fun einem kegen anderen, azoi in gantsen cheil, un der cheil iz antrunen biz beit-shte, tsu Tzererah tsu, biz dem breg fun Avel-Mecholah bai Tabat. 23 un di mener fun Yisroel hoben zich ingezamlt fun Naphtali, un fun Asher, un fun gants Menasheh, un zei hoben nochgeiogt Middin. 24 un Gidon hot tseshikt shluchim in gantsen geberg fun Ephrayim, azoi tsu zogen: nidert arop akegen Middin, un farchapּt zei dos vaser biz Beit Barah, un dem Yarden. hoben zich ingezamlt ale mener fun Ephrayim, un zei hoben batsvungen dos vaser biz Beit Barah, un dem Yarden. 25 un zei hoben gechapt di tsvei haren fun Middin, Oreven un Zeeven, un hoben geharget Oreven bai tsur-Orev un Zeeven hoben zei geharget in Yaakov-Zeev; un zei hoben nochgeiogt Middin; un di kef fun Oreven un Zeeven hoben zei gebracht tsu gedeunen fun yener zeit Yarden.

ח

hoben tsu im gezogt di mener fun Ephrayim: vos far a zach hostu undz do geton, undz nisht tsu rufen ven du bist gegangen milchome halten akegen Middin? un zei hoben zich shtark gekrigt mit im. hot er tsu zei gezogt: vos hob ich atsund oifgeton in farglaich mit ich? iz nisht der nochklaib fun Ephrayim beser vi di lez fun Aviezer? in ier hant hot Elokim gegeben di haren fun Middin, Oreven un Zeeven, un vos hob ich gekent oifton in farglaich mit ich? hot dentsmol opgelozt zeyer kaas fun im, ven er hot geredt di dozike reid.

un Gidon iz gekumen tsum Yarden, un iz aribergegangen, er un di drai hundert man vos mit im, farshmachte un fariogte. un er hot gezogt tsu di mentshen fun sukot: git, ich bet ich, labns broit far dem folk vos hinter mir, vorem zei zainen farshmacht, un ich yog noch Zevach un teslmune di Molechim fun Middin.

hoben di haren fun sukot gezogt: iz di hant fun Zevachen un teslmunen atsund in dain foist, az mir zolen geben dain cheil broit?

hot Gidon gezogt: derfar az Hashem vet geben Zevachen un teslmunen in main hant, vel ich dreshen ier laib mit derner fun midbar un mit shtechike riter.

un er iz aroifgegangen fun dorten kein Penuel, un hot tsu zei geredt dest glaichen; hoben im di mentshen fun Penuel geentfert azoi vi di mentshen fun sukot hoben geentfert.

hot er gezogt oich tsu di mentshen fun Penuel, azoi tsu zogen: az ich vel zich umkeren besholem, vel ich tsebrechen dem doziken turem.

10 un Zevach un teslmune zainen geven in kerkur, un zeyer cheil mit zei, arum fuftsen toizent, ale vos zainen gebliben fun dem gantsen cheil fun di kinder fun mizrech; un di gefalene zainen geven hundert un tsvantsik toizent man vos hoben getsoigen a shverd.

11 un Gidon iz aroifgegangen durch di voiner in getselten, in mizrech fun Novach un Yogbehah, un hot geshlogen dem cheil, beis der cheil hot zich geshpּirt zicher. 12 ober Zevach un teslmune zainen antlofen, un er hot zei nochgeiogt; un er hot gechapt di tsvei Molechim fun Middin, Zevachen un teslmunen, un dem gantsen cheil hot er tseshroken.

13 un Gidon der zun fun Yoashen hot zich umgekert fun der milchome, fun dem aroifgang fun Cheres. 14 un er hot ongechapt a yungen man fun di mentshen fun sukot, un hot im oisfgefregt; un er hot im oifgeshriben di haren fun sukot, un ire eltste, ziben un zibetsik man. 15 un er iz gekumen tsu di mentshen fun sukot, un hot gezogt: ot zainen Zevach un teslmune, vos ir hot geshpּet fun mir, azoi tsu zogen: iz di hant fun Zevachen un teslmunen atsund in dain foist, az mir zolen geben daine farshmachte mentshen broit?

16 un er hot genumen di eltste fun shtot, un derner fun midbar un shtechike riter, un hot ongelernt mit zei di mentshen fun sukot. 17 un dem turem fun Penuel hot er tsebrachen, un hot geharget di mentshen fun shtot.

18 un er hot gezogt tsu Zevachen un teslmunen: vi azoi zainen geven di mentshen vos ir hot geharget in Tavor? hoben zei gezogt: azoi vi du, azoi zei; ein [onblik]; azoi vi di geshtalt fun benei-Molechim. 19 hot er gezogt: maine brider, di zin fun main muter, zainen dos geven. azoi vi Hashem lebt, ven ir volt zei gelozt leben, volt ich ich nisht geharget! 20 un er hot gezogt tsu Yeter zain bechor: shtei oif, herge zei. ober der yung hot nisht aroisgetsoigen zain shverd, vorem er hot moire gehat, vail er iz noch geven yung. 21 hot gezogt Zevach un teslmune: shtei du oif un dershlog undz, vorem vi der man, azoi zain gevure. iz Gidon oifgeshtanen, un hot geharget Zevachen un teslmunen. un er hot aropgenumen di levnhlech vos oif di heldzer fun zeyere kemlen.

22 un di mener fun Yisroel hoben gezogt tsu gedeunen: geveltik iber undz, i du, i dain zun, i dain zuns zun, vorem du host undz geholfen fun der hant fun Middin. 23 hot Gidon tsu zei gezogt: nisht ich vel geveltiken iber ich, un nisht main zun vet geveltiken iber ich; Hashem vet geveltiken iber ich. 24 un Gidon hot tsu zei gezogt: ich vel beten fun ich a bakoshe: git mir itlecher a nozring fun zain roib. vorem zei hoben gehat gilderne nozringen, vail zei zainen geven Yishmaelim. 25 hoben zei gezogt: vedi velen mir geben. un zei hoben oisgeshpreit a tuch, un hoben araingevorfen ahin itlecher a nozring fun zain roib. 26 un di vog fun di gilderne nozringen vos er hot gebeten, iz geven toizent un ziben hundert [shekl] gold, achuts di levnhlech, un di oiringen, un di pּurpּlkleider vos oif di Molechim fun Middin, un achuts di keitlech vos oif di heldzer fun zeyere kemlen. 27 un Gidon hot derfun gemacht an Ephod, un hot im avekgeshtelt in zain shtot, in Ophrah. un gants Yisroel zainen farfirt geven noch im dorten, un er iz geven gedeunen un zain hoiz far a shtroichlung.

28 un Middin iz untertenik gevoren far di kinder fun Yisroel, un zei hoben mer nisht oifgehoiben zeyer kop; un dos land iz geven roiik fertsik yor in di teg fun gedeunen.

29 un yerubel der zun fun Yoashen iz avekgegangen; un er iz gezesen in zain hoiz. 30 un Gidon hot gehat zibetsik zin vos zainen arois fun zain dich, vorem er hot gehat a sach vaiber. 31 un zain kepּsvaib vos in Shechem, zi oich hot im geboren a zun, un er hot gerufen zain nomen Avimelech. 32 un Gidon der zun fun Yoashen iz geshtorben in a guter elter, un iz bagroben gevoren in dem keyverx fun zain foter Yoashen in Ophrah fun di viezrer.

33 un es iz geven, vi Gidon iz geshtorben, azoi zainen di kinder fun Yisroel vider farfirt gevoren noch di Baal-geter, un zei hoben zich gemacht Baal-bris far a G‑t. 34 un di kinder fun Yisroel hoben nisht gedacht on Hashem zeyer G‑t vos hot zei matsl geven fun der hant fun ale zeyere faint fun rund arum. 35 un zei hoben nisht geton chesed mit dem hoiz fun yerubel-gedeunen, loit alem guten vos er hot geton mit Yisroel.

ט

un Avimelech der zun fun yerubelen iz gegangen kein Shechem tsu zain muters brider, un er hot geredt tsu zei, un tsu der gantser mishpoche fun dem hoiz fun zain muters foter, azoi tsu zogen: red, ich bet ich, in di oieren fun ale mener fun Shechem: vos iz ich beser, tsi iber ich zolen geveltiken zibetsik man, ale zin fun yerubelen, oder iber ich zol geveltiken ein man? oich darft ir gedenken, az ier bein un ier fleish bin ich.

hoben zain muters brider geredt fun zainetvegen in di oieren fun ale mener fun Shechem ale di dozike verter, un zeyer harts hot zich geneigt noch Avimelechen, vorem zei hoben gezogt: undzerer a bruder iz er. un zei hoben im gegeben zibetsik zilbershtik fun dem hoiz fun Baal-bris, un Avimelech hot dermit ongedungen nishtike un loize lait, un zei zainen gegangen noch im. un er iz gekumen in zain foters hoiz in Ophrah, un hot geharget zaine brider, di zin fun yerubelen, zibetsik man, oif ein shtein; nor Yotam, der yingster zun fun yerubelen iz gebliben, vail er hot zich bahalten.

un ale mener fun Shechem un gants beit-milu hoben zich ingezamlt, un zei zainen gegangen, un hoben gemacht Avimelechen far a melech baim eichnboim fun dem zailshtein vos in Shechem.

hot men ongezogt Yotamen, un er iz gegangen, un hot zich geshtelt oifen shpּits barg Gerizim, un er hot oifgehoiben zain kol un gerufen, un hot zei gezogt: hert mir tsu, mener fun Shechem, un Elokim vet ich tsuheren: gegangen zainen gegangen di beimer tsu zalben a melech iber zich, un zei hoben gezogt tsum eilbertboim: kinig iber undz. hot der eilbertboim tsu zei gezogt: zol ich oifgeben main fetkeit, vos mit ir tut men koved Elokim un lait, un gein zich vigen iber di beimer? 10 hoben di beimer gezogt tsum faignboim: kum du, kinig iber undz.

11 hot der faignboim tsu zei gezogt: zol ich oifgeben main ziskeit un main gute frucht, un gein zich vigen iber di beimer? 12 hoben di beimer gezogt tsum vainshtok: kum du, kinig iber undz. 13 hot der vainshtok tsu zei gezogt: zol ich oifgeben main vain vos derfreit Elokim un lait, un gein zich vigen iber di beimer? 14 hoben ale beimer gezogt tsum Doren: kum du, kinig iber undz. 15 hot der Doren gezogt tsu di beimer: oib ir vilt mich in der emes zalben far a melech iber ich, kumt un shitst ich in main shoten; un oib nisht, zol aroisgein a faier fun dem Doren, un fartseren di tsederen fun Levanon.

16 un atsund, oib ir hot zich mit emes un mit erlechkeit bagangen, vos ir hot gemacht Avimelechen far a melech, un oib ir hot geton guts mit yerubelen un mit zain hoiz, un oib ir hot im geton loit dem fardinst fun zaine hent – 17 vorem main foter hot milchome gehalten far ich, un hot avekgevorfen zain leben, un ich matsl geven fun der hant fun Middin; 18 un ir zeit haint oifgeshtanen oif main foters hoiz, un hot geharget zaine zin, zibetsik man, oif ein shtein, un gemacht Avimelech dem zun fun zain dinst far a melech iber di mener fun Shechem, vail er iz ier bruder – 19 iz, oib ir hot zich mit emes un mit erlechkeit bagangen mit yerubelen un mit zain hoiz haintiken tog, freit zich mit Avimelechen, un zol er zich freyen mit ich. 20 oib ober nisht, zol aroisgein a faier fun Avimelechen, un fartseren di mener fun Shechem un beit-milu; un zol aroisgein a faier fun di mener fun Shechem un beit-milu, un fartseren Avimelechen.

21 un Yotam iz antrunen gevoren; un er iz antlofen un iz avek kein Beer, un iz dorten gezesen fun vegen zain bruder Avimelechen.

22 un Avimelech hot gehersht iber Yisroel drai yor. 23 ober Elokim hot ongeshikt a beiz Gaist tsvishen Avimelechen un tsvishen di mener fun Shechem, un di mener fun Shechem hoben gefelsht on Avimelechen. – 24 kedei dos umrecht akegen di zibetsik zin fun yerubelen zol oisgein, un zeyer blut aroiftsuton, oif zeyer bruder Avimelechen vos hot zei geharget, un oif di mener fun Shechem vos hoben geshtarkt zaine hent tsu hergen zaine brider. – 25 un di mener fun Shechem hoben geshtelt loierer oif im, oif di shpּitsen berg, un zei hoben baroibt itlechen vos iz farbaigegangen oifen veg; un es iz dertseilt gevoren Avimelechen.

26 un Gaal der zun fun Avdon iz gekumen mit zaine brider, un zei zainen ariber in Shechem. un di mener fun Shechem hoben zich ingegloibt in im. 27 un zei zainen aroisgegangen in feld, un hoben geharbst zeyere vaingertner un gekeltert, un gemacht a yom-Tov, un zei zainen gegangen in hoiz fun zeyer G‑t, un hoben gegesen un getrunken, un gesholten Avimelechen. 28 un Gaal der zun fun Avdon hot gezogt: ver iz Avimelech, un ver iz Shechem, az mir zolen im dinen? iz er nisht der zun fun yerubelen, un zevul zain oifzeer? dint mentshen fun Chamor dem foter fun Shechem; ober far vos zolen mir im dinen? 29 un halevay git ver dos dozike folk in main hant, ich volt shoin opgeshaft Avimelechen. un er hot gelozt zogen Avimelechen: mer dain cheil, un kum arois.

30 un zevul der Har fun shtot hot gehert di verter fun Gaal dem zun fun Avdon, un zain tsoren hot gegrimt. 31 un er hot geshikt shluchim tsu Avimelechen kein terme, azoi tsu zogen: ze, Gaal der zun fun Avdon un zaine brider zainen gekumen kein Shechem, un ot hetsen zei di shtot oif dir. 32 un atsund, shtei oif bai nacht, du un dos folk vos mit dir, un loier in feld. 33 un es vet zain in der peire, vi di zun geit oif, azoi zolstu dich federen, un zich a loz ton oif der shtot; un ot vi er un dos folk vos mit im geyen arois tsu dir, azoi zolstu ton tsu im vi dain hant vet kenen.

34 iz oifgeshtanen Avimelech un dos gantse folk vos mit im bai nacht, un zei hoben geloyert oif Shechem in fir machnus. 35 un vi Gaal der zun fun Avdon iz aroisgegangen, un hot zich geshtelt in ingang fun shtottoier, azoi iz oifgeshtanen Avimelech un dos folk vos mit im, fun der loier. 36 hot Gaal derzen dos folk, un er hot gezogt tsu zevulen: ze, folk nidert arop fun di shpּitsen berg. hot zevul tsu im gezogt: dem shoten fun di berg zestu azoi vi mentshen. 37 hot Gaal vider geredt un hot gezogt: ze, folk nidert arop fun dem nopּl fun land, un ein machne kumt fun dem veg fun lun-meunnim. 38 hot zevul tsu im gezogt: haint vu iz dain moil ven du host gezogt: ver iz Avimelech, az mir zolen im dinen? iz dos nisht dos folk vos du host es faracht? gei adrbe arois atsund, un halt milchome akegen im.

39 iz Gaal aroisgegangen forois far di mener fun Shechem, un er hot milchome gehalten akegen Avimelechen. 40 un Avimelech hot im nochgeiogt, un er iz fun im antlofen; un es zainen gefalen fil dershlogene biz tsum ingang fun toier.

41 un Avimelech iz gebliben in Arumah; un zevul hot fartriben Gaalen un zaine brider fun zitsen in Shechem.

42 un es iz geven oif morgen, iz dos folk aroisgegangen in feld, un me hot ongezogt Avimelechen. 43 hot er genumen dos folk, un hot zei tseteilt in drai machnus; un er hot geloyert in feld. hot er derzen, ersht dos folk geit arois fun shtot, un er iz oifgeshtanen oif zei, un hot zei geshlogen. 44 un Avimelech un di machnus vos mit im hoben zich a loz geton, un hoben zich geshtelt baim ingang fun shtottoier; un di tsvei machnus hoben zich a loz geton oif ale vos in feld, un hoben zei geshlogen. 45 un Avimelech hot milchome gehalten oif der shtot yenem gantsen tog, un hot batsvungen di shtot, un dos folk vos iz in ir hot er geharget; un er hot ingevorfen di shtot, un hot zi farzeit mit zalts.

46 hoben derhert ale mener fun megdl-Shechem, un zei zainen araingegangen in turem fun dem hoiz fun El-bris. 47 iz ongezogt gevoren Avimelechen, az ale mener fun megdl-Shechem hoben zich tsunoifgekliben. 48 un Avimelech iz aroifgegangen oifen barg Tzalmon, er un dos gantse folk vos mit im, un Avimelech hot genumen a hak in zain hant, un hot opgehakty a tsveig fun di beimer, un hot im genumen un aroifgeton oif zain aksl; un er hot gezogt tsu dem folk vos mit im: vos ir hot gezen mich ton, ilt, tut azoi vi ich. 49 hot oich dos gantse folk opgehakt itlecher zain tsveig; un zei zainen gegangen noch Avimelechen, un hoben es ongeleigt arum dem turem, un ongetsunden oif zei dem turem in faier; un oich ale mentshen fun megdl-Shechem zainen umgekumen, arum toizent mener un froien.

50 un Avimelech iz gegangen kein Tevetz, un er hot gelegert oif Tevetz, un hot zi batsvungen. 51 ober a shtarker turem iz geven in miten shtot, zainen ahin antlofen ale mener un froien, ale mentshen fun shtot, un zei hoben zich ingeshlosen, un zainen aroifgegangen oifen doch fun turem. 52 iz Avimelech tsugekumen bizen turem, un hot milchome gehalten oif im, un er hot genent bizen ingang fun turem, kedei im tsu farbrenen in faier. 53 hot a froi aropgevorfen an oibershten milshtein oif Avimelechs kop, un hot im tsebrachen dem sharben. 54 hot er oif gich tsugerufen dem yung, zain vafntreger, un hot tsu im gezogt: tsi arois dain shverd, un teit mich, kedei me zol nisht zogen oif mir: a froi hot im geharget. hot im zain yung dershtochen, un er iz geshtorben.

55 hoben gezen di mener fun Yisroel az Avimelech iz toit, un zei zainen avekgegangen itlecher in zain heim.

56 azoi hot Elokim umgekert dos beiz fun Avimelechen vos er hot geton akegen zain foter, tsu hergen zaine zibetsik brider. 57 un dos gantse beiz fun di mentshen fun Shechem hot Elokim umgekert oif zeyer kop, un zei iz ongekumen di klole fun Yotam dem zun fun yerubelen.

י

un noch Avimelechen iz oifgeshtanen tsu helfen Yisroel Tola der zun fun Puah dem zun fun Dedan, a man fun Yissakhar; un er iz gezesen in Shamir in dem geberg fun Ephrayim. un er hot gemishpet Yisroel drai un tsvantsik yor. un er iz geshtorben, un iz bagroben gevoren in Shamir.

un noch im iz oifgeshtanen Yair der gileoder; un er hot gemishpet Yisroel tsvei un tsvantsik yor. un er hot gehat draisik zin vos zainen geriten oif draisik yunge eizlen, un zei hoben gehat draisik shtet; me ruft zei chauot-Yair biz oif haintiken tog; di vos in land Gilad. un Yair iz geshtorben, un iz bagroben gevoren in Kamon.

un di kinder fun Yisroel hoben vider geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, un zei hoben gedint di Baal-geter, un di eashaׁtֹּrut, un di G‑ter fun Aram, un di G‑ter fun Tzidon, un di G‑ter fun Moav, un di G‑ter fun di kinder fun Ammon, un di G‑ter fun di Peleshetim, un zei hoben farlozen Hashem, un hoben im nisht gedint. un der tsorenz fun Hashem hot gegrimt oif Yisroel, un er hot zei ibergeentfert in der hant fun di Peleshetim, un in der hant fun di kinder fun Ammon. un zei hoben geplogt un gedrikt di kinder fun Yisroel in yenem yor; achtsen yor [azoi], ale kinder fun Yisroel vos oif yener zeit Yarden, in land fun Imri vos in Gilad. un di kinder fun Ammon zainen aribergegangen dem Yarden milchome tsu halten oich oif Yehudah, un oif Binyamin, un oifen hoiz fun Ephrayim, un Yisroelen hot zeyer tsugedrikt. 10 un di kinder fun Yisroel hoben geshrien tsu Hashem, azoi tsu zogen: mir hoben gezindikt tsu dir, vos mir hoben farlozen Elokeinu un gedint di Baal G‑ter. 11 hot Hashem gezogt tsu di kinder fun Yisroel: hob ich ich nisht [geholfen] fun Mitsrayim, un fun Imri, un fun di kinder fun Ammon, un fun di Peleshetim? 12 oich di Tzidonim, un Amalek, un Maon, hoben ich gedrikt, un ir hot geshrien tsu mir, un ich hob ich geholfen fun zeyer hant. 13 ober ir hot mich farlozen, un ir hot gedint fremde G‑ter. derum vel ich ich mer nisht helfen. 14 geit un shrait tsu di G‑ter vos ir hot zei oisderveilt; zolen zei ich helfen in der tsait fun ier noit.

15 hoben di kinder fun Yisroel gezogt tsu Hashem: mir hoben gezindikt; tu du tsu undz azoi vi alts vos iz gut in daine oigen, nor zei undz fort matsl haintiken tog.

16 un zei hoben opgeton di fremde G‑ter fun tsvishen zich, un hoben gedint Hashem; un zain zel iz baklemt geven fun vegen der maternish fun Yisroel.

17 un di kinder fun Ammon hoben zich ingezamlt, un hoben gelagert in Gilad; un di kinder fun Yisroel hoben zich oifgekliben un hoben gelagert in Mitzpah. 18 hot gezogt dos folk, di haren fun Gilad, einer tsum anderen: ver iz der man vos vil onheiben milchome halten akegen di kinder fun Ammon? er zol veren far a hoipt iber ale bavoiner fun Gilad.

יא

un Yiftach der gileoder iz geven a heldisher giber, un er iz geven der zun fun a froi a zoine; un Gilad hot geboren Yiftachen. un Gilads vaib hot im geboren zin, un di zin fun der vaib zainen grois gevoren, un zei hoben aroisgetriben Yiftachen, un hoben tsu im gezogt: vest nisht yershen in undzer foters hoiz, vorem du bist der zun fun an ander froi. iz Yiftach antlofen fun zaine brider, un hot zich bazetst in land Tov, un es hoben zich oifgekliben arum Yiftachen nishtike lait, un zei zainen aroisgegangen mit im.

un es iz geven in teg arum, hoben di kinder fun Ammon milchome gehalten mit Yisroel. iz, ven di kinder fun Ammon hoben milchome gehalten mit Yisroel, azoi zainen gegangen di eltste fun Gilad tsu brengen Yiftachen fun land Tov. un zei hoben gezogt tsu Yiftachen: kum un vest undz zain far a lider, un mir velen milchome halten akegen di kinder fun Ammon. hot Yiftach gezogt tsu di eltste fun Gilad: ir hot doch mich faint gehat, un mich fartriben fun main foters hoiz, haint far vos zeit ir gekumen tsu mir atsund ven ich hot tsugedrikt? hoben di eltste fun Gilad gezogt tsu Yiftachen: derum hoben mir zich umgekert tsu dir atsund, az du zolst gein mit undz, un milchome halten mit di kinder fun Ammon, un veren bai undz far a hoipt iber ale bavoiner fun Gilad. hot Yiftach gezogt tsu di eltste fun Gilad: oib ir kert mich um, milchome tsu halten mit di kinder fun Ammon, un Hashem vet zei ibergeben tsu mir, zol ich blaiben bai ich far a hoipt. 10 hoben di eltste fun Gilad gezogt tsu Yiftachen: Hashem zol zain a tsuherer tsvishen undz, oib mir velen nisht ton azoi vi dain vort! 11 iz Yiftach gegangen mit di eltste fun Gilad, un dos folk hot im gemacht far a hoipt un far a lider iber zei. un Yiftach hot geredt ale zaine reid far Hashem in Mitzpah.

12 un Yiftach hot geshikt shluchim tsu dem melech fun di kinder fun Ammon, azoi tsu zogen: vos hostu tsu mir, vos du bist gekumen tsu mir milchome tsu halten oif main land? 13 hot der melech fun di kinder fun Ammon gezogt tsu Yiftachs shluchim: vail Yisroel hot tsugenumen main land, ven er iz aroifgegangen fun Mitsrayim, fun Arnon un bizen Yabbok un bizen Yarden. un atsund ker zei um in frid.

14 hot Yiftach vider geshikt shluchim tsu dem melech fun di kinder fun Ammon, 15 un hot tsu im gezogt: azoi hot gezogt Yiftach: Yisroel hot nisht tsugenumen dos land fun Moav, oder dos land fun di kinder fun Ammon. 16 naiert az zei zainen aroifgegangen fun Mitsrayim, un Yisroel iz gegangen durchen midbar bizen Yam Suf, un iz ongekumen kein Kadesh, 17 hot Yisroel geshikt shluchim tsu dem melech fun Edom, azoi tsu zogen: lomich, ich bet dich, durchgein durch dain land. ober der melech fun Edom hot nisht tsugehert. un oich tsu dem melech fun Moav hot er geshikt, ober er hot nisht ingevilikt; un Yisroel iz gebliben in Kadesh. 18 un er iz gegangen durchen midbar, un hot getsoigen arum land Edom, un arum land Moav, un er iz gekumen fun mizrech-zeit fun land Moav. un zei hoben geres oif yener zeit Arnon, un zainen nisht gekumen in dem gemark fun Moav, vorem Arnon iz der gemark fun Moav.

19 un Yisroel hot geshikt shluchim tsu sichun dem melech fun Imri, dem melech fun Cheshbon, un Yisroel hot tsu im gezogt: loz undz, ich bet dich, durchgein durch dain land tsu main ort. 20 ober sichun hot nisht getroit Yisroel durchtsugein durch zain gemark, un sichun hot ingezamlt zain gants folk, un zei hoben gelagert in Yahtzah, un er hot milchome gehalten mit Yisroel. 21 un Hashem Elochei Yisroel hot gegeben sichunen un zain gants folk in der hant fun Yisroel, un zei hoben zei geshlogen, un Yisroel hot ingenumen dos gantse land fun Imri, dem bavoiner fun yenem land. 22 un zei hoben ingenumen dem gantsen gemark fun Imri, fun Arnon un bizen Yabbok, un fun midbar un bizen Yarden.

23 un atsund, Hashem Elochei Yisroel hot fartriben dem Imri fun far zain folk Yisroel, un du vilst im yershen? 24 irshestu nisht dos vos Kemosh dain G‑t git dir tsu yershen? un ale vos Hashem Elokeinu hot fartriben fun far undz, zei velen mir yershen. 25 un atsund, bist du den epes beser fun Balak dem zun fun Tzopharen, dem melech fun Moav? hot er den shtraiten geshtriten mit Yisroel? tsi hot er milchome oif zei milchome gehalten? 26 az Yisroel iz gezesen in Cheshbon un in ire techtershtet, un in Aroer un in ire techtershtet, un in ale shtet vos bai di zaiten fun Arnon, drai hundert yor, to far vos hot ir zei nisht opgenumen in yener tsait? 27 hob ich doch akegen dir nisht gezindikt, un du tust mit mir beiz, milchome tsu halten oif mir. zol Hashem der meshpּter mishpeten haint tsvishen di kinder fun Yisroel un tsvishen di kinder fun Ammon.

28 ober der melech fun di kinder fun Ammon hot nisht tsugehert tsu di verter fun Yiftachen, vos er hot tsu im geshikt. 29 un Gaist fun Hashem iz geven oif Yiftachen, un er iz durchgegangen Gilad un Menasheh, un durchgegangen mitsapeּh-gled, un fun Mitzpah-gled iz er ariber tsu di kinder fun Ammon.

30 un Yiftach hot a neyder geton tsu Hashem, un hot gezogt: oib geben vestu geben di kinder fun Ammon in main hant, 31 iz, der aroisgeyer vos vet aroisgein fun di tiren fun main hoiz mir antkegen, ven ich ker zich um besholem fun di kinder fun Ammon, zol geheren tsu Hashem, un ich vel im oifbrengen far a brandopּfer.

32 un Yiftach iz ariber tsu di kinder fun Ammon, milchome tsu halten mit zei, un Hashem hot zei gegeben in zain hant. 33 un er hot zei geshlogen fun Aroer un biz du kumst kein Minnit, tsvantsik shtet, un biz Avel-Kramim, zeyer a groisen shlak. un di kinder fun Ammon zainen untertenik gevoren far di kinder fun Yisroel.

34 un vi Yiftach iz ongekumen kein Mitzpah tsu zain hoiz, ersht zain tochter geit arois im antkegen mit pּoiken un mit tents; un zi iz geven bloiz an ein-eintsike, er hot achuts ir nisht gehat kein zun un kein tochtera. 35 un es iz geven, vi er hot zi derzen, azoi hot er tserisen zaine kleider, un hot gezogt: vei, main tochter, beigen anidergeboigen hostu mich, un du bist fun maine farumgliker gevoren; vorem ich hob geefent main moil tsu Hashem, un ken nisht tsuriktsien. 36 hot zi tsu im gezogt: foter meiner, host geefent dain moil tsu Hashem; tu tsu mir,b azoi vi es iz arois fun dain moil, noch dem az Hashem hot dir gegeben a nekome on daine faint, on di kinder fun Ammon. 37 un zi hot gezogt tsu ir foter: zol mir geton veren di dozike zach: loz mich op oif tsvei Chodeshim: un ich vel gein un vel nideren oif di berg, un vel veinen oif main yungfroishaft, ich un maine chevrtes. 38 hot er gezogt: gei. un er hot zi avekgeshikt oif tsvei Chodeshim, un zi iz gegangen, zi un ire chevrtes, un hot geveint oif ir yungfroishaft, oif di berg. 39 un es iz geven tsum Suf fun tsvei Chodeshim, hot zi zich umgekert tsu ir foter, un er hot geton tsu ir zain neyder vos er hot a neyder geton. un zi hot fun kein man nisht gevust. un es iz gevoren a mineg in Yisroel: 40 fun yor tsu yor geyen di techter fun Yisroel klogen oif der tochter fun Yiftach dem gileoder fir teg in yor.

יב

un di mener fun Ephrayim hoben zich ingezamlt, un zei zainen ariber kein tsafón, un hoben gezogt tsu Yiftachen: far vos bistu aribergegangen milchome tsu halten mit di kinder fun Ammon, un undz hostu nisht gerufen tsu gein mit dir? dain hoiz velen mir farbrenen iber dir in faier. hot Yiftach tsu zei gezogt: in grois shtrait bin ich geven, ich un main folk, mit di kinder fun Ammon, un ich hob ich gerufen, un ir hot mich nisht geholfen fun zeyer hant. hob ich gezen az ir helft nisht, un ich hob genumen main leben in main hant, un bin ariber tsu di kinder fun Ammon, un Hashem hot zei gegeben in main hant; un far vos zeit ir aroifgekumen tsu mir haintiken tog milchome tsu halten mit mir?

un Yiftach hot ingezamlt ale mener fun Gilad, un hot milchome gehalten mit Ephrayim, un di mener fun Gilad hoben geshlogen Ephrayim, vail zei hoben gezogt: oisvurfen fun Ephrayim zeit ir, Gilad, tsvishen Ephrayim, tsvishen Menasheh. un Gilad hot farchapּt di iberforen fun Yarden far Ephrayim, un es iz geven, az an antrunener fun Ephrayim hot gezogt: ich vil aribergein, azoi hoben di mener fun Gilad tsu im gezogt: bistu an fraimer? un az er hot gezogt: nain, hoben zei tsu im gezogt: zog akorsht shebult, un az er hot gezogt sebult, vail er hot nisht gekent aroisreden richtik, azoi hoben zei im ongenumen un im geshchten bai di iberforen fun Yarden. un es zainen gefalen in yener tsait fun Ephrayim tsvei un fertsik toizent.

un Yiftach hot gemishpet Yisroel zeks yor, un Yiftach der gileoder iz geshtorben, un iz bagroben gevoren in [einer fun] di shtet fun Gilad.

un noch im hot gemishpet Yisroel Ibtzan fun Beit-Lechem. un er hot gehat draisik zin, un draisik techter hot er oisgegeben, un draisik techter hot er araingenumen far zaine zin fun deroisen. un er hot gemishpet Yisroel ziben yor. 10 un Ibtzan iz geshtorben, un iz bagroben gevoren in Beit-Lechem.

11 un noch im hot gemishpet Yisroel Elon der zevuluner. un er hot gemishpet Yisroel Tzoan yor. 12 un Elon der zevuluner iz geshtorben, un iz bagroben gevoren in Ayalon in land Zevulun.

13 un noch im hot gemishpet Yisroel Avdon der zun fun Hillelen fun Pirathon. 14 un er hot gehat fertsik zin un draisik einiklech, vos zainen geriten oif zibetsik yunge eizlen. un er hot gemishpet Yisroel acht yor. 15 un Avdon der zun fun Hillelen fun Pirathon iz geshtorben, un iz bagroben gevoren in Pirathon in land Ephrayim, oifen barg fun Amalek.

יג

un di kinder fun Yisroel hoben vider geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, un Hashem hot zei gegeben in der hant fun di Peleshetim fertsik yor.

un es iz geven a man fun Tzorah, fun der mishpoche fun Dan, vos zain nomen iz geven Manoach; un zain vaib iz geven an akore, un hot nisht geboren. hot a malech fun Hashem zich bavizen tsu der froi, un hot tsu ir gezogt: ze nor, du bist an akore, un host nisht geboren; ober vest trogedik veren, un vest geberen a zun. un atsund, hit zich akorsht, un zolst nisht trinken vain oder shtark getrank, un nisht esen kein umreins. vorem ze, du verst trogedik, un geberst a zun; un a shermeser zol nisht aroifgein oif zain kop, vorem a nezir fun Elokim zol der yingel zain fun muterleib on; un er vet onheiben helfen Yisroel fun der hant fun di Peleshetim.

un di froi iz gekumen, un hot gezogt tsu ir man, azoi tsu zogen: a man fun G‑t iz gekumen tsu mir, un zain oiszen iz geven azoi vi dos oiszen fun der malech fun HaElokim,c murdik zeyer; un nisht ich hob im gefregt fun vanen er iz, un nisht er hot mir gezogt zain nomen. ober er hot tsu mir gezogt: ze, du verst trogedik, un geberst a zun; un atsund, zolstu nisht trinken vain oder shtark getrank, un nisht esen kein umreinkeit, vorem a nezir fun Elokim zol der yingel zain fun muterleib on biz dem tog fun zain toit.

hot Manoach mispalel geven tsu Hashem, un hot gezogt: ich bet dich, Adonoi, zol der man fun G‑t, vos du host geshikt, vider kumen tsu undz, undz lernen vos mir zolen ton tsu dem yingel vos vet geboren veren.

un HaElokim hot tsugehert tsu dem kol fun menuchen, un der malech fun HaElokim iz vider gekumen tsu der froi, vi zi iz gezesen in feld; un Manoach ir man iz nisht geven leben ir. 10 hot di froi geailt un iz gelofen, un hot dertseilt ir man, un hot tsu im gezogt: on hot zich bavizen tsu mir der man vos iz gekumen tsu mir in yenem tog. 11 iz Manoach oifgeshtanen, un iz gegangen noch zain vaib, un er iz gekumen tsu dem man, un hot tsu im gezogt: bist du der man vos hot geredt tsu der froi? hot er gezogt: ich. 12 hot Manoach gezogt: atsund az dain vort vet onkumen, vos zol zain der shteiger miten yingel, un vos ton tsu im? 13 hot der malech fun Hashem gezogt tsu menuchen: fun alts vos ich hob ongezogt der froi, zol zi zich hiten. 14 fun alts vos kumt arois fun vainshtok, zol zi nisht esen, un vain un shtark getrank zol zi nisht trinken, un kein umreinkeit zol zi nisht esen; alts vos ich hob ir bafoilen zol zi ophiten.

15 hot Manoach gezogt tsu dem malech fun Hashem: lomir, ich bet dich, dich farhalten, un mir velen machen far dir a tsignbekl. 16 hot der malech fun Hashem gezogt tsu menuchen: afile du vest mich farhalten, vel ich nisht esen fun dain shpּaiz; oib ober du vilst machen a brandopּfer, zolstu es oifbrengen tsu G‑t. vorem Manoach hot nisht gevust az dos iz a malech fun Hashem. 17 un Manoach hot gezogt tsu dem malech fun Hashem: vos iz dain nomen, kedei az dain vort vet onkumen, zolen mir dir onton koved. 18 hot der malechd fun Hashem tsu im gezogt: noch vos den fregstu oif main nomen, az er iz farhoilen? 19 hot Manoach genumen dos tsignbekl un dos shpּaizopּfer, un hot oifgebracht oif dem felz far Hashem; un der [malech] hot geton vunderlech, un Manoach un zain vaib hoben tsugezen. 20 vorem es iz geven, vi di flam iz oifgegangen fun mizbeyech tsum himel, azoi iz der malech fun Hashem oifgegangen mit der flam fun mizbeyech. un Manoach un zain vaib hoben dos gezen, un zei zainen gefalen oif zeyer ponem tsu der erd.

21 un der malech fun Hashem hot zich mer nisht bavizen tsu menuchen un tsu zain vaib. dentsmol hot Manoach gevust, az dos iz geven a malech fun Hashem.

22 un Manoach hot gezogt tsu zain vaib: shtarben velen mir shtarben, vorem Elokim hoben mir gezen. e 23 hot zain vaib tsu im gezogt: az Hashem volt undz gevolt teiten, volt er nisht ongenumen fun undzer hant a brandopּfer un a shpּaizopּfer, un volt undz nisht bavizen dos alts, un volt undz atsund nisht ongezogt azoi-vos. 24 un di froi hot geboren a zun, un zi hot gerufen zain nomen Shimshon. un der yingel iz gevaksen, un Hashem hot im gebentsht. 25 un der Gaist fun Hashem hot ongehoiben tsu shlogen in im, in machne-Dan, tsvishen Tzorah un tsvishen Eshtaol.

יד

un Shimshon hot genidert kein Timnah, un hot gezen a vaibspּarshoin in Timnah fun di techter fun di Peleshetim. un er iz aroifgekumen, un hot dertseilt zain foter un zain muter, un hot gezogt: ich hob gezen a vaibspּarshoin in Timnah fun di techter fun di Peleshetim, un atsund nemt zi mir far a vaib. hot tsu im gezogt zain foter un zain muter: iz nishto tsvishen di techter fun daine brider un tsvishen main gantsen folk a vaibspּarshoin, az du Gaist nemen a vaib fun di umbashnitene Peleshetim? hot Shimshon gezogt tsu zain foter: nem zi mir vorem zi iz voilgefelen in maine oigen. un zain foter un zain muter hoben nisht gevust az dos iz fun Hashem, az dos zucht er an oisred oif di Peleshetim. un in yener tsait hoben di Peleshetim geveltikt iber Yisroel.

hot Shimshon aropּgenidert mit zain foter un zain muter kein Timnah. un zei zainen gekumen biz di vaingertner fun Timnah, ersht a yunger laib brilt akegen im. iz gekumen oif im Gaist fun Hashem, un er hot im tserisen, azoi vi me tseraist a tsikele; un kein zach iz nisht geven in zain hant. un er hot nisht dertseilt zain foter un zain muter vos er hot geton. un er hot aropּgenidert, un hot geredt tsu der vaibspּarshoin, un zi iz voilgefelen in shmshuns oigen.

un in teg arum iz er tsurikgekumen zi tsu nemen, un er hot farkert tsu zen di nebeֿlh fun dem laib, ersht in dem laib fun laib iz a roi binen un honik. hot er es aroisgeshart in zaine hantflechen, un iz gegangen un geyendik gegesen. un er iz gekumen tsu zain foter un tsu zain muter, un hot zei gegeben, un zei hoben gegesen. un er hot zei nisht dertseilt az fun dem leibs laib hot er aroisgeshart dem honik.

10 un zain foter hot aropּgenidert tsu der vaibspּarshoin. un Shimshon hot dorten gemacht a moltsait; vorem azoi flegen ton di Bachurim. 11 un es iz geven, vi zei hoben im gezen, azoi hoben zei gebracht draisik Chavorim, un zei zainen geven mit im. 12 hot Shimshon tsu zei gezogt: lomich akorsht ich roten a retenish; oib zogen vet ir es mir zogen in di ziben teg fun dem moltsait, un vet trefen, vel ich ich geben draisik lainene ticher un draisik gang kleider. 13 oib ober ir vet mir nisht kenen zogen, zolt ir mir geben draisik lainene ticher un draisik gang kleider. hoben zei tsu im gezogt: rot dain retenish, un lomir zi heren. 14 hot er tsu zei gezogt:

 

fun eser iz arois an esen,

un fun shtarken iz arois a ziser.

 

hoben zei drai teg nisht gekent zogen di retenish.

15 un es iz geven oifen zibeten tog, hoben zei gezogt tsu shmshuns vaib: red iber dain man er zol undz oiszogen di retenish, anit velen mir farbrenen dich un dain foters hoiz mit faier. hot ir undz gerufen kedei undz tsu yershen? tsi nain? 16 hot shmshuns vaib geveint far im, un hot gezogt: saiden host mich faint un nisht lib. host di retenish geroten tsu di kinder fun main folk, un mir hostu nisht oisgezogt. hot er tsu ir gezogt: ze, main taten un main mamen hob ich nisht oisgezogt, un dir zol ich oiszogen? 17 hot zi geveint far im di ziben teg vos bai zei iz geven der moltsait. un es iz geven oifen zibeten tog, hot er ir oisgezogt, vail zi hot im tsugedrikt; un zi hot oisgezogt di retenish tsu di kinder fun ir folk. 18 un di mentshen fun shtot hoben gezogt tsu im oifen zibeten tog, eider di zun iz untergegangen:

 

vos iz ziser fun honik?

un vos iz shtarker fun a laib?

 

hot er tsu zei gezogt:

 

ven ir volt mit main kalb nisht geakert,

volt ir main retenish nisht getrofen.

 

19 un a Gaist fun Hashem iz gekumen oif im, un er hot aropּgenidert kein Ashkelon, un hot geshlogen fun zei draisik man, un tsugenumen zeyer oistu; un er hot opgegeben di gantsen kleider tsu di vos hoben gezogt di retenish; un zain tsoren hot gegrimt, un er iz aroifgegangen tsu zain foters hoiz. 20 un shmshuns vaib iz gevoren zainem a Chavors, vemen er hot tsugechvrt tsu zich.

טו

un es iz geven in teg arum, in di teg fun veitsshnit, hot Shimshon bazucht zain vaib mit a tsignbekl, un er hot gezogt: lomich araingein tsu main vaib in kamer. ober ir foter hot im nisht gelozt araingein. un ir foter hot gezogt: kleren hob ich geklert, az du host zi zicher faint gekrogen, un ich hob zi avekgegeben tsu dain chever. iz nisht ir yingere shvester shener fun ir? zol zi dir, ich bet dich, zain anshtotf yener. hot Shimshon tsu zei gezogt: dos mol bin ich rein kegen di Peleshetim, oib ich tu mit zei beiz.

un Shimshon iz gegangen, un hot gechapt drai hundert fiks, un er hot genumen brandheltser, un hot tsugekert an ek tsu an ek, un araingeton a brandholts tsvishen tsvei Akan, in miten. un er hot ongetsunden a faier in di brandheltser, un hot zei avekgelozt in di shteyedike tevuut fun di Peleshetim; un er hot farbrent fun a stoig biz shteyediker tevuh, un biz an eilbertgorten.

hoben di Peleshetim gezogt: ver hot dos geton? hot men gezogt: Shimshon, der eidem fun dem tiּmnoher, vail er hot genumen zain vaib, un zi avekgegeben tsu zain chever. zainen aroifgegangen di Peleshetim, un hoben farbrent zi un ir foter in faier.

hot Shimshon tsu zei gezogt: oib ir tut azoi-vos, muz ich nisht andersh zich noikem zain on ich, un dernoch vel ich oifheren. un er hot zei geshlogen ruk un lend, a groisen shlak. un er hot aropּgenidert, un iz gezesen in dem shpּalt fun felz Eitam.

zainen aroifgegangen di Peleshetim, un hoben gelagert in Yehudah, un zei hoben zich tseshpreit in Lechi. 10 hoben di mener fun Yehudah gezogt: far vos zeit ir aroifgekumen oif undz? hoben zei gezogt: tsu binden shmshunen zainen mir aroifgekumen; tsu ton tsu im, azoi vi er hot geton tsu undz.

11 hoben aropּgenidert drai toizent man fun Yehudah tsu dem shpּalt fun felz Eitam, un zei hoben gezogt tsu shmshunen: veistu den nisht az di Peleshetim geveltiken iber undz? haint vos hostu undz do opgeton? hot er tsu zei gezogt: vi zei hoben geton tsu mir, azoi hob ich geton tsu zei. 12 hoben zei tsu im gezogt: mir hoben aropּgenidert dich tsu binden, kedei dich ibertsugeben in der hant fun di Peleshetim. hot Shimshon tsu zei gezogt: shvert mir, az ir alein vet nisht onfalen oif mir. 13 hoben zei tsu im gezogt, azoi tsu zogen: nain, bloiz binden velen mir dich binden un dich ibergeben in zeyer hant, ober teiten velen mir dich nisht teiten, un zei hoben im gebunden mit tsvei naie shtrik, un hoben im aroifgebracht fun dem felz.

14 vi er iz gekumen biz Lechi, azoi hoben di Peleshetim geshalt im antkegen; un a Gaist fun Hashem iz gekumen oif im, un di shtrik oif zaine orems zainen gevoren azoi vi flaks vos iz ongebrent gevoren fun faier, un zaine bindshtrik zainen tsekrochen fun zaine hent. 15 un er hot gefunen a frishe kinbak fun an eizl, un hot oisgeshtrekt zain hant, un zi genumen, un geshlogen mit ir toizent man.

16 un Shimshon hot gezogt:

 

mit der kinbak fun an eizl

hoifns oif hoifns

mit der kinbak fun an eizl

hob ich geshlogen toizent man.

 

17 un es iz geven, vi er hot geendikt reden, azoi hot er avekgevorfen di kinbak fun zain hant; un me hot gerufen yenem ort remt-Lechi.

18 un er iz gevoren zeyer dorshtik, un er hot gerufen tsu Hashem, un hot gezogt: du host gegeben durch der hant fun dain knecht di dozike groise yeshue, un atsund vel ich shtarben fun dorsht, un vel arainfalen in der hant fun di umbashnitene. 19 hot Elokim oifgeshpּolten dem oisgehoilten ort vos in Lechi, un es iz arois fun im vaser; un er hot getrunken, un hot opּgechapּt dem otem, un opּgelebt. derum hot men gerufen zain nomen Ein HaKorei, vos iz in Lechi biz oif haintiken tog.

20 un er hot gemishpet Yisroel in di teg fun di Peleshetim tsvantsik yor.

טז

un Shimshon iz gegangen kein Uzzah, un hot dorten gezen a froi a zoine, un iz tsu ir gekumen. [hot men ongezogt] di eazoher, azoi tsu zogen: Shimshon iz gekumen aher. hoben zei arumgeringlt, un geloyert oif im a gantse nacht baim toier fun shtot, un zei hoben zich fartaiet a gantse nacht, azoi tsu zogen: bizen licht fun frimorgen velen mir im hergen. un Shimshon iz geshlafen biz halbe nacht, un in halbe nacht iz er oifgeshtanen, un hot ongenumen di tiren fun dem shtottoier, un di beide baishtidlech, un hot zei aroisgerisen miten rigl, un aroifgeton oif zaine akslen, un hot zei aroifgetrogen oifen shpּits fun dem barg vos far Chevron.

un es iz geven noch dem, hot er lib gekrogen a froi in tal surk, vos ir nomen iz geven Delilah. zainen aroifgegangen tsu ir di firshten fun di Peleshetim, un hoben tsu ir gezogt: red im iber, un ze mit vos zain koiech iz grois, un mit vos mir kenen im baikumen, un im binden kedei im tsu painiken; un mir velen dir itlecher geben toizent mit hundert zilbershtik.

hot Delilah gezogt tsu shmshunen: zog mir, ich bet dich, mit vos dain koiech iz grois, un mit vos du kenst gebunden veren dich tsu painiken. hot Shimshon tsu ir gezogt: az me zol mich binden mit ziben frishe boignshtrik vos zainen noch nisht ingetriknt gevoren, vel ich opּgeshlaft veren, un vel zain vi a gevointlecher mentsh.

hoben di firshten fun di Peleshetim ir aroifgebracht ziben frishe boignshtrik vos zainen noch nisht ingetriknt gevoren, un zi hot im gebunden mit zei. un loierer zainen gezesen bai ir in kamer. hot zi a zog geton tsu im: Peleshetim zainen oif dir, Shimshon! hot er tserisen di boignshtrik azoi vi es tseraist zich a tsveren fun flaksshtroi, az er dershmekt faier. un zain koiech iz nisht dervust gevoren.

10 hot Delilah gezogt tsu shmshunen: ze, du host geshpּet fun mir, un host mir gezogt ligns. atsund, zog mir, ich bet dich, mit vos du kenst gebunden veren? 11 hot er tsu ir gezogt: oib binden zol men mich binden mit naie shtrik vos mit zei iz nisht geton gevoren kein arbet, vel ich opּgeshlaft veren, un vel zain vi a gevointlecher mentsh.

12 hot Delilah genumen naie shtrik, un hot im gebunden mit zei, un zi hot a zog geton tsu im: Peleshetim zainen oif dir, Shimshon! un loierer zainen gezesen in kamer. hot er zei tserisen fun zaine orems azoi vi a fodem.

13 hot Delilah gezogt tsu shmshunen: biz aher hostu geshpּet fun mir un host mir gezogt ligns; zog mir mit vos du kenst gebunden veren. hot er tsu ir gezogt: az du vest inveben di ziben flechten fun main kop mit dem geveb.

14 hot zi zei bafestikt miten flekl, un hot a zog geton tsu im: Peleshetim zainen oif dir, Shimshon! hot er zich oifgechapt fun zain shlof, un hot aroisgerisen dos vebflekl un dos geveb.

15 hot zi tsu im gezogt: vi kenstu zogen: ich hob dich lib, az dain harts iz nisht mit mir? shoin drai mol hostu geshpּet fun mir, un host mir nisht gezogt mit vos dain koiech iz grois. 16 un es iz geven, az zi hot im tsugedrikt mit ire reid ale teg, un iz tsugeshtanen tsu im biz zain zel iz gevoren baklemt tsu shtarben. 17 hot er ir dertseilt zain gants harts, un hot tsu ir gezogt: a shermeser iz nisht oifgekumen oif main kop, vorem a nezir fun Elokim bin ich fun main muters laib on. az ich zol opּgeshoren veren, vet zich opton fun mir main koiech, un ich vel opּgeshlaftg veren, un vel zain azoi vi ale mentshen.

18 hot Delilah gezen, az er hot ir dertseilt zain gants harts, un zi hot geshikt un gerufen di firshten fun di Peleshetim, azoi tsu zogen: kumt aroifblikendik dos mol, vorem er hot mir dertseilt zain gants harts. zainen aroifgekumen tsu ir di firshten fun di Peleshetim, un zei hoben aroifgebracht dos gelt in zeyer hant.

19 un zi hot im farshlefert oif ire kni; un zi hot tsugerufen a man, un gelozt opּsheren di ziben flechten fun zain kop; un zi hot im ongehoiben painiken, un zain koiech hot zich opgeton fun im. 20 hot zi a zog geton: Peleshetim zainen oif dir, Shimshon! un er hot zich oifgechapt fun zain shlof, un hot gezogt: ich vel aroisgein vi ale mol, un vel mich funandertreislen. un er hot nisht gevust az Hashem hot zich opgeton fun im.

21 un di Peleshetim hoben im genumen, un hoben oisgeshtochen zaine oigen; un zei hoben im aropּgebracht kein Uzzah, un hoben im geshmidt in kuperne keiten; un er hot gemolen in der gefenkenish. 22 un di Har fun zain kop hot vider ongehoiben vaksen noch dem vi er iz opּgeshoren gevoren.

23 un di firshten fun di Peleshetim hoben zich ingezamlt tsu shlachten a groise shlachtung tsu zeyer G‑t Dagon, un zich tsu freyen, vorem zei hoben gezogt: Elokeinu hot gegeben in undzer hant undzer faint shmshunen. 24 un dos folk hot im gezen, un zei hoben geloibt zeyer G‑t, vorem zei hoben gezogt: Elokeinu hot gegeben in undzer hant undzer faint, un dem farvister fun undzer land, un dem vos hot gemert undzere dershlogene. 25 un es iz geven, az zeyer harts iz geven freilech, hoben zei gezogt: ruft shmshunen, un er zol zich lustik machen far undz. hot men gerufen shmshunen fun gefenkenish, un er hot zich lustik gemacht far zei; un me hot im avekgeshtelt tsvishen di zailen.

26 hot Shimshon gezogt tsu dem yingel vos hot im gehalten far der hant: loz mich ich zol ontapּn di zailen vos dos hoiz iz bafestikt oif zei, un ich vel mich onlenen oif zei. 27 un dos hoiz iz geven ful mit mener un vaiber, un dorten zainen geven ale firshten fun di Peleshetim; un oifen doch zainen geven arum drai toizent mener un vaiber vos hoben tsugekukt vi Shimshon macht zich lustik. 28 hot Shimshon gerufen tsu Hashem, un hot gezogt: Hashem du Adonoi, dermon zich on mir, ich bet dich, un shtark mich, ich bet dich, nor dos mol, HaElokim, un lomich zich noikem zain ein mol a nekome far maine beide oigen on di Peleshetim. 29 un Shimshon hot arumgenumen di beide mitlste zailen vos dos hoiz iz geven bafestikt oif zei, un hot zich ongeshpּart oif zei; einem mit zain rechter hant, un einem mit zain linker. 30 un Shimshon hot gezogt: lomich shtarben in einem mit di Peleshetim! un er hot zich geneigt mit koiech, un dos hoiz iz ingefalen oif di firshten, un oifen gantsen folk vos drinen. un di toite vos er hot geteit bai zain toit, zainen geven mer vi di vos er hot geteit bai zain leben.

31 un zaine brider un dos gantse hoiz fun zain foter hoben aropּgenidert, un hoben im genumen, un im aroifgebracht, un im bagroben tsvishen Tzorah un tsvishen Eshtaol in dem keyverh fun zain foter menuchen. un er hot gemishpet Yisroel tsvantsik yor.

יז

un es iz geven a man fun dem geberg fun Ephrayim, vos zain nomen iz geven Michah. hot er gezogt tsu zain muter: di toizent mit hundert zilbershtik vos zainen tsugenumen gevoren bai dir, un vos du host vegen zei gesholten, un host es oich gezogt in maine oieren – ot iz dos zilber bai mir; ich hob es genumen. hot zain muter gezogt: gebentsht zol zain main zun fun Hashem! un er hot umgekert di toizent mit hundert zilbershtik tsu zain muter, un zain muter hot gezogt: heiliken hob ich geheilikt dos zilber tsu Hashem fun main hant far main zun, oif tsu machen a geshnitst un a gegosen bild; un atsund vel ich es dir tsurikgeben. un az er hot umgekert dos zilber tsu zain muter, hot zain muter genumen tsvei hundert zilbershtik, un hot es gegeben tsum shmeltser, un er hot derfun gemacht a geshnitst un a gegosen bild, un es iz geven in Michahs hoiz. un der man Michah hot gehat a hoiz fun Elokim, un er hot gemacht an Ephod un a trofim, un hot derfilt di hant fun einem fun zaine zin, un er iz im geven far a koyen.

in yene teg iz kein melech nisht geven in Yisroel; itlecher hot geton vos iz recht in zaine oigen.

un es iz geven a yungerman fun Beit-Lechem-Yehudah, fun der mishpoche fun Yehudah; un er iz geven a Levi, un hot zich dorten oifgehalten. un der man iz avek fun der shtot, fun Beit-Lechem Yehudah, zich oiftsuhalten vu im vet zich trefen; un er iz gekumen tsu geberg fun Ephrayim biz Michahs hoiz, tsu machen zain veg vaiter. hot Michah tsu im gezogt: fun vanen kumstu? hot er gezogt: a Levi bin ich fun Beit-Lechem-Yehudah, un ich gei zich oifhalten vu mir vet zich trefen. 10 hot Michah tsu im gezogt: blaib bai mir, un zei mir far a foter un far a koyen, un ich vel dir geben Tzoan zilbershtik a yor, un an oisshtand kleider, un daine kest. iz der Levi araingegangen. 11 un der Levi hot ingevilikt tsu blaiben miten man. un der yungerman iz bai im geven azoi vi einer fun zaine zin. 12 un Michah hot derfilt di hant fun dem Levi, un der yungerman iz im geven far a koyen, un er iz geven in Michahs hoiz. 13 un Michah hot gezogt: atsund veis ich az Hashem vet mich bagitiken, az der Levi iz mir gevoren far a koyen.

יח

in yene teg iz kein melech nisht geven in Yisroel. un in yene teg hot der sheyvet Dan zich gezucht a nachle oif zich tsu bazetsen, vorem biz yenem tog iz im gornisht tsugefalen far a nachle tsvishen di shvotim fun Yisroel. hoben di kinder fun Dan geshikt fun zeyer mishpoche finf mener fun tsvishen zich, heldishe yungen fun Tzorah un fun Eshtaol, oistsukuken dos land, un es oistsuforshen. un zei hoben tsu zei gezogt: geit forsht ois dos land. zainen zei gekumen tsum geberg fun Ephrayim biz Michahs hoiz, un hoben dorten genechtikt. vi zei zainen leben Michahs hoiz, azoi hoben zei derkent dem kol fun dem yungnman, dem Levi, un zei hoben ahin farkert, un hoben tsu im gezogt: ver hot dich aher gebracht? un vos tustu do? un vos hostu do? hot er tsu zei gezogt: azoi un azoi hot Michah geton tsu mir; un er hot mich gedungen, un ich bin im gevoren far a koyen. hoben zei tsu im gezogt: freg akorsht bai Elokim, kedei mir zolen visen oib undzer veg vos mir geyen oif im vet bagliken. hot der koyen tsu zei gezogt: geit lesholem! far Hashem iz ier veg vos ir geit oif im.

zainen di finf mener gegangen, un zei zainen gekumen kein Layish, un hoben gezen dos folk vos in ir – vi zi zitst in zicherkeit, azoi vi der shteiger fun di Tzidonim, roiik un zicher, un nishto in land a machthober vos zol in epes krivden, un zei zainen vait fun di Tzidonim, un hoben nisht kein farker mit a mentshen.

zainen zei gekumen tsu zeyere brider in Tzorah un Eshtaol; un zeyere brider hoben tsu zei gezogt: vos [zogt] ir? hoben zei gezogt: shteit oif, un lomir aroifgein oif zei, vorem mir hoben gezen dos land, ersht es iz zeyer gut. un ir shvaigt? ir zolt ich nisht foilen tsu gein, kedei tsu kumen arben dos land. 10 az ir kumt, vet ir kumen tsu a roiiken folk, un dos land iz geram in ort. far vor, Elokim hot es gegeben in ier hant; an ort vos dorten felt nisht kein zach vos oif der erd.

11 hoben avekgetsoigen fun dorten, fun der mishpoche fun Dan, fun Tzorah un fun Eshtaol, zeks hundert man ongegurt mit keile-milchome. 12 un zei zainen aroifgegangen un hoben gelagert in Keriyot-iaeorim, in Yehudah; derum ruft men yenem ort machne-Dan biz oif haintiken tog; er iz hinter Keriyot-iaeorim. 13 un zei zainen ariber fun dorten tsum geberg fun Ephrayim, un zainen gekumen biz Michahs hoiz.

14 hoben zich opּgerufen di finf mener vos zainen gegangen oiskuken dos land Layish, un hoben gezogt tsu zeyere brider: veist ir az in di dozike haizer iz do an Ephod un a trofim, un a geshnitst un a gegosen bild? un atsund, veist vos ir hot tsu ton.

15 hoben zei farkert ahin, un zainen gekumen tsum hoiz fun dem yungnman dem Levi, tsu Michahs hoiz, un hoben im gefregt oif frid. 16 un di zeks hundert man ongegurt mit zeyere keile-milchome, vos fun di kinder fun Dan, zainen geshtanen baim ingang fun toier. 17 un di finf mener vos zainen gegangen oiskuken dos land, zainen aroifgegangen, arain ahin, un tsugenumen dos geshnitste bild, un dem Ephod, un dem trofim, un dos gegosene bild; un der koyen iz geshtanen baim ingang fun toier mit di zeks hundert man ongegurt mit keile-milchome. 18 un vi yene zainen araingegangen in Michahs hoiz, un hoben tsugenumen dos geshnitste bild mit dem Ephod, un dem trofim, un dos gegosene bild, azoi hot der koyen tsu zei gezogt: vos tut ir? 19 hoben zei tsu im gezogt: shvaig! tu aroifblikendik dain hant oif dain moil, un gei mit undz, un zei undz far a foter un far a koyen. iz dir beser tsu zain a koyen bai ein mentshns hoiz, oder zain a koyen bai a sheyvet un bai a mishpoche in Yisroel? 20 hot zich dem chֹּhns harts derfreit, un er hot genumen dem Ephod, un dem trofim, un dos geshnitste bild, un iz arain tsvishen dem folk. 21 un zei hoben zich arumgedreit un zainen avekgegangen. un zei hoben geshtelt di kleine kinder un dos fich un dos guts zich forois.

22 vi zei hoben zich dervaitert fun Michahs hoiz, azoi zainen di mentshen vos in di haizer vos leben Michahs hoiz zich tsunoifgelofen, un zei hoben ongeiogt di kinder fun Dan. 23 un zei hoben gerufen tsu di kinder fun Dan. hoben yene umgekert zeyer ponem, un hoben gezogt tsu Michahen: vos iz dir, vos du bist zich tsunoifgelofen? 24 hot er gezogt: ir hot tsugenumen main G‑t vos ich hob gemacht, un dem koyen, un ir zeit avekgegangen, un vos noch hob ich? haint vos zogt ir tsu mir: vos iz dir?

25 hoben di kinder fun Dan tsu im gezogt: loz nisht heren dain kol bai undz, vorem mentshen mit a biter gemit velen noch onfalen oif ich, un vest umbrengen dain nefesh un di nefoshes fun dain hoizgezint.

26 un di kinder fun Dan zainen gegangen oif zeyer veg. un Michah hot gezen az zei zainen shtarker fun im, un er hot zich umgedreit un zich tsurikgekert in zain hoiz.

27 un zei hoben genumen dos vos Michah hot gemacht, un dem koyen vos er hot gehat, un zei zainen gekumen oif Layish, oif a roiiken un zicheren folk, un hoben zei geshlogen miten sharf fun shverd, un di shtot hoben zei farbrent in faier. 28 un ver es zol matsl zain iz nisht geven, vorem zi iz geven vait fun Tzidon, un kein farker mit a mentshen hoben zei nisht gehat; un zi iz geven in tal vos bai Beit-Rechov. un zei hoben opּgeboit di shtot, un hoben zich in ir bazetst. 29 un zei hoben gerufen dem nomen fun der shtot Dan, noch dem nomen fun zeyer foter Dan vos iz geboren geven bai Yisroelen; ober Layish iz geven der nomen fun der shtot tsuersht.

30 un di kinder fun Dan hoben zich oifgeshtelt dos geshnitste bild, un Yehonatan der zun fun Gershom dem zun fun Menashehen, er un zaine zin, zainen geven koyanim baim sheyvet Dan, bizen tog fun dem goles fun land. 31 un zei hoben gehalten oifgeshtelt bai zich dos geshnitste bild vos Michah hot gemacht, ale teg vos dos hoiz fun HaElokim iz geven in Shiloh.

יט

un es iz geven in yene teg, ven kein melech iz nisht geven in Yisroel, hot a man a Levi gevoint in ek geberg fun Ephrayim, un er hot zich genumen a kepּsvaib fun Beit-Lechem-Yehudah. un zain kepּsvaib iz im gevoren umtrai, un iz avekgegangen fun im tsu ir foters hoiz kein Beit-Lechem-Yehudah, un iz dorten opּgeven fir Chodeshim tsait. iz oifgeshtanen ir man, un iz gegangen noch ir, tsu reden tsu ir hartsen, kedei zi umtsukeren; un mit im iz geven zain yung un a far eizlen. un zi hot im araingebracht in ir foters hoiz; un vi der foter fun der yunger froi hot im derzen, azoi hot er zich gefreit antkegen im. un zain shver, der foter fun der yunger froi, hot im farhalten, un er iz bai im gezesen drai teg; un zei hoben gegesen un getrunken, un hoben dorten genechtikt.

un es iz geven oifen firten tog, hoben zei zich gefedert in der peire, un er iz oifgeshtanen tsu gein. hot der foter fun der yunger froi gezogt tsu zain eidem: len unter dain harts mit a shtikl broit, un dernoch vet ir gein. hoben zei zich gezetst, un hoben beide in einem gegesen un getrunken, un der foter fun der yunger froi hot gezogt tsu dem man: bavilik, ich bet dich, un nechtik iber, un loz voilgein dain harts. un der man iz oifgeshtanen tsu gein, ober zain shver iz tsugeshtanen tsu im, un er hot vider dorten genechtikt. un vi er hot zich gefedert in der peire oifen finften tog tsu gein, azoi hot der foter fun der yunger froi gezogt: len unter, ich bet dich, dain harts, un farvailt biz der tog neigt zich; un zei hoben beide gegesen.

un der man iz oifgeshtanen tsu gein, er un zain kepּsvaib un zain yung; ober zain shver, der foter fun der yunger froi, hot tsu im gezogt: ze nor, der tog fargeit tsum ovent; nechtikt iber, ich bet dich; ot zetst zich der tog, nechtik do, un loz voilgein dain harts, un morgen vet ir zich federen oif ier veg, un vest gein tsu dain getselt. 10 ober der man hot nisht gevolt nechtiken, un er iz oifgeshtanen un iz avek, un er iz gekumen biz akegen Yevus – dos iz Yerusholayim – un mit im a far gezotlte eizlen, un zain kepּsvaib mit im.

11 az zei zainen geven bai Yevus, iz der tog shoin geven zeyer genidert, un der yung hot gezogt tsu zain Har: kum, ich bet dich, un lomir inkeren in der doziker shtot fun dem Yevusi, un nechtiken in ir. 12 hot zain Har tsu im gezogt: mir velen nisht inkeren in a shtot fun fremde, vos iz nisht fun di kinder fun Yisroel; lomir aribergein biz Givah. 13 un er hot gezogt tsu zain yung: kum, un lomir genenen tsu einem fun di erter, un mir velen nechtiken in Givah oder in Ramah.

14 zainen zei vaiter gegangen un zainen avek; un di zun iz zei untergegangen bai Givah vos gehert tsu Binyamin. 15 un zei hoben farkert ahin, kedei araintsugein nechtiken in Givah. un er iz araingegangen, un hot zich gezetst in mark fun shtot, ober kein mentsh hot zei nisht araingenumen in hoiz nechtiken. 16 ersht an alter man kumt on fun zain arbet in feld, in ovent; un der man iz geven fun dem geberg fun Ephrayim, nor er hot zich oifgehalten in Givah; un di mentshen fun dem ort zainen geven beniminer. 17 un vi er hot oifgehoiben zaine oigen, un hot derzen dem man dem durchgeyer oifen mark fun shtot, azoi hot der alter man gezogt: vuhin geistu? un fun vanen kumstu? 18 hot er tsu im gezogt: mir geyen ariber fun Beit-Lechem-Yehudah tsum ek geberg fun Ephrayim. ich bin fun dorten, un ich bin gegangen kein Beit-Lechem-Yehudah, un tsu Hashem's hoiz gei ich, un kein mentsh nemt mich nisht arain in hoiz. 19 un faran i shtroi i futer far undzere eizlen, un faran oich broit un vain far mir, un far dain dinst, un far dem yung vos mit daine knecht; es felt nisht kein zach. 20 hot der alter man gezogt: frid tsu dir! ale daine baderfenishen zolen nor zain oif mir; nor oifen mark zolstu nisht nechtiken.

21 un er hot im gebracht in zain hoiz, un hot farmisht futer far di eizlen; un zei hoben gevashen zeyere fis, un hoben gegesen un getrunken.

22 zei tuen azoi voil zeyer harts, ersht di mentshen fun shtot, mentshen nidertrechtike yungen, hoben arumgeringlt dos hoiz, klapּndik oif der tir, un zei hoben gezogt tsu dem alten man dem Baal-hbit, azoi tsu zogen: breng arois dem man vos iz gekumen in dain hoiz, kedei mir zolen im derkenen. 23 iz aroisgegangen tsu zei der man der Baal-hbit, un hot tsu zei gezogt: nisht, brider! ir zolt nisht ton kein beiz, ich bet ich, noch dem az der doziker man iz gekumen in main hoiz; ir zolt nisht ton di dozike neboloh. 24 ot iz main tochter di yungfroi, un zain kepּsvaib; lomich, ich bet ich, zei aroisbrengen, un painikt zei, un tut tsu zei vos iz gut in eyere oigen, nor dem doziken man zolt ir nisht ton di dozike shendleche zach.

25 ober di mentshen hoben nisht gevolt tsuheren tsu im. hot der man ongenumen zain kepּsvaib, un aroisgebracht tsu zei deroisen; un zei hoben zi derkent, un hoben zi gematert a gantse nacht biz baginen, un zi avekgelozt ven der frimorgen iz oifgegangen. 26 un di froi iz gekumen in onheib baginen, un iz anidergefalen un gelegen in ingang fun dem mans hoiz vos ir Har iz dorten geven, biz es iz gevoren lichtik.

27 un ir Har iz oifgeshtanen in der peire, un hot geefent di tiren fun hoiz, un iz arois tsu gein oif zain veg, ersht di froi, zain kepּsvaib, ligt anidergefalen in ingang fun hoiz mit ire hent oifen shvel. 28 hot er tsu ir gezogt: shtei oif, un lomir gein; ober keiner entfert nisht. hot er zi aroifgenumen oifen eizl; un der man iz oifgeshtanen, un iz avek tsu zain heim.

29 un er iz gekumen in zain hoiz, un hot genumen dem shlachtmeser, un hot ongenumen zain kepּsvaib, un hot zi tseshniten oif ire glider, in tsvelf shtiker, un hot zi funandergeshikt in gantsen gemark fun Yisroel. 30 un es iz geven, itlecher vos hot es gezen, hot gezogt: azoi-vos iz nisht geshen un nisht gezen gevoren fun dem tog vos di kinder fun Yisroel zainen aroifgegangen fun land Mitsrayim biz oif haintiken tog. batracht ich vegen dem, halt an eitse, un redt!

כ

zainen aroisgegangen ale kinder fun Yisroel, un di gantse eide vi ein man, fun Dan un biz Beer-Sheva un land Gilad, hot zich ingezamlt tsu Hashem kein Mitzpah. un di farshteyer fun gantsen folk, fun ale shvotim fun Yisroel, hoben zich geshtelt in der inzamlung fun G‑ts folk, fir hundert toizent fusgeyer vos tsien a shverd. – un di kinder fun Binyamin hoben gehert az di kinder fun Yisroel zainen aroifgegangen kein Mitzpah. – un di kinder fun Yisroel hoben gezogt: dertseilt, vi azoi iz geshen dos dozike beiz.

hot zich opּgerufen der man der Levi, der man fun der derhrgeter froi, un hot gezogt: kein Givah vos gehert tsu Binyamin, bin ich gekumen, ich un main kepּsvaib, tsu nechtiken. zainen oifgeshtanen oif mir di mener fun Givah, un hoben arumgeringlt dos hoiz arum mir bai nacht; mich hoben zei getracht tsu hergen, un main kepּsvaib hoben zei gepainikt biz zi iz geshtorben. hob ich ongenumen main kepּsvaib, un hob zi tseshniten, un hob zi funandergeshikt in gantsen feld fun der nachle fun Yisroel, vorem zei hoben geton a shendlechkeit un a neboloh in Yisroel. ot zeit ir ale, kinder fun Yisroel, git aher ier basheid un eitse.

hot zich oifgehoiben dos gantse folk vi ein man, azoi tsu zogen: mir velen nisht gein keiner tsu zain getselt, un mir velen nisht inkeren keiner in zain hoiz! un atsund iz dos di zach vos mir velen ton tsu Givah: gein oif ir loit goral. 10 un mir velen nemen Tzoan man fun hundert, fun ale shvotim fun Yisroel, un hundert fun toizent, un toizent fun Tzoan toizent, oif tsu brengen shpּaiz faran folk, kedei zei zolen ton, az zei kumen tsu Geva-Binyamin, loit der gantser neboֿloh vos zi hot geton in Yisroel.

11 un ale mener fun Yisroel hoben zich ingezamlt oif der shtot, baheft vi ein man. 12 un di shvotim fun Yisroel hoben geshikt mentshen durchen gantsen sheyvet Binyamin, azoi tsu zogen: vos far a beiz iz do geshen tsvishen ich? 13 un atsund git arois di mentshen, di nidertrechtike yungen, vos in Givah, un mir velen zei teiten, un oisramen dos beiz fun Yisroel. ober di kinder fun Binyamin hoben nisht gevolt tsuheren tsu dem kol fun zeyere brider, di kinder fun Yisroel. 14 un di kinder fun Binyamin hoben zich ingezamlt fun di shtet kein Givah, kedei aroistsugein oif milchome mit di kinder fun Yisroel. 15 un di kinder fun Binyamin hoben in yenem tog zich getseilt fun di shtet zeks un tsvantsik toizent man vos tsien a shverd, achuts di bavoiner fun Givah vos hoben zich getseilt ziben hundert geklibene mener. 16 dos dozike gantse folk, ziben hundert geklibene mener, zainen geven gelinkte. itlecher fun di hot gevorfen a shtein in a Har, un nisht farfelt.

17 un di kinder fun Yisroel hoben zich getseilt achuts Binyamin fir hundert toizent man vos tsien a shverd; ale di dozike, milchome-lait. 18 un zei zainen oifgeshtanen, un zainen aroifgegangen kein beit-El, un hoben gefregt bai Elokim. un di kinder fun Yisroel hoben gezogt: ver zol undz aroifgein tsuersht oif milchome mit di kinder fun Binyamin? hot Hashem gezogt: Yehudah tsuersht.

19 zainen aroifgegangen di kinder fun Yisroel in der peire, un zei hoben gelegert oif Givah, 20 un di mener fun Yisroel zainen aroisgegangen oif milchome mit Binyamin; un di mener fun Yisroel hoben ongericht a milchome mit zei bai Givah. 21 zainen di kinder fun Binyamin aroisgegangen fun Givah, un zei hoben umgebracht fun Yisroel in yenem tog tsvei un tsvantsik toizent man tsu der erd.

22 ober dos folk, di mener fun Yisroel, hoben zich geshtarkt, un zei hoben vider ongericht a milchome in dem ort vos zei hoben dorten ongericht in ershten tog.

23 un di kinder fun Yisroel zainen aroifgegangen, un hoben geveint far Hashem bizen ovent, un zei hoben gefregt bai Hashem, azoi tsu zogen: zol ich vider genenen oif milchome mit di kinder fun main bruder Binyamin? hot Hashem gezogt: geit aroifblikendik akegen im.

24 un di kinder fun Yisroel hoben genent tsu di kinder fun Binyamin oifen tsveiten tog. 25 un Binyamin iz aroisgegangen akegen zei fun Givah oifen tsveiten tog, un zei hoben umgebracht fun di kinder fun Yisroel noch achtsen toizent man tsu der erd; ale di dozike hoben getsoigen a shverd. 26 zainen ale kinder fun Yisroel, dos gantse folk, aroifgegangen, un zei zainen gekumen kein beit-El, un hoben geveint, un zei zainen gezesen dorten far Hashem, un hoben gefast in yenem tog bizen ovent, un oifgebracht brandopּfer un fridopּfer far Hashem. 27 un di kinder fun Yisroel hoben gefregt bai Hashem – vorem der orn fun G‑ts bris iz dort geven in yene teg; 28 un Pinchas der zun fun Elazar dem zun fun Aharonen iz geshtanen far im in yene teg – azoi tsu zogen: zol ich vider aroisgein oif milchome mit di kinder fun main bruder Binyamin, oder ich zol oifheren? hot Hashem gezogt: geit aroifblikendik, vorem morgen vel ich im geben in dain hant.

29 hot Yisroel geshtelt loierer oif Givah rund arum. 30 un di kinder fun Yisroel zainen aroifgegangen akegen di kinder fun Binyamin oifen driten tog,i un zei hoben zich oisgeshtelt akegen Givah, azoi vi di frierdike mol. 31 un di kinder fun Binyamin zainen aroisgegangen akegen dem folk – zei zainen opּgetsoigen gevoren fun shtot; un zei hoben ongehoiben avekleigen fun dem folk dershlogene azoi vi di friedike mol, oifen feld, oif di vegen vos einer geit aroifblikendik kein beit-El, un einer kein Givah, arum draisik man fun Yisroel. 32 un di kinder fun Binyamin hoben gezogt: zei zainen geshlogen far undz azoi vi tsuersht; ober di kinder fun Yisroel hoben gezogt: lomir antlofen un zei opּtsien fun shtot tsu di vegen. 33 un ale mener fun Yisroel zainen oifgeshtanen fun zeyer ort, un hoben zich oisgeshtelt in Baal-Tamar. un di loierer fun Yisroel zainen aroisgeshpּrungen fun zeyer ort, fun maere-Geva. 34 un zei zainen gekumen fun akegen Givah, Tzoan toizent geklibene mener fun gants Yisroel, un es iz geven a shvere milchome; un yene hoben nisht gevust, az zei treft an umglik. 35 un Hashem hot geshlogen Binyamin far Yisroel, un di kinder fun Yisroel hoben umgebracht fun Binyamin in yenem tog finf un tsvantsik toizent un hundert man; ale di dozike hoben getsoigen a shverd.

36 un di kinder fun Binyamin hoben gezen, az zei zainen geshlogen. un di mener fun Yisroel hoben gelozt ort far di kinder fun Binyamin, vorem zei hoben zich farzichert oif di loierer vos zei hoben geshtelt oif Givah. 37 un di loierer hoben geailt un zich a loz geton oif Givah, un di loierer hoben araingetsoigen un hoben geshlogen di gantse shtot miten sharf fun shverd.

38 un an opּred iz geven bai di mener fun Yisroel mit di loierer, zei zolen machen oifgein a grois volken roich fun shtot. 39 un vi di mener fun Yisroel hoben zich umgekert in der milchome, un Binyamin hot ongehoiben avekleigen dershlogene fun di mener fun Yisroel, arum draisik man, vail zei hoben gezogt: far vor, geshlogen iz er geshlogen far undz, azoi vi in der ershter milchome – 40 azoi hot der volken ongehoiben oifgein fun shtot, a zail roich, un Binyamin hot zich umgekert hinter zich, ersht di gantse shtot iz oifgegangen in roich tsum himel. 41 un di mener fun Yisroel hoben zich umgekert, un di mener fun Binyamin zainen tsetumlt gevoren, vorem zei hoben gezen az an umglik hot zei getrofen. 42 un zei hoben zich avekgekert far di mener fun Yisroel tsum veg fun midbar, ober di milchome hot zei ongeiogt; un di vos fun di shtet hoben im umgebracht in zain mit. 43 zei hoben arumgeringlt Binyamin, im nochgeiogt, tsu menuche im getriben, biz kegen Givah tsu zunoifgang. 44 un es zainen gefalen fun Binyamin achtsen toizent man; ale di dozike, heldishe lait.

45 un zei hoben zich farkert, un zainen antlofen tsum midbar, tsum felz Rimmon, ober yene hoben nochgekliben fun zei oif di vegen finf toizent man, un zei hoben zei nochgeiogt biz gedeum, un geshlogen fun zei tsvei toizent man. 46 un ale vos zainen gefalen fun Binyamin in yenem tog, zainen geven finf un tsvantsik toizent man vos hoben getsoigen a shverd, ale di dozike, heldishe lait. 47 ober zeks hundert man hoben zich farkert, un zainen antlofen tsum midbar, tsum felz Rimmon, un zei zainen gezesen in felz Rimmon fir Chodeshim.

48 un di mener fun Yisroel hoben zich umgekert tsu di kinder fun Binyamin, un hoben zei geshlogen miten sharf fun shverd, fun der gantser shtot biz a beheime, biz alts vos hot zich dorten gefunen; oich hoben zei ale shtet vos hoben zich dorten gefunen, avekgelozt in faier.

כא

un di mener fun Yisroel hoben gehat geshvoren in Mitzpah, azoi tsu zogen: keiner fun undz zol nisht geben zain tochter tsu Binyamin far a vaib! un dos folk iz gekumen kein beit-El, un zei zainen dorten gezesen bizen ovent far HaElokim, un zei hoben oifgehoiben zeyer kol un geveint a grois gevain. un zei hoben gezogt: far vos, Hashem du Elochei Yisroel, iz dos geshen in Yisroel, es zol haint geminert veren fun Yisroel ein sheyvet?

un es iz geven oif morgen, hot zich dos folk gefedert, un zei hoben dorten geboit a mizbeyech, un oifgebracht brandopּfer un fridopּfer. un di kinder fun Yisroel hoben gezogt: ver iz fun ale shvotim fun Yisroel, vos iz nisht aroifgegangen in der inzamlung tsu Hashem? vorem a groise shvue iz geven akegen dem vos iz nisht aroifgegangen tsu Hashem kein Mitzpah, azoi tsu zogen: teiten zol er geteit veren!

un di kinder fun Yisroel hot bang geton oif zeyer bruder Binyamin, un zei hoben gezogt: opgeshniten gevoren iz haint ein sheyvet fun Yisroel! vos zolen mir ton vegen vaiber far di geblibene, az mir hoben geshvoren bai Hashem zei nisht tsu geben fun undzere techter far vaiber? hoben zei gezogt: iz ver einer do fun di shvotim fun Yisroel, vos iz nisht aroifgegangen tsu Hashem kein Mitzpah? ersht keiner iz nisht gekumen in lager fun yobeֿish-Gilad tsu der inzamlung.

vorem dos folk iz ibergetseilt gevoren, ersht keiner iz dorten nisht geven fun di bavoiner fun yobeֿish-Gilad.

10 hot di eide geshikt ahin tsvelf toizent man fun di heldishe yungen, un zei hoben zei bafoilen, azoi tsu zogen: geit un ir zolt shlogen di bavoiner fun yobeֿish-Gilad miten sharf fun shverd, mit di vaiber un di kleine kinder. 11 un dos iz di zach vos ir zolt ton: itlechen manspּarshoin, un itleche vaibspּarshoin vos veis fun ligen mit a manspּarshoin, zolt ir fartiliken.

12 hoben zei gefunen fun di bavoiner fun yobeֿish-Gilad fir hundert meidlech yungfroien vos hoben nisht gevust fun a man durch ligen mit a manspּarshoin; un zei hoben zei gebracht in lager kein Shiloh vos in land Kenaan.

13 un di gantse eide hot geshikt un geredt tsu di kinder fun Binyamin vos in felz Rimmon, un zei hoben zei tsugerufen shalom. 14 un Binyamin hot zich umgekert in yener tsait, un zei hoben zei gegeben di vaibspּarshoinen vos zei hoben gelozt leben fun di vaibspּarshoinen fun yobeֿish-Gilad, ober afile azoi zainen nisht geven genug far zei.

15 un dem folk hot bang geton oif Binyamin, vos Hashem hot gemacht a broch tsvishen di shvotim fun Yisroel. 16 un di eltste fun der eide hoben gezogt: vos zolen mir ton vegen vaiber far di iberike, az vaiber zainen fartilikt gevoren fun Binyamin? 17 un zei hoben gezogt: an antrunene yerushe muz blaiben Binyaminen, kedei es zol nisht oisgemekt veren a sheyvet fun Yisroel. 18 mir ober kenen zei nisht geben vaiber fun undzere techter, vorem di kinder fun Yisroel hoben geshvoren, azoi tsu zogen: farsholten der vos git a vaib tsu Binyamin! 19 un zei hoben gezogt: ot iz a yom-Tov tsu Hashem fun yor tsu yor in Shiloh vos in tsafón fun beit-El, tsu mizrech fun dem veg vos geit oif fun beit-El kein Shechem, un in dorem fun Levonah.

20 un zei hoben geheisen di kinder fun Binyamin, azoi tsu zogen: geit un ir zolt loieren in di vaingertner. 21 un ir vet tsuzen; un ot vi di techter fun Shiloh velen aroisgein tsu tantsen in di tents, azoi zolt ir aroisgein fun di vaingertner, un ich chapּen itlecher a vaib far zich fun di techter fun Shiloh, un avekgein in land Binyamin. 22 un es vet zain, vi zeyere foters oder zeyere brider velen kumen zich krigen mit undz, azoi velen mir zogen tsu zei: laitzelikt zei undz, vorem nisht far itlechen hoben mir gekrigen a vaib in der milchome; ibrikns hot ir zei zei nisht gegeben, az ir zolt atsund shuldik zain.

23 hoben di kinder fun Binyamin azoi geton, un zei hoben genumen vaiber, loit zeyer tsol, fun di tentserins vos zei hoben avekgeroibt; un zei zainen gegangen un hoben zich umgekert tsu zeyer nachle, un hoben opּgeboit di shtet, un zich bazetst in zei.

24 un di kinder fun Yisroel zainen zich funandergegangen fun dorten in yener tsait itlecher tsu zain sheyvet un tsu zain mishpoche; un zei zainen avek fun dorten itlecher tsu zain nachle.

25 in yene teg iz kein melech nisht geven in Yisroel; itlecher hot geton vos iz recht in zaine oigen.

RUT - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023

Ruth

Ruth

Ruth

Ruth

א

un es iz geven in di teg vos di Shaphatim hoben gehersht, iz geven a hunger in land. un a man iz gegangen fun Beit-Lechem-Yehudah zich oiftsuhalten in feld fun Moav, er mit zain vaib un zaine tsvei zin. un der nomen fun dem man iz geven Elimelech, un der nomen fun zain vaib Naomi, un der nomen fun zaine tsvei zin Machlon un Kilyon – efroter fun Beit-Lechem-Yehudah. un zei zainen gekumen in feld fun Moav, un zainen dorten geven.

iz geshtorben Elimelech, Naomis man, un zi iz ibergebliben, mit ire tsvei zin. un zei hoben genumen moover vaiber: der nomen fun einer iz geven Orpah un der nomen fun der tsveiter Ruth. un zei zainen dorten gezesen arum Tzoan yor.

un zei beide, Machlon un Kilyon, zainen geshtorben, un di froi iz gebliben farlendt fun ire beide kinder un ir man. un zi iz oifgeshtanen mit ire geule, un hot zich umgekert fun feld fun Moav, vorem zi hot gehert in feld fun Moav az Hashem hot gedacht on zain folk, zei tsu geben broit. un zi iz arois fun dem ort vos zi iz dorten geven, un ire beide Senir mit ir, un zei zainen gegangen in veg, kedei zich umtsukeren tsum land Yehudah.

hot Naomi gezogt tsu ire beide Senir: geit kert ich um itleche tsu ir muters hoiz. un zol Hashem ton mit ich chesed azoi vi ir hot geton mit di geshtorbene un mit mir. zol ich Hashem geben ir zolt gefinen menuche itleche in hoiz fun ir man. un zi hot zei gekusht; un zei hoben oifgehoiben zeyer kol un hoben geveint. 10 un zei hoben tsu ir gezogt: nain, naiert mir velen mit dir zich umkeren tsu dain folk. 11 hot Naomi gezogt: kert ich um, techter maine, tsu vos zolt ir gein mit mir? hob ich den noch zin in main laib, az zei zolen ich veren far manen? 12 kert ich um, techter maine, geit, vorem ich bin tsu alt tsu hoben a man; lomich shoin zogen, ich hob a hofenung, ich zol noch di nacht hoben a man, un zol oich geberen zin, 13 vet ir den oif zei oiskuken biz zei velen grois veren? vet ir tsulib zei blaiben zitsen nisht tsu nemen kein man? nain, techter maine! vorem mir iz fil biterer fun ich, vail Hashem's hant iz oisgegangen oif mir.

14 hoben zei oifgehoiben zeyer kol un hoben vider geveint. un Orpah hot zich tsekusht mit ir shviger, ober Ruth hot zich baheft on ir. 15 hot zi gezogt: ze, dain shvegerin hot zich umgekert tsu ir folk un tsu ir G‑t; ker zich um noch dain shvegerin. 16 hot Ruth gezogt: zolst mich nisht beten dich tsu farlozen, zich umtsukeren fun hinter dir, vorem vuhin du vest gein, vel ich gein, un vu du vest nechtiken, vel ich nechtiken; dain folk iz main folk, un dain G‑t iz main G‑t. 17 vu du vest shtarben, vel ich shtarben, un dorten vel ich bagroben veren. zol mir Hashem ton azoi un noch mer! nor der toitj vet funandersheiden tsvishen mir un tsvishen dir.

18 un zi hot gezen, az zi halt zich fest tsu gein mit ir, un zi hot oifgehert zi opּtsureden. 19 un zei zainen beide gegangen biz zei zainen gekumen kein Beit-Lechem. un es iz geven, vi zei zainen ongekumen kein Beit-Lechem, azoi hot di gantse shtot getumlt mit zei, un di vaiber hoben gezogt: iz dos Naomi? 20 hot zi tsu zei gezogt: ir zolt mich nisht rufen Naomi, ruft mich Mara, vorem (El) Shaddai hot mir zeyer farbitert. 21 a fule bin ich aroisgegangen, un leidik hot mich Hashem umgekert. noch vos ruft ir mich Naomi, az Hashem iz main kleger gevoren, un (El) Shaddai hot mir shlechts geton.

22 azoi hot zich umgekert Naomi, un ir shnur Ruth di mooverin mit ir, di vos hot zich umgekert fun dem feld fun Moav. un zei zainen ongekumen in Beit-Lechem in onheib gershtnshnit.

ב

un Naomi hot gehat ir mans a korev, a voilfarmeglechen man fun Elimelechs mishpoche, vos zain nomen iz geven Boaz.

un Ruth di mooverin hot gezogt tsu Naomien: lomich gein, ich bet dich, in feld, un ich vel oifklaiben zangen hinter dem vos ich vel gefinen chein in zaine oigen. hot zi gezogt tsu ir: gei, main tochter.

iz zi avek, un iz gekumen un hot gekliben in feld hinter di shniters, un oif ir traf hot zich getrofen dos shtik feld fun Boazen vos fun Elimelechs mishpoche. ersht Boaz iz ongekumen fun Beit-Lechem, un hot gezogt tsu di shniters: Hashem mit ich! un zei hoben tsu im gezogt: bentshen zol dich Hashem! hot Boaz gezogt tsu zain yung vos iz geshtanen iber di shniters: vemes iz di dozike yunge froi? hot geentfert der yung vos iz geshtanen iber di shniters, un hot gezogt: dos iz a yunge froi a mooverin, vos hot zich umgekert mit Naomien fun dem feld fun Moav; un zi hot gezogt: lomich klaiben, ich bet dich, un oifzamlen tsvishen di garben hinter di shniters; un zi iz gekumen un iz geshtanen fun zint frimorgen azh biz atsund; dos blaiben irs in der heim iz bloiz geven a vaile. hot Boaz gezogt tsu Ruthen: far vor, du herst, main tochter? zolst nisht gein klaiben in an ander feld, un zolst oich nisht avekgein fun danen; nor do zolstu zich halten mit maine meidlech. daine oigen zolen zain oif dem feld vos zei shnaiden, un zolst gein hinter zei. far vor, ich hob bafoilen di yungen, dich nisht ontsuriren; un az dir vet dorshten, zolstu gein tsu di keilim, un trinken fun vanen di yungen shepen.

10 iz zi gefalen oif ir ponem, un hot zich gebukt tsu der erd, un hot tsu im gezogt: far vos hob ich gefunen chein in daine oigen, mich tsu derkenen, az ich bin a fremde? 11 hot Boaz geentfert un hot tsu ir gezogt: dertseilen iz mir dertseilt gevoren alts vos du host geton mit dain shviger noch dain mans toit,k un az du host farlozen dain foter un dain muter, un dos land fun dain gebornshaft, un bist gegangen tsu a folk vos du host nisht gekent fun nechten-eyernechten. 12 zol G‑t batsolen dain tuung, un dain Sachar zol zain farful fun Hashem dem Elochei Yisroel, vos du bist gekumen zich bashitsen unter zaine fliglen. 13 hot zi gezogt: lomich gefinen chein in daine oigen, main Har! vail du host mich getreist, un vail du host geredt tsum hartsen fun dain dinst, un ich bin tsu mol nisht vi eine fun daine dinsten.

14 hot Boaz tsu ir gezogt: in der tsait fun esen, genen aher, un vest esen fun dem broit, un vest intunken dain bisen in zoiers. un zi iz gezesen bai der zeit fun di shniters, un me hot ir derlangt gebrente zangen, un zi hot gegesen un iz zat gevoren, un hot noch ibergelozen. 15 un vi zi iz oifgeshtanen tsu klaiben, hot Boaz bafoilen zaine yungen, azoi tsu zogen: oich tsvishen di garben zol zi klaiben, un ir zolt zi nisht farshemen. 16 un oich aroistsien fun di bintlech zolt ir far ir aroistsien, un iberlozen, az zi zol oifklaiben; un ir zolt nisht onshraien oif ir.

17 un zi hot gekliben in feld bizen ovent, un zi hot oisgeklapּt vos zi hot ongekliben, un es iz geven arum an eife gershten. 18 un zi hot es genumen un iz araingegangen in shtot. un ir shviger hot gezen vos zi hot ongekliben, oich hot zi aroisgenumen un ir gegeben vos zi hot ibergelozen noch ir zet. 19 hot ir shviger tsu ir gezogt: vu hostu gekliben haint, un vu hostu gearbet? gebentsht zol zain der vos hot zich umgekukt oif dir! hot zi dertseilt ir shviger bai vemen zi hot gearbet, un zi hot gezogt: der nomen fun dem man vos ich hob bai im haint gearbet, iz Boaz. 20 hot Naomi gezogt tsu ir shnur: gebentsht zol er zain fun Hashem, vos hot nisht farlozen zain chesed mit di lebedike un mit di toite! un Naomi hot tsu ir gezogt: der man iz undzerer a nonter, er iz fun undzere oisleizer.l 21 hot Ruth di mooverin gezogt: er hot mir oich ongezogt: leben di yungen vos bai mir zolstu zich halten, biz vanen zei velen endiken dem gantsen shnit vos bai mir. 22 hot Naomi gezogt tsu Ruth ir shnur: es iz gut, main tochter, az du zolst aroisgein mit zaine meidlech, un me zol dich nisht ontrefen in an ander feld.

23 un zi hot zich gehalten on boeazes meidlech, tsu klaiben biz tsum Suf fun gershtnshnit un veitsshnit. un zi iz gezesen bai ir shviger.

ג

un Naomi ir shviger hot tsu ir gezogt: main tochter, zol ich dir nisht oifzuchen an opּru vos zol gut zain far dir? un atsund, iz nisht Boaz undzerer a korev – der vos du bist geven mit zaine meidlech? ot vintshuflt er di nacht dem shaier gershten. zolstu zich arumvashen un bazalben, un onton oif dir daine kleider, un aropnideren tsum shaier; zolst zich nisht lozen merken fun dem man, biz er hot geendikt esen un trinken. un es vet zain vi er vet zich leigen, azoi zolstu merken dem ort vos er vet zich dorten leigen, un zolst tsukumen un opּdeken zain tsufusen, un zich avekleigen; un er vet dir zogen vos du zolst ton. hot zi tsu ir gezogt: alts vos du zogstu mir vel ich ton.

un zi hot aropּgenidert tsum shaier, un hot geton azoi vi alts vos ir shviger hot ir geheisen. un Boaz hot gegesen un getrunken, un zain harts iz geven freilech, un er iz gegangen zich leigen in ek fun dem tevuh-hoifen. iz zi tsugekumen shtilerheit, un hot opgedekt zain tsufusen, un hot zich geleigt. un es iz geven in halbe nacht, hot der man oifgetsitert, un er hot zich oisgedreit, ersht a froi ligt im tsu fusen. hot er gezogt: ver bistu? hot zi gezogt: ich bin Ruth dain dinst; un zolst oisshpּreiten dain breg kleid iber dain dinst, vorem an oisleizerm bistu. 10 hot er gezogt: gebentsht zolstu zain fun Hashem, main tochter; dain letste gutskeit hostu noch shener geton fun der ershter, nisht tsu gein noch di Bachurim, tsi orim tsi raich. 11 un atsund, main tochter, zolstu nisht moire hoben; alts vos du vest zogen, vel ich dir ton, vorem der gantser toier fun main folk veis az du bist a voile froi. 12 un atsund, yo emes, az an oisleizer bin ich, ober faran an oisleizernenter fun mirn. 13 blaib di nacht, un es vet zain in der peire, oib er vet dich oisleizen, iz gut, zol er oisleizen; oib ober er vet dich nisht velen oisleizen, vel ich dich oisleizen, azoi vi Hashem lebt! lig biz in der peire.

14 iz zi gelegen bai im tsu fusen biz baginen, un zi iz oifgeshtanen eider einer hot gekent derkenen dem anderen; vorem er hot gezogt: es zol nisht dervust veren az di froi iz gekumen in shaier.

15 un er hot gezogt: gib aher dos tuch vos oif dir, un halt es tsu. hot zi es tsugehalten, un er hot araingemosten zeks mos gershten, un aroifgeton oif ir. un er iz araingegangen in shtot.

16 un zi iz gekumen tsu ir shviger, hot zi gezogt: vi iz dos mit dir, main tochter? hot zi ir dertseilt alts vos der man hot tsu ir geton. 17 un zi hot gezogt: di zeks mos gershten hot er mir gegeben, vail er hot tsu mir gezogt: zolst nisht kumen mit leidiken tsu dain shviger. 18 hot zi gezogt: zits, main tochter, biz vanen vest visen vi di zach vet oisfalen, vorem der man vet nisht ruen, biz er hot geendikt di zach haint.

ד

un Boaz iz aroifgegangen tsum toier, un hot zich dorten gezetst, ersht der oisleizero fun vemen Boaz hot geredt, geit farbai. hot er gezogt: kum aher zets zich do, der un der. iz er tsugekumen un hot zich gezetst.

un er hot genumen Tzoan mentshen fun di eltste fun shtot, un er hot gezogt: zetst ich do. un zei hoben zich gezetst. hot er gezogt tsum oisleizer: Naomi vos hot zich umgekert fun feld fun Moav, farkoift dos shtik feld vos hot gehert tsu undzer bruder, tsu Elimelechen. hob ich geklert: ich vel antpleken dain oier, azoi tsu zogen: koif es antkegen far di vos zitsen do, un antkegen far di eltste fun main folk. oib du vilst oisleizen, leiz ois! oib ober me vet nisht oisleizen, zog mir, kedei ich zol es visen, vorem nishto keiner achuts dir oistsuleizen, un ich bin noch dir. hot er gezogt: ich vel oisleizen. hot Boaz gezogt: in dem tog vos du koifst dos feld fun Naomis hant, un fun Ruth der mooverin, hostu gekoift di vaibp fun dem geshtorbenem, kedei oiftsushtelen dem nomen fun dem geshtorbenem oif zain nachle. hot der oisleizer gezogt: ich ken es nisht oisleizen far mir, vorem ich vel noch fardorben main eigene nachle. leiz dir du ois vos ich darf oisleizen, vorem ich ken nisht oisleizen.

un azoi iz geven fartsaiten in Yisroel: bai an oisleiz oder bai an oisbait,q tsu bafestiken epes a zach, hot einer aropּgetsoigen zain shuch un gegeben dem anderen. un dos iz geven tsum eides in Yisroel.

hot der oisleizer gezogt tsu Boazen: koif es dir. un er hot aropּgetsoigen zain shuch. un Boaz hot gezogt tsu di eltste, un tsu dem gantsen folk: ir zeit eides haint, az ich hob opgekoift alts vos hot gehert tsu Elimelechen, un alts vos hot gehert tsu Kilyonen un Machlonen, fun Naomis hant. 10 un oich Ruth di mooverin, Machlons vaib, hob ich gekoift mir far a vaib, kedei oiftsushtelen dem nomen fun dem geshtorbenem oif zain nachle, az der nomen fun dem geshtorbenem zol nisht farshnitenr veren fun tsvishen zaine brider, un fun dem toier fun zain ort; ir zeit eides haint. 11 hot gezogt dos gantse folk vos in toier, un di eltste: eides! Hashem zol geben az di vaib vos kumt on in dain hoiz, zol zain azoi vi Rachel un azoi vi Leah vos zei beide hoben oifgeboit dos hoiz fun Yisroel! un tu oif heldishkeit in Ephratah, un hob a barufenem nomen in Beit-Lechem! 12 un dain hoiz zol zain azoi vi dos hoiz fun Peretzen vos Tamar hot geboren Yehudahen, fun dem zomen vos Hashem vet dir geben fun der doziker yunger froi!

13 un Boaz hot genumen Ruthen, un zi iz im gevoren far a vaib, un er iz tsu ir gekumen, un Hashem hot ir gegeben trogshaft, un zi hot geboren a zun. 14 hoben di vaiber gezogt tsu Naomien: Baruch Hashem vos er hot dich haint nisht gelozen on an oisleizers, un zol zain nomen zain barufen in Yisroel! 15 un er zol dir zain far a derkviker fun der zel, un oif oistsuhalten dain elter vorem dain shnur vos hot dich lib, hot im geboren, vos zi iz dir beser vi ziben zin.

16 un Naomi hot genumen dos kind, un hot es araingeton in ir buzem, un zi iz im geven far a dertsierin. 17 un di shecheines hoben im gegeben a nomen, azoi tsu zogen: a zun iz geboren gevoren bai Naomien; un zei hoben gerufen zain nomen Oved. dos iz der foter fun Yishai dem foter fun Doviden.

18 un dos zainen di geburten fun Peretzen: Peretz hot geboren Chetzronen; 19 un Chetzron hot geboren Ramen, un Ram hot geboren Amminadaven; 20 un Amminadav hot geboren Nachshonen, un Nachshon hot geboren Salmonen; 21 un Salmon hot geboren Boazen, un Boaz hot geboren Avdon; 22 un Oved hot geboren Yishaien, un Yishai hot geboren Dovident.

1SA - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023

Shmuel a

Shmuel a

Shmuel a

Shmuel a

אַ

es iz geven a man fun Ramatayim Tzophim, fun dem geberg fun Ephrayim, vos zain nomen iz geven Elkanah, der zun fun Yerocham, dem zun fun Elihu, dem zun fun Tochu, dem zun fun Tzuphen, an fraimer. un er hot gehat tsvei vaiber: der nomen fun einer iz geven Channah, un der nomen fun der tsveiter pּnine; un pּnine hot gehat kinder, un Channah hot kein kinder nisht gehat. un yener man flegt fun yor tsu yor aroifgein fun zain shtot, zich tsu buken un tsu shlachten tsu Hashem tesboֿot in Shiloh. un Elis tsvei zin, Chophni un Pinchas, zainen dorten geven koyanim tsu Hashem. un vi es iz geven der tog, un Elkanah hot geshlacht, azoi flegt er geben zain vaib pּninhen un ale ire zin un ire techter Chelekim. ober Channahen flegt er geben a topּeln Chelek, vorem Channahen hot er lib gehat, nor Hashem hot farshlosen ir tracht. un di ander vaib hot zi ergeren geergert, kedei zi tsu dertserenen, vail Hashem hot farshlosen ir tracht. un vi er flegt azoi ton yor in yor, ven zi iz aroifgegangen in hoiz fun Hashem, azoi flegt yene zi ergeren; un zi hot geveint, un flegt nisht esen. hot Elkanah ir man gezogt tsu ir: Channah, far vos veinstu? un far vos estu nisht? un far vos iz dain harts farumert? bin ich dir nisht beser fun Tzoan kinder?

iz Channah oifgeshtanen nochen esen in Shiloh un nochen trinken – un Eli der koyen iz gezesen oif a shtul bai dem baishtidl fun Hashem's heichl. 10 un vi zi iz geven in a biter gemit, azoi hot zi mispalel geven tsu Hashem, un hot shtark geveint. 11 un zi hot a neyder geton, un hot gezogt: Hashem tesboֿot, oib zen vestu zen di fain fun dain dinst, un vest dachten on mir, un nisht fargesen on dain dinst, un vest shenken dain dinst a kind a Zecher, vel ich im opgeben tsu Hashem oif ale teg fun zain leben, un a shermeser vet nisht aroifkumen oif zain kop.

12 un es iz geven, vi zi hot lang mispalel geven far Hashem, azoi hot Eli oifgepּast ir moil. 13 vorem Channah, zi hot geredt in ir hartsen; bloiz ire lipen hoben zich geshoklt, ober ir kol hot zich nisht gehert; un Eli hot zi gerechnt far a shikurer. 14 hot Eli gezogt tsu ir: biz vanen vestu zain shiker? tu op dain vain fun zich. 15 hot Channah geentfert un hot gezogt: nain, main Har, a froi mit a shver gemit bin ich, un vain un shtark getrank hob ich nisht getrunken, naiert ich hob oisgegosen main zel far Hashem. 16 zolst nisht halten dain dinst far a nider-trechtiker froi, vorem fun main grois klog un main ergernish hob ich geredt biz aher. 17 hot zich opּgerufen Eli un hot gezogt: gei lesholem, un Elochei Yisroel zol shenken dain bakoshe vos du host gebeten fun im. 18 hot zi gezogt: zol dain dinst gefinen chein in daine oigen. un di froi iz gegangen oif ir veg. un zi hot gegesen, un hot gekrigen an ander ponem.

19 un in der peire hoben zei zich gefedert, un zei hoben zich gebukt far Hashem, un hoben zich umgekert, un zainen gekumen in zeyer hoiz kein Ramah. un Elkanah hot derkent zain vaib Channahen; un Hashem hot on ir gedacht. 20 un es iz geven nochen umdrei fun di teg. hot Channah oisgetrogen un hot geboren a zun; un zi hot gerufen zain nomen Shmuel, vail : fun Hashem hob ich im oisgebeten.

21 un der man Elkanah mit zain gantsen hoizgezint iz aroifgegangen tsu shlachten far Hashem dos shlachtopּfer fun yor, un zain neyder. 22 ober Channah iz nisht aroifgegangen. vorem zi hot gezogt tsu ir man: biz der yingel vet antveint veren; dentsmol vel ich im brengen un er vet zich vaizen far Hashem, un vet dorten blaiben oif shtendik. 23 hot Elkanah ir man gezogt tsu ir: tu vos iz gut in daine oigen; blaib biz du vest im antveinen. zol nor Hashem mekaiem zain zain vort. iz di froi gebliben; un zi hot gezoigen ir kind biz zi hot im antveint.

24 un az zi hot im antveint, hot zi im aroifgebracht mit zich mit drai oksen, un ein eife mel, un a logl vain; un zi hot im gebracht in hoiz fun Hashem in Shiloh, un der yingel iz geven yung. 25 un zei hoben geshochten dem oks, un hoben gebracht dem yingel tsu Alyan. 26 un zi hot gezogt: ich bet dich, main Har, azoi vi dain zel lebt, main Har, ich bin di froi vos iz do geshtanen leben dir, mispalel tsu zain tsu Hashem. 27 oif dem doziken yingel hob ich mispalel geven, un Hashem hot mir geshonken main bakoshe vos ich hob gebeten fun im. 28 un oich ich hob im gelien tsu Hashem; ale teg vos er lebt iz er gelien tsu Hashem.

un er hot zich dorten gebukt tsu Hashem.

ב

un Channah hot mispalel geven, un hot gezogt:

 

main harts iz lustik durch Hashem,

main haren iz derhoiben durch Hashem;

main moil iz breit akegen maine faint,

vorem ich frai zich mit dain hilf.

nishto a heiliker vi Hashem,

vorem chuts dir iz nishto;

un nishto a feldz vi Elokeinu.

nisht meren zolt ir hoichhoferdike reid,

nisht arois zol farshaits fun ier moil.

vorem an El fun visenshapt iz Hashem,

un fun im veren maisim gevoigen.

der boigen fun giborim vert tsebrachen.

un geshtroichlte gurten on kraft.

zate fardingen zich um broit,

un hungerike ruen op;

beis di akore gebert ziben,

vert di raiche in kinder farvelkt.

Hashem teit un Hashem macht lebedik,

er macht nideren in Shaul un brengt oif.

Hashem macht orem un macht raich,

er dernidert un derheibt.

er richt oif fun shtoib dem oreman.

fun mist heibt er oif dem evyen,

zei tsu zetsen mit firshten,

un a tronu fun koved macht er zei arben;

vorem Hashem's zainen di gruntfesten fun der erd.

un er hot oif zei di velt geshtelt.

di fis fun zaine frume bahit er,

un reshoiem veren in choishech farshniten;

vorem nisht mit koiech iz a mentsh shtark.

10 di vos krigen oif Hashem veren tsebrachen;

er dunert in himel oif zei;

Hashem mishpot di Akan fun der erd,

un git macht tsu zain melech,

un derheibt dem haren fun zain gezalbtenv.

 

11 un Elkanah iz avek kein Ramah tsu zain hoiz. un der yingel hot gedint Hashem leben Eli dem koyen.

12 un Elis zin zainen geven nidertrechtike yungen, zei hoben nisht gevolt visen fun Hashem. 13 un der shteiger fun di koyanim miten folk iz geven: ver nor emetser es hot geshlacht a shlachtopּfer, azoi flegt kumen dem kehns yung, vi me hot gekocht dos fleish miten draitseiniken gopּl in zain hant. 14 un flegt arainshtechen in beken oder in fan oder in kesl oder in topּ; vos nor der gopּl hot aroifgebracht, hot der koyen tsugenumen dermit. azoi flegen zei ton tsu gants Yisroel vos zainen gekumen ahin kein Shiloh. 15 noch eider men hot gedemft dos fets, flegt kumen dem kehns yung, un zogen tsu dem man vos hot geshlacht: gib fleish tsum broten faran koyen, vorem er vil nisht nemen fun dir gekocht fleish, naiert roi. 16 un az der man hot tsu im gezogt: demfen zol men akorsht demfen dos fets, un nem dir vi dain harts gelust, azoi flegt er zogen: nain, devk itst muztu geben, anit nem ich mit gevolt. 17 un di zind fun di yungen iz geven zeyer grois far Hashem, vorem di mentshen hoben mevaze geven dem minche fun Hashem.

18 un Shmuel iz geven a diner far Hashem, a yingel ongegurt in a leinenem Ephod. 19 un a klein mantele flegt im zain muter machen, un im aroifbrengen fun yor tsu yor, ven zi iz aroifgekumen mit ir man tsu shlachten dos shlachtopּfer fun yor. 20 un Eli flegt bentshen Elkanahen un zain vaib, un zogen: zol dir Hashem basheren zomen fun der doziker vaib far der antlaiung vos iz antlien gevoren tsu Hashem. un zei flegen gein aheim. 21 hot oich Hashem gedacht on Channahen, un zi iz trogedik gevoren, un zi hot geboren drai zin un tsvei techter. un der yingel Shmuel iz oifgevaksen bai Hashem.

22 un Eli iz geven zeyer alt; un er hot gehert alts vos zaine zin tuen tsu gants Yisroel, un az zei ligen mit di vaiber vos zamlen zich ein baim ingang fun ohl-moed. 23 un er hot tsu zei gezogt: far vos tut ir azelche zachen? vorem ich her eyere shlechte maisim fun dem doziken gantsen folk. 24 nisht, zin maine; vorem nisht gut iz di herung vos ich her dos folk fun Hashem farshpreiten. 25 ven a mentsh zindikt kegen a mentshen, G‑t vet parmitlen far im, ober oib a mentsh zindikt kegen Hashem, ver vet far im parmitlen? ober zei hoben nisht tsugehert tsu dem kol fun zeyer foter; vorem Hashem hot gevolt zei teiten.

26 un der yingel Shmuel iz gevoren alts greser, un mer voilgefelik i bai Hashem un i bai laiten.

27 un a man fun G‑t iz gekumen tsu Alyan, un hot tsu im gezogt: azoi hot Hashem gezogt: ich hob doch antpleken zich antplekt tsu dain foters hoiz beis zei zainen geven in Mitsrayim unter dem hoiz fun Pharaohen, 28 un im oisderveilt fun ale shvotim fun Yisroel far a koyen tsu mir, aroiftsugein oif main mizbeyech, tsu reicheren vairech, tsu trogen an Ephod far mir; un ich hob gegeben dain foters hoiz ale faieropּfer fun di kinder fun Yisroel. 29 far vos tret ir oif main shlachtopּfer un oif main shpּaizopּfer vos ich hob bafoilen in main voinung, un haltst daine zin in mer koved vi mich, kedei ich tsu shtopּn miten besten fun yetveder korben fun Yisroel main folk? 30 derum zogt Hashem Elochei Yisroel: zogen hob ich gevest gezogt: dain hoiz un dain foters hoiz velen umgein far mir oif eibik; ober atsund, zogt Hashem, farmiten zol es zain far mir; vorem di vos giben mir koved, vel ich geben koved, un di vos farachtenw mich, velen gringgeshatst veren. 31 ze, teg kumen, un ich vel ophaken dain orem un dem orem fun dain foters hoiz, az a zoken vet nisht zain in dain hoiz. 32 un vest kuken vi a soine fun main voinung oif itlechen vos vet guts ton Yisroel; un a zoken vet kein mol nisht zain in dain hoiz. 33 un nisht itlechen fun dir vel ich farshnaidenx fun leben main mizbeyech, kedei tsu machen oisgein daine oigen un farshmachten dain zel; un ale oifgevaksene in dain hoiz velen shtarben yungelait. 34 un dos vet dir zain der tseichen: vos vet kumen oif daine tsvei zin, oif Chophnien un Pinchasen – in ein tog velen zei beide shtarben. 35 un ich vel mir oifshtelen a getraien koyeny vos vet ton azoi vi in main hartsen un in main zel; un ich vel im oifboien a zicher hoiz, un er vet umgein far main gezalbten ale teg. 36 un es vet zain, itlecher vos blaibt iber in dain hoiz, vet kumen zich buken tsu im um a zilbershtik un a lebl broit, un vet zogen: nem mich tsu, ich bet dich, tsu einer fun di kehnes, tsu esen a shtikl broit.

ג

un der yingel Shmuel hot gedint Hashem leben Alyan; un Hashem's vort iz geven zelten in yene teg. kein ofte zeung iz nisht geven. un es iz geven in yene teg, ven Eli iz gelegen oif zain ort – un zaine oigen hoben ongehoiben tunkel veren; er hot nisht gekent zen – un dos licht fun Elokim iz noch nisht geven oisgegangen, un Shmuel iz gelegen in heichl fun Hashem, vos dorten iz geven der orn fun Elokim. hot Hashem gerufen tsu Shmuelen; hot er gezogt: do bin ich. un er iz tsugelofen tsu Alyan, un hot gezogt: do bin ich; host doch mich gerufen. hot er gezogt: ich hob nisht gerufen; leig zich tsurik. iz er gegangen un hot zich geleigt.

hot Hashem vider gerufen Shmuelen, un Shmuel iz oifgeshtanen un iz tsugegangen tsu Alyan, un hot gezogt: do bin ich; host doch mich gerufen. hot er gezogt: ich hob nisht gerufen, main zun; leig zich tsurik.

un Shmuel hot noch nisht gekent Hashem, un dos vort fun Hashem hot zich noch nisht gehat antplekt tsu im.

hot Hashem vider gerufen Shmuelen tsum driten mol. un er iz oifgeshtanen, un iz tsugegangen tsu Alyan, un hot gezogt: do bin ich; host doch mich gerufen. hot Eli forshtanen az Hashem ruft dem yingel. un Eli hot gezogt tsu Shmuelen: gei leig zich; un es vet zain, az me vet rufen tsu dir, zolstu zogen: red, Hashem, vorem dain knecht hert. iz Shmuel gegangen un hot zich geleigt oif zain ort. 10 un Hashem iz gekumen un hot zich avekgeshtelt, un hot gerufen azoi vi di frierdike mol: Shmuel! Shmuel! hot Shmuel gezogt: red, vorem dain knecht hert.z 11 hot Hashem gezogt tsu Shmuelen: ze, ich tu a zach in Yisroel, az itlecher vos hert es, velen klingen zaine beide oieren. 12 in yenem tog vel ich mekaiem zain oif Alyan alts vos ich hob geredt vegen zain hoiz, fun onheib bizen Suf. 13 vorem ich hob im ongezogt az ich farmishpet zain hoiz oif eibik, far der zind, vos er hot gevust az zaine zin brengen a klole oif zich, un hot zei nisht gevert. 14 un derum hob ich geshvoren oif Elis hoiz: oib di zind fun Elis hoiz vet fargeben veren durch shlachtopּfer oder durch shpּaizopּfer oif eibik!

15 un Shmuel iz gelegen biz in der peire, un er hot geefent di tiren fun Hashem's hoiz. un Shmuel hot moire gehat tsu dertseilen di zeung tsu Alyan. 16 hot Eli gerufen Shmuelen, un hot gezogt: Shmuel main zun! hot er gezogt: do bin ich. 17 hot er gezogt: vos iz di zach vos er hot tsu dir geredt? zolstu nisht farleikenen fun mir, ich bet dich. zol dir Elokim ton azoi un noch mer, oib du vest fun mir farleikenen a vort fun ale verter vos Hashem hot tsu dir geredt. 18 hot Shmuel im dertseilt ale verter, un nisht farleiknt fun im. un er hot gezogt: er iz Hashem; vos iz gut in zaine oigen, zol er ton.

19 un Shmuel iz gevaksen, un Hashem iz geven mit im, un er hot fun ale zaine verter nisht gelozt falen tsu der erd. 20 un gants Yisroel fun Dan un biz Beer-Sheva hot gevust az Shmuel iz bagloibt gevoren far a novi fun Hashem. 21 un Hashem hot zich vider bavizen in Shiloh; vorem Hashem hot zich antplekt tsu Shmuelen in Shiloh durch dem vort fun Hashem.

ד

un dos vort fun Shmuelen iz arois tsu gants Yisroel. un Yisroel iz aroisgegangen oif milchome akegen di Peleshetim, un zei hoben gelagert bai evn-eezer, un di Peleshetim hoben gelagert in Aphek. un di Peleshetim hoben zich aroisgeshtelt akegen Yisroel, un di milchome hot zich farshpreit, un Yisroel iz geshlogen gevoren far di Peleshetim; un zei hoben geteit in der shlacht oifen feld arum fir toizent man. un az dos folk iz tsurikgekumen in lager, hoben di eltste fun Yisroel gezogt: far vos hot undz haint Hashem geshlogen far di Peleshetim? lomir aribernemen tsu undz fun Shiloh dem orn fun G‑ts bris, kedei er zol kumen tsvishen undz, un undz helfen fun der hant fun undzere faint.

hot dos folk geshikt kein Shiloh, un zei hoben aribergetrogen fun dorten dem orn fun dem bris fun Hashem tesboֿot vos zitst iber di Keruvim; un dorten zainen geven Elis tsvei zin bai dem orn fun G‑ts bris, Chophni un Pinchas. un es iz geven, vi der orn fun Hashem's bris iz ongekumen in lager, azoi hoben gants Yisroel geshalt a groise shalung, az di erd iz farhilcht gevoren. un di Peleshetim hoben gehert dem kol fun der shalung, un zei hoben gezogt: vos iz der kol fun der doziker groiser shalung in lager fun di Avarim? un zei zainen gevor gevoren az der orn fun Hashem iz ongekumen in lager. un di Peleshetim hoben moire gekrogen, vorem zei hoben gezogt: Elokim iz gekumen in lager. un zei hoben gezogt: vei undz! vorem azoi-vos iz nisht geshen nechten-eyernechten. vei undz! ver vet undz matsl zain fun der hant fun di dozike machtike G‑ter? dos zainen doch di G‑ter vos hoben geshlogen di Mitsrayim mit alerlei shlek in midbar. shtarkt ich, un zeit mener, ir Peleshetim, kedei ir zolt nisht dinen di Avarim, azoi vi zei hoben ich gedint; derum zeit mener, un ir zolt milchome halten.

10 un di Peleshetim hoben milchome gehalten, un Yisroel iz geshlogen gevoren, un zei zainen antlofen itlecher tsu zaine getselten. un es iz geven zeyer a groiser shlak, un es zainen gefalen fun Yisroel draisik toizent fusgeyer. 11 un der orn fun Elokim iz tsugenumen gevoren, un Elis tsvei zin zainen geteit gevoren, Chophni un Pinchas.

12 un a man fun Binyamin iz antlofen fun shlachtfeld, un er iz ongekumen kein Shiloh in dem eigenem tog, mit zaine kleider tserisen, un erd oif zain kop. 13 un vi er iz gekumen, ersht Eli zitst oif a shtul baim veg, oiskukndik; vorem zain harts hot getsitert vegen dem orn fun HaElokim. un der man iz gekumen onzogen in shtot, un di gantse shtot hot oifgeshrien. 14 un Eli hot gehert dem kol fun dem geshrei, un hot gezogt: vos iz der kol fun dem doziken liarem? hot der man geailt un iz tsugekumen, un hot Alyan dertseilt. 15 un Eli iz geven acht un naintsik yor alt, un zaine oigen zainen geven shtar, un er hot nisht gekent zen. 16 hot der man gezogt tsu Alyan: ich bin der vos iz gekumen fun shlachtfeld, un bin haint antlofen fun shlachtfeld. hot er gezogt: vi iz di zach geven, main zun? 17 hot der onzoger geentfert un hot gezogt: Yisroel iz antlofen far di Peleshetim, un es iz oich geven a groiser shlak tsvishen folk, un oich daine beide zin zainen geteit gevoren, Chophni un Pinchas, un der orn fun HaElokim iz avekgenumen gevoren.

18 un es iz geven, vi er hot dermont dem orn fun HaElokim, azoi iz er aropgefalen fun shtul hinterveilech baim zeit fun toier, un zain genik hot zich tsebrachen, un er iz geshtorben; vorem der man iz geven alt un shverlaibik. un er hot gemishpet Yisroel fertsik yor.

19 un zain shnur, pּinachses vaib, iz geven trogedik tsum gevinen, un vi zi hot gehert di herung, az der orn fun HaElokim iz avekgenumen gevoren, un ir shver un ir man zainen toit, azoi hot zi zich aropgelozt un hot geboren, vorem ire veyen zainen gekumen oif ir. 20 un beis ir shtarben, hoben di vaiber vos zainen geshtanen leben ir, tsu ir gezogt: zolst nisht moire hoben, vorem a zun hostu geboren. ober zi hot nisht geentfert, un nisht tsugeton ir harts. 21 un zi hot gerufen dem yingel i-koved [ois koved], azoi tsu zogen: opgeton hot zich der koved fun Yisroel; vegen der aveknemung fun dem orn fun HaElokim, un vegen ir shver un ir man. 22 un zi hot gezogt: opgeton hot zich der koved fun Yisroel, vorem der orn fun HaElokim iz avekgenumen gevoren.

ה

un di Peleshetim hoben genumen dem orn fun HaElokim, un hoben im gebracht fun evn-eezer kein Ashdod. un di Peleshetim hoben genumen dem orn fun HaElokim, un hoben im gebracht in hoiz fun Dagon, un im avekgeshtelt leben Dagon. un di ashdoder hoben zich gefedert oif morgen, ersht Dagon ligt anidergefalen oif zain ponem tsu der erd far dem orn fun Hashem; hoben zei genumen Dagon un hoben im umgekert oif zain ort. un zei hoben zich gefedert oif morgen in der peire, ersht Dagon ligt anidergefalen oif zain ponem tsu der erd far dem orn fun Hashem, un der kop fun Dagon un zain beide hantflechen ligen opgehakta oifen shvel; nor [der laib fun] Dagon iz im gebliben. derum treten nisht di prister fun Dagon, un ale vos kumen in hoiz fun Dagon, oif dem shvel fun Dagon in Ashdod biz oif haintiken tog.

un di hant fun Hashem iz geven shver oif di ashdoder un er hot zei farvist, un hot zei geplogt mit bloteren – Ashdod mit ire gemarken. un vi di ashdoder hoben gezen az es halt azoi, hoben zei gezogt: der orn fun dem Elochei Yisroel tor nisht blaiben bai undz, vorem zain hant iz hart oif undz un oif Dagon Elokeinu.

un zei hoben geshikt un hoben ingezamlt tsu zich ale firshten fun di Peleshetim, un zei hoben gezogt: vos zolen mir ton mit dem orn fun dem Elochei Yisroel? hoben yene gezogt kein Gat zol aribergein der orn fun dem Elochei Yisroel. un zei hoben aribergetrogen dem orn fun dem Elochei Yisroel.

un es iz geven, noch dem vi zei hoben im aribergetrogen, iz di hant fun Hashem geven in der shtot mit zeyer a groiser mehume, un er hot geplogt di mentshen fun der shtot fun klein biz grois, un es hoben oisgebrachen bai zei bloteren. 10 hoben zei avekgeshikt dem orn fun HaElokim kein Ekron.

un es iz geven, vi der orn fun HaElokim iz ongekumen kein Ekron, hoben di ekruner geshrien, azoi tsu zogen: me hot aribergebracht tsu mir dem orn fun dem Elochei Yisroel, tsu teiten mich un main folk. 11 un zei hoben geshikt un hoben ingezamlt ale firshten fun di Peleshetim, un zei hoben gezogt: shikt avek dem orn fun dem Elochei Yisroel, un zol er zich umkeren tsu zain ort, kedei er zol nisht teiten mich un main folk. vorem a toit-mehumeb iz geven in der gantsen shtot; di hant fun Hashem iz dorten geven zeyer shver. 12 un di mentshen vos zainen nisht geshtorben, zainen geplogt gevoren mit bloteren, un dos geshrei fun der shtot iz aroifblikendik bizen himel.

ו

un der orn fun Hashem iz opּgeven in feld fun di Peleshetim ziben Chodeshim. hoben di Peleshetim gerufen di prister un di vorzoger, azoi tsu zogen: vos zolen mir ton mit dem orn fun Hashem? macht undz visen mit vos mir zolen im opּshiken tsu zain ort. hoben zei gezogt: az ir shikt op dem orn fun dem Elochei Yisroel, zolt ir im nisht opּshiken mit leidiken; naiert optsolen zolt ir im optsolen a shuldopּfer;c dentsmol vet ir geheilt veren,d un ich vet bavust veren far vos zain hant hot zich nisht opgeton fun ich. hoben zei gezogt: vos zol zain dos shuldopּfere vos mir zolen im optsolen? hoben zei gezogt: loit der tsol fun di firshten fun di Peleshetim, finf gilderne bloteren un finf gilderne maiz; vorem ein mageyfe iz geven oif alemen un oif eyere firshten. derum zolt ir machen di geshtalten fun eyere bloteren, un di geshtalten fun eyere maiz, vos fardorben ier land, un ir zolt geben koved tsum Elochei Yisroel; efsher vet er fargringeren zain hant fun ich, un fun eyere G‑ter, un fun ier land. un noch vos zolt ir hart machen ier harts, azoi vi di Mitsrayim un Pharaoh hoben gemacht zeyer harts? far vor, az er hot zich ongeton on zei, hoben zei zei avekgelozen, un zei zainen avekgegangen. un atsund, nemt un macht a naiem vagen, un tsvei gekelbte ki, vos oif zei iz nisht aroifblikendik a yoch; un ir zolt inshpanen di ki in dem vagen, un umkeren zeyere kelber fun hinter zei aheim. un ir zolt nemen dem orn fun Hashem, un im aroifleigen oifen vagen, un di gilderne zachen vos ir tsolt im op far a shuldopּfer,f zolt ir arainton in a kasten im bein zeit; un ir zolt im aveklozen er zol gein. vet ir zen, oib mit dem veg fun zain gemark vet er aroifgein, kein Beit-Shemesh, hot er undz geton dos dozike groise beiz, un oib nisht, velen mir visen az nisht zain hant hot undz getrofen; dos iz undz a sibe geshen.

10 hoben di mentshen azoi geton; un zei hoben genumen tsvei gekelbte ki, un zei ingeshpant in a vagen un zeyere kelber hoben zei farshpּart in der heim. 11 un zei hoben aroifgeton oifen vagen dem orn fun Hashem, un dem kasten mit di gilderne maiz un di geshtalten fun zeyere bloteren. 12 un di ki hoben zich farnumen glaich miten veg, oifen veg fun Beit-Shemesh; oif ein shliach zainen zei gegangen, gegangen un gemruket, un zei hoben zich nisht opgekert rechts oder links. un di firshten fun di Peleshetim zainen gegangen hinter zei biz dem gemark fun Beit-Shemesh.

13 un di beit-shemesher hoben geshniten dem shnit fun veits un tal, un zei hoben oifgehoiben zeyere oigen, un hoben derzen dem orn, un hoben zich derfreit im tsu zen. 14 un der vagen iz tsugekumen tsu dem feld fun Yehoshuag dem beit-shemesher, un hot zich dorten opgeshtelt. un dorten iz geven a groiser shtein, hoben zei tsehakt dos holts fun vagen, un di ki hoben zei oifgebracht a brandopּfer tsu Hashem. 15 un di Leviim hoben aropgenumen dem orn fun Hashem un dem kasten vos mit im, vos drinen zainen geven di gilderne zachen, un aroifgeton oif dem groisen shtein. un di mentshen fun Beit-Shemesh hoben oifgebracht brandopּfer un geshlacht shlachtopּfer in yenem tog tsu Hashem.

16 un di finf firshten fun di Peleshetim hoben dos gezen, un zei hoben zich umgekert kein Ekron in dem eigenem tog.

17 un dos zainen di gilderne bloteren vos di Peleshetim hoben opּgetsolt a shuldopּferh tsu Hashem: far Ashdod einer, far Uzzah einer, far Ashkelon einer, far Gat einer, far Ekron einer. 18 un di gilderne maiz zainen geven di tsol fun ale shtet fun di Peleshetim unter di finf firshten, fun a festungshtot un biz an ofenem darf, un biz dem groisen shtein, vos zei hoben oif im aroifgeleigt dem orn fun Hashem; er iz biz oif haintiken tog in dem feld fun Yehoshua dem beit-shemesher.

19 un er hot geshlogen tsvishen di mentshen fun Beit-Shemesh, vail zei hoben gekukt oif dem orn fun Hashem, un er hot geshlogen tsvishen dem folk zibetsik man un fuftsik toizent man. un dos folk hot getroiert vos Hashem hot geshlogen tsvishen dem folk a groisen shlak. 20 un di mentshen fun Beit-Shemesh hoben gezogt: ver ken bashtein far Hashem dem doziken heiliken Elokim? un tsu vemen zol er aroifgein fun undz?

21 hoben zei geshikt shluchim tsu di bavoiner fun Keriyot-iaeorim, azoi tsu zogen: di Peleshetim hoben umgekert dem orn fun Hashem. nidert arop, nemt im aroifblikendik tsu ich.

ז

un di mentshen fun Keriyot-iaeorim zainen gekumen, un hoben aroifgebracht dem orn fun Hashem, un im gebracht in hoiz fun Avinadaven oifen bergel; un Elazar zain zun hoben zei geheilikt tsu hiten dem orn fun Hashem.

un es iz geven: fun zint dem tog vos der orn iz farbliben in Keriyot-iaeorim hoben zich gemert di teg. un es zainen gevoren tsvantsik yor; un dos gantse hoiz fun Yisroel hot gebenkt noch Hashem. un Shmuel hot gezogt tsum gantsen hoiz fun Yisroel, azoi tsu zogen: oib mit ier gantsen hartsen kert ir ich um tsu Hashem, tut op di fremde G‑ter fun tsvishen ich, un di eashaׁtֹּrut, un breit on ier harts tsu Hashem, un dint im alein, un er vet ich matsl zain fun der hant fun di Peleshetim.

hoben di kinder fun Yisroel opgeton di Baal-geter un di eashaׁtֹּrut, un zei hoben gedint Hashem alein. un Shmuel hot gezogt: zamlt ein gants Yisroel kein Mitzpah, un ich vel mispalel zain far ich tsu Hashem.

hoben zei zich ingezamlt kein Mitzpah, un zei hoben geshept vaser un oisgegosen far Hashem, un zei hoben gefast in yenem tog, un gezogt dorten: mir hoben gezindikt tsu Hashem. un Shmuel hot gemishpet di kinder fun Yisroel in Mitzpah.

un di Peleshetim hoben gehert, az di kinder fun Yisroel hoben zich ingezamlt kein Mitzpah, un di firshten fun di Peleshetim zainen aroifgegangen kegen Yisroel. un di kinder fun Yisroel hoben derhert, un hoben moire gehat far di Peleshetim. un di kinder fun Yisroel hoben gezogt tsu Shmuelen: zolst nisht oifheren shraien fun undzert vegen tsu Hashem Elokeinu, er zol undz helfen fun der hant fun di Peleshetim.

hot Shmuel genumen a milchlemele, un hot es oifgebracht in gantsen a brandopּfer tsu Hashem. un Shmuel hot geshrien tsu Hashem far Yisroel, un Hashem hot im geentfert.

10 un es iz geven, vi Shmuel brengt oif dos brandopּfer, azoi hoben di Peleshetim genent oif milchome akegen Yisroel; ober Hashem hot gedunert mit grois gepּilder in yenem tog oif di Peleshetim, un er hot zei fartumlt, un zei zainen geshlogen gevoren far Yisroel. 11 un di mener fun Yisroel zainen aroisgegangen fun Mitzpah, un hoben nochgeiogt di Peleshetim, un zei geshlogen biz unter Beit-Kar.

12 un Shmuel hot genumen a shtein, un hot im oifgeshtelt tsvishen Mitzpah un tsvishen Shen, un hot gerufen zain nomen evn-eezer, vorem er hot gezogt: biz danen hot undz Hashem geholfen.

13 un di Peleshetim zainen untertenik gevoren, un zei zainen mer nisht gekumen in dem gevul fun Yisroel. un di hant fun Hashem iz geven oif di Peleshetim ale teg fun Shmuelen. 14 un di shtet vos di Peleshetim hoben gehat tsugenumen fun Yisroel, hoben zich umgekert tsu Yisroel, fun Ekron un biz Gat un zeyer gemark hot Yisroel matsl geven fun der hant fun di Peleshetim.

un es iz geven shalom tsvishen Yisroel un tsvishen dem Imri.

15 un Shmuel hot gemishpet Yisroel ale teg fun zain leben. 16 un er flegt gein yor ein yor ois un arumgein kein beit-El, un Gilgal, un Mitzpah, un mishpeten Yisroel in ale di dozike erter. 17 un zain tsurikker flegt zain kein Ramah, vorem dorten iz geven zain hoiz, un dorten hot er gemishpet Yisroel; un er hot dorten geboit a mizbeyech tsu Hashem.

ח

un es iz geven, az Shmuel iz alt gevoren, hot er gemacht zaine zin Shaphatim oif Yisroel. un der nomen fun zain ershtgeboirenem zun iz geven Yoel, un der nomen fun dem tsveiten fun im Aviyah; zei zainen geven Shaphatim in Beer-Sheva. un zaine zin zainen nisht gegangen in zaine vegen, un zei hoben zich opgeneigt noch gevin, un hoben genumen shochad, un fardreit dem mishpot.

hoben zich ingezamlt ale eltster fun Yisroel, un zei zainen gekumen tsu Shmuelen kein Ramah, un hoben tsu im gezogt: ze, du bist alt, un daine zin geyen nisht in daine vegen. atsund mach undz a melech tsu mishpeten azoi vi ale felker.

un di zach iz geven shlecht in di oigen fun Shmuelen, az zei hoben gezogt: gib undz a melech undz tsu mishpeten. un Shmuel hot mispalel geven tsu Hashem. hot Hashem gezogt tsu Shmuelen: her tsu dem kol fun dem folk in alts vos zei zogen tsu dir; vorem nisht dich hoben zei faracht, nor mich hoben zei farachti fun tsu kinigen iber zei. azoi vi ale zeyere tuungen vos zei hoben geton fun dem tog vos ich hob zei oifgebracht fun Mitsrayim un biz haintiken tog, vos zei hoben mich farlozen un gedint fremde G‑ter, azoi tuen zei oich tsu dir. un atsund, her tsu zeyer kol, nor vorenen zolstu zei vorenen, un zei dertseilen dem shteiger fun dem melech vos vet kinigen iber zei.

10 hot Shmuel gezogt ale verter fun Hashem tsu dem folk vos hot farlangt fun im a melech. 11 un er hot gezogt: dos vet zain der shteiger fun dem melech vos vet kinigen iber ich: eyere zin vet er tsunemen un vet zei farton far zich bai zain raitvogen, un bai zaine ferd, un zei velen loifen far zain raitvogen.

12 un er vet zei zich machen far hoiptlait fun toizent, un hoiptlait far fuftsik, un oif tsu akeren zain aker, un tsu shnaiden zain shnit, un tsu machen zaine keile-milchome, un di shpּantsaig fun zaine raitvegen. 13 un eyere techter vet er tsunemen far b'shomaim-macherins, un far kechins, un far bekerins. 14 un eyere beste felder un vaingertner un eilbertgertner vet er tsunemen un avekshenken tsu zaine knecht. 15 un far eyere zomen un eyere vaingertner vet er nemen maiser, un avekshenken tsu zaine hoifdiner un tsu zaine knecht. 16 un eyere knecht un eyere dinsten un eyere beste Bachurim un eyere eizlen vet er tsunemen, un farton far zain arbet. 17 fun eyere shof vet er nemen maiser; un ir vet zain knecht bai im. 18 un ir vet shraien in yenem tog fun vegen ier melech vos ir hot ich oisderveilt, un Hashem vet ich nisht entferen in yenem tog.

19 ober dos folk hot nisht gevolt tsuheren tsu dem kol fun Shmuelen, un zei hoben gezogt: nain, nor devk a melech muz zain iber undz, 20 az mir zolen oich zain azoi vi ale felker, un undzer melech zol undz mishpeten, un aroisgein undz forois, un firen undzere milchomes.

21 un Shmuel hot gehert ale verter fun folk, un er hot zei dertseilt in di oieren fun Hashem. 22 un Hashem hot gezogt tsu Shmuelen: her tsu zeyer kol, un zolst zei machen a melech.

hot Shmuel gezogt tsu di mener fun Yisroel: geit itlecher tsu zain shtot.

ט

un es iz geven a man fun Binyamin, vos zain nomen iz geven Kish der zun fun Aviel, dem zun fun Tzeror, dem zun fun Bechorat, dem zun fun Aphiach, dem zun fun a man a beniminer, a heldisher giber. un er hot gehat a zun, vos zain nomen iz geven Shaul, yung un shein, un keiner fun di kinder fun Yisroel iz nisht geven shener fun im; fun zain aksl un aroifblikendik iz er geven hecher fun gantsen folk.

zainen farloren gevoren di eizelins bai Kish dem foter fun Shaulen, un Kish hot gezogt tsu zain zun Shaulen: nem akorsht mit dir einem fun di yungen, un shtei oif, gei zuch di eizelins.

iz er durchgegangen durchen geberg fun Ephrayim un iz durchgegangen durch land Shalishah, un zei hoben nisht gefunen; un zei zainen durchgegangen durch land Shaalim, un nishto; un er iz durchgegangen durch land Binyamin, un zei hoben nisht gefunen. vi zei zainen gekumen in land Tzupe, azoi hot Shaul gezogt tsu zain yung vos mit im: kum un lomir zich umkeren, vorem main foter vet noch oifheren zich kimeren um di eizelins, un vet deghen vegen undz. hot er tsu im gezogt: ze, ich bet dich, a man fun G‑t iz do in der doziker shtot, un der man iz ongezen; alts vos er redt, kumt zicher on. lomir atsund gein ahin, efsher vet er undz zogen vegen undzer veg vos mir geyen oif im. hot Shaul gezogt tsu zain yung: ober ze, az mir velen gein, vos velen mir brengen dem man? vorem dos broit iz oisgegangen fun undzere keilim, un a Mattanah tsu brengen dem man fun G‑t iz nishto; vos iz do bai undz? hot der yung vider geentfert Shaulen un hot gezogt: ot gefint zich in main hant a fertl shekl zilber, vel ich geben dem man fun G‑t, un er vet undz zogen undzer veg.

frier in Yisroel, hot a man azoi gezogt, az er iz gegangen fregen bai Elokim: kumt un lomir gein tsum zeer; vorem dem novi fun haint flegt men frier rufen zeer.

10 hot Shaul gezogt tsu zain yung: dain vort iz gut; kum lomir gein. un zei zainen avek tsu der shtot vos dorten iz geven der man fun G‑t. 11 vi zei geyen aroifblikendik dem aroifgang fun shtot, azoi hoben zei ongetrofen meidlech vos geyen arois shepen vaser, un zei hoben tsu zei gezogt: iz do faran der zeer? 12 hoben zei geentfert un gezogt: er iz do, on far dir. eil zich atsund, vorem haint iz er gekumen in shtot, vail haint iz an shlachtopּfer baim folk oif der bomoh. 13 vi ir kumt arain in shtot, azoi vet ir im trefen, eider er geit aroifblikendik oif der bomoh tsu esen; vail dos folk est nisht biz er kumt, vorem er bentsht dos shlachtopּfer, dernoch esen di gerufene. un atsund geit aroifblikendik, vorem grod haint vet ir im trefen.

14 zainen zei aroifgegangen tsu der shtot. zei kumen arain in shtot, ersht Shmuel geit arois akegen zei, kedei aroiftsugein oif der bomoh. 15 un Hashem hot antplekt Shmuels oier ein tog far Shauls kumen, azoi tsu zogen: 16 morgen in der tsait vel ich shiken tsu dir a man fun land Binyamin, zolstu im zalben far a firsht iber main folk Yisroel, un er vet helfen main folk fun der hant fun di Peleshetim, vorem ich hob tsugezen main folk, vail zain geshrei iz gekumen tsu mir.

17 un vi Shmuel hot derzen Shaulen, azoi hot Hashem oisgerufen tsu im: ot iz der man vos ich hob dir gezogt: der doziker vet hershen oif main folk. 18 un Shaul hot genent tsu Shmuelen in miten toier, un hot gezogt: zog mir, ich bet dich, vu iz do dos hoiz fun dem zeer? 19 hot Shmuel geentfert Shaulen un hot gezogt: ich bin der zeer; gei aroifblikendik mir forois tsu der bomoh, un ir vet esen mit mir haint, un in der peire vel ich dich avekshiken, un alts vos oif dain hartsen vel ich dir zogen.

20 un vegen di eizelins vos zainen bai dir farloren shoin haint drai teg, oif zei zolstu nisht leigen dain harts, vorem zei zainen gefunen gevoren. un far vemen iz al dos glustike fun Yisroelj, oib nisht far dir un far dem gantsen hoiz fun dain foter? 21 hot geentfert Shaul un hot gezogt: bin ich nisht fun Binyamin, fun di klenste shvotim fun Yisroel, un main mishpoche di mindste fun ale mishpoches fun sheyvet Binyamin? un far vos redstu tsu mir aza zach?

22 hot Shmuel genumen Shaulen un zain yung, un er hot zei araingebracht in kamer, un hot zei gegeben an ort oiben on fun di gerufene, vos zainen geven arum draisik man. 23 un Shmuel hot gezogt tsu dem kucher: derlang dem Chelek vos ich hob dir gegeben, vos ich hob dir ongezogt: leig im avek bai dir. 24 hot der kucher oifgehoiben dem shenkl un vos oif im, un avekgeleigt far Shaulen, un [Shmuel] hot gezogt: ot iz dos ibergelozene; leig far dir, es, vorem oif der bashtimter tsait iz es gehalten gevoren far dir; azoi tsu zogen: ich hob doch [tsulib dem] dos folk farrufen. hot Shaul gegesen mit Shmuelen in yenem tog. 25 un zei hoben aropּgenidert fun der bomoh in shtot; un er hot geredt mit Shaulen oifen doch.

26 un zei zainen oifgeshtanen peire; un es iz geven, vi der frimorgen iz oifgegangen, azoi hot Shmuel gerufen tsu Shaulen oifen doch, azoi tsu zogen: shtei oif, un ich vel dich aroisbaleiten. iz Shaul oifgeshtanen, un zei zainen beide aroisgegangen deroisen, er un Shmuel. 27 vi zei nideren arop tsum ek shtot, azoi hot Shmuel gezogt tsu Shaulen: zog dem yung, er zol avekgein undz forois – un er iz avekgegangen – un du shtei akorsht, un ich vel dich lozen heren dos vort fun Elokim.

י

un Shmuel hot genumen dos krigl eil, un oifgegosen oif zain kop; un er hot im gekusht, un hot gezogt: far vor, Hashem hot dich gezalbt far a firsht iber zain Arav. vi du Gaist haint avek fun mir, azoi vestu ontrefen tsvei mentshen leben Rachels keyver in dem gemark fun Binyamin, in Tzeltzach, un zei velen zogen tsu dir: di eizelins vos du bist gegangen zuchen, zainen gefunen gevoren, un ze, dain foter hot opgelozt di meise mit di eizelins, un er deght vegen ich, azoi tsu zogen: vos tu ich vegen main zun? un vest avekgein fun dorten vaiter, un vest kumen biz dem eichnboim fun Tavor; velen dich ontrefen dorten drai mentshen vos geyen aroifblikendik tsu HaElokim kein beit-El; einer trogt drai tsikelech, un einer trogt drai labns broit, un einer trogt a logl vain. un zei velen dich fregen oif frid, un velen dir geben tsvei broiten; zolstu tsunemen fun zeyer hant. dernoch vestu kumen tsu dem bergel fun HaElokim, vos dorten zainen di vachen fun di Peleshetim; un es vet zain, vi du kumst ahin in der shtot, azoi vestu bagegenen a shnur neviim vos nideren arop fun der bomoh, un zei forois harfen un pּoiken un fleiten un gitaren; un zei zogen neviut. un oif dir vet kumen der Gaist fun Hashem, un vest neviut zogen mit zei, un vest farkert veren in an ander mentshen. un es vet zain, az di dozike tseichens velen dir onkumen, tu dir vos dir kumt tsu der hant, vorem HaElokim iz mit dir. un zolst aropnideren mir forois kein Gilgal, un ze, ich vel aropnideren tsu dir oiftsubrengen brandopּfer, tsu shlachten fridopּfer; ziben teg zolstu varten biz ich kum tsu dir, un vel dich lozen visen vos du zolst ton.

un es iz geven, vi er kert um zain ruchen avektsugein fun leben Shmuelen, azoi hot Elokim im farkert an ander harts; un ale di dozike tseichens zainen ongekumen in yenem tog. 10 un vi zei zainen gekumen ahin kein Givah, ersht a shnur neviim kumt im antkegen; un der Gaist fun Elokim iz gekumen oif im, un er hot neviut gezogt tsvishen zei. 11 un es iz geven, vi ale vos hoben im gekent fun nechten-eyernechten, hoben gezen, ersht er zogt neviut mit neviim, azoi hot dos folk gezogt einer tsum anderen: vos iz dos geshen dem zun fun Kishon? iz oich Shaul tsvishen di neviim? 12 hot zich opּgerufen a man fun dorten un hot gezogt: un ver iz zeyer foter? deriber iz gevoren far a shpּrichvort: iz oich Shaul tsvishen di neviim?

13 un vi er hot geendikt neviut zogen, azoi iz er gekumen tsu der bomoh.

14 un Shauls feter hot gezogt tsu im un tsu zain yung: vuhin zeit ir gegangen? hot er gezogt: tsu zuchen di eizelins; un mir hoben gezen az zei zainen nishto, zainen mir gekumen tsu Shmuelen. 15 hot Shauls feter gezogt: dertseil mir, ich bet dich, vos hot ich Shmuel gezogt? 16 hot Shaul gezogt tsu zain feter: dertseilen hot er undz dertseilt az di eizelins zainen gefunen gevoren. ober di meise fun der meluche vos Shmuel hot gezogt, hot er im nisht dertseilt.

17 un Shmuel hot tsunoifgerufen dos folk tsu Hashem kein Mitzpah. 18 un er hot gezogt tsu di kinder fun Yisroel: azoi hot gezogt Hashem Elochei Yisroel: ich hob oifgebracht Yisroel fun Mitsrayim, un hob ich matsl geven fun der hant fun Mitsrayim, un fun der hant fun ale kinigraichen vos hoben ich gedrikt. 19 un ir hot haint farachtk Elokeichem, vos helft ich fun ale eyere beizen un eyere tsores, un ir hot tsu im gezogt: nor a melech muztu machen iber undz. derum shtelt ich atsund far Hashem loit eyere shvotim un loit eyere toiznten.

20 un Shmuel hot gemacht genenen ale shvotim fun Yisroel, un sheyvet Binyamin iz farnumen gevoren. 21 hot er gemacht genenen sheyvet Binyamin loit zeyere mishpoches. un di mishpoche fun di Matrim iz farnumen gevoren; un Shaul der zun fun Kishon iz farnumen gevoren. hoben zei im arumgezucht, un er iz nisht gefunen gevoren. 22 hoben zei vider gefregt bai Hashem: iz noch emetser gekumen aher? hot Hashem gezogt: on bahalt er zich bai di zachen.

23 zainen zei gelofen, un hoben im genumen fun dorten; un az er hot zich geshtelt tsvishen folk, iz er geven hecher fun gantsen folk fun zain aksl un aroifblikendik.

24 hot Shmuel gezogt tsum gantsen folk: ir zet dem vos Hashem hot im oisderveilt, az zain glaichen iz nishto in gantsen folk? hot geshalt dos gantse folk, un hot gezogt: leben zol der melech.

25 un Shmuel hot gezogt dem folk dos gezets fun der meluche, un farshriben in a buch, un avekgeleigt far Hashem. un Shmuel hot avekgeshikt dos gantse folk, itlechen tsu zain hoiz.

26 un oich Shaul iz avekgegangen tsu zain hoiz kein Givah, un mit im zainen gegangen di cheil vos hoben gehat Elokim in hartsen.

27 ober di nidertrechtike yungen hoben gezogt: vos vet undz helfen der doziker? un zei hoben im farachtl, un hoben im nisht gebracht a Mattanah. un er hot zich gemacht nisht herendik.

יא

un Nachash fun Ammon iz aroifgekumen un hot gelegert oif Yavesh-Gilad. hoben ale mentshen fun Yavesh gezogt tsu Nachshon: shlism undz a bris, un mir velen dir dinen. hot Nachash fun Ammon tsu zei gezogt: mit dem bading vel ich es ich shlisen, az me zol ich alemen oisshtechen dos rechte oig, un dos machen far a shand oif gants Yisroel. hoben tsu im gezogt di eltste fun Yavesh: loz undz op ziben teg, un mir velen shiken shluchim in gantsen gemark fun Yisroel; un oib keiner helft undz nisht, velen mir aroisgein tsu dir.

zainen di shluchim gekumen tsu gevet-Shaul, un hoben geredt di verter in di oieren fun folk; un dos gantse folk hot oifgehoiben zeyer kol un geveint. ersht Shaul kumt on hinter di rinder fun feld; hot Shaul gezogt: vos iz dem folk, vos zei veinen? hot men im dertseilt di verter fun di mentshen fun Yavesh. iz Gaist fun Elokim gekumen oif Shaulen, vi er hot derhert di dozike verter, un zain tsoren hot zeyer gegrimt. un er hot genumen a geshpan rinder, un hot zei tseshniten, un funandergeshikt durch der hant fun di shluchim in gantsen gemark fun Yisroel, azoi tsu zogen: ver es geit nisht arois noch Shaulen un noch Shmuelen, vet azoi geton veren tsu zaine rinder. iz a pachad fun Hashem gefalen oifen folk, un zei zainen arois azoi vi ein man. un er hot zei ibergetseilt in Bezek, un di kinder fun Yisroel zainen geven drai hundert toizent, un di mener fun Yehudah draisik toizent. un zei hoben gezogt tsu di shluchim vos zainen gekumen: azoi zolt ir zogen tsu di mentshen fun Yavesh-Gilad: morgen ven di zun vert heis, vet ich geshen a hilf. zainen gekumen di shluchim un hoben dertseilt tsu di mentshen fun Yavesh, un zei hoben zich derfreit. 10 un di mentshen fun Yavesh hoben gezogt [tsu Nachshon]: morgen velen mir aroisgein tsu ich, un ir vet ton tsu undz azoi vi alts vos iz gut in eyere oigen.

11 un es iz geven oif morgen, hot Shaul gemacht dos folk in drai machnus, un zei zainen arain in miten lager in der morgnvach, un hoben geshlogen Ammon biz der tog iz heis gevoren. un es iz geven, di vos zainen ibergebliben, zainen tseshpreit gevoren, un es zainen nisht gebliben fun zei tsvei bainand.

12 hot dos folk gezogt tsu Shmuelen: ver iz der vos zogt: zol Shaul kinigen iber undz? git aher di lait, un mir velen zei teiten. 13 hot Shaul gezogt: keiner zol nisht geteit veren haintiken tog, vorem haint hot Hashem geton a yeshue in Yisroel.

14 un Shmuel hot gezogt tsum folk: kumt un lomir gein kein Gilgal, un mir velen dorten banayen di meluche. 15 iz dos gantse folk gegangen kein Gilgal, un zei hoben dort gemacht Shaulen far a melech, far Hashem in Gilgal; un zei hoben dorten geshlacht fridopּfer far Hashem. un Shaul un ale mener fun Yisroel hoben zich dorten zeyer gefreit.

יב

un Shmuel hot gezogt tsu gants Yisroel: zet, ich hob tsugehert tsu ier kol in alts vos ir hot tsu mir gezogt, un ich hob gemacht iber ich a melech. un atsund, ot geit der melech far ich; ich ober bin alt un Gera, un ot zainen maine zin mit ich; un ich bin gegangen far ich fun main yugnt on biz haintiken tog. do bin ich, zogt eides akegen mir far Hashem un far zain gezalbten: vemes oks hob ich tsugenumen? un vemes eizl hob ich tsugenumen? un vemen hob ich baroibt? vemen hob ich gedrikt? oder fun vemens hant hob ich genumen oisleiz, az ich zol farhoilen maine oigen fun im? un ich vel es ich umkeren.

hoben zei gezogt: host 91 dundz nisht baroibt un host undz nisht gedrikt, un host fun keinems hant gornisht genumen. hot er tsu zei gezogt: eides iz Hashem kegen ich, un eides iz zain gezalbter haintiken tog, az ir hot in main hant gornisht gefunen. hoben zei gezogt: eides!

hot Shmuel gezogt tsum folk: Hashem iz der vos hot bashafen Mosheen un Aharonen, un vos hot oifgebracht eyere elteren fun land Mitsrayim. un atsund, shtelt ich, un ich vel zich durchtenhen mit ich far Hashem vegen ale gerechtikeiten fun Hashem vos er hot geton mit ich un mit eyere elteren. az Yaakov iz gekumen kein Mitsrayim, hoben eyere elteren geshrien tsu Hashem, un Hashem hot geshikt Mosheen un Aharonen, un zei hoben aroisgetsoigen eyere elteren fun Mitsrayim, un zei bazetst in dem doziken ort. ober zei hoben fargesen on Hashem zeyer G‑t, un er hot zei ibergeentfert in der hant fun Sisra dem cheil-lider fun Chatzor, un in der hant fun di Peleshetim, un in der hant fun dem melech fun Moav, un zei hoben milchome gehalten oif zei. 10 un zei hoben geshrien tsu Hashem un hoben gezogt: mir hoben gezindikt vos mir hoben farlozen Hashem, un gedint di Baal-geter un di eashaׁtֹּrut, un atsund, zei undz matsl fun der hant fun undzere faint, un mir velen dir dinen. 11 hot Hashem geshikt yerubelen, un Bedanen, un Yiftachen, un Shmuelen, un er hot ich matsl geven fun eyere faint fun rund arum, un ir zeit gezesen in zicherkeit. 12 un vi ir hot gezen az Nachash der melech fun di kinder fun Ammon iz gekumen oif ich, azoi hot ir tsu mir gezogt: nain, naiert a melech muz kinigen iber undz; beis Hashem Elokeichem iz ier melech. 13 un atsund, ot iz der melech vos ir hot oisderveilt, vos ir hot farlangt, un ot hot Hashem gegeben iber ich a melech. 14 oib ir vet moire hoben far Hashem, un ir vet im dinenn, un vet tsuheren tsu zain kol, un vet nisht vidershpּeniken dem moil fun Hashem, un i ir, i der melech vos kinigt iber ich, vet gein noch Hashem Elokeichem – 15 oib ober ir vet nisht tsuheren tsu dem kol fun Hashem, un ir vet vidershpּeniken dem moil fun Hashem, vet di hant fun Hashem zain akegen ich azoi vi akegen eyere elteren. 16 un atsund shteit un zet di dozike groise zach vos Hashem tut far eyere oigen. 17 haint iz doch veitsshnit, vel ich rufen tsu Hashem, un er vet geben duneren un regen, un veist un zet az grois iz ier beiz vos ir hot geton in di oigen fun Hashem, ich tsu farlangen a melech.

18 un Shmuel hot gerufen tsu Hashem, un Hashem hot gegeben duneren un regen in yenem tog, un dos gantse folk hot zeyer moire gehat far Hashem un far Shmuelen. 19 un dos gantse folk hot gezogt tsu Shmuelen: zei mispalel far daine knecht tsu Hashem zain G‑t az mir zolen nisht shtarben, vail mir hoben tsu ale undzere zind noch tsugeleigt dos beiz, undz tsu farlangen a melech. 20 hot Shmuel gezogt tsum folk: ir zolt nisht moire hoben; ir hot geton al dos dozike beiz, ober ir zolt ich nisht opkeren fun hinter Hashem, un ir zolt dinen Hashem mit ier gantsen hartsen. 21 yo, ir zolt ich nisht opkeren, vorem [dos vet ir gein] noch nishtikeiten vos nutsen nisht un zainen nisht matsl, vail nishtikeit zainen zei. 22 vorem Hashem vet nisht farlozen zain folk, fun zain groisen nomen vegen, vail Hashem hot bavilikt ich tsu machen far zain folk. 23 oich ich, cholile mir tsu zindiken tsu Hashem, oiftsuheren mispalel zain far ich! naiert ich vel ich lernen dem guten un glaichen veg. 24 hot ober moire far Hashem, un ir zolt im dinen mit emes, mit ier gantsen hartsen, vorem zet vi er hot grois geton mit ich. 25 oib ober shlechts ton vet ir shlechts ton, vet i ir, i ier melech umgebracht veren.

יג

… yor iz Shaul alt geven az er iz gevoren melech un tsvei yor hot er gekinigt iber Yisroel.

un Shaul hot zich oisgekliben drai toizent man fun Yisroel, un tsvei toizent zainen geven mit Shaulen in Michmas un oif dem barg fun beit-El, un toizent zainen geven mit Yonatanen in gevet-Binyamin. un dos iberike folk hot er avekgeshikt itlechen tsu zaine getselten.

un Yonatan hot geshlogen di vach fun di Peleshetim vos in Geva, un di Peleshetim hoben derhert. un Shaul hot geblozen in shoifer durchen gantsen land, azoi tsu zogen: zolen di Avarim heren! un gants Yisroel hoben gehert, azoi tsu zogen: Shaul hot geshlogen di vach fun di Peleshetim, un Yisroel hot zich oich farmiust bai di Peleshetim; un dos folk hot zich ingezamlt hinter Shaulen kein Gilgal. un di Peleshetim hoben ingezamlt milchome tsu halten mit Yisroel – draisik toizent raitvegen, un zeks toizent raiter, un folk azoi vi der zamd vos oifen breg fun yam in filkeit; un zei zainen araigekumen un hoben gelagert in Michmas, tsu mizrech fun beit-Aven.

un di mener fun Yisroel hoben gezen az zei zainen in a klem – vorem dos folk iz geven tsugedrikt – un dos folk hot zich bahalten in heilen, un tsvishen derner, un in feldzen, un in turems, un in griber. un teil Avarim zainen aribergegangen dem Yarden kein land Gad un Gilad; ober Shaul iz noch geven in Gilgal, un dos gantse folk hot geailt noch im.

hot er gevart ziben teg, biz der tsait vos Shmuel [hot opgemacht], ober Shmuel iz nisht gekumen kein Gilgal. un dos folk iz tselofen fun im. hot Shaul gezogt: genent tsu mir dos brandopּfer un dos fridopּfer; un er hot oifgebracht dos brandopּfer. 10 un es iz geven, vi er endikt oifbrengen dos brandopּfer, ersht Shmuel kumt on; un Shaul iz im aroisgegangen antkegen im tsu bagrisen. 11 hot Shmuel gezogt: vos hostu geton? hot Shaul gezogt: az ich hob gezen az dos folk iz tselofen fun mir, un du bist nisht gekumen in di opּgeredte teg, un di Peleshetim zainen ingezamlt in Michmas, 12 azoi hob ich gezogt: atsund velen di Peleshetim aropnideren tsu mir kein Gilgal, un tsu Hashem hob ich nisht gebeten; un ich hob mich ingeshtelt, un hob oifgebracht dos brandopּfer. 13 hot Shmuel gezogt tsu Shaulen: narish hostu geton; host nisht gehit dem bafel fun Hashem zain G‑t vos er hot dir bafoilen; vorem Hashem volt atsund bafestikt dain meluche iber Yisroel oif eibik. 14 atsund ober vet dain meluche nisht bashtein. Hashem hot zich oisgezucht a man noch zain hartsen, un Hashem hot im bafoilen far a firsht iber zain folk, vail du host nisht gehit vos Hashem hot dir bafoilen.

15 un Shmuel iz oifgeshtanen un iz avek fun Gilgal kein gevet-Binyamin. un Shaul hot ibergetseilt dos folk vos hot zich gefunen bai im, arum zeks hundert man. 16 un Shaul un zain zun Yonatan, un dos folk vos hot zich gefunen bai zei, zainen gezesen in Geva-Binyamin, un di Peleshetim hoben gelagert in Michmas. 17 un di farvister zainen aroisgegangen fun lager fun di Peleshetim in drai machnus; ein machne hot zich farkert oifen veg fun Ophrah, tsum land Shual, 18 un ein machne hot zich farkert oifen veg fun Beit-Choron, un ein machne hot zich farkert oifen veg fun gemark, vos kukt arois oifen tal Tzevoim, tsum midbar tsu.

19 un a shmid hot zich nisht gefunen in gantsen land Yisroel, vorem di Peleshetim hoben gezogt: tomer velen di Avarim machen a shverd oder a shpּiz. 20 un gants Yisroel hoben genidert tsu di Peleshetim tsu sharfen itlecher zain akeraizen, un zain grobaizen, un zain hak, un zain ridl. 21 un faran onfailen iz geven a pּim, far di ridlen, un far di grobaizns, un faran draishpּits, un far di hek; dos glaichen far onshtelen dem traibshtecher. 22 azoi iz geshen, az in tog fun milchome hot zich nisht gefunen a shverd oder a shpּiz in der hant fun dem gantsen folk vos mit Shaulen un mit Yonatanen; nor bai Shaulen un bai Yonatan zain zun hot zich gefunen.

23 un di vach fun di Peleshetim iz aroisgegangen tsum iberfor fun Michmas.

יד

un es iz geven ein tog, hot Yonatan der zun fun Shaulen gezogt tsu dem yung, zain vafntreger: kum un lomir aribergein tsu der vach fun di Peleshetim vos oif yener zeit; un zain foter hot er nisht gezogt. un Shaul iz gezesen in ek Givah unter dem milgroimboim vos in Migron; un dos folk vos mit im iz geven arum zeks hundert man. un Achiyah der zun fun Achituv dem bruder fun i-koved, dem zun fun Pinchas, dem zun fun Eli dem koyen fun Hashem in Shiloh, hot getrogen dem Ephod. un dos folk hot nisht gevust az Yonatan iz avekgegangen.

un tsvishen di iberforen vos Yonatan hot gevolt aribergein tsu der vach fun di Peleshetim, iz geven a shpּits feldz fun der zeit un a shpּits feldz fun der ander zeit, un der nomen fun einem iz geven Botzetz, un der nomen fun anderen Seneh. ein shpּits oifgeshtelt fun tsafón akegen Michmas, un einer fun dorem akegen Geva.

un Yehonatan hot gezogt tsu dem yung, zain vafntreger: kum un lomir aribergein tsu der vach fun di dozike umbashnitene. efsher vet Hashem ton far undz; vorem bai Hashem iz kein opּhalt nishto tsu helfen mit fil [mentshn] oder mit vintsik. hot zain vafntreger tsu im gezogt: tu alts vos in dain hartsen; farker zich; ze, ich bin mit dir vi noch dain hartsen. hot Yonatan gezogt: ot geyen mir ariber tsu di mentshen, un mir velen zich bavaizen tsu zei; oib zei velen zogen tsu undz azoi: hart ois biz mir kumen-tsu tsu ich, velen mir shtein oif undzer ort, un velen nisht aroifgein tsu zei; 10 oib ober zei velen zogen azoi: kumt aroifblikendik tsu undz, velen mir aroifgein, vorem Hashem hot zei gegeben in undzer hant. un dos vet undz zain der tseichen.

11 hoben zei zich beide bavizen tsu der vach fun di Peleshetim, un di Peleshetim hoben gezogt: on kumen di Avarim arois fun di lecher vos zei hoben zich dorten bahalten. 12 un di mentshen fun der vach hoben zich opּgerufen tsu Yonatan un zain vafntreger, un hoben gezogt: kumt aroifblikendik tsu undz, un mir velen ich epes tsu visen ton. hot Yonatan gezogt tsu zain vafntreger: kum aroifblikendik noch mir, vorem Hashem hot zei gegeben in der hant fun Yisroel.

13 un Yonatan hot aroifgekletert oif zaine hent un oif zaine fis, un zain vafntreger noch im. un zei zainen gefalen far Yonatanen, un zain vafntreger hot geteit hinter im. 14 un der ershter shlak vos Yonatan un zain vafntreger hoben geshlogen, iz geven arum tsvantsik man, in arum a halber beit fun an aker feld. 15 iz gevoren a tsiterenish in lager oifen feld, un tsvishen gantsen folk; di vach un di farvister, afile zei hoben getsitert; un di erd hot zich getreislt, un es iz gevoren a G‑ts tsiterenish.

16 un di vechter fun Shaulen in gevet-Binyamin hoben a kuk geton, ersht di machne tsekricht un geit ahin un aher. 17 hot Shaul gezogt tsu dem folk vos mit im: tseilt akorsht noch, un zet ver iz avekgegangen fun undz. hoben zei nochgetseilt, ersht Yonatan un zain vafntreger zainen nishto. 18 hot Shaul gezogt tsu Achiyahen: genen dem orn fun HaElokim; vorem der orn fun HaElokim iz geven in yenem tog mit di kinder fun Yisroel.

19 un es iz geven, beis Shaul hot geredt mit dem koyen, iz der tuml vos in lager fun di Peleshetim gevoren alts greser un greser. hot Shaul gezogt tsum koyen: tsi tsurik dain hant. 20 un Shaul un dos gantse folk vos mit im hoben zich ingezamlt, un zei zainen gekumen tsu der milchome, ersht einems shverd iz kegen anderen – zeyer a groise mehume.

21 un di Avarim vos zainen geven mit di Peleshetim azoi vi nechten-eyernechten, di vos zainen aroifgekumen mit zei in lager rund arum, zei oich zainen tsugeshtanen tsu di Yisroel vos mit Shaulen un Yonatanen. 22 un ale mener fun Yisroel vos hoben zich bahalten in dem geberg fun Ephrayim, hoben gehert az di Peleshetim zainen antlofen, un zei oich hoben zei nochgeiogt in der milchome. 23 un Hashem hot geholfen Yisroel in yenem tog. un di milchome iz avek biz ariber beit-Aven.

24 un di mener fun Yisroel zainen geven farklemt in yenem tog, ober Shaul hot bashvoren dos folk, azoi tsu zogen: farsholten der mentsh vos vet esen shpּaiz bizen ovent, ven ich vel zich hoben noikem geven on maine faint! un dos gantse folk hot nisht farzucht kein shpּaiz.

25 un dos gantse folk iz gekumen in vald; un honik iz geven oifen feld. 26 un vi dos folk iz gekumen in vald, ersht a rinung fun honik, ober keiner hot nisht tsugerirt zain hant tsu zain moil, vorem dos folk hot moire gehat far der shvue. 27 ober Yonatan hot nisht gehert vi zain foter hot bashvoren dos folk, un er hot oisgeshtrekt dem shpּits fun dem shteken vos in zain hant, un hot im eingetunkt in dem honiksot, un tsugekert zain hant tsu zain moil, un zaine oigen hoben oifgeluchten. 28 hot zich opּgerufen a man fun folk, un hot gezogt: bashvoren hot dain foter bashvoren dos folk, azoi tsu zogen: farsholten der mentsh vos vet haint esen shpּaiz! derum iz dos folk farchlsht. 29 hot Yonatan gezogt: farumglikt hot main foter dos land; zet, ich bet ich, vi maine oigen hoben oifgeluchten, vail ich hob farzucht a bisel fun dem doziken honik. 30 haint vi shoin az esen volt gegesen haint dos folk fun dem roib fun zaine faint vos er hot gefunen? tsi volt nisht atsund der shlak tsvishen di Peleshetim geven noch greser?

31 un zei hoben geshlogen in yenem tog tsvishen di Peleshetim fun Michmas biz Ayalon, un dos folk iz gevoren zeyer farchlsht. 32 un dos folk hot zich a loz geton tsum roib, un zei hoben genumen shof un rinder un yunge rinder, un hoben geshochten oif der erd, un dos folk hot gegesen miten blut.

33 hot men ongezogt Shaulen, azoi tsu zogen: ze. dos folk zindikt tsu Hashem, tsu esen miten blut. hot er gezogt: ir hot gefelsht; kaiklt-tsu akorsht tsu mir a groisen shtein. 34 un Shaul hot gezogt: tseshpreit zich tsvishen folk, un ir zolt zogen tsu zei: genent tsu mir itlecher zain oks, un itlecher zain Shaaphs,o un ir zolt shechten do un esen, un ir zolt nisht zindiken tsu Hashem, tsu esen miten blut. hot dos gantse folk genent itlecher zain oks mit zain hant yene nacht; un zei hoben dorten geshochten. 35 un Shaul hot geboit a mizbeyech tsu Hashem. dos iz geven der ershter mizbeyech vos er hot geboit tsu Hashem.

36 un Shaul hot gezogt: lomir aropnideren noch di Peleshetim bai nacht, un roiben tsvishen zei bizen licht fun frimorgen, un lomir nisht iberlozen fun zei a man. hoben zei gezogt: alts vos iz gut in daine oigen, tu. hot der koyen gezogt: lomir genenen aher tsu HaElokim. 37 un Shaul hot gefregt bai Elokim: zol ich aropnideren noch di Peleshetim? vestu zei geben in der hant fun Yisroel? ober er hot im nisht geentfert in yenem tog. 38 hot Shaul gezogt: genent aher, ale farshteyer fun folk, un vert gevor un zet, durch vos iz geshen di dozike zind haint? 39 vorem azoi vi es lebt Hashem vos helft Yisroel, afile ven dos iz in main zun Yonatanen, az shtarben muz er shtarben! ober keiner fun gantsen folk hot im nisht geentfert. 40 hot er gezogt tsu gants Yisroel: ir vet zain oif ein zeit, un ich un main zun Yonatan velen zain oif der ander zeit. hot dos folk gezogt tsu Shaulen: vos iz gut in daine oigen, tu. 41 hot Shaul gezogt tsu Hashem dem Elochei Yisroel: gib di richtikeit. zainen farnumen gevoren Yonatan un Shaul, un dos folk iz arois. 42 hot Shaul gezogt: vorft tsvishen mir un tsvishen main zun Yonatan; un Yonatan iz farnumen gevoren. 43 hot Shaul gezogt tsu Yonatanen: dertseil mir vos du host geton. hot im Yonatan dertseilt un hot gezogt: farzuchen hob ich farzucht miten shpּits fun dem shteken vos in main hant a bisel honik. ot bin ich; lomich shtarben. 44 hot Shaul gezogt: zol Elokim ton azoi un noch mer, az shtarben muztu shtarben, Yonatan! 45 hot dos folk gezogt tsu Shaulen: zol Yonatan shtarben, der vos hot oifgeton di dozike groise yeshue in Yisroel? cholile! azoi vi Hashem lebt, oib a Har fun zain kop vet falen tsu der erd! vorem mit Elokim hot er dos oifgeton haintiken tog. un dos folk hot oisgeleizt Yonatanen, un er iz nisht geshtorben.

46 un Shaul iz avek fun hinter di Peleshetim, un di Peleshetim zainen gegangen tsu zeyer ort.

47 un Shaul hot farnumen di meluche iber Yisroel, un er hot milchome gehalten rund arum mit ale zeyere faint, mit Moav, un mit di kinder fun Ammon, un mit Edom, un mit di Molechim fun Tzovah, un mit di Peleshetim; un umetum vi er flegt zich keren, flegt er zei onton shlechts. 48 un er hot oifgeton heldishkeit, un hot geshlogen Amalek, un matsl geven Yisroel fun der hant fun zain roiber.

49 un Shauls zin zainen geven Yonatan, un Yishvi, un Malki-Shua; un di nemen fun zaine tsvei techter zainen geven: der nomen fun der elterer, Merav, un der nomen fun der klenerer Michal. 50 un der nomen fun Shauls vaib iz geven Achinoam di tochter fun Achimaatzen; un der nomen fun zain cheil-lider Avner der zun fun Ner, Shauls feter. 51 i Kish der foter fun Shaulen, i Ner der foter fun Avneren, iz geven a zun fun Avielen.

52 un di milchome oif di Peleshetim iz geven shtark ale teg fun Shaulen. un vi Shaul flegt zen emets a man a giber, oder emets a heldishen yung, azoi hot er im tsugenumen tsu zich.

טו

un Shmuel hot gezogt tsu Shaulen: mich hot Hashem geshikt dich tsu zalben far a melech iber zain folk iber Yisroel; derum her atsund tsu dem kol fun di verter fun Hashem. azoi hot gezogt Hashem tesboֿot. ich gedenk vos Amalek hot geton tsu Yisroel, vi er hot zich im geshtelt in veg bai zain aroifgein fun Mitsrayim. atsund gei un zolst shlogen Amalek; un ir zolt farvisten alts vos er hot, un zolst zich nisht derbarimen oif im, un zolst teiten fun a man biz a froi, fun a kind biz a zoigediken, fun an oks biz a Shaaphs,p fun a kemel biz an eizl.

hot Shaul tsunoifgerufen dos folk, un er hot zei ibergetseilt in Telaim, tsvei hundert toizent fusgeyer, un Tzoan toizent man fun Yehudah. un Shaul iz gekumen tsu der shtot fun Amalek, un er hot milchome gehalten in tal. un Shaul hot gezogt tsum Keni: kumt geit avek, nidert arop fun tsvishen Amalek, kedei ich zol dich nisht umbrengen mit im; un du host doch geton chesed mit ale kinder fun Yisroel bai zeyer aroifgein fun Mitsrayim. hot der Keni opּgetreten fun tsvishen Amalek.

un Shaul hot geshlogen Amalek fun Chavilah vi du kumst kein Shur vos far Mitsrayim. un er hot gechapt Agag dem melech fun Amalek a lebediken, un dos gantse folk hot er farvist miten sharf fun shverd. ober Shaul un dos folk hoben geshlogen Agagen, un di beste fun di shof un di rinder – di tsveitgeborene, un di lemer, un dos gantse guts, un zei hoben nisht gevolt zei farvisten. nor al dos nishtvertike un tsekrocheneq fich, dos hoben zei farvist.

10 iz dos vort fun Hashem geven tsu Shmuelen, azoi tsu zogen: 11 ich hob charote vos ich hob gemacht Shaulen far a melech, vorem er hot zich opgekert fun hinter mir, un maine verter hot er nisht mekaiem geven. hot Shmuelen geergert, un er hot geshrien tsu Hashem a gantse nacht. 12 un Shmuel hot zich gefedert in der peire tsu bagegenen Shaulen. iz ongezogt gevoren Shmuelen, azoi tsu zogen: Shaul iz gekumen kein Carmel, un ze, er hot zich oifgeshtelt an ondenk, un hot zich oisgedreit, un iz avek un hot aropּgenidert kein Gilgal. 13 iz Shmuel gekumen tsu Shaulen, un Shaul hot tsu im gezogt: gebentsht zolstu zain fun Hashem! ich hob mekaiem geven dos vort fun Hashem. 14 hot Shmuel gezogt: un vos iz der doziker kol fun di shof in maine oieren, un der kol fun di rinder vos ich her? 15 hot Shaul gezogt: fun Amalek hot men zei gebracht, vorem dos folk hot geshoint di beste fun di shof un di rinder, kedei tsu shlachten tsu Hashem zain G‑t; ober dos iberike hoben mir farvist. 16 hot Shmuel gezogt tsu Shaulen: her oif, un ich vel dir zogen vos Hashem hot tsu mir geredt di nacht. hot er tsu im gezogt: red.

17 hot Shmuel tsu im gezogt: far vor, oib du bist klein in daine oigen, bistu ober der kop fun di shvotim fun Yisroel, un dich hot Hashem gezalbt far a melech iber Yisroel. 18 un Hashem hot dich geshikt oif a veg, un hot gezogt: gei un zolst farvisten di zindike, Amalek, un zolst halten milchome oif zei biz me vet zei farlenden. 19 to far vos hostu nisht tsugehert tsu dem kol fun Hashem, un host zich a loz geton tsum roib, un geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem? 20 hot Shaul gezogt tsu Shmuelen: ich hob doch tsugehert tsu dem kol fun Hashem, un bin gegangen oif dem veg vos Hashem hot mich geshikt, un hob gebracht Agag dem melech fun Amalek, un Amalek hob ich farvist. 21 ober dos folk hot genumen fun dem roib shof un rinder, dos beste fun dem Chorem, kedei tsu shlachten tsu Hashem zain G‑t in Gilgal. 22 hot Shmuel gezogt:

 

bagert den Hashem brandopּfer un shlachtopּfer

vi tsuheren tsu dem kol fun Hashem?

ze, tsuheren iz beser fun shlachtopּfer.

tsu gehorchen – fun fets fun viders;

23 vorem zind fun kishef iz vidershpenikeit,

un getsndinst un trofim iz ingeshport zain.

vail du host farachtr dos vort fun Hashem,

azoi hot er dich faracht fun tsu zain a melech.

 

24 hot Shaul gezogt tsu Shmuel: ich hob gezindikt: ich hob ibergetreten dos bafel fun Hashem un daine verter, vail ich hob moire gehat faran folk, un hob zich tsugehert tsu zeyer kol. 25 un atsund, fargib, ich bet dich, main zind, un ker zich um mit mir, un ich vel zich buken tsu Hashem.

26 hot Shmuel gezogt tsu Shaulen: ich vel zich nisht umkeren mit dir, vorem du host farachts dos vort fun Hashem, un Hashem hot dich faracht fun tsu zain a melech iber Yisroel.

27 un vi Shmuel hot zich umgedreit avektsugein, azoi hot [Shaul] ongenumen dem breg fun zain mantl, un er hot zich opgerisen. 28 hot Shmuel tsu im gezogt: Hashem hot haint opgerisen fun dir di meluche fun Yisroel, un hot zi avekgegeben tsu an anderen vos iz beser fun dir. 29 un der eibiker fun Yisroel zogt oich nisht ligen, un hot nisht charote; vorem nisht a mentsh iz er, charote tsu hoben.

30 hot er gezogt: ich hob gezindikt, ober atsund, tu mir, ich bet dich, dem koved far di eltste fun main folk un far Yisroel, un ker zich um mit mir, un ich vel zich buken tsu Hashem zain G‑t.

31 hot Shmuel zich umgekert noch Shaulen, un Shaul hot zich gebukt tsu Hashem.

32 un Shmuel hot gezogt: macht genenen tsu mir Agag dem melech fun Amalek. iz Agag tsugegangen tsu im in keiten. un Agag hot gezogt: far vor, di biterkeit fun toit iz gekumen.

33 hot Shmuel gezogt: azoi vi dain shverd hot vaiber on kinder gelozt, zol tsvishen vaiber dain muter on kinder blaiben. un Shmuel hot tsehakt Agagen far Hashem in Gilgal.

34 un Shmuel iz avekgegangen kein Ramah, un Shaul iz aroifgegangen tsu zain hoiz in gevet-Shaul. 35 un Shmuel hot mer nisht gezen Shaulen biz dem tog fun zain toit,t vorem Shmuel hot getroiert vegen Shaulen; un Hashem hot charote gehat vos er hot gemacht Shaulen far a melech iber Yisroel.

טז

un Hashem hot gezogt tsu Shmuelen: biz vanen vestu troieren vegen Shaulen, az ich hob im faracht fun tsu kinigen iber Yisroel? fil on dain haren mit eil, un kum ich vel dich shiken tsu Yishaien fun Beit-Lechem, vorem ich hob mir gezen a melech tsvishen zaine zin. hot Shmuel gezogt: vi ken ich gein? az Shaul vet heren, vet er mich hergen. hot Hashem gezogt: a yunge ku vestu nemen mit zich, un vest zogen: tsu shlachten tsu Hashem bin ich gekumen. un vest farrufen Yishaien tsum shlachtopּfer, un ich vel dich lozen visen vos du zolst ton; un vest mir zalben dem vos ich vel dir zogen.

hot Shmuel geton vos Hashem hot geheisen, un er iz gekumen kein Beit-Lechem. un di eltste fun shtot hoben geailt im antkegen, un gezogt: frid tsu dain kumen! hot er gezogt: frid! tsu shlachten tsu Hashem bin ich gekumen. heilikt ich, un ir vet kumen mit mir tsum shlachtopּfer. un er hot geheisen Yishaien un zaine zin zich heiliken, un hot zei farrufen tsum shlachtopּfer.

un es iz geven, vi zei zainen gekumen, azoi hot er derzen Eliaven, un er hot gezogt: far vor, antkegen Hashem iz zain gezalbter. hot Hashem gezogt tsu Shmuelen: zolst nisht kuken oif zain oiszen, un oif zain hoichen vuks, vorem ich vil im nisht; vorem es iz nisht vi der mentsh zet; vail der mentsh zet nochen onblik, ober Hashem zet nochen hartsen. hot Yishai gerufen Avinadaven, un hot im farbaigefirt far Shmuelen, ober er hot gezogt: oich dem doziken hot Hashem nisht oisderveilt. hot Yishai farbaigefirt Shammahen, ober er hot gezogt: oich dem doziken hot Hashem nisht oisderveilt. 10 azoi hot Yishai farbaigefirt ziben fun zaine zin far Shmuelen, un Shmuel hot gezogt tsu Yishaien: Hashem hot nisht oisderveilt di dozike. 11 un Shmuel hot gezogt tsu Yishaien: geendikt di yungen? hot er gezogt: es iz noch gebliben der klenster; un ot iz er a pastuch bai di shof. hot Shmuel gezogt tsu Yishaien: shik un breng im; vorem mir velen zich nisht zetsen, biz er kumt aher. 12 hot er geshikt un im gebracht. un er iz geven a geroitlter, mit sheine oigen un a fainem oiszen. un Hashem hot gezogt: shtei oif, zalb im, vorem er iz dos. 13 hot Shmuel genumen dem haren mit eil, un hot im gezalbt in miten zaine brider. un der Gaist fun Hashem iz gekumen oif Doviden fun yenem tog on un vaiter. un Shmuel iz oifgeshtanen, un iz avekgegangen kein Ramah.

14 un der Gaist fun Hashem hot zich opgeton fun Shaulen un im hot geshroken a beizer Gaist fun Hashem. 15 hoben Shauls knecht tsu im gezogt: ze nor: a beizer Gaist fun Elokim shrekt dich. 16 zol akorsht undzer Har heisen daine knecht vos far dir, zei zolen oifzuchen a man vos ken shpּiln oif a harf; un es vet zain, vi der beizer Gaist fun Elokim iz oif dir, azoi vet er shpּiln mit zain hant, un dir vet beser veren. 17 hot Shaul gezogt tsu zaine knecht: zet akorsht far mir a man vos shpּilt gut, un ir zolt im brengen tsu mir. 18 hot zich opּgerufen einer fun di yungen, un hot gezogt: ot hob ich gezen a zun bai Yishaien fun Beit-Lechem, vos ken shpּiln, un iz a heldisher giber un a mentsh fun milchome, un farshteit a zach, un iz a mentsh mit a geshtalt, un Hashem iz mit im.

19 hot Shaul geshikt shluchim tsu Yishaien, un ongezogt: shik tsu mir dain zun Doviden vos bai di shof. 20 hot Yishai genumen an eizl mit broit un a logl vain, un ein tsignbekl, un geshikt durch der hant fun zain zun Doviden tsu Shaulen. 21 un Dovid iz gekumen tsu Shaulen, un iz geshtanen far im; un er hot im zeyer lib gekrigen, un er iz im gevoren a vafntreger. 22 un Shaul hot geshikt tsu Yishaien, azoi tsu zogen: zol, ich bet dich, Dovid shtein far mir, vorem er hot gefunen Chen in maine oigen.

23 un es iz geven, vi der [beizer] Gaist fun Elokim iz geven oif Shaulen, azoi flegt Dovid nemen di harf un shpּiln mit zain hant, un Shaulen flegt opּgein, un im flegt beser veren, un der beizer Gaist flegt zich opton fun im.

יז

un di Peleshetim hoben ingezamlt zeyere machnus oif milchome. un zei hoben zich ingezamlt in socho vos gehert tsu Yehudah, un hoben gelagert tsvishen socho un tsvishen Azekah in efs-damim.

un Shaul un di mener fun Yisroel hoben zich ingezamlt un hoben gelagert in tal Elah; un zei hoben ongericht a milchome akegen di Peleshetim. un di Peleshetim zainen geshtanen oifen barg fun der zeit, un di Yisroel zainen geshtanen oifen barg fun der ander zeit, mit dem tal tsvishen zei. iz aroisgegangen der tsvishnman fun dem lager fun di Peleshetim miten nomen Golyat fun Gat, vos zain heich iz geven zeks ilen un a shpּan. un a kupּerner kiver iz geven oif zain kop, un in a shild fun shupen iz er geven ongeton, un di vog fun dem shild iz geven finf toizent shekl kuper. un kuperne blechen zainen geven oif zaine fis, un a kuperne pּike tsvishen zaine akslen. un der holts fun zain shpּiz iz geven vi der shtang fun a veber, un der kling fun zain shpּiz iz geven zeks hundert shekl aizen. un der shildtreger iz gegangen im forois.

un er hot zich avekgeshtelt, un hot gerufen tsu di reyen fun Yisroel, un hot tsu zei gezogt: noch vos geit ir arois onrichten a milchome? bin ich den nisht der Pelishtim, un ir knecht bai Shaulen? kleibt ich ois a man, un zol er aropnideren tsu mir. oib er vet kenen milchome halten mit mir, un vet mich dershlogen, velen mir zain knecht tsu ich; un oib ich vel im baikumen, un vel im dershlogen vet ir zain knecht tsu undz, un vet undz dinen.

10 un der Pelishtim hot gezogt: ich shpּot fun di reyen fun Yisroel haintiken tog; git mir a man un lomir milchome halten mit anander.

11 un Shaul un gants Yisroel hoben gehert di dozike verter fun dem Pelishtim, un zei hoben zich dershroken, un hoben zeyer moire gehat.

12 un Dovid iz geven der zun fun yenem efroter man fun Beit-Lechem-Yehudah, vos zain nomen iz geven Yishai; un er hot gehat acht zin. un der man iz in di teg fun Shaulen geven a zoken vos kumt tsvishen lait. 13 un di drai eltere zin fun Yishaien zainen gegangen noch Shaulen in der milchome; un di nemen fun zaine drai zin vos zainen gegangen in der milchome, zainen geven: Eliav der bechor, un der tsveiter fun im Avinadav, un der driter Shammah. 14 un Dovid iz geven der klenster; un di drai gresere zainen gegangen noch Shaulen. 15 un Dovid flegt gein un zich umkeren fun Shaulen tsu fiteren di shof fun zain foter in Beit-Lechem.

16 un der Pelishtim hot genent peire un shpּet, un hot zich geshtelt fertsik teg nochanand.

17 un Yishai hot gezogt tsu zain zun Doviden: nem akorsht far daine brider an eife fun di dozike gebrente zangen, un di dozike Tzoan broiten, un loif dermit ariber in lager tsu daine brider.

18 un di dozike Tzoan kez zolstu brengen tsu dem hoiptman fun dem toizent; un zolst fregen daine brider oif frid, un nemen fun zei a tseichen.

19 un Shaul un zei un ale mener fun Yisroel zainen geven in tal Elah, in milchome mit di Peleshetim.

20 hot zich Dovid gefedert in der peire, un er hot ibergelozt di shof oif a Shomer, un er hot genumen un iz gegangen azoi vi Yishai hot im bafoilen, un er iz ongekumen in lagerring, ven der cheil vos iz aroisgegangen in shlacht, hot geshalt oif milchome. 21 un Yisroel un di Peleshetim hoben zich oisgeshtelt a rei kegen a rei. 22 hot Dovid ibergelozt di zachen fun zich oif der hant fun dem Shomer fun di zachen, un er iz gelofen tsum shlachtfeld; un er iz gekumen un hot gefregt zaine brider oif frid.

23 vi er redt mit zei, ersht der tsvishnman vos zain nomen iz geven Golyat der Pelishtim fun Gat, kumt aroifblikendik fun di reyen fun di Peleshetim, un er hot geredt azoi vi yene reid; un Dovid hot gehert.

24 un ale mener fun Yisroel, vi zei hoben derzen dem man, azoi zainen zei antlofen far im, un hoben zeyer moire gehat. 25 un di mener fun Yisroel hoben gezogt: hot ir gezen dem doziken man vos kumt aroifblikendik? vorem tsu lesteren Yisroel kumt er aroifblikendik; un es vet zain, der man vos vet im dershlogen, vet im der melech meashir zain mit a grois eshires, un vet im geben zain tochter, un zain foters hoiz vet er machen frai in Yisroel.

26 hot Dovid gezogt tsu di mentshen vos zainen geshtanen leben im, azoi tsu zogen: vos vet geton veren tsu dem man vos vet dershlogen yenem Pelishtim, un vet opton di shand fun Yisroel? vorem ver iz der doziker umbashnitineru Pelishtim, az er zol lesteren di reyen fun Elokim cheim? 27 hot dos folk im gezogt azoi vi dos dozike gereid, azoi tsu zogen: azoi vet geton veren tsu dem man vos vet im dershlogen.

28 hot Eliav, zain elterer bruder, gehert vi er redt tsu di mentshen, un der tsoren fun Eliaven hot gegrimt oif Doviden, un er hot gezogt: tsu vos gor hostu aropּgenidert, un oif vemen hostu ibergelozt yene bisel shof in midbar? ich ken dain mutvilikeit, un di shlechtikeit fun dain hartsen, az kedei tsutsukuken di milchome hostu aropּgenidert. 29 hot Dovid gezogt: vos hob ich atsund geton? es iz doch nor a gereid.

30 un er hot zich opּgedreit fun im tsu an anderen, un hot gefregt di eigene zach, un dos folk hot im geentfert azoi vi dos frierdike gereid.

31 zainen gehert gevoren di verter vos Dovid hot geredt, un me hot dertseilt far Shaulen, un er hot im gelozt brengen tsu zich. 32 un Dovid hot gezogt tsu Shaulen: zol kein mentshns harts nisht aropfalen iber im; dain knecht vet gein, un vet milchome halten mit dem doziken Pelishtim. 33 hot Shaul gezogt tsu Doviden: kenst nisht gein oif dem doziken Pelishtim, milchome tsu halten mit im, vorem du bist a yingel, un er iz a man fun milchome fun zain yugnt on. 34 hot Dovid gezogt tsu Shaulen: dain knecht iz geven a pastuch far zain foter bai di shof, un az a laib iz gekumen, oder a Beor, un hot avekgetrogen a Shaaphsv fun der stade, 35 bin ich aroisgegangen noch im, un hob im geshlogen, un hob aroisgerisen fun zain moil; un az er hot zich geshtelt akegen mir, hob ich im ongenumen baim bord, un hob im dershlogen un im geteit. 36 i dem laib i dem Beor hot dain knecht dershlogen; un der doziker umbashnitiner Pelishtim vet zain vi einer fun zei. vail er hot gelestert di reyen fun dem lebediken Elokim.

37 un Dovid hot gezogt: Hashem vos hot mich matsl geven fun der hant fun laib, un fun der hant fun Beor, er vet mich matsl zain fun der hant fun dem doziken Pelishtim. hot Shaul gezogt tsu Doviden: gei, un zol Hashem zain mit dir.

38 un Shaul hot ongeton Doviden zaine kleider, un er hot aroifgeton a kupּernem kiver oif zain kop, un im ongeton a shild. 39 un Dovid hot ongegurt zain shverd iber zaine kleider, un zich gematert tsu gein, vail er iz nisht geven tsugevoint. hot Dovid gezogt tsu Shaulen: ich ken nisht gein in di dozike, vail ich bin nisht tsugevoint. un Dovid hot zei oisgeton fun zich. 40 un er hot genumen zain shteken in zain hant, un hot zich oisgekliben finf glate shteiner fun dem bach, un araingeton in dem pּastuchzekl vos er hot gehat, in dem baitl; un zain shleiderer iz geven in zain hant; un er hot genent tsu dem Pelishtim.

41 un der Pelishtim iz gegangen alts nenter tsu Doviden un der man vos trogt dem shild, im forois. 42 un der Pelishtim hot a kuk geton un hot derzen Doviden, un hot im farachtw, vorem er iz geven a yingel, un geroitlt, oich shein oifen ponem. 43 un der Pelishtim hot gezogt tsu Doviden: tsi a hunt bin ich, vos du kumst tsu mir mit shtekens? un der Pelishtim hot gesholten Doviden bai zain G‑t. 44 un der Pelishtim hot gezogt tsu Doviden: kum tsu mir, un ich vel geben dain fleish tsum foigel fun himel un tsu der chaye fun feld. 45 hot Dovid gezogt tsu dem Pelishtim: du kumst tsu mir mit a shverd un mit a shpּiz un mit a pּike, un ich kum tsu dir in dem nomen fun Hashem tesboֿot, dem Hashem fun di reyen fun Yisroel vos du host gelestert. 46 haintiken tog vet dich Hashem iberentferen un ich vel dich dershlogen, un vel aropnemen dain kop fun dir; un ich vel geben di pegorim fun der machne fun di Peleshetim haintiken tog tsum foigel fun himel un tsu der chaye fun der erd; un di gantse erd vet visen, az faran Elokim bai Yisroel. 47 un di dozike gantse inzamlung vet visen az nisht mit a shverd un mit a shpּiz helft Hashem; vorem di milchome iz yehihs, un er vet ich geben in undzer hant.

48 un es iz geven, vi der Pelishtim iz oifgeshtanen un iz gegangen un hot genent antkegen Doviden, azoi hot Dovid geailt, un iz gelofen tsum shlachtfeld antkegen dem Pelishtim. 49 un Dovid hot araingeshtekt zain hant in zekl, un hot aroisgenumen fun dorten a shtein, un a shlaider geton, un getrofen dem Pelishtim in zain shteren. un der shtein iz araingezunken in zain shteren, un er iz gefalen oif zain ponem tsu der erd.

50 azoi hot Dovid ibergeshtarkt dem Pelishtim mit a shlaiderer un mit a shtein, un getrofen dem Pelishtim, un im geteit; un kein shverd iz nisht geven in Dovids hant.

51 un Dovid iz tsugelofen, un hot zich geshtelt iber dem Pelishtim, un hot ongenumen zain shverd, un zi aroisgetsoigen fun ir sheid, un im geteit; un er hot opgeshnitenx mit ir zain kop. un di Peleshetim hoben gezen az zeyer giber iz toit, un zei zainen antlofen. 52 un di mener fun Yisroel un Yehudah zainen oifgeshtanen un hoben geshalt, un nochgeiogt di Peleshetim biz du kumst kein gai, un biz di toieren fun Ekron. un es zainen gefalen dershlogene fun di Peleshetim oif dem veg fun Shaarayim, un biz Gat, un biz Ekron. 53 un di kinder fun Yisroel hoben zich umgekert fun nochyogen di Peleshetim, un zei hoben oisgeroibt zeyer lager.

54 un Dovid hot genumen dem kop fun dem Pelishtim, un hot im gebracht kein Yerusholayim, un zaine vafen hot er ahingeton in zain getselt.

55 un az Shaul hot gezen Doviden aroisgein akegen dem Pelishtim, hot er gezogt tsu Avner dem cheil-lider: vemes zun iz der doziker bechur, Avner? hot Avner gezogt: azoi vi dain zel lebt, melech, oib ich veis! 56 hot der melech gezogt: freg du zich noch vemes zun der yung iz.

57 un vi Dovid hot zich umgekert fun shlogen dem Pelishtim, azoi hot im Avner genumen, un hot im gebracht far Shaulen, mit dem kop fun dem Pelishtim in zain hant. 58 hot Shaul tsu im gezogt: vemes zun bistu, bechur? hot Dovid gezogt: der zun fun dain knecht Yishaien fun Beit-Lechem.

יח

un es iz geven, vi er hot geendikt reden tsu Shaulen, azoi iz di zel fun Yehonatanen tsugebunden gevoren tsu der zel fun Doviden, un Yehonatan hot im lib gekrigen azoi vi zain eigen zel. un Shaul hot im tsugenumen in yenem tog, un hot im nisht gelozt zich umkeren tsu zain foters hoiz. un Yehonatan hot geshloseny a bris mit Doviden, vail er hot im lib gehat vi zain eigen zel. un Yehonatan hot oisgeton dem mantl vos oif zich, un hot im geshonken Doviden; oich zaine kleider, biz oif zain shverd, un biz oif zain boigen, un biz oif zain gartel.

un az Dovid iz aroisgegangen, iz, vu Shaul flegt im shiken, flegt er bagliken. un Shaul hot im oifgezetst iber di milchome-lait; un er iz voilgefelen in di oigen fun gantsen folk, un oich in di oigen fun Shauls knecht.

un es iz geven, bai zeyer onkumen, az Dovid hot zich umgekert fun shlogen dem Pelishtim, zainen aroisgegangen di vaiber fun ale shtet fun Yisroel mit gezang un tents antkegen dem melech Shaulen, mit pּoiken, mit simcha, un mit tsimblen. un di vaiber di shpּilerins hoben gezungen un gezogt:

 

Shaul hot geshlogen in zaine toiznten,

un Dovid in zaine tsentoiznten.

 

hot Shaulen zeyer gebrent, un dos dozike gereid iz geven shlecht in zaine oigen, un er hot gezogt: Doviden hoben zei gegeben di tsentoiznten, un mir hoben zei gegeben di toiznten, un im felt noch bloiz di meluche. un Shaul hot gekukt krum oif Doviden fun yenem tog un vaiter.

10 un es iz geven oif morgen, iz a beizer Gaist fun Elokim gekumen oif Shaulen, un er hot in hoiz geredt fun zinen, un Dovid hot geshpilt mit zain hant azoi vi tog in tog, un in Shauls hant iz geven der shpּiz. 11 hot Shaul a vorf geton dem shpּiz, un er hot geklert: ich vel durchshtechen Doviden biz in vant. ober Dovid hot zich opּgedreit fun im tsvei mol.

12 un Shaul hot moire gehat far Doviden, vorem Hashem iz geven mit im, un fun Shaulen hot er zich opgeton. 13 un Shaul hot im opgeton fun zich, un im gemacht far a hoiptman fun toizent, un er iz gegangen un gekumen dem folk forois. 14 un Dovid hot baglikt in ale zaine vegen, un Hashem iz geven mit im. 15 un Shaul hot gezen az er baglikt zeyer, un er hot zich geshroken far im. 16 ober gants Yisroel un Yehudah hot lib gehat Doviden, vorem er flegt gein un kumen zei forois.

17 un Shaul hot gezogt tsu Doviden: ot iz main eltere tochter Merav; zi vel ich dir geben far a vaib, ober zei mir a heldisher yung, un fir di milchomes fun Hashem. vorem Shaul hot geklert: zol nisht main hant zain oif im, naiert di hant fun di Peleshetim zol zain oif im. 18 hot Dovid gezogt tsu Shaulen: ver bin ich? un vos iz main leben, oder main foters mishpoche in Yisroel, az ich zol veren an eidem baim melech?

19 ober es iz geven, beis me hot gezolt geben Merav di tochter fun Shaulen tsu Doviden, iz zi avekgegeben gevoren tsu Adrielen fun Machlah far a vaib.

20 un Michal di tochter fun Shaulen hot lib gehat Doviden; hot men dertseilt Shaulen, un di zach iz voilgefelen in zaine oigen. 21 un Shaul hot geklert: ich vil zi im geben, kedei zi zol im zain far a shtroichlung, un di hant fun di Peleshetim zol zain oif im. un Shaul hot gezogt tsu Doviden: vest haint veren main eidem mit der tsveiter.

22 un Shaul hot bafoilen zaine knecht: redt tsu Doviden shtilerheit, azoi tsu zogen: ze, der melech vil dich, un ale zaine knecht hoben dich lib, to ver atsund dem melech's eidem.

23 hoben Shauls knecht geredt in di oieren fun Doviden di dozike verter. un Dovid hot gezogt: gring in eyere oigen tsu veren dem melech's eidem, az ich bin an oreman un gringgeshatst?

24 hoben di knecht fun Shaulen im dertseilt, azoi tsu zogen: azoi vi di dozike verter hot Dovid geredt. 25 hot Shaul gezogt: azoi zolt ir zogen tsu Doviden: der melech vil nisht kein Noden, naiert hundert forhoiten fun di Peleshetim, zich noikem tsu zain on dem melech's faint. un Shaul hot gerechnt tsu machen falen Doviden durch der hant fun di Peleshetim.

26 hoben zaine knecht dertseilt Doviden di dozike verter, un di zach iz voilgefelen in di oigen fun Doviden, tsu veren dem melech's eidem. un di teg zainen noch tsu mol nisht derfilt gevoren, 27 iz Dovid oifgeshtanen un iz avekgegangen, er mit zaine mentshen, un er hot geshlogen fun di Peleshetim tsvei hundert man. un Dovid hot gebracht zeyere forhoiten, un me hot zei ibergegeben farful tsum melech, kedei er zol veren dem melech's eidem. un Shaul hot im gegeben zain tochter Michalen far a vaib.

28 un Shaul hot gezen un forshtanen az Hashem iz mit Doviden. un Michal di tochter fun Shaulen hot im lib gehat. 29 un Shaul hot noch mer moire gekrigen far Doviden. un Shaul iz geven Doviden a soine ale teg.

30 un di haren fun di Peleshetim flegen aroisgein; un es iz geven, ven nor zei zainen aroisgegangen, hot Dovid baglikt mer fun ale knecht fun Shaulen, un zain nomen iz geven zeyer geacht.

יט

un Shaul hot geredt tsu Yonatan zain zun un tsu ale knecht, tsu teiten Doviden; ober Yehonatan der zun fun Shaulen hot zeyer gegart Doviden. un Yehonatan hot dertseilt Doviden, azoi tsu zogen: main foter Shaul zucht dich tsu teiten. un atsund, ich bet dich, zei opgehit in der peire, un zolst zitsen in farborgenish un zich bahalten. un ich vel aroisgein, un vel shtein leben main foter oif dem feld vos du bist dorten. un ich vel reden vegen dir tsu main foter, un az ich vel vos merken, vel ich dir zogen.

un Yehonatan hot geredt guts oif Doviden tsu zain foter Shaulen, un er hot tsu im gezogt: zol der melech nisht zindiken akegen zain knecht, akegen Doviden, vail er hot akegen dir nisht gezindikt, un vail zaine tuungen zainen geven zeyer gut far dir. un er hot genumen zain leben in zain hant, un hot geshlogen dem Pelishtim, un Hashem hot geton a groise yeshue far gants Yisroel; host es gezen, un host zich gefreit. un far vos zolstu zich farzindiken on umshuldiken blut, tsu teiten Doviden umzist?

hot Shaul tsugehert tsu dem kol fun Yehonatanen, un Shaul hot geshvoren: azoi vi Hashem lebt, oib er vet geteit veren!

un Yehonatan hot gerufen Doviden, un Yehonatan hot im dertseilt ale di dozike verter. un Yehonatan hot gebracht Doviden tsu Shaulen, un er iz geven far im azoi vi nechten-eyernechten.

un vider gevoren a milchome, un Dovid iz aroisgegangen, un hot milchome gehalten akegen di Peleshetim, un er hot geshlogen tsvishen zei a groisen shlak, un zei zainen antlofen far im.

un a beizer Gaist fun Hashem iz gekumen oif Shaulen beis er iz gezesen in zain hoiz mit zain shpּiz in zain hant; un Dovid hot geshpilt mit der hant. 10 hot Shaul gezucht durchtsushtechen Doviden miten shpּiz biz in vant, ober er hot zich aroisgemacht fun Shaulen, un er hot araingeshtochen dem shpּiz in vant. un Dovid iz antlofen un iz antrunen gevoren in yener nacht.

11 hot Shaul geshikt shluchim tsu Dovids hoiz, im tsu hiten, un im tsu teiten in der peire. ober zain vaib Michal hot ongezogt Doviden, azoi tsu zogen: oib du ratevest nisht dain nefesh di nacht, verstu morgen geteit.

12 un Michal hot aropgelozt Doviden durchen fenster, un er iz avek un iz antlofen un antrunen gevoren. 13 un Michal hot genumen dem trofim, un aroifgeleigt oifen bet, un a geshtrik fun tsignhor hot zi im geleigt tsu kopּns, un ibergedekt mit a beged. 14 un az Shaul hot geshikt shluchim tsu nemen Doviden, hot zi gezogt: er iz krank.

15 hot Shaul geshikt shluchim tsu zen Doviden, azoi tsu zogen: brengt im aroifblikendik miten bet tsu mir, im tsu teiten. 16 zainen di shluchim gekumen, ersht der trofim iz oifen bet, un dos geshtrik fun tsighor im tsukopns.

17 hot Shaul gezogt tsu Michalen: far vos hostu mich azoi opgenart, un host avekgelozt main soine, un er iz antrunen gevoren? hot Michal gezogt tsu Shaulen: er hot tsu mir gezogt: loz mich avek, noch vos zol ich dich teiten?

18 un Dovid iz antlofen un antrunen gevoren, un er iz gekumen tsu Shmuelen kein Ramah, un hot im dertseilt alts vos Shaul hot im geton. un er un Shmuel zainen gegangen un hoben zich bazetst in Nayot.

19 iz ongezogt gevoren Shaulen, azoi tsu zogen: ze, Dovid iz in Nayot in Ramah. 20 un Shaul hot geshikt shluchim tsu nemen Doviden. hoben zei gezen dos gezeml neviim neviut zogen, un Shmuel shteit geshtelt iber zei; un der Gaist fun Elokim iz geven oif di shluchim fun Shaulen, un zei oich hoben neviut gezogt.

21 hot men ongezogt Shaulen, un er hot geshikt andere shluchim. hoben zei oich neviut gezogt. hot Shaul vider geshikt drite shluchim, un zei oich hoben neviut gezogt.

22 iz er oich gegangen kein Ramah, un er iz gekumen biz der groiser grub vos in Sekhu, un hot zich nochgefregt un gezogt: vu zainen Shmuel un Dovid? hot men im gezogt: on, in Nayot in Ramah.

23 iz er avek ahin kein Nayot in Ramah, un oich oif im iz geven der Gaist fun Elokim, un er iz gegangen un geyendik neviut gezogt, biz er iz gekumen kein Nayot in Ramah. 24 un er oich hot oisgeton zaine kleider, un er oich hot neviut gezogt far Shmuelen, un iz gelegen a naketer yenem gantsen tog, un di gantse nacht. deriber zogt men: iz oich Shaul tsvishen di neviim?

כ

un Dovid iz antlofen fun Nayot in Ramah, un er iz gekumen, un hot gezogt far Yehonatanen: vos hob ich geton? un vos iz main farbrech, un vos iz main chet far dain foter, vos er zucht main leben? hot er tsu im gezogt: cholile! vest nisht shtarben. ze, main foter tut nisht a groise zach oder a kleine zach, vu er antplekt nisht main oier, un far vos zol main foter farborgen fun mir di dozike zach? es iz nisht azoi. hot Dovid vider geshvoren, un gezogt: veisen veist dain foter az ich hob gefunen Chen in daine oigen, un er klert: zol Yehonatan derfun nisht visen, kedei er zol zich nisht klemen. ober azoi vi Hashem lebt, un azoi vi dain zel lebt, az azoi vi a trit iz tsvishen mir un tsvishen toit!z hot Yehonatan gezogt tsu Doviden: vos vil dain zel, ich zol far dir ton? hot Dovid gezogt tsu Yehonatanen: ot iz morgen Rosh-chodesh, ven zitsen darf ich zitsen miten melech tsum esen; zolstu mich lozen gein, un ich vel zich bahalten in feld biz iber morgen ovent. oib nochfregen vet zich nochfregen dain foter oif mir, zolstu zogen: opּbeten hot zich opּgebeten Dovid bai mir, kedei aribertsuloifen in zain shtot Beit-Lechem, vorem di yerleche opּfershlachtung iz dorten bai der gantser mishpoche. oib er vet azoi zogen: gut! iz frid tsu dain knecht; oib ober tserenen vet er tserenen, zei visen az shlechts iz bashlosen bai im. un zolst ton chesed mit dain knecht, vorem in a bris fun Hashem hostu gebracht dain knecht mit dir; un oib in mir iz do a farbrech, teit mich du; un noch vos den zolstu mich brengen tsu dain foter? hot Yehonatan gezogt: cholile dir! vorem oib dervisen vel ich zich dervisen az bai main foter iz bashlosen, dir zol geshen beiz, tsi vel ich dos dir nisht dertseilen?

10 hot Dovid gezogt tsu Yehonatanen: ver vet mir dertseilen oib dain foter vet dir entferen hart? 11 hot Yehonatan gezogt tsu Doviden: kum, un lomir aroisgein in feld. zainen zei beide aroisgegangen in feld. 12 un Yehonatan hot gezogt tsu Doviden: bai Hashem dem Elochei Yisroel! az ich vel oisforshen main foter morgen oder iber morgen in der tsait,a ersht er iz gut tsu Doviden, tsi vel ich dentsmol nisht shiken tsu dir, un antpleken dain oier? 13 zol Hashem ton tsu Yehonatanen azoi un noch mer! oib main foter vet voil gefelen tsu brengen oif dir shlecht, vel ich antpleken dain oier un vel Dovid avekshiken, un vest gein besholem, un Hashem vet zain mit dir azoi vi er iz geven mit main foter. 14 un nisht nor ven ich leb noch – nisht nor zolstu ton mit mir a Hashem's chesed, az ich zol nisht shtarben;

15 naiert zolst nisht opshnaidenb dain chesed fun main hoiz biz eibik; nisht tsu mol ven Hashem vet farshnaiden Dovids faint biz einem fun dem gezicht fun der erd.

16 un Yehonatan hot geshlosen a bris mit dem hoiz fun Doviden: zol Hashem oifmonen fun der hant fun Dovids faint! 17 un Yehonatan hot vider bashvoren Doviden bai zain libshaft tsu im, vorem lib vi zain zel hot er im lib gehat. 18 un Yehonatan hot tsu im gezogt: morgen iz Rosh-chodesh, un du vest felen, vail dain zits vet zain leidik. 19 zolstu iber morgen tif aropnideren, un kumen tsu dem ort vos du host zich dorten farborgen in dem vochediken tog, un zitsen leben dem shtein ezel. 20 un ich vel vorfen drai failen on a zeit, azoi vi ich volt shisen in a tsil. 21 un ze, ich vel shiken dem yingel: gei, gefin di failen. oib zogen vel ich zogen tsum yingel: on zainen di failen aher tsu tsu fun dir, nem es, to kum, vorem frid iz tsu dir, un es iz gornisht, azoi vi Hashem lebt! 22 oib ober ich vel azoi zogen tsum yung: on zainen di failen ahin tsu fun dir, gei avek, vorem Hashem shikt dich avek. 23 un vegen der zach vos mir hoben geredt, ich un du, ot iz Hashem [an eides] tsvishen mir un tsvishen dir oif eibik.

24 hot Dovid zich bahalten in feld; un az es iz geven Rosh-chodesh, hot der melech zich gezetst tsum moltsait esen. 25 un der melech iz gezesen oif zain zits azoi vi ale mol, oif dem zits bai der vant; un Yehonatan iz geshtanen, un Avner iz gezesen baim zeit fun Shaulen; un Dovids ort iz geven leidik. 26 un Shaul hot gornisht geredt in yenem tog, vorem er hot geklert: a sibe iz dos; er iz nisht rein, er iz vedi umrein.

27 un es iz geven oif morgen noch Rosh-chodesh dem tsveiten tog, un Dovids ort iz geven leidik, hot Shaul gezogt tsu Yehonatan zain zun: far vos iz nisht gekumen der zun fun Yishaien i nechten i haint tsum moltsait? 28 hot Yehonatan geentfert Shaulen: opּbeten hot zich opּgebeten Dovid bai mir kein Beit-Lechem; 29 un er hot gezogt: loz mich gein, ich bet dich, vorem an opּfershlachtung fun der mishpoche iz bai undz in shtot, un main bruder, er hot mir bafoilen; un atsund, oib ich hob gefunen chein in daine oigen, lomich, ich bet dich, zich ariberchapּn, un zen maine brider. deriber iz er nisht gekumen tsum melech's tish. 30 hot gegrimt der tsoren fun Shaulen oif Yehonatanen, un er hot tsu im gezogt: du zun fun farkerter vidershpenikeit, veis ich den nisht, az du host oisderveilt dem zun fun Yishaien, tsu dain shand un tsu der shand fun dain muters naketkeit? 31 vorem kl-zmen der zun fun Yishaien lebt oif der erd, vest du un dain meluche nisht hoben kein bashtand. un atsund, shik un nem im tsu mir, vorem toit kumt im. 32 hot Yehonatan geentfert zain foter Shaulen, un hot tsu im gezogt: far vos zol er geteit veren? vos hot er geton?

33 hot Shaul a vorf geton oif im dem shpּiz, im tsu trefen; un Yehonatan hot forshtanen, az dos iz bashlosen bai zain foter tsu teiten Doviden.

34 iz Yehonatan oifgeshtanen fun tish in grimtsoren, un er hot dem tsveiten tog fun choidesh nisht gegesen kein shpּaiz, vail er hot zich geklemt vegen Doviden, un vail zain foter hot im farshemt. 35 un es iz geven in der peire, iz Yehonatan aroisgegangen in feld, tsu der tsait vos iz geven opgemacht mit Doviden, un a klein yingel iz geven mit im. 36 un er hot gezogt tsu zain yingel: loif, gefin akorsht di failen vos ich vorf. iz der yingel gelofen, un er hot gevorfen a fail im aribertsoiogen. 37 un vi der yingel iz tsugekumen tsu dem ort fun der fail vos Yehonatan hot gevorfen, azoi hot Yehonatan nochgerufen dem yingel, un gezogt: di fail iz doch ahin tsu fun dir. 38 un Yehonatan hot nochgerufen dem yingel: gicher, eil zich, zolst zich nisht opּshtelen. un Yehonatans yingel hot oifgekliben di failen, un iz gekumen tsu zain Har.

39 un der yingel hot fun gornisht gevust, nor Yehonatan un Dovid hoben gevust fun der zach. 40 hot Yehonatan gegeben zain vafen tsu zain yingel, un hot tsu im gezogt: gei, breng zei in shtot.

41 vi der yingel iz avekgegangen, azoi iz Dovid oifgeshtanen fun dorem-zeit, un er iz gefalen oif zain ponem tsu der erd, un hot zich gebukt drai mol. un zei hoben gekusht einer dem anderen, un geveint einer miten anderen, biz Dovid hot ibergeshtigen.

42 un Yehonatan hot gezogt tsu Doviden: gei besholem; [gedenk] vos mir hoben zich beide geshvoren baim nomen fun Hashem, azoi tsu zogen: Hashem zol zain [an eides] tsvishen mir un tsvishen dir, un tsvishen main zomen un tsvishen dain zomen biz eibik.

כא

1‏(20:42 un er iz oifgeshtanen un iz avekgegangen; un Yehonatan iz arain in shtot.

2‏(21:1 un Dovid iz gekumen kein Nov tsu Achimelech dem koyen, un Achimelech hot geailt Doviden antkegen, un hot tsu im gezogt: far vos bistu alein, un keiner iz nisht mit dir? 3(2)  hot Dovid gezogt tsu Achimelech dem koyen: der melech hot mir bafoilen a zach, un hot tsu mir gezogt: keiner zol gornisht visen fun der zach vegen vos ich shik dich, un vos ich hob dir bafoilen; un di yungen hob ich bashtelt in yenem un yenem ort. 4(3)  un atsund, vos iz do unter dain hant? gib in main hant a finf broiten, oder vos es gefint zich. 5(4)  hot der koyen geentfert Doviden, un hot gezogt: vochedik broit iz nishto unter main hant, nor bloiz heilik broit iz do, oib di yungen hoben zich nor opgehit fun a vaib. 6(5)  hot Dovid geentfert dem koyen, un hot tsu im gezogt: far vor, a vaib iz farmiten fun undz azoi vi ale mol az ich gei arois; un di keilim fun di yungen veren gehalten heilik; un dos iz der shteiger mit vochediken, un vi shoin haint, az heiliks vet zain in der keile!

7(6)  hot im der koyen gegeben heiliks; vorem dorten iz nisht geven kein broit, nor bloiz dos broit fun ongezicht vos iz aropgenumen gevoren fun far Hashem, kedei avektsuleigen vorem broit, in dem tog vos es iz avekgenumen gevoren.

8(7)  un dorten iz geven a man fun Shauls knecht in yenem tog vos hot zich oifgehalten far Hashem, un zain nomen iz geven Doeg der HaAdomi, der hoipt fun di pastucher vos bai Shaulen.

9(8)  un Dovid hot gezogt tsu Achimelechen: un iz nishto do unter dain hant a shpּiz oder a shverd? vorem afile main shverd, un afile maine vafen, hob ich nisht mitgenumen mit zich, vail di zach fun dem melech iz geven ilik. 10(9)  hot der koyen gezogt: di shverd fun Golyat dem Pelishtim vos du host geshlogen in tal Elah, on iz zi ingeviklt in a tuch hinter dem Ephod; oib du vilst zi dir nemen, nem, vorem kein andere chuts ir iz do nishto. hot Dovid gezogt: nishto ir glaichen; gib zi mir.

1‏1(10 un Dovid iz oifgeshtanen, un iz antlofen in yenem tog fun Shaulen, un iz gekumen tsu Akhish dem melech fun Gat. 12(11)  hoben di knecht fun Akhishen gezogt tsu im: iz dos nisht Dovid der melech fun land? hot men nisht oif dem doziken gezungen mit tents, azoi tsu zogen:

 

Shaul hot geshlogen in zaine toiznten,

un Dovid in zaine tsentoiznten?

 

13(12)  hot Dovid zich araingenumen di dozike verter in hartsen, un er hot zeyer moire gehat far Akhish dem melech fun Gat. 14(13)  hot er gebiten zain seichel far zeyere oigen, un hot zich meshuge gemacht far zei, un hot getseichnt oif di tiren fun toier, un gelozt rinen zain shpּaiechts oif zain bord. 15(14)  hot Akhish gezogt tsu zaine knecht: az ir zet a mentsh iz meshuge, noch vos brengt ir im tsu mir? 16(15)  tsi felen mir meshugoeim, vos ir hot mir gebracht dem doziken tsu zain meshuge bai mir? zol der doziker kumen in main hoiz?

כב

un Dovid iz avekgegangen fun dorten, un iz antrunen gevoren tsu der heil fun eadulom. hoben derhert zaine brider un dos gantse hoiz fun zain foter, un zei hoben aropּgenidert ahin tsu im.

un es hoben zich oifgekliben tsu im vu nor a mentsh a gedrikter, un vu nor a mentsh vos hot a Baal-chov, un vu nor a mentsh mit a biter gemit; un er iz gevoren far a hoiptman iber zei. un es zainen geven mit im arum fir hundert man.

un Dovid iz avekgegangen fun dorten kein Mitzpah-muov, un er hot gezogt tsum melech fun Moav: zol, ich bet dich, aroiskumen main foter un main muter tsu zain bai ich biz vanen ich vel visen vos Elokim vet ton mit mir.

un er hot zei gebracht tsu firen far dem melech fun Moav, un zei zainen gezesen bai im ale teg vos Dovid iz geven in der bargfestung.

un Gad der novi hot gezogt tsu Doviden: zolst nisht zitsen in der bargfestung; kum, un zolst gein in land Yehudah. iz Dovid gegangen un er iz gekumen in vald Cheret.

hot gehert Shaul, az Dovid un di mentshen vos mit im zainen oisgefunen gevoren; un Shaul iz gezesen in Givah, unter dem tamarisknboim in Ramah, mit zain shpּiz in zain hant; un ale zaine knecht zainen geshtanen leben im. hot Shaul gezogt tsu zaine knecht vos zainen geshtanen arum im: hert akorsht, ir beniminer, vet den der zun fun Yishaien ich alemen geben felder un vaingertner, vet er ich alemen machen far hoiptlait fun toizent, un hoiptlait fun hundert, vos ir hot ale gemacht a bunt oif mir, un keiner antplekt nisht main oier, ven main zun shlistc a bris mit dem zun fun Yishaien, un keiner nisht fun ich kimert zich um mir un antplekt main oier, az main zun hot ongeshtelt main knecht oif mir far a loierer, azoi vi haintiken tog? hot zich opּgerufen Doeg der HaAdomi, vos iz geshtanen mit di knecht fun Shaulen, un er hot gezogt: ich hob gezen dem zun fun Yishaien kumen kein Nov tsu Achimelech dem zun fun Achituven.

10 un er hot gefregt far im bai Hashem; oich tserung hot er im gegeben, un di shverd fun Golyat dem Pelishtim hot er im gegeben.

11 hot der melech geshikt rufen Achimelech dem zun fun Achituv dem koyen, un dos gantse hoiz fun zain foter, di koyanim vos in Nov; un zei zainen ale gekumen tsum melech. 12 hot Shaul gezogt: her akorsht, du zun fun Achituven. hot er gezogt: do bin ich, main Har. 13 hot Shaul tsu im gezogt: far vos hot ir gemacht a bunt oif mir, du un der zun fun Yishaien, ven du host im gebracht broit un a shverd, un gefregt far im bai Elokim, kedei er zol oifshtein kegen mir far a loierer, azoi vi haintiken tog? 14 hot Achimelech geentfert dem melech, un hot gezogt: un ver tsvishen ale daine knecht iz azoi bagloibt vi Dovid, vos iz dem melech's eidem, un der Har iber dain laibvach, un ongezen in dain hoiz? 15 hob ich den haint ongehoiben fregen far im bai Elokim? bahit zol ich zain! zol der melech nisht aroifleigen a cheshd oif zain knecht, oif dem gantsen hoiz fun main foter, vorem dain knecht hot fun dem alem nisht gevust kein zach, klein oder grois. 16 hot der melech gezogt: shtarben muztu shtarben, Achimelech, du un dos gantse hoiz fun dain foter.

17 un der melech hot gezogt tsu di loifers vos zainen geshtanen leben im: dreit ich um, un teit di koyanim fun Hashem, vail oich zeyer hant iz geven mit Doviden, un vail zei hoben gevust az er antloift, un hoben nisht antplekt main oier. ober di knecht fun melech hoben nisht gevolt oisshtreken zeyer hant ontsufalen oif di koyanim fun Hashem. 18 hot der melech gezogt tsu Doegen: drai zich du um, un fal-tsu oif di koyanim. hot Doeg der HaAdomi zich umgedreit, un er iz ongefalen oif di koyanim, un hot geteit in yenem tog finf un achtsik man vos hoben getrogen a leinenem Ephod.

19 un Nov di shtot fun di koyanim hot er geshlogen miten sharf fun shverd, fun a man un biz a froi, fun a kind un biz a zoigediken, un an oks un an eizl un a Shaaphs,d miten sharf fun shverd.

20 un ein zun fun Achimelech dem zun fun Achituven, vos zain nomen iz geven Evyatar, iz antrunen gevoren, un iz antlofen noch Doviden. 21 un Evyatar hot dertseilt Doviden, az Shaul hot geharget di koyanim fun Hashem. 22 hot Dovid gezogt tsu Evyataren: ich hob gevust in yenem tog, oib Doeg der HaAdomi iz dorten, az dertseilen vet er dertseilen Shaulen. ich bin geven di sibe in dem toit fun ale nefoshes fun dain foters hoiz. 23 zits bai mir, zolst nisht moire hoben; vorem nor der vos vet zuchen main leben vet zuchen dain leben; vail opgehit vestu zain bai mir.

כג

hot men ongezogt Doviden, azoi tsu zogen: ze, di Peleshetim halten milchome oif Keilah, un zei roiben di shaieren.

hot Dovid gefregt bai Hashem, azoi tsu zogen: zol ich gein, un shlogen di dozike Peleshetim? hot Hashem gezogt tsu Doviden: gei, un zolst shlogen di Peleshetim, un helfen Keilah.

hoben di mentshen fun Doviden tsu im gezogt: ze, do in Yehudah zainen mir in moire, haint vi shoin az mir velen gein kein Keilah, akegen di reyen fun di Peleshetim?

hot Dovid vider gefregt bai Hashem, un Hashem hot im geentfert un gezogt: shtei oif, nider arop kein Keilah, vorem ich gib di Peleshetim in dain hant.

iz gegangen Dovid un zaine mentshen kein Keilah, un hot milchome gehalten oif di Peleshetim, un avekgefirt zeyere fich, un geshlogen tsvishen zei a groisen shlak. un Dovid hot geholfen di bavoiner fun Keilah.

un es iz geven, az Evyatar der zun fun Achimelechen iz antlofen tsu Doviden kein Keilah, hot er aropּgenidert miten Ephod in zain hant.

iz ongezogt gevoren Shaulen, az Dovid iz gekumen kein Keilah, un Shaul hot gezogt: Elokim hot im ibergeentfert in main hant, vorem er hot zich alein ingeshlosen durch kumen in a shtot mit tiren un riglen. un Shaul hot tsunoifgerufen dos gantse folk oif milchome, tsu nideren oif Keilah, tsu legeren oif Doviden un oif zaine mentshen.

hot Dovid zich dervust, az Shaul tracht kegen im shlecht, un er hot gezogt tsu Evyatar dem koyen: genen dem Ephod. 10 un Dovid hot gezogt: Hashem du Elochei Yisroel, heren hot gehert dain knecht, az Shaul vil kumen kein Keilah, tsu tseshteren di shtot fun mainet vegen. 11 velen di mener fun Keilah mich iberentferen in zain hant? vet Shaul aropnideren, azoi vi dain knecht hot gehert? Hashem du Elochei Yisroel, zog, ich bet dich, tsu dain knecht. hot Hashem gezogt: er vet aropnideren. 12 hot Dovid gezogt: velen di mener fun Keilah iberentferen mich un maine mentshen in der hant fun Shaulen? hot Hashem gezogt: zei velen iberentferen.

13 iz Dovid oifgeshtanen mit zaine mentshen, arum zeks hundert man, un zei zainen arois fun Keilah, un zainen gegangen vu zei hot zich gemacht. iz Shaulen ongezogt gevoren, az Dovid iz antrunen gevoren fun Keilah; un er hot zich farmiten fun aroistsugein.

14 un Dovid iz gezesen in midbar, in di festungen; un er iz gezesen oifen barg in midbar Ziph. un Shaul hot ale tog gezucht, ober Elokim hot im nisht gegeben in zain hant. 15 un Dovid hot gezen, az Shaul iz aroisgegangen zuchen zain leben; un Dovid iz geven in midbar Ziph, in Chorshah.

16 un Yehonatan der zun fun Shaulen iz oifgeshtanen, un iz gegangen tsu Doviden kein Chorshah, un er hot geshtarkt zain hant in Elokim. 17 un er hot tsu im gezogt: zolst nisht moire hoben, vorem di hant fun main foter Shaulen vet dich nisht gefinen, un du vest kinigen iber Yisroel, un ich vel far dir zain far a shni-lmlch; un oich main foter Shaul veis dos.

18 un zei hoben beide geshlosene a bris far Hashem; un Dovid iz gebliben in Chorshah, un Yehonatan iz avekgegangen tsu zain hoiz.

19 un di zifer zainen aroifgegangen tsu Shaulen kein Givah, azoi tsu zogen: far vor, Dovid bahalt zich bai undz in di festungen in Chorshah oifen bergel Chakhilah vos rechts fun yeshimon. 20 un atsund, melech, ven nor dain harts gelust aropּtsunideren, nider arop, un oif undz iz im ibertsuentferen in der hant fun melech. 21 hot Shaul gezogt: gebentsht zolt ir zain fun Hashem, vos hot ir ich derbarimt oif mir. 22 geit, ich bet ich, fast vider oif, un vert gevor, un merkt zain ort vu zain fus iz, ver es hot im dorten gezen; vorem me hot mir gezogt, er iz zeyer listik. 23 derum zet, un vert gevor ale baheltenishen vos er bahalt zich dorten, un ir zolt zich umkeren tsu mir mit zicheren, un ich vel gein mit ich; un es vet zain, oib er iz in land, vel ich im arumzuchen tsvishen ale toiznten fun Yehudah.

24 zainen zei oifgeshtanen, un zainen gegangen kein Ziph forois far Shaulen. un Dovid un zaine mentshen zainen geven in midbar Maon, in dem pּloin, rechts fun yeshimon.

25 un vi Shaul un zaine mentshen zainen gegangen zuchen, azoi hot men ongezogt Doviden, un er hot aropּgenidert tsum feldz, un hot zich bazetst in midbar Maon. hot Shaul derhert, un er hot nochgeiogt Doviden in midbar Maon. 26 un Shaul iz gegangen fun der zeit barg, un Dovid un zaine mentshen fun der ander zeit barg; un Dovid hot zich geailt avektsugein fun Shaulen, un Shaul un zaine mentshen hoben arumgeringlt Doviden un zaine mentshen zei tsu chapen. 27 iz ongekumen a sholiich tsu Shaulen, azoi tsu zogen: eil zich un kum, vorem di Peleshetim zainen ongefalen oifen land. 28 hot Shaul zich umgekert fun nochyogen Doviden, un er iz gegangen akegen di Peleshetim. deriber hot men gerufen yenem ort Sela HaMachlekot.

כד

1(23:29)  un Dovid iz aroifgegangen fun dorten, un hot zich bazetst in di bargfestungen fun Ein-Gedi.

2(1)  un es iz geven, az Shaul hot zich umgekert fun hinter di Peleshetim, hot men im gezogt, azoi tsu zogen: ze, Dovid iz in midbar fun Ein-Gedi. 3(2)  hot Shaul genumen drai toizent geklibene mener fun gants Yisroel, un er iz gegangen zuchen Doviden mit zaine mentshen oif di shteinbekfeldzen. 4(3)  un er iz gekumen tsu di shofgeheften baim veg, un dorten iz geven a heil; iz Shaul araingegangen oif zain baderfenish. un Dovid un zaine mentshen zainen gezesen in di vinklen fun der heil. 5(4)  hoben di mentshen fun Doviden tsu im gezogt: ze, dos iz der tog, vos Hashem hot dir ongezogt: ze, ich gib dain soine in dain hant, un vest ton tsu im azoi vi es vet zain gut in daine oigen. iz Dovid oifgeshtanen, un hot opgeshnitenf dem breg fun Shauls mantl shtilerheit.

6(5)  un es iz geven noch dem, hot Dovids harts im geplogt far vos er hot opgeshniten dem breg fun Shaulen. 7(6)  un er hot gezogt tsu zaine mentshen: bahit zol ich veren fun Hashem, az ich zol ton di dozike zach tsu main Har, tsum gezalbten fun Hashem, oistsushtreken main hant oif im, vorem der gezalbter fun Hashem iz er. 8(7)  un Dovid hot opgehakt zaine mentshen mit di verter, un er hot zei nisht gelozen oifshtein akegen Shaulen. un Shaul iz oifgeshtanen fun der heil, un iz gegangen in veg.

9(8)  iz Dovid dernoch oifgeshtanen, un er iz aroisgegangen fun der heil, un er hot nochgerufen Shaulen, azoi tsu zogen: main Har melech! hot Shaul zich umgekukt hinter zich, un Dovid hot zich geneigt miten ponem tsu der erd, un zich gebukt. 10(9)  un Dovid hot gezogt tsu Shaulen: far vos herstu tsu di reid fun a mentshen, azoi tsu zogen: ze, Dovid zucht dir shlechts? 11(10)  ot hoben haintiken tog daine oigen gezen, az Hashem hot dich gegeben in main hant in der heil; un me hot geredt dich tsu hergen, ober [main oig] hot dich geshoint, un ich hob gezogt: ich vel nisht oisshtreken main hant oif main Har, vorem der gezalbter fun Hashem iz er.

12(11)  un ze, main foter, adrbe ze dem breg fun dain mantl in main hant; vorem az ich hob opgeshniten dem breg fun dain mantl, un hob dich nisht geharget, farshtei un ze, az in main hant iz nishto kein beiz un kein farbrech, un ich hob nisht gezindikt kegen dir; un du loierst main leben tsu nemen. 13(12)  zol Hashem mishpeten tsvishen mir un tsvishen dir, un zol Hashem zich far mir noikem zain on dir; ober main hant zol nisht zain oif dir. 14(13)  azoi vi dos shpּrichvort fun di fartsaitike zogt: fun shlechte kumt arois shlechts; ober main hant zol nisht zain oif dir. 15(14)  noch vemen iz aroisgegangen der melech fun Yisroel? noch vemen yogstu zich? noch a toiten hunt, noch an eintsiker floi? 16(15)  un zol Hashem zain der richter, un mishpeten tsvishen mir un tsvishen dir, un zen, un krigen main krig, un mich helfen fun dain hant.

17(16)  un es iz geven, vi Dovid hot geendikt reden di dozike reid tsu Shaulen, azoi hot Shaul gezogt: iz dos dain kol, Dovid main zun? un Shaul hot oifgehoiben zain kol, un hot geveint. 18(17)  un er hot gezogt tsu Doviden: du bist gerechter fun mir, vorem du host mir geton guts, un ich hob opgeton shlechts. 19(18)  un du host bavizen haint vi du host guts geton mit mir, ven Hashem hot mich ibergeentfert in dain hant, un du host mich nisht geharget. 20(19)  un vet den emetser trefen zain faint, un im lozen gein mit a guten veg? derum zol dir Hashem optsolen guts far vos du host mir geton haintiken tog. 21(20)  un atsund, ze, ich veis az kinigen vestu kinigen un in dain hant vet zich opּshtelen di meluche fun Yisroel. 22(21)  derum shver mir atsund, bai Hashem, oib du vest farshnaiden main zomen noch mir, un oib du vest fartiliken main nomen fun main foters hoiz.

23(22)  hot Dovid geshvoren Shaulen; un Shaul iz avekgegangen tsu zain hoiz, un Dovid un zaine mentshen zainen aroifgegangen oif der bargfestung.

כה

un Shmuel iz geshtorben, un gants Yisroel hoben zich ingezamlt, un hoben im baklogt; un zei hoben im bagroben in zain heim in Ramah.

un Dovid iz oifgeshtanen, un hot aropּgenidert tsum midbar Paran. un in Maon iz geven a man, vos zain virtshaft iz geven in Carmel. un der man iz geven zeyer raich, un er hot gehat drai toizent shof, un toizent tsigen; un er iz geven baim sheren fun zaine shof in Carmel. un der nomen fun der man iz geven Naval, un der nomen fun zain vaib Avigal. un di froi iz geven voilfarshtandik un shein in geshtalt; ober der man iz geven hart un shlecht in maisim; un er iz geven fun Kalevs mishpoche.

hot Dovid gehert in midbar az Naval shert zaine shof. un Dovid hot geshikt Tzoan yungen, un Dovid hot gezogt tsu di yungen: geit aroifblikendik kein Carmel, un kumt tsu Navalen un fregt im in main nomen oif frid. un azoi zolt ir zogen: tsum leben! un frid tsu dir, un frid tsu dain hoiz, un frid tsu alts vos iz dains! un atsund hob ich gehert, az me shert bai dir; atsund: di pastucher vos bai dir zainen geven mit undz; nisht mir hoben zei gekrivdet, un nisht bai zei iz epes geminert gevoren ale teg vos zei zainen geven in Carmel – freg daine yungen, un zei velen dir dertseilen – to zolen di yungen gefinen chein in daine oigen; vorem in a guten tog zainen mir gekumen. gib, ich bet dich, vos dain hant vet gefinen, tsu daine knecht un tsu dain zun Doviden.

zainen gekumen di yungen fun Doviden, un hoben geredt tsu Navalen azoi vi ale di dozike reid in nomen fun Doviden; un zei hoben zich farres. 10 hot Naval geentfert di knecht fun Doviden, un hot gezogt: ver iz Dovid? un ver iz der zun fun Yishaien? haint tsu tog zainen do a sach knecht vos raisen zich avek itlecher fun zain Har. 11 un ich zol nemen main broit un main vaser, un main shechtung vos ich hob geshochten far maine sherers, un avekshenken tsu mentshen vos ich veis nisht fun vanen zei zainen?

12 hoben di yungen fun Doviden zich farkert oif zeyer veg, un zei zainen tsurikgegangen, un zainen gekumen, un hoben im dertseilt azoi vi ale di dozike verter. 13 hot Dovid gezogt tsu zaine mentshen: gurt on itlecher zain shverd. hoben zei itlecher ongegurt zain shverd, oich Dovid hot ongegurt zain shverd; un es zainen aroifgegangen noch Doviden arum fir hundert man; un tsvei hundert zainen gebliben bai di zachen.

14 un Avigalen, Navals vaib, hot dertseilt ein yung fun di yungen, azoi tsu zogen: ze, Dovid hot geshikt shluchim fun midbar ontsuvintshen undzer Har, un er iz oif zei ongefalen. 15 un di mentshen zainen geven zeyer gut tsu undz, un nisht mir zainen gekrivdet gevoren, un nisht bai undz iz epes geminert gevoren, ale teg vos mir zainen umgegangen mit zei, ven mir zainen geven in feld. 16 zei zainen geven a moier arum undz i bai nacht i bai tog, ale teg vos mir zainen geven mit zei, fiterndik di shof. 17 un atsund veis un ze vos du zolst ton, vail an umglik iz bashlosen oif undzer Har un oif zain gantsen hoiz; un er iz a nidertrechtiker yung, az es iz nisht tsu reden tsu im.

18 hot Avigal geailt un hot genumen tsvei hundert broiten, un tsvei loglen vain, un finf gemachte shof, un finf saoh gebrente zangen, un hundert bintlech rozinkes, un tsvei hundert kuchns faigen, un aroifgeton oif eizlen. 19 un zi hot gezogt tsu ire yungen: geit avek mir forois; ot kum ich ich noch. un ir man Navalen hot zi nisht dertseilt.

20 un es iz geven, vi zi rait oif ir eizl, un nidert arop unter dem tsudek fun barg, ersht Dovid mit zaine mentshen nideren arop ir antkegen, un zi hot zei ongetrofen.

21 un Dovid hot gezogt: bloiz umnisht hob ich gehit alts vos gehert tsu dem doziken in midbar, un gornisht iz geminert gevoren fun alts vos gehert tsu im; un er hot mir umgekert a roeh farg a toive. 22 zol Elokim ton azoi un noch mer tsu di faint fun Doviden, oib ich vel iberlozen fun ale vos geheren tsu im bizen licht fun frimorgen a manspּarshoin!

23 un vi Avigal hot derzen Doviden, azoi hot zi geailt un aropּgenidert fun eizl, un iz gefalen oif ir ponem far Dovids ongezicht, un hot zich gebukt tsu der erd. 24 un zi iz gefalen tsu zaine fis, un hot gezogt: oif mir alein, main Har, di shuld! un zol dain dinst, ich bet dich, reden in daine oieren, un her tsu di verter fun dain dinst. 25 zol, ich bet dich, main Har nisht ton zain harts oif dem doziken nidertrechtiken mentshen, oif Navalen, vorem azoi vi zain nomen, azoi iz er. Naval iz zain nomen, un menuvldikeit iz in im. un ich dain dinst hob nisht gezen di yungen fun main Har, vos du host geshikt. 26 un atsund, main Har, azoi vi Hashem lebt, un azoi vi dain zel lebt, az dos hot dich Hashem farmiten fun fargein blut-fargisung, un zich helfen mit dain eigener hant! un atsund, zolen veren azoi vi Naval daine sonem un di vos zuchen shlechts oif main Har. 27 un atsund, zol di dozike Mattanah, vos dain dinst hot gebracht tsu main Har, gegeben veren tsu di yungen vos geyen hinter main Har. 28 fargib, ich bet dich, dem farbrech fun dain dinst, vorem machen vet Hashem machen main Har a zicher hoiz, vail di milchomes fun Hashem firt main Har, un kein beiz iz nisht gefunen gevoren in dir fun dain lebtog on. 29 hagam a mentsh iz oifgeshtanen zich tsu yogen noch dir, un tsu zuchen dain leben, vet di zel fun main Har zain ingebunden in dem bund fun leben bai Hashem zain G‑t, un di zel fun daine faint, zi vet er avekshlaideren in a shlaiderlefl. 30 un es vet zain, az Hashem vet ton tsu main Har azoi vi al dos guts vos er hot ongezogt oif dir, un er vet dich bafelen far a firsht iber Yisroel, 31 zol dos dir nisht zain far a shtroichlung, un far a forvurf fun hartsen fun main Har, vos du host fargosen blut umzist, un vos main Har hot zich alein geholfen. un az Hashem vet bagitiken main Har, zolstu zich dermonen on dain dinst.

32 hot Dovid gezogt tsu Avigalen: Baruch Hashem Elochei Yisroel, vos hot dich haintiken tog geshikt mir antkegen. 33 un gebentsht zol zain dain seichel, un gebentsht zolst du zain, vos du host mich haintiken tog farmiten fun bagein blut-fargisung, un zich helfen mit main eigener hant. 34 vorem far vor, azoi vi es lebt Hashem Elochei Yisroel vos hot mich farmiten fun dir shlechts tsu ton, az ven du volst nisht geailt un gekumen mir antkegen, oib es volt gebliben bai Navalen bizen licht fun frimorgen a manspּarshoin!

35 un Dovid hot ongenumen fun ir hant vos zi hot im gebracht, un tsu ir hot er gezogt: gei aroifblikendik besholem tsu dain hoiz. ze, ich hob tsugehert tsu dain kol, un hob geshoint dain ponem.

36 un Avigal iz gekumen tsu Navalen, ersht er hot a moltsait bai zich in hoiz, azoi vi a moltsait fun a melech, un Navals harts iz im freilech, un er iz shiker biz gor. hot zi im kein zach nisht dertseilt, klein oder grois, bizen licht fun frimorgen.

37 un es iz geven in der peire, az der vain iz arois fun Navalen, hot im zain vaib dertseilt di dozike zachen, un zain harts iz opgeshtarben in im, un er iz gevoren azoi vi shtein. 38 un es iz geven in arum Tzoan teg, hot Hashem geshlogen Navalen, un er iz geshtorben.

39 hot Dovid gehert, az Naval iz geshtorben, un er hot gezogt: Baruch Hashem vos hot zich ongenumen di krivde fun main charpe fun Navals hant, un hot farmiten zain knecht fun shlechts; un dos shlechts fun Navalen hot Hashem umgekert oif zain kop. un Dovid hot geshikt un geredt tsu Avigalen, zi tsu nemen tsu zich far a vaib.

40 zainen gekumen Dovids knecht tsu Avigalen kein Carmel, un zei hoben geredt tsu ir, azoi tsu zogen: Dovid hot undz geshikt tsu dir, dich tsu nemen tsu im far a vaib.

41 iz zi oifgeshtanen, un hot zich gebukt miten ponem tsu der erd, un zi hot gezogt: ot iz dain dinst far a sheklafin tsu vashen di fis fun knecht fun main Har.

42 un Avigal hot geailt un iz oifgeshtanen, un hot zich gezetst oifen eizl, mit ire finf meidlech vos zainen gegangen hinter ir, un zi iz gegangen noch di shluchim fun Doviden. un zi iz im gevoren far a vaib.

43 un Achinoamen hot Dovid genumen fun Yizreel; un zei zainen im beide gevoren far vaiber.

44 un Shaul hot avekgegeben zain tochter Michal, Dovids vaib, tsu Palti dem zun fun Layishen vos fun Gallim.

כו

un di zifer zainen gekumen tsu Shaulen kein Givah, azoi tsu zogen: far vor, Dovid bahalt zich oif dem bergel Chakhilah far yeshimon.

iz Shaul oifgeshtanen, un hot aropּgenidert tsum midbar Ziph mit drai toizent geklibene mener fun Yisroel, tsu zuchen Doviden in midbar Ziph. un Shaul hot gelagert oifen bergel Chakhilah vos far yeshimon baim veg. un Dovid iz gezesen in midbar, un er hot gemerkt, az Shaul iz gekumen noch im in midbar. un Dovid hot geshikt oiskukers, un iz gevor gevoren oif gevis, az Shaul iz gekumen. iz Dovid oifgeshtanen, un iz tsugekumen tsu dem ort vos Shaul hot dorten gelagert, un Dovid hot gezen dem ort vos dorten iz gelegen Shaul un Avner der zun fun Neren, zain cheil-lider. un Shaul iz gelegen in lagerring, un dos folk hot gelagert rund arum im.

hot zich opּgerufen Dovid un hot gezogt tsu Achimelech dem Chitti, un tsu Avishai dem zun fun Tzeruyahen, Yoavs bruder, azoi tsu zogen: ver vil aropnideren mit mir tsu Shaulen in lager? hot Avishai gezogt: ich vel aropnideren mit dir.

iz gekumen Dovid un Avishai tsu dem folk bai nacht, ersht Shaul ligt un shloft in lagerring, un zain shpּiz iz araingeshtekt in der erd im tsukopns, un Avner un dos folk ligen rund arum im.

hot Avishai gezogt tsu Doviden: Elokim hot haint ibergeentfert dain faint in dain hant; un atsund, lomich akorsht im ein mol a shtoch ton miten shpּiz biz in der erd, un ich vel im nisht darfen ton a tsveiten. hot Dovid gezogt tsu Avishaien: zolst im nisht umbrengen, vorem ver hot oisgeshtrekt zain hant oif dem gezalbten fun Hashem, un iz opּgekumen glat? 10 un Dovid hot gezogt: azoi vi Hashem lebt, az nor Hashem zol im shlogen! entveder zain tog vet kumen, un er vet shtarben, oder er vet nideren in milchome un umkumen. 11 bahit zol ich veren fun Hashem, oistsushtreken main hant oif dem gezalbten fun Hashem. un atsund, nem, ich bet dich, dem shpּiz vos bai im tsukopns, un dem krug vaser, un lomir zich gein.

12 un Dovid hot genumen dem shpּiz un dem krug vaser fun Shauls tsukopns, un zei zainen zich avekgegangen; un keiner hot nisht gezen un nisht gemerkt, un keiner hot zich nisht oifgechapt, vail zei zainen ale geshlafen, vorem a shlof fun Hashem iz gefalen oif zei.

13 un Dovid iz aribergegangen oif der ander zeit, un er hot zich geshtelt oifen shpּits barg fun der veiten, mit a breit ort tsvishen zei. 14 un Dovid hot gerufen tsu dem folk un tsu Avner dem zun fun Neren, azoi tsu zogen: vilstu nisht entferen, Avner? hot Avner zich opּgerufen un hot gezogt: ver bistu, vos du rufst tsum melech? 15 hot Dovid gezogt tsu Avneren: du bist doch a man, un ver iz dain glaichen in Yisroel, haint far vos hostu nisht opgehit dem melech dain Har? vorem einer fun folk iz gekumen umtsubrengen dem melech dain Har. 16 nisht gut iz di dozike zach vos du host geton. azoi vi Hashem lebt, az toit zeit ir vert, vos ir hot nisht opgehit ier Har, dem gezalbten fun Hashem! un atsund ze, vu iz der shpּiz fun dem melech, un der krug vaser vos iz geven bai im tsukopns?

17 hot Shaul derkent Dovids kol, un er hot gezogt: iz dos dain kol, main zun Dovid? hot Dovid gezogt: main kol, main Har melech.

18 un er hot gezogt: far vos yogt zich main Har noch zain knecht? vos hob ich den geton? un vos far a beiz iz in main hant? 19 un atsund, zol, ich bet dich, main Har der melech tsuheren di verter fun zain knecht: oib Hashem hot dich ongereitst oif mir, vet er onnemen a korben; oib ober mentshnkinder, zolen zei zain farsholten far Hashem, vos zei hoben mich fartriben haint fun zain baheft on der nachle fun Hashem, azoi tsu zogen: gei, din fremde G‑ter. 20 un atsund, zol main blut nisht falen tsu der erd avek fun Hashem's ponem; vorem der melech fun Yisroel iz aroisgegangen zuchen an eintsike floi, azoi vi me yogt a feldhun in di berg.

21 hot Shaul gezogt: ich hob gezindikt; ker zich um, main zun Dovid, vorem ich vel dir mer nisht beiz ton, derfar vos main leben iz taier geven in daine oigen haintiken tog. ze, ich hob zich narish bagangen, un hob farzen zeyer fil.

22 hot zich opּgerufen Dovid un hot gezogt: ot iz dem melech's shpּiz, un zol einer fun di yungen ariberkumen, un im nemen.

23 un Hashem vet umkeren itlechen zain gerechtikeit un zain traishaft; vorem Hashem hot dich haint ibergeentfert in main hant, un ich hob nisht gevolt oisshtreken main hant oif dem gezalbten fun Hashem. 24 un ot azoi vi dain leben iz geven groisgeshatst in maine oigen haintiken tog, azoi zol main leben zain groisgeshatst in di oigen fun Hashem, az er zol mich matsl zain fun yetveder tsore.

25 hot Shaul gezogt tsu Doviden: gebentsht zolstu zain, main zun Dovid; i ton vestu ton, i oisfiren vestu oisfiren. un Dovid iz gegangen oif zain veg, un Shaul hot zich umgekert tsu zain ort.

כז

un Dovid hot gezogt bai zich in hartsen: atsund vel ich ein tog umgebracht veren durch Shauls hant. nishto besers far mir, vi antrunen zol ich antrunen veren in land fun di Peleshetim, un Shaul vet zich meyaesh zain fun mir, mich vaiter tsu zuchen in gantsen gemark fun Yisroel; azoi vel ich antrunen veren fun zain hant.

iz Dovid oifgeshtanen un iz aribergegangen, er un di zeks hundert man vos mit im, tsu Akhish dem zun fun moeuchen, dem melech fun Gat. un Dovid iz gezesen bai Akhishen in Gat, er un zaine mentshen, itlecher mit zain hoizgezint, Dovid mit zaine tsvei vaiber, Achinoam fun Yizreel, un Avigal di vaib fun Navalen fun Carmel.

iz ongezogt gevoren Shaulen, az Dovid iz antlofen kein Gat, ober er hot im mer vaiter nisht gezucht.

un Dovid hot gezogt tsu Akhishen: oib, ich bet dich, ich hob gefunen chein in daine oigen, zol men mir geben an ort in einer fun di feld-shtet, un ich vel dorten zitsen; un noch vos zol dain knecht zitsen in der meluche-shtot bai dir?

hot im Akhish gegeben in yenem tog tsiklag. deriber gehert tsiklag tsu di Molechim fun Yehudah biz oif haintiken tog.

un di tsol fun di teg vos Dovid iz gezesen in feld fun di Peleshetim, iz geven a yor mit fir Chodeshim.

un Dovid un zaine mentshen flegen aroifgein un onfalen oif dem Geshuri, un dem Girzi, un dem Amaleki, vorem zei zainen geven di bavoiner fun land vos fun eibik on, vi du kumst kein Shur, un biz land Mitsrayim. un Dovid flegt shlogen dos land, un nisht lozen leben kein man un kein froi; un er flegt tsunemen shof un rinder, un eizlen, un kemlen, un begdim, un zich umkeren un kumen tsu Akhishen. 10 un az Akhish hot gezogt: vu zeit ir ongefalen haint? hot Dovid gezogt: oifen dorem fun Yehudah, un oifen dorem fun dem Yerachmeeli, un oifen dorem fun dem Keni.

11 un kein man un kein froi flegt Dovid nisht lozen leben, tsu brengen kein Gat, vail er hot gezogt: tomer velen zei dertseilen oif undz, azoi tsu zogen: azoi un azoi hot Dovid geton. un azoi iz geven zain shteiger ale teg vos er iz gezesen in feld fun di Peleshetim. 12 un Akhish hot gegloibt Doviden, azoi tsu zogen: farmiusen hot er zich farmiust bai zain folk, bai Yisroel, un er vet mir zain far an eibiken knecht.

כח

un es iz geven in yene teg, hoben di Peleshetim ingezamlt zeyere machnus in krig, tsu halten milchome oif Yisroel. un Akhish hot gezogt tsu Doviden: visen zolstu visen, az du vest araingein mit mir in cheil, du un daine mentshen. hot Dovid gezogt tsu Akhishen: derfar vest du gevor veren, vos dain knecht vet oifton. hot Akhish gezogt tsu Doviden: derfar vel ich dich machen faran Shomer fun main kop ale teg.

un Shmuel iz geshtorben, un gants Yisroel hoben im baklogt, un zei hoben im bagroben in Ramah, in zain shtot. un Shaul hot gehat opgeton fun land di gaisterzeer un di toitnbashverer.

un di Peleshetim hoben zich ingezamlt, un zei zainen gekumen un hoben gelagert in Shunem, un Shaul hot ingezamlt gants Yisroel, un zei hoben gelagert in Gilboa. un Shaul hot gezen dem lager fun di Peleshetim, un er hot moire gekrigen, un zain harts hot zeyer getsitert. un Shaul hot gefregt bai Hashem, ober Hashem hot im nisht geentfert, nisht durch chaloimes, nisht durch di Urim, nisht durch neviim.

hot Shaul gezogt tsu zaine knecht: zucht mir oif a froi a gaisterzeerin, un ich vel gein tsu ir, un vel bai ir fregen. hoben zaine knecht tsu im gezogt: ot iz do a froi a gaisterzeerin in eein-dor.

hot Shaul zich farshtelt, un er hot ongeton andere begdim, un er iz gegangen, un tsvei mener mit im. un zei zainen gekumen tsu der froi bai nacht, un er hot gezogt: vorzog mir, ich bet dich, durch a Gaist, un breng mir oif dem vos ich vel dir zogen. hot di froi tsu im gezogt: ze, du veist vos Shaul hot geton, vi er hot farshnitenh di gaisterzeer un di toitnbashverer fun land, un far vos leigstu a shtroichlung bai main leben mich tsu teiten?

10 hot Shaul ir geshvoren bai Hashem, azoi tsu zogen: azoi vi Hashem lebt, oib dir vet geshen a shtrof vegen der doziker zach! 11 hot di froi gezogt: vemen zol ich dir oifbrengen: hot er gezogt: Shmuel breng mir oif.

12 un vi di froi hot derzen Shmuelen, azoi hot zi oisgeshrien oif a hoichen kol; un di froi hot gezogt tsu Shaulen, azoi tsu zogen: far vos hostu mich genart? du bist doch Shaul. 13 hot der melech tsu ir gezogt: zolst nisht moire hoben; vos zestu den? hot di froi gezogt tsu Shaulen: G‑ter (gaister) ze ich aroifgein fun der erd.

14 hot er tsu ir gezogt: vos iz zain geshtalt? hot zi gezogt: an alter man kumt aroifblikendik, un er iz ingeviklt in a mantl. hot Shaul gevust az dos iz Shmuel, un er hot zich geneigt miten ponem tsu der erd, un zich gebukt.

15 hot Shmuel gezogt tsu Shaulen: far vos hostu main ru geshtert, mich oiftsubrengen? hot Shaul gezogt: mich hot zeyer tsugedrikt, vorem di Peleshetim halten milchome oif mir, un Elokim hot zich opgekert fun mir, un er entfert mir nisht mer, nisht durch neviim, nisht durch chaloimes; hob ich dich gerufen, mich tsu lozen visen, vos ich zol ton.

16 hot Shmuel gezogt: un noch vos fregstu mich, az Hashem hot zich opgeton fun dir, un iz gevoren dain faint? 17 un Hashem hot far zich geton vos er hot geredt durch mir, un Hashem hot avekgerisen di meluche fun dain hant, un hot zi gegeben tsu an anderen, tsu Doviden. 18 azoi vi du host nisht tsugehert tsu dem kol fun Hashem, un host nisht oisgefirt zain grimtsoreni oif Amalek, derum hot Hashem geton tsu dir di dozike zach haintiken tog. 19 un Hashem vet oich geben Yisroel mit dir in der hant fun di Peleshetim. un morgen vest du un daine zin zainen mit mir. oich dem cheil fun Yisroel vet Hashem geben in der hant fun di Peleshetim.

20 iz Shaul bald anidergefalen vi hoich er iz oif der erd, un er hot zeyer moire gehat far di verter fun Shmuelen; oich hot er kein koiech nisht gehat, vail er hot nisht gehat gegesen kein broit a gantsen tog un a gantse nacht.

21 iz di froi tsugegangen tsu Shaulen, un zi hot gezen az er iz zeyer dershroken, un zi hot tsu im gezogt: ze, dain dinst hot tsugehert tsu dain kol, un ich hob genumen main leben in main hant, un hob gehorcht tsu daine verter vos du host geredt tsu mir. 22 un atsund, ich bet dich, her du oich tsu dem kol fun dain dinst, un lomir leigen far dir a shtikl broit, un es, un vest hoben koiech, az du vest gein in veg.

23 hot er nisht gevolt, un er hot gezogt: ich vel nisht esen. ober zaine knecht un oich di froi zainen tsugeshtanen tsu im, un er hot tsugehert tsu zeyer kol, un er iz oifgeshtanen fun der erd, un hot zich gezetst oifen bet.

24 un di froi hot gehat a geshtopּt kalb in hoiz, hot zi geailt un hot es geshochten, un zi hot genumen mel un farkneten, un hot derfun oisgebakt umgezaiert broit. 25 un zi hot derlangt far Shaulen un far zaine knecht, un zei hoben gegesen. un zei zainen oifgeshtanen un zainen avekgegangen in der eigener nacht.

כט

un di Peleshetim hoben ingezamlt zeyere machnus kein Aphek; un di Yisroel hoben gelagert bai dem kval vos in Yizreel. un di firshten fun di Peleshetim zainen farbaigegangen in hunderten un in toiznten, un Dovid un zaine mentshen zainen farbaigegangen tsuletst mit Akhishen.

hoben di haren fun di Peleshetim gezogt: vos tuen do di dozike Avarim? hot Akhish gezogt tsu di haren fun di Peleshetim: dos iz doch Dovid der knecht fun Shaul dem melech fun Yisroel, vos iz bai mir shoin teg oder shoin yoren, un ich hob in im kein shum beiz nisht gefunen fun dem tog vos er iz tsugefalen [tsu mir] biz haintiken tog. hoben di haren fun di Peleshetim getsernt oif im, un di haren fun di Peleshetim hoben tsu im gezogt: ker um dem man, un zol er zich umkeren tsu zain ort vos du host im dorten araingezetst, un zol er nisht nideren mit undz in der milchome, kedei er zol undz nisht zain far a shter in der milchome; vorem mit vos vet der doziker zich iberbeten mit zain Har, oib nisht mit di kef fun di dozike mentshen? iz dos nisht der Dovid, vos me hot far im gezungen mit tents, azoi tsu zogen:

 

Shaul hot geshlogen in zaine toiznten,

un Dovid in zaine tsentoiznten?

 

hot Akhish gerufen Doviden, un hot tsu im gezogt: azoi vi Hashem lebt, az du bist rechtfartik, un dain aroisgein un dain araingein mit mir in cheil iz gut in maine oigen, vorem ich hob kein shlechts in dir nisht gefunen fun dem tog vos du bist tsu mir gekumen biz haintiken tog. ober in di oigen fun di firshten bistu nisht voilgefelen. un atsund ker zich um, un gei besholem, kedei zolst nisht ton vos iz shlecht in di oigen fun di firshten fun di Peleshetim.

hot Dovid gezogt tsu Akhishen: ober vos hob ich geton, un vos hostu gefunen in dain knecht fun dem tog vos ich bin bai dir biz haintiken tog, az ich zol nisht kumen un milchome halten akegen di faint fun main Har dem melech?

hot Akhish geentfert un hot gezogt tsu Doviden: ich veis az du bist gut in maine oigen azoi vi a malech fun Elokim, ober di haren fun di Peleshetim hoben gezogt: er zol nisht aroifgein mit undz in der milchome. 10 un atsund, feder zich in der peire mit di knecht fun dain Har vos zainen gekumen mit dir, un vi ir vet ich federen in der peire, un ich vert lichtik, azoi geit avek.

11 hot Dovid zich gefedert, er un zaine mentshen, avektsugein in der peire, zich umtsukeren in land fun di Peleshetim. un di Peleshetim zainen aroifgegangen kein Yizreel.

ל

un es iz geven, az Dovid un zaine mentshen zainen gekumen oifen driten togj kein tsiklag, ersht di Amalekim zainen ongefalen oifen dorem, un oif tsiklag, un zei hoben geshlogen tsiklag, un hoben zi farbrent in faier. un zei hoben gefangen di vaiber [un ale] vos in ir, fun klein biz grois; zei hoben keinem nisht geteit, nor zei hoben zei avekgefirt, un zainen gegangen oif zeyer veg. un vi Dovid un zaine mentshen zainen gekumen in shtot, ersht zi iz farbrent in faier, un zeyere vaiber un zeyere zin un zeyere techter zainen gefangen gevoren.

hot Dovid un dos folk vos mit im oifgehoiben zeyer kol un geveint, biz zei hoben mer kein koiech nisht gehat tsu veinen.

oich beide vaiber fun Doviden zainen gefangen gevoren, Achinoam fun Yizreel, un Avigal di vaib fun Navalen fun Carmel.

un Doviden hot zeyer tsugedrikt, vorem dos folk hot geredt im tsu farshteinen, vail dos gemit fun gantsen folk iz geven farbitert, itlecher iber zaine zin un iber zaine techter. ober Dovid hot zich geshtarkt mit Hashem zain G‑t. un Dovid hot gezogt tsu Evyatar dem koyen, Achimelechs zun: genen mir, ich bet dich, dem Ephod. hot Evyatar genent dem Ephod tsu Doviden. un Dovid hot gefregt bai Hashem, azoi tsu zogen: zol ich nochyogen di dozike machne? vel ich zi oniogen? hot er tsu im gezogt: yog noch, vorem oniogen vestu oniogen, un matsl zain vestu matsl zain.

iz Dovid gegangen, er un di zeks hundert man vos mit im, un zei zainen gekumen tsum taich Besor; un di tsurikgeblibene hoben zich opgeshtelt. 10 un Dovid hot nochgeiogt, er un fir hundert man; un tsvei hundert man hoben zich opgeshtelt, di vos zainen geven tsu opּgeshlaft aribertsugein dem taich Besor.

11 un zei hoben gefunen in feld a man a Egyptian, un hoben im gebracht tsu Doviden; un zei hoben im gegeben broit, un er hot gegesen, un zei hoben im gegeben trinken vaser; 12 un zei hoben im gegeben a shtik gepּreste faigen, un tsvei bintlech rozinkes; un er hot gegesen, un hot opּgechapּt dem otem, vorem er hot nisht gehat gegesen broit un nisht getrunken kein vaser drai teg un drai necht.

13 hot Dovid tsu im gezogt: tsu vemen geherstu un fun vanen bistu? hot er gezogt: ich bin a mitsrisher yung, a knecht fun a man fun Amalek, un main Har hot mich ibergelozen, vail ich bin krank gevoren mit drai teg tsurik. 14 mir zainen ongefalen oif dem dorem fun dem Kereti, un oif vos gehert tsu Yehudah, un oif dem dorem fun Kalev; un tsiklag hoben mir farbrent in faier. 15 hot Dovid tsu im gezogt: vestu mich aropfiren tsu der doziker machne? hot er gezogt: shver mir bai Elokim, oib du vest mich teiten, un oib du vest mich iberentferen in der hant fun main Har, un ich vel dich aropfiren tsu der doziker machne.

16 hot er im aropgefirt, ersht zei zainen farshpreit oifen gezicht fun gantsen land, un zei esen un trinken un hulien iber al dem groisen roib vos zei hoben genumen fun land fun di Peleshetim, un fun land Yehudah.

17 hot Dovid zei geshlogen fun farnacht un biz oif morgen in ovent, un fun zei iz nisht antrunen gevoren a man, achuts fir hundert yunge mener vos zainen geriten oif kemlen, un zainen antlofen. 18 un Dovid hot matsl geven alts vos Amalek hot tsugenumen; oich zaine tsvei vaiber hot Dovid matsl geven. 19 un bai zei iz gornisht geminert gevoren fun mindsten un bizen gresten, sai zin un techter, sai fun roib, sai alts vos yene hoben tsugenumen far zich; alts hot Dovid tsurikgebracht. 20 oich hot Dovid tsugenumen ale [zeyere] shof un rinder. hot men zei gefirt forois far yenem fich, un me hot gezogt: dos iz Dovids roib.

21 un Dovid iz gekumen tsu di tsvei hundert man vos zainen geven tsu opּgeshlaft tsu gein hinter Doviden, un me hot zei gelozt zitsen baim taich Besor. un zei zainen aroisgegangen antkegen Doviden un antkegen dem folk vos mit im. un Dovid hot genent tsu dem folk, un hot zei gefregt oif frid.

22 hoben zich opּgerufen ale shlechte un nidertrechtike lait fun di mentshen vos zainen gegangen mit Doviden, un zei hoben gezogt: vail zei zainen nisht gegangen mit undz, velen mir zei nisht geben fun dem roib vos mir hoben matsl geven, nor bloiz itlechen zain vaib un zaine kinder, vos zei megen avekfiren un gein.

23 hot Dovid gezogt: ir zolt azoi nisht ton, maine brider, mit dem vos Hashem hot undz gegeben, az er hot undz opgehit, un hot gegeben di machne vos iz oif undz gekumen, in undzer hant. 24 un ver vet zich tsuheren tsu ich in der doziker zach? vorem azoi vi der Chelek fun dem vos nidert in milchome azoi iz der Chelek fun dem vos blaibt bai di zachen; glaich zolen zei zich teilen.

25 un azoi iz geven fun yenem tog on un vaiter; un me hot es gemacht far a chuk un far a gezets far Yisroel biz oif haintiken tog.

26 un Dovid iz gekumen kein tsiklag, un hot geshikt fun dem roib tsu di eltste fun Yehudah, tsu zaine gute fraind, azoi tsu zogen: nat ich a Mattanah fun dem roib fun Hashem's faint; 27 tsu di vos in beit-El, un tsu di vos in Ramot-gilad fun dorem, un tsu di vos in Yatir; 28 un tsu di vos in Aroer, un tsu di vos in Siphmot, un tsu di vos in Eshtemoa; 29 un tsu di vos in Rachal, un tsu di vos in di shtet fun dem Yerachmeeli, un tsu di vos in di shtet fun dem Keni; 30 un tsu di vos in Chormah, un tsu di vos in Bor-Ashan, un tsu di vos in Atake; 31 un tsu di vos in Chevron, un tsu ale erter vos Dovid un zaine mentshen zainen dorten arumgegangen.

לא

un di Peleshetim hoben milchome gehalten oif Yisroel, un di mener fun Yisroel zainen antlofen far di Peleshetim, un zei zainen gefalen dershlogene oifen barg Gilboa. un di Peleshetim hoben ongeiogt Shaulen un zaine zin, un di Peleshetim hoben dershlogen Yehonatan, un Avinadav, un Malki-Shua, di zin fun Shaulen. un di milchome iz geven shver akegen Shaulen, un di shisers, di lait mit di boigns, hoben im gefunen; un er hot zeyer getsitert far di shisers. hot Shaul gezogt tsu zain vafntreger: tsi arois dain shverd un dershtech mich mit ir, kedei di dozike umbashnitene zolen nisht kumen, un mich dershtechen, un machen geshpּet iber mir. ober zain vafntreger hot nisht gevolt, vorem er hot zeyer moire gehat. hot Shaul genumen di shverd, un iz aroifgefalen oif ir. un zain vafntreger hot gezen az Shaul iz geshtorben, iz er oich aroifgefalen oif zain shverd, un iz geshtorben mit im. un Shaul, un zaine drai zin, un zain vafntreger, oich ale zaine mentshen, zainen geshtorben in einem in yenem tog.

hoben gezen di mener fun Yisroel vos oif yener zeit tal, un vos oif yener zeit Yarden, az di mener fun Yisroel zainen antlofen, un Shaul un zaine zin zainen toit, un zei hoben farlozen zeyere shtet, un zainen antlofen. un di Peleshetim zainen gekumen, un hoben zich bazetst in zei.

un es iz geven oif morgen, zainen di Peleshetim gekumen oiston di dershlogene, un zei hoben gefunen Shaulen un zaine drai zin, gefalen oifen barg Gilboa. un zei hoben opgeshnitenk zain kop, un oisgeton zaine vafen, un geshikt in land fun di Peleshetim rund arum, ontsuzogen in hoiz fun zeyere getsnbilder, un dem folk. 10 un zei hoben ahingeton zaine vafen in hoiz fun eashaׁtֹּrut, un zain toiten laib hoben zei oifgeshtochen oif der moier fun Beit-Shan.

11 un di bavoiner fun yobeֿish-Gilad hoben gehert vegen im – vos di Peleshetim hoben geton tsu Shaulen. 12 zainen oifgeshtanen ale heldishe lait, un zei zainen gegangen a gantse nacht, un hoben aropgenumen dem laib fun Shaulen, un di leiber fun zaine zin, fun der moier fun Beit-Shan. un zei zainen gekumen kein Yavesh, un hoben zei dorten farbrent. 13 un zei hoben genumen zeyere beiner, un bagroben unter dem tamarisknboim in Yavesh; un zei hoben gefast ziben teg.

2SA - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023

Shmuel b

Shmuel b

Shmuel b

Shmuel b

א

un es iz geven noch Shauls toit,l az Dovid hot zich gehat umgekert fun shlogen Amalek, un Dovid iz gezesen in tsiklag tsvei teg, un oifen driten tog,m ersht a man kumt on fun dem lager, fun Shaulen, un zaine kleider zainen tserisen, un erd iz oif zain kop. un es iz geven, vi er iz gekumen tsu Doviden, azoi iz er gefalen tsu der erd, un hot zich gebukt. hot Dovid tsu im gezogt: fun vanen kumstu? hot er tsu im gezogt: fun dem lager fun Yisroel bin ich antrunen gevoren. hot Dovid tsu im gezogt: vi iz di zach geven? dertseil mir, ich bet dich. hot er gezogt: dos folk iz antlofen fun der milchome, un oich zainen fil fun dem folk gefalen un geshtorben, un oich Shaul un zain zun Yehonatan zainen toit. hot Dovid gezogt tsu dem yung vos hot dos im dertseilt: vi azoi veistu az Shaul un zain zun Yehonatan zainen toit? hot der yung vos hot im dos dertseilt, gezogt: ich hob zich grod getrofen oif barg Gilboa, ersht Shaul iz ongelent oif zain shpּiz, un ot hoben di raitvegen un di raitmener im ongeiogt. hot er zich umgekert hinter zich, un hot mich derzen, un er hot gerufen tsu mir, un ich hob gezogt: do bin ich. hot er tsu mir gezogt: ver bistu? hob ich tsu im gezogt: an Amaleki bin ich. hot er tsu mir gezogt: shtel zich, ich bet dich, leben mir, un teit mich, vorem di gesish hot mich ongenumen; vorem nor vos main neshome halt zich in mir. 10 hob ich zich geshtelt leben im, un hob im geteit, vail ich hob gevust, az er ken mer nisht leben noch zain falen. un ich hob genumen di kroin vos oif zain kop, un dem oremband vos oif zain orem, un hob zei gebracht aher tsu main Har.

11 hot Dovid ongenumen zaine kleider, un hot zei tserisen, un dos glaichen ale mentshen vos mit im. 12 un zei hoben geklogt un geveint, un hoben gefast bizen ovent oif Shaulen un oif Yehonatan zain zun, un oif dem folk fun Hashem, un oif dem hoiz fun Yisroel, vos zei zainen gefalen durchen shverd.

13 un Dovid hot gezogt tsu dem yung vos hot dos im dertseilt: fun vanen bistu? hot er gezogt: ich bin der zun fun a fremden man, an Amaleki. 14 hot Dovid tsu im gezogt: vi hostu nisht moire gehat oistsushtreken dain hant umtsubrengen dem gezalbten fun Hashem?

15 un Dovid hot tsugerufen einem fun di yungen, un hot gezogt: genen, fal-tsu oif im. un er hot im geshlogen, un er iz geshtorben.

16 un Dovid hot tsu im gezogt: dain blut oif dain kop! vorem dain moil hot eides gezogt oif dir, azoi tsu zogen: ich hob geteit dem gezalbten fun Hashem.

17 un Dovid hot geklogt di dozike klog oif Shaulen un oif Yehonatan zain zun, 18 un er hot gezogt-kedei tsu lernen di kinder fun Yehudah dem boigen; dos iz shoin farshriben in buch fun Yesher:

 

19 di pracht, Yisroel, iz oif daine heichen dershlogen;

vi zainen di giborim gefalen!

20 nisht dertseilen zolt ir in Gat,

nisht onzogen in di gasen fun Ashkelon,

kedei di techter fun di Peleshetim zolen zich nisht freyen,

kedei di techter fun di umbashnitene zolen nisht kvelen.

21 ir berg fun Gilboa,

nisht toi un nisht regen oif ich,

es zol oich kein trumes zain fun di felder!

vorem dort iz farmiust gevoren der shild fun giborim,

der shild fun Shaulen, mit eil nisht bashmirt,

22 fun blut fun dershlogene, fun fets fun giborim,

hot Yehonatans boigen zich tsurik nisht getsoigen,

un di shverd fun Shaulen zich nisht umgekert leidik.

23 Shaul un Yehonatan,

di balibte un libe in zeyer leben,

tsu mol in zeyer toit hoben zei zich nisht tsesheidt.

fun odlers zainen zei geven flinker,

fun leiben zainen zei geven shtarker.

 

24 ir techter fun Yisroel, oif Shaulen veint,

vos hot ich in roiten gekleidt, mit tenugim dertsu,

vos hot aroifgeton tsirung fun gold oif ier kleid.

 

25 vi zainen di giborim in milchome gefalen –

Yehonatan oif daine heichen dershlogen!

 

26 mich klemt noch dir, Yehonatan main bruder,

lib geven bistu mir zeyer;

vunderlech geven iz dain libshaft tsu mir,

mer vi di libshaft fun vaiber.

 

27 vi zainen di giborim gefalen,

un untergegangen di vafen fun milchome!

ב

un es iz geven noch dem, hot Dovid gefregt bai Hashem, azoi tsu zogen: zol ich aroifgein in einer fun di shtet fun Yehudah? hot Hashem tsu im gezogt: gei aroifblikendik. hot Dovid gezogt: vuhin zol ich aroifgein? hot er gezogt: kein Chevron.

iz Dovid aroifgegangen ahin, un oich zaine tsvei vaiber, Achinoam fun Yizreel, un Avigal di vaib fun Navalen fun Carmel. un zaine mentshen vos mit im hot Dovid aroifgebracht, itlecher mit zain hoizgezint; un zei hoben zich bazetst in di shtet fun Chevron. un di mener fun Yehudah zainen gekumen, un hoben dorten gezalbt Doviden far a melech iber dem hoiz fun Yehudah.

hot men dertseilt Doviden, azoi tsu zogen: di mentshen fun yobeֿish-Gilad zainen di vos hoben bagroben Shaulen. hot Dovid geshikt shluchim tsu di mentshen fun yobeֿish-Gilad, un zei gelozt zogen: gebentsht zolt ir zain fun Hashem, vos ir hot geton dem doziken chesed mit ier Har, mit Shaulen, un hot im bagroben. un atsund, zol Hashem ton mit ich chesed un traishaft; un oich ich vel ich opton di dozike toive, vos ir hot geton di dozike zach. un atsund, zolen shtark zain eyere hent, un zeit heldishe yungen; vorem ier Har Shaul iz toit, un oich hot mich dos hoiz fun Yehudah gezalbt far a melech iber zei.

un Avner der zun fun Neren, der cheil-lider fun Shaulen, hot genumen ish-boshet dem zun fun Shaulen, un hot im aribergefirt kein Machanayim. un er hot im gemacht far a melech iber Gilad, un iber dem Ashuri, un iber Yizreel un iber Ephrayim, un iber Binyamin, un iber gants Yisroel.

10 fertsik yor iz alt geven ish-boshet der zun fun Shaulen, az er iz gevoren melech iber Yisroel, un tsvei yor hot er gekinigt. ober dos hoiz fun Yehudah iz geven hinter Doviden. 11 un di tsol fun di teg vos Dovid iz geven melech in Chevron iber dem hoiz fun Yehudah, iz geven ziben yor un zeks Chodeshim.

12 un Avner der zun fun Neren, un di knecht fun ish-boshet dem zun fun Shaulen, zainen aroisgegangen fun Machanayim kein Givon. 13 oich Yoav der zun fun Tzeruyahen, un di knecht fun Doviden, zainen aroisgegangen, un zei hoben zich tsunoifgetrofen mit zei in einem baim taich fun Givon, un di hoben zich gezetst fun der zeit taich, un di fun yener zeit taich. 14 un Avner hot gezogt tsu Yoaven: zolen akorsht di yungen oifshtein, un a shtif ton far undz. hot Yoav gezogt: zolen zei oifshtein.

15 zainen zei oifgeshtanen, un zainen aribergegangen mit a tsol, tsvelf far Binyamin, un far ish-boshet dem zun fun Shaulen, un tsvelf fun Dovids knecht. 16 un zei hoben ongenumen einer dem anderen faran kop, mit zain shverd tsum andern's zeit, biz zei zainen gefalen in einem. un me hot gerufen yenem ort chelkt‑htsurim, vos iz Givon.

17 un di milchome iz geven zeyer a shvere in yenem tog, un Avner un di mener fun Yisroel zainen geshlogen gevoren far di knecht fun Doviden.

18 un dorten zainen geven Tzeruyahs drai zin, Yoav, un Avishai un Asahel; un Asahel iz geven flink oif zaine fis, azoi vi einer fun di hinden vos in feld. 19 hot Asahel nochgeiogt Avneren, un er hot zich nisht opgeneigt fun hinter Avneren tsu gein rechts oder links. 20 hot Avner zich umgekert hinter zich, un hot gezogt: bist du dos, Asahel? hot er gezogt: ich. 21 hot Avner tsu im gezogt: ker zich tsu dain rechter zeit oder tsu dain linker, un chap dir on einem fun di yungen, un nem dir zain gever. ober Asahel hot zich nisht gevolt opkeren fun hinter im. 22 hot Avner vider gezogt tsu Asahelen: ker dich op fun hinter mir; noch vos zol ich dich shlogen tsu der erd? un vi vel ich oifheiben main ponem tsu dain bruder Yoaven? 23 ober er hot zich nisht gevolt opkeren, un Avner hot im a zets geton miten untershten teil fun shpּiz in boich, biz der shpּiz iz im arois fun hinten; un er iz dorten gefalen un geshtorben oifen ort. un es iz geven, itlecher vos iz gekumen tsu dem ort vos Asahel iz dorten gefalen un geshtorben, hot zich opgeshtelt.

24 hoben Yoav un Avishai nochgeiogt Avneren, un vi di zun iz untergegangen, zainen zei gekumen bizen bergel amoh vos far Giach, oifen veg tsum midbar fun Givon. 25 un di kinder fun Binyamin hoben zich ingezamlt hinter Avneren, un zei zainen gevoren tsu ein bund; un zei hoben zich geshtelt oifen shpּits fun a bergel.

26 hot Avner gerufen tsu Yoaven, un hot gezogt: zol den eibik fartseren di shverd? veistu den nisht az biter vet zain tsum Suf? un biz vanen vestu nisht heisen dem folk zich umkeren fun hinter zeyere brider? 27 hot Yoav gezogt: azoi vi HaElokim lebt, az ven du volst nisht geredt, volt ersht in der peire dos folk opּgetreten einer fun hinteren anderen.

28 un Yoav hot geblozen in shoifer, un dos gantse folk hot zich opgeshtelt, un zei hoben mer nisht nochgeiogt Yisroel, un hoben mer vaiter nisht milchome gehalten.

29 un Avner un zaine mentshen zainen gegangen durchen pּloin yene gantse nacht, un zei zainen ariber dem Yarden, un durchgegangen gants bitrun, un gekumen kein Machanayim.

30 un Yoav hot zich umgekert fun hinter Avneren, un er hot ingezamlt dos gantse folk; hoben gefelt fun Dovids knecht nainteen man un Asahel. 31 un Dovids knecht hoben geshlogen fun Binyamin, tsvishen Avners mentshen – drai hundert un zechtsik man zainen gebliben toit.

32 un Asahelen hoben zei avekgetrogen, un hoben im bagroben in keyvern fun zain foter vos in Beit-Lechem. un Yoav un zaine mentshen zainen gegangen a gantse nacht, un zei iz lichtik gevoren in Chevron.

ג

un di milchome iz geven a lange tsvishen dem hoiz fun Shaulen un tsvishen dem hoiz fun Doviden. un Dovid iz gevoren alts shtarker, un dos hoiz fun Shaulen iz gevoren alts shvacher.

un bai Doviden zainen geboren gevoren zin in Chevron, un zain bechor iz geven Amnon, fun Achinoamen fun Yizreel; un der tsveiter fun im, Kileav, fun Avigal der vaib fun Navalen fun Carmel; un der driter, Avshalom, der zun fun Maachah der tochter fun Talmai dem melech fun Geshur; un der firter, Adoniyah, der zun fun Chaggiten; un der finfter Shephatyah der zun fun Avitalen; un der zekster, Yitream fun Dovids vaib Eglahen. di dozike zainen geboren gevoren bai Doviden in Chevron.

un es iz geven, ven di milchome iz geven tsvishen dem hoiz fun Shaulen un tsvishen dem hoiz fun Doviden, hot Avner zich gehalten on dem hoiz fun Shaulen.

un Shaul hot gehat a kepּsvaib vos ir nomen iz geven Ritzpah di tochter fun Ayahen. hot [ish-boshet] gezogt tsu Avneren: far vos bistu gekumen tsu main foters kepּsvaib? hot Avneren zeyer gebrent oif di verter fun ish-bosheten, un er hot gezogt: bin ich den a huntskopּ fun Yehudah? ich tu haint tsu tog chesed mit dem hoiz fun dain foter Shaulen, tsu zaine eigene un tsu zaine gute fraint, un ich hob dich nisht ibergeentfert in der hant fun Doviden, un du varfst mir haint far a zind mit der froi. zol Elokim ton tsu Avneren azoi un noch mer, az azoi vi Hashem hot geshvoren tsu Doviden, azoi vel ich im ton, 10 aribertsutrogen di meluche fun Shauls hoiz, un oifshtelen dem trono fun Doviden iber Yisroel un iber Yehudah, fun Dan un biz Beer-Sheva! 11 un er hot mer a vort nisht gekent entferen Avneren, fun zain moire far im.

12 un Avner hot oifen ort geshikt shluchim tsu Doviden, azoi tsu zogen: bai vemen iz dos land? azoi tsu zogen: shlisp dain bris mit mir, un ot iz main hant mit dir ibertsudreyen tsu dir gants Yisroel. 13 hot er gezogt: gut, ich vel shlisen mit dir a bris, ober ein zach farlang ich fun dir, azoi tsu zogen: zolst nisht zen main ponem, saiden du brengst tsuglaich Michal di tochter fun Shaulen, ven du kumst zen main ponem.

14 un Dovid hot geshikt shluchim tsu ish-boshet dem zun fun Shaulen, azoi tsu zogen: gib mir main vaib Michalen, vos ich hob farknast tsu mir mit hundert forhoiten fun di Peleshetim.

15 hot ish-boshet geshikt, un hot zi opgenumen fun dem man, fun Paltiel dem zun fun Layishen. 16 un ir man iz gegangen mit ir, gegangen noch ir un geveint biz Bachurim. hot Avner tsu im gezogt: gei ker zich um; un er hot zich umgekert.

17 un Avner hot gehat a gereid mit di eltste fun Yisroel, azoi tsu zogen: noch nechten un noch eyernechten hot ir bagert Doviden far a melech iber ich. 18 un atsund tut; vorem Hashem hot gezogt oif Doviden, azoi tsu zogen: durch der hant fun Dovid main knechtq vel ich helfen main folk Yisroel fun der hant fun di Peleshetim, un fun der hant fun ale zeyere faint.

19 un Avner hot oich geredt in di oieren fun Binyamin. un Avner iz oich gegangen dertseilen in di oieren fun Doviden in Chevron alts vos iz voilgefelen in di oigen fun Yisroel, un in di oigen fun gantsen hoiz fun Binyamin. 20 un Avner iz gekumen tsu Doviden kein Chevron, un tsvantsik man mit im. un Dovid hot gemacht far Avneren un far di mentshen vos mit im a moltsait. 21 un Avner hot gezogt tsu Doviden: ich vel oifshtein un vel gein, un ich vel inzamlen tsu main Har dem melech gants Yisroel, un zei velen shlisen mit dir a bris, un vest kinigen vi vait dain harts gelust. un Dovid hot avekgeshikt Avneren, un er iz avekgegangen besholem.

22 ersht di knecht fun Doviden un Yoav zainen ongekumen fun an onfal, un zei hoben gebracht mit zich fil roib; un Avner iz shoin nisht geven bai Doviden in Chevron, vail er hot im avekgeshikt, un er iz avekgegangen besholem. 23 un vi Yoav un der gantser cheil vos mit im zainen ongekumen, hot men dertseilt Yoaven, azoi tsu zogen: Avner der zun fun Neren iz gekumen tsum melech, un er hot im avekgeshikt, un er iz avekgegangen besholem.

24 iz Yoav gekumen tsum melech, un hot gezogt: vos hostu geton? ot iz Avner gekumen tsu dir; almai hostu im opgelozt, un er iz avekgegangen? 25 du kenst Avner dem zun fun Neren, az dich tsu farnaren iz er gekumen, un gevor tsu veren vu ois un vu ein bai dir, un gevor tsu veren alts vos du tust.

26 un Yoav iz aroisgegangen fun Doviden, un er hot geshikt shluchim noch Avneren, un zei hoben im umgekert fun bur-sire; un Dovid hot nisht gevust.

27 un vi Avner hot zich umgekert kein Chevron, azoi hot im Yoav opgeneigt ineveinik in toier, kedei tsu reden mit im shtilerheit, un er hot im dorten geshlogen in boich, un er iz geshtorben, far dem blut fun zain bruder Asahelen.

28 un Dovid hot es dernoch gehert, un er hot gezogt: rein bin ich un main meluche far Hashem oif eibik fun dem blut fun Avner dem zun fun Neren. 29 zol es falen oifen kop fun Yoaven, un oifen gantsen hoiz fun zain foter, un zol nisht oisgein fun Yoavs hoiz a flusiker un a kretsiker, un der vos halt zich oif a shteken, un der vos falt durchen shverd un der vos im felt broit.

30 un Yoav un Avishai zain bruder hoben geharget Avneren far vos er hot geteit zeyer bruder Asahelen in Givon in der milchome.

31 un Dovid hot gezogt tsu Yoaven un tsu dem gantsen folk vos mit im: tseraist eyere kleider, un gurt on zak, un klogt forois far Avneren. un der melech Dovid iz gegangen noch der mite.

32 un zei hoben bagroben Avneren in Chevron. 33 un der melech hot oifgehoiben zain kol, un hot geveint oif Avners keyver, un dos gantse folk hot mitgeveint. un der melech hot geklogt oif Avneren, un hot gezogt:

 

zol Avner shtarben vi a nidertrechtiker shtarbt?

34 daine hent zainen nisht gebunden geven,

un daine fis nisht in keiten geshmidt;

vi me falt far farbrecher bistu gefalen.

 

un dos gantse folk hot vider geveint oif im.

35 un dos gantse folk iz gekumen tsu geben esen Doviden broit ven es iz noch geven tog, ober Dovid hot geshvoren, azoi tsu zogen: zol mir Elokim ton azoi un noch mer, oib ich vel farzuchen broit oder epes vos es iz, eider di zun geit unter! 36 un dos gantse folk hot gemerkt, un es iz voilgefelen in zeyere oigen; alts vos der melech hot geton iz voilgefelen in di oigen fun gantsen folk. 37 un dos gantse folk un gants Yisroel hoben gevust in yenem tog, az dos iz nisht geven fun melech, tsu teiten Avner dem zun fun Neren.

38 un der melech hot gezogt tsu zaine knecht: far vor, ir darft visen, az a Har un a groiser man iz gefalen haintiken tog in Yisroel. 39 un ich bin haint shvach, un nor-vos gezalbt far a melech, un di dozike lait, di zin fun Tzeruyahen, zainen tsu hart far mir. zol Hashem batsolen dem shlechtstuer loit zain shlechtikeit.

ד

un Shauls zun hot gehert, az Avner iz umgekumen in Chevron, un zaine hent zainen shlof gevoren, un gants Yisroel zainen dershroken gevoren.

un Shauls zun hot gehat tsvei hoiptlait fun machnus; der nomen fun einem iz geven Baanah, un der nomen fun tsveiten Rechav, zin fun Rimmon dem beroter, fun di kinder fun Binyamin; vorem oich Beerot vert gerechnt tsu Binyamin; un di beroter zainen antlofen kein Gittayim, un zainen dorten gebliben voiner biz oif haintiken tog.

un Yehonatan der zun fun Shaulen hot gehat a zun a lamen oif di fis. er iz geven finf yor alt, ven di herung vegen Shaulen un Yehonatanen iz ongekumen fun Yizreel. hot im zain Nom oifgehoiben un iz gelofen: iz, in ir ilenish tsu antloifen, iz er gefalen un iz hinkedik gevoren. un zain nomen iz geven Mephivoshet.

zainen gegangen di zin fun Rimmon dem beroter, Rechav un Baanah, un zei zainen gekumen in der hits fun tog tsum hoiz fun ish-bosheten, beis er hot geshlafen dem mitogshlof. un zei zainen araingegangen ineveinik in hoiz vi koifer fun veits, un hoben im geshlogen in boich; un Rechav un zain bruder Baanah zainen antrunen gevoren. un az zei zainen arain in hoiz, ven er iz gelegen oif zain bet in zain shlofkamer, un hoben im geshlogen un geteit, hoben zei opgeshniten zain kop; un zei hoben genumen zain kop, un zainen gegangen miten veg fun pּloin a gantse nacht. un zei hoben gebracht dem kop fun ish-bosheten tsu Doviden kein Chevron, un zei hoben gezogt tsum melech: ot iz der kop fun ish-boshet dem zun fun Shaul dain faint vos hot gezucht dain leben; un Hashem hot haintiken tog gegeben main Har dem melech a nekome on Shaulen un on zain zomen.

hot Dovid geentfert Rechaven un zain bruder Baanahen, di zin fun Rimmon dem beroter, un er hot tsu zei gezogt: azoi vi es lebt Hashem vos hot oisgeleizt main zel fun yetveder tsore, 10 az der vos hot mir dertseilt, azoi tsu zogen: ze, Shaul iz toit, un er iz geven vi a besoire-brenger in zaine oigen, hob ich im ongenumen, un hob im geharget in tsiklag, anshtot vos ich zol im geben besoire-gelt. 11 haint vi noch az mentshen reshoiem hoben geharget an umshuldiken mentshen in zain hoiz oif zain geleger, zol ich atsund nisht monen zain blut fun ier hant, un ich opּramen fun der erd?

12 un Dovid hot bafoilen di yungen, un zei hoben zei geharget, un opgehakt zeyere hent un zeyere fis, un zei oifgehongen baim taich in Chevron. un dem kop fun ish-bosheten hoben zei genumen un bagroben in dem keyver fun Avneren in Chevron.

ה

un ale shvotim fun Yisroel zainen gekumen tsu Doviden kein Chevron, un zei hoben gezogt, azoi tsu zogen: dain bein un dain fleish zainen mir. noch nechten un noch eyernechten, az Shaul iz geven melech iber undz, bist du geven der vos hot aroisgefirt un araingefirt Yisroel. un Hashem hot tsu dir gezogt: du zolst fiteren main folk, Yisroel, un du zolst zain a firsht iber Yisroel.

un ale eltste fun Yisroel zainen gekumen tsum melech kein Chevron, un der melech Dovid hot zei geshlosenr a bris in Chevron far Hashem, un zei hoben gezalbt Doviden far a melech iber Yisroel.

draisik yor iz Dovid alt geven ven er iz gevoren melech; fertsik yor hot er gekinigt. in Chevron hot er gekinigt iber Yehudah ziben yor un zeks Chodeshim, un in Yerusholayim hot er gekinigt drai un draisik yor iber gants Yisroel un Yehudah.

un der melech iz gegangen mit zaine mentshen kein Yerusholayim oif dem Yevusi, dem bavoiner fun land. hoben zei gezogt tsu Doviden, azoi tsu zogen: vest aher nisht kumen saiden vest opton di blinde un di hinkedike; azoi tsu zogen: Dovid ken aher nisht kumen. ober Dovid hot batsvungen di festung fun Tsiyon, dos iz Dovids-shtot. un Dovid hot gezogt in yenem tog: ver nor es vet shlogen dem Yevusi, un vet tsukumen tsu der vaserrine, un [opton] di hinkedike un di blinde, di farhaste fun Dovids zel. derum zogt men: a blinder un a hinkediker iz do; me ken nisht arain in hoiz.

un Dovid hot zich bazetst in der festung, un er hot zi gerufen Dovids-shtot; 10 un Dovid hot farboit rund arum fun melu un ineveinik tsu. un Dovid iz gevoren alts greser, un Hashem Elochei tesboֿot iz geven mit im.

11 un Churam der melech fun Tzor hot geshikt shluchim tsu Doviden mit tsederholts un holtsmainsters un shteinmainsters, un zei hoben geboit a hoiz far Doviden. 12 un Dovid hot gevust az Hashem hot im bafestikt far a melech iber Yisroel, un az er hot derhoiben zain meluche fun vegen zain folk Yisroel.

13 un Dovid hot genumen noch kepּsvaiber un vaiber fun Yerusholayim noch zain kumen fun Chevron, un bai Doviden zainen geboren gevoren noch zin un techter. 14 un dos zainen di nemen fun di vos zainen im geboren gevoren in Yerusholayim: Shammua, un Shovav, un Natan, un Shelomo;

15 un Yivchar, un Elishua, un Nepheg, un Yaphia; 16 un Elishama, un Elyada, un Eliphelet.

17 un di Peleshetim hoben gehert az me hot gezalbt Doviden far a melech iber Yisroel, un ale Peleshetim zainen aroifgegangen tsu zuchen Doviden. hot Dovid derhert, un er hot aropּgenidert tsu der festung.

18 un di Peleshetim zainen gekumen, un hoben zich farshpreit in tal Rephaim.

19 hot Dovid gefregt bai Hashem, azoi tsu zogen: zol ich aroifgein akegen di Peleshetim? vestu zei geben in main hant? hot Hashem gezogt tsu Doviden: gei aroifblikendik vorem geben vel ich geben di Peleshetim in dain hant.

20 iz Dovid gekumen in Baal-Peratzim, un Dovid hot zei dorten geshlogen, un er hot gezogt: Hashem hot durchgebrochen maine faint far mir, azoi vi a durchbroch fun vaser. derum hot men gerufen dem nomen fun yenem ort Baal-Peratzim.

21 un zei hoben dorten ibergelozt zeyere getsnbilder, un Dovid un zaine mentshen hoben zei avekgetrogen.

22 un di Peleshetim zainen vider a mol aroifgekumen, un hoben zich farshpreit in tal Rephaim. 23 hot Dovid gefregt bai Hashem, un er hot gezogt: zolst nisht aroifgein; drai zich ois hinter zei, un zolst kumen oif zei fun akegen di moilberbeimer. 24 un es vet zain, az du herst a geroish fun trit in di shpּitsen fun di moilberbeimer, dentsmol zolstu ilen, vorem dentsmol iz Hashem aroisgegangen dir forois, tsu shlogen in dem lager fun di Peleshetim.

25 un Dovid hot azoi geton – azoi vi Hashem hot im bafoilen, un er hot geshlogen di Peleshetim fun Geva biz du kumst kein Gezer.

ו

un Dovid hot vider ingezamlt ale geklibene in Yisroel, draisik toizent man. un Dovid iz oifgeshtanen un iz gegangen mit dem gantsen folk vos mit im fun Baale-Yehudah, aroiftsubrengen fun dorten dem orn fun HaElokim, vos oif im vert gerufen der nomen – der nomen fun Hashem tesboֿot vos zitst oif di Keruvim. un zei hoben aroifgeleigt dem orn fun HaElokim oif a naiem vagen, un hoben im avekgenumen fun Avinadavs hoiz vos in Givah. un euzo un Achyo di zin fun Avinadaven hoben gefirt dem naiem vagen. un az zei hoben im avekgenumen fun Avinadavs hoiz vos in Givah, mit dem orn fun HaElokim, iz Achyo gegangen forois faran orn. un Dovid un dos gantse hoiz fun Yisroel hoben geshpilt far Hashem oif alerlei [keile-zemer fun] tsipּresnholts, un oif harfen, un oif gitaren, un oif pּoiken, un oif klepּerlech, un oif tsimblen.

un vi zei zainen gekumen bizen shaier fun nochun, hot euzo oisgeshtrekt zain hant tsum orn fun HaElokim, un hot im ongenumen, vorem di rinder hoben im aropּgerukt. hot der tsorens fun Hashem gegrimt oif euzohen, un Hashem hot im dorten geshlogen far dem farze. un er iz dorten geshtorben leben dem orn fun HaElokim.

un Doviden hot geergert far vos Hashem hot gebracht a broch oif euzohen. un me ruft yenem ort Peretz-euzoh biz oif haintiken tog. un Dovid hot moire gehat far Hashem yenem tog, un er hot gezogt: vi azoi zol der orn fun Hashem kumen tsu mir?

10 un Dovid hot nisht gevolt opkeren dem orn fun Hashem tsu zich in Dovids-shtot, un Dovid hot im opּgefirt tsu dem hoiz fun Oved-edomen fun Gat. 11 un der orn fun Hashem iz gebliben in hoiz fun Oved-edomen fun Gat drai Chodeshim. un Hashem hot gebentsht Oved-edomen un zain gants hoiz.

12 iz dertseilt gevoren dem melech Doviden, azoi tsu zogen: Hashem hot gebentsht dos hoiz fun Oved-edomen un alts vos gehert tsu im, fun vegen dem orn fun HaElokim. iz Dovid gegangen, un hot aroifgebracht dem orn fun HaElokim fun Oved-Adams hoiz in Dovids-shtot, mit a simcha. 13 un es iz geven, vi di tregers fun dem orn fun Hashem zainen opּgegangen zeks trit, azoi hot er geshlacht an oks un a geshtopּt rind. 14 un Dovid hot getonst miten gantsen koiech far Hashem; un Dovid iz geven ongegurt in a lainenem Ephod. 15 un Dovid un dos gantse hoiz fun Yisroel, hoben aroifgebracht dem orn fun Hashem mit shalung un mit a kol fun shoifer.

16 un es iz geven, vi der orn fun Hashem iz gekumen in Dovids-shtot, azoi hot Michal di tochter fun Shaulen aroisgekukt durchen fentster, un hot gezen dem melech Doviden tantsen un shpּringen far Hashem, un zi hot im farachtt in ir hartsen.

17 un zei hoben gebracht dem orn fun Hashem, un hoben im avekgeshtelt oif zain ort, in dem getselt vos Dovid hot far im oifgeshtelt. un Dovid hot oifgebracht brandopּfer un fridopּfer far Hashem. 18 un az Dovid hot geendikt oifbrengen di brandopּfer un di fridopּfer, hot er gebentsht dos folk in dem nomen fun Hashem tesboֿot. 19 un er hot oisgeteilt dem gantsen folk, dem gantsen hamon fun Yisroel, fun a man biz a froi, itlechen a chele broit, un a Chelek fleish, un a rozinkekuchen. un dos gantse folk iz gegangen itlecher tsu zain hoiz.

20 un Dovid hot zich umgekert tsu bentshen zain hoizgezint. iz Michal di tochter fun Shaulen aroisgegangen Doviden antkegen, un hot gezogt: vos far a koved hot zich haint ongeton der melech fun Yisroel, ven er hot zich haint opgedekt far di oigen fun di dinsten fun zaine knecht, azoi vi opּdeken dekt zich op einer fun di nishtvertike! 21 hot Dovid gezogt tsu Michalen: far Hashem vos hot oisderveilt mich eider dain foter un eider dain gants hoiz, mich tsu bafelen far a firsht iber dem folk fun Hashem, iber Yisroel – far Hashem vel ich mich freilech machen. 22 un ich vel zich noch klener halten vi dos, un vel zain shofl in maine oigen. un mit di dinsten vos du zogstu, mit zei tu ich zich on koved.

23 un Michal di tochter fun Shaulen, zi hot nisht gehat kein kind biz dem tog fun ir toit.u

ז

un es iz geven, az der melech hot zich bazetst in zain hoiz, un Hashem hot im bares rund arum fun ale zain faint, hot der melech gezogt tsu Natan dem novi: ze nor, ich voin in a hoiz fun tsederen, un der orn fun HaElokim voint in forhangen. hot Natan gezogt tsum melech: alts vos in dain hartsen gei tu, vorem Hashem iz mit dir.

un es iz geven, in yener nacht, iz dos vort fun Hashem geven tsu Natanen, azoi tsu zogen: gei un zolst zogen tsu main knecht,v tsu Doviden: azoi hot Hashem gezogt: vilst du den mir boien a hoiz tsum voinen far mir? az ich hob nisht gevoint in a hoiz fun dem tog vos ich hob oifgebracht di kinder fun Yisroel fun Mitsrayim un biz oif haintiken tog, naiert ich fleg umgein in a getselt un in a mishken. umetum vu ich bin umgegangen tsvishen ale kinder fun Yisroel, tsi hob ich a vort geredt mit einem fun di shvotim fun Yisroel, vos ich hob bafoilen tsu fiteren main folk Yisroel, azoi tsu zogen: far vos hot ir mir nisht geboit a hoiz fun tsederen? un atsund, zolstu azoi zogen tsu main knecht,w tsu Doviden: azoi hot gezogt Hashem tesboֿot: ich hob dich genumen fun dem fiterpּlats, fun hinter di shof, tsu zain a firsht iber main folk, iber Yisroel. un ich bin geven mit dir umetum vu du bist gegangen, un ich hob farshnitenx ale daine faint fun far dir; un ich vel dir machen a groisen nomen, azoi vi der nomen fun di greste vos oif der erd. 10 un ich vel machen an ort far main folk, far Yisroel, un vel im inflantsen, er zol ruen oif zain ort, un mer nisht tsiteren; un farbrecher zolen im mer nisht painiken azoi vi tsuersht, 11 fun dem tog vos ich hob bafoilen Shaphatim iber main folk Yisroel; un ich vel dich baruen fun ale daine faint. un Hashem zogt dir on, az Hashem vet dir machen a hoiz. 12 az daine teg velen derfilt veren, un vest zich leigen mit daine elteren, vel ich oifshtelen dain zomeny noch dir, dem vos vet aroisgein fun daine ingeveid, un ich vel bafestiken zain meluche. 13 er vet boien a hoiz tsu main nomen, un ich vel bafestiken dem tronz fun zain meluche biz oif eibik. 14 ich vel im zain far a foter, un er vet mir zain far a zuna, az ven er farbrecht, vel ich im shtrofen mit der rut fun mentshen, un mit di pּlogen fun mentshnkinder. 15 ober main chesed vet zich nisht opton fun im, azoi vi ich hob opgeton fun Shaulen, vemen ich hob opgeton fun far dir. 16 un dain hoiz un dain meluche velen biz eibik zain zicher far dir; dain tronb vet zain fest biz eibikc.

17 azoi vi ale di dozike verter, un azoi vi di dozike gantse zeung, azoi hot Natan geredt tsu Doviden.

18 un der melech Dovid iz gekumen, un hot zich gezetst far Hashem, un hot gezogt: ver bin ich, Hashem du Adonoi, un ver iz main hoiz, vos du host mich gebracht biz aher? 19 un dos iz noch geven klein in daine oigen, Hashem du Adonoi, un du host oich geredt vegen dain knechts hoiz oif vaiter ahin, vos dos iz nor der shteiger mit a lait, Hashem du Adonoi. 20 un vos mer noch zol Dovid reden tsu dir? du kenst doch dain knecht,d Hashem du Adonoi.

21 fun vegen dain vort, un loit dain hartsen, hostu geton, tsu lozen visen dain knechte di dozike gantse gedule. 22 deriber bistu grois, Hashem du Adonoi, vorem nishto aza vi du, un nishto kein Elokim achuts dir, loit alts vos mir hoben gehert mit undzere oieren.

23 un vaser eintsike ume oif der erd iz azoi vi dain folk Yisroel, vos Hashem iz gegangen oisleizen zich tsum folk, un zich tsu machen a nomen, un tsu ton – fun iert vegen-grois, un forchtike zachen, far dain land, [tsu fartraiben] fun far dain folk vos du host dir oisgeleizt fun Mitsrayim, umes mit zeyere G‑ter? 24 un du host dir bafestikt dain folk Yisroel dir tsum folk oif eibik, un du, Hashem, bist gevoren zei tsum Elokim.

25 un atsund, Hashem du Elokim, dos vort vos du host geredt vegen dain knecht un vegen zain hoiz, zei mekaiem oif eibik, un tu azoi vi du host geredt. 26 un zol gegreist veren dain nomen biz eibik, azoi tsu zogen: Hashem tesboֿot iz Elokim iber Yisroel; un dos hoiz fun dain knecht Doviden zol zain fest far dir.

27 vorem du, Hashem tesboֿot, Elochei Yisroel, host antplekt dem oier fun dain knecht, azoi tsu zogen: ich vel dir boien a hoiz; derum hot dain knecht gefunen bai zich harts mispalel tsu zain tsu dir di dozike tefile. 28 un atsund, Hashem Adonoi, du bist HaElokim, un daine verter muzen zain emes, un du host tsugezogt dain knecht dos dozike guts; 29 derum bavilik atsund, un bentsh dos hoiz fun dain knecht tsu zain oif eibik far dir, vorem Hashem du Adonoi host geredt; un fun dain brocha zol dos hoiz fun dain knechtf gebentsht veren oif eibik.

ח

un es iz geven noch dem, hot Dovid geshlogen di Peleshetim, un hot zei gemacht untertenik, un Dovid hot tsugenumen meteg-amoh fun der hant fun di Peleshetim.

un er hot geshlogen Moav, un hot zei gemesten mit a shnur, zei oisleigndik oif der erd; un er hot opּgemosten tsvei shnuren tsu teiten, un ein fule shnur tsu lozen leben. un Moav iz gevoren tsu Doviden knecht vos brengen minche.

un Dovid hot geshlogen Hadadezer dem zun fun Rachaven, dem melech fun Tzovah, beis er iz gegangen tsurikkrigen zain eiberhant baim taich Parah. un Dovid hot batsvungen fun im toizent un ziben hundert raiter, un tsvantsik toizent fusgeyer; un Dovid hot geleimt ale geshpּanen, nor ibergelozt fun zei hundert geshpan.

iz Aram fun Damascus gekumen helfen Hadadezer dem melech fun Tzovah, un Dovid hot geshlogen fun Aram tsvei un tsvantsik toizent man.

un Dovid hot geshtelt vachen in Aram fun Damascus, un Aram iz gevoren tsu Doviden knecht vos brengen minche.

un Hashem hot geholfen Doviden umetum vu er iz gegangen.

un Dovid hot genumen di gilderne shilden vos zainen geven oif Hadadezers knecht, un er hot zei gebracht kein Yerusholayim. un fun Betach un fun Berotai, Hadadezers shtet, hot der melech Dovid tsugenumen kuper zeyer fil.

un Toi der melech fun Chammat hot gehert az Dovid hot geshlogen dem gantsen cheil fun Hadadezeren, 10 un Toi hot geshikt zain zun Yoramen tsum melech Dovid, im tsu fregen oif frid un im ontsuvintshen, far vos er hot milchome gehalten mit Hadadezeren, un im geshlogen, vorem Hadadezer hot gehat milchome mit Toien; un er hot gebracht mit zich zilberne keilim un gilderne keilim un kuperne keilim. 11 zei oich hot der melech Dovid geheilikt tsu Hashem, mit dem zilber un dem gold vos er hot geheilikt fun ale felker vos er hot batsvungen: 12 fun Aram, un fun Moav, un fun di kinder fun Ammon, un fun di Peleshetim, un fun Amalek, un fun dem roib fun Hadadezer dem zun fun Rachaven, dem melech fun Tzovah.

13 un Dovid hot zich gemacht a Shem, ven er hot zich umgekert fun shlogen Aram in tal fun zalts – achtsen toizent man. 14 un er hot geshtelt vachen in Edom; in gants Edom hot er geshtelt vachen. un gants Edom iz gevoren knecht tsu Doviden. un Hashem hot geholfen Doviden umetum vu er iz gegangen. 15 un Dovid hot gekinigt iber gants Yisroel. un Dovid hot geton recht un gerechtikeit tsu zain gantsen folk.

16 un Yoav der zun fun Tzeruyahen iz geven iberen cheil; un Yehoshaphat der zun fun Achiluden, der dermoner; 17 un Tzadok der zun fun Achituven, un Achimelech der zun fun Evyataren, koyanim; un Serayah, der shraiber; 18 un Benayahu der zun fun Yehoyadaen, iber di Keretim un di Peletim; un di zin fun Doviden zainen geven oifzeers.

ט

un Dovid hot gezogt: iz noch ver do vos iz gebliben fun Shauls hoiz, az ich zol kenen ton mit im chesed fun Yehonatans vegen?

iz geven fun Shauls hoiz a knecht vos zain nomen iz geven Tziva; hot men im gerufen tsu Doviden, un der melech hot tsu im gezogt: bist du Tziva? hot er gezogt: dain knecht! hot der melech gezogt: iz nishto mer emetser fun Shauls hoiz, az ich zol kenen ton mit im a G‑ts chesed? hot Tziva gezogt tsum melech: faran noch a zun fun Yehonatanen, a lomer oif di fis. hot der melech tsu im gezogt: vu iz er? hot Tziva gezogt tsum melech: ze, er iz in hoiz fun Machir dem zun fun Ammielen in Lo-Devar. hot der melech Dovid geshikt, un hot im tsugenumen fun dem hoiz fun Machiren dem zun fun Ammielen fun Lo-Devar. un Mephivoshet der zun fun Yehonatan dem zun fun Shaulen iz gekumen tsu Doviden, un er iz gefalen oif zain ponem, un hot zich gebukt. hot Dovid gezogt: Mephivoshet! hot er gezogt: do iz dain knecht. hot Dovid tsu im gezogt: zolst nisht moire hoben, vorem ton vel ich ton mit dir chesed fun dain foter Yehonatans vegen, un ich vel dir umkeren dos gantse feld fun dain foter Shaulen, un du vest esen broit bai main tish temid. hot er zich gebukt un hot gezogt: vos iz dain knecht, az du zolst zich umkuken oif aza toiten hunt vi ich?

un der melech hot gerufen Tzivaen, Shauls diner, un hot tsu im gezogt: alts vos hot gehert tsu Shaulen un tsu zain gantsen hoiz, hob ich opgegeben tsu dem zun fun dain Har. 10 un vest baarbeten far im di erd, du un daine zin, un daine knecht, un vest arainbrengen di tevuh, un es vet zain far dain Har's zun broit tsum esen; un Mephivoshet dain Har's zun vet esen broit bai main tish temid – un Tziva hot gehat fuftsen zin un tsvantsik knecht. – 11 hot Tziva gezogt tsum melech: azoi vi alts vos main Har der melech bafelt zain knecht, azoi vet dain knecht ton. un Mephivoshet – er est oich bai main tish azoi vi einer fun dem melech's zin.

12 un Mephivoshet hot gehat a kleinem zun vos zain nomen iz geven Micha. un di gantse bavoinershaft fun Tzivas hoiz iz geven knecht tsu Mephivosheten. 13 un Mephivoshet iz gezesen in Yerusholayim, vorem baim melech's tish hot er temid gegesen. un er iz geven a hinkediker oif zaine beide fis.

י

un es iz geven noch dem, iz geshtorben der melech fun di kinder fun Ammon, un zain zun Chanun iz gevoren melech oif zain ort.g hot Dovid gezogt: lomich ton a fraindlechkeit mit Chanun dem zun fun Nachshon, azoi vi zain foter hot geton a fraindlechkeit mit mir. un Dovid hot geshikt durch zaine knecht im tsu treisten noch zain foter. un Dovids knecht zainen gekumen in land fun di kinder fun Ammon.

hoben di haren fun di kinder fun Ammon gezogt tsu Chanun zeyer Har: tsi meinstu az Dovid vil ton koved dain foter, vos er hot geshikt tsu dir treister? doch nor oistsuforshen di shtot un zi oistsukuken un zi durchtsunishteren hot Dovid geshikt zaine knecht tsu dir.

hot Chanun genumen Dovids knecht un hot zei opgegolt a halbe bord, un opgeshnitenh zeyere kleider in helft, biz zeyer gezes, un zei avekgeshikt.

hot men ongezogt Doviden, un er hot geshikt zei antkegen, vorem di mentshen hoben zich zeyer geshemt. un der melech hot gelozt zogen: zitst in Yericho biz ier bord vet opּvaksen, un ir vet zich umkeren.

hoben di kinder fun Ammon gezen az zei hoben zich farmiust bai Doviden, un di kinder fun Ammon hoben geshikt un gedungen Aram fun Beit-Rechov, un Aram fun tsovo, tsvantsik toizent fusgeyer, un dem melech fun Maachah mit toizent man, un di mener fun Tov, tsvelf toizent man.

hot Dovid derhert, un er hot geshikt Yoaven un dem gantsen cheil, di giborim.

un di kinder fun Ammon zainen aroisgegangen, un hoben ongericht a milchome baim ingang fun toier; un Aram fun tsovo un Rechov, un di mener fun Tov un fun Maachah, zainen geven bazunder in feld. un Yoav hot gezen az der front fun der milchome iz kegen im fun forent un fun hinten; hot er oisgekliben fun ale geklibene fun Yisroel, un oisgeshtelt akegen Aram. 10 un dos iberike folk hot er gegeben oif der hant fun zain bruder Avishaien, un oisgeshtelt akegen di kinder fun Ammon. 11 un er hot gezogt: oib Aram vet zain shtarker fun mir, vestu mir zain tsu hilf, un oib di kinder fun Ammon velen zain shtarker fun dir, vel ich dir gein helfen. 12 zei shtark, un lomir zich shtarken, far undzer folk un far di shtet fun Elokeinu; un zol Hashem ton vos iz gut in zaine oigen.

13 un Yoav un dos gantse folk vos mit im hoben genent oif milchome kegen Aram, un zei zainen antlofen far im. 14 un vi di kinder fun Ammon hoben gezen az Aram iz antlofen, azoi zainen zei antlofen far Avishaien, un zainen arain in shtot. un Yoav hot zich umgekert fun di kinder fun Ammon, un iz gekumen kein Yerusholayim.

15 un Aram hot gezen az er iz geshlogen gevoren far Yisroel, un zei hoben zich ingezamlt in einem. 16 un Hadadezer hot geshikt un aroisgebracht Aram vos fun yener zeit taich; un zei zainen gekumen kein Chelam, mit Shovake dem cheil-lider fun Hadadezeren zei forois.

17 iz ongezogt gevoren Doviden, un er hot ingezamlt gants Yisroel, un iz ariber dem Yarden, un gekumen kein Chelam. un Aram hot zich oisgeshtelt akegen Doviden, un zei hoben milchome gehalten mit im. 18 un Aram iz antlofen far Yisroel, un Dovid hot geharget fun Aram ziben hundert oif raitvegen, un fertsik toizent raiter; un Shovake zeyer cheil-lider hot er geshlogen, un er iz dorten geshtorben.

19 un ale Molechim, di knecht fun Hadadezeren, hoben gezen az zei zainen geshlogen gevoren far Yisroel, un zei hoben gemacht shalom mit Yisroel, un hoben zei gedint. un Aram hot moire gehat vider tsu helfen di kinder fun Ammon.

יא

un es iz geven baim umker fun yor, in der tsait vos di Molechim geyen arois oif milchome, hot Dovid geshikt Yoaven un zaine knecht mit im, un gants Yisroel, un zei hoben farvist di kinder fun Ammon, un hoben gelegert oif Rabbah. un Dovid iz gezesen in Yerusholayim.

un es iz geven kegen ovnttsait, iz Dovid oifgeshtanen fun zain geleger, un iz arumgegangen oifen doch fun melech's hoiz, un hot gezen fun doch a froi zich boden; un di froi iz geven zeyer shein fun oiszen.

hot Dovid geshikt un zich nochgefregt oif der froi, un me hot gezogt: dos iz doch Bat-Sheva, di tochter fun Eliamen, di vaib fun Uriyah dem Chitti. hot Dovid geshikt shluchim un hot zi gelozt brengen, un zi iz tsu im gekumen, un er iz gelegen mit ir; un zi hot zich nor vos gehat gereinikt fun ir umreinkeit. un zi hot zich umgekert in ir hoiz.

un di froi iz trogedik gevoren, un zi hot geshikt un dertseilt Doviden, un gezogt: ich bin trogedik.

hot Dovid geshikt tsu Yoaven: shik tsu mir Uriyah dem Chitti. un Yoav hot geshikt Uriyahen tsu Doviden. iz Uriyah tsu im gekumen, un Dovid hot zich nochgefregt oif dem frid fun Yoaven, un oif dem frid fun folk, un oif dem gang fun der milchome. un Dovid hot gezogt tsu Uriyahen: nider arop tsu dain hoiz, un vash daine fis. iz Uriyah aroisgegangen fun melech's hoiz, un noch im iz aroisgegangen a shpּaizgeshank fun dem melech. ober Uriyah hot zich geleigt baim ingang fun melech's hoiz mit ale knecht fun zain Har, un hot nisht aropּgenidert tsu zain hoiz.

10 hot men dertseilt Doviden, azoi tsu zogen: Uriyah hot nisht aropּgenidert tsu zain hoiz. un Dovid hot gezogt tsu Uriyahen: du kumst doch fun veg, far vos hostu nisht aropּgenidert tsu dain hoiz? 11 hot Uriyah gezogt tsu Doviden: der orn fun Yisroel un Yehudah zitsen in baidlech, un main Har Yoav un di knecht fun main Har lageren oifen freyen feld, un ich zol kumen in main hoiz tsu esen un tsu trinken, un tsu ligen mit main vaib? azoi vi du lebst, un azoi vi dain zel lebt, oib ich vel ton di dozike zach!

12 hot Dovid gezogt tsu Uriyahen: blaib do oich haint, un morgen vel ich dich avekshiken. iz Uriyah gebliben in Yerusholayim yenem tog un oif morgen. 13 un Dovid hot im gerufen, un er hot gegesen bai im un getrunken: un er hot im ongeshikurt. ober in ovent iz er aroisgegangen zich leigen oif zain geleger mit di knecht fun zain Har, un tsu zain hoiz hot er nisht aropּgenidert.

14 un es iz geven in der peire, hot Dovid geshriben a briv tsu Yoaven, un geshikt durch der hant fun Uriyahen. 15 un er hot geshriben in dem briv azoi tsu zogen: shtel Uriyahen akegen dem front fun der shtarkster milchome, un kert ich op fun hinter im, kedei er zol geshlogen veren un shtarben.

16 un es iz geven, az Yoav hot gevacht oif der shtot, hot er avekgeshtelt Uriyahen oif dem ort vos er hot gevust az dorten zainen do heldishe lait. 17 un di mener fun shtot zainen aroisgegangen, un hoben milchome gehalten mit Yoaven, un es zainen gefalen fun dem folk, fun Dovids knecht, un oich Uriyah der Chitti iz umgekumen.

18 un Yoav hot geshikt un dertseilt Doviden ale gesheenishen fun der milchome. 19 un er hot bafoilen dem sholiich azoi tsu zogen: az du endikst dertseilen dem melech ale gesheenishen fun der milchome, 20 iz, oib der grimtsoren fun dem melech vet oifgein, un er vet zogen tsu dir: noch vos hot ir genent tsu der shtot milchome tsu halten? hot ir nisht gevust az zei velen shisen fun der moier?

21 ver hot dershlogen Avimelech dem zun fun yerubesheten? hot nisht a froi aropgevorfen oif im an oibershten milshtein fun der moier, un er iz geshtorben in Tevetz? noch vos hot ir genent tsu der moier? – zolstu zogen: oich dain knecht Uriyah der Chitti iz umgekumen.

22 iz gegangen der sholiich, un er iz gekumen un hot dertseilt Doviden alts vegen vos Yoav hot im geshikt. 23 un der sholiich hot gezogt tsu Doviden: yo, di mentshen zainen geven shtarker fun undz, un zei zainen aroisgegangen tsu undz in feld, un mir hoben zich gelozt oif zei bizen ingang fun toier. 24 un di shisers hoben geshosen oif daine knecht fun der moier, un es zainen umgekumen fun dem melech's knecht, un oich dain knecht Uriyah der Chitti iz umgekumen.

25 hot Dovid gezogt tsum sholiich: azoi zolstu zogen tsu Yoaven: zol nisht zain fardrosik in daine oigen di dozike zach, vorem di shverd fartsert, azoi tsi azoi; halt on dain milchome akegen der shtot, un tseshter zi; un shtark im.

26 un di vaib fun Uriyah dem Chitti hot gehert az ir man Uriyah iz toit, un zi hot geklogt oif ir man. 27 un vi di avles iz ariber, azoi hot Dovid geshikt un hot zi araingenumen in zain hoiz, un zi iz im gevoren far a vaib. un zi hot im geboren a zun. un di zach vos Dovid hot geton, iz geven shlecht in di oigen fun Hashem.

יב

un Hashem hot geshikt Natanen tsu Doviden, un er iz tsu im gekumen, un hot tsu im gezogt: tsvei mentshen zainen geven in ein shtot: einer an oysher un einer an oreman.

baim oysher zainen geven shof un rinder zeyer fil, un baim oreman iz gornisht geven achuts ein klein shefele, vos er hot gekoift un es oifgehodevet, un es iz oifgevaksen in einem mit im un mit zaine kinder. fun zain bisen flegt es esen, un fun zain becher flegt es trinken, un in zain buzem flegt es ligen, un es iz im geven vi a tochter. iz gekumen a durchgeyer tsu dem man dem oysher, un im iz geven a shod tsu nemen fun zaine shof un fun zaine rinder, oif tsu machen far dem oirech vos iz tsu im gekumen, hot er genumen dos shefele fun dem oreman, un hot es gemacht far dem man vos iz tsu im gekumen.

hot der tsoren fun Doviden shtark gegrimt oif dem man, un er hot gezogt tsu Natanen: azoi vi Hashem lebt, az toit kumt dem man vos tut dos dozike! un far dem shefele darf er batsolen firfachik, derfar vos er hot geton di dozike zach, un far vos er hot nisht rachmones gehat.

hot Natan gezogt tsu Doviden: du bist der man! azoi hot gezogt Hashem Elochei Yisroel: ich hob dich gezalbt far a melech iber Yisroel, un ich hob dich matsl geven fun Shauls hant;

un ich hob dir gegeben dos hoiz fun dain Har, un di vaiber fun dain Har in dain buzem, un hob dir gegeben dos hoiz fun Yisroel un Yehudah. un oib dos iz vintsik, vel ich dir tsuleigen noch un noch a mol azoi fil. far vos hostu farachti dos vort fun Hashem, tsu ton vos iz shlecht in maine oigen? Uriyah dem Chitti hostu dershlogen miten shverd, un zain vaib hostu dir tsugenumen far a vaib; un host im geharget durch der shverd fun di kinder fun Ammon. 10 un atsund, zol zich oif eibik nisht opton a shverd fun dain hoiz, derfar vos du host mich farachtj, un host genumen di vaib fun Uriyah dem Chitti dir tsu zain far a vaib. 11 azoi hot Hashem gezogt: ze, ich shtel-oif oif dir an umglik fun dain hoiz, un ich vel nemen daine vaiber far daine oigen, un zei geben tsu an anderen, un er vet ligen mit daine vaiber far di oigen fun der doziker zun. 12 vorem du host geton in farborgenish, un ich vel ton di dozike zach far gants Yisroel, un far der zun.

13 hot Dovid gezogt tsu Natanen: ich hob gezindikt tsu Hashem. hot Natan gezogt: Hashem hot oich opgeton dain zind; vest nisht shtarben.

14 ober vail lesteren hostu gelestert di faint fun Hashem mit der doziker zach, vet oich dos kind vos iz dir geboren gevoren, zicher shtarben.

15 un Natan iz avekgegangen tsu zain hoiz. un Hashem hot geplogt dos kind vos Uriyahs vaib hot geboren Doviden, un er iz gevoren chorev. 16 hot Dovid gebeten HaElokim far dem yingel, un Dovid hot gefast a fastung, un az er flegt aheim kumen, flegt er nechtiken ligendik oif der erd.

17 zainen tsugeshtanen tsu im ale eltste fun zain hoiz, im tsu machen oifshtein fun der erd, ober er hot nisht gevolt, un er hot nisht gegesen mit zei kein broit.

18 un es iz geven oifen zibeten tog, iz dos kind geshtorben, un Dovids knecht hoben moire gehat im oistsuzogen az dos kind iz geshtorben; vorem zei hoben gezogt: ze, az dos kind hot gelebt, hoben mir tsu im geredt, un er hot nisht tsugehert tsu undzer kol, haint vi velen mir zogen tsu im: dos kind iz geshtorben? er vet zich noch onton epes beiz.

19 hot Dovid gezen az zaine knecht shushken zich, un Dovid hot forshtanen az dos kind iz geshtorben, un Dovid hot gezogt tsu zaine knecht: iz dos kind geshtorben? hoben zei gezogt: geshtorben.

20 iz Dovid oifgeshtanen fun der erd, un er hot zich gevashen un gezalbt, un ibergebiten zaine kleider; un er iz gekumen in Hashem's hoiz, un hot zich gebukt. un er iz gekumen in zain hoiz, un hot gebeten, un me hot geleigt far im broit, un er hot gegesen.

21 hoben zaine knecht tsu im gezogt: vos iz di dozike zach, vos du host geton? fun vegen dem kind, az es hot gelebt, hostu gefast un geveint, un vi dos kind iz geshtorben, bistu oifgeshtanen un host gegesen broit? 22 hot er gezogt: az dos kind hot noch gelebt hob ich gefast un geveint, vail ich hob geklert: ver veis, Hashem ken mich laitzeliken, un dos kind vet blaiben leben. 23 atsund ober az er iz geshtorben, noch vos zol ich fasten? tsi ken ich im vider umkeren? ich gei tsu im, ober er vet zich nisht umkeren tsu mir.

24 un Dovid hot getreist zain vaib Bat-Shevaen, un er iz gekumen tsu ir, un iz gelegen mit ir. un zi hot geboren a zun, un er hot gerufen zain nomen Shelomo, un Hashem hot im lib gehat. 25 un er hot geshikt durch Natan dem novi, un hot gerufen zain nomen Yedidyah fun vegen Hashem.

26 un Yoav hot milchome gehalten oif Rabbah fun di kinder fun Ammon, un er hot batsvungen di meluche-shtot. 27 un Yoav hot geshikt shluchim tsu Doviden, un hot gezogt: ich hob milchome gehalten oif Rabbah, oich hob ich batsvungen di vasershtot.

28 un atsund, zaml ein dos iberike folk, un leger oif der shtot, un batsving zi; azist vel ich batsvingen di shtot, un main nomen vet gerufen veren oif ir.

29 hot Dovid ingezamlt dos gantse folk, un er iz gegangen kein Rabbah, un hot milchome gehalten oif ir, un hot zi batsvungen. 30 un er hot aropgenumen Malkams kroin fun zain kop; un ir vog iz geven a tsentner gold, dertsu taier geshtein; un zi iz ongeton gevoren oif Dovids kop. un roib fun der shtot hot er aroisgefirt zeyer fil. 31 un dos folk vos in ir hot er aroisgefirt, un geleigt unter zegen, un unter izerne dreshshlitns, un unter izerne hek, un hot zei gemacht durchgein durch tsigloivns. un azoi flegt er ton tsu ale shtet fun di kinder fun Ammon.

un Dovid un dos gantse folk hoben zich umgekert kein Yerusholayim.

יג

un es iz geven noch dem: Avshalom der zun fun Doviden hot gehat a sheine shvester vos ir nomen iz geven Tamar, un Amnon der zun fun Doviden hot zi lib gekrigen. un Amnon hot zich geklemt biz tsum krank veren, fun vegen zain shvester Tamaren, vorem zi iz geven a yungfroi; un es iz geven farhoilen in Amnons oigen vi azoi ir epes tsu ton.

un Amnon hot gehat a chever vos zain nomen iz geven Yehonadav der zun fun Shimeah, Dovids bruder, un Yehonadav iz geven zeyer a kluger mentsh. hot er tsu im gezogt: far vos bistu azoi opּgetsert frimorgen in frimorgen, du ben-melech? vilstu mir nisht zogen? hot Amnon tsu im gezogt: ich hob lib Tamaren, main bruder avsholums shvester. hot Yehonadav tsu im gezogt: leig zich oif dain geleger, un mach zich krank, un az dain foter vet dich kumen zen, azoi zolstu zogen tsu im: zol, ich bet dich, kumen main shvester Tamar, un mir geben esen shpּaiz, un zol zi machen dos esen far maine oigen, kedei ich zol zen, un esen fun ir hant.

hot Amnon zich geleigt un zich gemacht krank, un vi der melech iz im gekumen zen, azoi hot Amnon gezogt tsum melech: zol, ich bet dich, kumen main shvester Tamar, un tsubreiten far maine oigen a far fankuchns, un ich vel esen fun ir hant.

hot Dovid geshikt tsu Tamaren in hoiz, azoi tsu zogen: gei akorsht in dain bruder Amnons hoiz, un mach im esen.

iz Tamar gegangen in ir bruder Amnons hoiz; un er iz gelegen. un zi hot genumen dem teig, un hot gekneten un tsubareit far zaine oigen, un gebakt di fankuchns. un zi hot genumen di fan, un hot oisgegosen far im; ober er hot nisht gevolt esen. un Amnon hot gezogt: firt arois ale mentshen fun mir. zainen ale mentshen aroisgegangen fun im. 10 un Amnon hot gezogt tsu Tamaren: breng dos esen in kamer, un ich vel esen fun dain hant. hot Tamar genumen di fankuchns vos zi hot gemacht, un araingebracht tsu ir bruder Amnonen in kamer. 11 un vi zi hot im derlangt tsum esen, azoi hot er zi ongenumen, un hot gezogt: kum lig mit mir, main shvester. 12 hot zi tsu im gezogt: nisht, main bruder! zolst mich nisht painiken, vorem azoi vert nisht geton in Yisroel; zolst nisht ton di dozike nevle. 13 un ich, vu vel ich ahinton main charpe? un du vest zain azoi vi einer fun di nidertrechtike in Yisroel. un atsund, red, ich bet dich, tsum melech, vorem er vet mich nisht farmaiden fun dir.

14 ober er hot nisht gevolt tsuheren tsu ir kol, un er hot zi ibergeshtarkt, un hot zi gepainikt, un iz gelegen mit ir.

15 un Amnon hot zi faint gekrigen zeyer a grois faintshaft; vorem di faintshaft vos er hot zi faint gekrigen, iz geven greser fun der libshaft vos er hot zi lib gehat. un Amnon hot tsu ir gezogt: shtei oif, gei. 16 hot zi tsu im gezogt: nite! vorem dos dozike beiz mich avektsushiken iz noch greser vi dos andere vos du host geton mit mir. ober er hot nisht gevolt tsuheren tsu ir. 17 un er hot gerufen zain yung, zain meshores, un hot gezogt: shikt akorsht arois di dozike fun mir droisen, un farshlis di tir hinter ir. 18 – un zi hot gehat oif zich a geshtraift kleid, vorem azelche mantlen flegen trogen dem melech's techter di yungfroien. – hot zain meshores zi aroisgefirt droisen, un hot farshlosen di tir hinter ir. 19 un Tamar hot genumen ash oif ir kop, un dos geshtraifte kleid vos oif ir hot zi tserisen, un zi hot aroifgeton ir hant oif ir kop, un iz gegangen un geyendik geshrien.

20 hot tsu ir gezogt ir bruder Avshalom: iz Amnon dain bruder geven mit dir? un atsund, main shvester, shvaig, vorem er iz dain bruder; zolst dir nisht nemen tsum hartsen di dozike zach. un Tamar iz gezesen a viste in ir bruder avsholums hoiz.

21 un der melech Dovid hot gehert ale di dozike zachen. un im hot zeyer geergert.

22 un Avshalom hot nisht geredt mit Amnonen fun shlechts biz guts, vorem Avshalom hot faint gekrigen Amnonen derfar vos er hot gepainikt zain shvester Tamaren.

23 un es iz geven in tsvei yor tsait arum, hot men geshoren bai Avshalomen in Baal-Chatzor vos bai Ephrayim, un Avshalom hot farrufen ale zin fun melech. 24 un Avshalom iz gekumen tsum melech, un hot gezogt: ot, ich bet dich, shert men bai dain knecht; zol, ich bet dich, der melech un zaine knecht mitgein mit dain knecht. 25 hot der melech gezogt tsu Avshalomen: nain, main zun, lomir akorsht nisht ale gein, kedei mir zolen nisht falen tsu shver oif dir. iz er tsugeshtanen tsu im, ober er hot nisht gevolt gein, un er hot im gebentsht. 26 hot Avshalom gezogt: oib nisht, zol, ich bet dich, gein mit undz main bruder Amnon. hot der melech tsu im gezogt: noch vos zol er gein mit dir? 27 iz Avshalom tsugeshtanen tsu im, un er hot geshikt mit im Amnonen un ale zin fun melech.

28 un Avshalom hot bafoilen zaine yungen, azoi tsu zogen: zet akorsht, vi Amnons harts iz freilech fun vain, un ich vel ich zogen: shlogt Amnonen, azoi zolt ir im teiten; ir zolt nisht moire hoben, vorem ich hob doch ich bafoilen. shtarkt ich un zeit heldishe yungen.

29 hoben di yungen fun Avshalomen geton tsu Amnonen azoi vi Avshalom hot bafoilen, un ale zin fun melech zainen oifgeshtanen, un hoben zich gezetst itlecher oif zain moileizl, un zainen antlofen. 30 un es iz geven, vi zei zainen unter vegens, azoi iz di herung ongekumen tsu Doviden, azoi tsu zogen: Avshalom hot dershlogen ale zin fun melech, un nisht gebliben fun zei an eintsiker.

31 iz der melech oifgeshtanen, un er hot tserisen zaine kleider, un hot zich geleigt oif der erd; un ale zaine knecht zainen geshtanen mit tserisene kleider. 32 hot zich opּgerufen Yehonadav der zun fun Shimeah, Dovids bruder, un hot gezogt: zol nisht meinen main Har, ale yungelait, di zin fun melech, hot men geteit, vorem bloiz Amnon iz toit; vail dos iz geven opgemacht fun avsholums moil fun dem tog vos er hot gepainikt zain shvester Tamaren. 33 un atsund zol main Har der melech zich nisht nemen di zach tsum hartsen, azoi tsu zogen: ale zin fun melech zainen toit, vorem bloiz Amnon iz toit.

34 un Avshalom iz antlofen.

un der yung der vechter hot oifgehoiben zaine oigen un gezen, ersht fil folk geyen fun dem veg hinter im, fun zeit barg. 35 un Yehonadav hot gezogt tsum melech: on zainen gekumen dem melech's zin. azoi vi dos vort fun dain knecht, azoi iz geven.

36 un es iz geven, vi er endikt reden, ersht dem melech's zin zainen ongekumen, un zei hoben oifgehoiben zeyer kol un hoben geveint, un oich der melech un ale zaine knecht hoben geveint zeyer a grois gevain.

37 un Avshalom iz antlofen, un iz avek tsu Talmai dem zun fun Ammihuden, dem melech fun Geshur. un [Dovid] hot getroiert oif zain zun ale teg.

38 azoi iz Avshalom antlofen, un iz avek kein Geshur, un er iz dorten geven drai yor.

39 un [dos harts fun] Dovid hameilech iz oisgegangen fun benkshaft noch Avshalomen, vorem er hot zich shoin getreist vegen Amnonen, vos er iz toit.

יד

un Yoav der zun fun Tzeruyahen hot gevust az dem melech's harts iz tsu Avshalomen. hot Yoav geshikt kein Tekoa, un hot gebracht fun dorten a kluge froi, un hot tsu ir gezogt: mach zich, ich bet dich, troierndik, un tu on, ich bet dich, troierkleider, un zolst zich nisht zalben mit eil, un zolst zain vi a froi vos troiert shoin fil teg noch a toiten.

un zolst kumen tsum melech, un reden tsu im azoi vi dos dozike vort. un Yoav hot araingeton di verter in ir moil.

hot di froi fun Tekoa geredt tsum melech, un zi iz gefalen oif ir ponem tsu der erd, un hot zich gebukt un gezogt: helf, melech. hot der melech tsu ir gezogt: vos iz dir? hot zi gezogt: far vor, a froi an almone bin ich, vorem main man iz geshtorben. un dain dinst hot gehat tsvei zin, hoben zei zich beide gekrigt in feld, un nisht geven ver zol funandergain tsvishen zei, hot einer geshlogen dem anderen un im geteit. un ot iz ongeshtanen di gantse mishpoche oif dain dinst, un zei zogen: gib undz dem vos hot dershlogen zain bruder, un mir velen im teiten far dem leben fun zain bruder vos er hot geharget, un mir velen fartiliken oich dem yoiresh. un zei vilen oisleshen main koil vos iz gebliben, nisht tsu lozen main man a nomen un an iberblaib oifen gezicht fun der erd.

hot der melech gezogt tsu der froi: gei aheim, un ich vel bafelen vegen dir. hot di froi fun Tekoa gezogt tsum melech: oif mir, main Har melech, di shuld, un oif main foters hoiz, un der melech un zain tronk iz rein. 10 hot der melech gezogt: der vos redt tsu dir, zolstu im brengen tsu mir, un er vet dich mer vider nisht onriren. 11 hot zi gezogt: zol, ich bet dich, der melech gedenken Hashem dain G‑t, az der blut derleizer zol nisht noch mer umbrengen, un zei zolen nisht fartiliken main zun. hot er gezogt: azoi vi Hashem lebt, oib a Har fun dain zun vet falen tsu der erd!

12 hot di froi gezogt: zol, ich bet dich, dain dinst reden tsu main Har dem melech a vort. hot er gezogt: red.

13 hot di froi gezogt: un far vos trachtstu azoins akegen dem folk fun Elokim? vorem az der melech redt dos dozike vort, iz er alein azoi vi a shuldiker, vos der melech kert nisht um zain farshtoisenem. 14 vorem shtarben muzen mir shtarben; yo, azoi vi vaser oisgegosen oif der erd, vos ken nisht oifgezamlt veren; un Elokim shoint nisht kein nefesh; ober er tracht trachtungen az fun im zol nisht farshtoisen veren kein farshtoisener. 15 un atsund, vos ich bin gekumen reden tsu main Har dem melech dos dozike vort, iz dos vail dos folk hot mich ingeshroken, un dain dinst hot gezogt: lomich akorsht reden tsum melech, efsher vet der melech ton dem farlang fun zain dinst. 16 vorem der melech vet zich tsuheren, matsl tsu zain zain dinst fun der hant fun dem man vos vil fartiliken mich un main zun in einem fun G‑ts nachle. 17 un dain dinst hot gezogt: zol, ich bet dich, dos vort fun main Har dem melech zain far a manuchoh; vorem vi a malech fun Hashem, azoi iz main Har der melech oif tsu farshtein guts un shlechts. un zol Hashem dain G‑t zain mit dir.

18 hot geentfert der melech un hot gezogt tsu der froi: zolst nor nisht leikenen fun mir kein zach vos ich freg dich. hot di froi gezogt: zol, ich bet dich, main Har der melech reden.

19 hot der melech gezogt: iz Yoavs hant geven mit dir in dem alem? hot di froi geentfert un gezogt: azoi vi dain zel lebt, main Har melech, oib me ken avek rechts oder links fun alts vos main Har der melech hot geredt! vorem dain knecht, Yoav, er hot mir bafoilen, un er hot araingeton in moil fun dain dinst ale di dozike verter. 20 kedei tsu fardreyen dem ponem fun der zach, hot dain knecht Yoav geton di dozike zach. ober main Har iz klug azoi vi di klugshaft fun a malech fun HaElokim, tsu visen alts vos oif der erd.

21 un der melech hot gezogt tsu Yoaven: ze, ich tu di dozike zach, un gei ker um dem yung Avshalomen.

22 iz Yoav gefalen oif zain ponem tsu der erd, un hot zich gebukt, un hot gebentsht dem melech. un Yoav hot gezogt: haint veis dain knecht az ich hob gefunen chein in daine oigen, main Har melech, vorem der melech hot geton dem farlang fun dain knecht.

23 un Yoav iz oifgeshtanen, un iz gegangen kein Geshur, un hot gebracht Avshalomen kein Yerusholayim. 24 un der melech hot gezogt: zol er farkeren tsu zain hoiz, ober main ponem zol er nisht zen. hot Avshalom farkert tsu zain hoiz, un dem melech's ponem hot er nisht gezen.

25 un in gants Yisroel iz nisht geven aza shener man vi Avshalom, zeyer tsu rimen; fun zain fustrit biz zain shpּits kop iz in im nisht geven a feler.l 26 un az er hot opּgeshoren zain kop – un geshen flegt es fun Suf yor tsu yor, az er zol zich opּsheren; vorem az es iz im tsu shver gevoren, hot er es opּgeshoren – hot er opּgevoigen di Har fun zain kop mit tsvei hundert shekl oifen melech's gevicht.

27 un bai Avshalomen zainen geboren gevoren drai zin, un ein tochter vos ir nomen iz geven Tamar. zi iz geven a vaibspּarshoin fun a sheinem oiszen.

28 un Avshalom iz gezesen in Yerusholayim tsvei yor tsait, un dem melech's ponem hot er nisht gezen. 29 hot Avshalom geshikt noch Yoaven, kedei im tsu shiken tsum melech, ober er hot nisht gevolt kumen tsu im. hot er vider geshikt a tsveit mol, un er hot nisht gevolt kumen. 30 hot er gezogt tsu zaine knecht: zet, Yoavs shtik feld iz leben meinem, un er hot dorten gershten; geit un tsindt es on in faier. un di knecht fun Avshalomen hoben ongetsunden dos shtik feld in faier.

31 iz Yoav oifgeshtanen, un iz gekumen tsu Avshalomen in hoiz, un hot tsu im gezogt: far vos hoben daine knecht ongetsunden main shtik feld in faier? 32 hot Avshalom gezogt tsu Yoaven: ze, ich hob geshikt tsu dir, azoi tsu zogen: kum aher, un ich vel dich shiken tsum melech, azoi tsu zogen: noch vos bin ich gekumen fun Geshur? beser far mir, ich zol noch dorten zain. un atsund, lomich zen dem ponem fun melech, un oib in mir iz do a farbrech, zol er mich teiten.

33 iz Yoav gekumen tsum melech, un hot im dertseilt. hot er gerufen Avshalomen, un er iz gekumen tsum melech, un hot zich gebukt oif zain ponem tsu der erd faran melech. un der melech hot gekusht Avshalomen.

טו

un es iz geven noch dem, hot zich Avshalom ingeshaft a raitvogen un ferd, un fuftsik man vos zainen gelofen im forois. un Avshalom flegt zich federen, un flegt zich shtelen baim veg fun toier; un es iz geven, yetveder man vos flegt hoben a krig vos darf kumen tsum melech far a mishpot, hot Avshalom gerufen tsu im un gezogt: fun vaser shtot bistu? hot yener gezogt: fun einem fun di shvotim fun Yisroel iz dain knecht. hot Avshalom tsu im gezogt: ze, daine tainus zainen gute un gerechte, ober keiner fun melech vet dir nisht tsuheren. un Avshalom hot gezogt: halevay macht men mich far a shoifet in land, un tsu mir zol kumen yetveder man vos hot a krig un a mishpot; ich volt im shoin geton gerechtikeit.

un es iz geven, vi a man hot genent zich tsu buken tsu im, azoi flegt er oisshtreken zain hant, un im onnemen, un im kushen. un Avshalom hot geton azoi vi di dozike zach tsu gants Yisroel vos flegen kumen far a mishpot tsum melech. un Avshalom hot gegnvet dos harts fun di mener fun Yisroel.

un es iz geven tsum Suf fun fertsik yor, hot Avshalom gezogt tsum melech: lomich gein, ich bet dich, un batsolen main neyder vos ich hob a neyder geton tsu Hashem, in Chevron. vorem a neyder hot a neyder geton dain knecht ven ich bin gezesen in Geshur in Aram, azoi tsu zogen: oib umkeren vet mich Hashem umkeren kein Yerusholayim, vel ich dinen Hashem. hot der melech tsu im gezogt: gei besholem. un er iz oifgeshtanen, un iz gegangen kein Chevron.

10 un Avshalom hot geshikt oiskukers in ale shvotim fun Yisroel, azoi tsu zogen: vi ir hert dem kol fun shoifer, azoi zolt ir zogen: Avshalom iz gevoren melech in Chevron.

11 un mit Avshalomen zainen gegangen tsvei hundert man fun Yerusholayim, mitgerufene vos zainen gegangen umshuldikerheit; un zei hoben fun kein zach nisht gevust.

12 un Avshalom hot geshikt noch Achitophel dem Giloni, dem Baal-yuets fun Doviden, fun zain shtot, fun giluh, beis er hot geshlacht di korbones. un der bunt (fun der meride) iz geven shtark, un dos folk hot zich gehalten in ein farmeren arum Avshalomen.

13 iz gekumen an onzoger tsu Doviden, azoi tsu zogen: dos harts fun di mener fun Yisroel iz noch Avshalomen. 14 un Dovid hot gezogt tsu ale zaine knecht vos mit im in Yerusholayim: shteit oif, un lomir antloifen, vorem mir velen nisht hoben kein antrinung fun Avshalomen. ilt zich avektsugein, kedei er zol zich nisht unterailen un undz oniogen, un brengen oif undz dos beiz, un shlogen di shtot miten sharf fun shverd. 15 hoben di knecht fun melech gezogt tsum melech: azoi vi alts vos main Har der melech vet oisderveilen! do zainen daine knecht.

16 iz aroisgegangen der melech, un zain gants hoizgezint noch im. un der melech hot ibergelozen di Tzoan kepּsvaiber tsu hiten dos hoiz. 17 un der melech iz aroisgegangen, un dos gantse folk noch im, un zei hoben zich opgeshtelt in beit-mrchk. 18 un ale zaine knecht zainen aribergegangen farbai im; un ale Keretim un ale Peletim, un ale gater, zeks hundert man vos zainen gekumen hinter im fun Gat, zainen aribergegangen faran melech.

19 hot der melech gezogt tsu Ittaien fun Gat: tsu vos zolst du oich gein mit undz? ker zich um, un blaib mit dem melech, vorem du bist a fremder, un oich bistu a fartribener in dain ort.

20 ersht nechten bistu gekumen, un haint zol ich dich machen voglen tsu gein mit undz, beis ich alein gei vuhin mir vet zich machen? ker zich um, un ker um daine brider mit dir in genod un traishaft. 21 hot Ittai geentfert dem melech un hot gezogt: azoi vi Hashem lebt, un azoi vi main Har der melech lebt, az bloiz in dem ort vu main Har der melech vet zain, sai tsum toitm sai tsum leben, nor dorten vet zain dain knecht! 22 hot Dovid gezogt tsu Ittaien: gei un tsi ariber. iz Ittai fun Gat aribergegangen, un ale zaine mentshen, un ale kleine kinder vos mit im.

23 un dos gantse land hot geveint oif a hoichen kol, ven dos gantse folk iz aribergegangen; un der melech iz ariber dem taich Kidron, un dos gantse folk iz aribergegangen akegen dem veg fun midbar. 24 un ot oich Tzadok un ale Leviim mit im, trogendik dem orn fun G‑ts bris. un zei hoben avekgeshtelt dem orn fun HaElokim – oich Evyatar iz aroifgegangen – biz dos gantse folk hot geendikt aribergein fun shtot.

25 hot der melech gezogt tsu tsodoken: ker um dem orn fun HaElokim in shtot. oib ich vel gefinen chein in di oigen fun Hashem, vet er mich umkeren, un vet mich lozen zen im un zain voinung. 26 un oib er vet azoi zogen: ich vil dich nisht, do bin ich, zol er ton mit mir azoi vi es iz gut in zaine oigen.

27 un der melech hot gezogt tsu Tzadok dem koyen: zestu, ker zich um besholem in shtot, un Achimaatz dain zun un Yehonatan der zun fun Evyataren, eyere beidns zin, mit ich. 28 zet, ich vel zich oifhalten in di pּloinen fun midbar, biz es kumt fun ich a vort mir ontsuzogen.

29 un Tzadok un Evyatar hoben umgekert dem orn fun HaElokim kein Yerusholayim, un zei zainen dorten gebliben. 30 un Dovid iz aroifgegangen mit dem aroifgang far Hor-hzeitim, aroifgegangen un geveint, un zain kop iz geven fardekt, un er iz gegangen borves; un dos gantse folk vos mit im hoben fardekt itlecher zain kop, un zei zainen aroifgegangen, un aroifgeyendik geveint.

31 hot men dertseilt Doviden, azoi tsu zogen: Achitophel iz tsvishen di vos bunteven zich mit Avshalomen. un Dovid hot gezogt: ich bet dich, Hashem, banarish di eitse fun Achitophelen.

32 un es iz geven, vi Dovid iz gekumen biz dem shpּits vos me bukt zich dorten tsu Elokim, ersht im kumt antkegen Chushai, der Arki, mit zain hemdl tserisen, un erd oif zain kop. 33 hot Dovid tsu im gezogt: az du Gaist ariber mit mir, vestu zain oif mir a last. 34 ober az du vest zich in shtot umkeren, un vest zogen tsu Avshalomen: ich vel zain dain knecht, melech; dain foters knecht bin ich geven fun a mol on, un atsund bin in dain knecht, vestu mir farshteren di eitse fun Achitophelen. 35 un mit dir zainen doch dorten Tzadok un Evyatar di koyanim; iz, itlech vort vos du vest heren fun melech's hoiz, zolstu dertseilen Tzadok un Evyatar di koyanim. 36 ze, dorten zainen do mit zei zeyere beidns zin, Achimaatz tsodoks un Yehonatan Evyatars, vet ir durch zei mir tsushiken itlech vort vos ir vet heren.

37 un Chushai, Dovids guter fraint, iz gekumen in shtot, ven Avshalom hot gezolt onkumen in Yerusholayim.

טז

un vi Dovid iz geven a bisel avekgegangen fun shpּits, ersht Tziva der yung fun Mephivosheten kumt im antkegen mit a far gezotlte eizlen, un oif zei tsvei hundert broiten, un hundert bintlech rozinkes, un hundert bintlech zumeroipּs, un a logl vain.

hot der melech gezogt tsu Tzivaen: tsu vos zainen di dozike bai dir? hot Tziva gezogt: di eizlen far dem melech's hoizgezint tsu raiten, un dos broit un di zumeroipּs far di yungen tsum esen, un der vain tsum trinken far dem farshmachten in midbar. hot der melech gezogt: un vu iz dain Har's zun? hot Tziva gezogt tsum melech: on iz er gebliben in Yerusholayim, vorem er hot gezogt: haint vet mir dos hoiz fun Yisroel umkeren di meluche fun main foter. hot der melech gezogt tsu Tzivaen: ze, altsding vos gehert tsu Mephivosheten iz dains. hot Tziva gezogt: ich buk zich; lomich gefinen chein in daine oigen, main Har melech.

un vi der melech Dovid iz gekumen biz Bachurim, ersht fun dorten geit arois a man fun der mishpoche fun Shauls hoiz, vos zain nomen iz geven Shimei der zun fun Geraen – geit un shilt geyendik.

un er hot gevorfen mit shteiner oif Doviden, un oif ale knecht fun melech Doviden; un dos gantse folk un ale giborim zainen geven fun zain rechter zeit un fun zain linker. un azoi hot Shimei gezogt, ven er hot gesholten: gei arois, gei arois, blutiker mentsh un nidertrechtiker mentsh. Hashem hot umgekert oif dir al dos blut fun dem hoiz fun Shaulen, vos du bist gevoren melech oif zain ort,n un Hashem hot gegeben di meluche in der hant fun dain zun Avshalomen. un ot bistu in dain umglik, vail a blutiker mentsh bistu.

hot Avishai der zun fun Tzeruyahen gezogt tsum melech: far vos zol der doziker toiter hunt shilten main Har dem melech? lomich, ich bet dich aribergein, un ich vel im dem kop aropnemen.

10 hot der melech gezogt: vos ker ich zich on mit ich, zin fun Tzeruyahen? oib er shilt, iz dos vail Hashem hot im geheisen: shilt Doviden; un ver ken zogen: far vos tustu azoi?

11 un Dovid hot gezogt tsu Avishaien un tsu ale zaine knecht: ze, main zun vos iz arois fun maine ingeveid zucht main leben, haint vi shoin atsund der beniminer? lozt im, un zol er shilten, vorem Hashem hot im geheisen. 12 efsher vet Hashem zen main oig, un Hashem vet mir umkeren guts faro zain kellhen haintiken tog.

13 un Dovid un zaine mentshen zainen gegangen oifen veg, un Shimei iz gegangen baim zeit barg akegen im, gegangen un gesholten, un gevorfen mit shteiner akegen im, un geshoten mit shtoib.

14 un der melech un dos gantse folk vos mit im zainen ongekumen mide; un er hot zich opּgeres dorten.

15 un Avshalom un dos gantse folk, di mener fun Yisroel, zainen ongekumen kein Yerusholayim, un Achitophel mit im.

16 un es iz geven, az Chushai der Arki, Dovids guter fraint, iz gekumen tsu Avshalomen, hot Chushai gezogt tsu Avshalomen: leben zol der melech! leben zol der melech! 17 hot Avshalom gezogt tsu Chushaien: iz dos dain gintsikeit tsu dain guten fraint? far vos bistu nisht gegangen mit dain guten fraint? 18 hot Chushai gezogt tsu Avshalomen: nain! naiert vemen Hashem un dos dozike folk un ale mener fun Yisroel hoben oisderveilt, tsu im geher ich, un mit im vil ich blaiben. 19 un tsveitns, vemen vel ich dinen? doch bai zain zun; azoi vi ich hob gedint bai dain foter, azoi vel ich zain bai dir.

20 un Avshalom hot gezogt tsu Achitophelen: git ier eitse vos mir zolen ton. 21 hot Achitophel gezogt tsu Avshalomen: kum tsu di kepּsvaiber fun dain foter, vos er hot gelozen tsu hiten dos hoiz. un az gants Yisroel vet heren, az du host zich farmiust bai dain foter, azoi velen shtark veren di hent fun ale vos mit dir.

22 hot men farshpreit a getselt far Avshalomen oifen doch, un Avshalom iz gekumen tsu di kepּsvaiber fun zain foter far di oigen fun gants Yisroel.

23 un an eitse vos Achitophel hot geeetseht, iz in yene teg geven azoi vi a mentsh zol fregen bai dem vort fun HaElokim. azoi iz geven itleche eitse fun Achitophelen sai bai Doviden sai bai Avshalomen.

יז

un Achitophel hot gezogt tsu Avshalomen: lomich akorsht oisklaiben tsvelf toizent man, un ich vel oifshtein, un vel nochyogen Doviden di nacht. un ich vel kumen oif im ven er iz mid un ophentik, un vel im dershreken, un dos gantse folk vos mit im vet antloifen, un ich vel dershlogen dem melech alein; un ich vel umkeren tsu dir dos gantse folk. az ale velen zich umkeren [achuts] der man vos du zuchst, vet dos gantse folk zain in frid.

iz di zach geven glaich in di oigen fun Avshalomen, un in di oigen fun ale eltste fun Yisroel. un Avshalom hot gezogt: ruf oich, ich bet dich, Chushai dem Arki, un lomir heren oich vos in zain moil.

iz gekumen Chushai tsu Avshalomen, un Avshalom hot tsu im gezogt, azoi tsu zogen: azoi vi dos dozike vort hot Achitophel geredt. zolen mir ton loit zain vort oder nisht? red du. hot Chushai gezogt tsu Avshalomen: nisht gut iz di eitse vos Achitophel etsht dos mol. un Chushai hot gezogt: du kenst dain foter un zaine mentshen, az zei zainen giborim, un zei zainen farbitert in gemit, azoi vi a berinte in feld baroibt fun ire yunge; oich iz dain foter a man fun milchome, un er vet nisht nechtiken miten folk. ot iz er atsund bahalten in einer fun di griber, oder in einem fun di erter; un es vet zain, az emetser vet in zei arainfalen in onheib, un a herer vet heren, vet er zogen: a mpּlh iz geven tsvishen dem folk vos hinter Avshalomen. 10 un afile der vos iz a heldisher yung, vos zain harts iz azoi vi dos harts fun a laib, vet in gantsen tsegangen veren, vorem gants Yisroel veis az dain foter iz a giber, un di vos mit im zainen heldishe yungen. 11 ober ich eitse az ingezamlt zol ingezamlt veren gants Yisroel arum dir, fun Dan un biz Beer-Sheva, azoi vi der zamd vos baim yam in filkeit, un du alein zolst gein in milchome. 12 un az mir velen kumen oif im in einem fun di erter vos er gefint zich dorten, velen mir zich aroplozen oif im, azoi vi es falt der toi oif der erd; un fun im un fun ale mentshen vos mit im, vet afile einer nisht blaiben. 13 un az er vet zich arainklaiben in shtot, velen gants Yisroel lozen aroiftrogen tsu yener shtot shtrik, un mir velen es aropּshlepּn in tal, biz dorten vet zich afile a shteindl nisht gefinen.

14 hot gezogt Avshalom un ale mener fun Yisroel: di eitse fun Chushai dem Arki iz beser vi di eitse fun Achitophelen. vorem Hashem hot bashert tsu farshteren di gute eitse fun Achitophelen, kedei Hashem zol brengen dos beiz oif Avshalomen.

15 un Chushai hot gezogt tsu Tzadok un tsu Evyatar di koyanim: azoi un azoi hot Achitophel geeetseht Avshalomen un di eltste fun Yisroel, un azoi un azoi hob ich geeetseht. 16 un atsund, shikt oif gich un zogt on Doviden, azoi tsu zogen. zolst nisht nechtiken di nacht in di pּloinen fun midbar, nor aribergein muztu aribergein, kedei der melech un dos gantse folk vos mit im zolen nisht umgebracht veren.

17 un Yehonatan un Achimaatz zainen geshtanen in eein-rogel, un a dinst flegt gein un zei dertseilen, un zei flegen gein un dertseilen dem melech Doviden; vorem zei hoben zich nisht getort vaizen araintsukumen in shtot.

18 hot zei a yingel derzen, un er hot dertseilt Avshalomen. zainen zei beide oif gich avek, un zainen gekumen tsu dem hoiz fun a man in Bachurim; un er hot gehat a brunem in zain hoif, hoben zei aropּgenidert ahin. 19 un di froi hot genumen un hot aribergeshpּreit a deke iber der efenung fun brunem, un hot oisgeshpreit deroif grits, un kein zach iz nisht geven kontik. 20 un avsholums knecht zainen gekumen tsu der froi in hoiz, un hoben gezogt: vu zainen Achimaatz un Yehonatan? hot di froi tsu zei gezogt: zei zainen aribergegangen dem vasershtrom. hoben zei gezucht, un hoben nisht gefunen; un zei hoben zich umgekert kein Yerusholayim.

21 un es iz geven noch zeyer avekgein, zainen zei aroifgekumen fun brunem, un zainen gegangen un hoben dertseilt dem melech Doviden, un zei hoben gezogt tsu Doviden: shteit oif un geit ariber oif gich dem vaser, vorem azoi hot Achitophel geeetseht akegen ich.

22 iz oifgeshtanen Dovid un dos gantse folk vos mit im, un zei zainen aribergegangen dem Yarden; bizen licht fun frimorgen hot tsu mol einer nisht gefelt vos iz nisht aribergegangen dem Yarden.

23 un Achitophel hot gezen az zain eitse iz nisht geton gevoren, un er hot ongezotlt dem eizl, un iz oifgeshtanen, un iz avek tsu zain hoiz, tsu zain shtot, un er hot gezogt zain tsvah tsu zain hoizgezint, un hot zich oifgehongen; un er iz geshtorben, un iz bagroben gevoren in dem keyver fun zain foter.

24 un Dovid iz ongekumen kein Machanayim; un Avshalom iz aribergegangen dem Yarden, er un ale mener fun Yisroel vos mit im. 25 un Amasaen hot Avshalom oifgezetst oif dem ortp fun Yoav iberen cheil. un Amasa iz geven der zun fun a man miten nomen Yitra der Yisreeli, vos iz gekumen tsu Avigal der tochter fun Nachshon, a shvester fun Tzeruyah, Yoavs muter. 26 un Yisroel un Avshalom hoben gelagert in land Gilad.

27 un es iz geven, vi Dovid iz ongekumen kein Machanayim, azoi [hot] Shovai der zun fun Nachshon, fun Rabbah fun di kinder fun Ammon, un Machir der zun fun Ammielen, fun Lo-Devar, un Barzillai der gileoder fun Roglim, 28 gebracht betgevant, un bekns, un leimene keilim, un veits un gershten, un mel, un gebrente zangen, un beblech, un lindzen, un gebrente arbes, 29 un honik, un shmant, un shof, un rinderne kez, far Doviden un far dem folk vos mit im, tsum esen; vorem zei hoben gezogt: dos folk iz hungerik un mid un dorshtik in der midbar.

יח

un Dovid hot ibergetseilt dos folk vos mit im, un er hot gemacht iber zei hoiptlait fun toizent un hoiptlait fun hundert. un Dovid hot geshikt dos folk, a dritel unter der hant fun Yoaven, un a dritel unter der hant fun Avishai dem zun fun Tzeruyahen, Yoavs bruder, un a dritel unter der hant fun Ittaien fun Gat. un der melech hot gezogt tsum folk: aroisgein vel ich oich aroisgein mit ich. hot dos folk gezogt: zolst nisht aroisgein; vorem oib antloifen velen mir antloifen, vet men oif undz nisht leigen acht, un afile a helft fun undz zolen umkumen, vet men oif undz nisht leigen kein acht; ober du bist atsund azoi vi Tzoan toizent fun undz; iz atsund beser, az du zolst undz zain tsu hilf fun shtot. hot der melech tsu zei gezogt: vos iz gut in eyere oigen, vel ich ton. un der melech hot zich geshtelt bein zeit fun toier, un dos gantse folk iz aroisgegangen in hunderten un in toiznten.

un der melech hot bafoilen Yoaven un Avishaien un Ittaien, azoi tsu zogen: zeit mir gelasen mit dem yung, mit Avshalomen. un dos gantse folk hot gehert vi der melech hot bafoilen ale hoiptlait vegen Avshalomen.

un dos folk iz aroisgegangen in feld akegen Yisroel, un di milchome iz geven in vald fun Ephrayim. un dos folk fun Yisroel iz dorten geshlogen gevoren far di knecht fun Doviden, un dorten iz geven a groiser shlak in yenem tog – tsvantsik toizent. vorem di milchome iz dorten geven farshpreit oifen gezicht fun gantsen land; un der vald hot fartsert fun folk mer vi di shverd hot fartsert in yenem tog.

un Avshalom hot zich getrofen far di knecht fun Doviden. un Avshalom iz geriten oif a moileizl, iz der moileizl gekumen unter dem getsvaig fun a groisen eichnboim, un zain kop hot zich ongechapt on dem eichnboim, un er iz gebliben tsvishen himel un erd; un der moileizl vos unter im iz avek. 10 hot derzen einer a man, un er hot dertseilt Yoaven un gezogt: on hob ich gezen Avshalomen hengen oifen eichnboim. 11 hot Yoav gezogt tsu dem man vos hot im dertseilt: un az du host gezen, to far vos hostu im nisht dershlogen dorten tsu der erd? un oif mir volt geven dir tsu geben Tzoan zilbershtik un a gartel. 12 hot der man gezogt tsu Yoaven: afile ven ich krig opּgevoigen oif maine hent toizent zilbershtik, vel ich nisht oisshtreken main hant oif dem melech's zun, vorem far undzere oieren hot der melech bafoilen dir un Avishaien un Ittaien, azoi tsu zogen: zeit opgehit, ver es zol nisht zain, mit dem yung, mit Avshalomen. 13 oder az ich zol bagein a falshkeit akegen main zel, vet kein zach nisht blaiben farhoilen fun dem melech, un du vest shtein fun der veiten.

14 hot Yoav gezogt: ich ken zich do azoi nisht oifhalten mit dir. un er hot genumen drai varfshpּizn in zain hant, un hot zei araingeshtochenq in avsholums hartsen, ven er hot noch gelebt in miten eichnboim.r 15 un Tzoan yungen, Yoavs vafntreger, hoben zich arumgeshtelt, un hoben geshlogen Avshalomen un im geteit.

16 un Yoav hot geblozen in shoifer, un dos folk hot zich umgekert fun nochyogen Yisroel, vorem Yoav hot trurikgehalten dos folk. 17 un zei hoben genumen Avshalomen, un hoben im ingevorfen in vald in der groiser grub. un zei hoben oifgeshtelt iber im a zeyer groisen hoifen shteiner. un gants Yisroel zainen antlofen, itlecher tsu zaine getselten.

18 un Avshalom hot noch bai zain leben genumen un zich oifgeshtelt dem zailshtein vos in melech's tal; vorem er hot gezogt: ich hob nisht kein zun tsu dermonen main nomen. un er hot gerufen dem zailshtein oif zain nomen, un me ruft im avsholums ondenk biz oif haintiken tog.

19 un Achimaatz der zun fun tsodoken hot gezogt: lomich akorsht loifen un onzogen dem melech, az Hashem hot zich opּgerechnt far im fun der hant fun zaine faint. 20 hot Yoav tsu im gezogt: bist nisht a Baal-besoire haintiken tog; vest onzogen an ander tog, ober haintiken tog zolstu nisht onzogen, azoi vi dem melech's zun iz toit.

21 un Yoav hot gezogt tsu dem Cushi: gei dertseil dem melech vos du host gezen. hot der Cushi zich gebukt tsu Yoaven, un iz avekgelofen.

22 un Achimaatz der zun fun tsodoken hot vider a mol gezogt tsu Yoaven: zol zain vos vet zain, lomich oich, ich bet dich, loifen noch dem Cushi. hot Yoav gezogt: noch vos den zolstu loifen, main zun, az di besoire vet dir gornit inbrengen? 23 ober zol zain vos vet zain, ich vel loifen. hot er tsu im gezogt: loif, un Achimaatz iz gelofen miten veg fun der [Yarden] gegent, un er hot aribergeiogt dem Cushi.

24 un Dovid iz gezesen tsvishen di tsvei toieren, un der vechter iz aroifgegangen oif dem doch fun toier, oif der moier, un er hot oifgehoiben zaine oigen, ersht a man loift alein. 25 hot der vechter oisgerufen, un ongezogt dem melech. hot der melech gezogt: oib er iz alein, iz a besoires in zain moilt. un yener iz gekumen alts nenter. 26 hot der vechter gezen an ander man loifen, un der vechter hot oisgerufen tsum toierman un gezogt: ze, a man loift alein. hot der melech gezogt: der oich iz an onzoger.

27 hot der vechter gezogt: ich derken dos loifen fun ershten azoi vi dos loifen fun Achimaatz dem zun fun tsodoken. hot der melech gezogt: a guter mentsh iz er, un mit a guter besoire kumt er.

28 hot Achimaatz gerufen un hot gezogt tsum melech: frid! un er hot zich gebukt tsum melech mit zain ponem tsu der erd, un hot gezogt: Baruch Hashem dain G‑t vos hot ibergeentfert di mentshen vos hoben oifgehoiben zeyer hant oif main Har dem melech. 29 hot der melech gezogt: iz frid tsu dem yung, tsu Avshalomen? hot Achimaatz gezogt: ich hob gezen a groisen tuml ven Yoav hot avekgeshikt dem melech's knecht, un mich dain knecht, ober ich hob nisht gevust vos. 30 hot der melech gezogt: drai zich um, shtel zich do. hot er zich umgedreit, un iz geshtanen.

31 ersht der Cushi kumt on; un der Cushi hot gezogt: zol a besoireu hoben main Har der melech, az Hashem hot zich haint opּgerechnt far dir fun der hant fun ale vos zainen oifgeshtanen oif dir. 32 hot der melech gezogt tsu dem Cushi: iz frid tsu dem yung, tsu Avshalomen? hot der Cushi gezogt: zol veren fun di sonem fun main Har dem melech, un fun ale vos zainen oifgeshtanen oif dir tsum beizen, vi fun dem yung.

יט

1(18:33)  hot der melech oifgetsitert, un er iz aroifgegangen in der oibershtub fun toier, un hot geveint; un geyendik hot er azoi gezogt: main zun Avshalom, zun meiner, Avshalom main zun! halevay volt ich geshtorben anshtotv dir, Avshalom main zun, zun meiner!

2(19:1)  iz ongezogt gevoren Yoaven: ze, der melech veint, un er troiert oif Avshalomen.

3(2)  un di yeshue in yenem tog iz gevoren tsu troier far dem gantsen folk, vorem dos folk hot gehert in yenem tog, azoi tsu zogen: der melech iz baklemt vegen zain zun. 4(3)  un dos folk iz in yenem tog zich genvendik araingekumen in shtot, azoi vi dos folk genvet zich farshemterheit ven zei antloifen in a milchome.

5(4)  un der melech hot ingeviklt zain ponem, un der melech hot geshrien oif a hoichen kol: main zun Avshalom, Avshalom main zun, zun meiner!

6(5)  iz Yoav gekumen tsum melech in hoiz, un hot gezogt: host haint farshemt dem ponem fun ale daine knecht vos hoben haint geratevet dain leben, un dos leben fun daine zin un daine techter, un dos leben fun daine vaiber, un dos leben fun daine kepּsvaiber, 7(6)  lib tsu hoben daine faint, un faint tsu hoben daine libhaber. vorem host haint gelozt visen, az bai dir zainen nishto kein hoiptlait un kein knecht: vail haint veis ich, az ven Avshalom lebt, un mir ale zainen haint toit, volt dentsmol geven recht in daine oigen. 8(7)  un atsund, shtei oif, gei arois, un red tsum hartsen fun daine knecht, vorem ich shver bai Hashem, az du Gaist nisht arois, oib a mentsh vet bai dir blaiben di nacht! un dos vet dir zain erger vi al dos beiz vos iz gekumen oif dir fun dain yugnt on biz atsund.

9(8)  iz der melech oifgeshtanen, un er hot zich gezetst in toier, un dem gantsen folk hot men ongezogt, azoi tsu zogen: zet, der melech zitst in toier. un dos gantse folk iz gekumen faran melech. un az Yisroel iz antlofen itlecher tsu zaine getselten, 10(9)  hot dos gantse folk in ale shvotim fun Yisroel getenht, azoi tsu zogen: der melech hot undz matsl geven fun der hant fun undzere faint, un er hot undz geratevet fun der hant fun di Peleshetim, un atsund iz er antlofen fun land fun vegen Avshalomen.

11(10)  un Avshalom, vos mir hoben gezalbt iber undz, iz umgekumen in der milchome, haint far vos shvaigt ir vegen umkeren dem melech?

12(11)  un der melech Dovid hot geshikt tsu Tzadok un tsu Evyatar di koyanim, azoi tsu zogen: redt tsu di eltste fun Yehudah, azoi tsu zogen: far vos zolt ir zain di letste umtsukeren dem melech in zain hoiz? – vorem dos vort fun gants Yisroel iz ongekumen tsum melech in zain hoiz? – 13(12)  maine brider zeit ir, main bein un main fleish zeit ir, un far vos zolt ir zain di letste umtsukeren dem melech?

14(13)  un tsu Amasaen zolt ir zogen: main bein un main fleish bistu doch. zol mir Elokim ton azoi un noch mer, oib du vest nisht zain bai mir ale teg der cheil-lider oif dem ortw fun Yoav!

15(14)  un er hot tsugenaigt dos harts fun ale mener fun Yehudah azoi vi ein man. un zei hoben geshikt tsum melech: ker zich um du un ale daine knecht.

16(15)  hot der melech zich umgekert, un er iz gekumen bizen Yarden. un Yehudah iz gekumen kein Gilgal tsu gein antkegen dem melech, kedei aribertsufiren dem melech iberen Yarden.

17(16)  un Shimei der zun fun Geraen, der beniminer, vos fun Bachurim, hot geailt un aropּgenidert mit di mener fun Yehudah antkegen dem melech Dovid; 18(17)  un mit im toizent man fun Binyamin, un Tziva, Shauls knecht, un zaine fuftsen zin un zaine tsvantsik knecht mit im. un zei zainen ariber dem Yarden faran melech. 19(18)  un der Piram iz aribergekumen, kedei aribertsufiren dem melech's hoizgezint, un tsu ton vos iz gut in zaine oigen. iz Shimei der zun fun Geraen gefalen faran melech, ven er hot gevolt aribergein dem Yarden. 20(19)  un er hot gezogt tsum melech: zol main Har mir nisht tsurechenen a zind, un zolst nisht dermonen vos dain knecht hot farbrochen in dem tog vos main Har der melech iz aroisgegangen fun Yerusholayim, az der melech zol zich dos nemen tsum hartsen. 21(20)  vorem dain knecht veis az ich hob gezindikt, un ot bin ich gekumen haint der ershter fun gantsen hoiz fun Yosef, aropּtsunideren antkegen main Har dem melech.

22(21)  hot zich opּgerufen Avishai der zun fun Tzeruyahen, un hot gezogt: zol nisht Shimei geteit veren farx dem, vail er hot gesholten dem gezalbten fun Hashem? 23(22)  hot Dovid gezogt: vos ker ich zich on mit ich, ir zin fun Tzeruyahen, az ir zolt mir haint zain far a shter? zol haint geteit veren a mentsh fun Yisroel? vorem far vor, ersht veis ich az haint bin ich a melech iber Yisroel.

24(23)  un der melech hot gezogt tsu Shimeyen: vest nisht shtarben. un der melech hot im geshvoren.

25(24)  un Mephivoshet, Shauls zun, hot aropּgenidert antkegen dem melech, un er hot nisht tsurecht gemacht zaine fis, un nisht tsurecht gemacht zaine vonses, un zaine kleider nisht gevashen, fun dem tog vos der melech iz avekgegangen biz dem tog vos er iz tsurikgekumen besholem.

26(25)  un es iz geven, az er iz gekumen kein Yerusholayim dem melech antkegen, hot der melech tsu im gezogt: far vos bistu nisht gegangen mit mir, Mephivoshet? 27(26)  hot er gezogt: main Har melech, main knecht hot mich genart, vorem dain knecht hot gezogt: ich vel mir onzotlen di eizelin, un vel raiten oif ir, un vel gein miten melech; vail dain knecht iz a hinkediker. 28(27)  un er hot ongeredt oif dain knecht far main Har dem melech, ober main Har der melech iz azoi vi a malech fun Elokim; derum tu vos iz gut in daine oigen. 29(28)  vorem dos gantse hoiz fun main foter iz nisht andersh vi vert geven dem toit bai main Har dem melech, fun dest vegen hostu gemacht dain knecht tsvishen di vos esen bai dain tish, un vaser recht hob ich noch, tsu mol zich noch tsu klogen faran melech?

30(29)  hot der melech tsu im gezogt: tsu vos noch zolstu reden daine reid? ich heis: du un Tziva zolt zich teilen miten feld. 31(30)  hot Mephivoshet gezogt tsum melech: zol er oich dos gantse tsunemen, noch dem az main Har der melech iz gekumen besholem in zain hoiz.

32(31)  un Barzillai der gileoder hot aropּgenidert fun Roglim, un er iz aribergegangen miten melech tsum Yarden, kedei im tsu baleiten iberen Yarden. 33(32)  un Barzillai iz geven zeyer alt, a man fun achtsik yor; un er hot oisgehalten dem melech ven er iz gezesen in Machanayim, vorem er iz geven zeyer a raicher man.

34(33)  hot der melech gezogt tsu Barzillaien: kum du ariber mit mir, un ich vel dich oishalten bai mir in Yerusholayim. 35(34)  hot Barzillai gezogt tsum melech: vi fil noch zainen di teg fun di yoren fun main leben, az ich zol aroifgein miten melech kein Yerusholayim? 36(35)  ich bin haint a man fun achtsik yor; vel ich den visen tsvishen guts un shlechts? vet den dain knecht Shaphiren a tem in vos ich vel esen un vos ich vel trinken? ken ich den noch heren dem kol fun zingers un zingerins? un tsu vos zol dain knecht noch zain tsu last oif main Har dem melech? 37(36)  koim ken dain knecht aribergein dem Yarden miten melech; un noch vos zol mir der melech fargelten di dozike fargeltung? 38(37)  zol, ich bet dich, dain knecht zich umkeren, un lomich shtarben in main shtot baim keyver fun main foter un main muter. ober ot iz dain knecht Kimham, zol er aribergein mit main Har dem melech, un tu mit im vos iz gut in daine oigen.

39(38)  hot der melech gezogt: zol Kimham aribergein mit mir, un ich vel ton mit im vos iz gut in daine oigen; un alts vos du vest farlangen fun mir, vel ich dir ton.

40(39)  un dos gantse folk iz aribergegangen dem Yarden, un der melech iz aribergegangen. un der melech hot gekusht Barzillaien, un hot im gebentsht. un er hot zich umgekert in zain heim.

41(40)  un der melech iz aribergegangen kein Gilgal, un Kimham iz aribergegangen mit im, un dos gantse folk fun Yehudah, un oich a helft fun dem folk fun Yisroel, hoben aribergefirt dem melech.

42(41)  ersht ale mener fun Yisroel zainen gekumen tsum melech, un zei hoben gezogt tsum melech: far vos hoben dich avekgeganvet undzere brider, di mener fun Yehudah, un hoben aribergefirt dem melech un zain hoizgezint iberen Yarden, un ale mentshen fun Doviden mit im? 43(42)  hoben ale mener fun Yehudah geentfert di mener fun Yisroel: vail der melech iz undz a korev. un far vos den fardrist ich oif der doziker zach? hoben mir den esen gegesen fun dem melech's? tsi iz undz a geshank geshonken gevoren? 44(43)  hoben di mener fun Yisroel geentfert di mener fun Yehudah, un gezogt: mir hoben Tzoan Chelekim in melech, un mir zainen oich bilcher oif Doviden fun ich, haint far vos hot ir undz tsu klein gemacht? un iz nisht undzer vort geven dos ershte umtsukeren undzer melech?

un di verter fun di mener fun Yehudah zainen geven harter vi di verter fun di mener fun Yisroel.

כ

un dorten hot zich getrofen a nidertrechtiker man vos zain nomen iz geven Sheva der zun fun Bakhrien, a man a beniminer; hot er geblozen in shoifer, un hot gezogt: mir hoben nisht kein Chelek in Doviden, un mir hoben nisht kein yerushe in dem zun fun Yishaien. itlecher tsu zaine getselten, Yisroel!

un ale mener fun Yisroel zainen avekgegangen fun hinter Doviden noch Sheva dem zun fun Bakhrien, nor di mener fun Yehudah zainen geven baheft on zeyer melech, fun Yarden un biz Yerusholayim.

un Dovid iz gekumen in zain hoiz in Yerusholayim; un der melech hot genumen di Tzoan kepּsvaiber vos er hot gelozen tsu hiten dos hoiz, un er hot zei araingezetst in a vachhoiz, un hot zei oisgehalten, ober er iz tsu zei nisht gekumen. un zei zainen geven ingeshport biz dem tog fun zeyer toit, lebedike almones.

un der melech hot gezogt tsu Amasaen: ruf mir tsunoif di mener fun Yehudah in drai teg, dernoch shtel zich du do.

iz Amasa gegangen tsunoifrufen Yehudah, un er hot zich gezamt iber der tsait vos er hot im geshtelt. hot Dovid gezogt tsu Avishaien: atsund vet undz Sheva der zun fun Bakhrien onton mer shlechts vi Avshalom. du nem di knecht fun dain Har, un yog im noch, tomer gefint er bafestikte shtet, un vet zich aroismachen fun undzere oigen.

zainen aroisgegangen hinter im di mentshen fun Yoaven, un di Keretim un di Peletim, un ale giborim, un zei zainen aroisgegangen fun Yerusholayim nochtsuyogen Sheva dem zun fun Bakhrien. vi zei zainen baim groisen shtein vos in Givon, azoi iz Amasa ongekumen antkegen zei. un Yoav iz geven ongegurt in zain vafnkleid, un deroif iz geven a gartel mit a shverd baheft tsu zaine lenden in ir sheid; un vi er iz aroisgegangen, azoi iz zi aroisgefalen.

hot Yoav gezogt tsu Amasaen: iz frid tsu dir, main bruder? un Yoavs rechte hant hot ongenumen Amasaen faran bord, kedei im tsu kushen. 10 un Amasa hot zich nisht gehit far der shverd vos in Yoavs hant; hot er im a zets geton mit ir in boich, un aroisgelozt zaine ingeveid oif der erd, un nisht gedarft im ton a tsveiten; un er iz geshtorben. un Yoav un zain bruder Avishai hoben nochgeiogt Sheva dem zun fun Bakhrien. 11 un a man fun Yoavs yungen iz geshtanen iber im, un hot gezogt: ver es vil Yoaven, un ver es iz far Doviden, hinter Yoaven! 12 un Amasa hot zich gekaiklt in blut oifen miten veg; hot der man gezen, az dos gantse folk hot zich opgeshtelt, un er hot opּgedreit Amasaen fun veg oifen feld, un aroifgevorfen oif im a beged, ven er hot gezen az itlecher vos iz tsugekumen leben im, hot zich opgeshtelt.

13 az er iz avekgenumen gevoren fun veg, iz itlecher gegangen hinter Yoaven, nochtsuyogen Sheva dem zun fun Bakhrien.

14 un er iz durchgegangen durch ale shvotim fun Yisroel biz Abel un beit-meche, un ale Berim; un zei hoben zich ingezamlt, un zainen oich gegangen hinter im. 15 un zei zainen gekumen un hoben gelegert oif im in Abel fun beit-meche, un zei hoben ongeshoten an erdval arum der shtot, un es iz geshtanen in dem festunggroben. un dos gantse folk vos mit Yoaven hoben gehalten in tseshteren, kedei intsuvarfen di moier.

16 hot a kluge froi gerufen fun der shtot: hert! hert! zogt, ich bet ich, tsu Yoaven: genen biz aher, un ich vel reden tsu dir.

17 hot er genent tsu ir, un di froi hot gezogt: bist du Yoav? hot er gezogt: ich. hot zi tsu im gezogt: her di verter fun dain dinst. hot er gezogt: ich her. 18 hot zi gezogt, azoi tsu zogen: reden hot men gezolt reden tsuersht, azoi tsu zogen, fregen hot men gezolt fregen bai Abel, un azoi arum volt men opּgeendikt. 19 mir zainen fridleche getraie fun Yisroel; vilstu teiten a shtot un a muter in Yisroel? noch vos zolstu umbrengen di nachle fun Hashem? 20 hot Yoav geentfert un gezogt: cholile, cholile mir, oib ich vel umbrengen un oib ich vel tseshteren! 21 nisht azoi iz di zach; naiert a man fun dem geberg fun Ephrayim, vos zain nomen iz Sheva der zun fun Bakhrien, hot oifgehoiben zain hant akegen dem melech, akegen Doviden. git arois im alein, un ich vel avekgein fun der shtot. hot di froi gezogt tsu Yoaven: ot vert dir zain kop aropgevorfen fun der moier.

22 un di froi iz gekumen tsu dem gantsen folk mit ir chochme, un zei hoben opgeshniteny dem kop fun Sheva dem zun fun Bakhrien, un aropgevorfen tsu Yoaven. un er hot geblozen in shoifer, un zei hoben zich tseshpreit fun der shtot, itlecher tsu zaine getselten. un Yoav hot zich umgekert kein Yerusholayim tsum melech.

23 un Yoav iz geven iber dem gantsen cheil fun Yisroel; un Benayah der zun fun Yehoyadaen, iber di Keretim un iber di Peletim;

24 un Adoram, iber dem tsindz; un Yehoshaphat der zun fun Achiluden, der dermoner; 25 un Sheva, der shraiber; un Tzadok un Evyatar, koyanim. 26 un oich Ira fun Yair iz geven an eiberman bai Doviden.

כא

un es iz geven a hunger in di teg fun Doviden, drai yor, a yor noch a yor, un Dovid hot gezucht dem ponem fun Hashem. hot Hashem gezogt: dos iz fun vegen Shaulen un fun vegen dem blutiken hoiz, far vos er hot geteit di Givonim.

hot der melech gerufen di Givonim, un er hot tsu zei geredt – un di Givonim zainen nisht geven fun di kinder fun Yisroel, nor fun dem iberblaib fun Imri; un di kinder fun Yisroel hoben geshvoren tsu zei; un Shaul hot zei gezucht tsu dershlogen in zain eiferdikeit far di kinder fun Yisroel un Yehudah – un Dovid hot gezogt tsu di Givonim: vos zol ich ich ton, un mit vos ken ich mechaper zainz, az ir zolt bentshen di nachle fun Hashem? hoben di Givonim tsu im gezogt: undz kumt nisht kein zilber un gold fun Shaulen un fun zain hoiz, un undz geit nisht derum tsu teiten a mentshen fun Yisroel. hot er gezogt: vos farlangt ir, ich zol ich ton? hoben zei gezogt tsum melech: der man vos hot undz farlendt, un vos hot gepּlant kegen undz biz mir zainen fartilikt gevoren fun tsu hoben a bashtand in gantsen gevul fun Yisroel, fun zaine kinder zolen undz ibergegeben veren ziben man, un mir velen zei oifhengen far Hashem oifen bergel fun Shaul [gvet-Shaul], dem oisderveilten fun Hashem. hot der melech gezogt: ich vel geben.

un der melech hot geshoint Mephivoshet dem zun fun Yehonatan dem zun fun Shaulen, iber der shvue fun Hashem vos tsvishen zei, tsvishen Doviden un tsvishen Yehonatan dem zun fun Shaulen. hot der melech genumen di tsvei zin fun Ritzpah der tochter fun Ayahen, vos zi hot geboren fun Shaulen, Armonien un Mephivosheten, un di finf zin fun Michal der tochter fun Shaulen, vos zi hot geboren fun Adriel dem zun fun Barzillaien, fun Machlah; un er hot zei ibergegeben in der hant fun di Givonim, un zei hoben zei oifgehongen oifen barg far Hashem; un zei zainen umgekumen ale ziben in einem. un zei zainen geteit gevoren in di ershte teg fun shnit, in onheib gershtnshnit.

10 un Ritzpah di tochter fun Ayahen hot genumen a zak, un hot es zich oisgeshpreit oifen feldz, fun onheib shnit biz es hot zich aropּgegosen oif zei vaser fun himel. un zi hot nisht gelozt a foigel fun himel zich aroplozen oif zei bai tog, un a chaye fun feld bai nacht.

11 iz dertseilt gevoren Doviden vos Ritzpah di tochter fun Ayahen, di kepּsvaib fun Shaulen, hot geton. 12 iz Dovid gegangen, un hot genumen di beiner fun Shaulen, un di beiner fun Yehonatan zain zun, fun di mener fun yobeֿish-Gilad, vos hoben zei avekgeganvet fun dem mark fun Beit-Shan vos di Peleshetim hoben zei dorten gehat oifgehongen, in dem tog vos di Peleshetim hoben geshlogen Shaulen in Gilboa. 13 un er hot aroifgebracht fun dorten di beiner fun Shaulen, un di beiner fun Yehonatan zain zun; un me hot oifgekliben di beiner fun di gehangene. 14 un me hot bagroben di beiner fun Shaulen un Yehonatan zain zun in land Binyamin, in Tzela, in dem keyver fun zain foter Kishon; un me hot geton alts vos der melech hot bafoilen. un Elokim hot zich ibergebeten tsum land noch dem.

15 un di Peleshetim hoben vider gehat a milchome mit Yisroel, un Dovid un zaine knecht mit im hoben aropּgenidert, un hoben milchome gehalten mit di Peleshetim, un Dovid iz opּgeshlaft gevoren. 16 un ishbi-bnov vos iz geven fun di kinder fun dem Rapha, un di vog fun zain shpּiz iz geven drai hundert shekl kuper, un er iz geven ongegurt mit a naier [shverd], hot gevolt dershlogen Doviden. 17 ober Avishai der zun fun Tzeruyahen iz im gekumen tsu hilf, un hot geshlogen dem Pelishtim un im geteit. dentsmol hoben Dovids mentshen geshvoren far im, azoi tsu zogen: zolst mer nisht aroisgein mit undz in milchome, kedei zolst nisht farleshen dos licht fun Yisroel.

18 un es iz geven noch dem, iz vider geven a milchome in Gov mit di Peleshetim; dentsmol hot Sibbekhai fun Chushah dershlogen Saphen vos fun di kinder fun dem Rapha.

19 un es iz vider geven a milchome in Gov mit di Peleshetim; un Elchanan der zun fun yaearei-orgim der beit-lechemer hot dershlogen Golyaten fun Gat, vos der holts fun zain shpּiz iz geven azoi vi der shtang fun veber.

20 un es iz vider geven a milchome in Gat. iz dorten geven a man fun shtrait vos di finger fun zaine hent un di finger fun zaine fis zainen geven tsu zeks un zeks, fir un tsvantsik in tsol. un er oich iz geven geboren fun dem Rapha. 21 un er hot gelestert Yisroel; hot im Yehonatan der zun fun Shimeah, Dovids bruder, dershlogen.

22 di dozike fir zainen geven geboren fun dem Rapha in Gat. un zei zainen gefalen durch der hant fun Doviden, un durch der hant fun zaine knecht.

כב

un Dovid hot geredt tsu Hashem di verter fun dem doziken gezang, in dem tog vos Hashem hot im matsl geven fun der hant fun ale zaine faint, un fun der hant fun Shaulen. un er hot gezogt:

 

Hashem iz main feldz un main festung,

un der vos macht mich antrinen;

Elokim main feldz vos ich shits mich in im,

main shild un der haren fun main hilf,

main turem un main antrinung,

main helfer, vos helfst mich fun umrecht.

ich ruf; Baruch Hashem!

un fun maine faint ver ich geholfen.

 

vorem arumgeringlt hoben mich velen fun toit,a

taichen fun untergang hoben mich geshroken;

shtrik fun Shaul hoben mich arumgenumen,

akegngekumen zainen mir netsen fun toit.b

hob ich in main noit gerufen tsu Hashem,

yo, tsu main G‑t hob ich gerufen,

un er hot gehert fun zain heichl main kol,

un main geshrei [iz gekumen] in zaine oieren.

un geshoklt un gevaklt hot zich di erd.

di gruntfesten fun himel hoben getsitert;

zei hoben zich geshoklt, vail er hot getsernt;

a roich iz oifgegangen in zain noz,

un fun zain moil hot a faier fartsert;

koilen hoben gebrent fun im.

10 un er hot geneigt dem himel un genidert,

mit a nebl unter zaine fis.

11 un er iz geriten oif a Keruv un gefloigen,

un zich bavizen oif fliglen fun vint.

12 un er hot gemacht fintsternish far baidlech arum im;

a zamlung fun vaseren, volkens gedichte.

13 fun dem shimer far im

hoben faierkoilen gebrent.

14 gedunert fun himel hot Hashem,

un Elyon hot aroisgelozt zain kol.

15 un er hot aroisgeshikt failen un zei tseshpreit,

a blits – un zei fartumlt.

16 un di grobns fun yam hoben zich bavizen,

di gruntfesten fun der velt zainen antplekt gevoren,

durch dem ongeshrei fun Hashem,

fun dem otembloz fun zain noz.

 

17 er hot oisgeshtrekt fun der heich un mich genumen,

mich aroisgetsoigen fun vaseren groise.

18 er hot mich matsl geven fun main machtiken faint,

fun maine sonem, ven zei zainen geven shtarker fun mir.

19 zei zainen mir akegngekumen in tog fun main broch,

ober Hashem iz mir an onlen geven.

20 er hot mich aroisgefirt in derbreiternish,

mich aroisgetsoigen, vail er hot mich bagert.

21 Hashem fargelt mich loit main gerechtikeit,

loit der reinkeit fun maine hent kert er mir um.

22 vorem ich hob gehit di vegen fun Hashem,

un nisht farbrochen akegen main G‑t.

23 vorem ale zaine gezetsen zainen far mir,

un zaine chukkim, derfun ker ich nisht op.

24 un ich bin geven tsu im gants,

un hob mich gehit fun main zindikeit.

25 derum hot mir umgekert Hashem loit main gerechtikeit,

loit main reinkeit far zaine oigen.

 

26 mit dem genodiken vaiztu zich genodik,

mit dem erlechen man vaiztu zich erlech.

27 mit dem reinem vaiztu zich rein,

un mit dem krumen vaiztu zich fardreit.

28 un dos orime folk tustu helfen,

un daine oigen zainen oif di hoiche,

du zolst zei dernideren.

29 vorem du bist main licht Hashem,

un Hashem bashaint main fintsternish.

30 vorem mit dir loif ich kegen a machne,

mit main G‑t shpּring ich a moier ariber.

31 hoel – zain veg iz gants;

dos vort fun Hashem iz gelaitert,

er iz a shild far ale vos shitsen zich in im.

 

32 vorem ver iz an El oiser Hashem,

un ver a feldz oiser Elokeinu?

33 hoel vos iz main shtarke festung,

un lozt gein glaich main veg.

34 er macht maine fis glaich vi di hinden,

un oif maine heichen tut er mich shtelen.

35 er lernt maine hent tsu milchome,

un a kupּernem boigen beigen arop maine orems.

36 un host mir gegeben dem shild fun dain hilf,

un dain mildkeit tut mich greisen.

37 derbreiterst main trit unter mir,

un nisht oisgeglitsht hoben zich maine knechlech.

 

38 ich hob geiogt maine faint un zei fartilikt,

un zich nisht umgekert biz ich hob zei farlendt.

39 yo, ich hob zei farlendt un zei tsehakt,

az zei kenen nisht oifshtein;

un zei zainen gefalen unter maine fis.

 

40 un host mich bagurt mit shtarkeit far milchome,

host gebeigt maine kegnshteyer unter mir.

41 un maine faint hostu gemacht miten naken tsu mir,

maine sonem ich zol zei farshnaiden.

42 zei hoben zich umgekukt, un nisht geven kein helfer,

tsu Hashem – un er hot zei nisht geentfert.

43 un ich hob zei tseriben vi shtoib fun der erd,

vi gasnkoit zei tsedrikt, zei tsetreten.

44 un host mich gemacht antrinen fun di krig fun main folk,

mich gehit oif tsu veren der kop fun di umes;

a folk vos ich ken nisht, tut mir dinen.

45 di kinder fun dem fremden geyen ein far mir,

fun heren miten oier gehorchen zei mir.

46 di kinder fun dem fremden veren farvelkt,

un kumen hinkendik arois fun zeyere festungen.

47 es lebt Hashem, un geloibt iz main feldz,

un derhoiben iz Elokim der feldz fun main hilf;

48 hoel vos git mir nekmes,

un macht nideren di umes unter mir,

49 un tsit mich arois fun maine faint;

yo, iber maine kegnshteyer derheibstu mich,

fun dem roibmentshen bistu mich matsl.

50 derum loib ich dich, Hashem, tsvishen di felker,

un tsu dain nomen tu ich zingen.

51 a turem fun hilf iz er far zain melech,

un er tut chesed mit zain gezalbten,

mit Doviden un mit zain zomen biz eibik.

כג

un dos zainen di letste verter fun Doviden:

di reid fun Dovid dem zun fun Yishaien,

di reid fun dem man vos iz hoich geshtelt,

dem gezalbten fun Elochei Yaakoven,

un dem zisen zinger fun Yisroel:

der Gaist fun Hashem redt durch mir,

un zain vort iz oif main tsung.

 

Elochei Yisroel hot gezogt,

der feldz fun Yisroelc hot tsu mir geredt:

a geveltiker iber mentshen darf zain

a tsadik vos geveltikt mit yiras Elokim,

un vi licht fun frimorgend ven di zun geit oif –

a frimorgen on volken,

ven fun shein nochen regen

shpּrotst dos groz fun der erd.

far vor, iz nisht fest main hoiz far El?

vail an eibiken bris hot er mir gemacht,

tsugebreit in alem un opgehit;

far vor, al main hilf un al main bager

tsi macht er nisht shpּrotsen?

ober di nidertrechtike zainen ale

vi derner avekgevorfene

vos men ken mit der hant nisht onnemen;

un vil emetser zei onriren,

bavornt er zich mit an aizen

oder a holts fun a shpּiz;

un farbrent ich faier

veren zei farbrent oifen ort.

 

dos zainen di nemen fun di giborim vos Dovid hot gehat: yoshev-bashevet, a Tachkemoni, der hoiptman fun di eltste, dos iz Adin der etsni; [er hot oifgehoiben zain shpּiz] oif acht hundert man, dershlogen mit ein mol.

un noch im iz geven Elazar ben Dodo ben Achochi, fun di drai giborim mit Doviden, ven zei hoben zich ingeshtelt akegen di Peleshetim, vos hoben zich dorten ingezamlt oif milchome, un di mener fun Yisroel zainen geven avekgegangen; 10 un er iz oifgeshtanen, un hot geshlogen tsvishen di Peleshetim biz zain hant iz mid gevoren, un zain hant hot zich tsugeklepּt tsum shverd. un Hashem hot geton a groise yeshue in yenem tog, un dos folk hot zich umgekert noch im, bloiz oistsuton [di geteite].

11 un noch im iz geven Shammah der zun fun Ageeen, fun horor. di Peleshetim hoben zich gehat ingezamlt in a machne; un dorten iz geven a shtik feld ful mit lindzen; un dos folk iz antlofen fun di Peleshetim; 12 hot er zich geshtelt in miten fun dem shtik land, un hot es matsl geven; un er hot geshlogen di Peleshetim, un Hashem hot geton a groise yeshue.

13 un drai fun di draisik hoiptlait hoben aropּgenidert un zainen gekumen in shnittsait tsu Doviden tsu der heil fun eadulom; un di machne fun di Peleshetim hot gelagert in tal Rephaim. 14 un Dovid iz dentsmol geven in der festung, un di vach fun di Peleshetim iz dentsmol geven in Beit-Lechem. 15 hot Dovid geglust, un er hot gezogt: ven mir git ver trinken vaser fun dem brunem fun Beit-Lechem vos in toier! 16 hoben di drai giborim araingebrochen in lager fun di Peleshetim, un zei hoben ongeshepּt vaser fun dem brunem fun Beit-Lechem vos baim toier, un genumen un gebracht tsu Doviden. ober er hot es nisht gevolt trinken, un hot es oisgegosen tsu Hashem. 17 un er hot gezogt: cholile mir, Hashem, az ich zol dos ton! dos blut fun di mentshen vos zainen gegangen mit der sekone fun zeyer leben? un er hot es nisht gevolt trinken. dos hoben geton di drai giborim.

18 un Avishai, Yoavs bruder, der zun fun Tzeruyahen, er iz geven der hoipt fun di drai; un er hot oifgehoiben zain shpּiz oif drai hundert un zei dershlogen; er hot gehat a Shem tsvishen di drai.

19 fun di drai iz er geven der ongezeenster, un er iz bai zei gevoren tsum eltsten, ober tsu di [ershte] drai iz er nisht gekumen.

20 un Benayahu der zun fun Yehoyadaen, der zun fun a heldishen man, grois in oiftuen, fun Kavtzeel, er hot geshlogen di tsvei helden fun Moav, un er hot aropּgenidert un hot dershlogen a laib in a grub, in a tog fun shnei. 21 un er hot dershlogen a mitsrishen man, a man ontsukuken; un in dem Egyptians hant iz geven a shpּiz, un er hot aropּgenidert tsu im mit a rut; hot er aroisgerisen dem shpּiz fun dem Egyptians hant, un hot im geharget mit zain eigenem shpּiz.

22 dos hot geton Benayahu der zun fun Yehoyadaen, un er hot gehat a Shem tsvishen di drai giborim. 23 er iz geven mer ongezen fun di draisik, ober tsu di [ershte] drai iz er nisht gekumen. un Dovid hot im oifgezetst iber zain laibvach.

24 Asahel, Yoavs bruder, iz geven tsvishen di draisik; Elchanan der zun fun Dedan fun Beit-Lechem; 25 Shammah fun charud; Elika fun charud;

26 Cheletz fun Pelet; Ira der zun fun Ikkeshen fun Tekoa; 27 Aviezer fun Anatot; mevunai fun Chushah; 28 Tzalmon fun Achoach; Maharai fun Netophah;

29 Chelev der zun fun Baanahen fun Netophah; Ittai der zun fun Rivaien fun Givah fun di kinder fun Binyamin; 30 Benayahu fun Pirathon; Hiddai fun nachalei-Gaash; 31 Avi-Alvon fun Aravah; Azmavet fun barchum; 32 Elyachba fun shaealvun; fun zin fun Yashen, Yehonatan; 33 Shammah fun horor; Achiam der zun fun Shararen fun aror; 34 Eliphelet der zun fun Achasbaien; der zun fun dem Maakhati; Eliam der zun fun Achitophelen fun Giloh; 35 Chetzrai fun Carmel; Paarai fun Arav; 36 Yigal der zun fun Natanen fun Tzovah; Bunni der Gadi;

37 Tzelek der Ammoni; Nachrai fun Beerot, der vafntreger fun Yoav dem zun fun Tzeruyahen; 38 Ira fun Yeter; Garev fun Yeter; 39 Uriyah der Chitti. in alemen ziben un draisik.

כד

un der tsorene fun Hashem hot vider gegrimt oif Yisroel, un er hot ongeredt Doviden akegen zei, azoi tsu zogen: gei tseil iber Yisroel un Yehudah.f un der melech hot gezogt tsu Yoav dem cheil-lider vos mit im: vander akorsht durch ale shvotim fun Yisroel, fun Dan un biz Beer-Sheva, un tseilt dos folk kedei ich zol visen dem Mispar fun folk. hot Yoav gezogt tsum melech: zol Hashem dain G‑t meren dos folk hundert mol azoi fil vi zei zainen, un di oigen fun main Har dem melech zolen es zen; ober tsu vos vil main Har der melech di dozike zach?

ober dos vort fun dem melech iz geven shtark tsu Yoaven un tsu di cheil-lider, un Yoav un di cheil-lider zainen aroisgegangen fun faran melech, tsu tseilen dos folk, Yisroel. un zei zainen ariber dem Yarden, un hoben geres in Aroer, oif der rechter zeit fun der shtot vos in miten tal fun Gad, un tsu Yazer tsu. un zei zainen gekumen kein Gilad, un tsu dem land taּchtim-chodshi, un zei zainen gekumen kein Dan-iaean, un rund arum tsu Tzidon. un zei zainen gekumen tsu der festung fun Tzor, un tsu ale shtet fun dem Chivi un dem Kenaani, un zei zainen aroisgekumen in dorem Yehudah bai Beer-Sheva. un zei hoben durchgevandert dos gantse land, un zainen tsurikgekumen tsum Suf fun nain Chodeshim un tsvantsik teg kein Yerusholayim. un Yoav hot ibergegeben dem Mispar fun der tseilung fun folk tsum melech. un Yisroel iz geven acht mol hundert toizent krigslait vos tsien a shverd, un di mener fun Yehudah, finf mol hundert toizent man.

10 un dos harts fun Doviden hot im geplogt noch dem vi er hot getseilt dos folk, un Dovid hot gezogt tsu Hashem: ich hob zeyer gezindikt vos ich hob dos geton; un atsund, Hashem, tu op, ich bet dich, dem farbrech fun dain knecht, vorem ich bin geven narish zeyer.

11 un vi Dovid iz oifgeshtanen in der peire, azoi iz dos vort fun Hashem geven tsu Gad dem novi, Dovids zeer, azoi tsu zogen: 12 gei un zolst reden tsu Doviden: azoi hot Hashem gezogt: drai zachen leig ich oif dir; klaib dir ois eine fun zei, vos ich zol dir ton.

13 iz Gad gekumen tsu Doviden un hot im dertseilt, un hot tsu im gezogt: zolen oif dir kumen ziben yor hunger in dain land? oder zolst drai Chodeshim loifen far daine faint, un zei zolen dich nochyogen? oder drai teg zol zain a mageyfe in dain land? atsund batracht, un ze vos far a basheid ich zol brengen tsu dem vos shikt mich.

14 hot Dovid gezogt tsu Gaden: mir iz zeyer eng. lomir, ich bet dich, falen in der hant fun Hashem, vorem zain rachmones iz grois, un lomich nisht falen in der hant fun a mentshen.

15 hot Hashem gegeben a mageyfe in Yisroel fun in der peire un biz der geshtelter tsait, un es zainen geshtorben fun folk, fun Dan un biz Beer-Sheva, zibetsik toizent man.

16 un der malech hot oisgeshtrekt zain hant oif Yerusholayim zi umtsubrengen; hot Hashem charote gehat oif dem beiz, un er hot gezogt tsu dem malech vos hot umgebracht tsvishen folk: genug! atsund loz op dain hant. un der malech fun Hashem iz geven bai dem shaier fun Aravnah dem Yevusi.

17 un Dovid hot geredt tsu Hashem, ven er hot gezen dem malech vos shlogt tsvishen folk, un er hot gezogt: ze, ich hob gezindikt, un ich hob farbrochen, ober di dozike shof, vos hoben zei geton? zol, ich bet dich, dain hant zain oif mir un oif main foters hoiz.

18 iz Gad gekumen tsu Doviden in yenem tog, un er hot tsu im gezogt: gei aroifblikendik, shtel oif tsu Hashem a mizbeyech in dem shaier fun Aravnah dem Yevusi.

19 iz Dovid aroifgegangen loit dem vort fun Gaden, azoi vi Hashem hot bafoilen. 20 un Aravnah hot a kuk geton, un hot derzen vi der melech un zaine knecht kumen ariber tsu im; iz Aravnah aroisgegangen, un hot zich gebukt tsum melech mit zain ponem tsu der erd. 21 un Aravnah hot gezogt: noch vos iz main Har der melech gekumen tsu zain knecht? hot Dovid gezogt: opּtsukoifen fun dir dem shaier oif tsu boien a mizbeyech tsu Hashem, kedei di mageyfe zol farhalten veren fun folk. 22 hot Aravnah gezogt tsu Doviden: zol main Har der melech nemen un oifbrengen vos iz gut in zaine oigen. ze, di rinder zainen far brandopּfer, un di dreshshlitns un di shpּantsaig fun di rinder far holts. 23 alts hot Aravnah der melech avekgegeben tsum melech. un Aravnah hot gezogt tsum melech: zol Hashem dain G‑t dich baviliken. 24 hot der melech gezogt tsu Aravnahen: nain, naiert koifen vel ich koifen fun dir far getsolt, un ich vel nisht oifbrengen tsu Hashem main G‑t brandopּfer far umzist. un Dovid hot opgekoift dem shaier un di rinder far fuftsik shekl zilber. 25 un Dovid hot dorten geboit a mizbeyech tsu Hashem, un hot oifgebracht brandopּfer un fridopּfer. un Hashem hot zich ibergebeten tsum land, un di mageyfe iz farhalten gevoren fun Yisroel.

1KI - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023

Molechim a

Molechim

Molechim a

Molechim a

אַ

un der melech Dovid iz gevoren alt un batogt, un me hot im tsugedekt mit kleider, ober im flegt nisht vorem veren. hoben zaine knecht tsu im gezogt: zol men zuchen far main Har dem melech a meidl a yungfroi, un zi vet shtein far dem melech, un vet im zain a vartorin; un zi vet ligen in dain buzem, un es vet vorem zain main Har dem melech.

un zei hoben gezucht a shein meidl in gantsen gemark fun Yisroel, un zei hoben gefunen Avishag fun Shunem un hoben zi gebracht tsum melech. un di meidl iz geven shein biz gor; un zi iz geven dem melech a vartorin, un hot im badint; ober der melech hot zi nisht derkent.

un Adoniyah der zun fun Chaggiten hot zich ibergenumen, azoi tsu zogen: ich vel veren melech. un er hot zich ingeshaft raitvegen un raiter, un fuftsik man vos zainen gelofen im forois. vorem zain foter hot im in zain lebtog nisht batribt, azoi tsu zogen: far vos tustu azoi? un er iz oich geven zeyer shein in geshtalt. un er iz geboren gevoren noch Avshalomen.

un er hot gehat a gereid mit Yoav dem zun fun Tzeruyahen, un mit Evyatar dem koyen, un zei hoben mitgeholfen Adoniyahen. ober Tzadok der koyen, un Benayahu der zun fun Yehoyadaen un Natan der novi, un Shimei, un Rei, un di gevurim vos bai Doviden, zainen nisht geven mit Adoniyahen.

un Adoniyah hot geshochten shof un rinder un geshtopte kelber bai dem shtein zochelet vos leben eein-rogel, un er hot farrufen ale zaine brider, dem melech's zin, un ale mener fun Yehudah, dem melech's knecht. 10 ober Natan dem novi, un Benayahuen, un di gevurim, un zain bruder Salmonen, hot er nisht gerufen.

11 hot Natan gezogt tsu Bat-Shevaen, Salmons muter, azoi tsu zogen: hostu nisht gehert az Adoniyah der zun fun Chaggiten iz gevoren melech, un undzer Har Dovid veis nisht? 12 un atsund, kum lomich akorsht dir geben an eitse, un rateven dain leben un dos leben fun dain zun Salmonen. 13 gei un kum tsum melech Dovid, un zolst zogen tsu im: hostu, main Har melech, nisht geshvoren dain dinst, azoi tsu zogen: nor dain zun Shelomo zol kinigen noch mir, un er zol zitsen oif main tron?g haint far vos iz Adoniyah gevoren melech? 14 ot vi du redst noch dorten miten melech, azoi vel ich kumen noch dir, un vel farfulen daine verter.

15 iz Bat-Sheva araingegangen tsum melech in kamer. – un der melech iz geven zeyer alt, un Avishag fun Shunem hot badint dem melech. – 16 un Bat-Sheva hot zich geneigt un zich gebukt tsum melech. hot der melech gezogt: vos iz dir? 17 hot zi tsu im gezogt: main Har, du host geshvoren dain dinst bai Hashem dain G‑t: nor dain zun Shelomo zol kinigen noch mir, un er zol zitsen oif main tron.h

18 un atsund ze, Adoniyah iz gevoren melech, un atsund, main Har melech, veistu gor nisht. 19 un er hot geshochten oksen un geshtopte kelber un shof a sach, un er hot farrufen ale zin fun dem melech, un Evyatar dem koyen, un Yoav dem cheil-lider; ober dain knecht Salmonen hot er nisht gerufen. 20 un du main Har melech, oif dir zainen di oigen fun gants Yisroel, zei tsu zogen, ver zol zitsen oif dem troni fun main Har dem melech noch im. 21 vorem es vet zain, vi main Har der melech leigt zich mit zaine elteren, azoi vel ich un main zun Shelomo zain farshuldikte.

22 un ot vi zi redt noch miten melech, azoi iz Natan der novi gekumen. 23 hot men ongezogt dem melech, azoi tsu zogen: Natan der novi iz do. un er iz gekumen far dem melech, un hot zich gebukt tsum melech oif zain ponem tsu der erd. 24 un Natan hot gezogt: main Har melech, host du gezogt: Adoniyah zol kinigen noch mir, un er zol zitsen oif main tron?j 25 vorem er hot haint aropּgenidert, un hot geshochten oksen un geshtopte kelber un shof a sach, un er hot farrufen ale zin fun dem melech, un di cheil-lider, un Evyatar dem koyen, un ot esen zei un trinken mit im, un zogen: leben zol der melech Adoniyah! 26 ober mich, mich dain knecht, un Tzadok dem koyen, un Benayahu dem zun fun Yehoyadaen, un dain knecht Salmonen, hot er nisht gerufen. 27 tsi iz di dozike zach geshen fun main Har dem melech, un host nisht tsu visen geton dain knecht, ver es zol zitsen oif dem tronk fun main Har dem melech noch im?

28 hot geentfert der melech Dovid un hot gezogt: ruf mir arain Bat-Shevaen. un zi iz gekumen faran melech un hot zich geshtelt faran melech. 29 un der melech hot geshvoren un gezogt: azoi vi es lebt Hashem, vos hot oisgeleizt main zel fun yetveder tsore, 30 az azoi vi ich hob dir geshvoren bai Hashem Elochei Yisroel, azoi tsu zogen: nor dain zun Shelomo zol kinigen noch mir – az azoi vel ich ton haintiken tog!

31 hot Bat-Sheva zich geneigt miten ponem tsu der erd, un zich gebukt tsum melech, un hot gezogt: eibik leben zol main Har der melech Dovid!l

32 un der melech Dovid hot gezogt: ruft mir Tzadok dem koyen, un Natan dem novi, un Benayahu dem zun fun Yehoyadaen. zainen zei gekumen faran melech, 33 un der melech hot tsu zei gezogt: nemt mit ich di knecht fun ier Har, un zetst aroifblikendik main zun Salmonen oif main moileizelin, un ir zolt im machen nideren tsum Gichon. 34 un zol Tzadok der koyen un Natan der novi im dorten zalben far a melech iber Yisroel. un ir zolt blozen in shoifer, un zogen: leben zol der melech Shelomo! 35 un ir zolt aroifgein noch im, un er zol kumen un zich zetsen oif main tron,m un er zol kinigen oif main ort,n vorem im hob ich bafoilen far a firsht iber Yisroel un iber Yehudah.

36 hot Benayahu der zun fun Yehoyadaen geentfert dem melech un hot gezogt: Amon! azoi zol zogen Hashem der G‑t fun main Har dem melech! 37 azoi vi Hashem iz geven mit main Har dem melech, azoi zol er zain mit Salmonen, un er zol greisen zain trono noch mer fun dem tron fun main Har dem melech Dovid.

38 un Tzadok der koyen, un Natan der novi, un Benayahu der zun fun Yehoyadaen, un di Keretim un di Peletim, hoben aropּgenidert, un zei hoben aroifgezetst Salmonen oif der moileizelin fun melech Dovid, un hoben im aropgefirt tsu Gichon. 39 un Tzadok der koyen hot genumen dem haren mit eil fun getselt, un er hot gezalbt Salmonen; un zei hoben geblozen in shoifer, un dos gantse folk hot gezogt: leben zol der melech Shelomo! 40 un dos gantse folk iz aroifgegangen noch im, un dos folk hot gefaift oif faiflen, un zich gefreit a groise freid, un di erd hot zich geshpolten fun zeyer liarem.

41 un Adoniyah un ale farrufene vos mit im hoben dos derhert, ven zei hoben geendikt esen. un vi Yoav hot derhert dem kol fun shoifer, azoi hot er gezogt: vos tumlt der liarem fun shtot?

42 vi er redt noch, ersht Yonatan der zun fun Evyatar dem koyen kumt on. hot Adoniyah gezogt: kum aher, vorem a voiler mentsh bistu, un guts vestu onzogen. 43 hot geentfert Yonatan un gezogt tsu Adoniyahen: far vor, undzer Har der melech Dovid hot gemacht Salmonen far melech. 44 un der melech hot geshikt mit im Tzadok dem koyen, un Natan dem novi, un Benayahu dem zun fun Yehoyadaen, un di Keretim un di Peletim, un zei hoben im aroifgezetst oif der moileizelin fun melech. 45 un Tzadok der koyen un Natan der novi hoben im gezalbt far melech baim Gichon, un zei zainen aroifgegangen fun dorten freileche, un di shtot hot getumlt; dos iz der liarem vos ir hot gehert. 46 un Shelomo hot zich oich gezetst oifen tronp fun der meluche. 47 un oich zainen di knecht fun melech gekumen vintshen undzer Har dem melech Dovid, azoi tsu zogen: zol dain G‑t bagitiken Salmons nomen noch mer fun dain nomen, un greisen zain tron noch mer fun dain tron. 48 un oich hot der melech azoi gezogt: Baruch Hashem Elochei Yisroel, vos hot haint gegeben ver zol zitsen oif main tron,q un maine oigen zeen es.

49 hoben ale farufene vos bai Adoniyahen oifgetsitert un zei zainen oifgeshtanen, un gegangen itlecher oif zain veg. 50 un Adoniyah hot moire gehat far Salmonen, un er iz oifgeshtanen, un iz gegangen un hot zich ongenumen on di herner fun mizbeyech.

51 iz ongezogt gevoren Salmonen, azoi tsu zogen: ze, Adoniyah hot moire far dem melech Shelomo, un ot hot er zich ongechapt on di herner fun mizbeyech, azoi tsu zogen: zol mir der melech Shelomo haint shveren, oib er vet teiten zain knecht miten shverd.

52 hot Shelomo gezogt: oib er vet zain an orntlecher mentsh, vet a Har fun im nisht falen tsu der erd; oib ober beiz vet gefunen veren in im, vet er shtarben.

53 un der melech Shelomo hot geshikt, un me hot im aropּgenidert fun mizbeyech; un er iz gekumen, un hot zich gebukt tsum melech Shelomo, un Shelomo hot tsu im gezogt: gei aheim.

ב

un di teg fun Doviden hoben genent tsu shtarben, un er hot bafoilen zain zun Salmonen, azoi tsu zogen: ich gei in dem veg fun der gantser erd, zolstu zich shtarken un zain a man. un zolst hiten di hitung fun Hashem dain G‑t, tsu gein in zaine vegen, tsu hiten zaine chukkim un zaine gebot un zaine gezetsen un zaine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},r azoi vi es shteit geshriben in tort-Moshe, kedei zolst bagliken in alts vos du vest ton, un umetum, vos du vest ahin zich keren; kedei Hashem zol mekaiem zain zain vort vos er hot geredt vegen mir, azoi tsu zogen: oib daine kinder velen ophiten zeyer veg tsu gein far mir mit emes, mit zeyer gantsen hartsen un mit zeyer gantser zel – azoi tsu zogen: vet dir nisht farshnitens veren a man fun dem tront fun Yisroel.

un oich veistu vos Yoav der zun fun Tzeruyahen hot mir geton, vos er hot geton tsu di tsvei cheil-lider fun Yisroel, tsu Avner dem zun fun Neren, un tsu Amasa dem zun fun Yitran, vi er hot zei geharget, un fargosen blut fun milchome in shalom, un aroifgeton blut fun milchome oif zain gartel vos oif zaine lenden, un oif zaine shich vos oif zaine fis. derum zolstu ton loit dain chochme, un zolst nisht lozen zaine groe Har nideren besholem in Shaul. un mit di kinder fun Barzillai dem gileoder zolstu ton chesed, un zei zolen zain fun di vos esen bai dain tish, vorem zei hoben zich oich dernentert tsu mir, ven ich bin antlofen fun dain bruder Avshalomen. un do iz bai dir Shimei der zun fun Geraen, der beniminer fun Bachurim, vos hot mich gesholten mit toite kelles in dem tog vos ich bin gegangen kein Machanayim; un er hot aropּgenidert mir antkegen baim Yarden, un ich hob im geshvoren bai Hashem, azoi tsu zogen: ich vel dich nisht teiten miten shverd. un atsund, zolst im nisht shenken, vorem a kluger mentsh bistu, un vest visen vos du zolst ton mit im; un zolst machen nideren zaine groe Har mit blut in Shaul.

10 un Dovid hot zich geleigt mit zaine elteren, un er iz bagroben gevoren in Dovids-shtot. 11 un di teg vos Dovid hot gekinigt iber Yisroel zainen geven fertsik yor. in Chevron hot er gekinigt ziben yor, un in Yerusholayim hot er gekinigt drai un draisik yor.

12 un Shelomo iz gezesen oif dem tronu fun zain foter Doviden, un zain meluche hot zich zeyer bafestikt.

13 un Adoniyah der zun fun Chaggiten iz gekumen tsu Bat-Shevaen, Salmons muter. hot zi tsu im gezogt: iz dain kumen in frid? hot er gezogt: in frid. 14 un er hot gezogt: ich hob a vort tsu dir. hot zi gezogt: red. 15 hot er gezogt: du veist az di meluche hot mir gekumt, un oif mir hoben gants Yisroel gekert zeyer ponem, tsu veren melech. ober di meluche hot zich umgedreit un iz ongekumen tsu main bruder, vail zi iz im bashert geven fun Hashem. 16 un atsund bet ich fun dir ein bakoshe: zolst nisht opּshtoisen main ponem. hot zi tsu im gezogt: red. 17 hot er gezogt: zog, ich bet dich, dem melech Shelomo – vorem er vet nisht opּshtoisen dain ponem – er zol mir geben Avishag fun Shunem far a vaib. 18 hot Bat-Sheva gezogt: gut, ich vel reden fun dainet vegen tsum melech.

19 un Bat-Sheva iz gekumen tsum melech Shelomo, tsu reden tsu im fun Adoniyahs vegen, un der melech iz oifgeshtanen ir antkegen, un er hot zich tsu ir gebukt, un hot zich gezetst oif zain tron,v un geshtelt a tron far dem melech's muter, un zi hot zich gezetst oif zain rechter zeit. 20 un zi hot gezogt: ein kleine bakoshe bet ich fun dir: zolst nisht opּshtoisen main ponem. hot der melech tsu ir gezogt: bet, main muter, vorem ich vel nisht opּshtoisen dain ponem. 21 hot zi gezogt: zol Avishag fun Shunem gegeben veren tsu dain bruder Adoniyahen far a vaib. 22 hot geentfert der melech Shelomo un gezogt tsu zain muter: un far vos betstu (nor) Avishag fun Shunem far Adoniyahen? bet far im oich di meluche, vail er iz main elterer bruder – far im, far Evyatar dem koyen, un far Yoav dem zun fun Tzeruyahen.

23 un der melech Shelomo hot geshvoren bai Hashem, azoi tsu zogen: zol mir Elokim ton azoi un noch mer, az um zain leben hot Adoniyah geredt dos dozike vort! 24 un atsund, azoi vi es lebt Hashem, vos hot mich bafestikt, un hot mich aroifgezetst oif dem tronw fun main foter Doviden, un vos hot mir gemacht a hoiz azoi vi er hot geredt, az haint muz Adoniyah geteit veren!

25 un der melech Shelomo hot geshikt durch der hant fun Benayahu dem zun fun Yehoyadaen; un er iz tsugefalen oif im, un er iz geshtorben.

26 un tsu Evyatar dem koyen hot der melech gezogt: gei kein Anatot tsu daine felder, vorem dem toit bistu vert, ober haintiken tog vel ich dich nisht teiten, vail du host getrogen dem orn fun Adonoi Hashem fun main foter Doviden, un vail du host zich geplogt in alts vos main foter hot zich geplogt.

27 un Shelomo hot fartriben Evyataren fun zain a koyen tsu Hashem; kedei es zol derfilt veren dos vort fun Hashem vos er hot geredt oif Elis hoiz in Shiloh.

28 un vi di herung iz ongekumen tsu Yoaven – vorem Yoav hot zich geneigt noch Adoniyahen, hagam noch Avshalomen hot er zich nisht geneigt – iz Yoav antlofen tsum getselt fun Hashem, un hot zich ongenumen on di herner fun mizbeyech.

29 iz ongezogt gevoren dem melech Shelomo, az Yoav iz antlofen tsu dem getselt fun Hashem, un on iz er baim mizbeyech. un Shelomo hot geshikt Benayahu dem zun fun Yehoyadaen, azoi tsu zogen: gei fal-tsu oif im.

30 iz Benayahu gekumen tsu dem getselt fun Hashem, un er hot tsu im gezogt: azoi hot gezogt der melech: gei arois. hot er gezogt: nain, naiert do vel ich shtarben. hot Benayahu gebracht dem melech a teshuve, azoi tsu zogen: azoi hot geredt Yoav, un azoi hot er mir geentfert. 31 hot der melech tsu im gezogt: tu azoi vi er hot geredt, un fal-tsu oif im; un zolst im bagroben, un opton dos umzist blut vos Yoav hot fargosen, fun mir un fun main foters hoiz. 32 un zol Hashem umkeren zain blut oif zain kop, far vos er iz ongefalen oif tsvei mentshen gerechtere un besere fun im, un hot zei geharget miten shverd, un main foter Dovid hot nisht gevust: Avner dem zun fun Neren, dem cheil-lider fun Yisroel, un Amasa dem zun fun Yitran, dem cheil-lider fun Yehudah. 33 un zeyer blut zol zich umkeren oifen kop fun Yoaven, un oifen kop fun zain zomen oif eibik; un tsu Doviden un tsu zain zomen, un tsu zain hoiz un tsu zain tron,x zol zain frid oif eibik fun Hashem.

34 iz aroisgegangen Benayahu der zun fun Yehoyadaen, un er iz tsugefalen oif im, un hot im geteit. un er iz bagroben gevoren in zain heim in midbar.

35 un der melech hot oifgezetst Benayahu dem zun fun Yehoyadaen oif zain orty iberen cheil; un Tzadok dem koyen hot der melech oifgezetst oif Evyatars ort.

36 un der melech hot geshikt un hot gerufen Shimeyen, un hot tsu im gezogt: boi dir a hoiz in Yerusholayim, un zolst dorten zitsen, un zolst fun dorten nisht aroisgein in ergets. 37 un es vet zain, in dem tog vos du Gaist arois, un vest aribergein dem taich Kidron, visen zolstu visen zain, az shtarben vestu shtarben; dain blut vet zain oif dain kop. 38 hot Shimei gezogt tsum melech: gut iz dos vort; azoi vi main Har der melech hot geredt, azoi vet dain knecht ton. un Shimei iz gezesen in Yerusholayim fil teg.

39 ober es iz geven tsum Suf fun drai yor, zainen tsvei knecht fun Shimeyen antlofen tsu Akhish dem zun fun Maachahen, dem melech fun Gat, un me hot ongezogt Shimeyen, azoi tsu zogen: ze, daine knecht zainen in Gat.

40 iz oifgeshtanen Shimei, un hot ongezatlt zain eizl, un iz avek kein Gat tsu Akhishen zuchen zaine knecht. un Shimei iz gegangen un hot gebracht zaine knecht fun Gat.

41 iz ongezogt gevoren Salmonen, az Shimei iz gegangen fun Yerusholayim kein Gat, un hot zich umgekert. 42 un der melech hot geshikt un hot gerufen Shimeyen, un hot tsu im gezogt: hob ich dich nisht bashvoren bai Hashem, un dich gevorent, azoi tsu zogen: in dem tog vos du Gaist arois, un vest gein ergets vu, visen zolstu visen zain, az shtarben vestu shtarben? un du host tsu mir gezogt: gut iz dos vort; ich hob gehert. 43 haint far vos hostu nisht gehit di shvue fun Hashem, un dem bafel vos ich hob dir bafoilen? 44 oich hot der melech gezogt tsu Shimeyen: du veist al dos beiz vos dain harts hot gevust az du tust tsu main foter Doviden; derum zol Hashem umkeren dain beiz oif dain kop; 45 un der melech Shelomo zol zain gebentsht, un der tronz fun Dovid zol zain fest far Hashem oif eibik.

46 un der melech hot bafoilen Benayahu dem zun fun Yehoyadaen, un er iz aroifgegangen, un iz tsugefalen oif im, un er iz geshtorben.

un di meluche iz geven bafestikt in der hant fun Salmonen.

ג

un Shelomo hot zich metchten geven mit Pharaoh dem melech fun Mitsrayim, un er hot genumen Pharaohs tochter, un hot zi gebracht in Dovids-shtot, biz er hot geendikt boien zain hoiz, un dos hoiz fun Hashem, un di moier fun Yerusholayim rund arum.

ober dos folk hot geshlacht oif di Bamot, vorem a hoiz tsu dem nomen fun Hashem iz nisht geboit geven biz yene teg. un Shelomo hot lib gehat Hashem, tsu gein in di gezetsen fun zain foter Doviden; nor er hot geshlacht un gereichert oif di Bamot.

un der melech iz gegangen kein Givon dorten tsu shlachten, vorem dorten iz geven di groise bomoh. toizent brandopּfer flegt Shelomo oifbrengen oif yenem mizbeyech.

in Givon hot zich Hashem bavizen tsu Salmonen in a cholem fun der nacht, un Elokim hot gezogt: bet vos ich zol dir geben. hot Shelomo gezogt: du host geton mit dain knecht, main foter Doviden, grois chesed, azoi vi er iz gegangen far dir mit emes un mit gerechtikeit un mit rechtfartikeit fun hartsen kegen dir; un host im gehit dem doziken groisen chesed, un host im gegeben a zun vos zitst oif zain trona azoi vi haintiken tog. un atsund, Hashem main G‑t, du host gemacht dain knecht far a melech oif dem ortb fun main foter Doviden, un ich bin a klein yingel, ich veis nisht vu ois un vu ein. un dain knecht iz in miten fun dain folk vos du host oisderveilt, a grois folk vos ken nisht getseilt un nisht barechnt veren fun filkeit. derum zolstu geben dain knecht a farshtandik harts, tsu mishpeten dain folk, tsu derkenen tsvishen guts un shlechts, vorem ver ken mishpeten dos dozike groise folk dains?

10 un di zach iz voilgefelen in di oigen fun Adonoi, vos Shelomo hot gebeten di dozike zach. 11 un Elokim hot tsu im gezogt: vail du host gebeten di dozike zach, un nisht du host dir gebeten fil teg, un nisht du host dir gebeten eshires, un nisht du host gebeten dos leben fun daine faint, naiert host dir gebeten seichel tsu farshtein a mishpot, 12 ot hob ich geton loit dain vort: ze, ich hob dir gegeben a klug un farshtandik harts, az aza vi du iz nisht geven far dir, un noch dir vet nisht oifshtein aza vi du. 13 un oich vos du host nisht gebeten hob ich dir gegeben: i oysher i koved ale daine teg, az keiner aza vi du iz nisht geven tsvishen di Molechim. 14 un az du vest gein in maine vegen tsu hiten maine gezetsen un maine gebot azoi vi dain foter Dovid iz gegangen, vel ich derlengeren daine teg.

15 hot zich oifgechapt Shelomo, ersht es iz a cholem. un er iz gekumen kein Yerusholayim, un hot zich geshtelt far dem Oren baּriit־adֹnoi, un er hot oifgebracht brandopּfer, un gemacht fridopּfer, un gemacht a moltsait far ale zaine knecht.

16 dentsmol zainen gekumen tsvei froien zoinus tsu dem melech, un zei hoben zich geshtelt far im. 17 un ein froi hot gezogt: ich bet dich, main Har, ich un di dozike froi voinen in ein hoiz, un ich hob geboren mit ir in hoiz. 18 un es iz geven oifen driten togc noch main geberen, hot oich di dozike froi geboren; un mir zainen geven zalbenand, kein fremder iz mit undz nisht geven in hoiz; bloiz mir tsvei zainen geven in hoiz. 19 iz geshtorben dos kind fun der doziker froi bai nacht, vail zi iz gelegen oif im. 20 iz zi oifgeshtanen in miten nacht, un hot avekgenumen main zun fun leben mir, beis dain dinst iz geshlafen, un zi hot im geleigt in ir buzem, un ir toiten zun hot zi geleigt in main buzem.

21 un ich bin oifgeshtanen in der peire ontsuzen main zun, ersht er iz toit; ober az ich hob im batracht in der peire ersht dos iz nisht geven main zun vos ich hob geboren.

22 hot di ander froi gezogt: nain, naiert main zun iz der lebediker, un dain zun der toiter. un di zogt: nain naiert dain zun iz der toiter, un main zun der lebediker. un zei hoben getenht faran melech.

23 hot der melech gezogt: di zogt: dos iz main zun der lebediker un dain zun der toiter; un di zogt: nain, naiert dain zun iz der toiter, un main zun der lebediker. 24 un der melech hot gezogt: brengt mir a shverd. hot me gebracht a shverd faran melech. 25 hot der melech gezogt: tseshnaidt dos lebedike kind in tsveyen, un git a helft tsu einer, un a helft tsu der anderer.

26 hot geredt di froi vos ir zun iz geven der lebediker, tsum melech – vorem dos harts hot ir farklemt oif ir zun – un zi hot gezogt: ich bet dich, main Har, git ir dos lebedike kind, nor teiten zolt ir es nisht teiten. un yene zogt: nisht mir un nisht dir zol es geheren; shnaidt!

27 hot zich opּgerufen der melech un gezogt: git ir dos lebedike kind, un teiten zolt ir es nisht teiten; zi iz zain muter.

28 un gants Yisroel hoben gehert dem mishpot vos der melech hot gemishpet, un zei hoben moire gehat faran melech, vorem, zei hoben gezen az G‑ts chochme iz in im tsu ton gerechtikeit.

ד

un der melech Shelomo iz geven melech iber gants Yisroel. un dos zainen di haren vos er hot gehat: Azaryahu der zun fun tsodoken, der koyen; Elichorepe un Achiyah, di zin fun Shishaen, shraibers; Yehoshaphat der zun fun Achiluden, der dermoner; un Benayahu der zun fun Yehoyadaen, iberen cheil; un Tzadok un Evyatar, koyanim; un Azaryahu der zun fun Natanen, iber di geshtelte; un Zavud der zun fun Natanen, un eiberman, dem melech's chever; un Achishar, iberen palats; un Adoniram der zun fun Avdaen, iberen tsindz.

un Shelomo hot gehat tsvelf geshtelte iber gants Yisroel, un zei flegen oishalten dem melech un zain hoiz; a choidesh in yor flegt itlecher darfen oishalten. un dos zainen zeyere nemen: der zun fun Chavran, in dem geberg fun Ephrayim. der zun fun dekren in Makatz un in Shaalbim, un Beit-Shemesh, un Elahen-beit-Chanan. 10 der zun fun chesden, in arubes; unter im iz geven socho, un dos gantse land Chepher. 11 der zun fun Avinadaven, in der gantser gegent fun dor; er hot gehat Taphat di tochter fun Salmonen far a vaib. 12 Baana der zun fun Achiluden, in Tanake, un Megiddo, un gants Beit-Shean vos leben Tzartan unter Yizreel, fun Beit-Shean biz Avel-Mecholah, biz oif yener zain Yokmeam. 13 der zun fun Geveren, in Ramot-gilad-Gilad; unter im zainen geven di derfer fun Yair dem zun fun Menashehen, vos in Gilad; unter im iz geven di gegent fun Argov vos in Bashan, zechtsik groise shtet mit moieren un kuperne riglen. 14 Achinadav der zun fun Iddoen, in Machanayim. 15 Achimaatz, in Naphtali; er oich hot genumen Basmat di tochter fun Salmonen far a vaib. 16 Baana der zun fun Chushaien, in Asher, un Alot. 17 Yehoshaphat der zun fun Paruachen, in Yissakhar. 18 Shimei der zun fun Elahen in Binyamin. 19 Gever der zun fun Urien, in land Gilad, dem land fun sichun dem melech fun Imri, un fun Og dem melech fun Bashan. un ein geshtelter vos iberen gantsen land.

20 Yehudah un Yisroel zainen geven azoi vi der zamd vos baim yam in filkeit. zei hoben gegesen un getrunken un geven freilech.

ה

1(4:21)  un Shelomo hot geveltikt iber ale kinigraichen, fun dem taich biz dem land fun di Peleshetim, un biz dem gemark fun Mitsrayim. zei hoben gebracht minche, un gedint dem melech Shelomo ale teg fun zain leben.

2(4:22)  un di shpּaizung fun Salmonen far ein tog iz geven draisik kur zemelmel, un zechtsik kur grobe mel, 3(4:23)  Tzoan fete rinder, un tsvantsik rinder fun der fiter, un hundert shof, achuts hinden, un hirshen, un damhirshen, un geshtopte kapּhener. 4(4:24)  vorem er hot geveltikt iber gants der zeit taich, fun Tiphsach un biz Uzzah, iber ale Molechim fun der zeit taich; un er hot gehat shalom fun ale zaine zaiten rund arum. 5(4:25)  un Yehudah un Yisroel zainen gezesen in zicherkeit, itlecher unter zain vainshtok un unter zain faignboim, fun Dan biz Beer-Sheva, ale teg fun Salmonen.

6(4:26)  un Shelomo hot gehat fertsik toizent shtalen ferd far zaine raitvegen, un tsvelf toizent raiter. 7(4:27)  un yene geshtelte flegen oishalten dem melech Shelomo, un itlechen vos genent tsum tish fun melech Shelomo, itlecher in zain choidesh; zei flegen nisht farfelen kein zach. 8(4:28)  oich gershten un shtroi far di ferd un far di yogferd flegen zei brengen in dem ort vuhin es hot gehert, itlecher loit vi er hot gedarft.

9(4:29)  un Elokim hot gegeben Salmonen chochme un forshtandikeit zeyer fil, un breitkeit fun Gaist azoi vi der zamd vos oifen breg fun yam. 10(4:30)  un Salmons chochme iz geven greser fun der chochme fun ale kinder fun mizrech, un fun al der chochme fun Mitsrayim. 11(4:31)  un er iz geven kliger fun ale mentshen, fun Eitan dem Ezrachi, un Heman, un chaּlkul, un Darda, di zin fun mochulen. un er hot gehat a Shem tsvishen ale felker rund arum. 12(4:32)  un er hot gezogt drai toizent Mashalim. un zaine lider zainen geven toizent mit finf. 13(4:33)  un er hot geredt iber beimer, fun dem tseder vos in Levanon un biz dem eizov vos vakst arois fun vant. un er hot geredt iber beheimes, un iber foiglen, un iber shrtsim, un iber Pishon. 14(4:34)  un fun ale umes iz men gekumen heren Salmons chochme – fun ale Molechim fun der erd vos hoben gehert fun zain chochme.

15(5:1)  un Churam der melech fun Tzor hot geshikt zaine knecht tsu Salmonen, vorem er hot gehert az me hot im gezalbt far a melech oif zain foters ort; vail a guter fraint iz Churam geven Doviden ale teg.

16(5:2)  hot Shelomo geshikt tsu Chiromen, azoi tsu zogen: 17(5:3)  du host gekent main foter Doviden, az er hot nisht gekent boien a hoiz tsu dem nomen fun Hashem zain G‑t fun vegen di milchomes vos hoben im arumgeringlt, biz Hashem hot zei gegeben unter di trit fun maine fis. 18(5:4)  un atsund hot Hashem main G‑t mich bares fun rund arum; nishto kein shter un kein beiz bagegenish. 19(5:5)  un ot tracht ich tsu boien a hoiz tsu dem nomen fun Hashem main G‑t, azoi vi Hashem hot geredt tsu main foter Doviden, azoi tsu zogen: dain zund vos ich vel geben oif dain trone oif dain ort,f er vet boien dos hoiz tsu main nomen, 20(5:6)  un atsund, bafel me zol oishakeng far mir tsederen fun Levanon, un maine knecht velen zain mit daine knecht; un dem loin fun daine knecht vel ich dir geben vifel du vest zogen: vorem du veist az tsvishen undz iz nishto keiner vos farshteit tsu haken holtsen azoi vi di Tzidonim.

21(5:7)  un es iz geven, vi Churam hot gehert di verter fun Salmonen, azoi hot er zich zeyer derfreit, un er hot gezogt: Baruch Hashem haint, vos er hot gegeben Doviden a klugen zun iber dem doziken groisen folk. 22(5:8)  un Churam hot geshikt tsu Salmonen, azoi tsu zogen: ich hob gehert vos du host geshikt tsu mir; ich vel ton al dain farlang, in tsederholts un in tsipּresnholts. 23(5:9)  maine knecht velen zei aropnideren fun Levanon tsum yam, un ich vel zei machen in pּliten tsu gein miten yam biz dem ort vos du vest mir onvaizen, un dorten vel ich zei funanderraisen, un du vest zei aveknemen. un du vest ton main farlang tsu geben broit far main hoiz.

24(5:10)  un Churam hot gegeben Salmonen tsederholts un tsipּresnholts loit al zain farlang. 25(5:11)  un Shelomo hot gegeben Chiromen tsvantsik toizent kur veits, shpּaiz far zain hoiz, un tsvantsik kur geshlogene eil. azoi flegt Shelomo geben Chiromen yor in yor.

26(5:12)  un Hashem hot gegeben Salmonen chochme azoi vi er hot im gezogt. un es iz geven shalom tsvishen Chiromen un tsvishen Salmonen; un zei hoben beide geshlosen a bris.

27(5:13)  un der melech Shelomo hot oifgenumen a tsindz fun gants Yisroel, un der tsindz iz geven draisik toizent man. 28(5:14)  un er hot zei geshikt oifen Levanon tsu Tzoan toizent man a choidesh, gebiten: ein choidesh flegen zei zain oifen Levanon tsvei Chodeshim in der heim. un Adoniram iz geven iber dem tsindz.

29(5:15)  un Shelomo hot gehat zibetsik toizent lasttreger, un achtsik toizent shteinheker in di berg. 30(5:16)  achuts Salmons ibergeshtelte vos iber der arbet, drai toizent un drai hundert, vos hoben geveltikt iber dem folk vos tut di arbet.

31(5:17)  un der melech hot bafoilen, un me hot oisgebrachen groise shteiner, teyere shteiner, tsu gruntfesten dos hoiz mit gehakte shteiner. 32(5:18)  un di boimainsters fun Shelomo un di boimainsters fun Chiromen, un di Gevalim hoben oisgehakt, un hoben tsugegreit di holtsen un di shteiner oif tsu boien dos hoiz.h

ו

un es iz geven, in fir hundert un achtsiksten yor noch dem vi di kinder fun Yisroel zainen aroisgegangen fun land Mitsrayim, in firten yor fun Salmons meluche iber Yisroel, in choidesh ziu – dos iz der tsveiter choidesh – hot er ongehoiben boien dos hoiz tsu Hashem.

un dos hoiz vos Shelomo hameilech hot geboit tsu Hashem, iz geven zechtsik ilen zain leng, un tsvantsik ilen zain breit, un draisik ilen zain heich. un der polish far dem heichl fun hoiz iz geven tsvantsik ilen zain leng, far breit fun dem hoiz, Tzoan ilen zain breit far [leng fun] dem hoiz. un er hot gemacht in hoiz fentster ineveinik breit un oisenveinik shmol. un er hot geboit on der vant fun hoiz an onboi, rund arum di vent fun hoiz, rund arum dem heichl un dem Devir; un er hot gemacht zaitkameren rund arum. der untershter [shtok fun dem] onboi, iz finf ilen geven zain breit, un der mitlster, zeks ilen zain breit, un der driter, ziben ilen zain breit, vorem farminerungen hot er gemacht in dem hoiz tsu deroisen tsu rund arum, kedei [di balkns] zolen zich nisht darfen halten in di vent fun hoiz. – un dos hoiz ven es iz geboit gevoren, iz geboit gevoren fun shteiner fartik gemacht baim aroishaken; un kein hamers un kein hak, kein shum izngetsaig iz nisht gehert gevoren in dem hoiz, ven es iz geboit gevoren. – der ingang tsu di untershte zaitkameren iz geven oif der rechter zeit fun hoiz, un oif shvindltrepּ iz men aroifgegangen tsu di mitlste, un fun di mitlste tsu di drite.

un er hot oisgeboit dos hoiz, un hot es farendikt; un er hot badekt dos hoiz mit balkns un breter fun tsederen. 10 un er hot geboit dem onboi on dem gantsen hoiz, finf ilen di heich [fun itlechen shtok]; un es hot zich gehalten on hoiz oif tsedernholts.

11 un dos vort fun Hashem iz geven tsu Salmonen, azoi tsu zogen: 12 dos dozike hoiz vos du boist – oib du vest gein in maine chukkim, un maine gezetsen vestu ton, un vest hiten ale maine gebot tsu gein in zei, vel ich mekaiem zain oif dir main tsuzog vos ich hob tsugezogt dain foter Doviden. 13 un ich vel ruen tsvishen di kinder fun Yisroel, un vel nisht farlozen main folk Yisroel.

14 azoi hot Shelomo oifgeboit dos hoiz, un hot es farendikt. 15 un er hot geboit di vent fun dem hoiz ineveinik mit breter fun tsederen; fun bodem fun hoiz biz di balkns fun Sufim hot er badekt mit holts fun ineveinik; un er hot badekt dem bodem fun hoiz mit breter fun tsipּresen. 16 un er hot geboit tsvantsik ilen fun dem hintershten teil fun hoiz mit breter fun tsederen, fun bodem biz di balkns; un er hot es zich geboit fun ineveinik, far a Devir, far a kedshei-kodshim. 17 un fertsik ilen [lang] iz geven dos hoiz, dos iz der heichl fun forent. 18 un dos tsederholts oifen hoiz ineveinik iz geven a geshnits fun knepּ un geefnte kveiten. alts iz geven tseder, kein shtein hot zich nisht aroisgezen. 19 un dem Devir ineveinik in hoiz hot er tsugegreit oif arainshtelen ahin dem orn fun Hashem's bris. 20 un ineveinik fun Devir iz geven tsvantsik ilen di leng, un tsvantsik ilen di breit, un tsvantsik ilen iz geven zain heich; un er hot im ibergetsoigen mit echten gold. un er hot badekt dem mizbeyech mit tsederholts. 21 azoi hot Shelomo ibergetsoigen dos hoiz fun ineveinik mit echten gold; un er hot fartsoigen gilderne keiten far dem Devir; un er hot es ibergetsoigen mit gold. 22 un dos gantse hoiz hot er ibergetsoigen mit gold, biz dos gantse hoiz iz geven geendikt; oich dem gantsen mizbeyech vos baim Devir hot er ibergetsoigen mit gold.

23 un er hot gemacht in Devir tsvei Keruvim fun eilboimholts, Tzoan ilen di heich fun itlechen. 24 un finf ilen iz geven ein fligel fun a Keruv, un finf ilen der tsveiter fligel fun a Keruv; Tzoan ilen fun ein ek fun zaine fliglen bizen ander ek fun zaine fliglen. 25 Tzoan ilen iz oich geven der tsveiter Keruv; ein mat un ein shnit bai beide Keruvim; 26 di heich fun ein Keruv Tzoan ilen, un des glaichen fun tsveiten Keruv.

27 un er hot araingeshtelt di Keruvim in dem ineveiniksten hoiz. un me hot gemacht di fliglen fun di Keruvim oisgeshpreit, un der fligel fun einem hot ongerirt ein vant, un der fligel fun tsveiten Keruv hot ongerirt di tsveite vant; un zeyere fliglen hoben zich ongerirt in miten hoiz a fligel on a fligel. 28 un er hot ibergetsoigen di Keruvim mit gold.

29 un ale vent fun dem hoiz rund arum, hot er oisgeshnitst mit geshnitsen fun Keruvim un teitlbeimer un geefnte kveiten, fun ineveinik un oisenveinik. 30 un dem dil fun hoiz hot er ibergetsoigen mit gold, ineveinik un oisenveinik. 31 un far dem ingang fun Devir hot er gemacht tiren fun eilboimholts; der tirgeshtel mit di baishtidlech iz oisgekumen finfekechdik. 32 un oif di tsvei tiren fun eilboimholts hot er oisgeshnitst geshnitsen fun Keruvim un teitlbeimer un geefnte kveiten, un ibergetsoigen mit gold; un er hot oisgeklapּt dos gold oif di Keruvim un oif di teitlbeimer. 33 un des glaichen hot er gemacht far dem ingang fun heichl, baishtidlech fun eilboimholts, firekechdik; 34 un tsvei tiren fun tsipּresnholts; di tsvei fliglen fun ein tir hoben zich tsunoifgeleigt, un di tsvei fliglen fun der ander tir hoben zich tsunoifgeleigt. 35 un er hot oisgeshnitst Keruvim un teitlbeimer un geefnte kveiten, un hot ibergetsoigen mit gold aroifgepּast oifen ingeshnitsten.

36 un er hot geboit dem ineveiniksten hoif fun drai tsailen gehakte shteiner, un a tsail gedekte balkns.

37 in firten yor iz geleigt gevoren der gruntfest fun Hashem's hoiz, in monat ziu. 38 un in elften yor, in monat bul – dos iz der achter choidesh – iz geendikt gevoren dos hoiz in ale zaine teilen, un loit alts vi es hot badarft tsu zain. un er hot es geboit ziben yor.

ז

un in zain eigen hoiz hot Shelomo geboit draitsen yor, biz er hot farendikt zain gants hoiz. un er hot geboit dos hoiz fun Levanon-vald. hundert ilen zain leng, un fuftsik ilen zain breit, un draisik ilen zain heich, oif fir tsailen tsederzailen, mit tsederbalkns oif di zailen. un es iz geven badekt mit tsederholts fun oiben, iber di zaitkameren vos oif di finf un fertsik zailen, fuftsen in a tsail. un balkns zainen geven drai tsailen; un a durchblik kegen a durchblik drai mol. un ale tiren mit di baishtidlech zainen geven firekechdik in geshtel; un a durchblik kegen a durchblik drai mol.

un dos foderhoiz fun zailen hot er gemacht: fuftsik ilen zain leng, un draisik ilen zain breit, mit a firhoiz far zei, mit zailen un a balkndechl far zei.

un er hot gemacht dos foderhoiz fun troni vos er zol dorten mishpeten, dos foderhoiz fun mishpot: un es iz geven badekt mit tsederholts fun bodem biz bodem.

un zain hoiz vos er iz dorten gezesen, in an ander hoif, ineveinik-tsu fun foderhoiz, iz geven fun der eigener arbet. er hot oich gemacht a hoiz far Pharaohs tochter vos Shelomo hot genumen, azoi vi dos dozike foderhoiz.

dos alts iz geven fun teyere shteiner, loit di masen fun gehakte shteiner, arumgezegt mit a zeg fun ineveinik un fun oisnvenik; un fun gruntfest biz gezims, un droisen bizen groisen hoif. 10 un es iz geven gegruntfest mit teyere shteiner, groise shteiner, shteiner fun Tzoan ilen, un shteiner fun acht ilen. 11 un fun oiben zainen geven teyere shteiner, loit di masen fun gehakte shteiner, un tsederholts. 12 un der groiser hoif rund arum iz geven fun drai tsailen gehakte shteiner, un a tsail tsederbalkns: des glaichen far dem ineveiniksten hoif fun Hashem's hoiz, un far dem polish fun hoiz.

13 un der melech Shelomo hot geshikt un hot genumen Chiromen fun Tzor. 14 er iz geven der zun fun a froi, an almone, fun sheyvet Naphtali, un zain foter iz geven a man fun Tzor, a kupershmid; un er iz geven ful mit chochme un forshtandikeit un kenshaft tsu machen alerlei arbet in kuper, un er iz gekumen tsum melech Shelomo, un hot gemacht zain gantse arbet.

15 un er hot oisgefuremt di tsvei zailen fun kuper; achtsen ilen iz geven di heich fun ein zail, un a fodem fun tsvelf ilen hot [im] arumgeringlt; [un azoi] der tsveiter zail. 16 un tsvei kroinen hot er gemacht aroiftsuton oif di kef fun di zailen, oisgegosen fun kuper; finf ilen di heich fun ein kroin, un finf ilen di heich fun der tsveiter kroin: 17 mit netsen fun flechtarbet, shnuren fun gekeitlter arbet, far di kroinen vos oif di kef fun di zailen; ziben far ein kroin, un ziben far der tsveiter kroin. 18 azoi hot er gemacht di zailen; un tsvei tsailen rund arum oif ein nets tsu badeken di kroinen vos oiben iber di milgroimen; un azoi hot er gemacht far der tsveiter kroin. 19 un di kroinen vos oif di kef fun di zailen in dem polish zainen geven fun lilienarbet, fir ilen. 20 un di kroinen oif di tsvei zailen zainen oich geven fun oiben akegen dem boich vos tsu der zeit fun der nets. un di milgroimen zainen geven tsvei hundert, in tsailen rund arum oif der tsveiter kroin. 21 un er hot oifgeshtelt di zailen baim polish fun heichl; un er hot oifgeshtelt dem rechten zail, un gerufen zain nomen Yachin; un er hot oifgeshtelt dem linken zail, un gerufen zain nomen Boaz. 22 un oif di kef fun di zailen iz geven lilienarbet. azoi iz farendikt gevoren di arbet fun di zailen.

23 un er hot gemacht dem yam, a gegosenem, Tzoan ilen fun rand tsu rand, kailechdik rund arum, un finf ilen zain heich; un a shnur fun draisik ilen hot im arumgeringlt rund arum. 24 un unter zain rand rund arum hoben im arumgeringlt knepּ Tzoan ilen, arumtsirklendik dem yam rund arum; in tsvei tsailen zainen geven di knepּ, oisgegosen in ein gus mit im. 25 er iz geshtanen oif tsvelf rinder; drai gekert tsu tsafón, un drai gekert tsu mayrev, un drai gekert tsu dorem, un drai gekert tsu mizrech. un der yam iz geven iber zei fun oiben. un ale zeyere hinterlaiber zainen geven ineveinik-tsu. 26 un zain greb iz geven a hantbreit; un zain rand iz geven azoi vi di arbet fun dem rand fun a becher, vi a lilienblum. tsvei toizent bat hot er gehalten.

27 un er hot gemacht di Tzoan geshtelen fun kuper; fir ilen iz geven di leng fun itlechen geshtel, un fir ilen zain breit, un drai ilen zain heich. 28 un azoi iz geven di arbet fun di geshtelen; zei hoben gehat ramen, un di ramen zainen geven tsvishen laisten. 29 un oif di ramen vos tsvishen di laisten zainen geven leiben, rinder, un Keruvim; un azoi iz geven oif di laisten fun oiben; un unter di leiben un di rinder zainen geven krents fun aropּgehangener arbet. 30 un fir kuperne reder zainen geven tsu itlechen geshtel, un kuperne oksen; un zaine fir vinklen – tsu zei zainen geven akslen; unter dem hantfas zainen di akslen geven oisgegosen, mit krents bai der zeit fun itlechen. 31 un zain efenung ineveinik in der kroin un iber ir iz geven an eil di heich; un ir efenung iz geven kailechdik, vi di arbet fun a fusgeshtel, an eil un a halb; un oich oif ir efenung zainen geven oiskritsungen; un zeyere ramen zainen geven firekechdik, nisht rund. 32 un di fir reder zainen geven unter di ramen, un di oksen fun di reder zainen geven in dem geshtel; un di heich fun a rod iz geven an eil un a halbe eil. 33 un di arbet fun di reder iz geven azoi vi di arbet fun a rod fun a vagen; zeyere oksen, un zeyere reifen, un zeyere fleklech, un zeyere aksredlech, alts iz geven gegosen. 34 un fir akslen zainen geven tsu di fir vinklen fun itlechen geshtel; fun geshtel guf zainen geven zaine akslen.

35 un oiben in geshtel iz geven kailechdik rund arum a halbe eil di heich. un oiben oifen geshtel zaine hentlech un zaine ramen zainen geven fun im guf. 36 un er hot oisgekritst oif di pּlates fun zaine hentlech, un oif zaine laisten, Keruvim, leiben, un teitlbeimer, vi noch dem bleiz fun itlechen, un krents rund arum. 37 azoi hot er gemacht di Tzoan geshtelen; ein gus, ein mos, ein shnit, far zei alemen.

38 un er hot gemacht Tzoan hantfasen fun kuper; fertsik bat hot gehalten itlecher hantfas; ein hantfas oif itlechen geshtel fun di Tzoan geshtelen. 39 un er hot avekgeshtelt di geshtelen, finf oif der rechter zeit fun hoiz, un finf oif der linker zeit fun hoiz. un dem yam hot er avekgeshtelt oif der rechter zeit fun hoiz tsu mizrech, akegen dorem.

40 un Churam hot gemacht di tef un di shuflen un di shpּrengbekns. un Churam hot geendikt machen di gantse arbet vos er hot geton far dem melech Shelomo in Hashem's hoiz: 41 di tsvei zailen, un di tsvei bekns fun di kroinen vos oif di kef fun di zailen; un di tsvei netsen tsu badeken di tsvei bekns fun di kroinen vos oif di kef fun di zailen; 42 un di fir hundert milgroimen far di tsvei netsen, tsvei tsailen milgroimen far itlecher nets, tsu badeken di tsvei kailechdike kroinen vos iber di zailen; 43 un di Tzoan geshtelen, un di Tzoan hantfasen oif di geshtelen; 44 un dem ein yam, un di tsvelf rinder unter dem yam; 45 un di tef un di shuflen un di shpּrengbekns. un ale di dozike keilim vos Churam hot gemacht far dem melech Shelomo in Hashem's hoiz zainen geven fun balken kuper. 46 in der gegent fun Yarden hot zei der melech oisgegosen, in gedichter erd, tsvishen sukot un tsvishen Tzartan. 47 un Shelomo hot gelozt di ale keilim [nisht gevoign], fun zeyer grois filkeit; nisht tsu barechenen iz geven di vog fun dem kuper.

48 un Shelomo hot gemacht ale keilim vos in Hashem's hoiz: dem gildernem mizbeyech, un dem tish vos oif im iz dos broit fun ongezicht, fun gold. 49 un di menoyrus, finf fun der rechter zeit, un finf fun der linker zeit, far dem Devir, fun echten gold; un di blumen, un di rerlech, un di tsvenglech, fun gold; 50 un di bekns, un di shnaitsmesers, un di shpּrengbekns, un di Shealen, un di faierfanen, fun echten gold; un di gelenken far di tiren fun dem ineveiniksten hoiz, far dem kedshei-kodshim, un far di tiren fun dem hoiz, far dem heichl, fun gold.

51 un di gantse arbet vos der melech Shelomo hot gemacht in Hashem's hoiz, iz geendikt gevoren. un Shelomo hot gebracht di geheilikte zachen fun zain foter Doviden, dos zilber, un dos gold, un di keilim, un araingegeben in di shatskameren fun Hashem's hoiz.

ח

dentsmol hot Shelomo ingezamlt di eltste fun Yisroel, un ale hoiptlait fun di shvotim, di firshten fun di foterhaizer fun di kinder fun Yisroel, tsu melech Shelomo kein Yerusholayim, kedei aroiftsubrengen dem orn fun Hashem's bris fun Dovids-shtot, dos iz Tsiyon. un ale mener fun Yisroel hoben zich ingezamlt tsum melech Shelomo oif yom-Tov, im monat Etnim, dos iz der zibeter choidesh. un ale eltste fun Yisroel zainen gekumen, un di koyanim hoben getrogen dem orn. zei hoben aroifgebracht dem orn fun Hashem, un dem ohl-moed, un ale heilike keilim vos in getselt – di koyanim un di Leviim hoben zei aroifgebracht. un der melech Shelomo un mit im di gantse eide fun Yisroel vos iz zich tsunoifgekumen bai im, zainen geven far dem orn, shlachtndik shof un rinder, vos hoben nisht gekent getseilt veren un nisht batracht veren fun filkeit. un di koyanim hoben araingebracht dem orn fun Hashem's bris oif zain ort, in dem Devir fun hoiz, in kedshei-kodshim, unter di fliglen fun di Keruvim. vorem di Keruvim hoben oisgeshpreit di fliglen iber dem ort fun orn, un di Keruvim hoben geshiremt iber dem orn un iber zaine shtangen fun oiben. un di shtangen zainen geven azoi lang az di shpּitsen fun di shtangen zainen gezen gevoren fun heiliktum faran Devir, ober zei zainen nisht gezen gevoren vaiter arois. un zei zainen dorten gebliben biz oif haintiken tog.

gornisht iz in orn geven, nor di tsvei shteinerne luches vos Moshe hot ahin araingeleigt in Chorev, beis Hashem hot geshlosenj a bund mit di kinder fun Yisroel, ven zei zainen aroisgegangen fun land Mitsrayim.

10 un es iz geven, vi di koyanim zainen aroisgegangen fun heiliktum, azoi hot a volken ongefilt dos hoiz fun Hashem. 11 un di koyanim hoben nisht gekent zich shtelen ton dem dinst fun vegen dem volken, vorem di pracht fun Hashem hot ongefilt dos hoiz fun Hashem.k

12 dentsmol hot Shelomo gezogt:

 

Hashem hot gezogt in volken tsu ruen;

13 hob ich boien geboit dir

a hoiz far a voinung,

an ort dir tsu zitsen oif eibik.

 

14 un der melech hot umgedreit zain ponem, un hot gebentsht di gantse inzamlung fun Yisroel, un di gantse inzamlung fun Yisroel iz geshtanen. 15 un er hot gezogt: Baruch Hashem Elochei Yisroel, vos hot mit zain moil geredt tsu main foter Doviden, un mit zain hant derfilt, azoi tsu zogen: 16 fun dem tog vos ich hob aroisgetsoigen main folk, Yisroel, fun Mitsrayim, hob ich nisht oisderveilt kein shtot fun ale shvotim fun Yisroel oif tsu boien a hoiz az main nomen zol dorten zain, ober ich hob oisderveilt Doviden tsu zain iber main folk Yisroel. 17 un es iz geven in hartsen fun main foter Doviden tsu boien a hoiz tsu dem nomen fun Hashem Elochei Yisroel. 18 ober Hashem hot gezogt tsu main foter Doviden: azoi vi du host gehat in hartsen tsu boien a hoiz tsu main nomen, hostu gut geton vos du host dos gehat in hartsen. 19 ober nisht du vest boien dos hoiz, naiert dain zun vos geit arois fun daine lenden, er vet boien dos hoiz tsu main nomen. 20 un Hashem hot mekaiem geven zain tsuzog vos er hot tsugezogt, un ich bin oifgeshtanen oif dem ortl fun main foter Dovid, un ich hob zich gezetst oif dem tronm fun Yisroel, azoi vi Hashem hot gezogt, un ich hob geboit dos hoiz tsu dem nomen fun Hashem Elochei Yisroel. 21 un ich hob dorten gemacht an ort far dem orn, vos dorten iz der bris fun Hashem, vos er hot geshlosen mit undzere elteren, ven er hot zei aroisgetsoigen fun land Mitsrayim.

22 un Shelomo hot zich geshtelt far dem mizbeyech fun Hashem, akegen der gantser inzamlung fun Yisroel, un hot oisgeshpreit zaine hent tsum himel. 23 un er hot gezogt: Hashem du Elochei Yisroel, nishto in himel oiben oder oif der erd unten a Hashem vi du, vos hitst dem bris un di genod tsu daine knecht vos geyen far dir mit zeyer gantsen hartsen; 24 vos host gehit dain knecht,n main foter Doviden, dos vos du host im tsugezogt; un mit dain moil hostu geredt, un mit dain hant derfilt, azoi vi haintiken tog. 25 un atsund, Hashem du Elochei Yisroel, halt dain knecht, main foter Doviden, dos vort du host tsu im geredt, azoi tsu zogen: es vet dir nisht farshniten veren fun far mir a man tsu zitsen oif dem trono fun Yisroel, oib nor daine kinder velen hiten zeyer veg, tsu gein far mir azoi vi du bist gegangen far mir. 26 un atsund, Elochei Yisroel, zol, ich bet dich, bavert veren dain tsuzog vos du host tsugezogt dain knecht, main foter Doviden.

27 vorem ken in der emesen Elokim voinen oif der erd? az di himlen un di himlen fun di himlen kenen dich nisht arainnemen, haint vi shoin dos dozike hoiz vos ich hob geboit! 28 ober ker zich tsu der tefile fun dain knecht, un tsu zain bakoshe, Hashem main G‑t, tsutsuheren tsu dem geshrei un tsu der tefile vos dain knecht iz mispalel far dir haint, 29 az daine oigen zolen zain ofen oif dem doziken hoiz nacht un tog, oif dem ort, vos du host gezogt: main nomen zol dorten zain; tsutsuheren tsu der tefile vos dain knechtp vet mispalel zain akegen dem doziken ort. 30 un zolst tsuheren tsu der bakoshe fun dain knecht, un fun dain folk Yisroel, vos zei velen mispalel zain akegen dem doziken ort; un du zolst heren in dem ort fun dain voinung, in himel, un az du vest heren, zolstu fargeben.

31 az a man vet zindiken kegen zain chever, un me vet aroifleigen oif im a shvue im tsu bashveren, un er vet kumen un shveren far dain mizbeyech in dem doziken hoiz, 32 zolst du tsuheren in himel, un ton, un mishpeten daine knecht, tsu machen shuldik dem shuldiken, tsu geben dem veg oif zain kop; un tsu machen gerecht dem gerechten, im tsu geben loit zain gerechtikeit.

33 un dain folk Yisroel vet geshlogen veren faran faint, vail zei hoben gezindikt tsu dir, un zei velen zich umkeren tsu dir, un velen bakenen dain nomen, un velen mispalel zain un beten tsu dir in dem doziken hoiz, 34 zolst du tsuheren in himel, un fargeben di zind fun dain folk Yisroel, un zolst zei umkeren oif der erd vos du host gegeben zeyere elteren.

35 az der himel vet zain farshlosen, un es vet nisht zain kein regen, vail zei hoben gezindikt tsu dir, un zei velen mispalel zain akegen dem doziken ort, un velen bakenen dain nomen, un zich umkeren fun zeyer zind, ven du host zei gepainikt, 36 zolst du tsuheren in himel, un fargeben di zind fun daine knecht un dain folk Yisroel, ven du vest zei hoben gevizen dem guten veg vos zei zolen oif im gein; un zolst geben regen oif dain land, vos du host gegeben dain folk far a nachle.

37 az es vet zain a hunger in land, az es vet zain a mageyfe, az es vet zain a kornbrand, a velkenish, a heisherik, a grozfreser; az zain faint vet im balegeren in dem land fun zaine shtet; vos nor far a plog, vos nor far a krankshaft; 38 vos nor far a tefile, vos nor far a bakoshe, es vet zain bai emitsen einem fun dain gantsen folk Yisroel, ven itlecher fun zei shpּirt di pּlogenish fun zain hartsen, un er shpּreit ois zaine hent tsu dem doziken hoiz, 39 zolst du tsuheren in himel, dem ort fun dain voinung, un zolst fargeben, un zolst ton, un geben itlechen loit ale zaine vegen, azoi vi du veist zain harts – vorem du alein veist dos harts fun ale mentshnkinder – 40 kedei zei zolen moire hoben far dir ale teg vos zei leben oif der erd vos du host gegeben undzere elteren.

41 un oich tsu dem fremden vos er iz nisht fun dain folk Yisroel, az er vet kumen fun a veiten land fun vegen dain nomen 42 – vorem zei velen heren fun dain groisen nomen, un fun dain shtarker hant, un fun dain oisgeshtrekten oremq – un er vet kumen un vet mispalel zain akegen dem doziken hoiz, 43 zolst du tsuheren in himel, dem ort fun dain voinung, un zolst ton alts um vos der fremder vet rufen tsu dir; kedei ale felker fun der erd zolen derkenen dain nomen, moire tsu hoben far dir, azoi vi dain folk Yisroel, un visen az dain nomen vert gerufen oif dem doziken hoiz vos ich hob geboit.

44 az dain folk vet aroisgein oif milchome akegen zain faint, oif vaser veg du vest zei shiken, un zei velen mispalel zain tsu Hashem akegen der shtot vos du host zi oisderveilt, un dem hoiz vos ich hob geboit tsu dain nomen, 45 zolstu tsuheren in himel zeyer tefile un zeyer bakoshe, un ton zeyer recht.

46 az zei velen zindiken tsu dir – voren es iz nisht do ein mentsh vos zindikt nishtr – un du vest tsuheren oif zei, un zei ibergeben faran faint, un zeyere fangers velen zei nemen gefangen in land fun dem faint, vait oder nont; 47 un zei velen zich nemen tsu hartsen in dem land vos zei zainen genumen gevoren gefangen ahin, un zei velen teshuve ton, un velen beten tsu dir in land fun zeyere fangers, azoi tsu zogen: mir hoben gezindikt un farbrochen, mir hoben shlechts geton; 48 un zei velen zich umkeren tsu dir mit zeyer gantsen hartsen, un mit zeyer gantser zel, in land fun zeyere faint vos hoben zei gefangen, un zei velen mispalel zain tsu dir akegen zeyer land, vos du host gegeben zeyere elteren, der shtot vos du host oisderveilt, un dem hoiz vos ich hob geboit tsu dain nomen, 49 zolstu tsuheren in himel, dem ort fun dain voinung, zeyer tefile un zeyer bakoshe, un ton zeyer recht; 50 un zolst fargeben dain folk vos zei hoben gezindikt tsu dir, un ale zeyere farbrechen vos zei hoben farbrochen kegen dir; un zolst zei geben derbarimung bai zeyere fangers, az zei zolen zich derbarimen oif zei; 51 vorem zei zainen dain folk un dain Arav, vos du host aroisgetsoigen fun Mitsrayim, fun dem iznshmeltsoiven. 52 daine oigen zolen zain ofen tsu dem gebet fun dain knecht, un tsu dem gebet fun dain folk Yisroel, zei tsutsuheren ven nor zei rufen tsu dir. 53 vorem du host zei opgesheidt dir tsum Arav fun ale felker fun der erd, azoi vi du host geredt durch dain knecht Mosheen ven du host aroisgetsoigen undzere elteren fun Mitsrayim, Hashem du Adonoi.

54 un es iz geven, vi Shelomo hot geendikt mispalel tsu zain tsu Hashem di dozike gantse tefile un bakoshe, iz er oifgeshtanen fun faran mizbeyech fun Hashem, fun knien oif zaine kni, mit zaine hent oisgeshpreit tsum himel, 55 un er hot zich geshtelt, un hot gebentsht di gantse inzamlung fun Yisroel oif a hoichen kol, azoi tsu zogen: 56 Baruch Hashem vos hot gegeben zain folk Yisroel ru, azoi vi alts vos er hot tsugezogt. nisht an eintsik vort iz opgefalen fun al zain guten tsuzog vos er hot tsugezogt durch dain knecht Mosheen. 57 zol Hashem Elokeinu zain mit undz, azoi vi er iz geven mit undzere elteren; er zol undz nisht farlozen un nisht avekvarfen; 58 kedei tsu neigen undzer harts tsu im, tsu gein in ale zaine vegen, un tsu hiten zaine gebot un zaine chukkim un zaine gezetsen, vos er hot bafoilen undzere elteren. 59 un zolen di dozike verter maine vos ich hob gebeten far Hashem, zain nont tsu Hashem Elokeinu tog un nacht, tsu ton dos recht fun zain knecht, un dos recht fun zain folk Yisroel, tog in tog; 60 kedei ale felker fun der erd zolen visen az Hashem iz HaElokim; mer iz nishto; 61 un zol ier harts zain gants mit Hashem Elokeinu, tsu gein in zaine gezetsen un tsu hiten zaine gebot, azoi vi haintiken tog.

62 un der melech un gants Yisroel mit im hoben geshlacht shlachtopּfer far Hashem. 63 un Shelomo hot geshlacht faran fridopּfer vos er hot geshlacht tsu Hashem, tsvei un tsvantsik toizent rinder, un hundert un tsvantsik toizent shof. un der melech un ale kinder fun Yisroel hoben banait dos hoiz fun Hashem. 64 in yenem tog hot der melech geheilikt dem miten fun dem hoif vos far Hashem's hoiz; vail er hot dorten gemacht di brandopּfer un di shpּaizopּfer, un dos fets fun di fridopּfer; vorem der kupּerner mizbeyech vos far Hashem iz geven tsu klein aroiftsunemen di brandopּfer un di shpּaizopּfer, un dos fets fun di fridopּfer.

65 un Shelomo hot gemacht dem yom-Tov in yener tsait, un gants Yisroel mit im – a groise inzamlung, fun vu me kumt kein Chammat biz dem taich fun Mitsrayim – far Hashem Elokeinu, ziben teg un ziben teg, fertsen teg. 66 oifen achten tog hot er avekgeshikt dos folk, un zei hoben gebentsht dem melech, un zainen gegangen tsu zeyere getselten freileche un mit an oifgeramten hartsen iber alem guten vos Hashem hot geton tsu zain knechts Doviden, un tsu zain folk Yisroel.

ט

un es iz geven, az Shelomo hot geendikt boien dos hoiz fun Hashem, un dos hoiz fun melech, un yetveder gelust fun Salmonen vos er hot gevolt machen, hot zich Hashem bavizen tsu Salmonen a tsveit mol, azoi vi er hot zich bavizen tsu im in Givon. un Hashem hot tsu im gezogt: ich hob tsugehert dain tefile un dain bakoshe vos du host gebeten far mir: ich hob geheilikt dos dozike hoiz vos du host geboit, tsu ton main nomen dorten oif eibik; un maine oigen un main harts velen dorten zain ale teg. un du, oib du vest gein far mir azoi vi dain foter Dovid iz gegangen, mit gantskeit fun hartsen un mit rechtfartikeit, tsu ton azoi vi alts vos ich hob dir bafoilen – az du vest hiten maine chukkim un maine gezetsen, vel ich oifshtelen dem tront fun dain meluche iber Yisroel oif eibik; azoi vi ich hob geredt tsu dain foter Doviden, azoi tsu zogen: es vet dir nisht farshnitenu veren a man fun dem tron fun Yisroel. oib ober opkeren vet ir zich opkeren fun hinter mir, ir un eyere kinder, un vet nisht hiten maine gebot, maine gezetsen vos ich hob geleigt far ich, un ir vet gein un dinen fremde G‑ter, un zich buken tsu zei, vel ich farshnaiden Yisroel fun dem gezicht fun der erd vos ich hob zei gegeben, un dos hoiz vos ich hob geheilikt tsu main nomen, vel ich opshafen fun main ponem, un Yisroel vet veren far a shpּrichvort un far a geshpּet tsvishen ale felker. un dos dozike hoiz vos hot gelozt zain derhoiben, vet itlecher vos geit im farbai zich dershreken, un vet shmutseren; un az zei velen zogen: far vos hot Hashem geton azoi tsu dem doziken land un tsu dem doziken hoiz? vet men zogen: far vos zei hoben farlozen Hashem zeyer Hashem, vos hot aroisgetsoigen zeyere elteren fun land Mitsrayim, un zei hoben zich gehalten on fremde G‑ter, un zich gebukt tsu zei un zei gedint; derum hot Hashem gebracht oif zei al dos dozike beiz.

10 un es iz geven tsum Suf fun tsvantsik yor vos Shelomo hot geboit di beide haizer, dos hoiz fun Hashem, un dos hoiz fun melech –

11 Churam der melech fun Tzor hot bazorgt Salmonen mit tsederholts un mit tsipּresnholts un mit gold loit al zain farlang – hot dentsmol der melech Shelomo gegeben Chiromen tsvantsik shtet in land Galil. 12 un Churam iz aroisgekumen fun Tzor ontsukuken di shtet vos Shelomo hot im gegeben, un zei zainen nisht voilgefelen in zaine oigen. 13 un er hot gezogt vos zainen dos far shtet vos du host mir gegeben, main bruder? un me ruft zei land Kavul biz oif haintiken tog.

14 un Churam hot geshikt dem melech hundert un tsvantsik tsentner gold.

15 un dos iz di meise mit dem tsindz vos der melech Shelomo hot oifgenumen, kedei tsu boien dos hoiz fun Hashem, un zain hoiz, un dem melu, un di moier fun Yerusholayim, un Chatzor, un Megiddo, un Gezer: 16 Pharaoh der melech fun Mitsrayim iz aroifgegangen, un hot batsvungen Gezer, un hot zi farbrent in faier, un dem Kenaani vos iz gezesen in der shtot, hot er oisgehrget, un er hot zi gegeben in Noden tsu zain tochter, Salmons vaib. 17 un Shelomo hot opּgeboit Gezer, un di untershte Beit-Choron, 18 un Baalat, un Tadmor in midbar, in land, 19 un ale shpּaichlershtet vos Shelomo hot gehat, un di shtet far raitvegen, un di shtet far raiter, un di gelusten vos Shelomo hot gelust tsu boien in Yerusholayim, un oifen Levanon, un in gantsen land fun zain memshole. 20 dos gantse folk vos iz ibergebliben fun dem Imri, dem Chitti, dem Perizzi, dem Chivi, un dem Yevusi, vos zainen nisht geven fun di kinder fun Yisroel – 21 zeyere kinder vos zainen gebliben noch zei in land, vos di kinder fun Yisroel hoben zei nisht gekent fartiliken, zei hot Shelomo genumen far tsindzknecht biz oif haintiken tog. 22 ober fun di kinder fun Yisroel hot Shelomo nisht gemacht kein knecht; nor zei zainen geven di milchome-lait, un zaine diner, un zaine haren, un zaine hoiptlait, un di haren iber zaine raitvegen un zaine raiter.

23 dos zainen geven di eibergeshtelte vos iber Salmons arbet: finf hundert un fuftsik vos hoben geveltikt iber dem folk vos tut di arbet.

24 vos nor Pharaohs tochter iz aroifblikendik fun Dovids-shtot in ir hoiz vos er hot far ir geboit, hot er dentsmol geboit dem melu.

25 un Shelomo flegt oifbrengen drai mol in yor brandopּfer un fridopּfer oif dem mizbeyech vos er hot geboit tsu Hashem, un reicheren derbai [oif dem mizbeyech] vos far Hashem. azoi hot er farendikt dos hoiz.

26 oich shifen hot gemacht der melech Shelomo in Etzyon-Gever vos bai Eilot oifen breg fun Yam Suf, in land Edom. 27 un Churam hot geshikt mit di shifen zaine knecht, shiflait vos kenen dem yam, mit Salmons knecht. 28 un zei zainen gekumen kein Ophir, un hoben gekrigen fun dorten gold, fir hundert un tsvantsik tsentner, un gebracht tsum melech Shelomo.

י

un di Milcah fun Sheva hot gehert di herung fun Salmonen, fun vegen dem nomen fun Hashem, un zi iz gekumen im tsu pּruven mit retenishen. un zi iz gekumen kein Yerusholayim mit zeyer a groiser machne, kemlen ongeloden mit b'shomaim un gold zeyer fil, un taier geshtein. un zi iz gekumen tsu Salmonen, un hot geredt tsu im vegen alts vos iz geven bai ir in hartsen. un Shelomo hot ir gezogt ale ire zachen; nisht geven a zach farhoilen fun dem melech, vos er zol ir nisht zogen. un di Milcah fun Sheva hot gezen di gantse chochme fun Salmonen, un dos hoiz vos er hot geboit, un dos esen fun zain tish, un dos zitsen fun zaine hoifdiner, un dos shtein fun zaine meshoresim mit zeyere malbushem, un zaine trankmaisters, un zain brandopּfer vos er flegt oifbrengen in Hashem's hoiz, un in ir iz mer an otem nisht gebliben. un zi hot gezogt tsum melech: emes iz geven dos gereid vos ich hob gehert in main land vegen daine firungen un vegen dain chochme. un ich hob nisht gegloibtv di verter, biz vanen ich bin gekumen, un maine oigen hoben gezen; ersht mir iz a helft nisht dertseilt gevoren. shtaigst ariber in chochme un guts di herung vos ich hob gehert. voil tsu daine lait, voil tsu di dozike knecht daine vos shteyen far dir temid, vos heren dain chochme. geloibt zol zain G‑t dain G‑t vos hot dich bagert dich aroiftsuzetsen oif dem tronw fun Yisroel. vail Hashem hot eibik lib Yisroel, derum hot er dich gemacht far a melech, tsu ton recht un gerechtikeit.

10 un zi hot gegeben dem melech hundert un tsvatsnik tsentner gold, un b'shomaim zeyer fil, un taier geshtein; kein mol vider iz nisht araingekumen azoi fil vi yene b'shomaim vos di Milcah fun Sheva hot gegeben tsu Shelomo hameilech.

11 un oich di shifen fun Chiromen vos hoben gefirt gold fun Ophir, hoben gebracht fun Ophir sandalholts zeyer fil un taier geshtein. 12 un der melech hot gemacht fun dem sandalholts gelenders far dem hoiz fun Hashem, un far dem hoiz fun melech, un harfen un gitaren far di zingers; azelche sandalholts iz nisht araingekumen un nisht gezen gevoren biz oif haintiken tog.

13 un Shelomo hameilech hot gegeben der Milcah fun Sheva al ir bager vos zi hot farlangt, achuts vos er hot ir gegeben loit der breiter hant fun Shelomo hameilech. un zi hot zich umgekert, un iz avekgegangen tsu ir land, zi un ire knecht.

14 un di vog fun dem gold vos iz araingekumen bai Salmonen in ein yor, iz geven zeks hundert un zeks un zechtsik tsentner gold; 15 achuts fun di lait di arumforer un fun dem mischar fun di handlslait, un fun ale Molechim fun di gemishte felker, un fun di landfirshten.

16 un Shelomo hameilech hot gemacht tsvei hundert pansters fun geshlogenem gold; zeks hundert goldshtik iz avek oif ein shild. 17 un drai hundert shilden fun geshlogenem gold; drai mina gold iz avek oif ein shild. un der melech hot zei araingeshtelt in dem hoiz fun Levanon-vald.

18 un der melech hot gemacht a groisen tronx fun elfnbein, un hot im ibergetsoigen mit gingold. 19 zeks trep zainen geven tsum tron,y un a kailechdiker kop iz geven iber dem tron fun hinten; un hentlech zainen geven oif beide zaiten fun dem ort tsum zitsen, un tsvei leiben zainen geshtanen bai di hentlech. 20 un tsvelf leiben zainen dorten geshtanen oif di zeks trep, fun der zeit un fun der ander zeit. azoi-vos iz nisht gemacht gevoren in kein kinigraich.

21 un ale trink-keilim fun Shelomo hameilech zainen geven fun gold, un ale keilim fun dem hoiz fun Levanon-vald zainen geven fun echten gold; kein zilber; dos hot in di teg fun Salmonen zich gerechnt far gornisht. 22 vorem der melech hot gehat Tarshish-shifen oifen yam mit di shifen fun Chiromen. ein mol in drai yor flegen di Tarshish-shifen kumen ongeloden mit gold un zilber, elfnbein, un malpּes, un pּaves.

23 un Shelomo hameilech iz geven greser fun ale Molechim fun der erd in oysher un in chochme. 24 un di gantse velt hot gezucht Salmons ponem, kedei tsu heren zain chochme vos Elokim hot araingegeben in zain hartsen. 25 un zei hoben gebracht itlecher zain Mattanah, zilberne keilim, un gilderne keilim, un kleider, un vafen, un b'shomaim, ferd un moileizlen, yor in yor.

26 un Shelomo hot ongezamlt raitvegen un raiter; un er hot gehat toizent un firhundert raitvegen, un tsvelftoiznt raiter; un er hot zei ahingeton in di shtet far raitvegen, un baim melech in Yerusholayim.

27 un der melech hot gemacht zilber in Yerusholayim azoi vi shteiner, un tsederen hot er gemacht azoi vi di vilde faignbeimer vos in der niderung, in filkeit.

28 un der aroiskum fun di ferd vos Shelomo hot gehat, iz geven fun Mitsrayim un fun kueh; di sochrim fun melech flegen zei krigen fun kueh far getsolt. 29 un a raitvogen iz aroifgekumen un aroisgegangen fun Mitsrayim far zeks hundert zilbershtik, un a ferd far hundert un fuftsik; un des glaichen far ale Molechim fun di Chetim, un far di Molechim fun Aram, flegt men aroisbrengen durch zeyer hant.

יא

un Shelomo hameilech hot lib gehat fil fremdgeborene vaiber, achuts Pharaohs tochter: moovishe, eamonishe, adomishe, tsidonishe, chitishe; fun di felker vos Hashem hot ongezogt di kinder fun Yisroel: ir zolt nisht kumen tsvishen zei un zei zolen nisht kumen tsvishen ich; zei velen zicher opneigen ier harts noch zeyere G‑ter. on zei hot Shelomo zich baheft in libshaft. un er hot gehat ziben hundert vaiber harintes, un drai hundert kepּsvaiber, un zaine vaiber hoben opgeneigt zain harts. un es iz geven tsu der tsait fun Salmons elter, hoben zaine vaiber opgeneigt zain harts noch fremde G‑ter, un zain harts iz nisht geven gants mit Hashem zain G‑t, azoi vi dos harts fun zain foter Doviden. un Shelomo iz gegangen noch Ashtarot der getin fun di Tzidonim, un noch milkum, der umverdikeit fun di Ammonim. un Shelomo hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, un er iz nisht gegangen in gantsen noch Hashem, azoi vi zain foter Dovid. dentsmol hot Shelomo geboit a bomoh tsu Kemosh, der umverdikeit fun Moav, oif dem barg vos far Yerusholayim, un tsu Molech, der umverdikeit fun di kinder fun Ammon. un azoi hot er geton mit ale zaine fremde vaiber, vos hoben gereichert un geshlacht tsu zeyere G‑ter.

hot Hashem getsernt oif Salmonen, vail zain harts hot zich opgeneigt fun Hashem Elochei Yisroel, vos hot zich bavizen tsu im tsvei mol, 10 un hot im bafoilen vegen der doziker zach, nisht tsu gein noch fremde G‑ter; un er hot nisht gehit vos Hashem hot bafoilen. 11 un Hashem hot gezogt tsu Salmonen: vail dos iz geven in dir, un du host nisht gehit main bris, un maine gezetsen vos ich hob dir bafoilen, vel ich avekraisen di meluche fun dir, un vel zi avekgeben tsu dainem a knecht. 12 ober in daine teg vel ich dos nisht ton, fun dain foter Dovids vegen; fun dain zuns hant vel ich zi avekraisen. 13 nor di gantse meluche vel ich nisht avekraisen; ein sheyvet vel ich geben tsu dain zun, fun vegen main knechtz Doviden, un fun vegen Yerusholayim vos ich hob oisderveilt.

14 un Hashem hot oifgeshtelt a stn oif Salmonen, Hadad dem HaAdomi. er iz geven fun kiniglechen opshtam in Edom. 15 un es iz geven, ven Dovid iz geven in Edom, beis Yoav der cheil-lider iz aroifgegangen bagroben di geteite, un hot geshlogen yetveder manspּarshoin in Edom – 16 vorem zeks Chodeshim iz dorten gebliben Yoav un gants Yisroel, biz er hot farshnitena yetveder manspּarshoin in Edom – 17 iz Hadad antlofen, er un etleche Adummim fun zain foters knecht mit im, kedei tsu gein kein Mitsrayim; un Hadad iz geven a klein yingel. 18 un zei zainen oifgeshtanen fun Middin, un zei zainen gekumen kein Paran, un zei hoben mitgenumen mit zich mentshen fun Paran, un zainen gekumen kein Mitsrayim tsu Pharaoh dem melech fun Mitsrayim. un er hot im gegeben a hoiz, un hot ongezogt far im shpּaiz, un im gegeben land. 19 un Hadad hot gefunen grois Chen in di oigen fun Pharaohen, un er hot im gegeben far a vaib di shvester fun zain vaib, di shvester fun der Milcah Tachpeneis. 20 un di shvester fun Tachpeneisen hot im geboren zain zun genuvten, un Tachpeneis hot im antveint in Pharaohs hoiz. un genuvet iz geven in Pharaohs hoiz tsvishen di kinder fun Pharaohen. 21 un vi Hadad hot gehert in Mitsrayim az Dovid hot zich geleigt mit zaine elteren, un az Yoav der cheil-lider iz toit, azoi hot Hadad gezogt tsu Pharaohen: loz mich avek, un ich vel gein in main land. 22 hot Pharaoh tsu im gezogt: ober vos felt dir bai mir, az ot vilstu gein in dain land? hot er gezogt: gornisht; ober aveklozen muztu mich aveklozen.

23 oich hot Elokim oifgeshtelt oif im a stn, Rezon dem zun fun Elyadaen, vos iz antlofen fun zain Har, Hadadezer dem melech fun Tzovah. 24 un er hot oifgekliben arum zich mentshen, un er iz gevoren der hoiptman fun a bande, beis Dovid hot geharget di [mentshen fun Tzovah]. un zei zainen avekgegangen kein Damascus, un hoben zich in ir bazetst, un hoben gekinigt in Damascus. 25 un er iz geven a stn tsu Yisroel ale teg fun Salmonen, achuts dos beiz vos Hadad [hot ongeton]. un er hot faint gehat Yisroel. un er hot gekinigt iber Aram.

26 un Yarovam der zun fun Nevaten, an fraimer fun Tzeredah, Salmons a knecht, vos der nomen fun zain muter iz geven Tzeruah, a froi an almone, hot oich oifgehoiben zain hant akegen dem melech. 27 un dos iz di meise vi azoi er hot oifgehoiben zain hant akegen dem melech: Shelomo hot geboit dem melu; er hot farmoiert dem broch fun zain foters Dovid shtot. 28 un der man Yarovam iz geven a heldisher giber, un Shelomo hot gezen dem yung az er iz an arbettuer, un er hot im oifgezetst iber der gantser lastarbet fun dem hoiz fun Yosef.

29 un es iz geven in yener tsait, ven Yarovam iz aroisgegangen fun Yerusholayim. hot im ongetrofen oifen veg der novi Achiyah fun Shiloh; un er iz geven ingedekt in a naiem mantl, un bloiz zei beide zainen geven in feld. 30 hot Achiyah ongenumen dem naiem mantl vos oif im, un hot im tserisen oif tsvelf shtiker. 31 un er hot gezogt tsu Yarovamen: nem dir Tzoan shtiker, vorem azoi hot gezogt Hashem Elochei Yisroel: ze, ich rais avek di meluche fun Salmons hant, un vel dir geben Tzoan shvotim – 32 un ein sheyvet zol im blaiben, fun vegen main knechtb Doviden, un fun vegen Yerusholayim, der shtot vos ich hob zi oisderveilt fun ale shvotim fun Yisroel – 33 derfar vos zei hoben mich farlozen, un hoben zich gebukt tsu Ashtarot der getin fun di Tzidonim, tsu Kemosh dem Hashem fun Moav, un tsu milkum dem Hashem fun di kinder fun Ammon, un zei zainen nisht gegangen in maine vegen, tsu ton vos iz rechtfartik in maine oigen, un maine chukkim un maine gezetsen, azoi vi zain foter Dovid. 34 ober ich vel nisht aveknemen di gantse meluche fun zain hant, neyert ich vel im lozen zain a firsht ale teg fun zain leben, fun vegen main knecht Doviden, vos ich hob im oisderveilt, vail er hot gehit maine gebot un maine gezetsen. 35 ober ich vel aveknemen di meluche fun der hant fun zain zun, un vel zi opgeben tsu dir – di Tzoan shvotim. 36 un zain zun vel ich geben ein sheyvet, kedei a licht zol blaiben main knecht Doviden ale teg far mir in Yerusholayim, der shtot vos ich hob mir oisderveilt tsu ton main nomen dorten. 37 un dich vel ich nemen, un vest kinigen vi vait dain harts gelust, un vest zain a melech iber Yisroel. 38 un es vet zain, oib du vest tsuheren alts vos ich vel dir bafelen un vest gein in maine vegen, un vest ton vos iz rechtfartik in maine oigen, tsu hiten maine gezetsen un maine gebot, azoi vi main knecht Dovid hot geton, vel ich zain mit dir, un vel dir boien a zicher hoiz, azoi vi ich hob geboit Doviden, un ich vel geben Yisroel tsu dir. 39 un ich vel painiken dem zomen fun Doviden fun vegen dem, ober nisht oif ale teg.

40 un Shelomo hot gezucht tsu teiten Yarovamen. iz Yarovam oifgeshtanen un iz antlofen kein Mitsrayim tsu Shishak dem melech fun Mitsrayim; un er iz geven in Mitsrayim biz Salmons toit.

41 un di iberike zachen vegen Salmonen, un alts vos er hot geton, un zain chochme, dos iz shoin bashriben in buch fun di gesheenishen fun Salmonen.

42 un di teg vos Shelomo hot gekinigt in Yerusholayim iber gants Yisroel, zainen geven fertsik yor.

43 un Shelomo hot zich geleigt mit zaine elteren, un er iz bagroben gevoren in zain foter Dovids shtot, un zain zun Rechavam iz gevoren melech oif zain ort.c

יב

un Rechavam iz gegangen kein Shechem, vail kein Shechem iz gekumen gants Yisroel im tsu machen far a melech.

un es iz geven, vi Yarovam der zun fun Nevaten hot derhert – vorem er iz noch geven in Mitsrayim, vuhin er iz antlofen fun melech Shelomo; un Yarovam iz gegangen in Mitsrayim, un me hot geshikt un im gerufen – azoi iz gekumen Yarovam un di gantse inzamlung fun Yisroel, un zei hoben geredt tsu Rechavamen, azoi tsu zogen: dain foter hot shver gemacht undzer yoch, un atsund fargringer du dem harten dinst fun dain foter, un zain shver yoch, vos er hot aroifgeleigt oif undz, un mir velen dir dinen. hot er tsu zei gezogt: geit avek oif noch drai teg, un kumt vider tsu mir. iz dos folk avekgegangen.

hot der melech Rechavam zich geeetseht mit di zeknim vos flegen shtein far zain foter Salmonen, ven er hot gelebt, azoi tsu zogen: vi etsht ir mir tsu geben an entfer dem doziken folk? hoben zei tsu im geredt, azoi tsu zogen: oib du vest haint zain a knecht tsu dem doziken folk, un vest zei dinen, un vest zei entferen un reden tsu zei gute reid, velen zei dir zain knecht oif ale teg.

ober er hot farlozen di eitse fun di zeknim vos zei hoben im geeetseht, un er hot zich geeetseht mit di yungelait vos zainen oisgevaksen mit im, vos zainen geshtanen far im. un er hot tsu zei gezogt: vos etsht ir, mir zolen geben an entfer dem doziken folk, vos hoben tsu mir geredt azoi tsu zogen: fargringer dem yoch vos dain foter hot aroifgeleigt oif undz? 10 hoben tsu im geredt di yungelait vos zainen oifgevaksen mit im, azoi tsu zogen: azoi zolstu zogen tsu dem doziken folk vos hoben tsu dir geredt, azoi tsu zogen: dain foter hot shver gemacht undzer yoch, derum fargringer du undz – azoi zolstu reden tsu zei: main mindster finger iz diker fun main foters lenden. 11 un atsund, main foter hot oif ich aroifgeloden a shveren yoch, un ich vel noch tsuleigen tsu ier yoch; main foter hot ich geshtroft mit riter, un ich vel ich shtrofen mit shekorpּionen.

12 iz gekumen Yarovam un dos gantse folk tsu Rechavamen oif driten tog,d azoi vi der melech hot geheisen, azoi tsu zogen: kumt vider tsu mir oifen driten tog. 13 un der melech hot geentfert dem folk hart, un er hot farlozen di eitse, fun di zeknim vos zei hoben im geeetseht. 14 un er hot tsu zei geredt azoi vi di eitse fun di yungelait, azoi tsu zogen: main foter hot shver gemacht ier yoch, un ich vel noch tsuleigen tsu ier yoch; main foter hot ich geshtroft mit riter, un ich vel ich shtrofen mit shekorpּionen.

15 un der melech hot nisht tsugehert tsum folk, vorem dos iz geven bashert fun Hashem, kedei mekaiem tsu zain zain vort, vos Hashem hot geredt durch Achiyahen fun Shiloh tsu Yarovam dem zun fun Nevaten.

16 un vi gants Yisroel hot gezen, az der melech hot nisht tsugehert tsu zei, azoi hot dos gantse folk gegeben dem melech an entfer, azoi tsu zogen:

 

mir hoben nisht kein Chelek in Doviden,

un kein yerushe in dem zun fun Yishaien.

tsu daine getselten, Yisroel!

atsund kuk zich um oif dain hoiz, Dovid!

 

un Yisroel iz avekgegangen tsu zaine getselten. 17 nor di kinder fun Yisroel vos zainen gezesen in di shtet fun Yehudah, iber zei iz gebliben kinigen Rechavam.

18 un der melech Rechavam hot aroisgeshikt Adoramen vos iber dem tsindz, un gants Yisroel hoben im farvorfen mit shteiner, un er iz geshtorben, un der melech Rechavam hot zich geailt aroiftsugein oif zain raitvogen, tsu antloifen kein Yerusholayim.

19 un Yisroel hot vidershpenikt on dem hoiz fun Dovid biz oif haintiken tog.

20 un es iz geven, vi gants Yisroel hot gehert, az Yarovam hot zich umgekert, azoi hoben zei geshikt un im gerufen tsu der inzamlung, un zei hoben im gemacht far a melech iber gants Yisroel. keiner iz nisht gebliben hinter dem hoiz fun Dovid, achuts sheyvet Yehudah alein.

21 un Rechavam iz gekumen kein Yerusholayim, un er hot ingezamlt dos gantse hoiz fun Yehudah, un sheyvet Binyamin, hundert un achtsik toizent geklibene krigslait, milchome tsu halten mit dem hoiz fun Yisroel, kedei umtsukeren di meluche tsu Rechavam dem zun fun Salmonen.

22 iz dos vort fun Hashem geven tsu Shemayah dem man fun G‑t, azoi tsu zogen: 23 zog tsu Rechavam dem zun fun Salmonen, dem melech fun Yehudah, un tsu dem gantsen hoiz fun Yehudah un Binyamin, un dem iberiken folk, azoi tsu zogen: 24 azoi hot Hashem gezogt: ir zolt nisht aroifgein, un ir zolt nisht milchome halten mit ier brider, di kinder fun Yisroel. kert ich um itlecher tsu zain hoiz, vorem fun mir iz geshen di dozike zach. un zei hoben tsugehert dos vort fun Hashem, un zainen avekgegangen tsurik, azoi vi dos vort fun Hashem.

25 un Yarovam hot arumgeboit Shechem in dem geberg fun Ephrayim, un hot zich in ir bazetst. un er iz aroisgegangen fun dorten, un hot arumgeboit Penuel.

26 un Yarovam hot gezogt bai zich in hartsen: atsund vet di meluche zich umkeren tsu dem hoiz fun Dovid. 27 oib dos dozike folk vet aroifgein tsu machen shlachtopּfer in dem hoiz fun Hashem in Yerusholayim, vet dos harts fun dem doziken folk zich umkeren tsu zeyer Har, tsu Rechavam dem melech fun Yehudah, un zei velen mich hargenen, un velen zich umkeren tsu Rechavam dem melech fun Yehudah.

28 hot der melech zich baklert, un hot gemacht tsvei gilderne kelber; un er hot tsu zei gezogt: genug ich aroifgein kein Yerusholayim! ot zainen daine G‑ter, Yisroel, vos hoben dich oifgebracht fun land Mitsrayim. 29 un er hot eins avekgeshtelt in beit-El, un eins hot er avekgeshtelt in Dan. 30 un di dozike zach iz gevoren far a zind; un dos folk iz gegangen tsu einem biz kein Dan. 31 un er hot gemacht haizer fun Bamot, un hot gemacht koyanim fun tsvishen dem folk vos zainen nisht geven fun di kinder fun Levi. 32 un Yarovam hot gemacht a yom-Tov in achten choidesh, in fuftsnten tog fun choidesh, azoi vi der yom-Tov vos in Yehudah, un er iz aroifgegangen oifen mizbeyech. azoi hot er geton in beit-El, kedei tsu shlachten tsu di kelber vos er hot gemacht; un er hot geshtelt in beit-El di koyanim fun di Bamot vos er hot gemacht. 33 un er iz aroifgegangen oif dem mizbeyech vos er hot gemacht in beit-El, in fuftsnten tog fun achten choidesh, in dem choidesh vos er hot oisgeklert fun zain hartsen; un er hot gemacht a yom-Tov bai di kinder fun Yisroel, un er iz aroifgegangen oifen mizbeyech tsu demfen.

יג

ersht a man fun G‑t iz ongekumen fun Yehudah durch dem vort fun Hashem kein beit-El, ven Yarovam iz geshtanen oifen mizbeyech tsu demfen. un er hot oisgerufen tsum mizbeyech durch dem vort fun Hashem, un hot gezogt:

 

mizbeyech! mizbeyech! azoi hot Hashem gezogt:

ze, a zun vert geboren dem hoiz fun Dovid –

Yoshiyahe vet zain nomen zain,

un er vet shechten oif dir

di koyanim fun di Bamot vos demfen oif dir;

un beiner fun mentshen vet men farbrenen oif dir.

 

un er hot gegeben in yenem tog a tseichen, azoi tsu zogen: dos iz der tseichen vos Hashem hot gezogt: ze, der mizbeyech vert tserisen, un di ash vos oif im vet zich oisshiten.

un es iz geven, vi der melech hot gehert dos vort fun dem man fun G‑t vos er hot oisgerufen tsum mizbeyech in beit-El, azoi hot Yarovam oisgeshtrekt zain hant fun mizbeyech, azoi tsu zogen: chapt im. un zain hant vos er hot oisgeshtrekt oif im, iz ingedart gevoren, un er hot zi nisht gekent umkeren tsu zich. un der mizbeyech iz tserisen gevoren, un di ash hot zich oisgeshoten fun mizbeyech, azoi vi der tseichen vos der man fun G‑t hot gegeben durch dem vort fun Hashem.

hot der melech zich opּgerufen un hot gezogt tsum man fun G‑t: bet akorsht bai Hashem dain G‑t, un zei mispalel far mir, az main hant zol zich umkeren tsu mir. hot der man fun G‑t gebeten bai Hashem, un di hant fun dem melech hot zich umgekert, un iz gevoren azoi vi frier.

hot der melech gezogt tsum man fun G‑t: kum mit mir aheim, un derkvik zich, un ich vel dir geben a Mattanah. hot der man fun G‑t gezogt tsum melech: ven du zolst mir geben a halb hoiz dains, vel ich nisht gein mit dir, un vel nisht esen kein broit un nisht trinken kein vaser in dem doziken ort. vorem azoi hot men mir bafoilen durch dem vort fun Hashem, azoi tsu zogen: zolst nisht esen kein broit un nisht trinken kein vaser, un zolst zich nisht umkeren oif dem veg vos du bist gegangen.

10 un er iz avekgegangen mit an ander veg, un hot zich nisht umgekert mit dem veg vos er iz oif im gekumen kein beit-El.

11 un einer an alter novi iz gezesen in beit-El; iz gekumen einer fun zaine zin, un hot im dertseilt di gantse tuung vos der man fun G‑t hot geton dem tog in beit-El, un di verter vos er hot geredt tsum melech. un vi zei hoben es dertseilt zeyer foter, 12 azoi hot zeyer foter tsu zei gezogt: vaser veg iz er gegangen? un zaine zin hoben gezen dem veg vos der man fun G‑t vos iz gekumen fun Yehudah, iz gegangen. 13 hot er gezogt tsu zaine zin: zotlt mir on dem eizl. hoben zei im ongezotlt dem eizl, un er iz avekgeriten oif im. 14 un er iz gegangen noch dem man fun G‑t, un hot im gefunen zitsndik unter an eichnboim, un er hot tsu im gezogt: bist du der man fun G‑t vos iz gekumen fun Yehudah? hot er gezogt: ich. 15 hot er tsu im gezogt: kum mit mir aheim, un es broit. 16 hot er tsu im gezogt: ich ken zich nisht umkeren mit dir un kumen tsu dir, un ich vel nisht esen kein broit un nisht trinken kein vaser bai dir in dem doziken ort.

17 vorem an onzog hob ich durch dem vort fun Hashem: zolst nisht esen kein broit un nisht trinken dorten kein vaser, un zolst zich nisht umkeren tsu gein mit dem veg vos du bist oif im gegangen. 18 hot er tsu im gezogt: ich bin oich a novi azoi vi du, un a malech hot geredt tsu mir durch dem vort fun Hashem, azoi tsu zogen: ker im um mit dir in dain hoiz, un er zol esen broit un trinken vaser. ligen hot er im gezogt.

19 hot er zich umgekert mit im, un er hot gegesen broit in zain hoiz, un getrunken vaser. 20 un es iz geven, vi zain zitsen baim tish, azoi iz dos vort fun Hashem geven tsu dem novi vos hot im umgekert. 21 un er hot oisgerufen tsu dem man fun G‑t vos iz gekumen fun Yehudah, azoi tsu zogen: azoi hot Hashem gezogt: vail du host vidershpenikt dem moil fun Hashem, un host nisht gehit dem bafel vos Hashem dain G‑t hot dir bafoilen, 22 un host zich umgekert, un gegesen broit un getrunken vaser in dem ort vos er hot dir ongezogt: zolst nisht esen kein broit un nisht trinken kein vaser – vet dain toiter laib nisht kumen tsu dem keyver fun daine elteren.

23 un es iz geven, noch dem vi er hot gegesen broit, un noch dem vi er hot getrunken, hot er ongezotlt dem eizl far im – far dem novi vos er hot im umgekert. 24 un er iz avekgegangen, un a laib hot im ongetrofen in veg, un hot im geteit; un zain laib iz gelegen avekgevorfen oifen veg, un der eizl iz geshtanen leben im; oich der laib iz geshtanen leben dem toiten laib. 25 ersht mentshen zainen farbaigegangen, un hoben gezen dem toiten laib avekgevorfen oifen veg, un dem laib shteyendik leben dem toiten laib; zainen zei gekumen un hoben dertseilt in der shtot vos der alter novi iz in ir gezesen. 26 hot derhert der novi vos hot im umgekert fun veg, un er hot gezogt: dos iz der man fun G‑t vos hot vidershpenikt dem moil fun Hashem, un Hashem hot im ibergegeben tsum laib, un er hot im tserisen un im geteit, azoi vi dos vort fun Hashem vos er hot tsu im geredt.

27 un er hot geheisen zaine zin, azoi tsu zogen: zotlt mir on dem eizl. hoben zei ongezotlt. 28 un er iz gegangen un hot gefunen dem toiten laib avekgevorfen oifen veg, un der eizl un der laib shteyen leben dem toiten laib. nisht der laib hot gegesen dem toiten laib, un nisht er hot tserisen dem eizl.

29 hot der novi oifgehoiben dem toiten laib fun dem man fun G‑t, un hot im aroifgeleigt oifen eizl, un hot im tsurikgefirt; un er iz gekumen in der shtot fun dem alten novi, tsu baklogen un im tsu bagroben. 30 un er hot geleigt zain toiten laib in zain eigenem keyver, un me hot geklogt oif im: vei, main bruder!

31 un es iz geven noch dem az er hot im bagroben hot er ongezogt zaine zin, azoi tsu zogen: az ich shtarb, zolt ir mich bagroben in dem keyverf vos der man fun G‑t iz in im bagroben; leben zaine beiner leigt maine beiner. 32 vorem geshen vet geshen dos vort vos er hot oisgerufen durch dem vort fun Hashem iber dem mizbeyech vos in beit-El, un iber ale haizer fun di Bamot vos in di shtet fun Shomron.

33 noch der doziker gesheenish hot zich Yarovam nisht opgekert fun zain shlechten veg, un er hot vider gemacht fun tsvishen folk koyanim fun Bamot. ver es hot gevolt flegt er derfilen zain hant, er zol veren fun di koyanim fun di Bamot. 34 un durch der doziker zach iz geven a zind oif dem hoiz fun Yarovam; kedei es oistsuroten un fartiliken fun gezicht fun der erd.

יד

in yener tsait iz krank gevoren Aviyah der zun fun Yarovamen. hot Yarovam gezogt tsu zain vaib: shtei oif, ich bet dich, un farshtel zich, me zol nisht derkenen az du bist Yarovams vaib, un zolst gein kein Shiloh. ze, dorten iz Achiyah der novi, der vos hot gezogt oif mir, az ich vel veren a melech iber dem doziken folk. un zolst nemen mit dir Tzoan broiten, un kichlech, un a krug honik, un kumen tsu im; er vet dir zogen vos vet zain miten yingel.

hot Yarovams vaib azoi geton, un zi iz oifgeshtanen un iz gegangen kein Shiloh, un zi iz gekumen in Achiyahs hoiz; un Achiyah hot nisht gekent zen, vorem zaine oigen zainen geven shtar far zain zikne. ober Hashem hot ongezogt Achiyahen: ze, Yarovams vaib kumt fregen bai dir a basheid vegen ir zun, vorem er iz krank; zolstu azoi un azoi reden tsu ir. un es vet zain, az zi kumt, vet zi zich shtelen fremd.

un es iz geven, vi Achiyah hot gehert dem shorch fun ire fis, ven zi iz araingekumen in tir, azoi hot er gezogt: kum arain, Yarovams vaib, noch vos den shtelstu zich fremd, az ich bin geshikt tsu dir mit a shverer besoire? gei zog tsu Yarovamen: azoi hot gezogt Hashem Elochei Yisroel: vail ich hob dich derhoiben fun tsvishen dem folk, un hob dich gemacht far a firsht iber main folk Yisroel; un ich hob avekgerisen di meluche fun dem hoiz fun Dovid, un hob zi dir gegeben; un du bist nisht geven azoi vi main knechtg Dovid, vos hot gehit maine gebot, un vos iz gegangen noch mir mit zain gantsen hartsen, tsu ton nor vos iz rechtfartik in maine oigen; un host geton erger vi ale vos zainen geven far dir, un bist gegangen un host dir gemacht fremde G‑ter, un gegosene getsen, mich tsu dertserenen, un mich hostu avekgevorfen hinter dain ruchen – 10 derum ze, ich breng on umglik oif Yarovams hoiz, un ich vel farshnaidenh fun Yarovamen yetveder manspּarshoin, kind un keit, tsvishen Yisroel, un vel oisramen Yarovams hoiz azoi vi me ramt ois koit, biz es vet farlendt veren. 11 dem vos shtarbt fun Yarovamen in shtot, velen di hint oifesen, un dem vos shtarbt in feld, velen di foiglen fun himel oifesen; vorem Hashem hot geredt. 12 un du shtei oif, gei aheim; vi daine fis kumen in shtot, azoi vet dos kind shtarben. 13 un gants Yisroel velen im baklogen, un velen im bagroben; vorem bloiz der doziker fun Yarovamen vet kumen tsu kvure, vail in im iz gefunen gevoren epes guts akegen Hashem Elochei Yisroel, in Yarovams hoiz. 14 un Hashem vet zich oifshtelen a melech iber Yisroel, vos vet farshnaiden Yarovams hoiz yenem tog. ober afile dentsmol iz vos? 15 vorem Hashem vet shlogen Yisroel, azoi vi a ror vert getreislt in vaser, un er vet oisraisen Yisroel fun der doziker guter erd vos er hot gegeben zeyere elteren, un er vet zei tseshpּreiten fun yener zeit taich, far vos zei hoben gemacht zeyere getsnbeimer, dertserenendik Hashem. 16 un er vet ibergeben Yisroel fun vegen di zind fun Yarovamen vos er hot gezindikt, un vos er hot gemacht zindiken Yisroel.

17 un Yarovams vaib iz oifgeshtanen, un iz avekgegangen un gekumen kein Tirtzah; vi zi iz gekumen oif dem shvel fun hoiz, azoi iz dos yingel geshtorben. 18 un gants Yisroel hoben im bagroben, un im baklogt; azoi vi dos vort fun Hashem vos er hot geredt durch zain knecht Achiyah dem novi.

19 un di iberike zachen vegen Yarovamen, vi er hot milchome gehalten, un vi er hot gekinigt, dos iz bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yisroel.

20 un di teg vos Yarovam hot gekinigt, zainen geven tsvei un tsvantsik yor, un er hot zich geleigt mit zaine elteren, un zain zun Nadav iz gevoren melech oif zain ort.i

21 un Rechavam der zun fun Salmonen hot gekinigt in Yehudah. ein un fertsik yor iz Rechavam alt geven az er iz gevoren melech, un zibetsen yor hot er gekinigt in Yerusholayim, der shtot vos Hashem hot oisderveilt fun ale shvotim in Yisroel, tsu ton zain nomen dorten. un der nomen fun zain muter iz geven Naamah di eamonit.

22 un Yehudah hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, un zei hoben im dertsernt mit kine mer vi alts vos zeyere elteren hoben geton, mit zeyere zind vos zei hoben gezindikt. 23 un zei oich hoben zich geboit Bamot, un zailshteiner, un getsnbeimer, oif yetveder hoichen bergel, un unter yetveder tsvaighaftiken boim. 24 un oich shandmener zainen geven in land. zei hoben geton azoi vi ale umverdikeiten fun di felker vos Hashem hot fartriben fun far di kinder fun Yisroel.

25 un es iz geven in finften yor fun melech Rechavam iz Shishak der melech fun Mitsrayim aroisgekumen oif Yerusholayim. 26 un er hot tsugenumen di oitseres fun Hashem's hoiz, un di oitseres fun melech's hoiz; alts hot er tsugenumen. un er hot tsugenumen ale gilderne shilden vos Shelomo hot gemacht. 27 un der melech Rechavam hot gemacht anshtot zei kuperne shilden, un hot zei gegeben oif der hant fun di hoiptlait fun di loifers vos hoben gehit dem ingang fun melech's hoiz. 28 un es iz geven, ven nor der melech flegt kumen in Hashem's hoiz, flegen di loifers zei aroistrogen; dernoch flegen zei zei umkeren in der kamer fun di loifers.

29 un di iberike zachen vegen Rechavamen, un alts vos er hot geton, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yehudah. 30 un a milchome iz geven tsvishen Rechavamen un tsvishen Yarovamen ale teg.

31 un Rechavam hot zich geleigt mit zaine elteren, un er iz bagroben gevoren leben zaine elteren in Dovids-shtot. un der nomen fun zain muter iz geven Naamah di eamonit. un zain zun Aviyam iz gevoren melech oif zain ort.j

טו

un in achtsnten yor fun melech Yarovam dem zun fun Nevaten, iz Aviyam gevoren melech iber Yehudah. drai yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven Maachah di tochter fun avisholumen. un er iz gegangen in ale zind fun zain foter, vos er hot geton far im, un zain harts iz nisht geven gants mit Hashem zain G‑t azoi vi dos harts fun zain foter Doviden. ober fun Dovids vegen hot im Hashem zain G‑t geshonken a licht in Yerusholayim, oiftsushtelen zain zun noch im, un oiftsuhalten Yerusholayim. vail Dovid hot geton vos iz rechtfartik in di oigen fun Hashem, un hot zich nisht opgekert fun alts vos er hot im bafoilen, ale teg fun zain leben, achuts in der meise mit Uriyah dem Chitti.

un a milchome iz geven tsvishen Rechavamen un tsvishen Yarovamen ale teg fun zain leben.

un di iberike zachen vegen Aviyamen, un alts vos er hot geton, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yehudah. un a milchome iz geven tsvishen Aviyamen un tsvishen Yarovamen.

un Aviyam hot zich geleigt mit zaine elteren, un me hot im bagroben in Dovids-shtot. un zain zun Asa iz gevoren melech oif zain ort.k

un in tsvantsiksten yor fun Yarovam dem melech fun Yisroel, iz Asa gevoren melech iber Yehudah. 10 un ein un fertsik yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven Maachah di tochter fun avisholumen.

11 un Asa hot geton vos iz rechtfartik in di oigen fun Hashem, azoi vi zain foter Dovid. 12 un er hot opgeshaft fun land di shandmener, un hot opgeton ale opgeter vos zaine elteren hoben gemacht. 13 un oich zain muter Maachahen hot er opgeton fun zain a harinte, vail zi hot gemacht a farzeenish tsu der Asherah. un Asa hot opgehaktl ir farzeenish, un farbrent baim taich Kidron. 14 nor di Bamot zainen nisht opgeton gevoren; ober dos harts fun Asaen iz geven gants mit Hashem ale zaine teg.

15 un er hot gebracht di geheilikte zachen fun zain foter, un zaine eigene geheilikte zachen, in hoiz fun Hashem, zilber, un gold, un keilim.

16 un a milchome iz geven tsvishen Asaen un tsvishen Baasha dem melech fun Yisroel ale zeyere teg. 17 un Baasha der melech fun Yisroel iz aroifgegangen oif Yehudah, un hot geboit Ramah, kedei nisht tsu derlozen an aroisgeyer un an araingeyer bai Asa dem melech fun Yehudah.

18 hot Asa genumen dos gantse zilber un gold vos iz gebliben in di oitseres fun Hashem's hoiz, un di oitseres fun melech's hoiz, un hot zei gegeben in der hant fun zaine knecht; un der melech Asa hot zei geshikt tsu Ben-Hadad dem zun fun tavrimun dem zun fun cheziunen, dem melech fun Aram, vos iz gezesen in Damascus, azoi tsu zogen: 19 a bris iz tsvishen mir un tsvishen dir, tsvishen main foter un tsvishen dain foter; ot shik ich dir a Mattanah zilber, un gold; gei, farshter dain bris mit Baasha dem melech fun Yisroel, kedei er zol opּtsien fun mir.

20 hot Ben-Hadad tsugehert tsum melech Asa, un er hot geshikt zaine cheil-lider oif di shtet fun Yisroel, un hot geshlogen Iyon, un Dan, un Abel, un gants Kinneret, mit dem gantsen land Naphtali.

21 un es iz geven, vi Baasha hot derhert, azoi hot er oifgehert arumboien Ramah, un iz gezesen in Tirtzah. 22 un der melech Asa hot tsunoifgerufen gants Yehudah, keinem nisht oisgelozt, un zei hoben avekgetrogen di shteiner fun Ramah un ire holtsen, mit vos Baasha hot geboit; un der melech Asa hot mit zei baboit Geva-Binyamin, un Mitzpah.

23 un di iberike zachen vegen Asaen, un zain gantse gevurhshaft, un alts vos er hot geton, un di shtet vos er hot geboit, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yehudah. nor tsu der tsait fun zain elter iz er krank gevoren oif di fis.

24 un Asa hot zich geleigt mit zaine elteren, un er iz bagroben gevoren leben zaine elteren in zain foter Dovids shtot, un zain zun Yehoshaphat iz gevoren melech oif zain ort.m

25 un Nadav der zun fun Yarovamen iz gevoren melech iber Yisroel in tsveiten yor fun Asa dem melech fun Yehudah, un er hot gekinigt iber Yisroel tsvei yor. 26 un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, un iz gegangen in dem veg fun zain foter, un in zain zind vos er hot gemacht zindiken Yisroel.

27 un Baasha der zun fun Achiyahen, fun dem hoiz fun Yissakhar, hot gemacht a bunt oif im, un Baasha hot im geshlogen in Gibeton vos gehert tsu di Peleshetim, ven Nadav un gants Yisroel hoben gelegert oif Gibeton. 28 un Baasha hot im geteit in driten yor fun Asa dem melech fun Yehudah, un iz gevoren melech oif zain ort. 29 un es iz geven, vi er iz gevoren melech, hot er dershlogen dos gantse hoiz fun Yarovamen; er hot nisht ibergelozen kein lebediken otem fun Yarovamen, biz er hot im fartilikt, azoi vi dos vort fun Hashem vos er hot geredt durch zain knecht Achiyahen fun Shiloh; 30 far di zind fun Yarovamen vos er hot gezindikt, un vos er hot gemacht zindiken Yisroel; fun vegen zain dertserenung vos er hot dertsernt Hashem Elochei Yisroel.

31 un di iberike zachen vegen Nodaven, un alts vos er hot geton, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yisroel.

32 un a milchome iz geven tsvishen Asaen un tsvishen Baasha dem melech fun Yisroel ale zeyere teg.

33 in driten yor fun Asa dem melech fun Yehudah, iz Baasha der zun fun Achiyahen gevoren melech iber gants Yisroel in Tirtzah, [un hot gekinigt] fir un tsvantsik yor. 34 un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, un iz gegangen in dem veg fun Yarovamen, un in zain zind vos er hot gemacht zindiken Yisroel.

טז

un dos vort fun Hashem iz geven tsu Yehu dem zun fun Chananien, oif Baashaen, azoi tsu zogen: vail ich hob dich oifgehoiben fun shtoib, un hob dich gemacht far a firsht iber main folk Yisroel, un du bist gegangen in dem veg fun Yarovamen, un host gemacht zindiken main folk Yisroel mich tsu dertserenen mit zeyere zind – ot ram ich ois Baashaen un zain hoiz, un vel machen dain hoiz vi dos hoiz fun Yarovam dem zun fun Nevaten. dem vos shtarbt fun Baashaen in shtot, velen di hint oifesen, un dem vos shtarbt fun im in feld, velen di foiglen fun himel oifesen.

un di iberike zachen vegen Baashaen, un vos er hot geton, un zain gevurhshaft, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yisroel.

un Baasha hot zich geleigt mit zaine elteren, un er iz bagroben gevoren in Tirtzah, un zain zun Elah iz gevoren melech oif zain ort.n

un oich iz dos vort fun Hashem geven durch Yehu dem zun fun Chananien, dem novi, oif Baashaen un oif zain hoiz, i far alem beizen vos er hot geton in di oigen fun Hashem, im tsu dertserenen mit di maisim fun zaine hent, tsu zain azoi vi dos hoiz fun Yarovamen, i far vos er hot im dershlogen.

in zeks un tsvantsiksten yor fun Asa dem melech fun Yehudah, iz Elah der zun fun Baashaen gevoren melech iber Yisroel in Tirtzah, [un hot gekinigt] tsvei yor.

un zain knecht Zimri, a hoiptman iber a helft fun di raitvegen, hot gemacht a bunt oif im, beis er iz geven in Tirtzah, zich shiker trinkendik in hoiz fun Artzaen vos iberen palats in Tirtzah. 10 un Zimri iz gekumen, un hot im geshlogen un im geteit, in ziben un tsvantsiksten yor fun Asa dem melech fun Yehudah, un iz gevoren melech oif zain ort.o

11 un es iz geven, vi er iz gevoren melech, az er hot zich gezetst oif zain tron,p hot er dershlogen dos gantse hoiz fun Baashaen; er hot im nisht ibergelozen a manspּarshoin, tsu mol zaine eigene un zaine gute fraint. 12 un Zimri hot fartilikt dos gantse hoiz fun Baashaen, azoi vi dos vort fun Hashem vos er hot geredt vegen Baashaen durch Yehu dem novi, 13 far ale zind fun Baashaen, un di zind fun zain zun Elahen, vos zei hoben gezindikt, un vos zei hoben gemacht zindiken Yisroel, tsu dertserenen Hashem Elochei Yisroel mit zeyere nishtike getsen.

14 un di iberike zachen vegen Elahen, un alts vos er hot geton, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yisroel.

15 in ziben un tsvantsiksten yor fun Asa dem melech fun Yehudah, hot Zimri gekinigt ziben teg in Tirtzah, beis dos folk hot gelagert oif Gibeton vos gehert tsu di Peleshetim. 16 un dos folk vos hot gelagert hot gehert, azoi tsu zogen: Zimri hot gemacht a bunt, un er hot oich dershlogen dem melech; un gants Yisroel hoben gemacht Omri dem cheil-lider far a melech iber Yisroel, in yenem tog in lager. 17 un Omri un gants Yisroel mit im zainen aroifgegangen fun Gibeton, un hoben gelegert oif Tirtzah.

18 un es iz geven, vi Zimri hot gezen az di shtot iz batsvungen, azoi iz er araingegangen in palats fun melech's hoiz, un hot ongetsunden iber zich dem melech's hoiz in faier, un iz geshtorben; 19 iber zaine zind vos er hot gezindikt, tsu ton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, tsu gein in di veg fun Yarovamen, un far zain zind vos er iz bagangen tsu machen zindiken Yisroel.

20 un di iberike zachen vegen Zimrien, un zain bunt vos er hot gebuntevet, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yisroel.

21 dentsmol hot zich dos folk Yisroel tseteilt in helft: helft fun folk iz geven hinter Tivni dem zun fun Ginaten, im tsu machen far melech un helft hinter Omrien. 22 un dos folk vos hinter Omrien hot ibergeshtarkt dos folk vos hinter Tivni dem zun fun Ginaten. un Tivni iz umgekumen, un Omri iz gebliben melech.

23 in ein un draisiksten yor fun Asa dem melech fun Yehudah iz Omri gevoren melech iber Yisroel, [un hot gekinigt] tsvelf yor; in Tirtzah hot er gekinigt zeks yor. 24 un er hot opgekoift dem barg Shomron fun Shomron far tsvei tsentner zilber, un hot baboit dem barg, un gerufen dem nomen fun der shtot vos er hot geboit, oif dem nomen fun Shomer, dem Har fun dem barg, Shomron.

25 un Omri hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, un er hot zich gefirt erger vi ale vos far im. 26 un er iz gegangen in al dem veg fun Yarovam dem zun fun Nevaten, un in zain zind vos er hot gemacht zindiken Yisroel, tsu dertserenen Hashem Elochei Yisroel mit zeyere nishtike getsen.

27 un di iberike zachen fun Omrien vos er hot geton, un zain gevurhshaft vos er hot oifgeton, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yisroel.

28 un Omri hot zich geleigt mit zaine elteren, un iz bagroben gevoren in Shomron, un zain zun Achav iz gevoren melech oif zain ort.q

29 un Achav der zun fun Omrien iz gevoren melech iber Yisroel in acht un draisiksten yor fun Asa dem melech fun Yehudah. un Achav der zun fun Omrien hot gekinigt iber Yisroel in Shomron tsvei un tsvantsik yor.

30 un Achav der zun fun Omrien hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, mer fun ale vos far im. 31 un vintsik zain gein in di zind fun Yarovam dem zun fun Nevaten, hot er noch genumen far a vaib Izevel di tochter fun Etbaal dem melech fun di Tzidonim, un iz gegangen un hot gedint Baal, un zich gebukt tsu im. 32 un er hot oifgeshtelt a mizbeyech tsu Baal, in dem hoiz fun Baal vos er hot geboit in Shomron. 33 un Achav hot gemacht di Asherah; un Achav hot geton mer tsu dertserenen Hashem Elochei Yisroel, vi ale Molechim fun Yisroel vos zainen geven far im.

34 in zaine teg hot Chiel fun beit-El opּgeboit Yericho. mit [dem leben fun] Aviram zain bechor hot er geleigt ir gruntfest, un mit Seguv zain yingsten hot er araingeshtelt ire tiren, azoi vi dos vort fun Hashem vos er hot geredt durch Yehoshuar dem zun fun Nun.

יז

un Eliyahu der Tishbi, fun di vos hoben zich bazetst in Gilad, hot gezogt tsu Achaven: azoi vi es lebt Hashem Elochei Yisroel vos ich shtei far im, oib in di dozike yoren vet zain toi un regen, saiden loit main vort!

un dos vort fun Hashem iz geven tsu im, azoi tsu zogen: gei fun danen, un zolst zich farkeren kein mizrech, un zich bahalten bai dem bach Kerit vos faran Yarden. un es vet zain: fun dem bach vestu trinken, un di roben hob ich bafoilen dich dorten tsu shpּaizen.

iz er gegangen un hot geton azoi vi dos vort fun Hashem; un er iz avek un hot zich gezetst baim bach Kerit vos faran Yarden.

un di roben flegen im brengen broit un fleish in der peire, un broit un fleish in ovent; un fun bach flegt er trinken.

un es iz geven noch a farloif fun teg, iz der bach oisgetriknt gevoren, vail es iz nisht geven kein regen in land. iz dos vort fun Hashem geven tsu im, azoi tsu zogen: shtei oif, gei kein Tzarphat vos gehert tsu Tzidon, un zolst dorten zitsen; ze, ich hob dorten bafoilen a froi an almone dich tsu shpּaizen.

10 iz er oifgeshtanen un iz gegangen kein Tzarphat. un vi er iz gekumen in ingang fun shtot, ersht a froi an almone klaibt dorten holts. hot er gerufen tsu ir un hot gezogt: breng mir, ich bet dich, a bisel vaser in a keile, kedei ich zol trinken. 11 un vi zi iz gegangen brengen, azoi hot er zi nochgerufen un gezogt: breng mir, ich bet dich, a shtikl broit in dain hant. 12 hot zi gezogt: azoi vi es lebt Hashem dain G‑t, oib ich hob a kuchen, nor bloiz a hantful mel in topּ, un a bisel eil in krug! un ot klaib ich tsunoif a far heltslech, un ich vel gein un vel es machen far mir un main zun, un mir velen es oifesen; dernoch velen mir shtarben.

13 hot Eliyahu tsu ir gezogt: zolst nisht moire hoben; gei tu azoi vi dain vort, nor mach mir derfun a kleinem kuchen tsuersht, un breng mir arois; un far dir un far dain zun vestu machen tsuletst. 14 vorem azoi hot gezogt Hashem Elochei Yisroel: der topּ mel vet nisht oisgein, un der krug eil vet nisht geminert veren, biz dem tog vos Hashem git regen oifen gezicht fun der erd.

15 iz zi gegangen un hot geton azoi vi dos vort fun Eliyahuen, un zi un er un ir hoizgezint hoben gehat tsu esen fil teg. 16 der topּ mel iz nisht oisgegangen, un der krug eil iz nisht geminert gevoren, azoi vi dos vort fun Hashem vos er hot geredt durch Eliyahuen.

17 un es iz geven noch di dozike gesheenishen, iz krank gevoren der zun fun der froi, der Baal-hbitte fun hoiz, un zain krankshaft iz geven zeyer shtark, biz in im iz mer an otem nisht gebliben. 18 hot zi gezogt tsu Eliyahuen: vos hostu tsu mir du man fun G‑t? bistu gekumen tsu mir tsu dermonen maine zind, un tsu teiten main zun?

19 hot er tsu ir gezogt: gib mir dain zun. un er hot im genumen fun ir buzem, un hot im aroifgetrogen in der oibershtub vos er hot dorten gevoint, un hot im avekgeleigt oif zain bet. 20 un er hot gerufen tsu Hashem un hot gezogt: Hashem main G‑t, tsi oich der almone vos ich halt zich oif bai ir, hostu beiz geton, tsu teiten ir zun?

21 un er hot zich oisgetsoigen iber dem kind drai mol, un hot gerufen tsu Hashem un hot gezogt: Hashem main G‑t, zol, ich bet dich, di zel fun dem doziken kind umkeren in im.

22 un Hashem hot tsugehert tsu dem kol fun Eliyahuen, un di zel fun dem kind hot zich umgekert in im, un er hot oifgelebt.

23 un Eliyahu hot genumen dos kind, un hot es aropּgetrogen fun der oibershtub in hoiz, un hot es gegeben tsu zain muter; un Eliyahu hot gezogt: ze, dain zun lebt. 24 hot di froi gezogt tsu Eliyahuen: atsund ot veis ich az du bist a man fun G‑t, un dos vort fun Hashem in dain moil iz emes.

יח

un es iz geven noch fil teg, iz dos vort fun Hashem geven tsu Eliyahuen – oifen driten yor – azoi tsu zogen: gei vaiz zich far Achaven, un ich vel geben regen oifen gezicht fun der erd.

iz Eliyahu gegangen zich vaizen far Achaven. un der hunger iz geven shtark in Shomron. un Achav hot gerufen Ovadyahen vos iberen palats – un Ovadyahu hot zeyer geforcht Hashem; un es iz geven, az Izevel hot farshnitens di neviim fun Hashem, hot Ovadyahu genumen hundert neviim, un hot zei bahalten tsu fuftsik man in a heil, un hot zei oisgehalten mit broit un mit vaser – un Achav hot gezogt tsu Ovadyahu: gei durchen land bai ale kvalen vaser un bai ale taichen; efsher velen mir gefinen groz, un mir velen derhalten baim leben di ferd un di moileizlen, az mir zolen nisht onveren di beheimes.

hoben zei zich tseteilt dos land, kedei durchtsugein durch dem: Achav iz gegangen alein in zain veg, un Ovadyahu iz gegangen alein in an ander veg.

un vi Ovadyahu iz geven in veg, ersht Eliyahu kumt im antkegen. hot er im derkent, un er iz gefalen oif zain ponem, un hot gezogt: bist du dos, main Har Eliyahu? hot er tsu im gezogt: ich; gei zog dain Har: on iz Eliyahu. hot er gezogt: vos hob ich gezindikt, az du vilst geben dain knecht in Achavs hant, mich tsu teiten? 10 azoi vi es lebt Hashem dain G‑t, oib es iz do a folk oder a kinigraich, vos main Har hot nisht geshikt ahin dich zuchen! un az zei hoben gezogt: nishto, hot er gemacht shveren dos folk un dos kinigraich, az me hot dich nisht gefunen. 11 un atsund zogstu: gei zog dain Har: on iz Eliyahu. 12 un es vet zain, vi ich vel avekgein fun dir, azoi vet der Gaist fun Hashem dich fartrogen, ich veis nisht vuhin, un az ich vel kumen onzogen Achaven, un er vet dich nisht gefinen, vet er mich hergen; un dain knecht forcht Hashem fun main yugnt on. 13 iz nisht dertseilt gevoren tsu main Har vos ich hob geton, ven Izevel hot oisgehrget di neviim fun Hashem, vi ich hob bahalten hundert man fun di neviim tsu fuftsik man in a heil, un hob zei oisgehalten mit broit un mit vaser? 14 un atsund zogstu: gei zog dain Har: on iz Eliyahu; un er vet mich hergen.

15 hot Eliyahu gezogt: azoi vi es lebt Hashem tesboֿot vos ich shtei far im, az haint vel ich zich vaizen far im!

16 iz Ovadyahu gegangen antkegen Achaven, un hot im dertseilt; un Achav iz gegangen antkegen Eliyahuen. 17 un es iz geven, vi Achav hot derzen Eliyahuen, azoi hot Achav tsu im gezogt: bist du dos, farumgliker fun Yisroel? 18 hot er gezogt: nisht ich hob farumglikt Yisroel, nor du un dain foters hoiz, mit vos ir hot farlozen di gebot fun Hashem, un bist gegangen noch di Baal-geter. 19 un atsund, shik zaml ein tsu mir gants Yisroel oifen barg Carmel, un di fir hundert un fuftsik neviim fun Baal, un di fir hundert neviim fun der Asherah, vos esen baim tish fun Izevelen.

20 hot Achav geshikt tsvishen ale kinder fun Yisroel, un hot ingezamlt di neviim oifen barg Carmel. 21 un Eliyahu hot genent tsum gantsen folk, un hot gezogt: biz vanen vet ir umshpּringen oif tsvei tsvaigen? oib Hashem iz HaElokim, geit noch im, un oib Baal, geit noch im. un dos folk hot im a vort nisht geentfert.

22 hot Eliyahu gezogt tsum folk: ich alein bin gebliben a novi tsu Hashem, un di neviim fun Baal zainen fir hundert un fuftsik man.

23 to zol men undz geben tsvei oksen; un zolen zei zich oisklaiben ein oks, un im tseshnaiden un aroifleigen oifen holts, un faier zolen zei nisht unterleigen. un ich vel machen dem ander oks, un aroifton oifen holts, un faier vel ich nisht unterleigen. 24 un ir vet rufen tsu dem nomen fun Elokeichem, un ich vel rufen tsu dem nomen fun Hashem; un es vet zain, der Hashem vos vet entferen mit faier, er iz Hashem. hot zich opּgerufen dos gantse folk un hot gezogt: voil geredt!

25 hot Eliyahu gezogt tsu di neviim fun Baal: klaibt ich ois ein oks, un macht im tsuersht, vorem ir zeit di fil; un ruft tsu dem nomen fun Elokeichem, un faier zolt ir nisht unterleigen.

26 hoben zei genumen dem oks vos me hot zei gegeben, un zei hoben im gemacht, un hoben gerufen tsu dem nomen fun Baal, fun frimorgen bizen miten tog, azoi tsu zogen: Baal, entfer undz! ober kein kol un kein entfer. vi zei hoben gehunken arum dem mizbeyech vos me hot gemacht. 27 un es iz geven in miten tog, hot Eliyahu geshpּet fun zei, un er hot gezogt: ruft oif a hoichen kol, vorem er iz a Hashem; er hot zich mestm farredt, oder er iz avek on a zeit, oder er iz in veg; efsher shloft er, un vet zich oifchapּn.

28 un zei hoben gerufen oif a hoichen kol, un hoben zich ingeshniten, azoi vi zeyer shteiger, mit shverden un mit shpּizn, biz blut hot zich gegosen oif zei. 29 un es iz geven, az der miten tog iz ariber, hoben zei neviut gezogt biz ven me brengt oif dem ovent-korben (minche), ober kein kol un kein entfer un kein herung.

30 hot Eliyahu gezogt tsum gantsen folk: genent tsu mir. hot dos gantse folk genent tsu im, un er hot farricht dem tseshterten mizbeyech fun Hashem. 31 un Eliyahu hot genumen tsvelf shteiner azoi vi di tsol fun di shvotim fun di kinder fun Yaakov, vos dos vort fun Hashem iz geven tsu im, azoi tsu zogen: Yisroel zol zain dain nomen. 32 un er hot oifgeboit fun di shteiner a mizbeyech tsu dem nomen fun Hashem, un hot gemacht a groben, grois vi far tsvei saoh zerie, rund arum mizbeyech. 33 un er hot oisgeleigt dos holts, un tseshniten dem oks, un aroifgeton oifen holts. 34 un er hot gezogt: filt on fir krig mit vaser, un gist aroifblikendik oif dem brandopּfer un oifen holts. un er hot gezogt: tut es a tsveit mol; un zei hoben es geton a tsveit mol. hot er gezogt: tut es a drit mol; un zei hoben es geton a drit mol. 35 un dos vaser iz gegangen rund arum mizbeyech; un oich dem groben hot er ongefilt mit vaser.

36 un es iz geven ven me brengt oif dem ovent-korben (minche), hot Eliyahu hanovi genent un hot gezogt: Hashem du Elochei Avraham, Yitzchak, un Yisroel, zol haint bavust veren az du bist Hashem in Yisroel, un ich bin dain knecht, un durch main vort hob ich geton ale di dozike zachen. 37 entfer mir, Hashem, entfer mir. un zol dos dozike folk visen az du Hashem bist HaElokim; azist kerstu op zeyer harts ahinter.

38 iz aropgefalen a faier fun Hashem, un hot fartsert dos brandopּfer, un dos holts, un di shteiner, un di erd; afile dos vaser in groben hot es oisgelekt. 39 un dos gantse folk hot gezen, un zei zainen gefalen oif zeyer ponem, un hoben gezogt: Hashem, er iz HaElokim! Hashem, er iz HaElokim!

40 hot Eliyahu tsu zei gezogt: chapt di neviim fun Baal; keiner zol nisht antrunen veren fun zei. hoben zei zei gechapt, un Eliyahu hot zei gemacht nideren tsum taich Kishon, un hot zei dorten geshochten.

41 un Eliyahu hot gezogt tsu Achaven: gei aroifblikendik, es un trink, vorem es iz a geroish fun a sach regen.

42 iz Achav aroifgegangen esen un trinken. un Eliyahu iz aroifgegangen oifen shpּits Carmel, un hot zich ingeboigen tsu der erd, un araingeton zain ponem tsvishen zaine kni. 43 un er hot gezogt tsu zain yung: gei akorsht aroifblikendik, tu a kuk kegen yam. iz er aroifgegangen un hot gekukt, un er hot gezogt: nishto gornisht. hot er gezogt: gei vider, ziben mol. 44 un es iz geven oifen zibeten mol, hot er gezogt: ze, a klein volkndl azoi vi di hant fun a mentshen geit oif fun yam. hot er gezogt: gei aroifblikendik, zog tsu Achaven: shpּan ein un nider arop. kedei der regen zol dich nisht farhalten.

45 un es iz geven, eider vos ven iz der himel shvarts gevoren fun volkens un geviter, un es iz gevoren a groiser regen. un Achav hot zich aroifgezetst, un iz avek kein Yizreel.

46 un di hant fun Hashem iz geven oif Eliyahuen, un er hot ongegurt zaine lenden, un iz gelofen forois far Achaven biz vu du kumst kein Yizreel.

יט

un Achav hot dertseilt Izevelen alts vos Eliyahu hot geton, un alts ding vi azoi er hot geharget ale neviim miten shverd. hot Izevel geshikt a sholiich tsu Eliyahuen, azoi tsu zogen: zolen di G‑ter ton azoi un noch mer, oib ich vel morgen in der tsait nisht machen dain leben azoi vi dos leben fun einem fun zei!

un vi er hot dos gezen, azoi iz er oifgeshtanen un iz avek um zain leben, un iz gekumen kein Beer-Sheva vos gehert tsu Yehudah, un er hot dorten ibergelozt zain yung. un er alein iz gegangen in midbar a tog vegs, un iz gekumen un hot zich gezetst unter a bezembeiml, un er hot gebeten oif zich dem toit, un hot gezogt: genug! atsund, Hashem, nem tsu main zel, vorem, ich bin nisht beser fun maine elteren.

un er hot zich geleigt un iz ingeshlofen unter a bezembeiml. ersht a malech rirt im on, un zogt tsu im: shtei oif, es. hot er zich umgekukt, ersht im tsukopns iz a kuchen gebakt oif ongebrente shteiner, un a krug vaser. hot er gegesen un getrunken, un hot zich vider geleigt.

un der malech fun Hashem iz gekumen a tsveit mol, un hot im ongerirt, un gezogt: shtei oif, es, vorem der veg iz tsu vait far dir.

iz er oifgeshtanen, un hot gegesen un getrunken, un iz gegangen mit dem koiech fun dem doziken esen fertsik teg un fertsik necht, biz dem barg fun HaElokim, Chorev. un er iz dorten araingegangen in der heil, un hot dorten genechtikt. ersht dos vort fun Hashem iz tsu im, un er hot tsu im gezogt: vos tustu do, Eliyahu?

10 hot er gezogt:

 

ich bin zeyer mekane geven

fun vegen Hashem Elochei tesboֿot;

vail farlozen dain bris hoben di kinder fun Yisroel,

daine mizbeyches hoben zei tseshtert,

un daine neviim hoben zei geharget miten shverd;

un ich alein bin ibergebliben,

un zei zuchen main leben tsu nemen.

 

11 hot er gezogt: gei arois, un zolst zich shtelen oifen barg far Hashem. ersht Hashem geit farbai, un a groiser un shtarker shturem raist berg un brecht feldzen far Hashem – nisht in shturem iz geven Hashem; un noch dem shturem an erdtsiternish – nisht in der erdtsiternish iz geven Hashem; 12 un noch der erdtsiternish a faier – nisht in faier iz geven Hashem; un noch dem faier a kol fun a diner shtilkeit. 13 un es iz geven, vi Eliyahu hot dos derhert, azoi hot er ingeviklt zain ponem in zain mantl, un er iz aroisgegangen, un hot zich geshtelt in ingang fun der heil. ersht a kol iz gekumen tsu im, un hot gezogt: vos tustu do, Eliyahu?

14 hot er gezogt:

 

ich bin zeyer mekane geven

fun vegen Hashem Elochei tesboֿot;

vail farlozen dain bris hoben di kinder fun Yisroel,

daine mizbeyches hoben zei tseshtert,

un daine neviim hoben zei geharget miten shverd;

un ich alein bin ibergebliben,

un zei zuchen main leben tsu nemen.

 

15 hot Hashem tsu im gezogt: ker zich um oif dain veg tsum midbar fun Damascus, un zolst kumen un zalben Chazaelen far a melech iber Aram. 16 un Yehu dem zun fun Nimshien zolstu zalben far a melech iber Yisroel, un Elishah dem zun fun Shiphtan, fun Avel-Mecholah, zolstu zalben far a novi oif dain ort.t 17 un es vet zain, dem vos vert antrunen fun Chazaels shverd, dem vet Yehu teiten, un der vos vert antrunen fun Yehus shverd, dem vet Elishah teiten. 18 ober ich vel iberlozen in Yisroel ziben toizent – ale kni vos hoben nisht geknit tsu Baal, un yetveder moil vos hot im nisht gekusht.

19 iz er avekgegangen fun dorten, un hot getrofen Elishah dem zun fun Shiphtan vi er akert mit tsvelf geshpּanen far im, un er baim tsvelften. iz Eliyahu aribergegangen tsu im, un hot aroifgevorfen zain mantl oif im. 20 hot er ibergelozen di rinder, un iz gelofen noch Eliyahuen, un hot gezogt: lomich, ich bet dich, kushen main foter un main muter, un ich vel gein noch dir. hot er tsu im gezogt: gei, ker zich um, vorem vos hob ich dir geton?

21 hot er zich umgekert fun hinter im, un er hot genumen dos geshpan rinder, un hot es geshochten, un mit di shpּantsaig fun di rinder hot er opּgekocht zeyer fleish; un er hot gegeben di mentshen, un zei hoben gegesen. un er iz oifgeshtanen, un er iz gegangen noch Eliyahuen, un hot im badint.

כ

un Ben-Hadad der melech fun Aram hot ingezamlt zain gantsen cheil; un tsvei un draisik Molechim zainen geven mit im, un ferd un raitvegen. un er iz aroifgegangen un hot gelegert oif Shomron, un milchome gehalten oif ir. un er hot geshikt shluchim, tsu Achav dem melech fun Yisroel, in shtot, un im gelozt zogen: azoi hot gezogt Ben-Hadad: dain zilber un dain gold iz meins, un daine vaiber un daine shenste kinder zainen maine.

hot geentfert der melech fun Yisroel un hot gezogt: azoi vi dain vort, main Har melech; dainer bin ich, un alts vos ich hob.

zainen vider gekumen di shluchim, un hoben gezogt: azoi hot gezogt Ben-Hadad, azoi tsu zogen: far vor, ich hob dir geshikt zogen: dain zilber un dain gold, un daine vaiber un daine kinder zolstu mir geben. vorem az morgen in der tsait vel ich shiken tsu dir maine knecht, velen zei durchzuchen dain hoiz, un di haizer fun daine knecht; un es vet zain, vu nor a glustikeit fun daine oigen velen zei arainton in zeyer hant un aveknemen.

hot der melech fun Yisroel gerufen ale eltste fun land, un hot tsu zei gezogt: merkt akorsht un zet, az beiz zucht der doziker. vorem er hot geshikt tsu mir um maine vaiber un um maine kinder, un um main zilber un um main gold, un ich hob nisht farmiten fun im. hoben tsu im gezogt ale eltste un dos gantse folk: zolst nisht tsuheren un nisht inviliken.

hot er gezogt tsu di shluchim fun Ben-Hadad: zogt tsu main Har dem melech: alts um vos du host geshikt tsu dain knecht tsuersht vel ich ton, ober di dozike zach ken ich nisht ton. zainen gegangen di shluchim, un hoben im gebracht an entfer.

10 hot Ben-Hadad geshikt tsu im, un gezogt: zolen di G‑ter mir ton azoi un noch mer, oib der shtoib fun Shomron vet kleken far a hoifen dem gantsen folk vos hinter mir!

11 hot geentfert der melech fun Yisroel un hot gezogt: zogt [im]: zol der vos gurt zich ersht on, zich nisht rimen vi der vos bindt zich shoin op.

12 un es iz geven, vi [Ben-Hadad] hot gehert dem doziken entfer, beis er hot getrunken, er un di Molechim, in di baidlech, azoi hot er gezogt tsu zaine knecht: shtelt ois! un zei hoben oisgeshtelt ankegen der shtot.

13 ersht einer a novi hot genent tsu Achav dem melech fun Yisroel, un hot gezogt: azoi hot Hashem gezogt: zest dem gantsen doziken groisen hamon? ot gib ich im haint in dain hant, un vest visen az ich bin Hashem. 14 hot Achav gezogt: durch vemen? hot er gezogt: azoi hot Hashem gezogt: durch di yungen fun di landfirshten. hot er gefregt: ver zol onknipּn di milchome? hot er gezogt: du.

15 hot er ibergetseilt di yungen fun di landfirshten, un zei zainen geven tsvei hundert un tsvei un draisik. un noch zei hot er ibergetseilt dos gantse folk, ale kinder fun Yisroel – ziben toizent.

16 zainen zei aroisgegangen in miten tog, beis Ben-Hadad hot zich shiker getrunken in di baidlech er un di Molechim – di tsvei un draisik Molechim vos hoben im geholfen. 17 un di yungen fun di landfirshten zainen aroisgegangen tsuersht; ober Ben-Hadad hot geshikt, un me hot im ongezogt, azoi tsu zogen: mentshen zainen aroisgegangen fun Shomron. 18 hot er gezogt: sai zei zainen far shalom aroisgegangen, chapt zei lebedikerheit, un sai zei zainen far milchome aroisgegangen, lebedikerheit chapt zei.

19 un di zainen aroisgegangen fun shtot – di yungen fun di landfirshten, un der cheil vos hinter zei. 20 un zei hoben geshlogen itlecher zain man, un di Aramim zainen antlofen, un Yisroel hot zei nochgeiogt. un Ben-Hadad der melech fun Aram iz antrunen gevoren oif a ferd mit raiter.

21 un der melech fun Yisroel iz aroisgegangen, un hot geshlogen di ferd un di raitvegen, un geshlogen tsvishen Aram a groisen shlak.

22 un der novi hot genent tsu dem melech fun Yisroel un hot tsu im gezogt: gei farshtark zich, un merk un ze vos du zolst ton, vorem tsum umker fun yor kumt der melech fun Aram aroifblikendik oif dir.

23 un di knecht fun dem melech fun Aram hoben tsu im gezogt: a G‑t fun berg iz zeyer Hashem, derum zainen zei geven shtarker fun undz; lomir ober milchome halten mit zei oif a glaichen pּlats, oib mir velen nisht zain shtarker fun zei! 24 un di dozike zach tu; tu op di Molechim itlechen fun zain ort un mach onfirer anshtot zei. 25 un du zolst dir tsunoiftseilen a cheil azoi vi der cheil vos iz bai dir gefalen, un ferd azoi vi di ferd, un raitvegen azoi vi di raitvegen; un lomir milchome halten mit zei oif a glaichen pּlats, oib mir velen nisht zain shtarker fun zei! hot er tsugehert tsu zeyer kol, un hot azoi geton.

26 un es iz geven tsum umker fun yor, hot Ben-Hadad ibergetseilt di Aramim, un er iz aroifgegangen kein Aphek oif milchome mit Yisroel.

27 un di kinder fun Yisroel zainen ibergetseilt gevoren, un farzorgt gevoren mit shpּaiz, un zainen aroisgegangen akegen zei. un di kinder fun Yisroel hoben gelagert akegen zei, azoi vi tsvei kleine stades tsigen. un di Aramim hoben ongefilt dos land.

28 hot der man fun G‑t genent, un hot geredt tsu dem melech fun Yisroel un gezogt: azoi hot Hashem gezogt: vail di Aramim hoben gezogt: a G‑t fun berg iz Hashem, un nisht a G‑t fun tolen iz er, derum vel ich geben dem gantsen doziken groisen hamon in dain hant, un ir vet visen az ich bin Hashem.

29 un zei hoben gelagert eine akegen di andere ziben teg. un es iz geven oifen zibeten tog, hot genent di milchome, un di kinder fun Yisroel hoben geshlogen fun Aram hundert toizent fusgeyer in ein tog. 30 un di iberike zainen antlofen kein Aphek, in shtot; iz di moier ingefalen oif ziben un tsvantsik toizent man vos zainen ibergebliben. un Ben-Hadad iz antlofen un iz arain in shtot, in a kamer hinter a kamer.

31 hoben zaine knecht tsu im gezogt: ze nor, mir hoben gehert az di Molechim fun dem hoiz fun Yisroel zainen genodike Molechim; lomir, ich bet dich, onton zakkleider oif undzere lenden, un shtrik oif undzer kop, un lomir aroisgein tsu dem melech fun Yisroel, efsher vet er dich lozen leben.

32 hoben zei ongegurt zakkleider oif zeyere lenden, un shtrik oif zeyere kef, un zei zainen gekumen tsu dem melech fun Yisroel, un hoben gezogt: dain knecht Ben-Hadad hot gezogt: lomich leben, ich bet dich. hot er gezogt: lebt er noch? er iz main bruder.

33 un di mentshen hoben es genumen far a tseichen, un zei hoben zich geailt un bavornt oib er meint es, un hoben gezogt: dain bruder Ben-Hadad. hot er gezogt: geit brengt im. iz aroisgekumen tsu im Ben-Hadad, un er hot im aroifgenumen oifen raitvogen. 34 un [Ben-Hadad] hot tsu im gezogt: di shtet vos main foter hot tsugenumen fun dain foter vel ich umkeren, un gasen zolstu dir machen in Damascus, azoi vi main foter hot gemacht in Shomron. [hot Achav gezogt:] un ich vel dich aveklozen mit dem doziken bris. un er hot im geshlosenu a bris, un hot im avekgelozt.

35 un einer a man fun di yunge neviim hot gezogt tsu zain chever durch dem vort fun Hashem: shlog mich, ich bet dich, un der man hot im nisht gevolt shlogen. 36 hot er gezogt: vail du host nisht tsugehert tsu dem kol fun Hashem, ot geistu avek fun mir, un dich vet dershlogen a laib. un vi er iz avekgegangen fun im, azoi hot im ongetrofen a laib, un hot im dershlogen.

37 hot er ongetrofen an ander man, un hot gezogt: shlog mich, ich bet dich. un der man hot im geshlogen, shlogendik biz vunden. 38 un der novi iz gegangen un hot gehart oifen melech baim veg; un er hot zich farshtelt miten kopּband iber zaine oigen. 39 un es iz geven, vi der melech iz farbaigegangen, azoi hot er geshrien tsum melech un hot gezogt: dain knecht iz aroisgegangen in der milchome, ersht a man hot zich opgekert, un hot gebracht tsu mir a man, un hot gezogt: ot dem doziken man, oib geminert vet er geminert veren; vet dain nefesh zain anshtotv zain nefesh; oder a tsentner zilber vestu batsolen: 40 un vi dain knecht iz geven farton do un dorten, azoi iz er nisht gevoren. hot der melech fun Yisroel tsu im gezogt. azoi zol zain dain mishpot; du alein host gepaּsket.

41 hot er oif gich opgeton dem kopּband fun zaine oigen, un der melech fun Yisroel hot im derkent, az er iz fun di neviim.

42 un er hot tsu im gezogt: azoi hot Hashem gezogt: vail du host aroisgelozt fun der hant dem man fun main Chorem, zol dain nefesh zain anshtotw zain nefesh, un dain folk anshtot zain folk.

43 un der melech fun Yisroel iz avek tsu zain hoiz tsetrogen un farbeizert, un er iz gekumen kein Shomron.

כא

un es iz geven noch di dozike gesheenishen: Navot der Yizreel hot gehat a vaingorten vos iz geven in Yizreel leben dem palats fun Achav dem melech fun Shomron. hot Achav gezogt tsu Navoten, azoi tsu zogen: gib mir dain vaingorten, kedei er zol mir zain far a gorten fun grins, vail er iz nont leben main hoiz, un ich vel dir geben anshtotx im a vaingorten a beseren fun im. oder oib in daine oigen iz beser, vel ich dir geben gelt in mekch fun dem. hot Navot gezogt tsu Achaven: bahit mich Hashem, ich zol dir opgeben di nachle fun maine elteren.

iz Achav gekumen in zain hoiz tsetrogen un farbeizert iber dem vort vos Navot der Yizreel hot tsu im geredt, az er hot gezogt: ich vel dir nisht opgeben di nachle fun maine elteren. un er hot zich geleigt oif zain bet, un hot umgedreit zain ponem, un nisht gegesen kein shpּaiz.

iz tsugekumen tsu im zain vaib Izevel, un hot tsu im gezogt: vos iz dos dain gemit tsetrogen, un du est nisht kein shpּaiz? hot er tsu ir gezogt: vail ich hob geredt tsu Navot dem Yizreel, un ich hob tsu im gezogt: gib mir dain vaingorten far gelt, oder oib du vilst, vel ich dir geben an ander vaingorten anshtoty im; un er hot gezogt: ich vel dir nisht opgeben main vaingorten.

hot zain vaib Izevel tsu im gezogt: first du atsund di meluche iber Yisroel? shtei oif, es shpּaiz, az zol dain harts zain freilech. ich vel dir geben dem vaingorten fun Navot dem Yizreel.

un zi hot geshriben briv in Achavs nomen, un farziglet mit zain zigl, un hot geshikt di briv tsu di eltste un tsu di adllait vos in zain shtot, vos hoben gevoint mit Navoten. un zi hot geshriben in di briv, azoi tsu zogen: ruft ois a toּenit, un zetst avek Navoten oiben on fun folk. 10 un zetst avek tsvei mentshen, nidertrechtike yungen, akegen im, zei zolen eides zogen oif im, azoi tsu zogen: host gelestert Elokim un dem melech. un firt im arois, un farshteint im, un er zol shtarben.

11 hoben di mentshen fun zain shtot, un di eltste un di adllait vos hoben gevoint in zain shtot, geton azoi vi Izevel hot tsu zei geshikt, azoi vi es iz geven geshriben in di briv vos zi hot tsu zei geshikt. 12 zei hoben oisgerufen a toּenit, un hoben avekgezetst Navoten oiben on fun folk. 13 un di tsvei mentshen, nidertrechtike yungen, zainen gekumen un hoben zich gezetst akegen im; un di nidertrechtike yungen hoben eides gezogt oif im, oif Navoten, faran folk, azoi tsu zogen: Navot hot gelestert Elokim un dem melech. un me hot im aroisgefirt oisen shtot, un im farvorfen mit shteiner, un er iz geshtorben. 14 un zei hoben geshikt tsu Izevelen, azoi tsu zogen: Navot iz farshteint gevoren, un er iz toit.

15 un es iz geven, vi Izevel hot gehert az Navot iz farshteint gevoren, un er iz toit, azoi hot Izevel gezogt tsu Achaven: shtei oif: yarshe dem vaingorten fun Navot dem Yizreel, vos er hot dir nisht gevolt geben far gelt. vorem Navot lebt nisht, naiert er iz toit.

16 un es iz geven, vi Achav hot gehert az Navot iz toit, azoi iz Achav oifgeshtanen aropּtsunideren tsu dem vaingorten fun Navot dem Yizreel, kedei im tsu yarshen.

17 iz dos vort fun Hashem geven tsu Eliyahu dem Tishbi, azoi tsu zogen: 18 shtei oif, nider arop antkegen Achav dem melech fun Yisroel vos in Shomron; on iz er in dem vaingorten fun Navoten, vos er hot ahin aropּgenidert, kedei im tsu yershen. 19 un zolst reden tsu im, azoi tsu zogen: azoi hot Hashem gezogt: host geharget, un vilst oich yarshen? un zolst reden tsu im, azoi tsu zogen: azoi hot Hashem gezogt: oif dem ort vu di hint hoben gelekt dos blut fun Navoten, velen di hint leken oich dain blut.

20 hot Achav gezogt tsu Eliyahuen: host mich ongekrigen, soine meiner? hot er gezogt: ich hob dich ongekrigen; vail du host zich ongegeben tsu ton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem. 21 ze, ich breng oif dir an umglik, un ich vel dich oisramen, un vel farshnaidenz fun Achaven yetveder manspּarshoin, un kind un keit, tsvishen Yisroel. 22 un ich vel machen dain hoiz azoi vi dos hoiz fun Yarovam dem zun fun Nevaten, un azoi vi dos hoiz fun Baasha dem zun fun Achiyahen, far der dertsernung vos du host dertsernt, un gemacht zindiken Yisroel. 23 un oich oif Izevelen hot Hashem geredt, azoi tsu zogen: di hint velen esen Izevelen in dem festunggroben fun Yizreel. 24 dem vos shtarbt fun Achaven in shtot, velen di hint oifesen, un dem vos shtarbt in feld, velen di foiglen fun himel oifesen.

25 far vor, es iz nisht geven aza vi Achav vos hot zich opgegeben tsu ton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, vail im hot ongeredt zain vaib Izevel. 26 un er hot zich bagangen zeyer umverdik tsu gein noch di opgeter, azoi vi alts vos di Omarim hoben geton, vemen Hashem hot fartriben fun far di kinder fun Yisroel.

27 un es iz geven, vi Achav hot gehert di dozike verter, azoi hot er tserisen zaine kleider, un ongeton zakkleid oif zain laib, un hot gefast; un er iz gelegen in zakkleid, un iz arumgegangen shtilerheit.

28 iz dos vort fun Hashem geven tsu Eliyahu dem Tishbi, azoi tsu zogen: 29 hostu gezen vi Achav iz gevoren untertenik far mir? vail er iz gevoren untertenik far mir, vel ich nisht brengen dos beiz in zaine teg; in di teg fun zain zun vel ich brengen dos beiz oif zain hoiz.

כב

un zei zainen gezesen drai yor on a milchome tsvishen Aram un tsvishen Yisroel. ober es iz geven oifen driten yor, hot Yehoshaphat der melech fun Yehudah aropּgenidert tsu dem melech fun Yisroel. un der melech fun Yisroel hot gezogt tsu zaine knecht: veist ir, az tsu undz gehert Ramot-gilad-Gilad? un mir shvaigen, un nemen zi nisht avek fun der hant fun dem melech fun Aram.

un er hot gezogt tsu Yehoshaphaten: vilstu gein mit mir in milchome oif Ramot-gilad-Gilad? hot Yehoshaphat gezogt tsu dem melech fun Yisroel: azoi vi du, azoi ich, azoi vi dain folk, azoi main folk, azoi vi daine ferd azoi maine ferd.

un Yehoshaphat hot gezogt tsu dem melech fun Yisroel: freg haint, ich bet dich, dos vort fun Hashem.

hot der melech fun Yisroel ingezamlt di neviim, arum fir hundert man, un er hot tsu zei gezogt: zol ich gein kegen Ramot-gilad-Gilad oif milchome, oder zol ich opּshtein? hoben zei gezogt: gei aroifblikendik, un Adonoi vet zi geben in der hant fun melech.

hot Yehoshaphat gezogt: iz do nishto noch a novi fun Hashem, az mir zolen fregen bai im? hot der melech fun Yisroel gezogt tsu Yehoshaphaten: faran noch ein man oif tsu fregen bai Hashem durch im, ober ich hob im faint, vail er zogt nisht neviut oif mir guts, nor bloiz shlechts – Michayah der zun fun Yimlachen. hot Yehoshaphat gezogt: zol der melech azoi nisht reden.

hot der melech fun Yisroel gerufen a hoifdiner, un hot gezogt: breng oif gich Michayah dem zun fun Yimlachen.

10 un der melech fun Yisroel un Yehoshaphat der melech fun Yehudah zainen gezesen itlecher oif zain tron ongekleidt in bigdei-[mlkut] in a shaier bai dem toieraingang fun Shomron, un ale neviim hoben neviut gezogt far zei. 11 un Tzidkiyah der zun fun Kenaanahen hot zich gemacht izerne herner, un er hot gezogt: azoi hot Hashem gezogt: mit di dozike vestu shtoisen Aram biz zei tsu farlenden.

12 un ale neviim hoben neviut gezogt des glaichen, azoi tsu zogen: gei aroifblikendik kein Ramot-gilad-Gilad, un baglik, un Hashem vet zi geben in der hant fun melech.

13 un der sholiich vos iz gegangen rufen Michayahen, hot geredt tsu im, azoi tsu zogen: ze nor, di verter fun di neviim zainen vi ein moil guts tsum melech; zol, ich bet dich, dain vort zain azoi vi dos vort fun einem fun zei, un zolst reden guts. 14 hot Michayah gezogt: azoi vi es lebt Hashem, az dos vos Hashem vet zogen tsu mir, dos vel ich reden!

15 iz er gekumen tsum melech, un der melech hot tsu im gezogt: Michayah, zolen mir gein tsu Ramot-gilad-Gilad oif milchome, oder zolen mir opּshtein? hot er tsu im gezogt: gei aroifblikendik, un baglik, un Hashem vet zi geben in der hant fun melech. 16 hot der melech tsu im gezogt: biz vifel mol zol ich dich bashveren, az du zolst nisht reden tsu mir nor emes in nomen fun Hashem? 17 hot er gezogt: ich hob gezen gants Yisroel tseshpreit oif di berg, azoi vi shof vos hoben nisht kein pastuch, un Hashem hot gezogt: on a Har zainen di dozike; zolen zei zich umkeren itlecher tsu zain hoiz besholem. 18 hot der melech fun Yisroel gezogt tsu Yehoshaphaten: hob ich dir nisht gezogt, er vet nisht neviut zogen oif mir guts, nor bloiz shlechts?

19 hot er gezogt: derum her dos vort fun Hashem: ich hob gezen vi Hashem zitst oif zain tron,a un der gantser cheil fun himel shteit leben im fun zain rechter zeit un fun zain linker.

20 un Hashem hot gezogt: ver vet onreden Achaven, er zol aroifgein un falen in Ramot-gilad-Gilad? hot der gezogt azoi, un der zogt azoi. 21 iz aroisgegangen der Gaist, un hot zich geshtelt far Hashem, un hot gezogt: ich vel im onreden. hot Hashem tsu im gezogt: mit vos? 22 hot er gezogt: ich vel aroisgein un veren a Gaist fun ligen in moil fun ale zaine neviim. hot er gezogt: vest onreden, un vest oich oisfiren; gei arois un tu azoi. 23 un atsund, ze, Hashem hot araingegeben a Gaist fun ligen in moil fun ale di dozike neviim daine, ober Hashem hot ongezogt oif dir shlechts.

24 hot gezogt Tzidkiyah der zun fun Kenaanahen, un hot geshlogen Michayahen oifen bak, un er hot gezogt: oif vaser [veg] iz der Gaist fun Hashem avekgegangen fun mir, kedei tsu reden mit dir?

25 hot Michayah gezogt: ot vestu zen in yenem tog, ven du vest araingein in a kamer hinter a kamer zich tsu bahalten.

26 hot der melech fun Yisroel gezogt: nem Michayahen, un ker im um tsu Amon dem Har fun der shtot, un tsu Yoash dem melech's zun.

27 un zolst zogen: azoi hot gezogt der melech: tut arain dem doziken in gefenkenish, un shpּaizt im mit karg broit un karg vaser, biz ich kum besholem. 28 hot Michayah gezogt: oib umkeren vestu zich umkeren besholem, hot Hashem nisht geredt durch mir. un er hot gezogt: hert dos tsu, ir felker ale.

29 un der melech fun Yisroel un Yehoshaphat der melech fun Yehudah zainen aroifgegangen kein Ramot-gilad-Gilad. 30 un der melech fun Yisroel hot gezogt tsu Yehoshaphaten: ich vel zich farshtelen un vel araingein in der milchome, un du trog daine kleider. un der melech fun Yisroel hot zich farshtelt, un iz araingegangen in der milchome.

31 un der melech fun Aram hot bafoilen di tsvei un draisik hoiptlait fun zaine raitvegen, azoi tsu zogen: ir zolt nisht milchome halten mit klein oder grois, nor bloiz miten melech fun Yisroel alein. 32 un es iz geven, vi di hoiptlait fun di raitvegen hoben gezen Yehoshaphaten, azoi hoben zei gezogt: dos iz gevis der melech fun Yisroel. un zei hoben zich a ker geton tsu im milchome tsu halten. hot Yehoshaphat a geshrei geton; 33 iz, vi di hoiptlait fun di raitvegen hoben gezen az dos iz nisht der melech fun Yisroel, azoi hoben zei zich opgekert fun hinter im.

34 un a man hot ongetsoigen dem boigen glat in der velt, un hot getrofen dem melech fun Yisroel tsvishen unterpּantser un tsvishen brustshild. hot er gezogt tsu zain traiber: farker dain hant, un fir mich arois fun der machne, vorem ich bin farvundt.

35 un di milchome iz geshtigen in yenem tog; un der melech iz oifgehalten gevoren shteyendik in raitvogen antkegen Aram; un in ovent iz er geshtorben. un dos blut fun der vund iz aropּgerunen oifen dek fun raitvogen.

36 iz arois a geshrei durch der machne arum zun-untergang: itlecher tsu zain shtot, un itlecher tsu zain land!

37 azoi iz geshtorben der melech; un er iz gebracht gevoren kein Shomron. un me hot bagroben dem melech in Shomron.

38 un az me hot opּgeshvenkt dem raitvogen baim taich fun Shomron, hoben di hint gelekt zain blut, un di zoinus hoben zich drinen gevashen, azoi vi dos vort fun Hashem vos er hot geredt.

39 un di iberike zachen vegen Achaven, un alts vos er hot geton, un dos hoiz fun elfnbein vos er hot geboit, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yisroel.

40 un Achav hot zich geleigt mit zaine elteren, un zain zun Achazyahu iz gevoren melech oif zain ort.b

41 un Yehoshaphat der zun fun Asaen iz gevoren melech iber Yehudah in firten yor fun Achav dem melech fun Yisroel. 42 finf un draisik yor iz Yehoshaphat alt geven az er iz gevoren melech, un finf un tsvantsik yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven Azuvah di tochter fun Shilchien.

43 un er iz gegangen in al dem veg fun zain foter Asaen – er hot zich nisht opgekert derfun – tsu ton vos iz rechtfartik in di oigen fun Hashem. 44(43b)  nor di Bamot zainen nisht opgeton gevoren; dos folk hot noch alts geshlacht un gereichert oif di Bamot.

45(44)  un Yehoshaphat iz geven in shalom mit dem melech fun Yisroel.

46(45)  un di iberike zachen vegen Yehoshaphat, un zain gevurhshaft vos er hot oifgeton, un vi er hot milchome gehalten, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yehudah.

47(46)  un dem resht fun di shandmener, vos iz gebliben in di teg fun zain foter Asaen, hot er oisgeramt fun land.

48(47)  un kein melech iz nisht geven in Edom; a geshtelter iz geven melech.

49(48)  Yehoshaphat hot gemacht Tarshish-shifen tsu gein kein Ophir noch gold, ober er iz nisht gegangen, vorem di shifen zainen tsebrachen gevoren bai Etzyon-Gever. 50(49)  dentsmol hot Achazyahu der zun fun Achaven gezogt tsu Yehoshaphaten: zolen maine knecht gein mit daine knecht in di shifen; ober Yehoshaphat hot nisht gevolt.

51(50)  un Yehoshaphat hot zich geleigt mit zaine elteren, un er iz bagroben gevoren leben zaine elteren, in zain foter Dovids shtot; un zain zun Yehoram iz gevoren melech oif zain ort.c

52(51)  Achazyahu der zun fun Achaven iz gevoren melech iber Yisroel in Shomron in zibetsnten yor fun Yehoshaphat dem melech fun Yehudah, un er hot gekinigt iber Yisroel tsvei yor. 53(52)  un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, un iz gegangen in dem veg fun zain foter, un in dem veg fun zain muter, un in dem veg fun Yarovam dem zun fun Nevaten, vos hot gemacht zindiken Yisroel. 54(53)  un er hot gedint Baal, un hot zich gebukt tsu im, un hot dertsernt Hashem Elochei Yisroel, azoi vi alts vos zain foter hot geton.

2KI - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023

Molechim b

Molechim b

Molechim b

Molechim b

א

un Moav hot vidershpenikt on Yisroel noch Achavs toit.

un Achazyah iz aroisgefalen durch der grate fun zain oibershtub vos in Shomron, un iz krank gevoren. un er hot geshikt shluchim, un hot zei ongezogt: geit fregt bai Baal-zvuv dem G‑t fun Ekron, oib ich vel genezen veren fun der doziker krankshaft.

un a malech fun Hashem hot geredt tsu Eliyahu dem Tishbi: shtei oif, gei aroifblikendik antkegen di shluchim fun dem melech fun Shomron, un red tsu zei: tsi vail in Yisroel iz kein G‑t nishto, geit ir fregen bai Baal-zvuv dem G‑t fun Ekron? drumech hot Hashem azoi gezogt: dos bet vos du bist aroifblikendik ahin, derfun vestu nisht aropnideren, naiert shtarben vestu shtarben. iz Eliyahu gegangen.

un di shluchim hoben zich umgekert tsu im, un er hot tsu zei gezogt: vos epes hot ir zich umgekert? hoben zei tsu im gezogt: a man iz aroifgekumen undz antkegen, un er hot tsu undz gezogt: geit kert ich um tsu dem melech vos hot ich geshikt, un ir zolt reden tsu im: azoi hot Hashem gezogt: tsi vail in Yisroel iz kein G‑t nishto, shikstu fregen bai Baal-zvuv dem G‑t fun Ekron? derum, dos bet vos du bist aroifblikendik ahin, derfun vestu nisht aropnideren, naiert shtarben vestu shtarben.

hot er tsu zei geredt: vos iz dos oiszen fun dem man vos iz ich aroifgekumen antkegen; un hot tsu ich geredt di dozike reid? hoben zei tsu im gezogt: a horiker man mit a felenem gartel ongegurt oif zaine lenden. hot er gezogt dos iz Eliyahu der Tishbi.

un er hot tsu im geshikt a hoiptman fun fuftsik mit zaine fuftsik. iz er aroifgegangen tsu im, ersht er zitst oifen shpּits barg. hot er tsu im geredt: man fun G‑t, der melech hot gezogt: nider arop. 10 hot Eliyahu geentfert tsu dem hoiptman fun di fuftsik: iz, oib ich bin a man fun G‑t, zol aropnideren a faier fun himel, un fartseren dich un daine fuftsik. hot aropּgenidert a faier fun himel, un hot fartsert im un zaine fuftsik.

11 hot er vider geshikt tsu im an ander hoiptman fun fuftsik mit zaine fuftsik. un er hot zich opּgerufen un geredt tsu im: man fun G‑t, azoi hot der melech gezogt: eil zich nider arop. 12 hot Eliyahu geentfert un hot tsu zei geredt: oib ich bin a man fun G‑t, zol aropnideren a faier fun himel, un fartseren dich un daine fuftsik. hot aropּgenidert a faier fun himel, un hot fartsert im un zaine fuftsik.

13 hot er vider geshikt tsu im a hoiptman fun drite fuftsik mit zaine fuftsik, un der driter hoiptman fun fuftsik iz aroifgegangen, un er iz gekumen un hot zich gebukt oif zaine kni far Eliyahuen, un er hot zich bai im gebeten, un hot tsu im geredt: man fun G‑t, zol, ich bet dich, main nefesh, un di nefoshes fun di dozike fuftsik knecht daine, zain verdik in daine oigen. 14 ze, a faier hot aropּgenidert fun himel, un hot fartsert di tsvei frierdike hoiptlait fun fuftsik mit zeyere fuftsiken; un atsund, zol main nefesh zain verdik in daine oigen.

15 hot a malech fun Hashem geredt tsu Eliyahuen: nider arop mit im; zolst nisht moire hoben far im. iz er oifgeshtanen un hot aropּgenidert mit im tsum melech.

16 un er hot tsu im geredt: azoi hot Hashem gezogt: azoi vi du host geshikt shluchim tsu fregen bai Baal-zvuv dem G‑t fun Ekron, iz dos vail in Yisroel iz kein G‑t nishto tsu fregen zain vort? derum, dos bet vos du bist aroifblikendik ahin, derfun vestu nisht aropnideren, naiert shtarben vestu shtarben.

17 un er iz geshtorben azoi vi dos vort fun Hashem vos Eliyahu hot geredt. un Yehoram iz gevoren melech oif zain ortd in tsveiten yor fun Yehoram dem zun fun Yehoshaphaten, dem melech fun Yehudah; vail er hot kein zun nisht gehat.

18 un di iberike zachen fun Achazyahuen vos er hot geton, zei zainen shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yisroel.

ב

un es iz geven, ven Hashem hot gezolt aroifnemen Eliyahuen in a shturemvint oifen himel, zainen Elishah un Eliyahu gegangen fun Gilgal. hot Eliyahu gezogt tsu Elishahen: blaib do, ich bet dich, vorem Hashem hot mich geshikt biz beit-El. hot Elishah gezogt: azoi vi Hashem lebt, un azoi vi dain zel lebt, oib ich vel dich farlozen! un zei hoben aropּgenidert kein beit-El.

zainen aroisgegangen di yunge neviim vos in beit-El tsu Elishahen, un hoben tsu im gezogt: veistu az haint nemt Hashem avek dain Har fun dain kop? hot er gezogt: yo, ich veis; shvaigt.

hot Eliyahu tsu im gezogt: Elishah, blaib do, ich bet dich, vorem Hashem hot mich geshikt kein Yericho. hot er gezogt: azoi vi Hashem lebt, un azoi vi dain zel lebt, oib ich vel dich farlozen. un zei zainen gekumen kein Yericho.

hoben genent di yunge neviim vos in Yericho tsu Elishahen, un hoben tsu im gezogt: veistu az haint nemt Hashem avek dain Har fun dain kop? hot er gezogt: yo, ich veis; shvaigt.

hot Eliyahu tsu im gezogt: blaib do, ich bet dich, vorem Hashem hot mich geshikt bizen Yarden. hot er gezogt: azoi vi Hashem lebt, un azoi vi dain zel lebt, oib ich vel dich farlozen! un zei zainen beide gegangen.

zainen fuftsik man fun di yunge neviim gegangen, un hoben zich geshtelt akegen iber fun der veiten; un zei beide zainen geshtanen baim Yarden. hot Eliyahu genumen zain mantl, un tsunoifgeviklt, un geshlogen dos vaser, un es hot zich tseteilt ahin un aher, un zei zainen beide aribergegangen in trikenish. un es iz geven, vi zei zainen aribergegangen, azoi hot Eliyahu gezogt tsu Elishahen: bet vos ich zol dir ton, eider ich vel avekgenumen veren fun dir. hot Elishah gezogt: zol, ich bet dich, a tsveyediker teil fun dain Gaist zain oif mir.

10 hot er gezogt: host a shvere zach gebeten. oib du vest mich zen ven ich ver avekgenumen fun dir, vet dir azoi geshen, oib ober nisht, vet es nisht geshen.

11 un es iz geven, vi zei geyen azoi, geyen un reden, ersht a faierdiker raitvogen mit faierdike ferd, un zei hoben funandergesheidt tsvishen zei beiden, un Eliyahu iz aroifblikendik mit a shturemvint in himele. 12 un vi Elishah hot es gezenf, azoi hot er geshrien: foter meiner, foter meiner, raitvegen un raiter fun Yisroel! un er hot im mer nisht gezen. hot er ongenumen zaine kleider, un hot zei tserisen oif tsvei shtiker. 13 un er hot oifgehoiben Eliyahus mantl vos iz aropgefalen fun im, un hot zich umgekert un zich geshtelt baim breg Yarden. 14 un er hot genumen Eliyahus mantl vos iz aropgefalen fun im, un hot geshlogen dos vaser, un hot gezogt: vu iz Hashem Elochei Eliyahuen? un az er oich hot geshlogen dos vaser, hot dos vaser zich tseteilt ahin un aher, un Elishah iz aribergegangen.

15 un di yunge neviim vos fun Yericho hoben im gezen fun a kegen iber, un zei hoben gezogt: der Gaist fun Eliyahuen rut oif Elishahen. un zei zainen im gekumen antkegen, un hoben zich gebukt far im tsu der erd. 16 un zei hoben tsu im gezogt: ot, ich bet dich, zainen tsvishen daine knecht fuftsik man, heldishe yungen; zolen zei gein, ich bet dich, un zuchen dain Har; tomer hot im der Gaist fun Hashem fartrogen un im farvorfen oif einem fun di berg, oder in einem fun di tolen. hot er gezogt: ir zolt nisht shiken. 17 zainen zei tsugeshtanen tsu im biz er hot zich geshemt, un er hot gezogt: shikt. un zei hoben geshikt fuftsik man, un zei hoben gezucht drai teg, un hoben im nisht gefunen. 18 hoben zei zich umgekert tsu im, vi er iz gezesen in Yericho; un er hot tsu zei gezogt: hob ich ich nisht gezogt: ir zolt nisht gein?

19 un di mentshen fun der shtot hoben gezogt tsu Elishahen: ze nor, der ort fun der shtot iz a guter, azoi vi main Har zet, ober dos vaser iz shlecht, un dos land farvorft. 20 hot er gezogt: brengt mir a naie shisel, un tut arain ahin zalts. hoben zei es im gebracht. 21 un er iz aroisgegangen tsu dem aroisgang funem vaser, un hot ahin araingevorfen zalts, un gezogt: azoi hot Hashem gezogt: ich hob geheiltg dos dozike vaser; mer zol fun dorten nisht zain kein toit un kein farvarferin. 22 un dos vaser iz geheilth gevoren biz oif haintiken tog, azoi vi dos vort vos Elishah hot geredt.

23 un er iz aroifgegangen fun dorten kein beit-El. un vi er geit aroifblikendik miten veg, azoi zainen aroisgegangen fun shtot kleine yinglech, un hoben geshpּet fun im, un hoben tsu im gezogt: gei aroifblikendik, pּlichkopּ! gei aroifblikendik, pּlichkopּ! 24 hot er zich umgekert hinter zich, un hot zei derzen, un er hot zei geshlogen in nomen fun Hashem. zainen aroisgekumen tsvei berintes fun vald, un hoben tserisen fun zei tsvei un fertsik kinder. 25 un er iz avekgegangen fun dorten tsum barg Carmel, un fun dorten hot er zich umgekert kein Shomron.

ג

un Yehoram der zun fun Achaven iz gevoren melech iber Yisroel in Shomron in achtsnten yor fun Yehoshaphat dem melech fun Yehudah; un er hot gekinigt tsvelf yor.

un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, nor nisht azoi vi zain foter un vi zain muter; vorem er hot opgeton dem zailshtein fun Baal vos zain foter hot gemacht. ober er iz geven baheft on di zind fun Yarovam dem zun fun Nevaten, vos er hot gemacht zindiken Yisroel; er hot zich nisht opgekert derfun.

un Mesha der melech fun Moav hot gehalten shof, un er flegt tsolen dem melech fun Yisroel di vol fun hundert toizent lemer un hundert toizent viders. un es iz geven, vi Achav iz geshtorben, azoi hot der melech fun Moav vidershpenikt on dem melech fun Yisroel. iz der melech Yehoram aroisgegangen in yenem tog fun Shomron, un hot ibergetseilt gants Yisroel. un er iz gegangen un hot geshikt tsu Yehoshaphat dem melech fun Yehudah, azoi tsu zogen: der melech fun Moav hot vidershpenikt on mir; vestu gein mit mir akegen Moav oif milchome? hot er gezogt: ich vel aroifgein; azoi vi du azoi ich; azoi vi dain folk azoi main folk; azoi vi daine ferd azoi maine ferd. hot er gefregt: mit vaser veg zolen mir aroifgein? hot er gezogt: miten veg fun dem midbar fun Edom.

iz gegangen der melech fun Yisroel, un der melech fun Yehudah, un der melech fun Edom, un zei hoben zich arumgedreit ziben teg vegs, un es iz nisht geven kein vaser faran cheil, un far di beheimes vos hinter zei. 10 hot der melech fun Yisroel gezogt: vei! vorem Hashem hot tsunoifgerufen di dozike drai Molechim, zei tsu geben in der hant fun Moav. 11 hot Yehoshaphat gezogt: iz do nishto a novi fun Hashem, az mir zolen fregen durch im bai Hashem? hot zich opּgerufen einer fun di knecht fun dem melech fun Yisroel, un hot gezogt: do iz do Elishah der zun fun Shiphtan, vos hot gegosen vaser oif di hent fun Eliyahuen. 12 hot Yehoshaphat gezogt: bai im iz do dos vort fun Hashem. un der melech fun Yisroel un Yehoshaphat un der melech fun Edom hoben aropּgenidert tsu im. 13 hot Elishah gezogt tsu dem melech fun Yisroel: vos ker ich zich on mit dir? gei tsu di neviim fun dain foter, un tsu di neviim fun dain muter. hot der melech fun Yisroel tsu im gezogt: nite! vorem Hashem hot tsunoifgerufen di dozike drai Molechim, zei tsu geben in der hant fun Moav. 14 hot Elishah gezogt: azoi vi es lebt Hashem tesboֿot vos ich shtei far im, az ven ich shoin nisht dem ponem fun Yehoshaphat dem melech fun Yehudah, oib ich volt gekukt oif dir, un oib ich volt dich ongezen! 15 un atsund, brengt mir a shpּiler. un es iz geven, vi der shpּiler hot geshpilt, azoi iz oif im geven di hant fun Hashem. 16 un er hot gezogt: azoi hot Hashem gezogt: macht dem doziken tal griber oif griber. 17 vorem azoi hot Hashem gezogt: ir vet nisht zen kein vint, un nisht zen kein regen, un der doziker tal vet ongefilt veren mit vaser, un ir vet trinken, ir un eyere fich un eyere beheimes. 18 un dos iz noch vintsik in di oigen fun Hashem; er vet ich geben Moav in ier hant. 19 un ir vet shlogen yetveder bafestikte shtot, un yetveder oisderveilte shtot; un yetveder guten boim vet ir invarfen, un yetveder kval vaser vet ir farshtopen, un yetveder gut shtik feld vet ir fardorben mit shteiner.

20 un es iz geven in der peire, ven me brengt oif dem korben, ersht vaser kumt arois fun dem veg fun Edom, un dos land iz ful gevoren miten vaser.

21 un gants Moav hoben gehert az di Molechim zainen aroifgekumen milchome tsu halten oif zei, un zei hoben zich ingezamlt, fun itlechen vos gurt on an ongurt un hecher; un zei hoben zich geshtelt baim gemark. 22 un vi zei hoben zich gefedert in der peire, azoi hot di zun geshaint oifen vaser, un di Moavim hoben gezen fun veiten dos vaser roit azoi vi blut. 23 hoben zei gezogt: blut iz dos; tsekrigen hoben zich tsekrigt di Molechim, un zei hoben geshlogen einer dem anderen. un atsund, tsum roib, Moav!

24 un zei zainen gekumen in lager fun Yisroel, un di Yisroel zainen oifgeshtanen un hoben geshlogen Moav. 25 un di shtet hoben zei tseshtert, un vu nor a gut shtik feld, hoben zei itlecher gevorfen a shtein un hoben es ongefilt, un yetveder kval vaser hoben zei farshtopt. un yetveder guten boim hoben zei ingevorfen, biz zei hoben bloiz ibergelozen ire moiershteiner in Kir Chareset; un di shleiderer hoben zi arumgeringlt, un hoben zi tseshlogen.

26 un der melech fun Moav hot gezen az di milchome iz shtarker fun im, un er hot genumen mit zich ziben hundert man vos tsien a shverd, kedei durchtsubrechen tsu dem melech fun Edom, ober zei hoben nisht gekent. 27 hot er genumen zain zun dem bechor vos hot gezolt kinigen anshtoti im, un hot im oifgebracht far a brandopּfer oif der moier.j un es iz gevoren a groiser tsorenk oif Yisroel; un zei hoben avekgetsoigen fun im, un hoben zich umgekert in land.

ד

un eine a froi fun di vaiber fun di yunge neviim hot geshrien tsu Elishah, azoi tsu zogen: dain knecht, main man, iz toit; un du veist az dain knecht iz geven a yore Hashem; un der Baal-chov iz gekumen nemen tsu zich maine tsvei kinder far knecht. hot Elishah tsu ir gezogt: vos zol ich dir ton? zog mir vos hostu in hoiz? hot zi gezogt: dain dinst hot gornisht in hoiz, nor bloiz a krigl eil. hot er gezogt: gei barg dir keilim fun deroisen, fun ale daine shecheynim, leidike keilim; zolst nisht kargen. un zolst araingein un farshlisen di tir hinter dir un hinter daine zin, un zolst ongisen in ale di dozike keilim; un di fule zolstu avekruken.

iz zi avekgegangen fun im, un zi hot farshlosen di tir hinter zich un hinter ire zin: zei hoben ir derlangt, un zi hot ongegosen. un es iz geven, vi di keilim zainen gevoren ful, azoi hot zi gezogt tsu ir zun: derlang mir noch a keile. hot er tsu ir gezogt: nishto mer kein keile. un dos eil hot zich opgeshtelt.

iz zi gekumen, un hot dertseilt dem man fun G‑t, un er hot gezogt: gei farkoif dos eil, un batsol dain choiv, un du mit daine zin vest leben oif dem resht.

un es iz geven ein tog, iz Elishah aribergegangen kein Shunem, un dorten iz geven a raiche froi, hot zi im farhalten tsu esen broit. un es iz geven, az ven nor er iz durchgegangen, flegt er farkeren ahin tsu esen broit. hot zi gezogt tsu ir man: ze, ich bet dich, ich veis az dos iz a heiliker man fun G‑t vos geit durch bai undz temid. 10 lomir machen, ich bet dich, a klein gemoiert eiberstibl, un lomir dorten avekshtelen far im a bet, un a tish un a shtul, un a lompּ, un es vet zain, vi er kumt tsu undz, azoi vet er inkeren ahin.

11 un es iz geven ein tog, iz er ahin gekumen, un er hot ingekert in der oibershtub, un hot zich dorten geleigt. 12 un er hot gezogt tsu zain yung Geichazi: ruf di dozike Shunammit. hot er zi gerufen, un zi hot zich geshtelt far im.

13 hot er tsu im gezogt: zog akorsht tsu ir: ze, du host gezorgt fun undzert vegen di dozike gantse zorg; vos iz do tsu ton far dir? iz do tsu reden far dir tsum melech oder tsum Har fun cheil? hot zi gezogt: tsvishen main shtam zits ich.

14 hot er gezogt: vos iz fort do tsu ton far ir? hot Geichazi gezogt: far vor zi hot nisht kein kind, un ir man iz alt. 15 hot er gezogt: ruf zi, un er hot zi gerufen, un zi hot zich geshtelt in tir. 16 hot er gezogt: in der tsait, azoi vi itst iber a yor, vestu haldzen a zun. hot zi gezogt: nain, main Har man fun G‑t! zolst nisht naren dain dinst.

17 un di froi iz trogedik gevoren, un zi hot geboren a zun in der tsait in a yor arum, azoi vi Elishah hot tsu ir geredt.

18 un dos kind iz oifgevaksen; un es iz geven ein tog, iz er aroisgegangen tsu zain foter bai di shniters. 19 un er hot gezogt tsu zain foter: main kop, main kop! hot er gezogt tsum yung: trog im avek tsu zain muter. 20 hot er im avekgetrogen un im gebracht tsu zain muter. un er iz gezesen oif ire kni biz halben tog, un iz geshtorben. 21 iz zi aroifgegangen, un hot im avekgeleigt oifen bet fun dem man fun G‑t, un zi hot im farshlosen, un iz aroisgegangen.

22 un zi hot gerufen tsu ir man un hot gezogt: shik mir, ich bet dich, einem fun di yungen mit einer fun di eizelins, un ich vel ariberloifen tsum man fun G‑t, un vel zich umkeren. 23 hot er tsu ir gezogt: far vos geistu tsu im haint, nisht Rosh-choidesh un nisht shebt? hot zi gezogt: es iz frid.

24 un zi hot ongezotlt di eizelin, un hot gezogt tsu ir yung: traib un gei; zolst mich nisht oifhalten in raiten, saiden ich hob dir geheisen.

25 un zi iz gegangen un gekumen tsum man fun G‑t oifen barg Carmel. un es iz geven, vi der man fun G‑t hot zi derzen fun veiten, azoi hot er gezogt tsu zain yung Geichazien: on iz yene Shunammit. 26 atsund loif akorsht ir antkegen, un zog tsu ir: iz frid tsu dir? iz frid tsu dain man? iz frid tsum kind? hot zi gezogt: frid.

27 un zi iz gekumen tsum man fun G‑t oifen barg, un zi hot zich ongenumen on zaine fis; hot Geichazi genent zi avektsushtoisen, ober der man fun G‑t hot gezogt: loz zi op, vorem ir zel iz farbitert, un Hashem hot farhoilen fun mir, un hot mir nisht dertseilt.

28 hot zi gezogt: hob ich den gebeten a zun bai main Har? hob ich nisht gezogt: zolst mich nisht genaren?

29 hot er gezogt tsu Geichazien: gurt on daine lenden, un nem main shteken in dain hant, un gei; az du vest ontrefen emitsen, zolstu im nisht bagrisen, un az emetser vet dich bagrisen, zolstu im nisht entferen; un zolst aroifton main shteken oifen yingls ponem.

30 hot gezogt di muter fun yingel: azoi vi Hashem lebt, un azoi vi dain zel lebt, oib ich vel dich oplozen! iz er oifgeshtanen un iz gegangen noch ir.

31 un Geichazi iz avekgegangen zei forois, un hot aroifgeton dem shteken oifen yingls ponem, ober kein kol un kein herung. hot er zich umgekert im antkegen, un hot im dertseilt, azoi tsu zogen: der yingel hot zich nisht oifgechapt.

32 un Elishah iz gekumen in hoiz, ersht der yingel iz toit, avekgeleigt oif zain bet. 33 iz er araingegangen un hot farshlosen di tir hinter zei tsveyen, un er hot mispalel geven tsu Hashem. 34 un er iz aroifblikendik un hot zich geleigt iberen kind, un hot aroifgeton zain moil oif zain moil, un zaine oigen oif zaine oigen, un zaine hent oif zaine hent, un er hot zich oisgetsoigen oif im, biz der laib fun yingel iz gevoren vorem. 35 un er hot zich umgekert, un iz umgegangen in hoiz ein mol ahin un ein mol aher; un er iz aroifblikendik un hot zich oisgetsoigen oif im; un der yingel hot genosen biz ziben mol, un der yingel hot oipgemacht zaine oigen.

36 hot er gerufen Geichazien, un hot gezogt: ruf di dozike Shunammit. hot er zi gerufen, un zi iz araingekumen tsu im; hot er gezogt: nem dain zun.

37 iz zi tsugekumen, un iz gefalen tsu zaine fis, un hot zich gebukt tsu der erd. un zi hot genumen ir zun, un iz aroisgegangen.

38 un Elishah hot zich umgekert kein Gilgal; un a hunger iz geven in land; un di yunge neviim zainen gezesen far im; hot er gezogt tsu zain yung: shtel tsu dem groisen topּ, un koch op a gekechts far di yunge neviim. 39 iz einer aroisgegangen in feld klaiben kraitecher, un er hot gefunen a feldbeiml un hot ongekliben derfun vilde ugerkes a ful kleid zains. un er iz gekumen un hot es araingeshniten in topּ gekechts; vail zei hoben es nisht gekent. 40 hot men araingegosen di mentshen tsum esen; un es iz geven, vi zei hoben gegesen fun dem gekechts, azoi hoben zei oisgeshrien un gezogt: toit iz in topּ, man fun G‑t. un zei hoben nisht gekent esen. 41 hot er gezogt: to brengt mel. un er hot araingeshoten in topּ, un hot gezogt: gis arain far di mentshen, un zolen zei esen. un kein shum beiz iz in topּ nisht geven.

42 un a man iz gekumen fun Baal-Shalishah, un hot gebracht dem man fun G‑t broit fun ershter tevuh, tsvantsik gershtene broiten, un frishe zangen in zain zak. hot er gezogt: gib di mentshen un zolen zei esen. 43 hot zain meshores gezogt: vi ken ich dos derlangen far hundert man? hot er gezogt: gib di mentshen, un zolen zei esen. vorem azoi hot Hashem gezogt: zei velen esen un noch iberlozen. 44 un er hot derlangt far zei, un zei hoben gegesen un noch ibergelozen, azoi vi dos vort fun Hashem.

ה

un Naaman der cheil-lider fun dem melech fun Aram iz geven a groiser man bai zain Har, un ongezen, vorem durch im hot Hashem gegeben a groise yeshue tsu Aram. un der man iz geven a heldisher giber, ober a metsoire.

un di Aramim zainen aroisgegangen in bandes, un hoben gefangen fun land Yisroel a klein meidl; un zi hot badint Naamans vaib. hot zi gezogt tsu ir harinte: halevay iz main Har bai dem novi vos in Shomron; er volt im dentsmol oisgeheilt fun zain tsará'at.

iz er gekumen un hot dertseilt zain Har, azoi tsu zogen: azoi un azoi hot geredt di meidl vos fun land Yisroel. hot der melech fun Aram gezogt: kum gei, un ich vel shiken a briv tsu dem melech fun Yisroel. iz er gegangen un er hot genumen mit zich Tzoan tsentner zilber, un zekstoiznt goldshtik, un Tzoan gang kleider. un er hot gebracht dem briv tsu dem melech fun Yisroel, azoi tsu zogen: un atsund, vi der doziker briv kumt tsu dir, ot hob ich dir geshikt main knecht Naamanen, zolstu im oisheilen fun zain tsará'at.

un es iz geven, vi der melech fun Yisroel hot ibergeleyent dem briv, azoi hot er tserisen zaine kleider, un hot gezogt: bin ich den HaElokim tsu teiten un tsu machen lebedik, az der doziker shikt tsu mir, tsu heilen a mentsh fun zain tsará'at? yo, merkt nor, ich bet ich, un zet, az an oisreid er zucht akegen mir.

un es iz geven, vi Elishah der man fun G‑t hot gehert az der melech fun Yisroel hot tserisen zaine kleider, hot er geshikt tsum melech, azoi tsu zogen: far vos hostu tserisen daine kleider? zol er akorsht kumen tsu mir, un er vet visen az es iz do a novi in Yisroel.

iz Naaman gekumen mit zaine ferd un mit zaine raitvegen, un hot zich geshtelt far dem ingang fun Elishahs hoiz.

10 hot Elishah geshikt tsu im a sholiich, azoi tsu zogen: gei, un zolst zich boden ziben mol in Yarden, un dain laib vet zich umkeren tsu dir, un vest veren rein.

11 hot Naaman getsernt, un er iz avekgegangen, un hot gezogt: ze, ich hob gemeint, aroisgein vet er aroisgein tsu mir, un vet zich avekshtelen un vet rufen dem nomen fun Hashem zain G‑t, un fochen mit zain hant oif dem ort, un aveknemen di tsará'at. 12 zainen nisht Amanah un Parpar, di taichen fun Damascus beser fun ale vaseren fun Yisroel? ken ich zich nisht boden in zei, un veren rein? un er hot zich umgekert un iz avekgegangen mit grimtsoren.

13 hoben zaine knecht genent, un hoben geredt un tsu im gezogt: main foter, az der novi volt dir geheisen a groise zach, volstu den nisht geton? haint vi az er zogt dir nor: bod zich, un ver rein?

14 hot er aropּgenidert un zich getoiveltl in Yarden ziben mol,m azoi vi dos vort fun dem man fun G‑t, un zain laib hot zich umgekert azoi vi der laib fun a klein yingel,n un er iz gevoren rein.

15 hot er zich umgekert tsum man fun G‑t, er mit zain gantser machne, un er iz gekumen un hot zich geshtelt far im, un hot gezogt: ot atsund veis ich az nishto kein G‑t oif der gantser erd nor bloiz in Yisroel. un atsund, nem on, ich bet dich, a Mattanah fun dain knecht. 16 hot er gezogt: azoi vi es lebt Hashem vos ich shtei far im, oib ich vel nemen! un er iz tsugeshtanen tsu im tsu nemen, ober er hot nisht gevolt. 17 hot Naaman gezogt: oib dos nisht, zol, ich bet dich, gegeben veren dain knecht erd, di Massa fun tsvei moileizlen; vorem dain knecht vet mer nisht machen brandopּfer oder shlachtopּfer tsu andere G‑ter nor bloiz tsu Hashem. 18 far der doziker zach zol Hashem fargeben dain knecht: ven main Har kumt in hoiz fun Rimmon zich dorten tsu buken, un er iz ongelent oif main hant, un ich vel zich buken in hoiz fun Rimmon, ven ich muz zich buken in hoiz fun Rimmon, zol Hashem fargeben dain knecht in der doziker zach. 19 hot er tsu im gezogt: gei besholem. un er iz avekgegangen fun im a shtrek land.

20 un Geichazi, der yung fun Elishah dem man fun G‑t, hot gezogt: ot hot main Har opgezogt dem doziken Naaman dem Aramit, ontsunemen fun zain hant dos vos er hot gebracht. azoi vi Hashem lebt, az ich muz im nochloifen, un nemen fun im epes!

21 un Geichazi hot nochgeiogt Naamanen; un vi Naaman hot gezen emitsen loifen noch im, azoi iz er aropּgeshpּrungen fun raitvogen im antkegen, un hot gezogt: iz frid? 22 hot er gezogt: frid. main Har hot mich geshikt azoi tsu zogen: ot akorsht atsund zainen gekumen tsu mir tsvei yungelait fun dem geberg fun Ephrayim, fun di yunge neviim. gib far zei, ich bet dich, a tsentner zilber un tsvei gang kleider. 23 hot Naaman gezogt: bavilik, nem tsvei tsenter. un er iz tsugeshtanen tsu im, un hot ingebunden tsvei tsentner zilber in tsvei zeklech, un tsvei gang kleider, un gegeben tsu tsvei fun zaine yungen, un zei hoben es getrogen im forois. 24 un vi er iz gekumen tsum bergel, azoi hot er es tsugenumen fun zeyer hant, un bahalten in hoiz; un er hot avekgeshikt di mentshen, un zei zainen avekgegangen.

25 un er iz gekumen un hot zich geshtelt far zain Har. hot Elishah tsu im gezogt: fun vanen, Geichazi? hot er gezogt: dain knecht iz in ergets nisht gegangen. 26 hot er tsu im gezogt: iz nisht main harts mitgegangen ven a man hot zich umgedreit fun zain raitvogen dir antkegen? iz dos a tsait tsu nemen zilber, un nemen kleider, oder eilbertgertner un vaingertner, oder shof un rinder, oder knecht un dinsten? 27 derum zol Naamans tsará'ato zich baheften on dir un on dain zomen oif eibik. un er iz aroisgegangen fun far im metsoire [veis] vi shnei.

ו

un di yunge neviim hoben gezogt tsu Elishah. ze nor, der ort vu mir zitsen far dir iz tsu eng far undz.

lomir gein bizen Yarden, un lomir nemen fun dorten itlecher fun undz ein klots, un lomir undz dorten machen an ort tsu voinen dorten. hot er gezogt: geit. hot einer gezogt: bavilik, ich bet dich, un gei mit daine knecht. hot er gezogt: ich vel gein.

iz er gegangen mit zei, un zei zainen gekumen tsum Yarden, un zei hoben opgehakt di beimer. un es iz geven, vi einer vorft um a klots, azoi iz der aizen araingefalen in vaser, un er hot oisgeshrien un gezogt: vei, main Har, vorem er iz a geliener. hot der man fun G‑t gezogt: vu iz er araingefalen? hot er im gevizen dem ort, un er hot opgeshniten a heltsl, un hot es ahin araingevorfen, un der aizen iz aroifgeshvumen. un er hot gezogt: heib dir im arois; hot er oisgeshtrekt zain hant, un hot im aroisgenumen.

un der melech fun Aram hot gehalten milchome oif Yisroel, un er hot opgeredt mit zaine knecht, azoi tsu zogen: in yenem un yenem ort vet zain main lagerung.

hot der man fun G‑t geshikt tsu dem melech fun Yisroel, azoi tsu zogen: hit zich farbaitsugein dem doziken ort, vorem ahin lozen zich arop di Aramim. 10 un der melech fun Yisroel hot geshikt tsu dem ort vos der man fun G‑t hot im gezogt un im gevorent; un er hot zich dorten oisgehit nisht ein mol un nisht tsvei mol.

11 iz oifgerudert gevoren dos harts fun dem melech fun Aram iber der doziker zach, un er hot gerufen zaine knecht, un hot tsu zei gezogt: kent ir mir nisht zogen, ver fun undzere iz mit dem melech fun Yisroel? 12 hot einer fun zaine knecht gezogt: nain, main Har melech, naiert Elishah der novi vos in Yisroel dertseilt dem melech fun Yisroel di reid vos du redst in dain shlofkamer. 13 hot er gezogt: geit un zet vu er iz, un ich vel shiken un vel im nemen. iz im ongezogt gevoren, azoi tsu zogen: er iz in Dotan. 14 un er hot geshikt ahin ferd un raitvegen un a groisen cheil, un zei zainen gekumen bai nacht, un hoben arumgeringlt di shtot. 15 un der meshores fun dem man fun G‑t hot zich gefedert oiftsushtein, un er iz aroisgegangen, ersht a cheil ringlt arum di shtot, mit ferd un raitvegen. hot zain yung tsu im gezogt: vei, main Har, vos zolen mir ton? 16 hot er gezogt: zolst nisht moire hoben; vorem di vos mit undz zainen mer vi di vos mit zei.

17 un Elishah hot mispalel geven un hot gezogt: Hashem efen, ich bet dich, zaine oigen, un zol er zen. hot G‑t geefent di oigen fun dem yung, un er hot gezen, ersht der barg iz ful mit ferd un raitvegen faierdike rund arum Elishahen.

18 un vi zei hoben aropּgenidert tsu im, azoi hot Elishah mispalel geven tsu Hashem, un hot gezogt: shlog, ich bet dich, dos dozike folk mit blindkeit. hot er zei geshlogen mit blindkeit, azoi vi dos vort fun Elishahen. 19 un Elishah hot tsu zei gezogt: nisht dos iz der veg, un nisht dos iz di shtot. geit mir noch un ich vel ich firen tsu dem man vos ir zucht. un er hot zei avekgefirt kein Shomron.

20 un es iz geven, vi zei zainen gekumen kein Shomron, azoi hot Elishah gezogt: Hashem, efen di oigen fun di dozike, zei zolen zen. hot Hashem geefent zeyere oigen, un zei hoben gezen, ersht zei zainen in miten Shomron. 21 un der melech fun Yisroel hot gezogt tsu Elishahen, ven er hot zei gezen: zol ich dershlogen? zol ich dershlogen, main foter? 22 hot er gezogt: zolst nisht dershlogen. tsi di vos du host gefangen mit dain shverd un mit dain boigen dershlogst dos? shtel far zei broit un vaser, un zolen zei esen un trinken, un gein tsu zeyer Har.

23 hot er zei gemacht a groisen moltsait un zei hoben gegesen un getrunken, un er hot zei avekgeshikt, un zei zainen avekgegangen tsu zeyer Har. un di bandes fun Aram zainen mer vider nisht gekumen in land fun Yisroel.

24 un es iz geven noch dem, hot Ben-Hadad der melech fun Aram ingezamlt zain gantsen cheil, un er iz aroifgegangen un hot gelegert oif Shomron. 25 un es iz gevoren a groiser hunger in Shomron, beis-ot zei hoben gelegert oif ir, biz a kop fun an eizl iz geven achtsik zilberstik un a fertl kav toibnmist finf zilberstik. 26 un es iz geven, vi der melech fun Yisroel iz farbaigegangen oif der moier, hot a froi geshrien tsu im, azoi tsu zogen: helf, main Har melech. 27 hot er gezogt: az Hashem helft dir nisht, fun vanen zol ich dir helfen? fun shaier tsi fun keler? 28 un der melech hot tsu ir gezogt: vos iz dir? hot zi gezogt: di dozike froi hot tsu mir gezogt: gib aher dain zun, un mir velen im haint oifesen, un main zun velen mir oifesen morgen. 29 hoben mir opּgekocht main zun, un mir hoben im oifgegesen; un az ich hob tsu ir gezogt oifen anderen tog: gib aher dain zun, un mir velen im oifesen, hot zi bahalten ir zun.

30 un es iz geven, vi der melech hot gehert di verter fun der froi, azoi hot er tserisen zaine kleider, beis er iz farbaigegangen oif der moier, un dos folk hot gezen, ersht zak iz oif zain laib fun unten. 31 un er hot gezogt: zol mir Elokim ton azoi un noch mer, oib der kop fun Elishah dem zun fun Shiphtan vet blaiben oif im haint!

32 un Elishah iz gezesen in zain hoiz, un di eltste zainen gezesen mit im. un [der melech] hot geshikt fun zich a man. ober eider der sholiich iz ongekumen tsu im, hot er gezogt tsu di eltste: ir zet vi der doziker zun fun dem retseyech shikt aroptsunemen main kop? zet, vi der sholiich kumt, farshlist di tir, un ir zolt zich onshpּarn on der tir akegen im. far vor, der shorch fun zain Har's fis iz hinter im.

33 vi er redt noch mit zei, ersht der sholiich nidert arop tsu im. un [der melech] hot gezogt: ze, dos dozike beiz iz fun Hashem; vos ken ich noch hofen fun Hashem?

ז

hot Elishah gezogt: hert dos vort fun Hashem: azoi hot Hashem gezogt: morgen in der tsait vet a saoh zemelmel zain far a shekl, un tsvei saoh gershten far a shekl, in dem moier fun Shomron.

hot der hoiptman vos der melech iz geven ongelent oif zain hant geentfert dem man fun G‑t, un hot gezogt: afile Hashem zol machen fentster in himel, ken den dozike zach geshen? hot er gezogt: ot vestu zen mit daine oigen, ober esen derfun vestu nisht.

un fir mentshen metsoro'im, zainen geven baim ingang fun toier; hoben zei gezogt einer tsum anderen: vos zitsen mir do biz mir velen shtarben? zolen mir zogen: mir velen araingein in shtot, iz der hunger in shtot, un mir velen dorten shtarben; un oib mir velen do zitsen, velen mir oich shtarben. derum kumt atsund un lomir tsufalen tsu dem lager fun Aram; oib zei velen undz lozen leben, velen mir leben, un oib zei velen undz teiten, velen mir shtarben.

zainen zei oifgeshtanen in ovent tsu gein tsu dem lager fun Aram, un zei zainen gekumen tsum ek lager fun Aram, ersht dorten iz kein mentsh nishto. vorem Adonoi hot gemacht heren in dem lager fun Aram a liarem fun raitvegen, un a liarem fun ferd, a liarem fun a groisen cheil, un zei hoben gezogt einer tsum anderen: ze, der melech fun Yisroel hot ongedungen oif undz di Molechim fun di Chetim, un di Molechim fun Mitsrayim, tsu kumen oif undz. un zei zainen oifgeshtanen un zainen antlofen in ovent, un hoben ibergelozt zeyere getselten, un zeyere ferd un zeyere eizlen, dem lager azoi vi er iz, un zainen antlofen um zeyer leben.

un di dozike metsoro'im zainen gekumen tsum ek lager, un zainen araingegangen in ein getselt, un hoben gegesen un getrunken, un aroisgetrogen fun dorten zilber un gold, un begdim, un zei zainen gegangen un hoben bahalten; un zei zainen tsurikgekumen un zainen araingegangen in an ander getselt, un hoben aroisgetrogen fun dorten, un zainen gegangen un hoben bahalten.

un zei hoben gezogt einer tsum anderen: mir tuen nisht recht; haintiker tog iz a tog fun besoire, un mir shvaigen. az mir velen varten biz licht fun frimorgen, vet undz trefen a shtrof. derum kumt atsund, un lomir araingein un dertseilen in hoiz fun melech.

10 zainen zei gegangen un hoben gerufen tsu di toierlait fun shtot, un zei hoben zei dertseilt, azoi tsu zogen: mir zainen gekumen in lager fun Aram, ersht dorten iz nishto kein man un kein kol fun a mentshen; nor di ferd zainen tsugebunden, un di eizlen zainen tsugebunden, un di getselten azoi vi zei zainen geven.

11 hoben di toierlait gerufen, un me hot ongezogt ineveinik in melech's hoiz. 12 iz der melech oifgeshtanen in der nacht, un er hot gezogt tsu zaine knecht: lomir ich zogen vos di Aramim undz hoben do geton: zei veisen az mir zainen hungerike, derum zainen zei aroisgegangen fun lager zich tsu bahalten in feld, azoi tsu zogen: vi zei velen aroisgein fun shtot, azoi velen mir zei chapen lebedikerheit, un mir velen araingein in shtot.

13 hot zich ongerufen einer fun zaine knecht un hot gezogt: to zol men, ich bet dich, nemen finf fun di geblibene ferd vos zainen do gebliben – zei zainen doch azoi vi der gantser hamon fun Yisroel vos geyen ois – un lomir shiken un zen.

14 hoben zei genumen tsvei raitvegen mit ferd, un der melech hot zei geshikt noch dem cheil fun Aram, azoi tsu zogen: geit un zet.

15 zainen zei gegangen noch zei bizen Yarden; ersht der gantser veg iz ful mit begdim un zachen vos di Aramim hoben avekgevorfen in zeyer ilenish. hoben di shluchim zich umgekert, un hoben dertseilt dem melech. 16 iz aroisgegangen dos gantse folk un zei hoben oisgeroibt dem lager fun Aram; un a saoh zemelmel iz geven far a shekl, un tsvei saoh gershten far a shekl, azoi vi dos vort fun Hashem.

17 un der melech hot oifgezetst dem hoiptman vos er iz geven ongelent oif zain hant, iber dem toier. hot im dos folk tsetreten in toier, un er iz geshtorben. azoi vi es hot geredt der man fun G‑t, vos er hot geredt ven der melech hot aropּgenidert tsu im. 18 vorem es iz geven, az der man fun G‑t hot geredt tsum melech, azoi tsu zogen: tsvei saoh gershten velen zain far a shekl, un a saoh zemelmel far a shekl, morgen in der tsait in toier fun Shomron, 19 hot der hoiptman zich opּgerufen tsum man fun G‑t, un hot gezogt: un afile Hashem zol machen fentster in himel, ken den geshen azoi vi di dozike zach? hot er gezogt: ot vestu zen mit daine oigen, ober esen derfun vestu nisht. 20 un im iz azoi geshen un dos folk hot im tsetreten in toier, un er iz geshtorben.

ח

un Elishah hot geredt tsu der froi vos er hot lebedik gemacht ir zun, azoi tsu zogen: shtei oif un gei, du un dain hoizgezint, un halt zich oif vu du vest zich oifhalten, vorem Hashem hot gerufen a hunger, un er kumt oich iberen land oif ziben yor.

iz di froi oifgeshtanen, un hot geton azoi vi dos vort fun dem man fun G‑t, un zi iz gegangen mit ir hoizgezint, un hot zich oifgehalten in land fun di Peleshetim ziben yor. un es iz geven tsum Suf fun di ziben yor, hot di froi zich umgekert fun land fun di Peleshetim, un zi iz aroisgegangen shraien tsum melech vegen ir hoiz un vegen ir feld. un der melech hot grod geredt tsu Geichazi dem yung fun dem man fun G‑t, azoi tsu zogen: dertseil mir akorsht ale groise zachen vos Elishah hot geton.

un es iz geven vi er dertseilt azoi dem melech, az er hot lebedik gemacht dem toiten, ersht di froi vos er hot lebedik gemacht ir zun, shrait tsum melech vegen ir hoiz un vegen ir feld. hot Geichazi gezogt: main Har melech, dos iz di froi, un dos iz ir zun vos Elishah hot lebedik gemacht. hot der melech oisgefregt di froi, un zi hot im dertseilt. un der melech hot ir mitgegeben a hoifdiner, azoi tsu zogen: ker um alts vos iz irs, un ale inkumenishen fun dem feld, fun dem tog vos zi hot farlozen dos land un biz atsund.

un Elishah iz gekumen kein Damascus; un Ben-Hadad der melech fun Aram iz geven krank; iz im dertseilt gevoren, azoi tsu zogen: der man fun G‑t iz gekumen aher. hot der melech gezogt tsu Chazaelen: nem in dain hant a Mattanah, un gei antkegen dem man fun G‑t, un zolst fregen durch im bai Hashem, azoi tsu zogen: vel ich genezen veren fun der doziker krankshaft?

iz Chazael gegangen im antkegen; un er hot mitgenumen a Mattanah in zain hant, un fun al dos guts fun Damascus, a Massa fun fertsik kemlen, un er iz gekumen un hot zich geshtelt far im, un hot gezogt: dain zun Ben-Hadad der melech fun Aram hot mich geshikt tsu dir, azoi tsu zogen: vel ich genezen veren fun der doziker krankshaft? 10 hot Elishah tsu im gezogt: gei, zog tsu im: genezen vestu genezen veren; ober Hashem hot mir bavizen az shtarben vet er shtarben.

11 un er hot ongeshtelt zain ponem, un [im] batracht biz er hot zich farshemt; un der man fun G‑t hot geveint.

12 hot Chazael gezogt: far vos veint main Har? hot er gezogt: vail ich veis dos beiz vos du vest onton di kinder fun Yisroel. zeyere festungen vestu aveklozen in faier, un zeyere yungelait vestu hergen miten shverd, un zeyere kleine kinder vestu tsehaken, un zeyere trogedike vestu oifshpּalten. 13 hot Chazael gezogt: ober ver iz dain knecht der hunt, az er zol ton di dozike groise zach? hot Elishah gezogt: Hashem hot mir gevizen dich vi der melech iber Aram.

14 iz er avekgegangen fun Elishahen, un iz gekumen tsu zain Har; hot er im gefregt: vos hot Elishah gezogt? hot er gezogt: er hot mir gezogt, genezen vestu genezen veren.

15 un es iz geven oif morgen, hot er genumen dos shtriktuch un eingetunkt in vaser, un farshpreit oif zain ponem, un er iz geshtorben. un Chazael iz gevoren melech oif zain ort.p

16 un in finften yor fun Yoram dem zun fun Achaven, dem melech fun Yisroel ven Yehoshaphat iz geven der melech fun Yehudah, iz Yehoram der zun fun Yehoshaphat dem melech fun Yehudah gevoren melech. 17 tsvei un draisik yor iz er alt geven, az er iz gevoren melech, un acht yor hot er gekinigt in Yerusholayim. 18 un er iz gegangen in dem veg fun di Molechim fun Yisroel, azoi vi dos hoiz fun Achav hot geton; vorem er hot gehat Achavs tochter far a vaib; un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem. 19 ober Hashem hot nisht gevolt umbrengen Yehudah fun zain knechtq Dovids vegen, azoi vi er hot im tsugezogt, tsu geben im un zaine kinder a licht ale teg.

20 in zaine teg iz Edom opgefalen fun unter der hant fun Yehudah, un zei hoben gemacht iber zich a melech. 21 iz Yoram aribergegangen kein Tzair un ale raitvegen mit im, un er iz oifgeshtanen bai nacht, un hot geshlogen di Adummim vos hoben im arumgeringlt, un di hoiptlait fun di raitvegen; un dos folk iz antlofen tsu zaine getselten. 22 ober Edom iz opgefalen fun unter der hant fun Yehudah biz oif haintiken tog. dentsmol in der eigener tsait iz opgefalen Livnah.

23 un di iberike zachen vegen Yoramen, un alts vos er hot geton, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yehudah.

24 un Yoram hot zich geleigt mit zaine elteren, un er iz bagroben gevoren leben zaine elteren in Dovids shtot. un zain zun Achazyahu iz gevoren melech oif zain ort.r

25 in tsvelften yor fun Yoram dem zun fun Achaven, dem melech fun Yisroel, iz gevoren melech Achazyahu der zun fun Yehoram dem melech fun Yehudah. 26 tsvei un tsvantsik yor iz Achazyahu alt geven, az er iz gevoren melech, un ein yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven eataliohu di tochter fun Omri dem melech fun Yisroel.

27 un er iz gegangen in dem veg fun Achavs hoiz, un hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, azoi vi dos hoiz fun Achav, vorem er iz geven an eidim fun Achavs hoiz.

28 un er iz gegangen mit Yoram dem zun fun Achaven oif milchome mit Chazael dem melech fun Aram, in Ramot-gilad-Gilad; un di Aramim hoben farvundt Yoramen. 29 un der melech Yoram hot zich umgekert zich tsu heilens in Yizreel fun di vunden vos di Aramim hoben im farvundt in Ramah, ven er hot milchome gehalten mit Chazael dem melech fun Aram. un Achazyahu der zun fun Yehoramen, der melech fun Yehudah, hot aropּgenidert tsu zen Yoram dem zun fun Achaven in Yizreel, ven er iz geven krank.

ט

un Elishah der novi hot gerufen einem fun di yunge neviim, un hot tsu im gezogt: gurt on daine lenden, un nem dos dozike krigl eil in dain hant, un gei kein Ramot-gilad-Gilad.

un az du vest kumen ahin, kuk zich arum oif Yehu dem zun fun Yehoshaphat dem zun fun Nimshien; un zolst araingein, un im machen oifshtein fun tsvishen zaine brider, un zolst im arainfiren in a kamer hinter a kamer. un zolst nemen dos krigl eil, un aroifgisen oif zain kop, un zogen: azoi hot Hashem gezogt. ich hob dich gezalbt far a melech iber Yisroel. un zolst efenen di tir un antloifen, un nisht varten.

iz der yungerman der yunger novi gegangen kein Ramot-gilad-Gilad. un vi er iz gekumen, ersht di hoiptlait fun cheil zitsen. hot er gezogt: ich hob a vort tsu dir, hoiptman. hot Yehu gezogt: tsu vemen fun undz alemen? hot er gezogt: tsu dir, hoiptman.

iz er oifgeshtanen, un er iz araingegangen in hoiz. un er hot aroifgegosen dos eil oif zain kop, un hot tsu im gezogt: azoi hot gezogt Hashem Elochei Yisroel: ich hob dich gezalbt far a melech iber dem folk fun G‑t, iber Yisroel. un zolst dershlogen dos hoiz fun Achav dain Har, kedei ich zol zich noikem zain far dem blut fun maine knecht di neviim, un far dem blut fun ale knecht fun Hashem, fun Izevels hant.t un dos gantse hoiz fun Achav zol untergein; un ich vel farshnaidenu fun Achaven yetveder manspּarshoin un kind un keit, tsvishen Yisroel.

un ich vel machen dos hoiz fun Achav azoi vi dos hoiz fun Yarovam dem zun fun Nevaten, un azoi vi dos hoiz fun Baasha dem zun fun Achiyahen. 10 un di hint velen esen Izevelen in dem shtik land fun Yizreel, un kein bagreber vet nisht zain. un er hot geefent di tir, un iz antlofen.

11 un Yehu iz aroisgegangen tsu di knecht fun zain Har; hot men tsu im gezogt: iz frid? vegen vos iz der doziker meshugener gekumen tsu dir? hot er tsu zei gezogt: ir kent doch dem man un zain reden. 12 hoben zei gezogt: a ligen! dertseil undz akorsht. hot er gezogt: azoi un azoi hot er geredt tsu mir, azoi tsu zogen: azoi hot Hashem gezogt: ich hob dich gezalbt far a melech iber Yisroel.

13 hoben zei geailt un genumen itlecher zain beged, un untergeleigt unter im oif der eibershter trep, un zei hoben geblozen in shoifer, un gezogt: Yehu iz melech!

14 azoi hot Yehu der zun fun Yehoshaphat dem zun fun Nimshien gemacht a bunt oif Yoramen. – un Yoram hot gehat gehit Ramot-gilad-Gilad fun Chazael dem melech fun Aram, er un gants Yisroel. 15 un der melech Yehoram hot zich umgekert zich tsu heilenv in Yizreel fun di vunden vos di Aramim hoben im farvundt, ven er hot milchome gehalten mit Chazael dem melech fun Aram. – un Yehu hot gezogt: oib dos iz ier vilen, zol nisht arois an antrunener fun shtot tsu gein onzogen in Yizreel.

16 un Yehu hot zich gezetst oif a raitvogen, un iz avek kein Yizreel, vail Yoram iz dorten gelegen. un Achazyahu der melech fun Yehudah hot aropּgenidert tsu zen Yoramen.

17 un der vechter iz geshtanen oif dem turem in Yizreel, un er hot gezen di machne fun Yehuen bai zain onkumen. hot er gezogt: a machne ze ich. hot Yehoram gezogt: nem a raiter un shik zei antkegen, un zol er zogen: iz frid?

18 iz der raiter oifen ferd avek im antkegen, un hot gezogt: azoi hot der melech gezogt: iz frid? hot Yehu gezogt: vos kerstu zich on mit frid? drai zich ois hinter mir. hot der vechter ongezogt azoi tsu zogen: der sholiich iz ongekumen biz zei, ober er kert zich nisht tsurik.

19 hot er geshikt a tsveiten raiter oif a ferd. un er iz gekumen tsu zei, un hot gezogt: azoi hot gezogt der melech: iz frid? hot Yehu gezogt: vos kerstu zich on mit frid? drai zich ois hinter mir.

20 hot der vechter ongezogt, azoi tsu zogen: er iz ongekumen biz tsu zei, ober er kert zich nisht tsurik. un dos traiben iz azoi vi dos traiben fun Yehu dem zun fun Nimshien, vorem er traibt meshugenervaiz.

21 hot Yehoram gezogt: shpּan ein. hot men ingeshpant zain raitvogen, un Yehoram der melech fun Yisroel un Achazyahu der melech fun Yehudah zainen arois itlecher in zain raitvogen, un zainen arois antkegen Yehuen, un hoben im getrofen in dem shtik land fun Navot dem Yizreel.

22 un es iz geven, vi Yehoram hot gezen Yehuen, azoi hot er gezogt: iz frid, Yehu? hot er geentfert: vos far frid, bai di zenuten fun dain muter Izevelen un ire fil kishufen.

23 hot Yehoram farkrivet zaine hent, un iz antlofen, un er hot gezogt tsu Achazyahuen: batrug, Achazyahu!

24 un Yehu hot ongetsoigen mit zain hant dem boigen, un hot getrofen Yehoramen tsvishen zaine orems, un di fail iz im aroisgegangen durchen hartsen, un er hot zich aropּgelozen in zain raitvogen. 25 hot er gezogt tsu Bidkar zain eltsten: nem, vorf im avek in dem shtik feld fun Navot dem Yizreel. vorem gedenk vi ich un du zainen geriten bainand hinter zain foter Achaven, un Hashem hot oifgehoiben oif im di dozike nevue: 26 far vor, ich hob nechten gezen dos blut fun Navoten, un dos blut fun zaine kinder, zogt Hashem, un ich vel dir optsolen in dem doziken shtik land, zogt G‑t. un atsund nem, vorf im avek in dem shtik land, azoi vi dos vort fun Hashem.

27 un vi Achazyahu der melech fun Yehudah hot derzen, azoi iz er antlofen durch dem gortnhoiz. ober Yehu hot im nochgeiogt, un hot gezogt: shlogt im oich oifen raitvogen. [un zei hoben im geshlogen] oif dem aroifgang fun Gur vos leben Yivleam. un er iz antlofen kein Megiddo, un iz dorten geshtorben. 28 un zaine knecht hoben im gebracht tsufiren kein Yerusholayim, un hoben im bagroben in zain keyver leben zaine elteren in Dovids-shtot.

29 un in elften yor fun Yoram dem zun fun Achaven iz Achazyah gevoren melech iber Yehudah.

30 un Yehu iz gekumen kein Yizreel. un Izevel hot derhert, un zi hot aroifgeton farb oif ire oigen, un hot farpּutst ir kop, un aroisgekukt durchen fentster. 31 un vi Yehu iz araingekumen in toier, azoi hot zi gezogt: vos macht Zimri der merder fun zain Har?

32 hot er oifgehoiben zain ponem tsum fentster, un hot gezogt: ver iz mit mir, ver? hoben aroisgekukt tsu im tsvei drai hoifdiner. 33 hot er gezogt: shlaidert zi arop. un zei hoben zi aropּgeshlaidert; un fun ir blut hot aroifgeshpּritst oif der vant un oif di ferd. un me hot zi tsetreten.

34 un er iz araingegangen, un hot gegesen un getrunken, un er hot gezogt: bashtat, ich bet ich, di dozike farsholtene, un bagrobt zi, vorem a melech's tochter iz zi.

35 zainen zei gegangen zi bagroben, ober zei hoben mer fun ir nisht gefunen, vi bloiz dem sharben, un di fis, un di hantflechen. 36 hoben zei zich umgekert, un hoben im dertseilt. hot er gezogt: dos iz dos vort fun Hashem vos er hot geredt durch zain knecht Eliyahu dem Tishbi, azoi tsu zogen: in dem shtik land fun Yizreel velen di hint esen dos fleish fun Izevelen. 37 un der toiter laib fun Izevelen vet zain oifen shtik land fun Yizreel azoi vi mist oifen freyen feld, az me vet kenen zogen: dos iz Izevel.

י

un Achav hot gehat zibetsik zin in Shomron. hot Yehu geshriben briv, un hot geshikt kein Shomron tsu di haren fun Yizreel, di eltste, un tsu di vos zainen geven dertsier bai Achaven, azoi tsu zogen: un atsund, vi es kumt tsu ich der doziker briv, azoi vi bai ich zainen di zin fun ier Har, un bai ich zainen do raitvegen un ferd, un a festungshtot un vafen.

zolt ir zen dem besten un glaichsten fun ier Har's zin, un aroifzetsen oif zain foters tron;w un halt milchome far ier Har's hoiz.

hoben zei zeyer shtark moire gekrigen, un zei hoben gezogt: ot zainen di tsvei Molechim nisht bashtanen far im, un vi velen mir bashtein?

un der vos iber dem palats, un der vos iber der shtot, un di eltste, un di dertsier, hoben geshikt tsu Yehuen, azoi tsu zogen: daine knecht zainen mir; un alts vos du vest undz zogen, velen mir ton. mir velen keinem nisht machen far a melech. vos iz gut in daine oigen, tu.

hot er geshriben tsu zei a briv a tsveit mol, azoi tsu zogen: oib ir zeit mit mir, un ir vilt tsuheren tsu main kol, nemt di kef fun di manspּarshoinen, ier Har's zin, un kumt tsu mir morgen arum der tsait kein Yizreel. un di zin fun melech, zibetsik pּarshoin, zainen geven bai di groise lait fun der shtot, vos hoben zei oifgetsoigen. un es iz geven, vi der briv iz ongekumen tsu zei, azoi hoben zei genumen di zin fun melech, un zei geshochten, zibetsik pּarshoin; un zei hoben araingeton zeyere kef in kerb, un avekgeshikt tsu im kein Yizreel.

iz gekumen a sholiich, un hot im ongezogt, azoi tsu zogen: me hot gebracht di kef fun dem melech's zin. hot er gezogt: macht zei in tsvei hoifns baim ingang fun toier, biz in der peire.

un es iz geven in der peire, iz er aroisgegangen, un hot zich avekgeshtelt, un hot gezogt tsum gantsen folk, ir zeit umshuldik; ot hob ich gemacht a bunt akegen main Har, un hob im geharget. ober ver hot dershlogen ale di dozike? 10 zeit visen den, az gornisht vet falen tsu der erd fun dem vort fun Hashem vos G‑t hot geredt oif dem hoiz fun Achav; un G‑t hot geton vos er hot geredt durch zain knecht Eliyahuen.

11 un Yehu hot dershlogen ale vos zainen gebliben fun Achavs hoiz in Yizreel, un ale zaine groise lait, un zaine gute fraint, un zaine koyanim, biz er hot nisht gelozen fun im an iberblaib.

12 un er iz oifgeshtanen un iz avek, un iz gegangen kein Shomron. vi er iz baim Beit-eked fun di pastucher in dem veg. 13 azoi hot Yehu ongetrofen di brider fun Achazyahu dem melech fun Yehudah, un er hot gezogt: ver zeit ir? hoben zei gezogt: di brider fun Achazyahuen zainen mir, un mir hoben aropּgenidert [tsu fregen] oif dem frid fun di kinder fun melech un di kinder fun der muter-Milcah.

14 hot er gezogt: chapt zei lebedikerheit. un me hot zei gechapt lebedikerheit, un zei geshochten bai der brunem fun dem Beit-eked, tsvei un fertsik man. un er hot keinem fun zei nisht ibergelozt.

15 un vi er iz avekgegangen fun dorten, azoi hot er ongetrofen Yehonadav dem zun fun Rechaven im antkegen. hot er im bagrist, un hot tsu im gezogt: iz dain harts oifrichtik, azoi vi main harts iz tsu dain hartsen? hot Yehonadav gezogt: yo. [hot Yehu gezogt:] oib yo, gib dain hant. hot er gegeben zain hant; un er hot im aroifgenumen tsu zich oifen raitvogen. 16 un er hot gezogt: kum mit mir, un ze vi ich nem zich on fun Hashem's vegen. un me hot im gefirt in zain raitvogen.

17 un er iz gekumen kein Shomron, un hot dershlogen ale vos zainen gebliben fun Achaven in Shomron. biz er hot im fartilikt; azoi vi dos vort fun Hashem vos er hot geredt tsu Eliyahuen.

18 un Yehu hot ingezamlt dos gantse folk, un hot tsu zei gezogt: Achav hot gedint Baal a bisel, Yehu vet im dinen fil. 19 un atsund, ruft tsu mir ale neviim fun Baal, ale zaine diner, un ale zaine koyanim; keiner zol nisht felen; vorem a groise opּfershlachtung tsu Baal iz bai mir. keiner vos vet felen, vet nisht blaiben leben. un Yehu hot dos geton mit batrug, kedei untertsubrengen di diner fun Baal.

20 un Yehu hot gezogt: heilikt an inzamlung tsu Baal. hoben zei es oisgerufen. 21 un Yehu hot geshikt in gants Yisroel, un ale diner fun Baal zainen gekumen, un es iz nisht gebliben a mentsh vos iz nisht gekumen. un zei zainen araingegangen in hoiz fun Baal; un dos hoiz fun Baal iz gevoren ongefilt fun ek tsu ek.

22 hot er gezogt tsu dem man vos iber der kleider-kamer: gib arois malbushem tsu ale diner fun Baal. un er hot zei aroisgegeben di malbushem.

23 un Yehu iz araingegangen mit Yehonadav dem zun fun Rechaven in hoiz fun Baal, un er hot gezogt tsu di diner fun Baal: zucht noch un zet, az do zol nisht zain mit ich fun di knecht fun Hashem, nor bloiz Baal-diner alein. 24 un zei zainen araingegangen tsu machen shlachtopּfer un brandopּfer. un Yehu hot zich geshtelt droisen achtsik man, un ongezogt: oib emetser vet antrunen veren fun di mentshen vos ich gib iber oif eyere hent, iz dain nefesh farx yenems nefesh.

25 un es iz geven, vi er hot geendikt machen dos brandopּfer, azoi hot Yehu gezogt tsu di loifers un tsu di hoiptlait: geit arain dershlogt zei; keiner zol nisht arois. hoben zei zei dershlogen miten sharf fun shverd; un di loifers un di hoiptlait hoben zei aroisgevorfen, un zainen avekgegangen tsu der shtot fun Baals hoiz. 26 un zei hoben aroisgenumen di zailshteiner fun Baals hoiz, un zei farbrent. 27 un zei hoben tsebrachen dem zailshtein fun Baal, un hoben tsebrachen dos hoiz fun Baal, un hoben es gemacht far opּtriten biz oif haintiken tog.

28 un Yehu hot fartilikt Baal fun Yisroel. 29 ober fun di zind fun Yarovam dem zun fun Nevaten, mit vos er hot gemacht zindiken Yisroel, fun hinter zei hot zich Yehu nisht opgekert – fun di gilderne kelber vos in beit-El un vos in Dan.

30 un Hashem hot gezogt tsu Yehuen: vail du host zich gut bagangen tsu ton vos iz rechtfartik in maine oigen – geton tsu Achavs hoiz azoi vi alts in main hartsen, velen dir kinder fun firten dor zitsen oif dem trony fun Yisroel.

31 ober Yehu hot nisht gehit tsu gein in der torah fun Hashem Elochei Yisroel mit zain gantsen hartsen; er hot zich nisht opgekert fun di zind fun Yarovamen, vos er hot gemacht zindiken Yisroel.

32 in yene teg hot Hashem ongehoiben opּtsuhaken fun Yisroel. un Chazael hot zei geshlogen in gantsen gemark fun Yisroel: 33 fun Yarden tsu zunoifgang, dos gantse land Gilad, di Gadim, un di Reuvenim, un di Menashim, fun Aroer vos baim tal Arnon-Gilad un Bashan.

34 un di iberike zachen vegen Yehuen, un alts vos er hot geton, un zain gantse gevurhshaft, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yisroel.

35 un Yehu hot zich geleigt mit zaine elteren, un me hot im bagroben in Shomron. un zain zun Yehoachaz iz gevoren melech oif zain ort.z 36 un di teg vos Yehu hot gekinigt iber Yisroel in Shomron, zainen geven acht un tsvantsik yor.

יא

un vi Atalyah di muter fun Achazyahuen hot gezen az ir zun iz toit, azoi iz zi oifgeshtanen, un hot umgebracht dem gantsen kiniglechen opshtam. hot Yehosheva di tochter fun melech Yoram, Achazyahus shvester, genumen Yoash dem zun fun Achazyahen, un hot im aroisgegnvet fun tsvishen dem melech's kinder vos hoben gezolt geteit veren, im un zain Nom, in a shlofkamer; un me hot im bahalten fun eataliohun, un er iz nisht geteit gevoren. un er iz geven bahalten bai ir in hoiz fun Hashem zeks yor. un Atalyah hot gekinigt iberen land.

un oifen zibeten yor hot Yehoyada geshikt un hot genumen di hoiptlait iber di hunderten, fun di Karim un fun di loifers, un er hot zei gebracht tsu zich in hoiz fun Hashem, un er hot mit zei geshlosena a bris, un hot zei bashvoren in hoiz fun Hashem, un zei gevizen dem melech's zun. un er hot zei bafoilen, azoi tsu zogen: dos iz di zach vos ir zolt ton: a dritel fun ich, di vos kumen arain shebt un hiten di hitung fun dem melech's hoiz – noch a dritel iz geven baim toier Sur, un a dritel baim toier hinter di loifers – zolt hiten di hitung fun palats far an opּtsam. un tsvei teilen fun ich, ale vos geyen arois shebt, zolen hiten di hitung fun Hashem's hoiz arum dem melech. un ir zolt arumringlen dem melech rund arum, itlecher mit zaine vafen in zain hant. un ver es kumt arain in di reyen, zol geteit veren. un zeit mit dem melech bai zain aroisgein un bai zain araingein.

hoben di hoiptlait fun di hunderten geton azoi vi alts vos Yehoyada der koyen hot bafoilen, un zei hoben genumen itlecher zaine mentshen, di vos kumen arain shebt, mit di vos geyen arois shebt, un zei zainen gekumen tsu Yehoyada dem koyen. 10 un der koyen hot gegeben di hoiptlait fun di hunderten di shpּizn un di shilden vos fun melech Dovid, vos in hoiz fun Hashem. 11 un di loifers hoben zich geshtelt itlecher mit zaine vafen in zain hant, fun der rechter zeit fun hoiz biz der linker zeit fun hoiz, baim mizbeyech, un baim hoiz, leben melech rund arum. 12 un er hot aroisgefirt dem melech's zun, un hot ongeton oif im di kroin un di tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh};b un zei hoben im gemacht far a melech, un hoben im gezalbt; un zei hoben geklapּt di hent, un gezogt: leben zol der melech!

13 un Atalyah hot gehert dem kol fun di loifers un dem folk, un zi iz gekumen tsu dem folk in hoiz fun Hashem. 14 un zi hot gezen, ersht der melech shteit oif der bime, azoi vi der shteiger, un di haren un di trumeiterers leben melech, un dos gantse folk fun land freit zich, un blozt in trumeiten; hot Atalyah tserisen ire kleider, un hot aroisgerufen: a bunt! a bunt!

15 hot Yehoyada der koyen bafoilen di hoiptlait fun di hunderten, di oifzeer fun cheil, un er hot tsu zei gezogt: firt zi arois biz ineveinik fun di reyen; un dem vos geit ir noch, teit miten shverd. vorem der koyen hot gezogt: zi zol nisht geteit veren in hoiz fun Hashem.

16 hoben zei gemacht far ir ort, un zi iz araingegangen durch dem ferdaingang in melech's hoiz, un iz dorten geteit gevoren.

17 un Yehoyada hot geshlosen a bris tsvishen Hashem un tsvishen dem melech un dem folk, tsu zain dos folk fun Hashem; oich tsvishen dem melech un tsvishen dem folk. 18 un dos gantse folk fun land iz araingegangen in hoiz fun Baal, un zei hoben es ingevorfen; zaine mizbeyches un zaine bilder hoben zei gut tsebrachen, un Mattan dem koyen fun Baal hoben zei geharget far di mizbeyches.

un der koyen hot gemacht oifzeer iber dem hoiz fun Hashem. 19 un er hot genumen di hoiptlait fun di hunderten, un di Karim, un di loifers, un dos gantse folk fun land, un zei hoben aropּgebracht dem melech fun Hashem's hoiz, un zei zainen araingegangen durch dem toier fun di loifers in melech's hoiz. un er hot zich gezetst oifen tronc fun di Molechim. 20 un dos gantse folk fun land hot zich gefreit, un di shtot iz geven roiik. un eataliohun hoben zei geteit miten shverd in melech's hoiz.

יב

1(11:21)  ziben yor iz Yehoash alt geven, az er iz gevoren melech. 2(1)  in zibeten yor fun Yehuen iz Yehoash gevoren melech, un fertsik yor hot er gekinigt in Yerusholayim, un der nomen fun zain muter iz geven Tzivyah fun Beer-Sheva. 3(2)  un Yehoash hot geton vos iz rechtfartik in di oigen fun Hashem ale zaine teg, azoi vi Yehoyada der koyen hot im gelernt.

4(3)  nor di Bamot zainen nisht opgeton gevoren; dos folk hot noch alts geshlacht un gereichert oif di Bamot.

5(4)  un Yehoash hot gezogt tsu di koyanim: al dos geheilikte zilber vos vert gebracht in Hashem's hoiz in gangbaren gelt, dos gelt fun nefoshes loit itlechns opּshatsung, al dos gelt vos emitsen kumt aroifblikendik oifen hartsen tsu brengen in hoiz fun Hashem, 6(5)  zolen di koyanim nemen far zich, itlecher fun zain geber; un zei zolen farrichten di tsebrochene erter fun hoiz, vu nor a tsebrochener ort vet zich dorten gefinen.

7(6)  ober es iz geven in drai un tsvantsiksten yor fun melech Yehoash, hoben di koyanim noch nisht gehat farricht di tsebrochene erter fun hoiz. 8(7)  hot der melech Yehoash gerufen Yehoyada dem koyen, un di [andere] koyanim, un er hot tsu zei gezogt: far vos farricht ir nisht di tsebrochene erter fun hoiz? un atsund, zolt ir mer nisht nemen kein gelt fun eyere geber, naiert oif di tsebrochene erter fun hoiz zolt ir es opgeben.

9(8)  hoben di koyanim ingevilikt, nisht tsu nemen dos gelt fun dem folk, un nisht tsu farrichten di tsebrochene erter fun hoiz.

10(9)  un Yehoyada der koyen hot genumen a kasten, un hot oisgeshniten a loch in zain tirl, un hot im avekgeshtelt leben mizbeyech, oif der rechter zeit vi me kumt arain in hoiz fun Hashem; un ahin flegen di koyanim vos hiten di shvel, arainton dos gantse gelt vos iz gebracht gevoren in hoiz fun Hashem. 11(10)  un es iz geven, vi zei hoben gezen az in kasten iz do fil gelt, azoi iz aroifgekumen der shraiber fun melech, un der koyen-godul, un zei hoben ingebunden un ibergetseilt dos gelt vos hot zich gefunen in hoiz fun Hashem. 12(11)  un zei flegen ibergeben dos oisgetseilte gelt in di hent fun di verkmainsters vos zainen geven geshtelt iber dem hoiz fun Hashem; un zei hoben es oisgetsolt tsu di holtsmainsters un tsu di boimainsters vos hoben gearbet in hoiz fun Hashem, 13(12)  un tsu di moierer, un tsu di shteinheker, un oif tsu koifen holts un gehakte shteiner, tsu farrichten di tsebrochene erter fun Hashem's hoiz, un oif alts vos iz avekgegangen oifen hoiz, tsum farrichten.

14(13)  ober kein zilberne bekns, shneitsmesers, shpּrengbekns, trumeiten, kein shum gilderne keile un zilberne keile, flegt nisht gemacht veren far dem hoiz fun Hashem fun dem gelt vos iz gebracht gevoren in hoiz fun Hashem. 15(14)  naiert tsu di verkmainsters flegt men es geben, un zei flegen dermit farrichten dos hoiz fun Hashem. 16(15)  un me flegt zich nisht rechenen mit di mentshen vos me flegt geben dos gelt oif zeyer hant, oif tsu geben tsu di Baal-mlochhs, naiert oif nemnes hoben zei gearbet.

17(16)  dos gelt fun shuldopּferd un dos gelt fun zindopּfer flegt nisht gebracht veren in hoiz fun Hashem; dos flegt geheren tsu di koyanim.

18(17)  dentsmol iz aroifgegangen Chazael der melech fun Aram, un hot gehalten milchome oif Gat, un hot zi batsvungen. un Chazael hot gekert zain ponem aroiftsugein oif Yerusholayim.

19(18)  hot Yehoash der melech fun Yehudah genumen ale heilike zachen vos Yehoshaphat, un Yehoram, un Achazyahu, zaine elteren, di Molechim fun Yehudah, hoben geheilikt, un zaine eigene geheilikte zachen, un dos gantse gold vos hot zich gefunen in di shatskameren fun Hashem's hoiz un fun melech's hoiz, un er hot es avekgeshikt tsu Chazael dem melech fun Aram. un er hot opּgetsoigen fun Yerusholayim.

20(19)  un di iberike zachen vegen Yoashen, un alts vos er hot geton, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yehudah.

21(20)  un zaine knecht zainen oifgeshtanen un hoben gebuntevet a bunt, un hoben dershlogen Yoashen in beit-milu vos nidert arop tsu Silla. 22(21)  yozchr der zun fun Shimaten, un Yozavad der zun fun shumren, zaine knecht, hoben im geshlogen, un er iz geshtorben. un me hot im bagroben leben zaine elteren in Dovids-shtot. un zain zun Amatzyah iz gevoren melech oif zain ort.e

יג

in drai un tsvantsiksten yor fun Yoash dem zun fun Achazyahuen, dem melech fun Yehudah, iz Yehoachaz der zun fun Yehuen gevoren melech iber Yisroel in Shomron, [un hot gekinigt] zibetsen yor. un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, un iz gegangen noch di zind fun Yarovam dem zun fun Nevaten, vos er hot gemacht zindiken Yisroel; er hot zich nisht opgekert derfun. un der tsorenf fun Hashem hot gegrimt oif Yisroel, un er hot zei gegeben in der hant fun Chazael dem melech fun Aram, un in der hant fun Ben-Hadad dem zun fun Chazaelen, ale teg.

hot Yehoachaz gebeten tsu Hashem, un Hashem hot tsugehert tsu im, vorem er hot gezen di drikung fun Yisroel, az der melech fun Aram hot zei gedrikt – un Hashem hot gegeben Yisroel a helfer, un zei zainen arois fun unter der hant fun Aram; un di kinder fun Yisroel zainen gezesen in zeyere getselten azoi vi nechten-eyernechten. ober zei hoben zich nisht opgekert fun di zind fun dem hoiz fun Yarovamen, vos er hot gemacht zindiken Yisroel; zei zainen gegangen derin; un oich di Asherah iz gebliben shtein in Shomron. – vorem er hot nisht ibergelozen Yehoachazen kein manshaft, nor bloiz fuftsik raiter, un Tzoan raitvegen, un Tzoan toizent fusgeyer. vail der melech fun Aram hot zei umgebracht, un zei gemacht azoi vi shtoib tsum treten.

un di iberike zachen vegen Yehoachazen, un alts vos er hot geton, un zain gevurhshaft, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yisroel.

un Yehoachaz hot zich geleigt mit zaine elteren, un me hot im bagroben in Shomron. un zain zun Yoash iz gevoren melech oif zain ort.g

10 in ziben un draisiksten yor fun Yoash dem melech fun Yehudah iz Yehoash der zun fun Yehoachazen gevoren melech iber Yisroel in Shomron, [un hot gekinigt] zechtsen yor. 11 un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem; er hot zich nisht opgekert fun ale zind fun Yarovam dem zun fun Nevaten, vos er hot gemacht zindiken Yisroel; er iz gegangen derin.

12 un di iberike zachen vegen Yoashen, un alts vos er hot geton, un zain gevurhshaft, vi er hot milchome gehalten mit Amatzyah dem melech fun Yehudah, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yisroel.

13 un Yoash hot zich geleigt mit zaine elteren; un Yarovam hot zich gezetst oif zain tron.h un Yoash iz bagroben gevoren in Shomron leben di Molechim fun Yisroel.

14 un Elishah iz krank gevoren oif der krankshaft vos er hot gezolt fun ir shtarben; un Yoash der melech fun Yisroel hot aropּgenidert tsu im, un er hot geveint oif zain ponem, un hot gezogt: foter meiner, foter meiner, raitvegen un raiter fun Yisroel!

15 hot Elishah tsu im gezogt: breng a boigen un failen. hot er im gebracht a boigen un failen. 16 hot er gezogt tsu dem melech fun Yisroel: leig aroifblikendik dain hant oifen boigen. hot er aroifgeleigt zain hant, un Elishah hot aroifgeton zaine hent oif di hent fun melech. 17 un er hot gezogt: efen dem fentster tsu mizrech; hot er geefent. hot Elishah gezogt: shis; un er hot geshosen. hot er gezogt: a fail fun yeshue fun Hashem, un a fail fun yeshue akegen Aram; un vest shlogen Aram in Aphek biz tsu farlenden.

18 un er hot gezogt: nem di failen; un er hot zei genumen. hot er gezogt tsu dem melech fun Yisroel: shlog on der erd; un er hot geshlogen drai mol un hot zich opgeshtelt.

19 hot getsernt oif im der man fun G‑t, un hot gezogt: gezolt shlogen finf oder zeks mol; dentsmol volstu geshlogen Aram biz tsum farlenden; ober atsund vestu nor drai mol shlogen Aram.

20 un Elishah iz geshtorben, un me hot im bagroben. un bandes fun Moav flegen kumen in land baim onkum fun yor.

21 un es iz geven, me bagrobt azoi a mentshen, ersht zei derzeen a bande. hoben zei araingevorfen dem man in Elishahs keyver.i un der man hot zich gekaiklt biz er hot zich ongerirt on Elishahs beiner, un iz lebedik gevoren, un hot zich geshtelt oif zaine fis.

22 un Chazael der melech fun Aram hot gedrikt Yisroel ale teg fun Yehoachazen. 23 ober Hashem hot zei gelaitzelikt un zich derbarimt oif zei, un hot zich tsugekert tsu zei fun vegen zain bris mit Avraham, Yitzchak, un Yaakov, un er hot zei nisht gevolt umbrengen, un hot zei nisht avekgevorfen fun zain ponem biz atsund.

24 un Chazael der melech fun Aram iz geshtorben. un zain zun Ben-Hadad iz gevoren melech oif zain ort.j

25 un Yehoash der zun fun Yehoachazen hot tsurikgekert fun der hant fun Ben-Hadad dem zun fun Chazaelen di shtet vos er hot gehat tsugenumen fun der hant fun zain foter Yehoachazen in milchome. drai mol hot im Yoash geshlogen, un hot tsurikgekert di shtet fun Yisroel.

יד

in tsveiten yor fun Yoash dem zun fun Yehoachazen, dem melech fun Yisroel, iz Amatzyahu der zun fun Yoash dem melech fun Yehudah gevoren melech. finf un tsvantsik yor iz er alt geven, az er iz gevoren melech, un nain un tsvantsik yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven yehoiodon fun Yerusholayim. un er hot geton vos iz rechtfartik in di oigen fun Hashem, ober nisht azoi vi zain foter Dovid; er hot geton vi alts vos zain foter Yoash hot geton. nor di Bamot zainen nisht opgeton gevoren; dos folk hot noch alts geshlacht un gereichert oif di Bamot.

un es iz geven, vi di meluche iz geven bafestikt in zain hant, azoi hot er dershlogen zaine knecht vos hoben dershlogen zain foter dem melech. ober di kinder fun di dershleger hot er nisht geteit, azoi vi es shteit geshriben in buch fun tort-Moshe, vos Hashem hot bafoilen, azoi tsu zogen: foters zolen nisht geteit veren far kinder, un kinder zolen nisht geteit veren far foters; naiert yetveder far zain zind zol geteit veren.

er hot geshlogen fun Edom in tal fun zalts Tzoan toizent, un ingenumen Sela in milchome, un gerufen ir nomen Yokteel [vi zi heist] biz oif haintiken tog.

dentsmol hot Amatzyah geshikt shluchim tsu Yehoash dem zun fun Yehoachaz dem zun fun Yehuen, dem melech fun Yisroel, azoi tsu zogen: kum lomir zich onkuken in ponem.

hot Yehoash der melech fun Yisroel geshikt tsu Amatzyahu dem melech fun Yehudah, azoi tsu zogen: der Doren vos in Levanon hot geshikt tsu dem tsederboim vos in Levanon, azoi tsu zogen: gib dain tochter tsu main zun far a vaib. iz farbaigegangen a vilde chaye vos in Levanon, un hot tsetreten dem Doren. 10 shlogen hostu geshlogen Edom, un dain harts hot dich derhoiben; halt dain koved, un zits in der heim. un noch vos zolstu zich reitsen mit beiz, un falen du un Yehudah mit dir?

11 ober Amatzyahu hot nisht tsugehert. un Yehoash der melech fun Yisroel iz aroisgegangen. un zei hoben zich ongekukt in ponem, er un Amatzyahu der melech fun Yehudah, in Beit-Shemesh vos gehert tsu Yehudah. 12 un Yehudah iz geshlogen gevoren far Yisroel. un zei zainen antlofen itlecher tsu zaine getselten.

13 un Amatzyahu dem melech fun Yehudah, dem zun fun Yehoash dem zun fun Achazyahuen, hot Yehoash der melech fun Yisroel gechapt in Beit-Shemesh. un er iz gekumen kein Yerusholayim, un hot durchgebrochen di moier fun Yerusholayim fun dem toier fun Ephrayim biz dem vinkltoier, fir hundert ilen. 14 un er hot tsugenumen dos gantse gold un zilber, un ale keilim, vos hoben zich gefunen in hoiz fun Hashem un in di shatskameren fun melech's hoiz, un meshkun-kinder, un hot zich umgekert kein Shomron.

15 un di iberike zachen fun yehushen vos er hot geton, un zain gevurhshaft, un vi er hot milchome gehalten mit Amatzyahu dem melech fun Yehudah, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yisroel.

16 un Yehoash hot zich geleigt mit zaine elteren, un er iz bagroben gevoren in Shomron leben di Molechim fun Yisroel. un zain zun Yarovam iz gevoren melech oif zain ort.k

17 un Amatzyahu der zun fun Yoashen, der melech fun Yehudah, hot gelebt noch dem toit fun Yehoash dem zun fun Yehoachazen, dem melech fun Yisroel, fuftsen yor.

18 un di iberike zachen vegen Amatzyahuen, zei zainen shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yehudah.

19 un me hot gebuntevet oif im a bunt in Yerusholayim, un er iz antlofen kein Lakhish; ober me hot nochgeshikt noch im kein Lakhish, un me hot im dorten geteit. 20 un me hot im gebracht oif ferd. un er iz bagroben gevoren in Yerusholayim leben zaine elteren in Dovids-shtot.

21 un dos gantse folk fun Yehudah hot genumen Azaryahen, vos iz geven zechtsen yor alt, un zei hoben im gemacht far melech oifen ortl fun zain foter Amatzyahuen.

22 er hot arumgeboit Eilat un hot zi tsurikgekert tsu Yehudah. noch dem vi der melech hot zich geleigt mit zaine elteren.

23 in fuftsnten yor fun Amatzyahu dem zun fun Yoashen, dem melech fun Yehudah, iz Yarovam der zun fun Yoash dem melech fun Yisroel gevoren melech in Shomron, [un hot gekinigt] ein un fertsik yor. 24 un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem; er hot zich nisht opgekert fun ale zind fun Yarovam dem zun fun Nevaten, vos er hot gemacht zindiken Yisroel.

25 er hot tsurikgeshtelt dem gemark fun Yisroel, fun vu me kumt kein Chammat biz dem yam fun pּloin, azoi vi dos vort fun Hashem Elochei Yisroel, vos er hot geredt durch zain knechtm Yonah dem zun fun Amittaien, dem novi, vos fun Gat-Chepher. 26 vorem Hashem hot gezen di fain fun Yisroel, az zi iz zeyer biter, un kein mutermentsh iz nishto, un nishto ver zol helfen Yisroel. 27 un Hashem hot nisht gevolt oismeken dem nomen fun Yisroel fun unteren himel, un er hot zei geholfen durch der hant fun Yarovam dem zun fun Yoashen.

28 un di iberike zachen vegen Yarovamen, un alts vos er hot geton, un zain gevurhshaft, vi er hot milchome gehalten, un vi er hot tsurikgekert Damascus um Chammat tsu Yehudah un Yisroel, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yisroel.

29 un Yarovam hot zich geleigt mit zaine elteren, mit di Molechim fun Yisroel. un zain zun Zecharyah iz gevoren melech oif zain ort.n

טו

in ziben un tsvantsiksten yor fun Yarovam dem melech fun Yisroel, iz Azaryah der zun fun Amatzyah dem melech fun Yehudah gevoren melech. zechtsen yor iz er alt geven, az er iz gevoren melech, un tsvei un fuftsik yor hot er gekinigt in Yerusholayim, un der nomen fun zain muter iz geven Yekholyahu fun Yerusholayim.

un er hot geton vos iz rechtfartik in di oigen fun Hashem, azoi vi alts vos zain foter Amatzyahu hot geton. nor di Bamot zainen nisht opgeton gevoren; dos folk hot noch alts geshlacht un gereichert oif di Bamot.

un Hashem hot geplogt dem melech, un er iz geven a metsoire biz dem tog fun zain toit. un er iz gezesen in dem opּgezunderten hoiz. un Yotam dem melech's zun iz geven iberen palats; er hot gemishpet dos folk fun land.

un di iberike zachen vegen Azaryahuen, un alts vos er hot geton, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yehudah.

un Azaryah hot zich geleigt mit zaine elteren, un me hot im bagroben leben zaine elteren in Dovids-shtot. un zain zun Yotam iz gevoren melech oif zain ort.o

in acht un draisiksten yor fun Azaryahu dem melech fun Yehudah, hot Zecharyahu der zun fun Yarovamen gekinigt iber Yisroel in Shomron zeks Chodeshim. un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, azoi vi zaine elteren hoben geton; er hot zich nisht opgekert fun di zind fun Yarovam dem zun fun Nevaten, vos er hot gemacht zindiken Yisroel.

10 un Shallum der zun fun Yaveshen hot gemacht a bunt oif im, un hot im geshlogen antkegen faran folk, un im geteit, un iz gevoren melech oif zain ort.p

11 un di iberike zachen vegen Zecharyahen, zei zainen bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yisroel.

12 dos iz geven dos vort fun Hashem vos er hot geredt tsu Yehuen, azoi tsu zogen: kinder bizen firten dor velen dir zitsen oifen tronq fun Yisroel; un azoi iz geshen.

13 Shallum der zun fun Yaveshen iz gevoren melech in nain un draisiksten yor fun euziioh dem melech fun Yehudah; un er hot gekinigt a choidesh tsait in Shomron.

14 iz aroifgegangen Menachem der zun fun Gadien, fun Tirtzah, un er iz gekumen kein Shomron, un hot geshlogen Shallum dem zun fun Yaveshen in Shomron, un hot im geteit, un iz gevoren melech oif zain ort.r

15 un di iberike zachen vegen Shallumen, un zain bunt vos er hot gebuntevet, dos iz bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yisroel.

16 dentsmol hot Menachem geshlogen Tiphsach mit ale vos in ir, un ire gemarken fun Tirtzah on. vail me hot im nisht geefent. hot er zi geshlogen; ale ire trogedike hot er oifgeshpּolten.

17 in nain un draisiksten yor fun Azaryah dem melech fun Yehudah iz Menachem der zun fun Gadien gevoren melech iber Yisroel, [un hot gekinigt] Tzoan yor in Shomron.

18 un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem; er hot ale zaine teg zich nisht opgekert fun di zind fun Yarovam dem zun fun Nevaten, vos er hot gemacht zindiken Yisroel.

19 iz gekumen Pul der melech fun Ashur oifen land. un Menachem hot gegeben Pulen toizent tsentner zilber, az zain hant zol zain mit im tsu bafestiken di meluche in zain hant. 20 un Menachem hot oisgevorfen dos gelt oif Yisroel, oif ale voilfarmegleche, fuftsik shekolim zilber oif yetveder man. kedei tsu geben dem melech fun Ashur. un der melech fun Ashur hot zich umgekert, un hot zich nisht opgeshtelt dorten in land.

21 un di iberike zachen vegen Menachemen, un alts vos er hot geton, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yisroel.

22 un Menachem hot zich geleigt mit zaine elteren, un zain zun Pekachyah iz gevoren melech oif zain ort.s

23 in fuftsiksten yor fun Azaryah dem melech fun Yehudah iz Pekachyah der zun fun Menachemen gevoren melech iber Yisroel in Shomron, [un hot gekinigt] tsvei yor.

24 un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem; er hot zich nisht opgekert fun di zind fun Yarovam dem zun fun Nevaten, vos er hot gemacht zindiken Yisroel.

25 un zain hoiptman Pekach der zun fun Remalyahuen hot gemacht a bunt oif im, un hot im dershlogen in Shomron, in palats fun melech's hoiz, bai Argov un bai Aryeh; un mit im zainen geven fuftsik man fun di gileoder; un er hot im geteit, un iz gevoren melech oif zain ort.t

26 un di iberike zachen vegen Pekachyahen, un alts vos er hot geton, dos iz bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yisroel.

27 in tsvei un fuftsiksten yor fun Azaryah dem melech fun Yehudah, iz Pekach der zun fun Remalyahuen gevoren melech iber Yisroel in Shomron, [un hot gekinigt] tsvantsik yor.

28 un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem; er hot zich nisht opgekert fun di zind fun Yarovam dem zun fun Nevaten, vos er hot gemacht zindiken Yisroel.

29 in di teg fun Pekach dem melech fun Yisroel, iz gekumen Tiglat Pileser der melech fun Ashur, un hot genumen Iyon, un Abel, un Yanoach, un Kadesh, un Chatzor, un Gilad, un Galil, dos gantse land Naphtali; un er hot zei fartriben kein Ashur.

30 un Hoshea der zun fun Elahen hot gebuntevet a bunt oif Pekach dem zun fun Remalyahuen, un er hot im geshlogen un im geteit, un iz gevoren melech oif zain ort,u in tsvantsiksten yor fun Yotam dem zun fun euziiohen.

31 un di iberike zachen vegen Pekachen, un alts vos er hot geton, dos iz bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yisroel.

32 in tsveiten yor fun Pekach dem zun fun Remalyahuen, dem melech fun Yisroel, iz Yotam der zun fun euziiohu dem melech fun Yehudah gevoren melech. 33 finf un tsvantsik yor iz er alt geven, az er iz gevoren melech, un zechtsen yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven Yerusha di tochter fun tsodoken.

34 un er hot geton vos iz rechtfartik in di oigen fun Hashem; er hot geton azoi vi alts vos zain foter euziiohu hot geton.

35 nor di Bamot zainen nisht opgeton gevoren; dos folk hot noch alts geshlacht un gereichert oif di Bamot.

er hot geboit dos oibershte toier fun Hashem's hoiz.

36 un di iberike zachen vegen Yotamen, un alts vos er hot geton, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yehudah.

37 in yene teg hot Hashem ongehoiben onshiken oif Yehudah Retzin dem melech fun Aram, un Pekach dem zun fun Remalyahuen.

38 un Yotam hot zich geleigt mit zaine elteren, un er iz bagroben gevoren leben zaine elteren in zain foter Dovids-shtot. un zain zun Achaz iz gevoren melech oif zain ort.v

טז

in zibetsnten yor fun Pekach dem zun fun Remalyahuen, iz Achaz der zun fun Yotam dem melech fun Yehudah gevoren melech. tsvantsik yor iz Achaz alt geven, az er iz gevoren melech, un zechtsen yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un er hot nisht geton vos iz rechtfartik in di oigen fun Hashem zain G‑t, azoi vi zain foter Dovid. naiert er iz gegangen in dem veg fun di Molechim fun Yisroel. un er hot oich gemacht durchgein zain zun durchen faier,w azoi vi di umverdikeiten fun di felker vos Hashem hot zei fartriben fun far di kinder fun Yisroel. un er hot geshlacht un gereichert oif di Bamot, un oif di bergelech, un unter yetveder tsvaighaftiken boim.

dentsmol iz aroifgekumen Retzin der melech fun Aram, un Pekach der zun fun Remalyahuen, der melech fun Yisroel, kein Yerusholayim oif milchome; un zei hoben gelegert oif Achazen, un nisht gekent baikumen.

in yener tsait hot Retzin der melech fun Aram tsurikgekert Eilat tsu Aram, un hot aroisgevorfen di mener fun Yehudah fun Eilat. un di Adummim zainen gekumen kein Eilat, un zainen dorten gebliben zitsen biz oif haintiken tog.

un Achaz hot geshikt shluchim tsu Tiglat Pileser dem melech fun Ashur, azoi tsu zogen: dain knecht un dain zun bin ich; kum aroifblikendik un helf mir fun der hant fun dem melech fun Aram, un fun der hant fun dem melech fun Yisroel, vos zainen oifgeshtanen oif mir.

un Achaz hot genumen dos zilber un dos gold vos hot zich gefunen in Hashem's hoiz un in di shatskameren fun melech's hoiz, un hot geshikt tsum melech fun Ashur shochad. un der melech fun Ashur hot tsugehert tsu im, un der melech fun Ashur iz aroifgegangen oif Damascus, un hot zi ingenumen, un hot fartriben ire bavoiner kein Kir, un Retzinen hot er geteit.

10 un der melech Achaz iz gegangen kein Damascus antkegen Tiglat Pileser dem melech fun Ashur, un er hot gezen dem mizbeyech vos in Damascus. un der melech Achaz hot geshikt tsu Uriyah dem koyen di geshtalt fun dem mizbeyech un zain geboi loit zain gantser arbet. 11 un Uriyah der koyen hot oifgeboit dem mizbeyech; azoi vi alts vos der melech Achaz hot geshikt fun Damascus. azoi hot Uriyah der koyen gemacht, eider der melech Achaz iz gekumen fun Damascus. 12 un az der melech iz gekumen fun Damascus, hot der melech gezen dem mizbeyech; un der melech hot genent tsum mizbeyech, un hot oifgebracht oif im. 13 un er hot gedemft zain brandopּfer un zain shpּaizopּfer, un gegosen zain gisopּfer, un geshpּrengtx dos blut fun zain fridopּfer, oifen mizbeyech. 14 un dem kupּernem mizbeyech vos far G‑t hot er tsugerukt fun far dem hoiz, fun tsvishen dem mizbeyech un tsvishen dem hoiz fun Hashem, un hot im avekgeshtelt baim zeit fun dem mizbeyech tsu tsafón.

15 un der melech Achaz hot bafoilen Uriyah dem koyen, azoi tsu zogen: oif dem groisen mizbeyech demf dos brandopּfer fun in der peire, un dos shpּaizopּfer fun ovent, un dos brandopּfer fun melech un zain shpּaizopּfer, un dos brandopּfer fun dem gantsen folk fun land, un zeyer shpּaizopּfer un zeyere gisopּfer; un itlech blut fun brandopּfer un itlech blut fun shlachtopּfer zolstu shpּrengeny oif im. un vegen dem kupּernem mizbeyech vel ich darfen nochkuken.

16 un Uriyah der koyen hot geton azoi vi alts vos der melech Achaz hot bafoilen.

17 un der melech Achaz hot opgehakt di ramen fun di geshtelen, un hot opgeton fun zei dem hantfas. un dem yam hot er aropgenumen fun di kuperne rinder vos unter im, un hot im avekgeshtelt oif a geflaster fun shteiner. 18 un der iberdek far shebt vos me hot ongeboit on hoiz, un dem melech's ingang deroisen, hot er ibergeshtelt in hoiz fun Hashem vegen dem melech fun Ashur.

19 un di iberike zachen fun Achazen vos er hot geton, zei zainen shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yehudah.

20 un Achaz hot zich geleigt mit zaine elteren, un er iz bagroben gevoren leben zaine elteren in Dovids-shtot. un zain zun Chizkiyah iz gevoren melech oif zain ort.z

יז

in tsvelften yor fun Achaz dem melech fun Yehudah, iz Hoshea der zun fun Elahen gevoren melech in Shomron iber Yisroel, [un hot gekinigt] nain yor.

un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, nor nisht azoi vi di Molechim fun Yisroel vos zainen geven far im.

oif im iz aroifgegangen Shalmaneser der melech fun Ashur, un Hoshea iz gevoren a knecht tsu im, un im getsolt minche.

un der melech fun Ashur hot oisgefunen in Hosheaen a bunt, vail er hot geshikt shluchim tsu So dem melech fun Mitsrayim, un hot nisht aroifgebracht minche tsu dem melech fun Ashur azoi vi yor in yor. un der melech fun Ashur hot im farhalten, un hot im araingeshpּart in tefish.

un der melech fun Ashur iz aroifgegangen oifen gantsen land, un iz aroifgegangen oif Shomron, un hot gelegert oif ir drai yor. in nainten yor fun Hosheaen hot der melech fun Ashur batsvungen Shomron, un hot fartriben Yisroel kein Ashur, un zei bazetst in Chalach, un in Chavor, baim taich Gozan, un in di shtet fun Madai.

un dos iz geshen vail di kinder fun Yisroel hoben gezindikt tsu Hashem zeyer G‑t vos hot zei oifgebracht fun land Mitsrayim, fun unter der hant fun Pharaoh dem melech fun Mitsrayim, un zei hoben geforcht fremde G‑ter. un zei zainen gegangen in di gezetsen fun di felker vos Hashem hot fartriben fun far di kinder fun Yisroel; des glaichen di Molechim fun Yisroel, vos zei hoben gemacht. un di kinder fun Yisroel hoben tsugetracht zachen vos nisht richtik tsu Hashem zeyer G‑t, un zei hoben zich geboit Bamot in ale zeyere shtet, fun a vechterturem biz a festungshtot. 10 un zei hoben zich oifgeshtelt zailshteiner un getsnshtangen oif yetveder hoichen bergel un unter yetveder tsvaighaftiken boim. 11 un zei hoben dorten gereichert oif ale Bamot, azoi vi di felker vos Hashem hot fartriben fun far zei; un zei hoben geton shlechte zachen tsu dertserenen Hashem. 12 un zei hoben gedint di opgeter, vos Hashem hot zei ongezogt: ir zolt nisht ton di dozike zach. 13 un Hashem hot gevorent Yisroel un Yehudah durch itlechen novi, itlechen zeer, azoi tsu zogen: kert ich um fun eyere shlechte vegen, un hit maine gebot, maine gezetsen, loit der gantser torah vos ich hob bafoilen eyere elteren, un vos ich hob geshikt tsu ich durch maine knecht, di neviim. 14 ober zei hoben nisht tsugehert, un zei hoben hart gemacht zeyer naken, azoi vi der naken fun zeyere elteren vos hoben nisht gegloibtab in Hashem zeyer G‑t. 15 un zei hoben farachtc zaine gezetsen un zain bris vos er hot geshlosend mit zeyere elteren, un zaine vorenishen, tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}e vos er hot zei gevorent, un zei zainen gegangen noch nishtikeit un gevoren nishtik, un noch di felker vos rund arum zei, vos Hashem hot zei bafoilen nisht tsu ton azoi vi zei. 16 un zei hoben farlozen ale gebot fun Hashem zeyer G‑t, un hoben zich gemacht gegosene getsen – tsvei kelber, un gemacht an Asherah, un zich gebukt tsu dem gantsen cheil fun himel, un gedint Baal. 17 un zei hoben gemacht durchgein zeyere zin un zeyere techter durchen faier, un hoben gebroicht vorzogerai un getsoibert, un zich opgegeben tsu ton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, im tsu dertserenen. 18 un Hashem hot zeyer getsernt oif Yisroel, un er hot zei opgeton fun zain ponem; es iz nisht gebliben achuts sheyvet Yehudah alein. 19 hot oich Yehudah nisht gehit di gebot fun Hashem zeyer G‑t, un zei zainen gegangen in di gezetsen fun Yisroel, vos yene hoben gemacht. 20 un Hashem hot faracht dem gantsen zomen fun Yisroel, un er hot zei gepainikt, un hot zei gegeben in der hant fun oisroiber, biz er hot zei avekgevorfen fun zain ponem. 21 vorem az er hot opgerisen Yisroel fun dem hoiz fun Dovid, un zei hoben gemacht far a melech Yarovam dem zun fun Nevaten, hot Yarovam opּgefirt Yisroel fun hinter Hashem, un er hot zei gemacht zindiken a groise zind. 22 un di kinder fun Yisroel zainen gegangen in ale zind fun Yarovamen vos er hot geton; zei hoben zich nisht opgekert derfun. 23 biz Hashem hot opgeton Yisroel fun zain ponem, azoi vi er hot geredt durch ale zaine knecht di neviim, un Yisroel iz fartriben gevoren fun zain erd kein Ashur oif haintiken tog.

24 un der melech fun Ashur hot gebracht mentshen fun Bavel, un fun Kuthah, un fun Ava, un fun Chammat, un fun Sepharvayim, un bazetst in di shtet fun Shomron anshtotf di kinder fun Yisroel. un zei hoben gearbt Shomron, un zainen gezesen in ire shtet.

25 un es iz geven in onheib fun zeyer zitsen dorten, hoben zei nisht geforcht Hashem, un Hashem hot ongeshikt oif zei leiben, un zei flegen oishrgen tsvishen zei. 26 hot men ongezogt dem melech fun Ashur, azoi tsu zogen: di felker vos du host avekgefirt, un bazetst in di shtet fun Shomron, veisen nisht dem shteiger fun dem G‑t fun land; derum hot er ongeshikt oif zei leiben, un ze, zei teiten zei, azoi vi zei veisen nisht dem shteiger fun dem G‑t fun land.

27 hot der melech fun Ashur bafoilen, azoi tsu zogen: firt avek ahin einem fun di koyanim vos ir hot fartriben fun dorten; un zolen zei gein un zich bazetsen dorten, un er zol zei lernen dem shteiger fun dem G‑t fun land.

28 iz gekumen einer fun di koyanim vos me hot gehat fartriben fun Shomron, un er hot zich bazetst in beit-El, un hot zei gelernt vi zei zolen forchten Hashem. 29 ober itlech folk flegt oich machen zaine eigene G‑ter, un zei hoben zei avekgeshtelt in di haizer fun di Bamot vos di Shomronim hoben gemacht; itlech folk in zeyere shtet vos zei zainen dorten gezesen. 30 un di mentshen fun Bavel hoben gemacht sukot-bnot, un di mentshen fun Kuth hoben gemacht Nergal, un di mentshen fun Chammat hoben gemacht Ashima 31 un di Avim hoben gemacht Nivchaz un Tartak, un di Sepharvayim hoben farbrent zeyere kinder in faier tsu Adramelech un Anammelech, di G‑ter fun Sepharvayim. 32 derbai flegen zei forchten Hashem, un zei hoben zich gemacht fun tsvishen zich koyanim fun Bamot, vos flegen makrev zain far zei in di haizer fun di Bamot. 33 Hashem flegen zei forchten, ober zeyere G‑ter flegen zei dinen, azoi vi der shteiger fun di felker vos me hot zei fun dorten avekgefirt.

34 biz oif haintiken tog tuen zei azoi vi di frierdike shteigers; zei forchten nisht [in gantsn] Hashem, un zei tuen nisht azoi vi zeyere chukkim un vi zeyer gezets, un azoi vi di torah un vi dos gebot vos G‑t hot geboten di kinder fun Yaakov, vos er hot gemacht zain nomen Yisroel; 35 vos Hashem hot mit zei geshlosen a bris, un hot zei bafoilen, azoi tsu zogen: ir zolt nisht forchten fremde G‑ter, un ir zolt zich nisht buken tsu zei, un zei nisht dinen, un nisht shlachten tsu zei. 36 naiert Hashem vos hot ich oifgebracht fun land Mitsrayim mit grois shtarkeit, un mit an oisgeshtrechten orem,g im zolt ir forchten, un tsu im zolt ir zich buken, un tsu im zolt ir shlachten. 37 un di chukkim un di gezetsen, un di torah un dos gebot, vos er hot far ich geshriben, zolt ir hiten tsu ton ale tog; un ir zolt nisht forchten fremde G‑ter. 38 un dem bris vos ich hob geshlosen mit ich, zolt ir nisht fargesen; un ir zolt nisht forchten fremde G‑ter. 39 naiert Hashem Elokeichem zolt ir forchten, un er vet ich matsl zain fun der hant fun ale eyere faint. 40 ober zei hoben nisht tsugehert, naiert zei tuen azoi vi zeyer frierdiker shteiger.

41 un di dozike felker flegen forchten Hashem, ober zeyere getsen flegen zei dinen; des glaichen zeyere kinder un zeyere kindskinder – azoi vi zeyere elteren hoben geton, azoi tuen zei biz oif haintiken tog.

יח

un es iz geven in driten yor fun Hoshea dem zun fun Elahen, dem melech fun Yisroel, iz Chizkiyah der zun fun Achaz dem melech fun Yehudah gevoren melech. finf un tsvantsik yor iz er alt geven, az er iz gevoren melech, un nain un tsvantsik yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven Avi di tochter fun Zecharyahen.

un er hot geton vos iz rechtfartik in di oigen fun Hashem, azoi vi alts vos zain foter Dovid hot geton. er hot opgeton di Bamot, un tsebrachen di zailshteiner, un opgehakth di Asherah. un er hot tsehakt di kuperne shlang vos Moshe hot gemacht; vorem biz yene teg flegen di kinder fun Yisroel reicheren tsu ir, un me hot zi gerufen nechushtoּn. er hot zich farzichert oif Hashem Elochei Yisroel, un noch im iz nisht geven aza vi er tsvishen ale Molechim fun Yehudah, oich nisht tsvishen di vos zainen geven far im. vorem er hot zich baheft on Hashem, er hot zich nisht opgekert fun hinter im, un er hot gehit zaine gebot vos Hashem hot geboten Mosheen. un Hashem flegt zain mit im; umetum vi er flegt aroisgein, flegt er bagliken. un er hot vidershpenikt on dem melech fun Ashur, un hot im nisht gedint. er hot geshlogen di Peleshetim biz Uzzah un ire gemarken, fun a vechterturem biz a festungshtot.

un es iz geven in firten yor fun melech Chizkiyahen – dos iz dos zibete yor fun Hoshea dem zun fun Elahen, dem melech fun Yisroel – iz aroifgegangen Shalmaneser der melech fun Ashur oif Shomron, un hot gelegert oif ir. 10 un zei hoben zi batsvungen tsum Suf fun drai yor; in zeksten yor fun Chizkiyahen – dos iz dos nainte yor fun Hoshea dem melech fun Yisroel – iz Shomron batsvungen gevoren. 11 un der melech fun Ashur hot fartriben Yisroel kein Ashur, un hot zei avekgefirt in Chalach, un in Chavor, baim taich Gozan, un in di shtet fun Madai. 12 far vos zei hoben nisht tsugehert tsu dem kol fun Hashem zeyer G‑t, un hoben ibergetreten zain bris, alts vos Moshe der knecht fun Hashemi hot zei bafoilen, un zei hoben nisht tsugehert un nisht geton.

13 un in fertsnten yor fun melech Chizkiyahen, iz aroifgegangen Sancheriv der melech fun Ashur oif ale bafestikte shtet fun Yehudah, un hot zei ingenumen.

14 hot Chizkiyah der melech fun Yehudah geshikt tsu dem melech fun Ashur kein Lakhish, azoi tsu zogen: ich hob gezindikt; ker zich op fun mir; vos du vest oif mir aroifleigen, vel ich trogen. hot der melech fun Ashur aroifgeleigt oif Chizkiyah dem melech fun Yehudah drai hundert tsentner zilber un draisik tsentner gold.

15 un Chizkiyah hot avekgegeben dos gantse zilber vos hot zich gefunen in hoiz fun Hashem un in di shatskameren fun melech's hoiz. 16 in yener tsait hot Chizkiyah arumgehakt di tiren fun dem heichl fun Hashem, un di baishtidlech vos Chizkiyah der melech fun Yehudah hot gehat ibergetsoigen [mit gold], un er hot es gegeben dem melech fun Ashur.

17 un der melech fun Ashur hot geshikt taּrtoּnen, un rv-sorisen, un ravshokehen, fun Lakhish tsum melech Chizkiyahen mit a groisen cheil kein Yerusholayim. un zei zainen aroifgegangen, azoi zainen zei gekumen un hoben zich geshtelt bai dem groben fun dem oibershten taich vos oifen veg fun vesherfeld. 18 un zei hoben gerufen tsum melech; iz aroisgegangen tsu zei Elyakim der zun fun Chilkiyahen, vos iberen palats, un Shevnaj der shraiber, un Yoach der zun fun Asaphen, der dermoner.

19 un ravshokeh hot tsu zei gezogt: zogt akorsht tsu Chizkiyahen azoi hot gezogt der groiser melech, der melech fun Ashur: vos iz di dozike farzicherung vos du farzicherst zich? 20 meinstu hoil lipּgereid iz an eitse un gevure far milchome? atsund, oif vemen farzicherstu zich, vos du host vidershpenikt on mir? 21 atsund ze, du farzicherst zich oif dem shteken fun dem doziken tsebrochenem ror – oif Mitsrayim – vos az a mentsh lent zich oif im on, geit er im arain in der hant, un lechert zi durch; azoi iz Pharaoh der melech fun Mitsrayim far ale vos farzicheren zich oif im. 22 un az ir vet mir zogen: mir farzicheren zich oif Hashem Elokeinu – iz dos nisht der vos Chizkiyah hot opgeton zaine Bamot un zaine mizbeyches, un hot gezogt tsu Yehudah un tsu Yerusholayim: far dem doziken mizbeyech zolt ir zich buken in Yerusholayim?

23 un atsund, farvet zich akorsht mit main Har dem melech fun Ashur, un ich vel dir geben tsvei toizent ferd, oib du kenst dir aroifzetsen raiter oif zei. 24 haint vi kenstu opּshtoisen dem ponem fun a hoiptman, einem fun di klenste knecht fun main Har? fun dest vegen farzicherstu zich oif Mitsrayim vegen raitvegen un raiter. 25 atsund, bin ich den on Hashem aroifgekumen oif dem doziken ort, im tsu farvisten? Hashem hot tsu mir gezogt: gei aroifblikendik oif dem doziken land, un farvist es.

26 hot Elyakim der zun fun Chilkiyahen, un Shevna, un Yoach, gezogt tsu ravshokehen: red, ich bet dich, tsu daine knecht aramish, vorem mir farshtein es, un red nisht tsu undz yehudish in di oieren fun dem folk vos oif der moier.

27 hot ravshokeh tsu zei gezogt: hot den tsu dain Har un tsu dir mich geshikt main Har tsu reden di dozike verter, un nisht tsu di mentshen vos zitsen oif der moier, tsu esen zeyer koit, un tsu trinken zeyer laibvaser, bai ich?

28 un ravshokeh hot zich geshtelt, un hot oisgerufen oif a hoichen kol oif yehudish, un hot geredt un gezogt: hert dos vort fun dem groisen melech, dem melech fun Ashur. 29 azoi hot gezogt der melech: zol ich Chizkiyah nisht naren, vorem er ken ich nisht matsl zain fun zain hant. 30 un zol ich Chizkiyah nisht farzicheren oif Hashem, azoi tsu zogen: matsl zain vet undz matsl zain Hashem, un di dozike shtot vet nisht ibergeben veren in der hant fun dem melech fun Ashur. 31 ir zolt nisht tsuheren tsu Chizkiyahen, vorem azoi hot gezogt der melech fun Ashur: macht mit mir shalom, un kumt arois tsu mir, un est itlecher fun zain vainshtok un itlecher fun zain faignboim, un trinkt itlecher dos vaser fun zain brunem. 32 biz ich kum, un vel ich nemen in a land azoi vi ier land, a land fun tevuh un vain, a land fun broit un vaingertner, a land fun eilberten un honik, kedei ir zolt leben un nisht shtarben; un ir zolt nisht tsuheren tsu Chizkiyahen, az er vet ich inreden, azoi tsu zogen: Hashem vet undz matsl zain. 33 hoben matsl den matsl geven di G‑ter fun di felker itlecher zain land fun der hant fun dem melech fun Ashur? 34 vu zainen di G‑ter fun Chammat, un Arpad? vu zainen di G‑ter fun Sepharvayim, Hena, un Ivah? hoben zei den matsl geven Shomron fun main hant? 35 ver zainen tsvishen ale G‑ter fun di lender vos hoben matsl geven zeyer land fun main hant, az Hashem zol matsl zain Yerusholayim fun main hant?

36 hot dos folk geshvigen, un zei hoben im a vort nisht geentfert, vorem der bafel fun melech iz geven, azoi tsu zogen: ir zolt im nisht entferen.

37 iz gekumen Elyakim der zun fun Chilkiyahen, vos iberen palats, un Shevna der shraiber, un Yoach der zun fun Asaphen, der dermoner, tsu Chizkiyahen, mit tserisene kleider, un zei hoben im dertseilt di verter fun ravshokehen.

יט

un es iz geven, vi der melech Chizkiyah hot es gehert, azoi hot er tserisen zaine kleider, un zich tsugedekt mit zak, un er iz gekumen in hoiz fun Hashem. un er hot geshikt Elyakimen vos iberen palats, un Shevna dem shraiber, un di eltste fun di koyanim, tsugedekt mit zakkleider, tsu Yeshayahu hanovi dem zun fun omutsen. un zei hoben tsu im gezogt: azoi hot gezogt Chizkiyah: a tog fun noit un shtrof un shmach iz haintiker tog, vorem di kinder zainen gekumen tsum mutermoil, un nishto kein koiech tsu geberen. efsher vet Hashem dain G‑t heren ale verter fun ravshokehen, vos zain Har der melech fun Ashur hot im geshikt tsu lesteren dem lebediken Elokim, un er vet shtrofen far di reid vos Hashem dain G‑t hot gehert; derum zolstu oifheiben a tefile far dem iberblaib vos gefint zich do.

un vi di knecht fun melech Chizkiyahen zainen gekumen tsu Yeshayahuen, hot Yeshayahu tsu zei gezogt: azoi zolt ir zogen tsu ier Har: azoi hot Hashem gezogt: zolst nisht moire hoben far di verter vos du host gehert, mit vos di yungen fun dem melech fun Ashur hoben mich geshendt. ze, ich gib arain in im a Gaist, un er vet heren a herung, un vet zich umkeren tsu zain land; un ich vel im machen falen durchen shverd in zain land.

un ravshokeh hot zich umgekert, un hot gefunen dem melech fun Ashur milchome haltendik oif Livnah; vorem er hot gehat gehert az er hot avekgetsoigen fun Lakhish.

un [Sancheriv] hot gehert oif Tirhakah dem melech fun Kush, azoi tsu zogen: er iz aroisgegangen milchome tsu halten mit dir. un er hot vider geshikt shluchim tsu Chizkiyahen, azoi tsu zogen: 10 azoi zolt ir zogen tsu Chizkiyahen dem melech fun Yehudah, azoi tsu zogen: zol dich nisht naren dain G‑t, vos du farzicherst zich oif im, azoi tsu zogen: Yerusholayim vet nisht ibergegeben veren in der hant fun dem melech fun Ashur. 11 ot hostu gehert vos di Molechim fun Ashur hoben geton tsu ale lender, zei tsu farvisten, un du vilst nitsl veren? 12 hoben di G‑ter fun di felker matsl geven di vos maine elteren hoben tseshtert, Gozan, un Charan, un Retzepe, oif di kinder fun Eden vos in Telassar? 13 vu iz der melech fun Chammat, un der melech fun Arpad, un der melech fun der shtot Sepharvayim, fun Hena, un Ivah?

14 hot Chizkiyah tsugenumen dem briv fun der hant fun di shluchim, un hot im ibergeleyent; un er iz aroifgegangen in hoiz fun Hashem; un Chizkiyah hot im oisgeshpreit far G‑t.

15 un Chizkiyah hot mispalel geven tsu G‑t, un hot gezogt: Hashem du Elochei Yisroel vos zitst iber di Keruvim, du alein bist der G‑t iber ale kinigraichen fun der erd; du host gemacht di himlen un di erd. 16 neig, Hashem, dain oier, un her; efen, Hashem, daine oigen un ze; un her di verter fun Sancheriven vos hot im geshikt tsu lesteren dem lebediken Elokim. 17 emes, Hashem, di Molechim fun Ashur hoben chorev gemacht di felker un zeyer land, 18 un zei hoben ibergegeben zeyere G‑ter tsum faier; vorem zei zainen kein G‑ter nisht geven; nor bloiz dos verk fun a mentshns hant, holts un shtein; derum hoben zei zei untergebracht. 19 un atsund, Hashem Elokeinu, helf undz, ich bet dich, fun zain hant, un zolen ale kinigraichen fun der erd visen, az du Hashem alein bist Elokim.

20 hot Yeshayahu der zun fun omutsen geshikt tsu Chizkiyahen, azoi tsu zogen: azoi hot gezogt Hashem Elochei Yisroel: vos du host mispalel geven tsu mir vegen Sancheriv dem melech fun Ashur, hob ich tsugehert. 21 dos iz dos vort vos Hashem hot vegen im geredt:

 

es faracht dich, es shpּot fun dir

di yungfroi tochter Tsiyon;

es shoklt dem kop hinter dir

di tochter Yerusholayim.

 

22 vemen hostu gelestert un geshendt?

un oif vemen hostu dain kol oifgehoiben?

yo, host gehoiben daine oigen in der heich

akegen dem heiliken fun Yisroel.

23 durch daine shluchim hostu gelestert Adonoi,

un gezogt: mit maine fil raitvegen

bin ich tsu der heich fun di berg aroifblikendik,

tsu di vinklen fun Levanon;

un ich hakk op zaine hoiche tsederen,

zaine geklibene tsipּresbeimer;

un ich kum tsu zain eksten harberik,

tsum vald fun zain fruchtgorten.

24 ich hob gegroben un getrunken vaseren fremde,

un triken ois mit maine fustrit

ale taichen fun Mitsrayim.

 

25 hostu den nisht gehert?

fun lang on hob ich es tsugegreit,

fun alte teg hob ich es gefuremt;

atsund hob ich es gebracht es zol geshen,

kedei tsu farvisten oif churve-hoifns

bafestikte shtet.

26 derum zainen zeyere bavoiner kurtsmachtik,

zei zainen tsebrachen un farshemt;

zei zainen gevoren groz un feld,

un kraitechts grine,

mach fun di decher,

un tevuh fardart eider oifgevaksen.

 

27 ober ich veis dain zitsen,

un dain gein un dain kumen,

un dain shturemen kegen mir.

28 vail dain shturemen kegen mir

un dain liarem iz aroifblikendik in maine oieren,

derum, vel ich arainton main ring in dain noz,

un main tsam in daine lipen,

un ich vel dich umkeren oif dem veg

vos du bist gekumen oif im.

 

29 un dos vet dir zain der tseichen: ir vet esen haiior nochvuks, un oifen tsveiten yor vidervuks; un oifen driten yor, zeit un shnaidt, un flantst vaingertner, un est zeyer frucht. 30 un der antrunener iberblaib fun dem hoiz fun Yehudah vet vider vortselen unten, un trogen frucht oiben. 31 vorem fun Yerusholayim vet aroiskumen an iberblaib, un an antrinung fun barg Tsiyon; dos onnemen zich fun Hashem tesboֿot vet dos ton.

32 far vor, azoi hot Hashem gezogt oifen melech fun Ashur: er vet nisht arainkumen in der doziker shtot, un nisht arainshisen ahin a fail, un nisht kumen far ir mit a shild, un nisht onshiten arum ir an erdval. 33 oif dem veg vos er iz gekumen, oif im vet er zich umkeren, un in der doziker shtot vet er nisht arainkumen, zogt Hashem. 34 un ich vel bashiremen di dozike shtot, zi tsu helfen, fun mainet vegen un fun main knechtl Dovids vegen.

35 un es iz geven in yener nacht, iz aroisgegangen a malech fun Hashem un hot geshlogen in lager fun Ashur hundert un finf un achtsik toizent. un az me hot zich gefedert in der peire, ersht zei zainen ale toite pegorim.

36 un Sancheriv der melech fun Ashur hot avekgetsoigen, un iz gegangen un hot zich umgekert; un er iz gebliben in Nineveh.

37 un es iz geven, vi er bukt zich in hoiz fun zain G‑t nisruch, azoi hoben zaine zin Adramelech un Sar-Etzer im dershlogen miten shverd; un zei zainen antrunen gevoren in land Ararat. un zain zun Esar-Chaddon iz gevoren melech oif zain ort.m

כ

in yene teg iz Chizkiyah krank gevoren tsum shtarben; iz tsu im gekumen Yeshayahu hanovi der zun fun omutsen, un hot tsu im gezogt: azoi hot Hashem gezogt: mach dain tsvah vegen dain hoizgezint, vorem du shtarbst, un vest nisht genezen veren.

hot er umgedreit zain ponem tsu der vant, un hot mispalel geven tsu Hashem, azoi tsu zogen: ich bet dich, Hashem, gedenk vi ich bin gegangen far dir mit emes, un mit a gantsen hartsen, un vos iz gut in daine oigen hob ich geton. un Chizkiyah hot geveint a grois gevain.

un es iz geven, ven Yeshayahu iz noch nisht geven aroisgegangen fun dem mitlsten hoif, iz dos vort fun Hashem geven tsu im, azoi tsu zogen: ker zich um, un zolst zogen tsu Chizkiyah dem firsht fun main folk: azoi hot gezogt Hashem der G‑t fun dain foter Doviden: ich hob gehert dain tefile, ich hob gezen dain trer; ze, ich heiln dich; oifen driten togo vestu aroifgein in hoiz fun Hashem. un ich vel tsuleigen tsu daine teg fuftsen yor, un fun der hant fun dem melech fun Ashur vel ich dich un di dozike shtot matsl zain, un ich vel bashiremen di dozike shtot fun mainet vegen un fun main knechtp Dovids vegen.

un Yeshayahu hot gezogt: nem gepּreste faigen. un zei hoben genumen un aroifgeton oifen oisshlog, un er iz genezen gevoren.

un Chizkiyah hot gezogt tsu Yeshayahuen: vos iz der tseichen az G‑t vet mich heilenq, un ich vel aroifgein oifen driten tog in hoiz fun Hashem? hot Yeshayahu gezogt: dos vet dir zain der tseichen fun Hashem, az Hashem vet ton di zach vos er hot geredt: zol der shoten gein Tzoan shtapּlen vaiter, oder zich umkeren Tzoan shtapּlen? 10 hot Yechizkiyahu gezogt: gring iz dem shoten zich aroptsugein Tzoan shtapּlen; nain, naiert der shoten zol zich umkeren oif tsurik Tzoan shtapּlen.

11 hot Yeshayahu hanovi gerufen tsu Hashem, un er hot umgekert dem shoten Tzoan shtapּlen tsurik oif di shtapּlen vos er hot gehat aropּgenidert oif di shtapּlen fun Achazen.

12 in yener tsait hot brֹdach-balaadon der zun fun balaadonen, der melech fun Bavel, geshikt a briv un a Mattanah tsu Chizkiyahen, vorem er hot gehert az Chizkiyah iz geven krank. 13 un Chizkiyah hot zei tsugehert, un er hot zei gevizen zain gants shatshoiz, dos zilber un dos gold, un di b'shomaim, un dos gute eil, un dos gantse hoiz fun zaine vafen, un alts vos hot zich gefunen in zaine shatskameren; nisht geven a zach in zain hoiz, un in zain gantser geveltikeit, vos Chizkiyah hot zei nisht gevizen.

14 iz Yeshayahu hanovi gekumen tsum melech Yechizkiyahu, un hot tsu im gezogt: vos hoben di dozike mentshen gezogt? un fun vanen kumen zei tsu dir? hot Chizkiyah gezogt: fun a veiten land zainen zei gekumen, fun Bavel. 15 hot er gezogt: vos hoben zei gezen in dain hoiz? hot Chizkiyah gezogt: alts vos iz in main hoiz hoben zei gezen: nisht geven a zach in maine shatskameren vos ich hob zei nisht gevizen.

16 hot Yeshayahu gezogt tsu Chizkiyahen: her dos vort fun Hashem: 17 ze, teg kumen, un alts vos in dain hoiz, un vos daine elteren hoben ongekliben biz haintiken tog, vet avekgetrogen veren kein Bavel; kein zach vet nisht iberblaiben, zogt Hashem. 18 un fun daine zin vos velen aroisgein fun dir, vos du vest geberen, vet men nemen, un zei velen zain hoifdiner in palats fun dem melech fun Bavel.

19 hot Chizkiyah gezogt tsu Yeshayahuen: gut iz dos vort fun Hashem vos du host geredt. un er hot gezogt. far vor, oib shalom un zicherkeit vet zain in maine teg!

20 un di iberike zachen vegen Chizkiyahen, un zain gantse gevurhshaft, un vi er hot gemacht dem taich un dem groben, un araingebracht vaser in shtot, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yehudah.

21 un Chizkiyah hot zich geleigt mit zaine elteren, un zain zun Menasheh iz gevoren melech oif zain ort.r

כא

tsvelf yor iz Menasheh alt geven, az er iz gevoren melech, un finf un fuftsik yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven Cheftzi-Vah.

un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, azoi vi di umverdikeiten fun di felker vos G‑t hot fartriben fun far di kinder fun Yisroel. un er hot opּgeboit di Bamot vos zain foter Chizkiyah hot tseshtert, un er hot oifgeshtelt mizbeyches tsu Baal, un hot gemacht an Asherah, un vi Achav der melech fun Yisroel hot geton, un er hot zich gebukt tsum gantsen cheil fun himel, un zei gedint. un er hot geboit mizbeyches in hoiz fun Hashem, vos G‑t hot gezogt: in Yerusholayim vel ich ton main nomen. un er hot geboit mizbeyches tsum gantsen cheil fun himel in beide hoifen fun Hashem's hoiz. un er hot gemacht durchgein zain zun durchen faier,s un hot gebroicht tseichnzeerai un getsoibert, un ingeshaft gaisterzeer un toitnbashverer; er hot gemert tsu ton shlechts in di oigen fun Hashem, tsu dertserenen. un er hot araingeshtelt dem gets fun der Asherah vos er hot gemacht, in dem hoiz vos Hashem hot gezogt tsu Doviden un tsu zain zun Salmonen: in dem doziken hoiz un in Yerusholayim vos ich hob oisderveilt fun ale shvotim fun Yisroel, vel ich ton main nomen oif eibik, un ich vel mer nisht farvoglen dem fus fun Yisroel fun der erd vos ich hob gegeben zeyere elteren, oib zei velen nor hiten tsu ton azoi vi alts vos ich hob zei bafoilen, un loit der gantser torah vos main knecht Moshe hot zei bafoilen. ober zei hoben nisht tsugehert; un Menasheh hot zei farfirt tsu ton mer shlechts vi di felker vos Hashem hot fartilikt fun far di kinder fun Yisroel.

10 un Hashem hot geredt durch zaine knecht di neviim, azoi tsu zogen: 11 vail Menasheh der melech fun Yehudah hot geton di dozike umverdikeiten, iz bagangen ergers vi alts vos di Omarim vos far im hoben geton, un hot oich gemacht zindiken Yehudah mit zaine opgeter, 12 derum hot azoi gezogt Hashem Elochei Yisroel: ze, ich breng an umglik oif Yerusholayim in Yehudah, az itlecher vos hert es, velen klingen zaine beide oieren. 13 un ich vel tsien oif Yerusholayim di mestshnur fun Shomron, un di vogshnur fun Achavs hoiz; un ich vel oisvishen Yerusholayim, azoi vi me visht ois a shisel, oisgevisht un umgekert oif ir ponem. 14 un ich vel avekvarfen dem iberblaib fun main Arav, un vel zei geben in der hant fun zeyere faint, un zei velen zain tsu roib un tsu oisroibung far ale zeyere faint. 15 vail zei hoben geton vos iz shlecht in maine oigen, un hoben mich dertsernt fun dem tog vos zeyere elteren zainen aroisgegangen fun Mitsrayim un biz oif haintiken tog.

16 un oich umshuldik blut hot Menasheh fargosen zeyer fil, biz er hot ongefilt Yerusholayim fun ek tsu ek; achuts zain zind vos er hot gemacht zindiken Yehudah, tsu ton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem.

17 un di iberike zachen vegen Menashehen, un alts vos er hot geton, un zain zind vos er hot gezindikt, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yehudah.

18 un Menasheh hot zich geleigt mit zaine elteren, un er iz bagroben gevoren in dem gorten fun zain hoiz, in dem gorten fun euzon. un zain zun Amon iz gevoren melech oif zain ort.t

19 tsvei un tsvantsik yor iz Amon alt geven. az er iz gevoren melech, un tsvei yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven meshulemet di tochter fun Charutzen, fun Yotbah.

20 un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, azoi vi zain foter Menasheh hot geton. 21 un er iz gegangen in al dem veg vos zain foter iz gegangen, un er hot gedint di opgeter vos zain foter hot gedint, un hot zich tsu zei gebukt. 22 un er hot farlozen Hashem dem G‑t fun zaine elteren, un iz nisht gegangen in dem veg fun Hashem.

23 un di knecht fun Amonen hoben gemacht a bunt oif im, un hoben geteit dem melech in zain hoiz. 24 un dos folk fun land hot dershlogen ale vos hoben gemacht dem bunt oif dem melech Amon. un dos folk fun land hot gemacht zain zun Yoshiyahen far melech oif zain ort.u

25 un di iberike zachen fun Amonen vos er hot geton, zei zainen shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yehudah.

26 un me hot im bagroben in zain keyver, in dem gorten fun euzon. un zain zun Yoshiyah iz gevoren melech oif zain ort.v

כב

acht yor iz Yoshiyah alt geven, az er iz gevoren melech, un ein un draisik yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven Yedidah di tochter fun Adayahen, fun Botzkat.

un er hot geton vos iz rechtfartik in di oigen fun Hashem, un er iz gegangen in al dem veg fun zain foter Doviden, un hot zich nisht opgekert rechts oder links.

un es iz geven in achtsnten yor fun melech Yoshiyah, hot der melech geshikt Shaphan dem zun fun Atzalyahu, dem zun fun meshulomen, dem shraiber, in hoiz fun Hashem, azoi tsu zogen: gei aroifblikendik tsu Chilkiyah dem koyen-godul, un zol er tsunoiftseilen dos gelt vos iz gebracht gevoren in hoiz fun Hashem, vos di shvelhiters hoben gezamlt fun folk. un zol men es geben oif der hant fun di verkmainsters vos zainen geshtelt iber dem hoiz fun Hashem; un zei zolen es geben tsu di Baal-meloches, vos in hoiz fun Hashem, oif tsu farrichten di tsebrochene erter fun hoiz; tsu di holtsmainsters, un tsu di boimainsters, un tsu di moierer, un oif tsu koifen holts un gehakte shteiner, tsu farrichten dos hoiz. un me zol zich nisht rechenen mit zei vegen dem gelt vos vert gegeben oif zeyer hant, naiert oif nemnes zolen zei arbeten.

un Chilkiyah der koyen-godul hot gezogt tsu Shaphan dem shraiber: dos buch fun der torah hob ich gefunen in hoiz fun Hashem. un Chilkiyah hot gegeben dos buch tsu Shaphanen, un er hot es ibergeleyent.

un Shaphan der shraiber iz gekumen tsum melech, un hot gebracht dem melech an entfer, un hot gezogt: daine knecht hoben oisgeshoten dos gelt vos hot zich gefunen in hoiz, un zei hoben es gegeben oif der hant fun di verkmainsters vos zainen geshtelt iber dem hoiz fun Hashem.

10 un Shaphan der shraiber hot dertseilt dem melech, azoi tsu zogen: Chilkiyah der koyen hot mir gegeben a buch. un Shaphan hot es geleyent faran melech. 11 un es iz geven, vi der melech hot gehert di verter fun dem buch fun der torah, azoi hot er tserisen zaine kleider. 12 un der melech hot bafoilen Chilkiyah dem koyen, un Achikam dem zun fun Shaphanen, un Achbor dem zun fun Michayah, un Shaphan dem shraiber, un Asayah dem melech's diner azoi tsu zogen: 13 geit fregt bai Hashem far mir, un far dem folk, un far gants Yehudah, vegen di verter fun dem doziken gefunenem buch, vorem grois iz der grimtsoren fun Hashem vos iz ongetsunden oif undz, far vos undzere elteren hoben nisht tsugehert tsu di verter fun dem doziken buch, tsu ton azoi vi alts vos iz ongeshriben far undz.

14 iz gegangen Chilkiyah der koyen, un Achikam, un Achbor, un Shaphan, un Asayah, tsu chuldoh der neviye, der vaib fun Shallum dem zun fun Tikvah dem zun fun Charchasen, dem kleider-hiter – un zi hot gevoint in Yerusholayim, in tsveiten shtotfertl – un zei hoben geredt tsu ir. 15 hot zi tsu zei gezogt: azoi hot gezogt Hashem Elochei Yisroel: zogt tsu dem man vos hot ich geshikt tsu mir: 16 azoi hot Hashem gezogt: ze, ich breng an umglik oif dem doziken ort un oif zaine bavoiner – ale verter fun dem buch vos der melech fun Yehudah hot geleyent; 17 derfar vos zei hoben mich farlozen, un hoben gereichert tsu fremde G‑ter, kedei mich tsu dertserenen mit ale maisim fun zeyere hent, derum vet main grimtsoren zich ontsinden oif dem doziken ort, un vet nisht farloshen veren. 18 un tsu dem melech fun Yehudah vos shikt ich fregen bai G‑t, tsu im zolt ir azoi zogen: azoi hot gezogt Hashem Elochei Yisroel: vegen di verter vos du host gehert, 19 iz, vail dain harts iz veich gevoren, un bist gevoren untertenik far Hashem ven du host gehert vos ich hob geredt oif dem doziken ort un oif zaine bavoiner, az zei velen veren far a shrek un far a klole, un host tserisen daine kleider, un host geveint far mir, hob ich oich tsugehert, zogt Hashem. 20 derum ze, ich zaml dich ein tsu daine elteren, un vest ingezamlt veren in dain keyver besholem, un daine oigen velen nisht zen dos gantse beiz vos ich breng oif dem doziken ort. un zei hoben gebracht tsum melech dem entfer.

כג

un der melech hot geshikt, un me hot ingezamlt tsu im ale eltste fun Yehudah un Yerusholayim. un der melech iz aroifgegangen in hoiz fun Hashem, un ale mener fun Yehudah un ale bavoiner fun Yerusholayim mit im, un di koyanim, un di neviim, un dos gantse folk fun klein biz grois. un er hot geleyent in zeyere oieren ale verter fun dem buch fun bris vos iz gefunen gevoren in hoiz fun Hashem. un der melech hot zich geshtelt oif a bime, un er hot geshlosenw a bris far Hashem, tsu gein noch Hashem, un tsu hiten zaine gebot un zaine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}x un zaine gezetsen miten gantsen hartsen un mit der gantser zel, mekaiem tsu zain di verter fun dem doziken bris vos shteyen geshriben in dem doziken buch. un dos gantse folk iz tsugeshtanen tsu dem bris.

un der melech hot bafoilen Chilkiyah dem koyen-godul, un di unter-koyanim, un di shvelhiters, aroistsutrogen fun dem heichl fun Hashem ale keilim vos zainen gemacht gevoren far Baal, un far der Asherah, un far dem gantsen cheil fun himel; un er hot zei farbrent droisen fun Yerusholayim in di felder fun Kidron, un hot avekgetrogen zeyer ash kein beit-El. un er hot opgeshaft di prister vos di Molechim fun Yehudah hoben oifgezetst, un vos hoben gereichert oif di Bamot, in di shtet fun Yehudah un in di arumike erter fun Yerusholayim; un di vos hoben gereichert tsu Baal, tsu der zun, un tsu der Livnah, un tsu di mezles, un tsum gantsen cheil fun himel. un er hot aroisgetrogen di Asherah fun dem hoiz fun Hashem droisen fun Yerusholayim tsum taich Kidron, un hot zi farbrent baim taich Kidron, un tsemolen oif shtoib, un tsevarfen ir shtoib oif di kvorim fun di kinder fun folk. un er hot tsebrachen di haizer fun di shandmener vos in hoiz fun Hashem, vos di vaiber flegen dorten veben tsudeken far der Asherah. un er hot tsunoifgebracht ale koyanim fun di shtet fun Yehudah, un hot farumreinikt di Bamot vos di koyanim hoben dorten gereichert, fun Geva biz Beer-Sheva; un er hot tsebrachen di Bamot fun di toieren vos baim toieraingang fun Yehoshuay dem shtothar, vos oif der linker zeit fun dem vos kumt arain in shtottoier. ober di koyanim fun di Bamot zainen nisht aroifgegangen tsum mizbeyech fun Hashem in Yerusholayim; naiert zei hoben gegesen dos umgezaierte broit tsvishen zeyere brider.

10 un er hot farumreinikt Tophet vos in tal fun ben-hinom, az keiner zol nisht machen durchgein zain zun oder zain tochter durchen faier tsu Molech. 11 un er hot opgeshaft di ferd vos di Molechim fun Yehudah hoben gegeben tsu der zun baim ingang fun dem hoiz fun Hashem, leben der kamer fun natan-melech dem hoifdiner, vos in di forhoifen; un di raitvegen fun der zun hot er farbrent in faier. 12 un di mizbeyches vos oifen doch fun ochozes oibershtub, vos di Molechim fun Yehudah hoben gemacht, un di mizbeyches vos Menasheh hot gemacht in beide hoifen fun Hashem's hoiz, hot tsebrachen der melech un tsehakt fun dorten, un araingevorfen zeyer shtoib in taich Kidron. 13 oich di Bamot vos far Yerusholayim, vos oif der rechter zeit fun dem barg fun fardarber, vos Shelomo der melech fun Yisroel hot geboit tsu Ashtarot, der umverdikeit fun di Tzidonim, un tsu Kemosh, der umverdikeit fun Moav, un tsu milkum, der umverdikeit fun di kinder fun Ammon, hot der melech farumreinikt. 14 un er hot tsebrachen di zailshteiner, un opgehakt di getsnbeimer, un ongefilt zeyer ort mit beiner fun mentshen.

15 un oich dem mizbeyech vos in beit-El, di bomoh vos Yarovam der zun fun Nevaten vos hot gemacht zindiken Yisroel, hot gemacht, oich yenem mizbeyech un di bomoh hot er tsebrachen; un er hot farbrent di bomoh, un tsemolen oif shtoib; un er hot farbrent di Asherah.

16 un vi Yoshiyah hot zich umgedreit, azoi hot er gezen di kvorim vos dorten oifen barg, un er hot geshikt, un hot aroisgenumen di beiner fun di kvorim, un farbrent oifen mizbeyech, un hot im farumreinikt, azoi vi dos vort fun Hashem vos es hot oisgerufen der man fun G‑t vos hot oisgerufen di dozike zachen.

17 un er hot gezogt: vos iz yener tseichen vos ich ze? hoben di mentshen fun shtot tsu im gezogt: dos iz der keyver fun dem man fun G‑t vos iz gekumen fun Yehudah, un hot oisgerufen di dozike zachen vos du host geton tsu dem doziken mizbeyech in beit-El. 18 hot er tsu zei gezogt: lozt im in ru; keiner zol nisht riren zaine beiner. hoben zei oisgelozt zaine beiner mit di beiner fun dem novi vos iz aroisgekumen fun Shomron.

19 un oich ale haizer fun di Bamot vos in di shtet fun Shomron, vos di Molechim fun Yisroel hoben gemacht tsu dertserenen [G‑t], hot Yoshiyah opgeton, un er hot geton tsu zei azoi vi ale tuungen vos er hot geton in beit-El. 20 un er hot geshlacht ale koyanim fun di Bamot vos zainen dorten geven, oif di mizbeyches, un hot farbrent beiner fun mentshen oif zei. un er hot zich umgekert kein Yerusholayim.

21 un der melech hot bafoilen dem gantsen folk, azoi tsu zogen: macht a korben-peּsachz tsu Hashem Elokeichem, azoi vi es shteit geshriben in dem doziken buch fun bris. 22 vorem aza vi der doziker korben-peּsacha iz nisht gemachtb gevoren fun di teg fun di Shaphatim vos hoben gemishpet Yisroel, un in ale teg fun di Molechim fun Yisroel, un di Molechim fun Yehudah. 23 nor in achtsnten yor fun melech Yoshiyahen iz gemacht gevoren der doziker korben-peּsachc tsu Hashem in Yerusholayim.

24 un oich di gaisterzeer un di toitnbashverer, un di trofim, un di opgeter, un ale umverdikeiten, vos zainen gezen gevoren in land Yehudah un in Yerusholayim, hot Yoshiyah oisgeramt, kedei mekaiem tsu zain di verter fun der torah vos shteyen geshriben in dem buch vos Chilkiyah der koyen hot gefunen in hoiz fun Hashem.

25 un aza vi er iz nisht geven kein melech far im, vos zol zich umkeren tsu Hashem mit zain gantsen hartsen un mit zain gantser zel un mit zain gantsen koiech, loit der gantser torah fun Mosheen; un noch im iz nisht oifgeshtanen aza vi er.

26 ober Hashem hot zich nisht opgekert fun zain groisen grimtsoren ven zain tsorend hot gegrimt oif Yehudah, far ale dertserenungen vos Menasheh hot im dertsernt. 27 un Hashem hot gezogt: oich Yehudah vel ich opton fun main ponem, azoi vi ich hob opgeton Yisroel; un ich vel farachten di dozike shtot vos ich hob oisderveilt, Yerusholayim, un dos hoiz vos ich hob gezogt: main nomen zol dorten zain.

28 un di iberike zachen vegen Yoshiyahen, un alts vos er hot geton, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yehudah.

29 in zaine teg iz aroifgegangen Pharaoh-Nekho der melech fun Mitsrayim oif dem melech fun Ashur, baim taich Parah, un der melech Yoshiyah iz im gegangen akegen; un er hot im geteit in Megiddo, vi er hot im derzen. 30 hoben zaine knecht im avekgefirt a toiten fun Megiddo, un zei hoben im gebracht kein Yerusholayim, un hoben im bagroben in zain keyver. un dos folk fun land hot genumen Yehoachaz dem zun fun Yoshiyahen, un zei hoben im gezalbt, un im gemacht far melech oif zain foters ort.e

31 drai un tsvantsik yor iz Yehoachaz alt geven, az er iz gevoren melech, un drai Chodeshim hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven Chamutal, di tochter fun Yirmeyahen, fun Livnah.

32 un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, azoi vi alts vos zaine elteren hoben geton.

33 un Pharaoh-Nekho hot im ingeshport in Rivlah, in land Chammat, az er zol nisht kinigen in Yerusholayim. un er hot aroifgeleigt a shtrof oifen land, hundert tsentner zilber, un a tsentner gold.

34 un Pharaoh-Nekho hot gemacht Elyakim dem zun fun Yoshiyahen far melech oif dem ortf fun zain foter Yoshiyahen, un er hot umgebiten zain nomen oif Yhoyakim. un Yehoachazen hot er avekgenumen; un er iz gekumen kein Mitsrayim, un iz dorten geshtorben.

35 un dos zilber un dos gold hot Yhoyakim gegeben tsu Pharaohen; ober er hot opּgeshatst dos land, kedei tsu geben dos gelt loit dem bafel fun Pharaohen; fun itlechen loit zain opּshatsung hot er oifgemant dos zilber un dos gold fun dem folk fun land, kedei tsu geben tsu Pharaoh-nechun.

36 finf un tsvantsik yor iz Yhoyakim alt geven, az er iz gevoren melech, un elf yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven Zevudah di tochter fun Pedayah, fun Rumah.

37 un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, azoi vi alts vos zaine elteren hoben geton.

כד

in zaine teg iz aroifgegangen nevuchadnetsar der melech fun Bavel, un Yhoyakim iz geven a knecht tsu im drai yor; dernoch hot er zich opgekert un hot vidershpenikt on im.

un G‑t hot ongeshikt oif im bandes fun Kesedim, un bandes fun Aram, un bandes fun Moav, un bandes fun di kinder fun Ammon; un er hot zei ongeshikt oif Yehudah, kedei es untertsubrengen, azoi vi dos vort fun Hashem vos er hot geredt durch zaine knecht di neviim. nor loit dem moil fun Hashem iz dos geven oif Yehudah, kedei zei opּtsuton fun zain ponem, far di zind fun Menashehen, loit alts vos er hot geton. un oich far dem umshuldiken blut vos er hot fargosen, biz er hot ongefilt Yerusholayim mit umshuldik blut; un Hashem hot nisht gevolt fargeben.

un di iberike zachen vegen Yhoyakimen, un alts vos er hot geton, dos iz shoin bashriben in buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Yehudah.

un Yhoyakim hot zich geleigt mit zaine elteren, un zain zun Yhoyakhin iz gevoren melech oif zain ort.g

un der melech fun Mitsrayim iz mer vider nisht aroisgegangen fun zain land, vorem der melech fun Bavel hot tsugenumen, fun dem bach fun Mitsrayim biz dem taich Parah, alts vos gehert tsum melech fun Mitsrayim.

achtsen yor iz Yhoyakhin alt geven, az er iz gevoren melech, un drai Chodeshim hot er gekinigt in Yerusholayim un der nomen fun zain muter iz geven nechushto di tochter fun Elnatanen, fun Yerusholayim.

un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, azoi vi alts vos zain foter hot geton.

10 in yener tsait zainen di knecht fun Nevukhadnetzar dem melech fun Bavel aroifgegangen oif Yerusholayim, un di shtot iz gekumen in balegerung. 11 un Nevukhadnetzar der melech fun Bavel iz gekumen oif der shtot, beis zaine knecht hoben gelegert oif ir.

12 iz Yhoyakhin der melech fun Yehudah aroisgegangen tsu dem melech fun Bavel, er, un zain muter, un zaine knecht, un zaine haren, un zaine hoifdiner; un der melech fun Bavel hot im avekgenumen in achten yor fun zain meluche.

13 un er hot aroisgetsoigen fun dorten ale oitseres fun Hashem's hoiz, un di oitseres fun melech's hoiz; un er hot tsehakt ale gilderne keilim vos Shelomo der melech fun Yisroel hot gemacht in dem heichl fun Hashem – azoi vi Hashem hot ongezogt. 14 un er hot fartriben gants Yerusholayim, un ale haren, un ale heldishe gevurim, Tzoan toizent gefangene, un ale mainsters un shlesers; keiner iz nisht gebliben achuts di orimste fun dem folk fun land; 15 un er hot fartriben Yhoyakhinen kein Bavel; oich dem melech's muter, un dem melech's vaiber, un zaine hoifdiner, un di pּnei fun land, hot er avekgefirt in goles fun Yerusholayim kein Bavel. 16 un ale chils-lait, ziben toizent, un di mainsters un di shlesers, toizent, ale, gevurim vos toigen tsu milchome, zei hot der melech fun Bavel gebracht in goles kein Bavel.

17 un der melech fun Bavel hot gemacht far melech anshtoth im zain feter Matanyahen, un er hot umgebiten zain nomen oif Tzidkiyah.

18 ein un tsvantsik yor iz Tzidkiyah alt geven, az er iz gevoren melech, un elf yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven Chamutal di tochter fun Yirmeyahen, fun Livnah.

19 un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, azoi vi alts vos Yhoyakim hot geton. 20 far vor, fun vegen dem tsoren fun Hashem iz dos geshen oif Yerusholayim un Yehudah, biz er hot zei avekgevorfen fun zain ponem.

un Tzidkiyah hot vidershpenikt on dem melech fun Bavel.

כה

un es iz geven in nainten yor fun zain meluche, in tsenten choidesh, in tsenten tog fun choidesh, iz gekumen Nevukhadnetzar der melech fun Bavel, er un zain gantser cheil, oif Yerusholayim, un er hot gelegert oif ir, un zei hoben geboit balegerverk rund arum ir. un di shtot iz geven in balegerung bizen elften yor fun melech Tzidkiyah. in nainten tog fun [firtn] choidesh hot zich geshtarkt der hunger in shtot, un es iz nisht geven kein broit far dem folk fun land. un di shtot iz ingebrochen gevoren, un ale milchome-lait [zainen antlofen] bai nacht durch dem toier tsvishen di tsvei moieren vos baim melech's gorten – un di Kesedim zainen geven rund arum der shtot – un [der melech] iz avek miten veg fun pּloin. ober der cheil fun di Kesedim hot nochgeiogt dem melech, un zei hoben im ongeiogt in di pּloinen fun Yericho; un zain gantser cheil iz tseloifen fun im. un zei hoben gechapt dem melech, un hoben im aroifgebracht tsum melech fun Bavel kein Rivlah; un me hot aroisgezogt oif im a mishpot.

un Tzidkiyahs zin hot men geshochten far zaine oigen; un Tzidkiyahs oigen hot er blind gemacht, un er hot im geshmidt in kuperne keiten, un gebracht kein Bavel.

un in finften choidesh, in zibeten tog fun choidesh – dos iz dos naintsnte yor fun melech Nevukhadnetzar dem melech fun Bavel – iz gekumen Nevuzaradan der hoipt fun dem laib-cheil, der knecht fun dem melech fun Bavel, kein Yerusholayim. un er hot farbrent dos hoiz fun Hashem, un dos hoiz fun melech; oich ale haizer fun Yerusholayim, vu nor a hoiz fun a groisen man, hot er farbrent in faier. 10 un di moieren fun Yerusholayim rund arum hot der gantser cheil fun di Kesedim vos mit dem hoipt fun dem laib-cheil ingevorfen. 11 un dem resht fun folk vos iz gebliben in shtot, un di aribergelofene vos zainen aribergelofen tsu dem melech fun Bavel, un dem resht fun hamon, hot Nevuzaradan der hoipt fun dem laib-cheil fartriben. 12 un der hoipt fun dem laib-cheil ibergelozen far vaingertnirer un far akerlait etleche fun di orem mentshen.

13 un di kuperne zailen vos in hoiz fun Hashem, un di geshtelen, un dem kupּernem yam vos in hoiz fun Hashem, hoben di Kesedim tsebrachen, un avekgetrogen dos kuper derfun kein Bavel. 14 oich di tef, un di shuflen, un di shneitsmesers, un di Shealen, un ale kuperne keilim vos me flegt dinen mit zei, hoben zei tsugenumen. 15 oich di faierfanen, un di shpּrengbekns, vos gold, gold, un vos zilber, zilber, hot der hoipt fun dem laib-cheil tsugenumen. 16 di tsvei zailen, dem ein yam, un di geshtelen, vos Shelomo hot gemacht far Hashem's hoiz – dos kuper fun ale di dozike keilim iz nisht geven opּtsuvegen. 17 achtsen ilen iz geven di heich fun ein zail un a kuperne kroin iz geven oif im; un di heich fun der kroin iz geven drai ilen; un a netsverk fun milgroimen zainen geven oif der kroin rund arum, alts fun kuper; un des glaichen tsum tsveiten zail, iber dem netsverk.

18 un der hoipt fun dem laib-cheil hot genumen Serayah dem koyen-godul, un Tzephanyah dem tsveiten koyen, un di drai shvelhiters; 19 un fun shtot hot er genumen ein hoifdiner vos iz geven der oifzeer iber di milchome-lait, un finf mener fun di vos flegen zen dem melech's ponem, vos hoben zich gefunen in shtot, un dem shraiber fun dem cheil-lider vos hot oifgenumen in cheil dos folk fun land, un zechtsik man fun dem folk fun land vos hoben zich gefunen in shtot. 20 un Nevuzaradan der hoipt fun dem laib-cheil hot zei genumen, un hot zei avekgefirt tsu dem melech fun Bavel kein Rivlah. 21 un der melech fun Bavel hot zei geshlogen un geteit in Rivlah in land Chammat. azoi iz Yehudah avek in goles fun zain land.

22 un dos folk vos iz gebliben in land Yehudah, vos Nevukhadnetzar der melech fun Bavel hot ibergelozen – iber zei hot er oifgezetst Gedalyahu dem zun fun Achikam dem zun fun Shaphanen.

23 un vi ale hoiptlait fun cheil, zei mit di mentshen, hoben gehert, az der melech fun Bavel hot oifgezetst Gedalyahuen, azoi zainen zei gekumen tsu Gedalyahuen kein Mitzpah: un Yishmael der zun fun Netanyahen, un Yochanan der zun fun Korachen, un Serayah der zun fun taּnchumten, fun Netophah, un Yaazanyahu der zun fun dem Maakhati, zei mit zeyere mentshen. 24 un Gedalyahu hot geshvoren zei un zeyere mentshen, un hot tsu zei gezogt: ir zolt nisht moire hoben far di knecht fun di Kesedim; zitst in land, un dint dem melech fun Bavel, un ich vet gut zain.

25 ober es iz geven in zibeten choidesh, iz gekumen Yishmael der zun fun Netanyah dem zun fun Elishamaen, fun kiniglechen opshtam, un Tzoan mentshen mit im, un zei hoben geshlogen Gedalyahuen, un er iz geshtorben; oich di mener fun Yehudah un di Kesedim vos zainen geven mit im in Mitzpah. 26 un dos gantse folk fun klein biz grois, un di hoiptlait fun cheil, zainen oifgeshtanen un zainen avek kein Mitsrayim, vorem zei hoben moire gehat far di Kesedim.

27 un es iz geven in ziben un draisiksten yor noch dem goles fun Yhoyakhin dem melech fun Yehudah, in tsvelften choidesh, in ziben un tsvantsiksten tog fun choidesh, hot eviil-merudach der melech fun Bavel, in dem yor vos er iz gevoren melech, oifgehoiben dem kop fun Yhoyakhin dem melech fun Yehudah, fun tefish. 28 un er hot geredt tsu im fraindlech, un hot geshtelt zain shtul iber di shtulen fun di Molechim vos bai im in Bavel. 29 un er hot umgebiten zaine tefish-kleider, un er hot gegesen bai im broit temid ale teg fun zain leben. 30 un zain oiskumenish, a shtendike oiskumenish, iz im gegeben gevoren fun melech togteglech ale teg fun zain leben.

1CH - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023

Divri haiomiim a

Divri haiomiim a

Divri haiomiim a

Divri haiomiim a

אַ

Adam, Shet, Enosh; Kenan, Mahalalel, Yered; Chanoke, Metushelach, Lamech; Noach, Shem, Cham, un Yephet.

di zin fun Yepheten: Gomer, un Magog, un Madai, un Yavan, un Tuval, un Meshech, un Tiras. un di zin fun Gomeren: Ashkenaz, un Riphat, un Togarmah. un di zin fun Yavanen: Elishah, un taּrashiishoh, di Kittim, un di Rodanim.

di zin fun Chamen: Kush, un Mitsrayim, Put, un Kenaan. un di zin fun Kushan: Seva, un Chavilah, un Savtah, un Raamah, un Savtecha. un di zin fun Raamahen: Sheva, un Dedan. 10 un Kush hot geboren Nimroden. er iz geven der ershter machtiker oif der erd. 11 un Mitsrayim hot geboren di Ludim, un di Anamim, un di Lehavim, un di naftuchim, 12 un di paּtrusim, un di chaּsluchim – fun vanen di Peleshetim zainen aroisgekumen – un di Caphtorim. 13 un Kenaan hot geboren Tzidon zain bechor, un Cheten; 14 un dem Yevusi, un dem Imri, un dem Girgashi; 15 un dem Chivi, un dem Arki, un dem Sinai; 16 un dem Arvadi, un dem Tzemari, un dem Chamati.

17 di zin fun Shimon: Eilam, un Ashur, un Arpachshad, un Lud, un Aram, un Utz, un Chul, un Geter, un Meshech. 18 un Arpachshad hot geboren Shelachen, un Shelach hot geboren Evron. 19 un bai Evron zainen geboren gevoren tsvei zin; der nomen fun einem iz geven Peleg, vail in zaine teg iz tseteilt gevoren di erd; un der nomen fun zain bruder iz geven Yoktan. 20 un Yoktan hot geboren Almodaden, un Shelephen, un Chatzarmaveten, un Yaroachen; 21 un haduromen, un Uzalen, un Diklahen; 22 un Eivalen, un Avimaelen, un Shevaen; 23 un Ophiren, un Chavilahen, un Yovaven. di ale zainen geven Yoktans zin.

24 Shem, Arpachshad, Shelach; 25 Ever, Peleg, Reu; 26 Serug, Nachor, Terach; 27 Avram, dos iz Avraham. 28 di zin fun Avrahamen: Yitzchak, un Yishmael.

29 dos zainen zeyere geburten: der bechor fun Yishmaelen, Nevayot, un Kedar, un Adbeel, un Mivsam; 30 Mishma, un Dumah, Massa, chadar, un Tema; 31 itur, Naphish, un Kedmah. dos zainen di zin fun Yishmaelen.

32 un di zin fun Keturah, Avrahams kepּsvaib: zi hot geboren Zimranen, un Yokshanen, un Madonen, un Middinen, un Yishbaken, un Shuachen. un di zin fun Yokshanen zainen geven: Sheva, un Dedan. 33 un di zin fun Middinen: Eiphah, un Epher, un Chanoke, un Avida, un Eldaah. di ale zainen geven di zin fun Keturahen.

34 un Avraham hot geboren Yitzchaken. di zin fun Yitzchaken zainen geven: Esav, un Yisroel.

35 di zin fun Esaven: Eliphaz, Reuel, un Yeush, un Yaalam, un Korach. 36 di zin fun Eliphazen: Teman, un Omar Tzephi, un Gatam, Kenaz, un Timna, un Amalek. 37 di zin fun Reuelen: Nachat, Zerach, Shammah, un Mizzah.

38 un di zin fun Seiren: Lotan, un Shoval, un Tziveon, un Anah, un dishon, un Etzer, un Dishon. 39 un di zin fun Lotanen: Churai, un Homam; un di shvester fun Lotanen: Timna. 40 di zin fun Shovalen: Alyan, un Manachat, un Eival, Shephi, un Onam. un di zin fun Tziveonen: Ayah, un Anah. 41 di zin fun Anahen: Dishon. un di zin fun Dishonen: Chamran, un Eshban, un Yitran, un Keran. 42 di zin fun Etzeren: Bilhan, un Zaavan, Yaakan. di zin fun dishonen: Utz, un Oren.

43 un dos zainen di Molechim vos hoben gekinigt in land Edom eider es hot gekinigt a kinig bai di kinder fun Yisroel: Bela der zun fun Beoren; un der nomen fun zain shtot iz geven Dinhavah.

44 iz Bela geshtorben, un oif zain orti hot gekinigt Yovav der zun fun Zerachen, fun Botzrah. 45 iz Yovav geshtorben, un oif zain ortj hot gekinigt chushom fun land fun dem Temani. 46 iz chushom geshtorben, un oif zain ortk hot gekinigt Hadad der zun fun Bedaden, vos hot geshlogen Middin in feld fun Moav; un der nomen fun zain shtot iz geven Avit. 47 iz Hadad geshtorben, un oif zain ortl hot gekinigt Samlah fun Masrekah. 48 iz Samlah geshtorben, un oif zain ortm hot gekinigt Shaul fun rechovot baim taich. 49 iz Shaul geshtorben, un oif zain ortn hot gekinigt Baal-Chanan der zun fun Achboren; 50 iz Baal-Chanan geshtorben, un oif zain orto hot gekinigt Hadad; un der nomen fun zain shtot iz geven poּeii; un der nomen fun zain vaib iz geven Mehetaveel di tochter fun Matred der tochter fun mei-zohoven. 51 un Hadad iz geshtorben. un di firshten fun Edom zainen geven: der firsht fun Timna, der firsht fun Alvah, der firsht fun Yetet; 52 der firsht fun Oholivamah, der firsht fun Elah, der firsht fun Pinon; 53 der firsht fun Kenaz, der firsht fun Teman, der firsht fun Mivtzar; 54 der firsht fun Magdiel, der firsht fun Iram. dos zainen di firshten fun Edom.

ב

dos zainen di zin fun Yisroelen: Reuven, Shimon, Levi, un Yehudah, Yissakhar, un Zevulun; Dan, Yosef, un Binyamin, Naphtali, Gad, un Asher.

di zin fun Yehudahen: Er, un Onan, un Shelah; di drai zainen im geboren gevoren fun Bat-Shua der knaeanit, un Er, Yehudahs bechor, iz geven shlecht in di oigen fun Hashem, un er hot im geteit. un Tamar zain shnur hot im geboren Peretzen, un Zerachen. ale zin fun Yehudahen: finf.

di zin fun Peretzen: Chetzron, un Chamul. un di zin fun Zerachen: Zimri, un Eitan, un Heman, un Kalkol, un Dara; in alemen finf. un di zin fun Carmien: Achar, der farumgliker fun Yisroel vos hot gefelsht on Chorem. un di zin fun Eitanen: Azaryah.

un di zin fun Chetzronen vos zainen im geboren gevoren: Yerachmeel, un Ram, un Keluvai. 10 un Ram hot geboren Amminadaven, un Amminadav hot geboren Nachshon dem firsht fun di kinder fun Yehudah. 11 un Nachshon hot geboren Salmaen, un Salma hot geboren Boazen. 12 un Boaz hot geboren Avdon, un Oved hot geboren Yishaien. 13 un Yishai hot geboren zain bechor Eliaven, un Avinadav dem tsveiten, un Shimea dem driten; 14 Netanel dem firten, Raddai dem finften; 15 Otzem dem zeksten, Dovid dem zibeten. 16 un zeyere shvester zainen geven Tzeruyah, un Avigal. un di zin fun Tzeruyahen: Avishai, un Yoav, un Asahel – drai. 17 un Avigal hot geboren Amasaen, un Amasas foter iz geven Yeter der Yishmelim.

18 un Kalev der zun fun Chetzronen hot gehat kinder mit der vaib Azuvahen – un mit Yerioten – un dos zainen ire zin: Yesher, un Shovav, un Ardon. 19 iz Azuvah geshtorben un Kalev hot zich genumen Ephratahen, un zi hot im geboren Chavran. 20 un Chur hot geboren Urien, un Uri hot geboren Betzalelen.

21 un dernoch iz gekumen Chetzron tsu der tochter fun Machir dem foter fun Gilad, vos er hot genumen ven er iz geven zechtsik yor alt; un zi hot im geboren Seguven. 22 un Seguv hot geboren Yairen, vos hot gehat drai un tsvantsik shtet in land Gilad. 23 un Geshur un Aram hoben avekgenumen fun zei chauot-Yair, Kenat un ire techtershtet, zechtsik shtet. di ale zainen di zin fun Machir dem foter fun Gilad. 24 un noch Chetzrons toit in Kalev-Ephratah, hot Aviyah, Chetzrons vaib, geboren fun im Ashchur dem foter fun Tekoa.

25 un di zin fun Yerachmeel, Chetzrons bechor, zainen geven: der bechor Ram, un Bunah, un Oren, un Otzem, Achiyah. 26 un Yerachmeel hot gehat noch an ander vaib, vos ir nomen iz geven Atarah; zi iz geven di muter fun Onamen.

27 un di zin fun Ram, Yerachmeels bechor, zainen geven: Maatz, un Yamin, un Eker. 28 un di zin fun Onamen zainen geven: Shammai, un Yada. un di zin fun Shammaien: Nadav, un Avishur. 29 un der nomen fun Avishurs vaib iz geven Avihayil; un zi hot im geboren Achbanen, un Moliden. 30 un di zin fun Nodaven: Seled, un Apayim. un Seled iz geshtorben on kinder. 31 un di zin fun Apayimen: Yishi. un di zin fun Yishien: Sheshan. un di zin fun Sheshanen: Achlai. 32 un di zin fun Yada, Shammais bruder: Yeter, un Yonatan. un Yeter iz geshtorben on kinder.

33 un di zin fun Yonatanen: Pelet, un Zaza. dos zainen geven di kinder fun Yerachmeelen.

34 un Sheshan hot nisht gehat kein zin nor techter. un bai Sheshanen iz geven a knecht a Egyptian, vos zain nomen iz geven Yarcha. 35 hot Sheshan gegeben zain tochter tsu zain knecht Yaroachen far a vaib; un zi hot im geboren Attaien. 36 un Attai hot geboren Natanen, un Natan hot geboren Zavaden. 37 un Zavad hot geboren Ephlalen, un Ephlal hot geboren Avdon. 38 un Oved hot geboren Yehuen, un Yehu hot geboren Azaryahen. 39 un Azaryah hot geboren Cheletzen, un Cheletz hot geboren Elasahen. 40 un Elasah hot geboren Sismaien, un Sismai hot geboren Shallumen. 41 un Shallum hot geboren Yekamyahen, un Yekamyah hot geboren Elishamaen.

42 un di zin fun Kalev, Yerachmeels bruder: Mesha zain bechor, vos iz geven der foter fun Ziphen, un di zin fun Mareshah dem foter fun Chevronen. 43 un di zin fun Chevronen zainen geven: Korach un Tapuach, un Rakem, un Shama. 44 un Shama hot geboren Racham dem foter fun Yorkoamen, un Rakem hot geboren Shammaien. 45 un der zun fun Shammaien iz geven Maon, un Maon iz geven der foter fun Beit-tzur. 46 un Eiphah, Kalevs kepּsvaib, hot geboren Charanen, un Motzaen, un Gazezen; un Charan hot geboren Gazezen. 47 un di zin fun Yahdaien zainen geven: Regem, un Yotam, un Geshan, un Pelet, un Eiphah, un Shaape. 48 Maachah, Kalevs kepּsvaib, hot geboren Sheveren, un Tirchanahen. 49 un di vaib fun Shaape dem foter fun Madmannah, hot geboren Sheva dem foter fun machbno un dem foter fun Giva. un di tochter fun Kaleven iz geven Achsah. 50 dos zainen geven di kinder fun Kaleven.

di zin fun Chur, dem bechor fun Ephratahen: Shoval der foter fun Keriyot-iaeorim, 51 Salma der foter fun Beit-Lechem, Charepe der foter fun Beit-Gader. 52 un di kinder fun Shoval dem foter fun Keriyot-iaeorim zainen geven: Haroeh, un halb menuchot. 53 un di mishpoches fun Keriyot-iaeorim zainen geven: di Yeterim, un di Putim, un di shumotim, un di Mishraim. fun di dozike zainen aroisgekumen di Tzoratim, un di Eshtaolim.

54 di kinder fun Salmaen: Beit-Lechem, un di Netophatim, Atrot Bais Yoav, un a helft fun di monachater, di Tzorim. 55 un di mishpoches fun di shraiber, di bavoiner fun Yabetz, zainen geven: di Tiratim, di Shimeatim, di Sukhatimm. dos zainen di Kayinim vos kumen arois fun Chammat dem foter fun dem hoiz fun Rechav.

ג

un dos zainen di zin fun Doviden vos zainen im geboren gevoren in Chevron: der bechor, Amnon, fun Achinoamen fun Yizreel; der tsveiter, Daniel, fun Avigalen, fun Carmel; der driter, Avshalom der zun fun Maachah der tochter fun Talmai dem melech fun Geshur; der firter, Adoniyah der zun fun Chaggiten; der finfter, Shephatyah, fun Avitalen; der zekster, Yitream, fun zain vaib Eglahen. di zeks zainen im geboren gevoren in Chevron; un er hot dorten gekinigt ziben yor un zeks Chodeshim; un drai un draisik yor hot er gekinigt in Yerusholayim.

un di dozike zainen im geboren gevoren in Yerusholayim: Shimea, un Shovav, un Natan, un Shelomo – fir, fun Bat-Shua der tochter fun Ammielen; un Yivchar, un Elishama, un Eliphelet; un Nogah, un Nepheg, un Yaphia; un Elishama, un Elyada, un Eliphelet – nain. dos zainen ale zin fun Doviden, achuts di zin fun di kepּsvaiber, un zeyer shvester Tamar.

10 un der zun fun Salmonen iz geven Rechavam. zain zun iz geven Aviyah, zain zun Asa, zain zun Yehoshaphat; 11 zain zun Yoram, zain zun Achazyahu, zain zun Yoash; 12 zain zun Amatzyahu, zain zun Azaryah, zain zun Yotam; 13 zain zun Achaz, zain zun Chizkiyah, zain zun Menasheh; 14 zain zun Amon, zain zun Yoshiyah. 15 un di zin fun Yoshiyahen zainen geven: der bechor Yochanan, der tsveiter Yhoyakim der driter Tzidkiyah, der firter, Shallum. 16 un di zin fun Yhoyakimen zainen geven: zain zun Yechanyah, zain zun Tzidkiyah.

17 un di zin fun Yechanyah dem gefangenem: zain zun Shaltiel, 18 un Malkiram, un Pedayah, un Shenatzar, Yekamyah, Hoshama, un Nedavyah. 19 un di zin fun Pedayahen: zerubvl, un Shimei. un di kinder fun zerubvlen: meshulom, un Chananyah, un zeyer shvester Shelomit; 20 un cheshuve, un Ohel, un Berechyah, un Chasadyah, yoshav-chsed – finf. 21 un di zin fun Chananyahen: Pelatyah un Yeshayah. di zin fun Yeshayahen: Refayah. di zin fun Refayahen: Ornan. di zin fun Ornanen: Ovadyah. di zin fun Ovadyahen: Shechanyah. 22 un di zin fun Shechanyahen: Shemayah. un di zin fun Shemayahen: Chattush, un Yigal, un Bariach, un Nearyah, un Shaphat – zeks. 23 un di zin fun Nearyahen: Elyoeinai, un Chizkiyah, un Azrikam – drai. 24 un di zin fun Elyoeinaien: Hodavyahu un Elyashiv, un Pelayah, un Akkuv, un Yochanan, un Delayah, un Anani – ziben.

ד

di zin fun Yehudahen: Peretz, Chetzron, un Carmi, un Chur, un Shoval.

un Reayah der zun fun Shovalen hot geboren Yachaten, un Yachat hot geboren Achumaien, un Lahaden. dos zainen di mishpoches fun di Tzoratim.

un di dozike zainen fun dem foter fun Eitam: Yizreel, un Yishma, un Yidbash; un der nomen fun zeyer shvester iz geven Hatzlelponi; un Penuel der foter fun Gedor, un Ezer der foter fun Chushah. dos zainen di kinder fun Chur dem bechor fun Ephratah dem foter fun Beit-Lechem.

un Ashchur der foter fun Tekoa hot gehat tsvei vaiber: Chelah, un Naarah. un Naarah hot im geboren achuzomen, un Chepheren, un Temanien, un dem achshtoּri. dos zainen di zin fun Naarahen. un di zin fun Chelahen: Tzeret, un Yetzochar, un Etnan. un Kotz hot geboren Anuven, un Tzovevahen, un di mishpoches fun Acharchel dem zun fun Harumen. un Yabetz iz geven der ongezeenster fun zaine brider; un zain muter hot gerufen zain nomen Yabetz, azoi tsu zogen: vail ich hob im geboren mit fain. 10 un Yabetz hot gerufen tsum Elochei Yisroel, azoi tsu zogen: oib bentshen vestu mich bentshen, un vest fargreseren main gemark, un dain hant vet zain mit mir, un vest bahiten fun beiz, mich nisht vei tsu ton. un Hashem hot im bashert vos er hot gebeten.

11 un Keluv der bruder fun Shuchahen hot geboren Mechiren, vos iz geven der foter fun Eshtonen. 12 un Eshton hot geboren beit-rofon, un Paseachen, un Techinnah dem foter fun Ir Nachash. dos zainen di mentshen fun Rechah.

13 un di zin fun Kenazen zainen geven: Otniel, un Serayah. un di zin fun Otnielen: Chatat. 14 un Meonotai hot geboren Ophrahen; un Serayah hot geboren Yoav dem foter fun Gey Charashim; vorem zei zainen geven mainsters. 15 un di zin fun Kalev dem zun fun yefunehen zainen geven: Iru, Elah, un Naam. un di zin fun Elahen: Kenaz.

16 un di zin fun Yehallelelen: Ziph, un Ziphah, Tirya, un Asareel. 17 un di zin fun Ezrahen: Yeter, un Mered, un Epher, un Yalon. un zi hot geboren Miryamen, un Shammaien, un Yishbach dem foter fun Eshtemoa.

18 un zain vaib di yahֻdiioּh hot geboren Yered dem foter fun Gedor, un Chever dem foter fun socho, un Yekutiel dem foter fun Zanoach – un dos zainen di zin fun Bityah der tochter fun Pharaohen, vos Mered hot genumen.

19 un di zin fun Hodiyahs vaib, der shvester fun Nacham dem foter fun Keilah, zainen geven: der Garmi, un Eshtemoa der Maakhati. 20 un di zin fun Shimonen: Amnon, un Rinnah, Ben-Chanan, un Tilon. un di zin fun Yishien: Zochet, un Ben-Zochet.

21 di kinder fun Shelah dem zun fun Yehudahen: Er der foter fun Lekhah, un Ladah der foter fun Mareshah, un di mishpoches fun dem hoiz fun di lainenarbeter fun dem hoiz fun ashbea; 22 un Yokim, un di mentshen fun Kozeva, un Yoash, un Sarape, vos hoben gehersht iber Moav, un yoshuvi-lechem. un di geshichte iz an alte. 23 dos zainen geven di tefer, un zei hoben gevoint in Netaim un Gederah; bai dem melech in zain virtshaft zainen zei dorten gezesen.

24 di zin fun shmeunen: Nemuel, un Yamin, Yariv, Zerach, Shaul. 25 zain zun iz geven Shallum, zain zun Mivsam, zain zun Mishma. 26 un di kinder fun Mishmaen zainen geven: zain zun Chamuel, zain zun Zakkur, zain zun Shimei.

27 un Shimei hot gehat zechtsen zin un zeks techter; ober zaine brider hoben nisht gehat fil kinder, un zeyer gantse mishpoche hot zich nisht gemert azoi vi di kinder fun Yehudah.

28 un zei zainen gezesen in Beer-Sheva, un Moladah, un Chatzar Shual;

29 un in Bilhah, un in Etzem, un in Tolad; 30 un in Betuel, un in Chormah, un in tsiklag; 31 un in Beit-HaMarkavot, un in Chatzar Susim, un in beit-bri, un in Shaarayim. dos zainen geven zeyere shtet biz Dovid iz gevoren melech. 32 un zeyere derfer zainen geven: Eitam, un Ayin, Rimmon, un Tokhen, un Ashan – finf shtet; 33 un ale zeyere derfer vos arum di dozike shtet, biz Baal. dos zainen geven zeyere voinerter, un zeyer yiches-briv iz geven loit zei.

34 un Meshovav, un Yamlech, un Yoshah, der zun fun Amatzyahen; 35 un Yoel, un Yehu der zun fun Yoshivyah dem zun fun Serayah dem zun fun Asielen; 36 un Elyoeinai, un Yaakovah, un Yeshochayah, un Asayah, un Adiel, un Yesimiel, un Benayah; 37 un Ziza der zun fun Shiphi dem zun fun Allon, dem zun fun Yedayah, dem zun fun Shimri, dem zun fun Shemayahen – 38 di dozike vos kumen do mit di nemen, zainen geven firshten in zeyere mishpoches; un zeyere foterhaizer hoben zich shtark farshpreit. 39 un zei zainen avek tsum ingang fun Gedor, biz tsum mizrech fun tal, tsu zuchen fiterung far zeyere shof. 40 un zei hoben gefunen a fete un gute fiterung, un dos land iz geven geram, un roiik, un beshalve; vorem fun Cham zainen geven di vos zainen dorten gezesen frier. 41 un di dozike vos zainen do farshriben mit di nemen, zainen gekumen in di teg fun Yechizkiyah dem melech fun Yehudah, un hoben geshlogen zeyere getselten, un di Meunim vos hoben zich dorten gefunen, un zei hoben zei farvist biz oif haintiken tog, un hoben zich bazetst oif zeyer ort; vorem dorten iz geven fiterung far zeyere shof. 42 un fun zei, fun di kinder fun Shimon, zainen avek tsum barg Seir finf hundert man, un Pelatyah, un Nearyah, un Refayah, un euziel, di zin fun Yishien, zei forois. 43 un zei hoben geshlogen dem antrunenem iberblaib fun Amalek, un zainen dorten gebliben zitsen biz oif haintiken tog.

ה

un di zin fun Reuven dem bechor fun Yisroelen – vorem er iz geven der bechor, ober az er hot farshvecht dos geleger fun zain foter, iz zain bechoire avekgegeben gevoren tsu di kinder fun Yosef dem zun fun Yisroelen, hagam nisht zich tsu rechenen in dem yiches-briv oif der bechoire; vorem Yehudah hot aribergeshtigen zaine brider, un fun im iz arois der firsht; ober di bechoire iz geven Yosefs – di zin fun Reuven dem bechor fun Yisroelen zainen geven: Chanoke, un Pallu, Chetzron, un Carmi. di kinder fun Yoelen zainen geven: zain zun Shemayah, zain zun Gog, zain zun Shimei; zain zun Michah, zain zun Reayah, zain zun Baal; zain zun Beerah, vos tiּlgat-pּlneser der melech fun Ashur hot fartriben; er iz geven der firsht fun di Reuvenim. un zaine brider loit zaine mishpoches, zich yechusndik loit zeyere geburten, zainen geven: der hoipt Yeyel, un Zecharyahu; un Bela der zun fun Azaz dem zun fun Shama, dem zun fun Yoelen, vos iz gezesen in Aroer, biz Nevo un Baal-Meon; un tsu mizrech iz er gezesen biz me kumt tsum midbar, fun taich Parah on; vorem zeyere fich hoben zich farmert in land Gilad. 10 un in di teg fun Shaulen hoben zei gemacht a milchome mit di hagriim, un yene zainen gefalen durch zeyer hant; un zei hoben zich bazetst in zeyere getselten iber der gantser gegent tsu mizrech fun Gilad.

11 un di kinder fun Gad zainen gezesen akegen zei in land Bashan biz Salkhah; 12 Yoel der hoipt, un Shapham der tsveiter, un Yanai, un Shaphat, in Bashan; 13 un zeyere brider loit zeyere foterhaizer: Michael, un meshulom, un Sheva, un Yorai, un Yakan, un Zia, un Ever – ziben. 14 dos zainen di zin fun Avihayil dem zun fun Churai, dem zun fun Yaroach, dem zun fun Gilad, dem zun fun Michael, dem zun fun Yeshishai, dem zun fun Yachdo, dem zun fun Buzen. 15 Echi der zun fun avdiel dem zun fun Gunien iz geven der hoipt fun zeyere foterhaizer. 16 un zei zainen gezesen in Gilad, in Bashan, un in ire techtershtet, un in ale ofene erter fun Sharon, bai zeyere toieren. 17 zei ale hoben zich fartseichnt in di teg fun Yotam dem melech fun Yehudah, un in di teg fun Yarovam dem melech fun Yisroel.

18 di kinder fun Reuven, un di Gadim, un der halber sheyvet Menasheh – fun heldishe yungen, mentshen vos trogen a shild un a shverd, un shpּanen a boigen, un zainen gelernt in milchome, zainen geven fir un fertsik toizent un ziben hundert un zechtsik vos geyen arois in cheil. 19 un zei hoben gemacht a milchome mit di hagriim, un itur, un Naphish, un Nodav. 20 un zei zainen geholfen gevoren akegen zei, un di hagriim un ale vos mit zei zainen gegeben gevoren in zeyer hant; vorem zei hoben geshrien tsu Elokim in der milchome, un er hot zich gelozt derbeten fun zei, vail zei hoben zich farzichert oif im. 21 un zei hoben gefangen zeyere fich: zeyere kemlen fuftsik toizent, un shof tsvei hundert un fuftsik toizent, un eizlen tsvei toizent, un nefoshes mentshen hundert toizent. 22 vorem es zainen gefalen fil dershlogene, vail di milchome iz geven fun HaElokim. un zei zainen gezesen oif dem ort fun zei biz tsum goles.

23 un di kinder fun dem halben sheyvet Menasheh zainen gezesen in land, fun Bashan biz Baal-Chermon, un Senir, un dem barg Chermon. zei hoben zich gemert. 24 un dos zainen di hoiptlait fun zeyere foterhaizer: Epher, un Yishi, un Eliel, un Azriel, un Yirmeyah, un Hodavyah, un Yachdiel, mentshen heldishe giborim, mentshen mit nemen, hoipּtn fun zeyere foterhaizer.

25 un zei hoben gefelsht on dem Hashem fun zeyere elteren, un zainen geven farfirt noch di G‑ter fun di felker fun land, vos Hashem hot fartilikt fun far zei. 26 un Elochei Yisroel hot dervekt dem Gaist fun Pul dem melech fun Ashur, un dem Gaist fun tiּlgat-pּlneser dem melech fun Ashur, un er hot zei fartriben – di Reuvenim, un di Gadim, un dem halben sheyvet Menasheh, un er hot zei gebracht kein Chalach, un Chavor, un Hara, un baim taich Gozan, biz oif haintiken tog.

27(6:1)  di zin fun Levien: Gershon, Kohat, un Merari. 28(6:2)  un di zin fun Kohaten: Amram, Yitzhar, un Chevron, un euziel. 29(6:3)  un di kinder fun Amramen: Aharon, un Moshe, un Miryam. un di zin fun Aharonen: Nadav, un Avihu, Elazar, un Itamar. 30(6:4) Elazar hot geboren Pinchasen; Pinchas hot geboren Avishuaen. 31(6:5)  un Avishua hot geboren bukin, un buki hot geboren euzin. 32(6:6)  un euzi hot geboren Zerachyahen, un Zerachyah hot geboren Merayoten. 33(6:7)  Merayot hot geboren Amaryahen, un Amaryah hot geboren Achituven. 34(6:8)  un Achituv hot geboren tsodoken, un Tzadok hot geboren Achimaatzen. 35(6:9)  un Achimaatz hot geboren Azaryahen, un Azaryah hot geboren Yochananen. 36(6:10)  un Yochanan hot geboren Azaryahen; dos iz der vos iz geven a koyen in dem hoiz vos Shelomo hot geboit in Yerusholayim. 37(6:11)  un Azaryah hot geboren Amaryahen, un Amaryah hot geboren Achituven. 38(6:12)  un Achituv hot geboren tsodoken, un Tzadok hot geboren Shallumen. 39(6:13)  un Shallum hot geboren Chilkiyahen, un Chilkiyah hot geboren Azaryahen. 40(6:14)  un Azaryah hot geboren Serayahen, un Serayah hot geboren Yehotzadaken. 41(6:15)  un Yehotzadak iz avek in goles, ven Hashem hot fartriben Yehudah un Yerusholayim durch der hant fun nevuchadnetsaren.

ו

1(6:16)  di zin fun Levien: Gershom, Kohat, un Merari. 2(6:17)  dos zainen di nemen fun Gershoms zin: Livni, un Shimei. 3(6:18)  un di zin fun Kohaten zainen geven: Amram, un Yitzhar, un Chevron, un euziel. 4(6:19)  di zin fun Merarien: Machli, un Mushi. un dos zainen di mishpoches fun Levi loit zeyere elteren.

5(6:20)  fun Gershomen: zain zun Livni, zain zun Yachat, zain zun Zimmah; 6(6:21)  zain zun Yoach zain zun Iddo, zain zun Zerach, zain zun Yeaterai.

7(6:22)  di kinder fun Kohaten: zain zun Amminadav, zain zun Korach zain zun Assir; 8(6:23)  zain zun Elkanah, un zain zun Evyasape, un zain zun Assir; 9(6:24)  zain zun Tachat, zain zun Uriel, zain zun euziioh, un zain zun Shaul. 10(6:25)  un di kinder fun Elkanahen: Amasai, un Achimot, 11(6:26)  [un] Elkanah. di kinder fun Elkanahen: zain zun Tzophai, un zain zun Nachat; 12(6:27)  zain zun Eliav, zain zun Yerocham, zain zun Elkanah. 13(6:28)  un di zin fun Shmuelen: der bechor uashni, un Aviyah.

14(6:29)  di kinder fun Merarien: Machli; zain zun Livni, zain zun Shimei, zain zun euzoh; 15(6:30)  zain zun Shimea, zain zun Chagiyah, zain zun Asayah.

16(6:31)  un dos zainen di vos Dovid hot geshtelt baim zingen in hoiz fun Hashem, noch dem vi der orn iz gekumen tsu zain ru. 17(6:32)  un zei hoben gedint far dem mishken fun ohl-moed mit gezang, biz Shelomo hot geboit dos hoiz fun Hashem in Yerusholayim, un zei hoben zich geshtelt loit zeyer ordenung bai zeyer dinst. 18(6:33)  un dos zainen di vos zainen dorten geshtanen, mit zeyere zin: fun di zin fun di Kohatim: Heman der zinger, der zun fun Yoel dem zun fun Shmuel, 19(6:34)  dem zun fun Elkanah, dem zun fun Yerocham, dem zun fun Eliel, dem zun fun Toach, 20(6:35)  dem zun fun Tzupe, dem zun fun Elkanah, dem zun fun Machat, dem zun fun Amasai, 21(6:36)  dem zun fun Elkanah, dem zun fun Yoel, dem zun fun Azaryah, dem zun fun Tzephanyah, 22(6:37)  dem zun fun Tachat, dem zun fun Assir, dem zun fun Evyasape, dem zun fun Korach, 23(6:38)  dem zun fun Yitzhar, dem zun fun Kohat, dem zun fun Levi, dem zun fun Yisroelen. 24(6:39)  un zain bruder Asape iz geven der vos iz geshtanen tsu zain rechter hant: Asape der zun fun Berechyah dem zun fun Shimea, 25(6:40)  dem zun fun Michael, dem zun fun Baaseyah, dem zun fun Malkiyah, 26(6:41)  dem zun fun Etni, dem zun fun Zerach, dem zun fun Adayah, 27(6:42)  dem zun fun Eitan, dem zun fun Zimmah, dem zun fun Shimei, 28(6:43)  dem zun fun Yachat, dem zun fun Gershom, dem zun fun Levien. 29(6:44)  un zeyere brider di kinder fun Merari, oif der linker zeit: Eitan der zun fun Kishi dem zun fun Avdi, dem zun fun Maluch, 30(6:45)  dem zun fun Chashavyah, dem zun fun Amatzyah, dem zun fun Chilkiyah, 31(6:46)  dem zun fun Amtzi, dem zun fun Bunni, dem zun fun Shomer, 32(6:47)  dem zun fun Machli, dem zun fun Mushi, dem zun fun Merari, dem zun fun Levien. 33(6:48)  un zeyere brider di Leviim zainen geven opgegeben tsu dem gantsen dinst fun dem mishken fun dem hoiz fun Elokim.

34(6:49)  un Aharon un zaine kinder hoben gedemft oif dem mizbeyech far brandopּfer un oif dem mizbeyech far vairech; zei zainen geven far yetveder arbet fun dem kodshei-kodshim, un oif mechaper tsu zain oif Yisroel, loit alts vos Moshe der knecht fun HaElokim hot bafoilen. 35(6:50)  un dos zainen di kinder fun Aharon: zain zun Elazar, zain zun Pinchas, zain zun Avishua; 36(6:51)  zain zun buki, zain zun euzi, zain zun Zerachyah; 37(6:52)  zain zun Merayot, zain zun Amaryah, zain zun Achituv; 38(6:53)  zain zun Tzadok, zain zun Achimaatz.

39(6:54)  un dos zainen geven zeyere voinerter loit zeyere lagerderfer in zeyer gemark: tsu di kinder fun Aharon fun der mishpoche fun di Kohatim vail zeyers iz geven [der ershter] goral, 40(6:55)  zei hot men gegeben Chevron in land Yehudah mit ire fraie peletser rund arum ir. 41(6:56)  ober dos feld fun der shtot un ire derfer hot men gegeben tsu Kalev dem zun fun yefunehen. 42(6:57)  un tsu di kinder fun Aharon hot men gegeben di shtet fun antrinung, Chevron, un Livnah mit ire fraie peletser, un Yatir, un Eshtemoa mit ire fraie peletser; 43(6:58)  un Chilen mit ire fraie peletser, Devir mit ire fraie peletser; 44(6:59)  un Ashan mit ire fraie peletser, un Beit-Shemesh mit ire fraie peletser. 45(6:60)  un fun sheyvet Binyamin: Geva mit ire fraie peletser, un Alemet mit ire fraie peletser, un Anatot mit ire fraie peletser. ale zeyere shtet, draitsen shtet, loit zeyere mishpoches.

46(6:61)  un far di iberike kinder fun Kohat, fun der mishpoche fun dem sheyvet, fun dem halben sheyvet, fun halb Menasheh, loit goral, Tzoan shtet. 47(6:62)  un far di kinder fun Gershom Lot zeyere mishpoches, fun sheyvet Yissakhar, un fun sheyvet Asher, un fun sheyvet Naphtali, un fun sheyvet Menasheh in Bashan, draitsen shtet. 48(6:63)  far di kinder fun Merari loit zeyere mishpoches, fun sheyvet Reuven, un fun sheyvet Gad, un fun sheyvet Zevulun, loit goral, tsvelf shtet.

49(6:64)  un di kinder fun Yisroel hoben gegeben tsu di Leviim di shtet mit zeyere fraie peletser. 50(6:65)  un zei hoben gegeben loit goral, fun dem sheyvet fun di kinder fun Yehudah, un fun dem sheyvet fun di kinder fun Shimon, un fun dem sheyvet fun di kinder fun Binyamin, di dozike shtet vos me ruft do on mit di nemen.

51(6:66)  un teil fun di mishpoches fun di kinder fun Kohat hoben gehat di shtet fun zeyer gemark fun sheyvet Ephrayim. 52(6:67)  un me hot zei gegeben di shtet fun antrinung, Shechem mit ire fraie peletser oifen barg Ephrayim, un Gezer mit ire fraie peletser; 53(6:68)  un Yokmeam mit ire fraie peletser, un Beit-Choron mit ire fraie peletser. 54(6:69)  un Ayalon mit ire fraie peletser, un Gat-Rimmon, mit ire fraie peletser. 55(6:70)  un fun dem halben sheyvet Menasheh: Aner mit ire fraie peletser, un Bileam mit ire fraie peletser, far der mishpoche fun di iberike kinder fun Kohat.

56(6:71)  far di kinder fun Gershom, fun der mishpoche fun dem halben sheyvet Menasheh: Golan in Bashan mit ire fraie peletser, un Ashtarot mit ire fraie peletser. 57(6:72)  un fun sheyvet Yissakhar: Kadesh mit ire fraie peletser, Dovrat mit ire fraie peletser. 58(6:73)  un Ramot-gilad mit ire fraie peletser, un Anem mit ire fraie peletser. 59(6:74)  un fun sheyvet Asher: Mashal mit ire fraie peletser, un Avdon mit ire fraie peletser. 60(6:75)  un Chukok mit ire fraie peletser, un Rechov mit ire fraie peletser. 61(6:76)  un fun sheyvet Naphtali: Kadesh in Galil mit ire fraie peletser, un Chammon mit ire fraie peletser, un Kiryatayim mit ire fraie peletser.

62(6:77)  far di iberike, di kinder fun Merari, fun sheyvet Zevulun: Rimmon mit ire fraie peletser, Tavor mit ire fraie peletser. 63(6:78)  un fun yener zeit Yarden bai Yericho, tsu mizrech fun Yarden, fun sheyvet Reuven: Betzer in midbar mit ire fraie peletser, un Yahtzah mit ire fraie peletser; 64(6:79)  un Kedemot mit ire fraie peletser, un Mephaat mit ire fraie peletser. 65(6:80)  un fun sheyvet Gad: Ramot-gilad in Gilad mit ire fraie peletser, un Machanayim mit ire fraie peletser; 66(6:81)  un Cheshbon mit ire fraie peletser, un yaeazeir mit ire fraie peletser.

ז

un fun di zin fun Yissakhar zainen geven: Tola, un Puah, Yashuv, un Shomron – fir. un di zin fun Tolaen: euzi, un Refayah, un Yeriel, un Yachmai, un Yivsam, un Shmuel, hoipּtn fun zeyere foterhaizer – fun Tola – loit zeyere geburten, heldishe giborim. zeyer tsol in di teg fun Doviden iz geven tsvei un tsvantsik toizent un zeks hundert. un di zin fun euzin zainen geven: Yizrachyah; un di zin fun Yizrachyahen: Michael, un Ovadyah, un Yoel, Yishiyah – finf; ale hoipּtn. un tsu zei hoben gehert, loit zeyere geburten, loit zeyere foterhaizer, machnus krig-cheil, zeks un draisik toizent; vorem zei hoben gehat fil vaiber un zin. un zeyere brider fun ale mishpoches fun Yissakhar, heldishe giborim – zeyer fartseichenish, in alemen: ziben un achtsik toizent.

fun Binyaminen: Bela, un Bekher, un Yediael – drai. un di zin fun Belen: Etzbon, un euzi, un euziel, un Yerimot, un Iri – finf, hoipּtn fun foterhaizer, heldishe giborim; un zeyer fartseichenish: tsvei un tsvantsik toizent un fir un draisik. un di zin fun Bekheren: Zemirah, un Yoash, un Eliezer, un Elyoeinai, un Omri, un Yarmes, un Aviyah, un Anatot, un Alemet; di ale zainen geven di zin fun Bekheren. un zeyer fartseichenish loit zeyere geburten, loit di hoipּtn fun zeyere foterhaizer, heldishe giborim: tsvantsik toizent un tsvei hundert. 10 un di zin fun Yediaelen: Bilhan; un di zin fun Bilhanen: Yeush un Binyamin, un Ehud, un Kenaanah, un Zeitan, un Tarshish un Achishachar.

11 di ale zainen geven di kinder fun Yediael loit di hoipּtn fun di foterhaizer, heldishe giborim, zibetsen toizent un tsvei hundert vos geyen arois in cheil oif milchome. 12 dertsu shupּim, un chupּim, di zin fun Iren; chushim, der zun fun achren.

13 di zin fun Naphtalien: Yachtziel, un Guni, un Yetzer, un Shallum, di kinder fun Bilhahen.

14 di zin fun Menashehen: Asriel vos zain vaib hot geboren – zain aramishe kepּsvaib hot geboren Machir dem foter fun Gilad; 15 un Machir hot genumen a vaib fun chupּim un shupּim, un der nomen fun zeyer shvester iz geven Maachah – un der nomen fun tsveiten iz geven Tzelophechad; un Tzelophechad hot gehat techter. 16 un Maachah di vaib fun Machiren hot geboren a zun, un zi hot gerufen zain nomen Peresh; un der nomen fun zain bruder iz geven Sheresh, un zaine zin zainen geven Ulam, un Rakem. 17 un di zin fun Ulamen: Bedan, dos zainen di kinder fun Gilad dem zun fun Machir, dem zun fun Menashehen. 18 un zain shvester Hammolekhet hot geboren yeshhoden, un Aviezeren, un Machlahen. 19 un di zin fun Shemidaen zainen geven: Achyan, un Shechem, un Likchi, un Aniam.

20 un di zin fun Ephrayimen: Shutelach – un zain zun iz geven Bered, un zain zun Tachat, un zain zun Eladah, un zain zun Tachat; 21 un zain zun Zavad, un zain zun Shutelach – un Ezer, un Elad. un di mentshen fun Gat, di ingeborene fun land hoben zei geharget, vail zei hoben aropּgenidert avektsunemen zeyere fich. 22 un zeyer foter Ephrayim hot getroiert fil teg, un zaine brider zainen gekumen im treisten. 23 un er iz gekumen tsu zain vaib, un zi iz trogedik gevoren, un hot geboren a zun, un er hot gerufen zain nomen Beriah vail an umglik iz geshen in zain hoiz. 24 un zain tochter iz geven Sheerah, un zi hot geboit Beit-Choron, di untershte un di oibershte, un uzen-Sheerah. 25 un zain zun iz geven Refach, un Reshepe, un zain zun teּlach, un zain zun Tachan; 26 zain zun Ladan, zain zun Ammihud, zain zun Elishama; 27 zain zun Nun, zain zun Yehoshua.p 28 un zeyer eigentum un zeyere voinerter iz geven beit-El mit ire techtershtet, un tsu mizrech, Naaran, un tsu mayrev Gezer mit ire techtershtet, un Shechem mit ire techtershtet, biz Ayah mit ire techtershtet. 29 un leben di kinder fun Menasheh, Beit-Shean mit ire techtershtet, Tanake mit ire techtershtet, Megiddo mit ire techtershtet, dor mit ire techtershtet. in di dozike zainen gezesen di kinder fun Yosef dem zun fun Yisroelen.

30 di kinder fun Asheren: Yimnah, un Yishvah, un Yishvi, un Beriah, un zeyer shvester Serach. 31 un di zin fun Beriahen: Chever, un Malkiel, dos iz der foter fun Birzayit. 32 un Chever hot geboren Yaphleten, un Shomron, un Chotamen, un zeyer shvester Shuaen. 33 un di zin fun Yaphleten zainen geven: Pasach, un Bimhal, un Ashvat. dos zainen di zin fun Yaphleten. 34 un di zin fun Shomron: Echi, un Rohgah, un Chovah, un Aram. 35 un di zin fun zain bruder Helemen: Tzophach un Yimna, un Shelesh, un Amal. 36 di zin fun Tzophachen: Suach, un Charnepher, un Shual, un Beri, un Yimrah; 37 Betzer, un Hod, un Shamma, un Shalishah, un Yitran, un Beera. 38 un di zin fun Yitran: yefuneh, un pּspּo, un Ara. 39 un di zin fun eulon: Arach, un Channiel, un Ritzya. 40 di ale zainen geven di kinder fun Asher, hoipּtn fun di foterhaizer, geklibene heldishe giborim, uberfirshten; un zeyer fartseichenish in cheil far milchome – zeyer tsol: zeks un tsvantsik toizent man.

ח

un Binyamin hot geboren Bela zain bechor, Ashbel dem tsveiten, un Achrach dem driten; Nochah dem firten, un Rapha dem finften. un Bela hot gehat zin: Addar, un Gera, un Avihud; un Avishua, un Naaman, un Achoach; un Gera, un Shephuphan, un Churam.

un dos zainen di zin fun Echuden: – di dozike zainen geven hoipּtn fun foterhaizer fun di bavoiner fun Geva, un me hot zei fartriben kein Manachat; un Naaman, un Achiyah, un Gera, zei hoben zei fartriben – er hot geboren euzon, un achichuden. un Shacharayim hot gehat kinder in feld fun Moav, noch dem vi er hot zei avekgeshikt – zaine vaiber, Chushim, un Baara. un er hot gehat mit zain vaib Chodeshen: Yovaven, un Tzivyaen, un Meshaen, un Malkamen; 10 un Yeutzen, un Sochyahen, un Mirmahen. dos zainen geven zaine zin – hoipּtn fun foterhaizer. 11 un mit Chushimen hot er gehat Avituven, un Elpaalen.

12 un di zin fun Elpaalen: Ever, un Misham, un Shemed, vos hot geboit Ono, un Lud mit ire techtershtet; 13 un Beriah, un Shama, vos zainen geven hoipּtn fun di foterhaizer fun di bavoiner fun Ayalon, di vos hoben fariogt di bavoiner fun Gat. 14 un Achyo, Shashak, un iremot, 15 un Zevadyah, un Arad, un Eder, 16 un Michael, un Yishpah, un Yocha, zainen geven di zin fun Beriahen. 17 un Zevadyah, un meshulom, un Chizki, un Chever, 18 un Yishmerai, un Yizliah, un Yovav, zainen geven di zin fun Elpaalen. 19 un Yakim, un Zichri, un Zavdi, 20 un Elyoeinai, un Tzilletai, un Eliel, 21 un Adayah, un Berayah, un Shimrat, zainen geven di zin fun Shimeyen. 22 un Yishpan, un Ever, un Eliel, 23 un Avdon, un Zichri, un Chanan, 24 un Chananyah, un Eilam, un Antotiyah, 25 un Yiphdeyah, un Penuel, zainen geven di zin fun Shashaken. 26 un Shamsherai, un Shecharyah, un Atalyah, 27 un Yaareshyah, un Eliyah, un Zichri, zainen geven di zin fun Yerochamen. 28 di dozike zainen geven hoipּtn fun foterhaizer – loit zeyere geburten, hoipּtn. di dozike zainen gezesen in Yerusholayim.

29 un in Givon zainen gezesen: der foter fun Givon, vos der nomen fun zain vaib iz geven Maachah; 30 un zain ershtgeborener zun Avdon, un Tzur, un Kish, un Baal, un Nadav; 31 un Gedor, un Achyo, un Zecher. 32 un Miklot hot geboren Shimeahen. un zei oich mit zeyere brider zainen gezesen in Yerusholayim, akegen zeyere brider.

33 un Ner hot geboren Kishon, un Kish hot geboren Shaulen, un Shaul hot geboren Yonatanen, un Malki-Shuaen, un Avinadaven, un Eshbaalen. 34 un Yonatans zun iz geven meriv-Baal; un meriv-Baal hot geboren Michahen. 35 un di zin fun Michahen zainen geven: Piton, un melech, un Tarea, un Achaz. 36 un Achaz hot geboren Yehoadahen; un Yehoadah hot geboren Alemeten, un Azmaveten, un Zimrien; un Zimri hot geboren Motzaen. 37 un Motza hot geboren Bineaen; zain zun iz geven Rapha, zain zun Elasah, zain zun Atzel. 38 un Atzel hot gehat zeks zin, un dos zainen zeyere nemen: Azrikam, Bocheru, un Yishmael, un Shearyah, un Ovadyah, un Chanan. di ale zainen geven di zin fun Atzelen. 39 un di zin fun zain bruder Esheken: Ulam zain bechor, Yeush der tsveiter, un Eliphelet der driter. 40 un di zin fun Ulamen zainen geven mentshen heldishe giborim, boignshpּaner; un zei hoben gehat fil kinder un kindskinder – hundert un fuftsik. di ale zainen geven fun di kinder fun Binyamin.

ט

un gants Yisroel hoben zich fartseichnt, un zei zainen farshriben in buch fun di Molechim fun Yisroel. un Yehudah iz fartriben gevoren kein Bavel far zeyer felshung. un di vos hoben zich di ershte bazetst oif zeyer eigentum in zeyere shtet, zainen geven, Yisroel, di koyanim, di Leviim, un di netinim. un in Yerusholayim zainen gezesen fun di kinder fun Yehudah, un fun di kinder fun Binyamin, un fun di kinder fun Ephrayim un Menasheh: Utai der zun fun Ammihud dem zun fun Omri, dem zun fun Imrien, dem zun fun Bunnien, fun di zin fun Peretz dem zun fun Yehudahen. un fun di Shelanim: Asayah der bechor, un zaine zin. un fun di kinder fun Zerach: Yeuel, un zeyere brider, zeks hundert un naintsik. un fun di kinder fun Binyamin: Salu der zun fun meshulom dem zun fun Hodavyah, dem zun fun Hasnuahen; un Yivniyah der zun fun Yerochamen, un Elah der zun fun euzi dem zun fun Mikhrien, un meshulom der zun fun Shephatyah dem zun fun Reuel, dem zun fun Yivniyahen; un zeyere brider loit zeyere geburten, nain hundert un zeks un fuftsik. di ale mener zainen geven hoipּtn fun foterhaizer loit zeyere foterhaizer.

10 un fun di koyanim: Yedayah, un Yehoyariv, un Yachin; 11 un Azaryah der zun fun Chilkiyah dem zun fun meshulom, dem zun fun Tzadok, dem zun fun Merayot, dem zun fun Achituv, der firsht fun hoiz fun Elokim; 12 un Adayah der zun fun Yerocham dem zun fun Pashchur, dem zun fun Malkiyahen, un Maasai der zun fun Adiel dem zun fun Yachzerah, dem zun fun meshulom, dem zun fun Meshilemit, dem zun fun Omaren; 13 un zeyere brider, hoipּtn fun zeyere foterhaizer, toizent un ziben hundert un zechtsik toigleche lait far der dinstarbet fun hoiz fun Elokim.

14 un fun di Leviim: Shemayah der zun fun Chashuv dem zun fun Azrikam, dem zun fun Chashavyahen, fun di kinder fun Merari; 15 un Bakbakkar, Cheresh, un Galal, un Matanyah der zun fun Micha dem zun fun Zichri, dem zun fun Asaphen; 16 un Ovadyah der zun fun Shemayah dem zun fun Galal, dem zun fun Yedutunen, un Berechyah der zun fun Asa dem zun fun Elkanahen, vos iz gezesen in di derfer fun di Netophatim.

17 un di toierlait zainen geven: Shallum, un Akkuv, un Talmon, un Achiman; un zeyer bruder Shallum iz geven der hoipt. 18 un noch biz aher zainen zei in dem melech's toier tsu mizrech; zei zainen di toierlait far di lageren fun di kinder fun Levi. 19 un Shallum der zun fun Kore dem zun fun Evyasape, dem zun fun Korachen, un zaine brider fun zain foters hoiz, di Korachim, zainen geven iber der dinstarbet, di shvelhiter fun dem getselt, azoi vi zeyere elteren zainen geven iber dem lager fun Hashem, di hiter fun dem ingang. 20 un Pinchas der zun fun Elazaren iz geven der firsht iber zei a mol; Hashem iz mit im geven. 21 Zecharyah der zun fun Meshelemyahen iz geven der toierman baim ingang fun ohl-moed. 22 zei ale, di oisgeklibene far toierlait bai di shvelen, tsvei hundert un tsvelf. zei zainen geven fartseichnt loit zeyere derfer; zei hot Dovid un Shmuel der zeer geshtelt oif zeyer amt. 23 un zei un zeyere kinder zainen geven iber di toieren fun dem hoiz fun Hashem, fun dem hoiz fun getselt, far vachen. 24 in fir zaiten zainen geven di toierlait: in mizrech, in mayrev, in tsafón, un in dorem. 25 un zeyere brider in zeyere derfer hoben gedarft kumen oif ziben teg, fun tsait tsu tsait, tsu zain mit di dozike; 26 vorem oif shtendik zainen geven nor di fir hoipּttoierlait. dos zainen geven di Leviim. oich zainen zei geven iber di kameren, un iber di oitseres fun hoiz fun Elokim. 27 un zei hoben genechtikt arum dem hoiz fun Elokim, vail oif zei iz geven di hitung, un zei zainen geven iber dem efenen, morgen far morgen. 28 un teil fun zei zainen geven iber di keilim fun dinst, vorem mit a tsol hot men zei araingebracht, un mit a tsol hot men zei aroisgenumen. 29 un teil fun zei zainen geven geshtelt iber di zachen, un iber ale heilike keilim, un iber dem zemelmel, un dem vain, un dem eil, un dem vairech, un di b'shomaim. 30 un teil fun di zin fun di koyanim hoben tsubareit di tsubareitung fun di b'shomaim. 31 un Mattityah fun di Leviim, vos iz geven der bechor fun Shallum dem Korchi, hot gehat dem amt iber di fangebeksen. 32 un teil fun di kinder fun di Kohatim, fun zeyere brider, zainen geven iberen oisgeleigten broit, dos tsutsugreiten shebt in shebt.

33 un dos zainen geven di zingers, hoipּtn fun foterhaizer fun di Leviim, in di kameren, poter [fun anderen dinst] vail tog un nacht iz oif zei geven di arbet. 34 di dozike zainen geven hoipּtn fun di foterhaizer fun di Leviim – loit zeyere geburten, hoipּtn. di dozike zainen gezesen in Yerusholayim.

35 un in Givon zainen gezesen: der foter fun Givon, Yeyel, vos der nomen fun zain vaib iz geven Maachah; 36 un zain zun der bechor, Avdon, un Tzur, un Kish, un Baal, un Ner, un Nadav; 37 un Gedor, un Achyo, un Zecharyah, un Miklot. 38 un Miklot hot geboren Shimamen. un zei oich zainen gezesen mit zeyere brider in Yerusholayim, akegen zeyere brider.

39 un Ner hot geboren Kishon; un Kish hot geboren Shaulen; un Shaul hot geboren Yonatanen, un Malki-Shuaen, un Avinadaven, un Eshbaalen. 40 un Yonatans zun iz geven meriv-Baal, un meriv-Baal hot geboren Michahen. 41 un di zin fun Michahen zainen geven: Piton, un melech, un Tachrea, un Achaz. 42 un Achaz hot geboren Yarahen; un Yarah hot geboren Alemeten, un Azmaveten, un Zimrien; un Zimri hot geboren Motzaen. 43 un Motza hot geboren Bineaen; un zain zun iz geven Refayah, zain zun Elasah, zain zun Atzel. 44 un Atzel hot gehat zeks zin, un dos zainen zeyere nemen: Azrikam, Bocheru, un Yishmael, un Shearyah, un Ovadyah, un Chanan. dos zainen di zin fun Atzelen.

י

un di Peleshetim hoben milchome gehalten mit Yisroel, un di mener fun Yisroel zainen antlofen far di Peleshetim, un zei zainen gefalen dershlogene oifen barg Gilboa. un di Peleshetim hoben nochgeiogt Shaulen un zaine zin, un di Peleshetim hoben dershlogen Yonatan, un Avinadav, un Malki-Shua, di zin fun Shaulen. un di milchome iz geven shver akegen Shaulen, un di boignshisers hoben im gefunen, un er hot getsitert far di shisers. un Shaul hot gezogt tsu zain vafntreger: tsi arois dain shverd, un dershtech mich mit ir, az di dozike umbashnitene zolen nisht kumen, un machen geshpּet iber mir. ober zain vafntreger hot nisht gevolt, vorem er hot zeyer moire gehat. hot Shaul genumen di shverd, un iz aroifgefalen oif ir. un vi zain vafntreger hot gezen, az Shaul iz geshtorben, iz er oich aroifgefalen oif zain shverd, un iz geshtorben. azoi iz geshtorben Shaul; un zaine drai zin un zain gants hoizgezint in einem zainen geshtorben.

un vi ale mener fun Yisroel vos in tal hoben gezen, az yene zainen antlofen, un az Shaul un zaine zin zainen toit, azoi hoben zei farlozen zeyere shtet, un zainen antlofen. un di Peleshetim zainen gekumen, un hoben zich in zei bazetst.

un es iz geven oif morgen, zainen di Peleshetim gekumen oiston di dershlogene, un zei hoben gefunen Shaulen un zaine drai zin, gefalen oifen barg Gilboa. hoben zei im oisgeton, un hoben genumen zain kop, un zaine vafen, un geshikt in land fun di Peleshetim rund arum, tsu brengen di besoire tsu zeyere getsnbilder un tsum folk. 10 un zei hoben avekgeleigt zaine vafen in hoiz fun zeyere G‑ter, un zain sharben hoben zei oifgeshtochen in hoiz fun Dagon.

11 un gants yobeֿish-Gilad hot gehert alts vos di Peleshetim hoben geton tsu Shaulen, 12 un ale heldishe lait zainen oifgeshtanen, un zei hoben genumen dem laib fun Shaulen, un di leiber fun zaine zin, un zei gebracht kein yobeֿish; un zei hoben bagroben zeyere beiner unter dem eichnboim in Yavesh; un zei hoben gefast ziben teg.

13 un Shaul iz geshtorben far zain felshung vos er hot gefelsht on Hashem fun vegen dem vort fun Hashem vos er hot nisht gehit, un oich far vos Shaul hot gefregt bai a Gaist tsu forshen bai im, 14 un nisht gefregt bai Hashem; derum hot er im geteit, un hot opgekert di meluche tsu Dovid dem zun fun Yishaien.

יא

un gants Yisroel hoben zich ingezamlt tsu Doviden kein Chevron, azoi tsu zogen: dain bein un dain fleish zainen mir doch.

noch fun nechten un eyernechten, noch ven Shaul iz geven a melech, bistu geven der vos hot aroisgefirt un araingefirt Yisroel. un Hashem dain G‑t hot tsu dir gezogt: du zolst fiteren main folk Yisroel, un du zolst zain a firsht iber main folk Yisroel.

un ale eltste fun Yisroel zainen gekumen tsum melech kein Chevron, un Dovid hot zei geshlosenq a bris in Chevron far Hashem, un zei hoben gezalbt Doviden far a melech iber Yisroel, azoi vi Hashem's vort durch Shmuelen.

un Dovid un gants Yisroel zainen gegangen kein Yerusholayim, dos iz Yevus; un dorten zainen geven di Yevusim, di bavoiner fun land. hoben di bavoiner fun Yevus gezogt tsu Doviden: vest aher nisht kumen. ober Dovid hot batsvungen di festung fun Tsiyon, dos iz Dovids-shtot. un Dovid hot gezogt: ver nor es vet tsuersht shlogen dem Yevusi zol veren far a hoiptman un far a Har. iz Yoav der zun fun Tzeruyahen aroifgegangen tsum ershten, un er iz gevoren far a hoiptman. un Dovid hot zich bazetst in der festung, derum hot men zi gerufen Dovids-shtot. un er hot farboit di shtot rund arum, fun milo biz rund arum. un Yoav hot farricht dem resht fun der shtot. un Dovid iz gevoren alts greser, un Hashem tesboֿot iz geven mit im.

10 un dos zainen di hoipt-giborim vos Dovid hot gehat, di vos hoben fest gehalten mit im in zain meluche, in einem mit gants Yisroel, im tsu machen far a melech, azoi vi dos vort fun Hashem tsu Yisroel. 11 un dos iz di tsol fun di giborim vos Dovid hot gehat: Yashovam der zun fun Chachmonien, der hoiptman fun di eltste; er hot oifgehoiben zain shpּiz oif drai hundert, un zei dershlogen oif ein mol. 12 un noch im, Elazar der zun fun Dedan, fun Achoach; er iz geven fun di drai giborim. 13 er iz geven mit Doviden in Pas Dammim, ven di Peleshetim hoben zich dorten ingezamlt oif milchome; un dorten iz geven a shtik feld ful mit gershten; un dos folk iz antlofen far di Peleshetim. 14 hoben zei zich geshtelt in miten fun dem shtik land, un hoben es matsl geven; un zei hoben geshlogen di Peleshetim, un Hashem hot zei geholfen a grois hilf.

15 un drai fun di draisik hoiptlait hoben aropּgenidert tsum felz tsu Doviden in der heil fun eadulom; un di machne fun di Peleshetim hot gelagert in tal Rephaim. 16 un Dovid iz dentsmol geven in der festung, un di vach fun di Peleshetim iz dentsmol geven in Beit-Lechem. 17 hot Dovid geglust, un er hot gezogt: ven emitser git mir trinken vaser fun dem brunem fun Beit-Lechem vos in toier! 18 hoben di drai durchgebrochen in lager fun di Peleshetim, un hoben ongeshepּt vaser fun dem brunem fun Beit-Lechem vos in toier, un genumen un gebracht tsu Doviden. ober Dovid hot es nisht gevolt trinken, un hot es oisgegosen far Hashem.

19 un er hot gezogt: bahit mich main G‑t fun dos tsu ton! dos blut fun di dozike mentshen mit zeyer leben zol ich trinken? vorem mit der sekone fun zeyer leben hoben zei es gebracht. un er hot es nisht gevolt trinken. dos hoben geton di drai giborim.

20 un Avishai der bruder fun Yoaven, er iz geven der hoipt fun di drai; un er hot oifgehoiben zain shpּiz oif drai hundert, un zei dershlogen; un er hot gehat a Shem tsvishen di drai. 21 fun di tsveite drai iz er geven der ongezeenster, un er iz geven zeyer eltster, ober tsu di ershte drai iz er nisht gekumen.

22 Benayah der zun fun Yehoyadaen, der zun fun a heldishen man fun fil oiftuen, fun Kavtzeel, er hot geshlogen di tsvei mizbeyches fun Moav, un er hot aropּgenidert, un hot dershlogen a laib in a grub in a tog fun shnei. 23 un er hot dershlogen a mitsrishen man, a man fun a groisen vuks, finf ilen [di heich]; un in dem Egyptians hant iz geven a shpּiz azoi vi der shtang fun veber, un er hot aropּgenidert tsu im mit a rut; hot er aroisgerisen dem shpּiz fun dem Egyptians hant, un hot im geharget mit zain eigenem shpּiz.

24 dos hot geton Benayahu der zun fun Yehoyadaen, un er hot gehat a Shem tsvishen di drai giborim. 25 er iz geven mer ongezen fun di draisik, ober tsu di [ershte] drai iz er nisht gekumen. un Dovid hot im oifgezetst iber zain laibvach.

26 un di heldishe giborim zainen geven: Asahel der bruder fun Yoaven; Elchanan der zun fun Dedan fun Beit-Lechem; 27 Shammot fun haror; Cheletz fun pּlon; 28 Ira der zun fun Ikkeshen fun Tekoa; Aviezer fun Anatot; 29 Sibbekhai fun Chushah; Ilai fun Achoach; 30 Maharai fun Netophah; Cheled der zun fun Baanahen fun Netophah; 31 itai der zun fun Rivaien fun Givah fun di kinder fun Binyamin; Benayah fun Pirathon; 32 Churai fun nachalei-Gaash; Aviel fun Aravah; 33 Azmavet fun bachrum; Elyachba fun shaealvun; 34 di zin fun Yashen fun Gozan; Yonatan der zun fun shogehen fun horor; 35 Achiam der zun fun Shikkaron fun horor; Eliphal der zun fun Uren; 36 Chepher fun mecheroh; Achiyah fun pּlon; 37 Chetzro fun Carmel; Naarai der zun fun Ezbaien; 38 Yoel der bruder fun Natanen; Mivchar der zun fun Hagrien; 39 Tzelek der Ammoni; Nachrai fun Beerot, der vafntreger fun Yoav dem zun fun Tzeruyahen; 40 Ira fun Yeter; Garev fun Yeter; 41 Uriyah der Chitti; Zavad der zun fun Achlaien; 42 Adina der zun fun Shiza dem Reuveni, a hoiptman fun di Reuvenim, un draisik mit im; 43 Chanan der zun fun Maachahen, un Yoshaphat fun Mattan; 44 euziio fun Ashtarot; Shama, un Yeyel, di zin fun Chotamen fun Aroer; 45 Yediael der zun fun Shimrien, un Yocha zain bruder fun tits; 46 Eliel fun Machavim; un Yerivai, un Yoshavyah, di zin fun Elnaamen; un Yitmah der Moav; 47 Eliel, un Oved, un Yaasiel fun Metzovayah.

יב

un dos zainen di vos zainen gekumen tsu Doviden kein tsiklag, beis er iz noch geven farshpּart fun vegen Shaul dem zun fun Kishon; un zei zainen geven tsvishen di giborim vos hoben geholfen in der milchome; bavofnte mit boigns, vos hoben i mit der rechter hant i mit der linker gekent vorfen shteiner un failen fun boigen; fun Shauls brider, fun Binyamin. der hoipt Achiezer, un Yoash, di zin fun Shimeahen fun Givah; un iziel, un Pelet, di zin fun Azmaveten; un Berakhah, un Yehu fun Anatot; un Yishmayah fun Givon, a giber fun di draisik, un iber di draisik, 5(4b)  un Yirmeyah, un Yachaziel, un Yochanan, un Yozavad fun Gederah; 6(5)  Eluzai, un Yerimot, un Bealyah, un Shemaryahu, un Shephatyahu fun Charipe; 7(6)  Elkanah, un Yishiyahu, un Azareel, un Yoezer, un Yashovam, di Korachim; un 8(7)  Yoelah, un Zevadyah di zin fun Yerochamen fun Gedor.

9(8)  un fun di Gadim hoben zich opgesheidt tsu Doviden, tsu der festung in der midbar, heldishe giborim, chillait far milchome, vos hoben gekent halten a shild un a shpּiz, mit penemer vi penemer fun leiben, un azoi vi hirshen oif di berg in flinkeit. 10(9)  Ezer der hoipt, Ovadyah der tsveiter, Eliav der driter; 11(10)  Mishmannah der firter, Yirmeyah der finfter; 12(11)  Attai der zekster, Eliel der zibeter; 13(12)  Yochanan der achter, Elzavad der nainter; 14(13)  Yirmeyah der tsenter, Makhbanai der elfter. 15(14)  di dozike fun di kinder fun Gad zainen geven hoiptlait fun cheil; der mindster iber hundert, un der grester iber toizent. 16(15)  dos zainen di vos zainen ariber dem Yarden in ershten chodesh ven er iz geven ful iber ale zaine bregen, un hoben fariogt ale fun di tolen tsu mizrech un tsu mayrev.

17(16)  un fun di kinder fun Binyamin un Yehudah zainen gekumen tsu der festung tsu Doviden. 18(17)  un Dovid iz zei arois antkegen, un er hot zich opּgerufen un hot tsu zei gezogt: oib ir zeit gekumen oif shalom tsu mir, mich tsu helfen, vet main harts zain eins mit ich; oib ober mich tsu farnaren tsu maine faint, on an umrecht in maine hent, zol der G‑t fun undzere elteren tsuzen un mishpeten.

19(18)  hot a Gaist ongekleidt Amasai dem hoiptman fun di eltste:

 

far dir, Dovid,

un mit dir, zun fun Yishaien!

shalom, shalom tsu dir,

un shalom tsu daine helfer;

vorem dain G‑t tut dich helfen.

 

hot zei Dovid tsugenumen, un hot zei gemacht far hoiptlait fun der machne.

20(19)  oich fun Menasheh zainen tsugefalen tsu Doviden ven er iz gekumen mit di Peleshetim akegen Shaulen oif milchome, ober zei hoben zei nisht geholfen, vorem noch a barotung hoben di firshten fun di Peleshetim im avekgeshikt, azoi tsu zogen: mit undzere kef vet er tsufalen tsu zain Har Shaulen. 21(20)  az er iz gegangen kein tsiklag zainen tsugefalen tsu im fun Menasheh: Adnach, un Yozavad, un Yediael, un Michael, un Yozavad, un Elihu, un Tzilletai, hoiptlait fun toiznten vos fun Menasheh. 22(21)  un zei hoben geholfen Doviden akegen der machne, vorem zei zainen ale geven heldishe giborim, un zei zainen gevoren eltste in cheil. 23(22)  yo, fun tog tsu tog iz men gekumen tsu Doviden im tsu helfen, biz di machne iz geven grois, azoi vi a machne fun Elokim.

24(23)  un dos zainen di tsolen fun di kef fun di bavofnte far milchome, vos zainen gekumen tsu Doviden kein Chevron, optsukeren di meluche fun Shaulen tsu im, loit dem moil fun Hashem: 25(24)  di kinder fun Yehudah vos hoben getrogen a shild un a shpּiz, zeks toizent un acht hundert bavofnt far milchome. 26(25)  fun di kinder fun Shimon, heldishe giborim far milchome, ziben toizent un hundert. 27(26)  fun di kinder fun Levi, fir toizent un zeks hundert. 28(27)  un Yehoyada der firsht fun Aharon, un mit im drai toizent un ziben hundert. 29(28)  un Tzadok, a yunger heldisher giber, un zain foterhoiz, tsvei un tsvantsik eltste. 30(29)  un fun di kinder fun Binyamin, di brider fun Shaulen, drai toizent, vorem biz dentsmol hot dos rov fun zei opgehit di getraishaft tsu Shauls hoiz. 31(30)  un fun di kinder fun Ephrayim, tsvantsik toizent un acht hundert heldishe giborim, mentshen mit nemen in zeyere foterhaizer. 32(31)  un fun dem halben sheyvet Menasheh, achtsen toizent vos zainen geven ongerufen mit nemen – tsu kumen machen Doviden far a melech. 33(32)  un fun di kinder fun Yissakhar, di vos hoben zich forshtanen oif di tsaiten, tsu visen vos Yisroel darf ton; zeyere hoiptlait zainen geven tsvei hundert, un ale zeyere brider zainen geven unter zeyer bafel. 34(33)  fun Zevulun, fuftsik toizent vos kenen aroisgein in cheil, vos kenen onrichten a milchome mit alerlei keile-milchome, un zich oisshtelen nisht mit a halben hartsen. 35(34)  un fun Naphtali, toizent eltste, un mit zei ziben un draisik toizent mit pansters un shpּizn. 36(35)  un fun di Danim, acht un tsvantsik toizent un zeks hundert vos kenen onrichten a milchome. 37(36)  un fun Asher, fertsik toizent vos kenen aroisgein in cheil ontsurichten a milchome. 38(37)  un fun yener zeit Yarden, fun di Reuvenim, un di Gadim, un dem halben sheyvet Menasheh, mit ale kriggetsaig far milchome, hundert un tsvantsik toizent.

39(38)  di ale, milchome-lait vos hoben gekent zich onrichten a milchome, zainen gekumen mit a gantsen hartsen kein Chevron, tsu machen Doviden far a melech iber gants Yisroel. un oich ale iberike fun Yisroel zainen geven mit ein harts tsu machen Doviden far a melech. 40(39)  un zei zainen dorten geven mit Doviden drai teg, un zei hoben gegesen un getrunken, vorem zeyere brider hoben tsugegreit far zei. 41(40)  un oich hoben di vos zainen geven nont tsu zei, biz tsu Yissakhar un Zevulun un Naphtali, gebracht broit oif eizlen, un oif kemlen, un oif moileizlen, un oif rinder, melshpּaizen, gepּreste faigen, un rozinkes, un vain, un eil, un rinder un shof leruv, vorem es iz geven a simcha in Yisroel.

יג

un Dovid hot gehalten an eitse mit di hoiptlait fun di toiznten un fun di hunderten, mit itlechen onfirer. un Dovid hot gezogt tsu der inzamlung fun Yisroel: oib ich iz voilgefelen, un es iz fun Hashem Elokeinu, lomir breit funandershiken tsu undzere iberike brider in ale lender fun Yisroel, un tsuglaich mit zei tsu di koyanim un tsu di Leviim vos zainen in zeyere shtet mit di fraie peletser, az zei zolen zich oifklaiben tsu undz. un lomir ariberbrengen dem orn fun Elokeinu tsu undz, vorem mir hoben im nisht gezucht in di teg fun Shaulen. hot di gantse inzamlung gezogt, me zol azoi ton, vorem di zach iz geven glaich in di oigen fun dem gantsen folk. un Dovid hot ingezamlt gants Yisroel fun [dem taich] shichor fun Mitsrayim un biz me kumt kein Chammat, kedei tsu brengen dem orn fun HaElokim fun Keriyot-iaeorim.

un Dovid un gants Yisroel zainen aroifgegangen kein Baalah, kein Keriyot-iaeorim vos gehert tsu Yehudah, kedei aroiftsubrengen fun dorten dem orn fun HaElokim Hashem vos zitst iber di Keruvim, vos zain nomen vert gerufen deroif. un zei hoben aroifgeleigt dem orn fun HaElokim oif a naiem vagen fun Avinadavs hoiz, un euzo un Achyo hoben gefirt dem vagen. un Dovid un gants Yisroel, hoben zich freilech gemacht far Elokim miten gantsen koiech, mit gezangen, un mit harfen, un mit gitaren, un mit pּoiken, un mit tsimblen, un mit trumeiten.

un vi zei zainen gekumen biz tsum dresh־shaier fun Kidon, hot euzo oisgeshtrekt zain hant ontsunemen dem orn, vorem di rinder hoben im aropּgerukt. 10 hot der tsorenr fun Hashem gegrimt oif euzon, un er hot im geshlogen far vos er hot oisgeshtrekt zain hant tsum orn; un er iz dorten geshtorben far Elokim.

11 un Doviden hot geergert vos Hashem hot gebracht a broch oif euzon. un me ruft yenem ort Peretz-euzo biz oif haintiken tog. 12 un Dovid hot moire gehat far Hashem in yenem tog, azoi tsu zogen: vi azoi zol ich brengen tsu mir dem orn fun HaElokim?

13 un Dovid hot nisht avekgenumen dem orn tsu zich in Dovids-shtot, nor er hot im opּgefirt tsu dem hoiz fun Oved-edomen fun Gat. 14 un der orn fun HaElokim iz gebliben bai dem hoizgezint fun Oved-edomen in zain hoiz drai Chodeshim. un Hashem hot gebentsht dos hoiz fun Oved-edomen, un alts vos er hot gehat.

יד

un Churam der melech fun Tzor hot geshikt shluchim tsu Doviden mit tsederholts un moiermainsters un holtsmainsters, im tsu boien a hoiz. un Dovid hot gevust az Hashem hot im bafestikt far a melech iber Yisroel, vorem zain meluche iz geven hoich derhoiben, fun vegen zain folk Yisroel.

un Dovid hot genumen noch vaiber in Yerusholayim, un Dovid hot geboren noch zin un techter. un dos zainen di nemen fun di kinder vos er hot gehat in Yerusholayim: Shammua, un Shovav, Natan, un Shelomo; un Yivchar, un Elishua, un Elpelet; un Nogah, un Nepheg, un Yaphia; un Elishama, un Beelyada, un Eliphelet.

un di Peleshetim hoben gehert az Dovid iz gezalbt gevoren far a melech iber gants Yisroel, un ale Peleshetim zainen aroifgegangen tsu zuchen Doviden. hot Dovid gehert, un er iz arois zei antkegen.

un di Peleshetim zainen gekumen, un hoben zich farshpreit in tal Rephaim.

10 hot Dovid gefregt bai Elokim, azoi tsu zogen: zol ich aroifgein oif di Peleshetim? un vestu zei geben in main hant? hot Hashem tsu im gezogt: gei aroifblikendik, un ich vel zei geben in dain hant.

11 un zei zainen aroifgegangen kein Baal-Peratzim, un Dovid hot zei dorten geshlogen; un Dovid hot gezogt: HaElokim hot durchgebrochen maine faint mit main hant, azoi vi a durchbroch fun vaser. derum hot men gerufen dem nomen fun yenem ort Baal-Peratzim.

12 un zei hoben dorten ibergelozt zeyere opgeter; hot Dovid geheisen, un zei zainen farbrent gevoren in faier.

13 un di Peleshetim hoben zich vider a mol farshpreit in tal. 14 hot Dovid vider gefregt bai Elokim, un HaElokim hot tsu im gezogt: zolst nisht aroifgein noch zei; drai zich avek fun zei, un zolst kumen oif zei fun akegen di moilberboimer. 15 un es vet zain, vi du vest heren a geroish fun trit in di shpּitsen fun di moilberboimer, dentsmol zolstu aroisgein in milchome, vorem dos iz HaElokim aroisgegangen dir forois tsu shlogen dem cheil fun di Peleshetim.

16 un Dovid hot geton azoi vi HaElokim hot im bafoilen, un zei hoben geshlogen dem cheil fun di Peleshetim fun Givon un biz Gezer.

17 un Dovids Shem iz arois in ale lender, un Hashem hot gegeben zain moire oif ale felker.

טו

un er hot zich gemacht haizer in Dovids-shtot, un er hot tsugegreit an ort far dem orn fun HaElokim, un oifgeshtelt far im a getselt. dentsmol hot Dovid gezogt, az keiner zol nisht trogen dem orn fun HaElokim, nor di Leviim, vail zei hot Hashem oisderveilt tsu trogen dem orn fun Hashem, un im tsu badinen oif eibik. un Dovid hot ingezamlt gants Yisroel kein Yerusholayim, kedei aroiftsubrengen dem orn fun Hashem oif zain ort, vos er hot tsugegreit far im. un Dovid hot tsunoifgekliben di kinder fun Aharon, un di Leviim. fun di kinder fun Kohat: Uriel dem hoiptman, un zaine brider, hundert un tsvantsik. fun di kinder fun Merari: Asayah dem hoiptman, un zaine brider, tsvei hundert un tsvantsik. fun di kinder fun Gershom: Yoel dem hoiptman, un zaine brider, hundert un draisik. fun di kinder fun Elitzaphan: Shemayah dem hoipt, un zaine brider, tsvei hundert. fun di kinder fun Chevron: Eliel dem hoiptman, un zaine brider, achtsik. 10 fun di kinder fun euziel: Amminadav dem hoiptman, un zaine brider, hundert un tsvelf.

11 un Dovid hot gerufen Tzadok un Evyatar di koyanim, un di Leviim, Urielen, Asayahen, un Yoelen, Shemayahen, un Elielen, un Amminadaven. 12 un er hot tsu zei gezogt: ir zeit di hoipּtn fun di foterhaizer fun di Leviim; heilikt ich, ir un eyere brider, un ir vet aroifbrengen dem orn fun Hashem Elochei Yisroel ahin vu ich hob tsugegreit far im. 13 vorem vail ir zeit nisht geven dos ershte mol, hot Hashem Elokeinu gemacht a broch tsvishen undz; vorem mir hoben im nisht gezucht vi geherik.

14 hoben di koyanim un di Leviim zich geheilikt, kedei aroiftsubrengen dem orn fun Hashem Elochei Yisroel. 15 un di kinder fun di Leviim hoben getrogen dem orn fun HaElokim, azoi vi Moshe hot bafoilen loit dem vort fun Hashem, oif zeyer aksl mit shtangen oif zich.

16 un Dovid hot geheisen di hoiptlait fun di Leviim tsu shtelen zeyere brider di zingers mit klei-zemer, harfen, un gitaren, un tsimblen, tsu shpּiln oif a hoichen kol mit simcha. 17 un di Leviim hoben geshtelt Heman dem zun fun Yoelen; un fun zaine brider, Asape dem zun fun Berechyahen; un fun di kinder fun Merari, zeyere brider, Eitan dem zun fun Kushayahuen. 18 un mit zei zainen geven zeyere brider fun tsveiten rang: Zecharyahu, ben, un Yaaziel, un Shemiramot, un Yechiel, un euni, Eliav, un Benayahu, un Maaseiyah, un Mattityahu, un Eliphlehu, un Mikneyahu, un Oved-Edom, un Yeyel, di toierlait. 19 un di zingers, Heman, Asape, un Eitan, oif tsu shpּiln mit kuperne tsimblen. 20 un Zecharyah, un Uzziel, un Shemiramot, un Yechiel, un euni, un Eliav, un Maaseiyah, un Benayahu, mit harfen oif Alemet.

21 un Mattityahu, Eliphlehu, un Mikneyahu, un Oved-Edom, un Yeyel, un Azazyahu, oif ontsufiren mit harfen oif shminit. 22 un Konanyah der hoiptman fun di Leviim iz geven iber dem gezang; er flegt zain der Har baim gezang, vorem er iz geven a kener.

23 un Berechyah un Elkanah zainen geven toierlait baim orn. 24 un Shevanyahu, un Yoshaphat, un Netanel, un Amasai, un Zecharyahu, un Benayahu, un Eliezer, di koyanim, hoben getrumeitert oif trumeiten far dem orn fun HaElokim; un Oved-Edom un Yechiyah, zainen geven toierlait baim orn.

25 un Dovid, un di eltste fun Yisroel, un di hoiptlait fun di toiznten, zainen gegangen aroiftsubrengen dem orn fun Hashem's bris, fun Oved-Adams hoiz, mit simcha. 26 un es iz geven, az Hashem hot geholfen di Leviim vos hoben getrogen dem orn fun G‑ts bris, hoben zei geshlacht ziben oksen un ziben viders. 27 un Dovid iz geven ingeviklt in a mantl fun fainlainen, dest glaichen ale Leviim vos hoben getrogen dem orn, un di zingers, un Kenanyah der gezangmaister iber di zingers; un Dovid hot oif zich gehat a lainenem Ephod. 28 un gants Yisroel hoben aroifgebracht dem orn fun Hashem's bris mit shalung, un mit a kol fun Shepher, un mit trumeiten, un mit tsimblen, shpּilndik oif gitaren un harfen. 29 un es iz geven, vi der orn fun Hashem's bris iz gekumen biz Dovids-shtot, hot Michal di tochter fun Shaulen aroisgekukt durchen fentster, un zi hot gezen dem melech Dovid tantsen un zich machen freilech, un zi hot im farachts in ir hartsen.

טז

un zei hoben gebracht dem orn fun HaElokim, un hoben im araingeshtelt in dem getselt vos Dovid hot far im oifgeshtelt, un zei hoben makrev geven brandopּfer un fridopּfer far Hashem. un az Dovid hot geendikt oifbrengen di brandopּfer un di fridopּfer, hot er gebentsht dos folk in nomen fun Hashem. un er hot oisgeteilt tsu yetveder einem fun Yisroel fun a man biz a froi, itlechen a laben broit, un a Chelek fleish, un a rozinkekuchen.

un er hot geshtelt far dem orn fun Hashem, fun di Leviim far badiner, un oif tsu dermonen un danken un loiben Hashem Elochei Yisroel: Asape dem hoipt, un dem tsveiten tsu im, Zecharyahen, Yeyelen, un Shemiramoten, un Yechielen, un Mattityahen, un Eliaven, un Benayahuen, un Oved-edomen, un Yeyelen, mit gitaren un mit harfen; un Asape hot geshpilt oif a tsimbl; un Benayahu un Yachaziel di koyanim, mit trumeiten temid far dem orn fun G‑ts bris.

dentsmol in yenem tog hot Dovid tsuersht gelozt geben a dank tsu Hashem, durch Asaphen un zaine brider.

 

git a dank tsu Hashem, ruft zain nomen,

lozt visen tsvishen di felker zaine tuungen.

zingt tsu im, shpּilt tsu im,

redt fun ale zaine vunder.

10 rimt zich mit zain heiliken nomen;

zol zich freyen dos harts fun di vos zuchen Hashem.

11 forsht Hashem un zain shtarkeit,

zucht zain ponem temid.

12 dermont zaine vunder vos er hot geton,

zaine tseichens, un di mishpotim fun zain moil,

13 ir zomen fun Yisroel zain knecht,

ir kinder fun Yaakov, zaine oisderveilte.

 

14 er iz Hashem Elokeinu,

iber der gantser erd zainen zaine mishpotim.

15 gedenkt eibik zain bris,

dos vort vos er hot bafoilen oif toizent doires.

16 vos er hot geshlosent mit Avrahamen,

un zain shvue tsu Yitzchaken.

17 un er hot es oifgeshtelt far a chok tsu Yaakov,

far an eibiken bris tsu Yisroel,

18 azoi tsu zogen: dir vel ich geben dos land Kenaan,

dem teil fun ier nachle.

 

19 az ir zeit geven getseilte mentshen,

vintsik un fremde derin;

20 un zei zainen umgegangen fun folk tsu folk,

un fun ein kinigraich tsu an ander ume,

21 hot er nisht gelozen a mentshen zei driken,

un hot geshtroft Molechim vegen zei:

22 ir zolt nisht onriren maine gezalbte,

un maine neviim nisht beiz ton.

 

23 zingt tsu Hashem, di gantse erd,

zogt on fun tog tsu tog zain yeshue.

24 dertseilt tsvishen di felker zain koved,

tsvishen ale umes zaine vunder.

25 vorem grois iz Hashem un zeyer gerimt,

un er iz forchtik iber ale G‑ter.

26 vorem di G‑ter fun ale felker zainen nishtik,

un Hashem hot di himlen gemacht.

27 glants un sheinkeit zainen far zain ponem,

shtarkeit un freid zainen in zain ort.

28 git tsu Hashem, ir mishpoches fun di felker,

git tsu Hashem koved un shtarkeit.

29 git tsu Hashem dem koved fun zain nomen,

brengt a minche, un kumt far im,

bukt zich tsu Hashem mit heiliken opּshai.

30 tsitert far im, di gantse erd;

oich iz bafestikt di velt, zi zol zich nisht vaklen,

31 zolen zich freyen di himlen, un lustik zain di erd,

un zol men zogen tsvishen di felker: Hashem tut kinigen.

32 zol duneren der yam mit zain fulkait,

zol freilech zain dos feld un alts vos derin.

33 dentsmol zolen zingen di beimer fun vald far Hashem,

vorem er kumt mishpeten di erd.

 

34 git a dank tsu Hashem, vorem er iz gut,

vorem oif eibik iz zain chesed.

35 un zogt: helf undz, Elokim fun undzer hilf,

un zaml undz ein, un zei undz matsl fun di felker,

tsu loiben dain heiliken nomen,

zich tsu rimen mit dain loib.

36 Baruch Hashem Elochei Yisroel

fun eibikeit un biz eibikeit.

 

un dos gantse folk hot gezogt: Amon! un hot geloibt Hashem.

37 un er hot dorten gelozen far dem orn fun Hashem's bris Asaphen un zaine brider tsu badinen faran orn temid vi es iz neitik togteglech. 38 un Oved-edomen, un zeyere brider, acht un zechtsik, un Oved-Edom dem zun fun yeditunen, un Chosahen, far toierlait. 39 un Tzadok dem koyen, un zaine brider di koyanim, far dem mishken fun Hashem oif der bome vos in Givon, 40 oiftsubrengen brandopּfer tsu Hashem oif dem mizbeyech far brandopּfer temid, in der peire un in ovent, azoi vi es shteit geshriben in der torah fun Hashem vos er hot bafoilen Yisroel. 41 un mit zei zainen geven Heman, un Yedutun, un di iberike oisgeklibene vos zainen geven ongerufen mit nemen, oif tsu loiben Hashem, vail oif eibik iz zain chesed. 42 un mit zei, mit Hemanen un Yedutunen, zainen geven trumeiten un tsimblen tsum shpּiln, un klei-zemer far dem gezang fun HaElokim; un di zin fun Yedutunen zainen geven baim toier.

43 un dos gantse folk iz avek itlecher tsu zain hoiz, un Dovid hot zich umgekert tsu bentshen zain hoizgezint.

יז

un es iz geven, az Dovid hot zich bazetst in zain hoiz, hot Dovid gezogt tsu Natan dem novi: ze, ich zits in a hoiz fun tsederen, un der orn fun Hashem's bris iz unter forhangen. hot Natan gezogt tsu Doviden: alts vos in dain hartsen, tu, vorem HaElokim iz mit dir.

un es iz geven in yener nacht, iz dos vort fun Elokim geven tsu Natanen, azoi tsu zogen: gei un zolst zogen tsu main knechtu Doviden: azoi hot Hashem gezogt: nisht du vest mir boien a hoiz tsum voinen; vorem ich hob nisht gevoint in a hoiz fun dem tog vos ich hob oifgebracht Yisroel biz oif haintiken tog; neyert ich bin gegangen fun getselt tsu getselt, un fun ein mishken tesnm anderen.

umetum vu ich bin umgegangen tsvishen gants Yisroel, hob ich ven a vort geredt mit einem fun di richter fun Yisroel, vos ich hob bafoilen tsu fiteren main folk, azoi tsu zogen: far vos hot ir mir nisht geboit a hoiz fun tsederen? un atsund, zolstu azoi zogen tsu main knecht, tsu Doviden: azoi hot gezogt Hashem tesboֿot: ich hob dich genumen fun dem fiterpּlats, fun hinter di shof, tsu zain a firsht iber main folk Yisroel. un ich bin geven mit dir umetum vu du bist gegangen, un ich hob farshnitenv ale daine faint fun far dir; un ich vel dir machen a nomen, azoi vi der nomen fun di greste vos oif der erd. un ich vel machen an ort far main folk Yisroel, un vel im inflantsen er zol ruen oif zain ort, un mer nisht tsiteren, un farbrecher zolen im mer nisht umbrengen azoi vi frier, 10 fun di teg vos ich hob bafoilen richter iber main folk Yisroel. un ich vel machen untertenik ale daine faint. un ich zog dir on, az Hashem vet dir boien a hoiz. 11 un es vet zain, az daine teg velen derfilt veren tsu gein tsu daine elteren, vel ich oifshtelen dain zomenw noch dir, vos vet zain fun daine kinder, un ich vel bafestiken zain meluche. 12 er vet mir boien a hoiz, un ich vel bafestiken zain tronx oif eibiky. 13 ich vel im zain far a foter, un er vet mir zain far a zunz, un ich vel nisht opton main chesed fun im, azoi vi ich hob opgeton fun dem vos iz geven far dir. 14 un ich vel im oifshtelen in main hoiz un in main kinigraich biz oif eibik, un zain trona vet zain fest biz eibik.

15 azoi vi ale di dozike verter, un azoi vi di dozike gantse zeung, azoi hot Natan geredt tsu Doviden.

16 un der melech Dovid iz gekumen, un hot zich gezetst far Hashem, un hot gezogt: ver bin ich, Hashem du Elokim, un ver iz main hoiz, vos du host mich gebracht biz aher? 17 un dos, Elokim, iz noch geven klein in daine oigen, un du host geredt vegen dem hoiz fun dain knecht oif vaiter ahin, un host mich batracht in shteiger fun a gehoibenem man, Hashem du Elokim. 18 vos mer noch ken Dovid dir zogen vegen dem koved tsu dain knecht? du kenst doch dain knecht. 19 Hashem, fun vegen dain knecht, un loit dain hartsen hostu geton aldi dozike groiskeit, tsu lozen visen di ale groise zachen. 20 Hashem, es iz nishto aza vi du, un nishto kein G‑t achuts dir, loit alts vos mir hoben gehert mit undzere oieren.

21 un vaser eintsike ume oif der erd iz azoi vi dain folk Yisroel, vos HaElokim iz gegangen oisleizen far zich tsum folk, dir tsu machen a nomen durch groise un forchtike zachen – tsu fartraiben umes fun far dain folk vos du host oisgeleizt fun Mitsrayim? 22 vorem du host gemacht dain folk Yisroel dir tsum folk oif eibik, un du, Hashem, bist gevoren zei tsum Elokim. 23 un atsund, Hashem, zol dos vort vos du host geredt vegen dain knecht un vegen zain hoiz bevort veren oif eibik, un tu azoi vi du host geredt. 24 yo, zol es bevort veren, un zol dain nomen gegreist veren oif eibik, azoi tsu zogen: Hashem tesboֿot iz Elochei Yisroel – a Hashem far Yisroel, un dos hoiz fun Dovid dain knechtb zol zain fest far dir. 25 vorem du, main G‑t, host antplekt dem oier fun dain knecht, im tsu boien a hoiz, derum hot dain knecht zich dervegt mispalel tsu zain far dir. 26 un atsund, Hashem, du bist HaElokim, un du host tsugezogt dain knecht dos dozike guts, 27 un host atsund bavilikt tsu bentshen dos hoiz fun dain knecht, tsu zain oif eibik far dir; az du, Hashem, host gebentsht, zol es zain gebentsht oif eibik.

יח

un es iz geven noch dem, hot Dovid geshlogen di Peleshetim, un hot zei gemacht untertenik, un hot tsugenumen Gat mit ire techtershtet fun der hant fun di Peleshetim.

un er hot geshlogen Moav, un Moav iz gevoren tsu Doviden knecht vos brengen minche.

un Dovid hot geshlogen Hadadezer dem melech fun Tzovah in Chammat, beis er iz gegangen oifshtelen zain eiberhant baim taich Parah. un Dovid hot batsvungen fun im toizent raitvegen, un ziben toizent raiter, un tsvantsik toizent man fusgeyer; un Dovid hot geleimt ale geshpּanen, nor hundert geshpan hot er ibergelozt fun zei.

iz Aram fun Darmesek gekumen helfen Hadadezer dem melech fun Tzovah, un Dovid hot geshlogen fun di Aramim tsvei un tsvantsik toizent man. un Dovid hot geshtelt [vachen] in aram-Darmesek, un Aram iz gevoren tsu Doviden knecht vos brengen minche. un Hashem hot geholfen Doviden umetum vu er iz gegangen.

un Dovid hot genumen di gilderne shilden vos zainen geven oif Hadadezers knecht, un hot zei gebracht kein Yerusholayim. un fun Tivchat, un fun Kun, Hadadezers shtet, hot Dovid tsugenumen zeyer fil kuper. derfun hot Shelomo gemacht dem kupּernem yam, un di zailen, un di kuperne keilim.

un Tou der melech fun Chammat hot gehert az Dovid hot geshlogen dem gantsen cheil fun Hadadezer dem melech fun Tzovah, 10 un er hot geshikt zain zun Hadoramen tsum melech Dovid im tsu fregen oif frid un im ontsuvintshen, far vos er hot milchome gehalten mit Hadadezeren, un im geshlogen – vorem Hadadezer hot gehat milchomes mit Touen – mit alerlei gilderne un zilberne un kuperne keilim. 11 zei oich hot der melech Dovid geheilikt tsu Hashem, mit dem zilber un dem gold vos er hot avekgenumen fun ale felker: fun Edom, un fun Moav, un fun di kinder fun Ammon, un fun di Peleshetim, un fun Amalek.

12 un Avishai der zun fun Tzeruyahen hot geshlogen fun Edom in dem tal fun zalts achtsen toizent. 13 un er hot geshtelt vachen in Edom, un gants Edom iz gevoren knecht tsu Doviden. un Hashem hot geholfen Doviden umetum vu er iz gegangen. 14 un Dovid hot gekinigt iber gants Yisroel, un er hot geton recht un gerechtikeit tsu zain gantsen folk.

15 un Yoav der zun fun Tzeruyahen iz geven iberen cheil; un Yehoshaphat der zun fun Achiluden, der dermoner. 16 un Tzadok der zun fun Achituven, un Avimelech der zun fun Evyataren, koyanim; un Shavsha, der shraiber. 17 un Benayahu der zun fun Yehoyadaen, iber di Keretim un di Peletim; un di zin fun Doviden, di ershte bai der hant fun melech.

יט

un es iz geven noch dem, iz geshtorben Nachash der melech fun di kinder fun Ammon, un zain zun iz gevoren melech oif zain ort.c hot Dovid gezogt: lomich ton a fraindlechkeit mit Chanun dem zun fun Nachshon, vorem zain foter hot geton a fraindlechkeit mit mir. un Dovid hot geshikt shluchim im tsu treisten noch zain foter, un Dovids knecht zainen gekumen in land fun di kinder fun Ammon tsu Chanunen, im tsu treisten.

hoben di haren fun di kinder fun Ammon gezogt tsu Chanunen: meinstu az Dovid vil ton koved dain foter, vos er hot geshikt tsu dir treister? doch nor oistsuforshen un durchtsunishteren un oistsukuken dos land zainen zaine knecht gekumen tsu dir.

hot Chanun genumen Dovids knecht, un hot zei opgegolt, un opgeshnitend zeyere kleider in helft, bizen dich, un hot zei avekgeshikt.

iz men gekumen un me hot ongezogt Doviden vegen di mentshen, un er hot zei geshikt antkegen, vorem di mentshen hoben zich zeyer geshemt. un der melech hot gelozt zogen: zitst in Yericho biz eyere berd velen opּvaksen, un ir vet zich umkeren.

hoben di kinder fun Ammon gezen az zei hoben zich farmiust bai Doviden, un Chanun un di kinder fun Ammon hoben geshikt toizent tsentner zilber, kedei zich ontsudingen fun aram-nahraim, un fun aram-Maachah, un fun Tzovah, raitvegen un raiter. un zei hoben zich ongedungen tsvei un draisik toizent raitvegen, un dem melech fun Maachah, un zain folk, un zei zainen gekumen, un hoben gelagert far Medeva. un di kinder fun Ammon hoben zich ingezamlt fun zeyere shtet, un zainen gekumen oif milchome.

un Dovid hot gehert, un er hot geshikt Yoaven, un dem gantsen cheil fun di giborim.

un di kinder fun Ammon zainen aroisgegangen, un hoben ongericht a milchome baim ingang fun shtot; un di Molechim vos zainen gekumen, zainen geven bazunder in feld. 10 un Yoav hot gezen az der front fun der milchome iz kegen im fun forent un fun hinten; hot er oisgekliben fun ale geklibene fun Yisroel, un oisgeshtelt akegen Aram. 11 un dos iberike folk hot er gegeben oif der hant fun zain bruder Avishaien, un zei hoben zich oisgeshtelt akegen di kinder fun Ammon. 12 un er hot gezogt: oib Aram vet zain shtarker fun mir, vestu mir zain tsu hilf, un oib di kinder fun Ammon velen zain shtarker fun dir, vel ich dich helfen. 13 zei shtark, un lomir zich shtarken, far undzer folk un far di shtet fun Elokeinu; un zol Hashem ton vos iz gut in zaine oigen.

14 un Yoav un dos folk vos mit im hoben genent antkegen Aram oif milchome, un zei zainen antlofen far im. 15 un vi di kinder fun Ammon hoben gezen az Aram iz antlofen, azoi zainen zei oich antlofen far zain bruder Avishaien, un zainen arain in shtot. un Yoav iz avek kein Yerusholayim.

16 un Aram hot gezen az zei zainen geshlogen far Yisroel, un zei hoben geshikt shluchim, un hoben aroisgebracht Aram vos fun yener zeit taich, mit Shophach dem cheil-lider fun Hadadezeren zei forois.

17 iz ongezogt gevoren Doviden, un er hot ingezamlt gants Yisroel, un iz ariber dem Yarden; un er iz gekumen tsu zei, un hot zich oisgeshtelt akegen zei; un Dovid hot ongericht akegen Aram a milchome, un zei hoben milchome gehalten mit im. 18 un Aram iz antlofen far Yisroel, un Dovid hot geharget fun Aram ziben toizent oif raitvegen, un fertsik toizent man fusgeyer; oich Shophach dem cheil-lider hot er geteit.

19 un di knecht fun Hadadezeren hoben gezen az zei zainen geshlogen far Yisroel, un zei hoben gemacht shalom mit Doviden, un hoben im gedint. un Aram hot mer nisht gevolt helfen di kinder fun Ammon.

כ

un es iz geven in der tsait fun dem umker fun yor, in der tsait vos di Molechim geyen arois oif milchome, hot Yoav aroisgefirt dem krig-cheil, un hot farvist dos land fun di kinder fun Ammon; un er iz gekumen un hot gelegert oif Rabbah – un Dovid iz gezesen in Yerusholayim – un Yoav hot geshlogen Rabbah, un hot zi tseshtert.

un Dovid hot aropgenumen Malkams kroin fun zain kop; un er hot zi gefunen a tsentner gold oifen vog, mit taier geshtein in ir. un zi iz ongeton gevoren oif Dovids kop. un roib fun der shtot hot er aroisgefirt zeyer fil. un dos folk vos in ir hot er aroisgefirt, un hot zei geshniten mit zegen un mit izerne dreshshlitns, un mit hek. un azoi flegt Dovid ton tsu ale shtet fun di kinder fun Ammon. un Dovid un dos gantse folk hoben zich umgekert kein Yerusholayim.

un es iz geven noch dem, hot zich oifgehoiben a milchome in Gezer mit di Peleshetim. dentsmol hot Sibbekhai fun Chushah dershlogen Sippaien fun di kinder fun di Rephaim, un zei zainen gevoren untertenik.

un es iz vider geven a milchome mit di Peleshetim, un Elchanan der zun fun Yairen hot dershlogen Lachmi dem bruder fun Golyaten fun Gat, vos der holts fun zain shpּiz iz geven azoi vi der shtang fun veber.

un es iz vider geven a milchome in Gat. iz dorten geven a man fun a groisen vuks, vos zaine finger zainen geven tsu zeks un zeks – fir un tsvantsik; un er oich iz geven geboren fun dem Rapha. un er hot gelestert Yisroel; hot im Yehonatan der zun fun Shimea, Dovids bruder, dershlogen.

di dozike zainen geven geboren fun dem Rapha in Gat; un zei zainen gefalen durch der hant fun Doviden, un durch der hant fun zaine knecht.

כא

un stne iz oifgeshtanen oif Yisroel, un er hot ongeredt Doviden tsu tseilen Yisroel. un Dovid hot gezogt tsu Yoaven, un tsu di haren fun folk: geit tseilt Yisroel fun Beer-Sheva un biz Dan, un brengt es mir, kedei ich zol visen zeyer Mispar. hot Yoav gezogt: zol Hashem meren zain folk hundert mol azoi fil vi zei zainen! zainen zei nisht ale, main Har melech, knecht tsu main Har? tsu vos farlangt dos main Har? noch vos zol es zain far a zind oif Yisroel?

ober dos vort fun melech iz geven shtark tsu Yoaven, un Yoav iz aroisgegangen, un iz arumgegangen in gants Yisroel, un iz tsurikgekumen kein Yerusholayim. un Yoav hot ibergegeben dem Mispar fun der tseilung fun dem folk tsu Doviden. un gants Yisroel iz geven toizent mol toizent un hundert toizent man vos tsien a shverd; un Yehudah, fir hundert un zibetsik toizent vos tsien a shverd. un Levi un Binyamin hot er nisht getseilt tsvishen zei; vorem der onzog fun dem melech iz geven Yoaven tsuvider.

un es iz geven shlecht in di oigen fun HaElokim vegen der doziker zach, un er hot geshlogen Yisroel. hot Dovid gezogt tsu HaElokim: ich hob zeyer gezindikt vos ich hob geton di dozike zach, un atsund, tu op, ich bet dich, dem farbrech fun dain knecht, vorem ich bin geven zeyer narish.

hot Hashem gezogt tsu Gad, Dovids zeer, azoi tsu zogen: 10 gei un zolst reden tsu Doviden, azoi tsu zogen: azoi hot Hashem gezogt: draierlei zachen leig ich oif dir; klaib dir ois eins fun zei, vos ich zol dir ton.

11 iz Gad gekumen tsu Doviden, un hot tsu im gezogt: azoi hot Hashem gezogt: nem oif dir, 12 entveder drai yor hunger, oder drai Chodeshim farlendt veren far daine faint, un di shverd fun daine sonem zol dich dergreichen, oder drai teg di shverd fun Hashem un a mageyfe in land, un der malech fun Hashem zol umbrengen in gantsen gemark fun Yisroel. un atsund ze vos far a basheid ich zol brengen tsu dem vos shikt mich.

13 hot Dovid gezogt tsu Gaden: mir iz zeyer eng. lomich, ich bet dich, falen in der hant fun Hashem, vorem zain rachmones iz zeyer grois, un lomich nisht falen in der hant fun a mentshen.

14 hot Hashem geshikt a mageyfe oif Yisroel, un es zainen gefalen fun Yisroel zibetsik toizent man.

15 un HaElokim hot geshikt a malech kein Yerusholayim, zi umtsubrengen; ober vi er hot gehalten baim umbrengen, hot Hashem aropּgekukt, un er hot charote gehat oif dem beiz, un er hot gezogt tsu dem malech dem umbrenger: genug! atsund loz op dain hant. un der malech fun Hashem iz geshtanen bai dem shaier fun Ornan dem Yevusi. 16 hot Dovid oifgehoiben zaine oigen, un hot derzen dem malech fun Hashem vi er shteit tsvishen erd un himel mit zain shverd aroisgetsoigen in zain hant, oisgeshtrekt akegen Yerusholayim; un Dovid un di eltste, tsugedekt mit zak, zainen gefalen oif zeyer ponem. 17 un Dovid hot gezogt tsu Hashem: far vor, ich hob geheisen tseilen dos folk, un ich bin der vos hob gezindikt, un hob zeyer shlechts geton, ober di dozike shof, vos hoben zei geton? Hashem main G‑t, zol, ich bet dich, dain hant zain oif mir un oif main foters hoiz, ober nisht oif dain folk mit a mageyfe.

18 hot der malech fun Hashem geheisen Gaden zogen Doviden, az Dovid zol aroifgein oifshtelen a mizbeyech tsu Hashem in dem shaier fun Ornan dem Yevusi.

19 iz Dovid aroifgegangen loit dem vort fun Gaden vos er hot geredt in nomen fun Hashem. 20 un Ornan hot zich umgekert un hot derzen dem malech; un zaine fir zin vos mit im hoben zich bahalten. un Ornan hot gedroshen veits. 21 un vi Dovid iz gekumen tsu Ornanen, hot Ornan a kuk geton, un hot derzen Doviden, un er iz aroisgegangen fun shaier, un hot zich gebukt tsu Doviden miten ponem tsu der erd. 22 hot Dovid gezogt tsu Ornanen: gib mir dem ort fun dem shaier, un ich vel boien deroif a mizbeyech tsu Hashem; in fulen gelt gib es mir; kedei di mageyfe zol farhalten veren fun folk. 23 hot Ornan gezogt tsu Doviden: nem dir, un zol main Har der melech ton vos iz gut in zaine oigen. ze, ich gib di rinder far brandopּfer, un di dreshshlitns far holts, un di veits far a shpּaizopּfer; alts gib ich avek. 24 hot der melech Dovid gezogt tsu Ornanen: nain, naiert koifen vel ich koifen, far fulen gelt, vorem ich vel nisht nemen vos iz dains far Hashem, un oifbrengen a brandopּfer far umzist.

25 un Dovid hot gegeben Ornanen far dem ort zeks hundert shekl gold oifen vog. 26 un Dovid hot dorten geboit a mizbeyech tsu Hashem, un hot dorten oifgebracht brandopּfer un fridopּfer, un er hot gerufen tsu Hashem, un er hot im geentfert mit faier fun himel oif dem mizbeyech far brandopּfer.

27 un Hashem hot geheisen dem malech, un er hot umgekert di shverd in ir sheid.

28 in yener tsait, vi Dovid hot gezen az Hashem hot im geentfert in dem shaier fun Ornan dem Yevusi, azoi hot er dorten geshlacht korbones. 29 un der mishken fun Hashem vos Moshe hot gemacht in der midbar, un der mizbeyech far brandopּfer, iz in yener tsait geven oif der bome in Givon. 30 ober Dovid hot nisht gekent gein tsu im tsu fregen bai Hashem, vorem er iz geven dershroken far der shverd fun malech fun Hashem.

כב

un Dovid hot gezogt: dos iz dos hoiz fun Hashem HaElokim, un dos iz der mizbeyech far brandopּfer far Yisroel.

un Dovid hot geheisen inzamlen ale fremde vos in land Yisroel, un er hot geshtelt shteinheker oistsuhaken geshnitene shteiner oif tsu boien dos hoiz fun Elokim. un aizen leruv oif nogel far di tiren fun di toieren, un oif klameren, hot Dovid ongebreit; un kuper leruv gor on a vog; un tsederholts on a tsol; vorem di Tzidonim un di Tzorim hoben gebracht Doviden tsederholts leruv. un Dovid hot gezogt: main zun Shelomo iz yung un shvach, un dos hoiz vos me darf boien tsu Hashem, darf men machen grois biz gor, far a Shem, un far a tsirung, antkegen ale lender; lomich akorsht tsugreiten far im. un Dovid hot tsugegreit a sach far zain toit.

un er hot gerufen zain zun Salmonen, un er hot im bafoilen tsu boien a hoiz tsu Hashem Elochei Yisroel. un Dovid hot gezogt tsu Salmonen: main zun, bai mir alein iz geven in hartsen tsu boien a hoiz tsu dem nomen fun Hashem main G‑t. ober dos vort fun Hashem iz geven tsu mir, azoi tsu zogen: a sach blut hostu fargosen, un groise milchomes hostu gemacht; kenst nisht boien a hoiz tsu main nomen, vail du host fil blut fargosen tsu der erd far main gezicht. ot vert dir geboren a zun; er vet zain a mentsh fun ru, un ich vel im baruen fun ale zaine faint fun arum; vorem Shelomo vet zain zain nomen, un shalom un shtilkeit vel ich geben Yisroel in zaine teg. 10 er vet boien a hoiz tsu main nomen, un er vet mir zain far a zun, un ich im far a foter; un ich vel bafestiken dem tronf fun zain meluche iber Yisroel oif eibik. 11 atsund, main zun, zol Hashem zain mit dir, un zolst matsliech zain, un boien dos hoiz fun Hashem dain G‑t, azoi vi er hot geredt vegen dir. 12 zol nor Hashem dir geben seichel un forshtandikeit, un dich bafelen iber Yisroel; un az du zolst hiten di torah fun Hashem dain G‑t. 13 dentsmol vestu matsliech zain, az du vest hiten tsu ton di chukkim un di gezetsen vos Hashem hot bafoilen Mosheen far Yisroel. zei shtark un fest, zolst nisht moire hoben un nisht angsten. 14 un ot in main orimkeit hob ich tsugegreit far dem hoiz fun Hashem hundert toizent tsentner gold, un toizent mol toizent tsentner zilber, un kuper un aizen on a vog, vorem es iz do leruv; oich holts un shteiner hob ich tsugegreit, un du kenst noch tsuleigen dertsu. 15 un bai dir zainen do a sach Baal-mlochhs, shteinheker, un mainsters in shtein un in holts, un alerlei kintsler in yetveder meloche. 16 tsum gold, tsum zilber, un tsum kuper, un tsum aizen, iz kein tsol nishto; shtei oif un tu, un zol Hashem zain mit dir.

17 un Dovid hot bafoilen ale haren fun Yisroel tsu helfen zain zun Salmonen: 18 far vor, Hashem Elokeichem iz mit ich, un er hot ich bares fun rund arum, vorem er hot gegeben in main hant di bavoiner fun land, un dos land ligt batsvungen far Hashem un far zain folk. 19 atsund, git ier harts un ier zel tsu zuchen Hashem Elokeichem, un shteit oif, un boit dos mikdash fun Hashem dem Har, kedei tsu brengen dem orn fun G‑ts bris, un di heilike keilim fun Hashem, in dem hoiz vos vert geboit tsu dem nomen fun Hashem.

כג

un Dovid iz gevoren alt un zat mit teg, un er hot gemacht zain zun Salmonen far melech iber Yisroel. un er hot ingezamlt ale haren fun Yisroel, un di koyanim un di Leviim. un di Leviim zainen getseilt gevoren fun draisik yor alt un hecher, un zeyer tsol loit zeyere kef, fun di mener, iz geven acht un draisik toizent. fun di dozike, oif oiftsupּasn oif der arbet fun hoiz fun Hashem fir un tsvantsik toizent, un oifzeer un richter, zeks toizent. un fir toizent toierlait; un fir toizent vos zolen loiben Hashem mit di klei-zemer vos ich hob gemacht oif tsu loiben.

un Dovid hot zei ingeteilt in inteilungen loit di zin fun Levien: Gershon, Kohat, un Merari.

fun di gershunim: Ladan, un Shimei. di zin fun Ladanen: der hoipt Yechiel, un Zetam, un Yoel – drai. di zin fun Shimeyen: Shelomit, un Chaziel, un Haran – drai. di dozike zainen geven hoipּtn fun di foterhaizer fun Ladan. 10 un di zin fun Shimeyen zainen geven: Yachat, Zina, un Yeush un Beriah. dos zainen geven di fir zin fun Shimeyen.

11 un Yachat iz geven der hoipt, un Zizah der tsveiter; un Yeush un Beriah hoben nisht gehat fil zin, derum zainen zei in der tseilung geven ein foterhoiz.

12 di zin fun Kohat; Amram, Yitzhar, Chevron, un euziel – fir. 13 di zin fun Amramen: Aharon, un Moshe. un Aharon iz opgesheidt gevoren, kedei im tsu heiliken far gor heilik, im un zaine zin biz eibik, tsu demfen far Hashem, im tsu badinen, un tsu bentshen in zain nomen eibik. 14 un Moshe der man fun G‑t, zaine kinder veren gerufen oif sheyvet Levi. 15 di zin fun Mosheen zainen geven: Gershom, un Eliezer.

16 di zin fun Gershomen: Shevuel der hoipt. 17 un di zin fun Eliezeren zainen geven: Rechavyah der hoipt. un Eliezer hot nisht gehat kein andere zin; ober di zin fun Rechavyahen zainen geven fil biz gor. 18 di zin fun Yitzharen zainen geven: Shelomit der hoipt. 19 di zin fun Chevronen: iriiohu, der hoipt, Amaryah der tsveiter, Yachaziel der driter, un ikameom der firter. 20 di zin fun euzielen: Michah der hoipt, un Yishiyah der tsveiter.

21 di zin fun Merarien: Machli, un Mushi. di zin fun Machlien: Elazar, un Kish. 22 un Elazar iz geshtorben, un hot nisht gehat kein zin, nor techter; un zeyere eigene, di zin fun Kishon, hoben zei genumen. 23 di zin fun Mushien zainen geven: Machli, un Eder, un iremot – drai.

24 di dozike zainen geven di zin fun Levien loit zeyere foterhaizer, hoipּtn fun di foterhaizer loit zeyere getseilte, noch der tsol fun nemen loit zeyere kef, di vos hoben geton di arbet far dem dinst fun hoiz fun Hashem, fun tsvantsik yor alt un hecher. 25 vorem Dovid hot gezogt: Hashem Elochei Yisroel hot bares zain folk, un er rut in Yerusholayim oif eibik; 26 un oich di Leviim darfen mer nisht trogen dem mishken, un ale zaine keilim far zain dinst. 27 yo, loit di letste verter fun Doviden iz di tseilung fun di kinder fun Levi geven fun tsvantsik yor alt un hecher. 28 vorem zei hoben gedarft shtein bai der hant fun di kinder fun Aharon far dem dinst fun hoiz fun Hashem, oif di hoifen, un oif di kameren, un oif der reinikung fun ale heilike zachen, un der arbet fun dem dinst fun hoiz fun Elokim; 29 un far dem oisgeleigten broit, un far dem zemelmel far shpּaizopּfer, sai fun umgezaierte kuchns, sai in a bakfan, sai in a shmorfan; un far yetveder faichter un trukener mos; 30 un oif tsu shtein morgen far morgen tsu danken un tsu loiben Hashem, un dest glaichen in ovent; 31 un far yetveder oifbrengen fun brandopּfer tsu Hashem in di Shabetaim, um Rosh-chodesh, un in di yom-tuvim, loit der tsol, azoi vi der din vegen zei, temid, far Hashem; 32 un az zei zolen hiten di hitung fun dem ohl-moed, un di hitung fun dem heiliktum, un di hitung fun di kinder fun Aharon, zeyere brider, far dem dinst fun hoiz fun Hashem.

כד

un di inteilungen fun di kinder fun Aharon zainen geven: di zin fun Aharonen: Nadav, un Avihu, Elazar, un Itamar. un Nadav un Avihu zainen geshtorben bai zeyer foters leben, un kein kinder hoben zei nisht gehat, zainen Elazar un Itamar geven koyanim. un Dovid, un Tzadok fun di kinder fun Elazar, un Achimelech fun di kinder fun Itamar, hoben zei ingeteilt loit zeyer rei in zeyer dinst. un fun di kinder fun Elazar hoben zich gefunen mer hoipּtmener vi fun di kinder fun Itamar; un me hot zei azoi ingeteilt: fun di kinder fun Elazar zechtsen hoipּtn fun foterhaizer, un fun di kinder fun yetomor, loit zeyere foterhaizer, acht. un me hot zei ingeteilt loit goral, di azoi vi yene, vorem es zainen geven firshten fun heiliktum, un firshten fun HaElokim, i fun di kinder fun Elazar, i fun di kinder fun Itamar. un Shemayah der zun fun Netanelen, der shraiber, fun Levi, hot zei farshriben far dem melech, un di haren, un Tzadok dem koyen, un Achimelech dem zun fun Evyataren, un di hoipּtn fun di foterhaizer fun di koyanim un fun di Leviim: ein foterhoiz genumen fun Elazar, un eins genumen fun Itamar.

un der ershter goral iz aroisgegangen oif Yehoyariven, der tsveiter oif Yedayahen; der driter oif Choremen, der firter oif Shaarayimen; der finfter oif Malkiyahen, der zekster oif miiominen; 10 der zibeter oif hakotsen, der achter oif Aviyahen; 11 der nainter oif Yeshuaen,g der tsenter oif Shekanyahuen; 12 der elfter oif Elyashiven, der tsvelfter oif Yokimen; 13 der draitsnter oif chupּhn, der fertsnter oif Yeshevaven; 14 der futsnter oif Bilgahen, der zechtsnter oif Omaren; 15 der zibetsnter oif Cheziren, der achtsnter oif Happitzetzen; 16 der naintsnter oif Petachyahen, der tsvantsikster oif Yechezkelen; 17 der ein un tsvantsikster oif Yachinen, der tsvei un tsvantsikster oif Gamulen; 18 der drai un tsvantsikster oif Delayahuen, der fir un tsvantsikster oif Maazyahuen. 19 dos iz geven zeyer rei in zeyer dinst, tsu kumen in hoiz fun Hashem loit dem gezets tsu zei durch der hant fun zeyer foter Aharonen, azoi vi Hashem Elochei Yisroel hot im bafoilen.

20 un fun di iberike kinder fun Levi: fun di zin fun Amramen, Shuvael; fun di zin fun Shuvaelen, Yechdeyahu. 21 fun Rechavyahuen: fun di zin fun Rechavyahuen, der hoipt Yishiyah. 22 fun di Yitzharim, Shelomot; fun di zin fun Shelomot, Yachat. 23 un di zin [fun Chevronen], iriiohu, Amaryahu der tsveiter, Yachaziel der driter, ikameom der firter. 24 di zin fun euzielen, Michah; fun di zin fun Michahen, Shamir. 25 der bruder fun Michah, Yishiyah; fun di zin fun Yishiyahen, Zecharyahu. 26 di zin fun Merarien, Machli, un Mushi; di zin fun zain zun Yaaziyahuen – 27 di kinder fun Merarien fun zain zun Yaaziyahuen, Shoham, un Zakkur, un Ivri. 28 fun Machlien, Elazar; un er hot nisht gehat kein zin. 29 fun Kishon, di zin fun Kishon, Yerachmeel. 30 un di zin fun Mushien, Machli, un Eder, un Yerimot. dos zainen geven di kinder fun di Leviim loit zeyere foterhaizer. 31 un zei oich hoben gevorfen goral azoi vi zeyere brider, di kinder fun Aharon, far dem melech Dovid, un tsodoken, un Achimelechen, un di hoipּtn fun di foterhaizer fun di koyanim un fun di Leviim; di foterhaizer fun dem hoipt azoi vi zain yingster bruder.

כה

un Dovid un di haren fun cheil hoben opgesheidt far dem dinst fun di zin fun Asaphen un Hemanen un Yedutunen, di vos hoben neviish geshpilt oif harfen, oif gitaren, un oif tsimblen; un zeyer tsol, fun di mentshen vos hoben geton di arbet loit zeyer dinst, iz geven: fun di zin fun Asaphen, Zakkur, un Yosef, un Netanyah, un Asarelah, di zin fun Asaphen; unter der hant fun Asaphen, vos hot neviish geshpּitl loit dem inshtel fun dem melech. fun Yedutunen, di zin fun Yedutunen: Gedalyahu, un Tzor, un Yeshayahu, Chashavyahen, un Mattityahu – zeks, unter der hant fun zeyer foter Yedutunen, vos hot neviish geshpilt oif a harf baim danken un loiben Hashem. fun Hemanen, di zin fun Hemanen: bukiiohu, Matanyahu, euziel, Shevuel, un Yerimot, Chananyah, Chanani, Eliatah, Giddalti, un Romamti-Ezer, Yoshbekashah, Maloti, Hotir, Machaziot. di ale zainen geven zin fun Heman dem melech's zeer in zachen fun HaElokim – tsu derheiben [zain] haren, vorem HaElokim hot geshonken Hemanen fertsen zin un drai techter. di ale zainen geven unter der hant fun zeyer foter, baim gezang in hoiz fun Hashem, mit tsimblen, gitaren, un harfen, far dem dinst fun hoiz fun Elokim, loit dem inshtel fun melech – Asape, Yedutun, un Heman.

un zeyer tsol mit zeyere brider, gelernte in gezang tsu Hashem, ale kener, iz geven tsvei hundert un acht un achtsik. un zei hoben gevorfen goral, a vach kegen [a vach], azoi der klenster azoi der grester, der kener azoi vi der telmid.

un der ershter goral iz aroisgegangen oif Asaphen – oif Yosefen.

der tsveiter Gedalyahu; er un zaine brider un zaine zin – tsvelf.

10 der driter Zakkur, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

11 der firter oif Yitzrien, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

12 der finfter Netanyah, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

13 der zekster bukiiohu, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

14 der zibeter Yesarelah, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

15 der achter Yeshayahu, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

16 der nainter Matanyahu, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

17 der tsenter Shimei, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

18 der elfter Azareel, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

19 der tsvelfter Chashavyah, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

20 tsum draitsnten Shuvael, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

21 tsum fertsnten Mattityahu, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

22 tsum fuftsnten oif iremoten, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

23 tsum zechtsnten oif Chananyahuen, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

24 tsum zibetsnten oif Yoshbekashahen, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

25 tsum achtsnten oif Chananien, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

26 tsum naintsnten oif Malotien, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

27 tsum tsvantsiksten oif Eliyatahen, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

28 tsum ein un tsvantsiksten oif Hotiren, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

29 tsum tsvei un tsvantsiksten oif Giddaltien, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

30 tsum drai un tsvantsiksten oif Machazioten, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

31 tsum fir un tsvantsiksten oif romamti-eezeren, zaine zin, un zaine brider – tsvelf.

כו

far di opteilungen fun di toierlait: fun di Korachim: Meshelemyahu der zun fun Koreen, fun di zin fun Asaphen. un Meshelemyahu hot gehat zin: Zecharyahu der bechor, Yediael der tsveiter, Zevadyahu der driter, Yatniel der firter; Eilam der finfter, Yehochanan der zekster, Elyehoeinai der zibeter. un Oved-Edom hot gehat zin: Shemayah der bechor, Yehozavad der tsveiter, Yoach der driter, un Sachar der firter, un Netanel der finfter; Ammiel der zekster, Yissakhar der zibeter, pּeultai der achter; vorem Elokim hot im gebentsht. un bai zain zun Shemayahen zainen geboren gevoren zin vos hoben geveltikt iber dem hoiz fun zeyer foter, vorem zei zainen geven heldishe giborim. di zin fun Shemayahen zainen geven: Otni, un Rephael, un Oved, Elzavad, zaine brider, heldishe yungen, un Eliyahu, un Semakhyahu. di ale fun di kinder fun Oved-edomen, zei un zeyere zin un zeyere brider, heldishe lait mit koiech tsum dinst; tsvei un zechtsik fun Oved-edomen. un Meshelemyahu hot gehat zin un brider, heldishe yungen, achtsen. 10 un Chosah fun di zin fun Merarien hot gehat zin: Shimri iz geven der hoipt; hagam er iz nisht geven der bechor, ober zain foter hot im gemacht faran hoipt; 11 Chilkiyah der tsveiter, Tevalyahu der driter, Zecharyahu der firter; ale zin un brider fun Chosahen – draitsen.

12 di dozike opteilungen fun di toierlait, di hoipּtmener, hoben gehat vachen azoi vi zeyere brider, tsu badinen in hoiz fun Hashem. 13 un zei hoben gevorfen goral, azoi der klenster azoi der grester, loit zeyere foterhaizer, toier far toier. 14 un der goral oif mizrech iz gefalen Shelemyahen. un far zain zun Zecharyahuen, a klugen Baal-yuets, hoben zei gevorfen goral, un zain goral iz gefalen oif tsafón. 15 Oved-edomen tsu dorem, un zaine zin dos zamlhoiz. 16 un shupּimen un Chosahen, tsu mayrev, baim toier Shallechet, leben dem veg vos geit aroifblikendik tsu, a vach kegen a vach. 17 tsu mizrech zeks Leviim, tsu tsafón fir a tog, tsu dorem fir a tog, un bai dem zamlhoiz tsu tsvei. 18 far dem forhoif tsu mayrev, fir baim veg, tsvei baim forhoif. 19 dos zainen geven di opteilungen fun di toierlait fun di kinder fun di Korachim un fun di kinder fun Merari.

20 un fun di Leviim, iz Achiyah geven iber di shatsen fun hoiz fun Elokim, un iber di shatsen fun di geheilikte zachen. 21 di kinder fun Ladan, di kinder fun di gershunim fun Ladan, di hoipּtn fun di foterhaizer fun Ladan dem gershuni, zainen geven di Yechielim. 22 di kinder fun di Yechielim, Zetam, un zain bruder Yoel, zainen geven iber di shatsen fun hoiz fun Hashem. 23 fun di Amramim, fun di Yitzharim, fun di Chevronim, fun di euzielim, 24 iz Shevuel der zun fun Gershom dem zun fun Mosheen, geven der firsht iber di shatsen. 25 un zaine brider, fun Eliezeren, zainen geven: zain zun Rechavyahu, un zain zun Yeshayahu, un zain zun Yoram, un zain zun Zichri, un zain zun Shelomit. 26 der doziker Shelomot un zaine brider zainen geven iber ale shatsen fun di geheilikte zachen vos Dovid hameilech, un di hoipּtn fun di foterhaizer, di hoiptlait fun di toiznten un di hunderten, un di cheil-lider, hoben geheilikt. 27 fun di milchomes un fun dem roib hoben zei es geheilikt oif tsu farrichten dos hoiz fun Hashem. 28 un alts vos Shmuel der zeer, un Shaul der zun fun Kishon, un Avner der zun fun Neren, un Yoav der zun fun Tzeruyahen, hoben geheilikt, ver nor es hot geheilikt, iz dos geven unter der hant fun Shelomiten un zaine brider.

29 fun di Yitzharim, zainen Konanyah un zaine zin geven faran oisenveiniksten dinst iber Yisroel, far oifzeer un far richter. 30 fun di Chevronim zainen Chashavyahen un zaine brider, heldishe yungen, toizent un ziben hundert, geven far der oifzeung iber Yisroel fun yener zeit Yarden tsu mayrev, far yetveder arbet fun Hashem, un far dem dinst fun melech. 31 fun di Chevronim, iz Yeriyah geven der hoipt – fun di Chevronim loit zeyere geburten noch di foterhaizer. in fertsiksten yor fun Dovids meluche zainen zei nochgezucht gevoren, un es zainen gefunen gevoren tsvishen zei heldishe giborim in yaeazeir-Gilad. 32 un zaine brider, heldishe yungen, zainen geven tsvei toizent un ziben hundert, hoipּtn fun foterhaizer; un Dovid hameilech hot zei oifgezetst iber di Reuvenim, un di Gadim, un dem halben sheyvet Menasheh, far ale zachen fun HaElokim un zachen fun melech.

כז

un di kinder fun Yisroel loit zeyer tsol, di hoipּtn fun di foterhaizer un di hoiptlait fun di toiznten un hunderten, un zeyere oifzeer, vos hoben badint dem melech in ale zachen fun di opteilungen vos zainen araingekumen un aroisgegangen chodesh far chodesh durch ale Chodeshim fun yor, zainen geven tsu fir un tsvantsik toizent in itlecher opteilung.

iber der ershter opteilung faran ershten chodesh iz geven Yashovam der zun fun Zavdielen; un in zain opteilung zainen geven fir un tsvantsik toizent. fun di kinder fun Peretz iz er geven; der hoipt fun ale cheil-lider faran ershten chodesh.

un iber der opteilung fun tsveiten chodesh iz geven Dodai der Achochi, un mit zain opteilung iz geven Miklot der firsht; un in zain opteilung zainen geven fir un tsvantsik toizent.

der driter cheil-lider faran dirten chodesh iz geven Benayahu der zun fun dem koyen Yehoyada, der hoipt; un in zain opteilung zainen geven fir un tsvantsik toizent. dos iz Benayahu der giber fun di draisik un iber di draisik; mit zain opteilung iz geven zain zun Ammizavad.

der firter faran firten chodesh iz geven Asahel, der bruder fun Yoaven, un Zevadyah zain zun noch im; un in zain opteilung zainen geven fir un tsvantsik toizent.

der finfter faran finften chodesh iz geven der hoiptman Shamhes der izrochi; un in zain opteilung zainen geven fir un tsvantsik toizent.

der zekster faran zeksten chodesh iz geven Ira der zun fun Ikkeshen fun Tekoa; un in zain opteilung zainen geven fir un tsvantsik toizent.

10 der zibeter faran zibeten chodesh iz geven Cheletz fun pּlon, fun di kinder fun Ephrayim; un in zain opteilung zainen geven fir un tsvantsik toizent.

11 der achter faran achten chodesh iz geven Sibbekhai fun Chushah, fun di Zerachim; un in zain opteilung zainen geven fir un tsvantsik toizent.

12 der nainter faran nainten chodesh iz geven Aviezer fun Anatot, fun di beniminer; un in zain opteilung zainen geven fir un tsvantsik toizent.

13 der tsenter faran tsenten chodesh iz geven Maharai fun Netophah, fun di Zerachim; un in zain opteilung zainen geven fir un tsvantsik toizent.

14 der elfter faran elften chodesh iz geven Benayah fun Pirathon, fun di kinder fun Ephrayim; un in zain opteilung zainen geven fir un tsvantsik toizent.

15 der tsvelfter faran tsvelften chodesh iz geven Cheldai fun Netophah, fun Otniel; un in zain opteilung zainen geven fir un tsvantsik toizent.

16 un iber di shvotim fun Yisroel; fun di Reuvenim iz geven der firsht, Eliezer der zun fun Zichrien; fun di Shimonim, Shephatyahu der zun fun Maachahen; 17 fun Levi, Chashavyah der zun fun Kemuelen; fun Aharon Tzadok;

18 fun Yehudah, Eliyahu fun Dovids brider; fun Yissakhar, Omri der zunf un Michaelen; 19 fun Zevulun, Yishmayahu der zun fun Ovadyahuen; fun Naphtali, Yerimot der zun fun Azrielen; 20 fun di kinder fun Ephrayim, Hoshea der zun fun Azazyahuen; fun dem halben sheyvet Menasheh, Yoel der zun fun Pedayahuen; 21 fun dem halben sheyvet Menasheh in Gilad, Yiddo der zun fun Zecharyahuen; fun Binyamin, Yaasiel der zun fun Avneren; 22 fun Dan, Azareel der zun fun Yerochamen. dos zainen geven di haren fun di shvotim fun Yisroel. 23 un Dovid hot nisht oifgenumen zeyer tsol fun tsvantsik yor alt un arunter; vorem Hashem hot tsugezogt tsu meren Yisroel azoi vi di shteren fun himel. 24 Yoav der zun fun Tzeruyahen hot ongehoiben tseilen un tsu mol nisht geendikt, fun dest vegen iz geven iber dem a tsorenh oif Yisroel; un di tsol iz nisht arain in der dertseilung fun di tsaitgesheenishen fun melech Dovid.

25 un iber di shatsen fun dem melech iz geven Azmavet der zun fun Adielen, un iber di shpּaichlers in di felder, in di shtet, un in di derfer, un in di turems, Yehonatan der zun fun euziiohun.

26 un iber di vos tuen feldarbet bai der baarbetung fun der erd, Ezri der zun fun Keluven. 27 un iber di vaingertner, Shimei fun Ramah; un iber vos in di vaingertner far di vainkelers, Zavdi fun Shapham. 28 un iber di eilbertbeimer un di vilde faignbeimer vos in der niderung, Baal-Chanan fun Gedor; un iber di eilkelers, Yoash. 29 un iber di rinder vos hoben zich gefitert in Sharon, Shitrai fun Sharon; un iber di rinder in di tolen, Shaphat der zun fun Adlaien. 30 un iber di kemlen, Ovil der Yishmelim; un iber di eizelins, Yechdeyahu fun meronot. 31 un iber di shof, Yaziz der Hagri. di ale zainen geven di oifzeers iber dem farmeg vos der melech Dovid hot gehat.

32 un Yehonatan, Dovids feter iz geven a Baal-yuets, a forshtandiker man un a shraiber. un Yechiel der zun fun Chachmonien iz geven mit dem melech's zin. 33 un Achitophel iz geven dem melech's Baal-yuets, un Chushai der Arki iz geven dem melech's guter fraint. 34 un noch Achitophelen iz geven Yehoyada der zun fun Benayahuen, un Evyatar; un der cheil-lider fun dem melech iz geven Yoav.

כח

un Dovid hot ingezamlt ale haren fun Yisroel, di haren fun di shvotim, un di hoiptlait fun di opteilungen vos hoben badint dem melech, un di hoiptlait fun di toiznten un di hoiptlait fun di hunderten, un di oifzeers iber dem gantsen farmeg un fich fun melech un fun zaine zin, mit di hoifdiner un di giborim – itlechen heldishen giber – kein Yerusholayim. un Dovid hameilech hot zich geshtelt oif zaine fis, un hot gezogt: hert mich tsu, maine brider un main folk; bai mir in main hartsen iz geven tsu boien a hoiz fun ru far dem orn fun Hashem's bris, un far a fusbenkel far Elokeinu, un ich hob zich ongebreit tsu boien. ober HaElokim hot tsu mir gezogt: kenst nisht boien a hoiz tsu main nomen, vorem a mentsh fun milchomes bistu, un blut hostu fargosen. ober Hashem Elochei Yisroel hot mich oisderveilt fun dem gantsen hoiz fun main foter tsu zain a melech iber Yisroel oif eibik; vorem Yehudahen hot Hashem oisderveilt far a firsht, un in dem hoiz fun Yehudah, dem hoiz fun main foter, un tsvishen di zin fun main foter, hot er mich bagert, oif tsu machen far a melech iber gants Yisroel. un fun ale maine zin – vorem fil zin hot mir Hashem geshonken – hot er oisderveilt main zun Salmonen tsu zitsen oif dem troni fun G‑ts meluche iber Yisroel. un er hot tsu mir gezogt: dain zun Shelomo, er vet boien main hoiz un maine hoifen, vorem ich hob im oisderveilt far a zun tsu mir, un ich vel im zain far a foter. un ich vel bafestiken zain meluche oif eibik, oib er vet zain shtark, tsu ton maine gebot un maine gezetsen azoi vi haintiken tog. un atsund, far di oigen fun gants Yisroel, der eide fun Hashem, un in di oieren fun Elokeinu; hit op un zucht noch ale gebot fun Hashem Elokeichem, kedei ir zolt arben dos gute land, un lozen in yerushe tsu eyere kinder noch ich biz eibik.

un du Shelomo main zun, veis dem G‑t fun dain foter, un din im mit a gantsen hartsen, un mit a viliker zel, vorem ale hertser forsht Hashem, un yetveder trachtenish fun di gedanken ken er; az du vest im zuchen, vet er zich lozen gefinen fun dir, ober az du vest im farlozen, vet er dich avekvarfen oif eibik. 10 kuk zich arum atsund, vorem Hashem hot dich oisderveilt tsu boien a hoiz far a mikdash; zei shtark, un tu.j

11 un Dovid hot gegeben zain zun Salmonen dos gemel fun dem foderhoiz, un zaine binyonim, un zaine shatskameren, un zaine eibershtuben, un zaine ineveinikste chadorem, un dos hoiz fun dem dek [fun orn]; 12 un dos gemel fun alts vos iz geven bai im in gedanken, far di hoifen fun hoiz fun Hashem, un far ale kameren rund arum, far di shatsen fun hoiz fun HaElokim, un far di shatsen fun di geheilikte zachen, 13 un far di opteilungen fun di koyanim un di Leviim, un far alerlei arbet fun dem dinst in hoiz fun Hashem, un far di keilim fun dem dinst in hoiz fun Elokim.

14 gold oifen vog, far dem gold fun alerlei keilim far yetveder dinst; far ale zilberne keilim, oifen vog, far alerlei keilim fun yetveder dinst. 15 un oifen vog far di gilderne menoyrus mit zeyere gilderne rerlech, loit der vog fun itlecher menoyre mit ire rerlech; un far di zilberne menoyrus loit der vog fun a menoyre mit ire rerlech, vi noch der arbet fun itlecher menoyre. 16 un gold oifen vog far di tishen fun der oisleigung [fun broit], far itlechen tish; un zilber far di zilberne tishen. 17 un far di gopּlen, un di shpּrengbekns, un di kanen, reine gold; un far di gilderne bechers, oifen vog far itlechen becher; un far di zilberne bechers, oifen vog far itlechen becher. 18 un far dem mizbeyech fun vairech gelaiterte gold oifen vog; un gold far der geshtalt fun dem raitvogen, di Keruvim vos shpּreiten ois [di fliglen] un shiremen iber dem orn fun Hashem's bris. 19 dos alts gib ich dir in geshrifts, fun der hant fun Hashem vos hot mich gekligt; ale arbeten fun dem gemel.

20 un Dovid hot gezogt tsu zain zun Salmonen: zei shtark un fest, un tu; zolst nisht moire hoben un nisht angsten, vorem Hashem Elokim, main G‑t, iz mit dir; er vet dich nisht oplozen un nisht farlozen, biz di gantse arbet far dem dinst fun hoiz fun Hashem vet zain geendikt. 21 un ot zainen di opteilungen fun di koyanim un di Leviim far yetveder dinst fun hoiz fun Elokim; un du host mit zich far yetveder arbet itlechen vos iz gernvilik, mit klugshaft far alerlei arbet; un di haren un dos gantse folk zainen tsu ale daine bafelen.

כט

un Dovid hameilech hot gezogt tsu der gantser inzamlung: Shelomo main zun, vos im einem hot Hashem oisderveilt, iz yung un shvach, un di arbet iz grois, vorem nisht far a mentshen iz der palats, nor far Hashem Elokim. un mit ale maine koiches hob ich ongegreit far dem hoiz fun main G‑t, gold far di gilderne zachen, un zilber far di zilberne, un kuper far di kuperne, aizen far di izerne, un holts far di hiltserne; oniklshteiner un shteiner tsum infasen, glantsike un filfarbike shteiner, un alerlei taier geshtein, un mirmlshteiner leruv. un mer noch: vail ich bager dos hoiz fun main G‑t, hob ich an Etzer gold un zilber vos ich gib avek far dem hoiz fun main G‑t, achuts alts vos ich hob ongegreit far dem heiliken hoiz: drai toizent tsentner gold, fun gold fun Ophir, un ziben toizent tsentner gelaiterte zilber, oif tsu baleigen di vent fun di haizer; gold vu me darf gold, un zilber vu zilber; un far yetveder arbet durch der hant fun mainsters. un ver vil haint menadev zain mit zain fuler hant tsu Hashem?

un di haren fun di foterhaizer, un di haren fun di shvotim fun Yisroel, un di hoiptlait fun di toiznten un di hunderten, un di oifzeers iber dem melech's virtshaft, hoben menadev geven. un zei hoben geshonken far der arbet fun hoiz fun Elokim, gold finf toizent tsentner, un adarkonim Tzoan toizent, un zilber Tzoan toizent tsentner, un kuper achtsen toizent tsentner, un aizen hundert toizent tsentner. un di vos bai zei hoben zich gefunen teyere shteiner, hoben es avekgegeben tsu dem shats fun hoiz fun Hashem, unter der hant fun Yechiel dem gershuni. un dos folk hot zich gefreit vos zei hoben menadev geven, vorem miten gantsen hartsen hoben zei menadev geven tsu Hashem, un oich Dovid hameilech hot zich gefreit a grois freid.

10 un Dovid hot geloibt Hashem far di oigen fun der gantser inzamlung, un Dovid hot gezogt: geloibt bistu Hashem Elochei Yisroel, undzer foter, fun eibik un biz eibik. 11 dain, Hashem, iz di groiskeit, un di shtarkeit, un di pּrachtikeit, un di eibikeit, un der glants, vorem alts vos oifen himel un oif der erd [iz dain]; dain, Hashem, iz di meluche, un du bist derhoiben tsum hoipt iber alem. 12 un oysher un koved zainen fun dir, un du geveltikst iber alts, un in dain hant iz koiech un gevure, un in dain hant iz tsu greisen un tsu shtarken alemen. 13 un atsund, Elokeinu, danken mir dir, un loiben dain pּrachtiken nomen. 14 vorem ver bin ich, un ver iz main folk, az mir zolen hoben bekoyech menadev tsu zain azoi-vos? nor fun dir iz alts, un fun dain hant hoben mir dir gegeben. 15 vorem fremde zainen mir far dir, un ingevanderte, azoi vi ale undzere elteren; azoi vi a shoten zainen undzere teg oif der erd, un on a bashtand. 16 Hashem Elokeinu, dos dozike gantse raichtum vos mir hoben ongegreit oif dir tsu boien a hoiz far dain heiliken nomen, iz fun dain hant, un alts iz dain. 17 un ich veis, main G‑t, az du pּruvst dos harts, un bagerst rechtfartikeit. ich hob mit rechtfartikeit fun main hartsen menadev geven dos alts; un atsund hob ich gezen mit semche vi dain folk vos gefint zich do hot menadev geven tsu dir. 18 Hashem Elochei Avraham, Yitzchak, un Yisroel, undzere elteren, halt dos on oif eibik, di trachtung fun di gedanken fun dain folks hartsen, un ker zeyer harts tsu dir. 19 un Salmonen main zun gib a gants harts tsu hiten daine gebot, daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},k un daine gezetsen, un tsu ton dos alts, un tsu boien dem palats vos ich hob tsugegreit.

20 un Dovid hot gezogt tsu der gantser inzamlung: loibt Nun Hashem Elokeichem. un di gantse inzamlung hot geloibt Hashem dem Hashem fun zeyere elteren, un zei hoben zich geneigt un zich gebukt tsu Hashem un tsum melech. 21 un zei hoben geshlacht shlachtopּfer tsu Hashem, un oifgebracht brandopּfer tsu Hashem, oif morgen fun yenem tog, toizent oksen, toizent viders, toizent shepּsn, mit zeyere gisopּfer, un shlachtopּfer leruv far gants Yisroel. 22 un zei hoben gegesen un getrunken far Hashem in yenem tog mit grois simcha, un zei hoben a tsveit mol gemacht Shelomo dem zun fun Doviden far a melech, un gezalbt far a firsht fun Hashem, un tsodoken far a koyen.

23 un Shelomo hot zich gezetst oif dem tronl fun Hashem far a melech oif dem ortm fun zain foter Doviden, un er hot baglikt. un gants Yisroel hoben zich tsugehert tsu im. 24 un ale haren, un di giborim, un oich ale zin fun dem melech Dovid, hoben zich untervorfen unter Shelomo hameilech. 25 un Hashem hot Salmonen hoich gegreist far di oigen fun gants Yisroel, un er hot gegeben oif im a kiniglechen glants vos iz nisht geven oif kein melech iber Yisroel far im.

26 un Dovid der zun fun Yishaien hot gekinigt iber gants Yisroel. 27 un di teg vos er hot gekinigt iber Yisroel, zainen geven fertsik yor: in Chevron hot er gekinigt ziben yor, un in Yerusholayim hot er gekinigt drai un draisik. 28 un er iz geshtorben in a guter elter, zat mit teg, oysher, un koved; un zain zun Shelomo iz gevoren melech oif zain ort.n 29 un di zachen vegen Doviden, di ershte azoi vi letste, zei zainen bashriben in di verter fun Shmuel dem zeer, un in di verter fun Natan dem novi, un in di verter fun Gad dem zeer, 30 mit zain gantser meluche, un zaine gevuros, un di tsaiten vos zainen ariber iber im un iber Yisroel, un iber ale kinigraichen fun di lender.

2CH - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023

Divri haiomiim b

Divri haiomiim b

Divri haiomiim b

Divri haiomiim b

א

un Shelomo der zun fun Doviden hot zich bafestikt in zain meluche, un Hashem zain G‑t iz geven mit im, un hot im hoich gegreist. un Shelomo hot geredt tsu gants Yisroel, tsu di hoiptlait fun di toiznten un di hunderten, un tsu di richter, un tsu itlechen firsht in gants Yisroel, di hoipּtn fun di foterhaizer. un Shelomo un di gantse inzamlung mit im zainen gegangen tsu der bomoh vos in Givon, vorem dorten iz geven der ohl-moed fun HaElokim, vos Moshe der knecht fun Hashemo hot gemacht in midbar. nor dem orn fun HaElokim hot Dovid aroifgebracht fun Keriyot-iaeorim ahin vu Dovid hot tsugegreit far im, vorem er hot oifgeshtelt far im a getselt in Yerusholayim. ober der kupּerner mizbeyech vos Betzalel der zun fun Uri dem zun fun Chavran hot gemacht, hot men avekgeshtelt far dem mishken fun Hashem; un Shelomo un di inzamlung hoben zich tsu im gevendt. un Shelomo hot oifgebracht dorten oifen kupּernem mizbeyech far Hashem vos baim ohl-moed; un er hot oifgebracht oif im toizent brandopּfer.

in yener nacht hot zich Elokim bavizen tsu Salmonen, un er hot tsu im gezogt: bet vos ich zol dir geben. hot Shelomo gezogt tsu Elokim: du host geton grois chesed mit main foter Doviden, un host mich gemacht far a melech oif zain ort.p atsund, Hashem du Elokim, zol bevort veren dain tsuzog tsu main foter Doviden, vorem du host mich gemacht far a melech iber a folk azoi fil vi der shtoib fun der erd. 10 atsund gib mir chochme un kenshaft, az ich zol aroisgein un araingein forois far dem doziken folk, vorem ver ken mishpeten dos dozike groise folk dains?

11 hot Elokim gezogt tsu Salmonen: vail dos iz in dain hartsen, un nisht du host gebeten eshires, giter, un koved, oder dos leben fun daine faint, un nisht tsu mol fil teg hostu gebeten, naiert du host dit gebeten chochme un kenshaft, kedei zolst kenen mishpeten main folk vos ich hob dich gemacht far a melech iber im – 12 vert dir i gegeben chochme un kenshaft, i ich vel dir geben eshires un giter un koved, vos azoi-vos iz nisht geven bai di Molechim vos far dir, un azoi-vos vet nisht zain noch dir.

13 un Shelomo iz tsurikgekumen fun gein tsu der bomoh vos in Givon, fun far dem ohl-moed, kein Yerusholayim; un er hot gekinigt iber Yisroel.

14 un Shelomo hot ongezamlt raitvegen un raiter, un er hot gehat toizent un fir hundert raitvegen un tsvelf toizent raiter. un er hot zei avekgeshtelt in di shtet far raitvegen, un baim melech in Yerusholayim.

15 un der melech hot gemacht zilber un gold in Yerusholayim azoi vi shteiner, un tsederen hot er gemacht azoi vi di vilde faignbeimer vos in der niderung, in filkeit.

16 un der aroiskum fun di ferd vos Shelomo hot gehat, iz geven fun Mitsrayim un fun kue; di sochrim fun dem melech flegen zei krigen fun kue far getsolt. 17 un zei hoben aroifgebracht un aroisgefirt fun Mitsrayim a raitvogen far zeks hundert zilbershtik, un a ferd far hundert un fuftsik; un dos glaichen far ale Molechim fun di Chetim, un di Molechim fun Aram, flegt men aroisbrengen durch zeyer hant.

18(2:1)  un Shelomo hot geheisen boien a hoiz tsu dem nomen fun Hashem, un a hoiz far zain meluche.

ב

1(2:2)  un Shelomo hot getseilt zibetsik toizent man lasttreger, un achtsik toizent man shteinheker in di berg, un oifzeer iber zei, drai toizent un zeks hundert.

2(2:3)  un Shelomo hot geshikt tsu Churam dem melech fun Tzor, azoi tsu zogen: azoi vi du host geton mit main foter Doviden, vos du host im geshikt tsederen tsu boien far zich a hoiz oif tsu voinen derin, 3(2:4)  iz, ot boi ich a hoiz tsu dem nomen fun Hashem main G‑t, kedei es tsu heiliken tsu im, un tsu reicheren far im vairech fun shmekedike gevirtsen, un far der shtendiker oisleigung fun dem heiliken broit, un far di brandopּfer in der peire un in ovent, in di Shabetaim, un um Rosh-chodesh, un in di yom-tuvim fun Hashem Elokeinu, vos dos iz eibik a choiv oif Yisroel. 4(2:5)  un dos hoiz vos ich boi, darf zain grois, vorem grois iz Elokeinu iber ale G‑ter. 5(2:6)  un ver hot bekoyech im tsu boien a hoiz, az di himlen un di himlen fun di himlen kenen im nisht arainnemen? 6(2:7)  un ver bin ich, az ich zol im boien a hoiz, saiden oif tsu reicheren far im? un atsund, shik mir a klugen man tsu arbeten in gold, un in zilber, un in kuper, un in aizen, un in pּurpּl un karmin un bloer vol, un aza vos farshteit tsu kritsen kritsungen – in einem mit di kluge lait vos bai mir in Yehudah un in Yerusholayim, vos main foter Dovid hot ongegreit. 7(2:8)  un shik mir tsederholts, tsipּresen, un sandalholts, fun Levanon, vorem ich veis az daine knecht farshteyen tsu hakenq gehilts fun Levanon; un ot velen maine knecht zain mit daine knecht, 8(2:9)  ontsubreiten far mir a sach holts, vorem dos hoiz vos ich boi, darf zain grois un vunderlech. 9(2:10)  un ot gib ich di heker, di vos shnaiden dos gehilts, geshtoisene veits far daine knecht, tsvantsik toizent kor, un gershten tsvantsik toizent kor, un vain tsvantsik toizent bat, un eil tsvantsik toizent bat. 10(2:11)  un Churam der melech fun Tzor hot geentfert in a geshrifts, un geshikt tsu Salmonen: vail Hashem hot lib zain folk, hot er dich gemacht far a melech iber zei. 11(2:12)  un Churam hot gezogt: Baruch Hashem Elochei Yisroel vos hot gemacht dem himel un di erd, far vos er hot gegeben dem melech Dovid a klugen zun, genit in seichel un forshtandikeit, vos vet boien a hoiz far Hashem, un a hoiz far zain meluche. 12(2:13)  un atsund, shik ich dir a klugen man, genit in forshtandikeit, main hoipּtmeinster Churam, 13(2:14)  dem zun fun a froi fun di techter fun Dan, vos zain foter iz a man fun Tzor; er farshteit tsu arbeten in gold, un in zilber, in kuper, in aizen, in shteiner, un in holts, in pּurpּl, in bloer vol, un in fainlainen, un in karmin, un tsu kritsen yetveder kritsung, un oiskintslen yetveder kuntsike arbet vos vet im gegeben veren – in einem mit daine kluge lait, un mit di kluge lait fun main Har, dain foter Doviden. 14(2:15)  un atsund, di veits un di gershten, un dos eil, un dem vain, vos main Har hot gezogt, zol er shiken tsu zaine knecht; 15(2:16)  un mir velen haken gehilts fun Levanon loit al dain badarf, un velen es brengen tsu dir oif trapּtn miten yam kein Yafo, un du vest es aroifbrengen kein Yerusholayim.

16(2:17)  un Shelomo hot ibergetseilt ale fremde mentshen vos in land Yisroel, noch der tseilung vos zain foter Dovid hot zei getseilt. un es hoben zich gefunen hundert un drai un fuftsik toizent un zeks hundert. 17(2:18)  un er hot gemacht fun zei zibetsik toizent lasttreger un achtsik toizent shteinheker in di berg; un drai toizent un zeks hundert oifpּasers tsu machen arbeten dos folk.

ג

un Shelomo hot ongehoiben boien dos hoiz fun Hashem in Yerusholayim oifen barg Moriyah vos iz oisgekliben gevoren fun zain foter Doviden, in dem ort fun Doviden vu er hot tsugegreit, in dem shaier fun Ornan dem Yevusi. un er hot ongehoiben boien in tsveiten chodesh, in tsveiten tog, in firten yor fun zain meluche.

un dos zainen di gruntfesten vos zainen geleigt gevoren fun Salmonen baim boien dos hoiz fun Elokim: di leng in ilen loit der frierdiker mos zechtsik ilen, un di breit tsvantsik ilen.

un der polish vos forent – di leng, far breit fun dem hoiz, iz geven tsvantsik ilen, un di heich hundert un tsvantsik; un er hot es ibergetsoigen fun ineveinik mit reinem gold. un dos groise hoiz hot er badekt mit tsipּresholts, un hot es baleigt mit guten gold, un oisgearbet deroif teitlbeimer un keitlech. un er hot bazetst dos hoiz mit teyere shteiner fun sheinkeit vegen, un dos gold iz geven gold fun Parvayim. un er hot badekt dos hoiz, di balkns, di shvelen, un zaine vent, un zaine tiren, mit gold, un oisgekritst Keruvim oif di vent.

un er hot gemacht dos hoiz fun dem kodshei-kodshim; zain leng, far breit fun dem hoiz, tsvantsik ilen; un zain breit tsvantsik ilen; un er hot es badekt mit guten gold, zeks hundert tsentner. un di vog fun di nogel iz geven fuftsik shekl gold. un di eiberkameren hot er badekt mit gold.

10 un er hot gemacht in dem hoiz fun kodshei-kodshim tsvei Keruvim fun bilderverk, un me hot zei ibergetsoigen mit gold. 11 un di fliglen fun di Keruvim, zeyer leng iz geven tsvantsik ilen: a fligel fun einem, fun finf ilen, greichndik biz der vant fun hoiz, un der ander fligel fun finf ilen greichndik bizen fligel fun dem ander Keruv. 12 un a fligel fun dem ander Keruv, fun finf ilen, hot ongerirt di vant fun hoiz, un der ander fligel fun finf ilen iz geven baheft tsu dem fligel fun dem ander Keruv. 13 di fliglen fun di dozike Keruvim funandergeshpּreiterheit zainen geven tsvantsik ilen; un zei zainen geshtanen oif zeyere fis, mit zeyere penemer ineveinik tsu.

14 un er hot gemacht dem Parochet fun bloer vol, un pּurpּl, un karmin, un fainlainen; un er hot oisgearbet deroif Keruvim.

15 un er hot gemacht faran hoiz tsvei zailen, finf un draisik ilen di heich; un di kroin vos oif zeyere kef, finf ilen.

16 un er hot gemacht keiten in Devir, un aroifgeton oif di kef fun di zailen; un er hot gemacht hundert milgroimen un araingeton in di keiten.

17 un er hot oifgeshtelt di zailen far dem heichl, einem fun der rechter zeit, un einem fun der linker zeit; un er hot gerufen dem nomen fun dem rechten Yachin, un dem nomen fun dem linken Boaz.

ד

un er hot gemacht a kupּernem mizbeyech; tsvantsik ilen zain leng, un tsvantsik ilen zain breit, un Tzoan ilen zain heich.

un er hot gemacht dem yam a gegosenem, Tzoan ilen fun rand tsu rand, kailechdik rund arum, un finf ilen di heich; un a shnur fun draisik ilen hot im arumgeringlt rund arum. un unter im iz geven di geshtalt fun rinder vos hoben im arumgeringlt rund arum, Tzoan ilen, arumtsirklendik dem yam rund arum. in tsvei tseilen zainen geven di rinder, oisgegosen in ein gus mit im. er iz geshtanen oif tsvelf rinder, drai gekert tsu tsafón, un drai gekert tsu mayrev, un drai gekert tsu dorem, un drai gekert tsu mizrech; un der yam iz geven iber zei fun oiben; un ale zeyere hinterlaiber zainen geven ineveinik tsu. un zain greb iz geven a hantbreit; un zain rand iz geven azoi vi di arbet fun dem rand fun a becher, vi a blum fun a lilie; drai toizent bat hot er gehalten.

un er hot gemacht Tzoan hantfasen, un avekgeshtelt finf fun der rechter zeit, un finf fun der linker zeit, oif tsu vashen drinen; di zachen fun brandopּfer flegt men opּshvenken in zei; ober der yam iz geven far di koyanim zich tsu vashen drinen.

un er hot gemacht Tzoan gilderne menoyrus loit zeyer din, un araingeshtelt in heichl, finf fun der rechter zeit, un finf fun der linker zeit.

un er hot gemacht Tzoan tishen, un avekgeshtelt in heichl, finf fun der rechter zeit, un finf fun der linker zeit. un er hot gemacht hundert gilderne shpּrengbekns.

un er hot gemacht dem hoif fun di koyanim, un dem groisen forhoif, un di tiren tsu dem forhoif; un er hot ibergetsoigen zeyere tiren mit kuper.

10 un dem yam hot er avekgeshtelt fun der rechter zeit tsu mizrech, akegen dorem.

11 un Churam hot gemacht di tef, un di shuflen, un di shpּrengbekns. azoi hot Churam geendikt machen di arbet vos er hot gehat tsu machen far dem melech Shelomo in dem hoiz fun Elokim: 12 di tsvei zailen, un di bekns, di tsvei bekns fun di kroinen vos oif di kef fun di zailen; un di tsvei netsen tsu badeken di bekns fun di kroinen vos oif di kef fun di zailen; 13 un di fir hundert milgroimen far di tsvei netsen, tsvei tseilen milgroimen far itlecher nets, tsu badeken di tsvei bekns fun di kroinen vos iber di zailen.

14 un er hot gemacht di geshtelen, un gemacht di hantfasen oif di geshtelen; 15 dem ein yam, un di tsvelf rinder unter im; 16 un di tef, un di shuflen, un di gopּlen, un ale zeyere keilim, hot Churam zain hoipּtmeinster gemacht far dem melech Shelomo far Hashem's hoiz, fun blanken kuper. 17 in der gegent fun Yarden hot zei der melech oisgegosen, in gedichter erd, tsvishen sukot un tsvishen Tzeredah. 18 un Shelomo hot gemacht fun ale di dozike keilim zeyer fil, vail di vog fun dem kuper iz nisht geven tsu barechenen.

19 un Shelomo hot gemacht ale keilim vos in dem hoiz fun Elokim, un dem gildernem mizbeyech, un di tishen vos oif zei iz dos broit fun ongezicht; 20 un di menoyrus mit zeyere rerlech, kedei zei zolen brenen azoi vi der din faran Devir – fun echten gold; 21 un di blumen, un di rerlech, un di tsvenglech, fun gold, un dos fun besten gold; 22 un di shnaitsmesers, un di shpּrengbekns, un di Shealen, un di faierfanen, fun echten gold; un der ingang fun hoiz, zaine ineveinikste tiren tsum kodshei-kodshim, un di tiren fun hoiz tsum heichl, fun gold.

ה

un di gantse arbet vos Shelomo hot gemacht far Hashem's hoiz iz geendikt gevoren. un Shelomo hot gebracht di geheilikte zachen fun zain foter Doviden, un hot dos zilber, un dos gold, un ale keilim araingegeben in di shatskameren fun hoiz fun Elokim.

dentsmol hot Shelomo ingezamlt di eltste fun Yisroel, un ale hoipּtn fun di shvotim, di firshten fun di foterhaizer fun di kinder fun Yisroel, kein Yerusholayim, kedei aroiftsubrengen dem orn fun Hashem's bris fun Dovids-shtot, dos iz Tsiyon. un ale mener fun Yisroel hoben zich ingezamlt tsum melech in dem yom-Tov, dos iz in zibeten chodesh. un ale eltste fun Yisroel zainen gekumen, un di Leviim hoben getrogen dem orn. un zei hoben aroifgebracht dem orn, un dem ohl-moed, un ale heilike keilim vos in getselt – di koyanim un di Leviim hoben zei aroifgebracht. un der melech Shelomo un di gantse eide fun Yisroel vos zainen geven ingezamlt arum im far dem orn, hoben geshlacht shof un rinder, vos hoben nisht gekent getseilt veren un nisht barechnt veren fun filkeit. un di koyanim hoben araingebracht dem orn fun Hashem's bris oif zain ort, in dem Devir fun hoiz, in kodshei-kodshim, unter di fliglen fun di Keruvim.

vorem di Keruvim hoben oisgeshpreit zeyere fliglen iber dem ort fun orn, un di Keruvim hoben ibergedekt dem orn un zaine shtangen fun oiben. un di shtangen zainen geven azoi lang, az di shpּitsen fun di shtangen arois fun orn zainen gezen gevoren faran Devir, ober zei zainen nisht gezen gevoren vaiter arois. un er iz dorten gebliben biz oif haintiken tog.

10 gornisht iz in orn geven, nor di tsvei luches vos Moshe hot araingeton in Chorev, beis Hashem hot geshlosenr a bris mit di kinder fun Yisroel, ven zei zainen aroisgegangen fun Mitsrayim.

11 un es iz geven, vi di koyanim zainen aroisgegangen fun heiliktum – vorem ale koyanim vos hoben zich dorten gefunen, hoben zich gehat geheilikt, nisht achtndik oif di opteilungen; 12 un di Leviim di zingers, zei ale, Asape, Heman, un Yedutun, un zeyere zin un zeyere brider, ongeton in fainlainen, mit tsimblen, un mit gitaren, un harfen, zainen geshtanen in mizrech fun mizbeyech, un mit zei hundert un tsvantsik koyanim trumeiterndik oif trumeiten – 13 iz, vi di trumeiterers un di zingers hoben in einem aroisgelozt ein kol tsu loiben un tsu danken Hashem, un vi zei hoben oifgehoiben dem kol mit trumeiten, un mit tsimblen, un mit klei-zemer, un geloibt Hashem: vorem er iz gut, vorem oif eibik iz zain chesed, azoi iz ful gevoren dos hoiz mit a volken – dos hoiz fun Hashem. 14 un di koyanim hoben nisht gekent zich shtelen ton dem dinst fun vegen dem volken, vorem di pracht fun Hashem hot ongefilt dos hoiz fun HaElokim.s

ו

dentsmol hot Shelomo gezogt: Hashem hot gezogt, in volken tsu ruen;

ober ich hob dir geboit a hoiz far a voinung, un an ort dir tsum zitsen oif eibik.

un der melech hot umgedreit zain ponem, un hot gebentsht di gantse inzamlung fun Yisroel, un di gantse inzamlung fun Yisroel iz geshtanen. un er hot gezogt: Baruch Hashem Elochei Yisroel, vos hot mit zain moil geredt tsu main foter Doviden, un mit zain hant derfilt, azoi tsu zogen: fun dem tog vos ich hob aroisgetsoigen main folk fun land Mitsrayim, hob ich nisht oisderveilt kein shtot fun ale shvotim fun Yisroel oif tsu boien a hoiz, az main nomen zol dorten zain, un ich hob nisht oisderveilt kein mentshen tsu zain a firsht iber main folk Yisroel, nor ich hob oisderveilt Yerusholayim, az main nomen zol dorten zain, un ich hob oisderveilt Doviden tsu zain iber main folk Yisroel. un es iz geven in hartsen fun main foter Doviden tsu boien a hoiz tsu dem nomen fun Hashem Elochei Yisroel. ober Hashem hot gezogt tsu main foter Doviden: vos du host gehat in hartsen tsu boien a hoiz tsu main nomen, hostu gut geton vos du host dos gehat in hartsen. ober nisht du vest boien dos hoiz, naiert dain zun vos geit arois fun daine lenden, er vet boien dos hoiz tsu main nomen. 10 un Hashem hot mekaiem geven zain tsuzog vos er hot tsugezogt, un ich bin oifgeshtanen oif dem ortt fun main foter Doviden, un ich hob zich gezetst oif dem tronu fun Yisroel, azoi vi Hashem hot tsugezogt, un ich hob geboit dos hoiz tsu dem nomen fun Hashem Elochei Yisroel. 11 un ich hob ahin araingeton dem orn, vos dorten iz der bris fun Hashem, vos er hot geshlosenv mit di kinder fun Yisroel.

12 un er hot zich geshtelt far dem mizbeyech fun Hashem, akegen der gantser inzamlung fun Yisroel, un er hot oisgeshpreit zaine hent. 13 vorem Shelomo hot gehat gemacht a kupּern geshtel, un im araingeshtelt in miten forhoif; finf ilen zain leng, un finf ilen zain breit, un drai ilen zain heich; hot er zich deroif geshtelt, un er hot geknit oif zaine kni akegen der gantser inzamlung fun Yisroel, un er hot oisgeshpreit zaine hent tsum himel. 14 un er hot gezogt: Hashem du Elochei Yisroel, nishto in himel oder oif der erd a Hashem vi du, vos haltst dem bris un di genod tsu daine knecht vos geyen far dir mit zeyer gantsen hartsen; 15 vos host gehalten dain knecht,w main foter Doviden, dos vos du host im tsugezogt; un mit dain moil hostu geredt, un mit dain hant derfilt, azoi vi haintiken tog. 16 un atsund, Hashem du Elochei Yisroel, halt dain knecht, main foter Doviden, dos vos du host tsu im geredt, azoi tsu zogen: es vet dir nisht farshniten veren fun far mir a man tsu zitsen oif dem tronx fun Yisroel, oib nor daine kinder velen hiten zeyer veg, tsu gein in main torah azoi vi du bist gegangen far mir. 17 un atsund, Hashem du Elochei Yisroel, zol bevort veren dain tsuzog vos du host tsugezogt dain knecht, Doviden.

18 vorem ken in der emesen Elokim voinen mit mentshen oif der erd? az di himlen un di himlen fun di himlen kenen dich nisht arainnemen, haint vi shoin dos dozike hoiz vos ich hob geboit. 19 ober ker zich, Hashem main G‑t, tsu der tefile fun dain knecht, un tsu zain bakoshe, tsutsuheren tsu dem geshrei un tsu der tefile vos dain knecht iz mispalel far dir, 20 az daine oigen zolen zain ofen tog un nacht oif dem doziken hoiz, oif dem ort vos du host tsugezogt tsu ton dain nomen dorten; tsutsuheren tsu der tefile vos dain knecht vet mispalel zain akegen dem doziken ort. 21 un zolst tsuheren tsu di bakoshus fun dain knecht, un fun dain folk Yisroel, vos zei velen mispalel zain akegen dem doziken ort; un du zolst heren fun dem ort fun dain voinung, fun himel, un az du vest heren, zolstu fargeben.

22 az a man vet zindiken kegen zain chever, un me vet aroifleigen oif im a shvue im tsu bashveren, un er vet kumen un shveren far dain mizbeyech in dem doziken hoiz, 23 zolst du tsuheren fun himel, un ton, un mishpeten daine knecht, tsu fargelten dem shuldiken, tsu brengen zain veg oif zain kop; un tsu machen gerecht dem gerechten, im tsu geben loit zain gerechtikeit.

24 un az dain folk Yisroel vet geshlogen veren faran faint, vail zei hoben gezindikt tsu dir, un zei velen teshuve ton, un velen bakenen dain nomen, un velen mispalel zain un beten far dir in dem doziken hoiz, 25 zolst du tsuheren fun himel, un fargeben di zind fun dain folk Yisroel, un zei umkeren oif der erd vos du host gegeben zei un zeyere elteren.

26 az der himel vet zain farshlosen, un es vet nisht zain kein regen, vail zei hoben gezindikt tsu dir, un zei velen mispalel zain akegen dem doziken ort, un velen bakenen dain nomen, zich umkeren fun zeyere zind, ven du host zei gepainikt, 27 zolst du tsuheren in himel, un fargeben di zind fun daine knecht un dain folk Yisroel, ven du vest zei hoben ongevizen oif dem guten veg vos zei zolen oif im gein; un zolst geben regen in dain land, vos du host gegeben dain folk far a nachle.

28 az es vet zain a hunger in land, az es vet zain mageyfe, az es vet zain a kornbrand oder a velkenish, a heisherik oder a grozfreser; az zaine faint velen im balegeren in dem land fun zaine shtet; vos nor far a plog un vos nor far a krankshaft; 29 vos nor far a tefile, vos nor far a bakoshe, es vet zain bai emitsen einem, oder bai dain gantsen folk Yisroel, ven itlecher fun zei shpּirt zain plog un zain veitik, un er shpּreit ois zaine hent tsu dem doziken hoiz, 30 zolst du tsuheren fun himel, dem ort fun dain voinung, un zolst fargeben, un geben itlechen loit zaine vegen, azoi vi du veist zain harts – vorem du alein veist dos harts fun di mentshnkinder – 31 kedei zei zolen moire hoben far dir, tsu gein in daine vegen ale teg vos zei leben oif der erd, vos du host gegeben undzere elteren.

32 un oich tsu dem fremden vos iz nisht fun dain folk Yisroel, az er vet kumen fun a veiten land fun vegen dain groisen nomen, un dain shtarker hant, un dain oisgeshtrekten orem,y az zei velen kumen un velen mispalel zain akegen dem doziken hoiz, 33 zolst du tsuheren fun himel, fun dem ort fun dain voinung, un zolst ton alts um vos der fremder vet rufen tsu dir; kedei ale felker fun der erd zolen derkenen dain nomen, un moire hoben far dir, azoi vi dain folk Yisroel, un visen az dain nomen vert gerufen oif dem doziken hoiz vos ich hob geboit.

34 az dain folk vet aroisgein oif milchome akegen zaine faint, oif dem veg vos du vest zei shiken, un zei velen mispalel zain tsu dir akegen der doziker shtot vos du host zi oisderveilt, un dem hoiz vos ich hob geboit tsu dain nomen, 35 zolstu tsuheren fun himel zeyer tefile un zeyer bakoshe, un ton zeyer recht.

36 az zei velen zindiken tsu dir – vorem es iz nishto a mentsh vos zol nisht zindiken – un du vest tserenen oif zei, un zei ibergeben faran faint, un zeyere fangers velen zei nemen gefangen in a veiten oder nonten land, 37 un zei velen zich nemen tsum hartsen in dem land vos zei zainen genumen gevoren gefangen ahin, un zei velen teshuve ton, un velen beten tsu dir in land fun zeyer gefangenshaft, azoi tsu zogen; mir hoben gezindikt, mir hoben farbrochen, mir hoben geton shlechts; 38 un zei velen zich umkeren tsu dir mit zeyer gantsen hartsen, un mit zeyer gantser zel, in dem land fun zeyer gefangenshaft vuhin me hot zei genumen gefangen, un zei velen mispalel zain akegen zeyer land, vos du host gegeben zeyere elteren, un der shtot vos du host oisderveilt, un akegen dem hoiz vos ich hob geboit tsu dain nomen, 39 zolst du tsuheren fun himel, fun dem ort fun dain voinung, zeyer tefile un zeyere bakoshus, un ton zeyer recht; un zolst fargeben dain folk vos zei hoben tsu dir gezindikt.

40 atsund, main G‑t, zolen, ich bet dich, daine oigen zain ofen, un daine oieren farnemik tsu der tefile fun dem doziken ort.

41 un atsund, shtei oif, Hashem du Elokim, tsu dain ruung, du un der orn fun dain shtarkeit; daine koyanim, Hashem du Har, zolen zich onkleiden mit hilf, un daine frume zolen zich freyen mit guts. 42 Hashem du Elokim, shtois nisht op dem ponem fun dain gezalbten, gedenk di chasadim fun dain knecht Doviden.

ז

un vi Shelomo hot geendikt mispalel zain, azoi hot aropּgenidert a faier fun himel, un hot fartsert dos brandopּfer un di shlachtopּfer, un di pracht fun Hashem hot ongefilt dos hoiz. un di koyanim hoben nisht gekent araingein in hoiz fun Hashem, vail di pracht fun Hashem hot ongefilt dos hoiz fun Hashem.z un ale kinder fun Yisroel hoben gezen vi dos faier hot aropּgenidert, un di pracht fun Hashem iz geven iberen hoiz, un zei hoben geknit miten ponem tsu der erd oif der flasterung, un zei hoben zich gebukt, un hoben geloibt Hashem: vorem er iz gut, vorem oif eibik iz zain chesed.

un der melech un dos gantse folk hoben geshlacht shlachtopּfer far Hashem. un der melech Shelomo hot geshlacht a shlachtopּferung fun tsvei un tsvantsik toizent rinder, un hundert un tsvantsik toizent shof. azoi hot der melech un dos gantse folk banait dos hoiz fun Elokim.

un di koyanim zainen geshtanen oif zeyere vachen, un di Leviim mit klei-zemer far dem gezang fun Hashem, vos Dovid hameilech hot gemacht oif tsu geben a dank tsu Hashem, vail oif eibik iz zain chesed, mit a loibung fun Doviden, durch zeyer hant; un di koyanim hoben getrumeitert akegen zei; un gants Yisroel zainen geshtanen.

un Shelomo hot geheilikt dem miten fun hoif vos far Hashem's hoiz; vail er hot dorten gemacht di brandopּfer un dos fets fun di fridopּfer; vorem der kupּerner mizbeyech vos Shelomo hot gemacht, hot nisht gekent aroifnemen di brandopּfer un di shpּaizopּfer, un dos fets.

un Shelomo hot gemacht dem yom-Tov in yener tsait ziben teg, un gants Yisroel mit im, a zeyer groise inzamlung, fun vu me kumt kein Chammat biz dem taich fun Mitsrayim. un oifen achten tog hoben zei gemacht a heilike inzamlung; vorem ziben teg hoben zei gemacht di banaiung fun mizbeyech, un der yom-Tov iz geven ziben teg. 10 un oifen drai un tsvantsiksten tog in zibeten chodesh hot er avekgeshikt dos folk tsu zeyere getselten freilech un mit an oifgeramten hartsen iber dem guts vos Hashem hot geton tsu Doviden, un tsu Salmonen, un tsu zain folk Yisroel.

11 azoi hot Shelomo farendikt dos hoiz fun Hashem, un dos hoiz fun melech; un alts vos iz gekumen Salmonen oifen hartsen tsu machen in hoiz fun Hashem, oder in zain hoiz, hot er durchgefirt.

12 un Hashem hot zich bavizen tsu Salmonen bai nacht, un hot tsu im gezogt: ich hob tsugehert dain tefile, un ich hob oisderveilt dem doziken ort far mir, far a hoiz fun Zevach. 13 az ich vel farshlisen dem himel, un es vet nisht zain kein regen, oder az ich vel bafelen dem heisherik tsu fartseren dos land, oder oib ich vel shiken a mageyfe tsvishen main folk, 14 un main folk vos main nomen vert gerufen oif im, vet veren untertenik, un zei velen mispalel zain un beten far mir, un velen zich umkeren fun zeyere shlechte vegen, vel ich tsuheren fun himel, un vel fargeben zeyer zind, un vel heilena zeyer land. 15 atsund velen maine oigen zain ofen, un maine oieren farnemik, tsu der tefile fun dem doziken hoiz. 16 un atsund hob ich oisderveilt un hob geheilikt dos dozike hoiz, az main nomen zol dorten zain oif eibik, un maine oigen un main harts velen dorten zain ale teg. 17 un du, oib du vest gein far mir, azoi vi dain foter Dovid iz gegangen, tsu ton azoi vi alts vos ich hob dir bafoilen, un maine chukkim un maine gezetsen vestu hiten, 18 vel ich oifshtelen dem tronb fun dain meluche, azoi vi ich hob geshlosen a bund mit dain foter Doviden, azoi tsu zogen: es vet dir nisht farshnitenc veren a man vos geveltikt in Yisroel. 19 oib ober ir vet zich opkeren, un ir vet farlozen maine chukkim un maine gezetsen vos ich hob geleigt far ich, un ir vet gein un vet dinen fremde G‑ter, un vet zich buken tsu zei, 20 vel ich zei oisraisen fun main erd vos ich hob zei gegeben, un dos dozike hoiz vos ich hob geheilikt tsu main nomen, vel ich avekvarfen fun main ponem, un ich vel es machen far a shpּrichvort un far a geshpּet tsvishen ale felker. 21 un dos dozike hoiz vos iz geven derhoiben, vet itlecher vos geit im farbai zich dershreken; un az er vet zogen: far vos hot Hashem azoi geton tsu dem doziken land, un tsu dem doziken hoiz?

22 vet men zogen: derfar vos zei hoben farlozen Hashem dem G‑t fun zeyere elteren, vos hot zei aroisgetsoigen fun land Mitsrayim, un zei hoben zich gehalten on fremde G‑ter, un zich gebukt tsu zei un zei gedint; derum hot er gebracht oif zei al dos dozike beiz.

ח

un es iz geven tsum Suf fun tsvantsik yor vos Shelomo hot geboit dos hoiz fun Hashem, un zain hoiz, un di shtet vos Churam hot gegeben Salmonen, zei hot Shelomo gehat farboit, un dorten bazetst di kinder fun Yisroel, iz Shelomo gegangen kein Chammat-tsoboֿh, un iz zi baigekumen. un er hot geboit Tadmor in der midbar, un ale shpּaichlershtet vos er hot geboit in Chammat. un er hot opּgeboit di oibershte Beit-Choron un di untershte Beit-Choron, festungshtet mit moieren, tiren, un riglen; un Baalat, un ale shpּaichlershtet vos Shelomo hot gehat, un ale shtet far raitvegen, un shtet far raiter, un yetveder gelust vos Shelomo hot geglust tsu boien in Yerusholayim, un oifen Levanon, un in gantsen land fun zain memshole.

dos gantse folk vos iz gebliben fun dem Chitti, un dem Imri, un dem Perizzi, un dem Chivi, un dem Yevusi, vos zei zainen nisht fun Yisroel – fun zeyere kinder vos zainen gebliben noch zei in land, vos di kinder fun Yisroel hoben zei nisht farlendt – zei hot Shelomo genumen far tsindzknecht biz oif haintiken tog. ober fun di kinder fun Yisroel hot Shelomo nisht gemacht far knecht far zain arbet; nor zei zainen geven di milchome-lait, un zaine eibereltste, un di haren iber zaine raitvegen un zaine raiter.

10 un dos zainen geven di hoipּtgeshtelte vos der melech Shelomo hot gehat: tsvei hundert un fuftsik vos hoben geveltikt iber dem folk.

11 un Pharaohs tochter hot Shelomo aroifgebracht fun Dovids-shtot in dem hoiz vos er hot far ir geboit, vorem er hot gezogt: maine a vaib zol nisht voinen in dem hoiz fun Dovid dem melech fun Yisroel, vorem di erter zainen heilik, vail tsu zei iz gekumen der orn fun Hashem.

12 dentsmol hot Shelomo oifgebracht brandopּfer tsu Hashem oif dem mizbeyech fun Hashem vos er hot geboit far dem foderhoiz, 13 azoi vi me darf oifbrengen togteglech loit dem gebot fun Mosheen, in di Shabetaim, un um Rosh-chodesh, un in di yom-tuvim, drai mol in yor, in dem yom-Tov fun matsus,d un in dem yom-Tov fun shvues, un in dem yom-Tov fun sukot. 14 un er hot geshtelt, loit dem gezets fun zain foter Doviden, di opteilungen fun di koyanim oif zeyer dinst, un di Leviim oif zeyere vachen, oif tsu loiben un tsu ton dem dinst leben di koyanim, loit dem togteglechen badarf; un di toierlait loit zeyere opteilungen bai itlechen toier, vorem azoi iz geven der bafel fun Dovid dem man fun G‑t. 15 un me hot zich nisht opgekert fun dem melech's bafel tsu di koyanim un di Leviim vegen yetveder zach, un vegen di shatsen.

16 azoi iz tsu shtand gekumen Salmons gantse arbet fun dem tog vos der gruntfest iz geleigt gevoren far Hashem's hoiz, un biz er hot in gantsen farendikt dos hoiz fun Hashem.

17 dentsmol iz Shelomo gegangen kein Etzyon-Gever un kein Eilot oifen breg yam in land Edom. 18 un Churam hot im geshikt durch der hant fun zaine knecht shifen, un knecht vos kenen dem yam, un zei zainen gekumen mit Salmons knecht kein Ophir, un hoben gekrigen fun dorten fir hundert un fuftsik tsentner gold, un gebracht tsum melech Shelomo.

ט

un di Milcah fun Sheva hot gehert di herung fun Salmonen, un zi iz gekumen tsu pּruven Salmonen mit retenishen, kein Yerusholayim, mit zeyer a groiser machne, un kemlen ongeloden mit b'shomaim un gold leruv, un taier geshtein. un zi iz gekumen tsu Salmonen, un hot geredt tsu im vegen alts vos iz geven bai ir in hartsen. un Shelomo hot ir gezogt ale ire zachen, un nisht geven a zach farhoilen fun Salmonen, vos er zol ir nisht zogen.

un di Milcah fun Sheva hot gezen di chochme fun Salmonen, un dos hoiz vos er hot geboit, un dos esen fun zain tish, un dos zitsen fun zaine hoifdiner, un dos shtein fun zaine meshoresim mit zeyere malbushem, un zaine trankmeinsters mit zeyere malbushem, un zain aroifgang vos er flegt aroifgein tsu Hashem's hoiz, un in ir iz mer nisht gebliben kein otem. un zi hot gezogt tsum melech: emes iz der klang vos ich hob gehert in main land vegen daine firungen un vegen dain chochme. un ich hob nisht gegloibte zeyere verter, biz ich bin gekumen, un maine oigen hoben gezen; ersht mir iz tsu mol a helft nisht dertseilt gevoren fun dain grois chochme; du shtaigst ariber di herung vos ich hob gehert. voil tsu daine lait, un voil tsu di dozike knecht daine vos shteyen far dir temid, un heren dain chochme. Baruch Hashem dain G‑t vos er hot dich bagert dich aroiftsuzetsen oif zain tronf far a melech fun Hashem dain G‑t. vail dain G‑t hot lib Yisroel, kedei im oiftsushtelen oif eibik, derum hot er dich gemacht far a melech iber zei, tsu ton recht un gerechtikeit.

un zi hot gegeben dem melech hundert un tsvatsnik tsentner gold, un b'shomaim zeyer fil, un taier geshtein; un kein mol iz nisht geven azelche b'shomaim vi yene vos di Milcah fun Sheva hot gegeben Shelomo hameilech.

10 un oich di knecht fun Churamen, un di knecht fun Salmonen, vos hoben gebracht gold fun Ophir, hoben gebracht sandalholts un teyere shteiner. 11 un der melech hot gemacht fun dem sandalholts shtegen far dem hoiz fun Hashem, un far dem hoiz fun melech, un harfen un gitaren far di zingers; un azoi-vos iz nisht gezen gevoren frier in land Yehudah.

12 un Shelomo hameilech hot gegeben der Milcah fun Sheva ale ire bageren vos zi hot farlangt, achuts far dem vos zi hot gebracht dem melech. un zi hot zich umgekert, un iz avekgegangen in ir land, zi mit ire knecht.

13 un di vog fun dem gold vos iz araingekumen Salmonen in ein yor, iz geven zeks hundert un zeks un zechtsik tsentner gold, 14 achuts vos di arumforer un di sochrim hoben gebracht; un ale arabish Molechim, un di landfirshten hoben Salmonen gebracht gold un zilber.

15 un Shelomo hameilech hot gemacht tsvei hundert pansters fun geshlogenem gold; zeks hundert shekl geshlogene gold iz avek oif ein shild. 16 un drai hundert shilden fun geshlogenem gold; drai hundert goldshtik iz avek oif ein shild. un der melech hot zei araingeshtelt in dem hoiz fun Levanon-vald.

17 un der melech hot gemacht a groisen trong fun elfnbein, un hot im ibergetsoigen mit reinem gold. 18 un zeks trep zainen geven tsum tron, un a gilderen fusbenkel, bafestikt tsum tron; un hentlech zainen geven oif beide zaiten fun dem ort tsum zitsen, un tsvei leiben zainen geshtanen bai di hentlech. 19 un tsvelf leiben zainen dorten geshtanen oif di zeks trep, fun der zeit un fun der ander zeit. azoi-vos iz nisht gemacht gevoren in kein kinigraich.

20 un ale trink-keilim fun Shelomo hameilech zainen geven fun gold, un ale keilim fun dem hoiz fun Levanon-vald zainen geven fun echten gold; zilber hot zich in di teg fun Salmonen gerechnt far gornisht. 21 vorem der melech hot gehat shifen vos zainen gegangen kein Tarshish mit di knecht fun Churamen. ein mol in drai yor flegen di Tarshish-shifen kumen ongeloden mit gold un zilber, elfnbein, un malpּes, un pּaves.

22 un Shelomo hameilech iz geven greser fun ale Molechim fun der erd in oysher un chochme. 23 un ale Molechim fun der erd hoben gezucht Salmons ponem, kedei tsu heren zain chochme vos HaElokim hot araingegeben in zain hartsen. 24 un zei hoben gebracht itlecher zain Mattanah, zilberne keilim, un gilderne keilim, un kleider, vafen, un b'shomaim, ferd un moileizlen, yor in yor.

25 un Shelomo hot gehat fir toizent shtalen ferd un raitvegen, un tsvelf toizent raiter, un er hot zei avekgeshtelt in di shtet far raitvegen, un baim melech in Yerusholayim.

26 un er hot geveltikt iber ale Molechim, fun dem taich un bizen land Peleshetim, un biz dem gemark fun Mitsrayim. 27 un der melech hot gemacht zilber in Yerusholayim azoi vi di shteiner, un tsederen hot er gemacht azoi vi di vilde faignbeimer vos in der niderung, in filkeit. 28 un ferd hot men aroisgebracht Salmonen fun Mitsrayim un fun ale lender.

29 un di iberike zachen vegen Salmonen, di ershte azoi vi di letste, zei zainen shoin bashriben in di verter fun Natan dem novi, un in der nevue fun Achiyah fun Shiloh, un in der zeung fun Yadai dem zeer vegen Yarovam dem zun fun Nevaten.

30 un Shelomo hot gekinigt in Yerusholayim iber gants Yisroel fertsik yor.

31 un Shelomo hot zich geleigt mit zaine elteren, un me hot im bagroben in der shtot fun zain foter Doviden; un zain zun Rechavam iz gevoren melech oif zain ort.h

י

un Rechavam iz gegangen kein Shechem, vorem kein Shechem zainen gekumen gants Yisroel im tsu machen far a melech.

un es iz geven, az Yarovam der zun fun Nevaten hot dos gehert – vorem er iz geven in Mitsrayim, vuhin er iz antlofen fun dem melech Shelomo – hot zich Yarovam umgekert fun Mitsrayim. un zei hoben geshikt un im gerufen; un Yarovam un gants Yisroel zainen gekumen, un hoben geredt tsu Rechavamen, azoi tsu zogen: dain foter hot shver gemacht undzer yoch, un atsund fargringer dem harten dinst fun dain foter, vos er hot aroifgeleigt oif undz, un mir velen dir dinen. hot er tsu zei gezogt: kumt vider tsu mir in drai teg arum. un dos folk iz avekgegangen.

hot der melech Rechavam zich geeetsht mit di zeknim vos zainen geshtanen far zain foter Salmonen, ven er hot gelebt, azoi tsu zogen: vi etsht ir tsu geben an entfer dem doziken folk? hoben zei tsu im geredt, azoi tsu zogen: oib du vest gein mit guten mit dem doziken folk, un vest zei baviliken, un vest reden tsu zei gute reid, velen zei dir zain knecht oif ale teg.

ober er hot farlozen di eitse fun di zeknim vos zei hoben im geeetsht, un er hot zich geeetsht mit di yinglech vos zainen oifgevaksen mit im, vos zainen geshtanen far im. un er hot tsu zei gezogt: vos etsht ir, mir zolen geben an entfer dem doziken folk, vos hot tsu mir geredt, azoi tsu zogen: fargringer dem yoch vos dain foter hot aroifgeleigt oif undz? 10 hoben tsu im geredt di yinglech vos zainen oifgevaksen mit im, azoi tsu zogen: azoi zolstu zogen tsu dem folk vos hot tsu dir geredt, azoi tsu zogen: dain foter hot shver gemacht undzer yoch, derum fargringer du undz – azoi zolstu zogen tsu zei: main mindster finger iz diker fun main foters lenden. 11 un atsund, main foter hot oif ich aroifgeloden a shveren yoch, un ich vel noch tsuleigen tsu ier yoch; main foter hot ich geshtroft mit riter, un ich – mit derner.

12 un Yarovam un dos gantse folk zainen gekumen tsu Rechavamen oifen driten tog,i azoi vi der melech hot geheisen, azoi tsu zogen: kumt vider tsu mir oifen driten tog. 13 un der melech hot zei geentfert hart, un der melech Rechavam hot farlozen di eitse fun di zeknim. 14 un er hot tsu zei geredt azoi vi di eitse fun di yinglech, azoi tsu zogen: main foter hot shver gemacht ier yoch, un ich vel noch tsuleigen tsu im; main foter hot ich geshtroft mit riter, un ich – mit derner.

15 un der melech hot zich nisht tsugehert tsum folk, vorem dos iz geven bashert fun Elokim, kedei Hashem zol mekaiem zain zain vort, vos er hot geredt durch Achiyahen fun Shiloh, tsu Yarovam dem zun fun Nevaten.

16 un vi gants Yisroel hoben gezen, az der melech hot zich nisht tsugehert tsu zei, hot dos gantse folk geentfert dem melech, azoi tsu zogen:

 

mir hoben nisht kein Chelek in Doviden,

un kein yerushe in dem zun fun Yishaien.

itlecher tsu daine getselten, Yisroel!

atsund kuk zich um oif dain hoiz, Dovid!

 

un gants Yisroel iz avekgegangen tsu zaine getselten. 17 nor di kinder fun Yisroel vos zainen gezesen in di shtet fun Yehudah, iber zei iz gebliben melech Rechavam. 18 un der melech Rechavam hot aroisgeshikt Hadoramen vos iber dem tsinz, un di kinder fun Yisroel hoben im farvorfen mit shteiner, un er iz geshtorben. un der melech Rechavam hot zich geailt aroiftsugein oif zain raitvogen, tsu antloifen kein Yerusholayim.

19 un Yisroel hot vidershpenikt on dem hoiz fun Dovid biz oif haintiken tog.

יא

un Rechavam iz gekumen kein Yerusholayim, un er hot ingezamlt dos hoiz fun Yehudah un Binyamin, hundert un achtsik toizent geklibene krigslait, milchome tsu halten mit Yisroel, kedei umtsukeren di meluche tsu Rechavamen.

iz dos vort fun Hashem geven tsu Shemayahu dem man fun G‑t, azoi tsu zogen: zog tsu Rechavam dem zun fun Salmonen, dem melech fun Yehudah, un tsu gants Yisroel in Yehudah un Binyamin, azoi tsu zogen: azoi hot Hashem gezogt: ir zolt nisht aroifgein, un ir zolt nisht milchome halten mit eyere brider; kert ich um itlecher tsu zain hoiz, vorem fun mir iz geshen di dozike zach. un zei hoben tsugehert di verter fun Hashem, un hoben zich umgekert fun tsu gein oif Yarovamen.

un Rechavam iz gezesen in Yerusholayim; un er hot geboit shtet far festungen in Yehudah. un er hot ibergeboit Beit-Lechem, un Eitam, un Tekoa, un Beit-tzur, un socho, un eadulom, un Gat, un Mareshah, un Ziph, un Adorayim, un Lakhish, Azekah, 10 un Tzorah, un Ayalon, un Chevron, vos in Yehudah un Binyamin, oif festungshtet. 11 un er hot farshtarkt di festungen, un hot araingezetst in zei onfirer mit shpּaichlers esnvarg un eil un vain. 12 un in yetveder shtot zainen geven pansters un shpּizn; un er hot zei zeyer shtark bafestikt. un Yehudah un Binyamin zainen gebliben bai im.

13 un di koyanim un di Leviim vos in gants Yisroel hoben zich geshtelt far im fun zeyer gantsen gemark. 14 vorem di Leviim hoben farlozen zeyere ofene erter un zeyer eigentum, un zainen avek kein Yehudah un kein Yerusholayim, vail Yarovam un zaine zin hoben zei farshtoisen fun tsu ton dem dinst tsu Hashem; 15 un er hot zich geshtelt koyanim tsu di Bamot, un tsu di Shaddaim, un tsu di kelber vos er hot gemacht. 16 un noch zei, zainen fun ale shvotim fun Yisroel vos hoben opgegeben zeyer harts tsu zuchen Hashem Elochei Yisroel, gekumen kein Yerusholayim, kedei tsu shlachten tsu Hashem dem G‑t fun zeyere elteren. 17 un zei hoben geshtarkt di meluche fun Yehudah, un hoben bafestikt Rechavam dem zun fun Salmonen, drai yor; vorem zei zainen gegangen in dem veg fun Doviden un Salmonen drai yor.

18 un Rechavam hot zich genumen far a vaib Machalat di tochter fun Yerimot dem zun fun Doviden, fun Avihayil der tochter fun Eliav dem zun fun Yishaien. 19 un zi hot im geboren zin: Yeushen, un Shemaryahen, un Zahamen. 20 un noch ir hot er genumen Maachah di tochter fun Avshalomen, un zi hot im geboren Aviyahen, un Attaien, un Zizaen, un Shelomiten. 21 un Rechavam hot lib gehat Maachah di tochter fun Avshalomen mer fun ale zaine vaiber un zaine kepּsvaiber; vorem achtsen vaiber hot er genumen, un zechtsik kepּsvaiber; un er hot geboren acht un tsvantsik zin, un zechtsik techter. 22 un Rechavam hot oifgeshtelt Aviyah dem zun fun Maachahen faran hoipt, far dem firsht tsvishen zaine brider, vorem zain main iz geven im tsu machen far a melech. 23 un er hot geton mit seichel, un hot tseshpreit ale zaine zin iber ale lender fun Yehudah un Binyamin, in ale festungshtet, un er hot zei gegeben shpּaiz leruv; un er hot far zei oisgezucht a sach vaiber.

יב

un es iz geven, az Rechavams meluche hot zich bafestikt, un er iz gevoren shtark, hot er farlozen di torah fun Hashem, un gants Yisroel mit im.

un es iz geven in finften yor fun dem melech Rechavam, iz Shishak der melech fun Mitsrayim aroifgegangen oif Yerusholayim, vail zei hoben gefelsht on Hashem; mit toizent un tsvei hundert raitvegen, un mit zechtsik toizent raiter; un on a tsol iz geven dos folk vos iz mit im gekumen fun Mitsrayim, Luvimm, sukiym, un Kushim. un er hot batsvungen di festungshtet fun Yehudah, un iz gekumen biz Yerusholayim.

iz Shemayah der novi gekumen tsu Rechavamen, un tsu di haren fun Yehudah, vos hoben zich ingezamlt kein Yerusholayim fun vegen Shishaken, un er hot tsu zei gezogt: azoi hot Hashem gezogt: ir hot mich farlozen, derum hob ich oich ich ibergelozen in der hant fun Shishaken.

un di haren fun Yisroel un der melech zainen gevoren untertenik, un zei hoben gezogt: Hashem iz gerecht. un vi Hashem hot gezen az zei zainen gevoren untertenik, iz dos vort fun Hashem geven tsu Shemayahen, azoi tsu zogen: zei zainen gevoren untertenik, vel ich zei nisht umbrengen; un ich vel zei geben a kleine antrinung, un main grimtsoren vet nisht oisgegosen veren oif Yerusholayim durch der hant fun Shishaken. naiert zei velen zain knecht tsu im; kedei zei zolen visen tsvishen main dinst un dem dinst fun di meluches fun di lender.

un Shishak der melech fun Mitsrayim iz aroifgekumen oif Yerusholayim; un er hot tsugenumen di oitseres fun Hashem's hoiz, un di oitseres fun melech's hoiz; alts hot er tsugenumen. un er hot tsugenumen di gilderne shilden vos Shelomo hot gemacht. 10 un der melech Rechavam hot gemacht anshtot zei kuperne shilden, un hot zei ibergegeben oif der hant fun di hoiptlait fun di loifers vos hoben gehit dem ingang fun melech's hoiz. 11 un es iz geven, ven nor der melech flegt kumen in Hashem's hoiz, zainen gekumen di loifers un flegen zei aroistrogen, dernoch flegen zei zei umkeren in der kamer fun di loifers.

12 un az er iz gevoren untertenik, hot zich opgekert fun im der tsorenj fun Hashem, nisht umtsubrengen in gantsen; un oich zainen geven in Yehudah gute zachen.

13 un der melech Rechavam hot zich bafestikt in Yerusholayim, un hot gekinigt; vorem ein un fertsik yor iz Rechavam alt geven az er iz gevoren melech, un zibetsen yor hot er gekinigt in Yerusholayim, in der shtot vos Hashem hot oisderveilt fun ale shvotim fun Yisroel, tsu ton zain nomen dorten. un der nomen fun zain muter iz geven Naamah di eamonit. 14 un er hot geton vos iz shlecht, vorem er hot nisht gekert zain harts tsu zuchen Hashem.

15 un di zachen vegen Rechavamen, di ershte azoi vi di letste, zei zainen shoin bashriben in di verter fun Shemayah dem novi, un Iddo dem zeer, vegen dem yiches. un milchomes zainen geven tsvishen Rechavamen un Yarovamen ale teg.

16 un Rechavam hot zich geleigt mit zaine elteren, un er iz bagroben gevoren in Dovids-shtot. un zain zun Aviyah iz gevoren melech oif zain ort.k

יג

in achtsnten yor fun dem melech Yarovam iz Aviyah gevoren melech iber Yehudah. drai yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven Michayah di tochter fun Urielen fun Givah. un a milchome iz geven tsvishen Aviyahen un tsvishen Yarovamen. un Aviyah hot ongeknipּt di milchome mit a cheil fun milchome-giborim, fir hundert toizent geklibene mener; un Yarovam hot ongericht oif im di milchome mit acht hundert toizent geklibene mener, heldishe giborim.

un Aviyah hot zich geshtelt oif dem barg Tzemarayim vos in di berg fun Ephrayim, un er hot gezogt: hert mich tsu, Yarovam un gants Yisroel. ir darft doch visen az Hashem Elochei Yisroel hot gegeben di meluche iber Yisroel tsu Doviden oif eibik, tsu im un tsu zaine kinder, in a bris fun zalts. un Yarovam der zun fun Nevaten, der knecht fun Shelomo dem zun fun Doviden, iz oifgeshtanen un hot vidershpenikt on zain Har. un es hoben zich oifgekliben arum im nishtike lait, nidertrechtike yungen, un zei hoben zich gefestikt akegen Rechavam dem zun fun Salmonen, un Rechavam iz geven yung un veichhartsik, un hot zich nisht gekent shtarken akegen zei. un atsund vilt ir zich shtarken akegen der meluche fun Hashem in der hant fun di kinder fun Dovid; un ir zeit a groiser Haman, un mit ich zainen di gilderne kelber vos Yarovam hot ich gemacht far G‑ter. far vor, ir hot farshtoisen di koyanim fun Hashem, di kinder fun Aharon, un di Leviim, un ir hot ich gemacht koyanim azoi vi di felker fun andere lender; itlecher vos kumt derfilen zain hant, mit a yungen oks, un mit ziben viders, er vert a koyen tsu di umgeter. 10 ober mir – Elokeinu iz Hashem, un mir hoben im nisht farlozen, un koyanim vos dinen far Hashem, zainen kinder fun Aharon, un di Leviim zainen oif dem dinst; 11 un zei demfen tsu Hashem brandopּfer frimorgen in frimorgen, un ovent in ovent, un vairech fun shmekedike gevirtsen, un di oisleigung fun dem broit oif dem reinem tish, un di gilderne menoyre mit ire rerlech oif tsu brenen ovent in ovent. vorem mir hiten di hitung fun Hashem Elokeinu, un ir hot im farlozen. 12 un ot iz forois mit undz HaElokim, un zaine koyanim mit shaltrumeiten tsu Shealen oif ich. kinder fun Yisroel, ir zolt nisht milchome halten mit Hashem dem G‑t fun undzere elteren, vorem ir vet nisht bagliken.

13 ober Yarovam hot oisgedreit di loierer tsu kumen oif zei fun hinten, azoi az zei zainen geven far Yehudah, un di loierer hinter zei. 14 un Yehudah hot zich umgekukt, ersht di milchome iz oif zei fun forent un fun hinten; un zei hoben geshrien tsu Hashem, un di koyanim hoben getrumeitert in trumeiten. 15 un di mener fun Yehudah hoben aroisgelozt a shalung, un es iz geven, vi di mener fun Yehudah hoben aroisgelozt a shalung, hot HaElokim geshlogen Yarovamen un gants Yisroel far Aviyahen un Yehudah. 16 un di kinder fun Yisroel zainen antlofen far Yehudah, un Elokim hot zei gegeben in zeyer hant. 17 un Aviyah un zain folk hoben zei geshlogen a groisen shlak, un es zainen gefalen dershlogene fun Yisroel finf hundert toizent geklibene mener. 18 un di kinder fun Yisroel zainen untertenik gevoren in yener tsait, un di kinder fun Yehudah zainen gevoren shtark, vail zei hoben zich ongelent oif Hashem dem G‑t fun zeyere elteren.

19 un Aviyah hot nochgeiogt Yarovamen, un er hot batsvungen fun im shtet: beit-El mit ire techtershtet, un Yeshanah mit ire techtershtet, un Ephrayim mit ire techtershtet. 20 un Yarovam iz mer nisht gekumen tsu di koiches in di teg fun Aviyahen; un Hashem hot im geplogt, un er iz geshtorben.

21 un Aviyah hot zich bafestikt. un er hot zich genumen fertsen vaiber, un hot geboren tsvei un tsvantsik zin, un zechtsen techter.

22 un di iberike zachen vegen Aviyahen, un zaine firungen, un zaine reid, zainen farshriben in dem medrash fun Iddo dem novi.

23(14:1)  un Aviyah hot zich geleigt mit zaine elteren, un me hot im bagroben in Dovids-shtot. un zain zun Asa iz gevoren melech oif zain ort.l in zaine teg iz dos land geven roiik Tzoan yor.

יד

1(14:2)  un Asa hot geton vos iz gut un rechtfartik in di oigen fun Hashem zain G‑t. 2(14:3)  un er hot opgeton di fremde mizbeyches un di Bamot, un er hot tsebrachen di zailshteiner, un hot opgehakt di getsnbeimer. 3(14:4)  un er hot ongezogt Yehudah tsu zuchen Hashem dem G‑t fun zeyere elteren, un tsu ton di torah un dos gebot. 4(14:5)  un er hot opgeton fun ale shtet fun Yehudah di Bamot un di zunzailen. un dos kinigraich iz geven roiik unter im. 5(14:6)  un er hot geboit festungshtet in Yehudah, vorem dos land iz geven roiik, un bai im iz nisht geven kein milchome in yene yoren, vail Hashem hot im bares. 6(14:7)  un er hot gezogt tsu Yehudah: lomir farboien di dozike shtot, un arumringlen mit a moier un turems, tiren un riglen, azoi lang dos land ligt far undz, vail mir hoben gezucht Hashem Elokeinu; mir hoben im gezucht, un er hot undz bares fun rund arum. un zei hoben geboit, un hoben baglikt.

7(14:8)  un Asa hot gehat a cheil vos hot getrogen pansters un shpּizn, fun Yehudah drai hundert toizent; un fun Binyamin, di vos hoben getrogen a shild un geshpּant a boigen, tsvei hundert un achtsik toizent. di ale zainen geven heldishe giborim.

8(14:9)  iz aroisgegangen akegen zei Zerach der Cushi mit a cheil fun toizent mol toizent, un raitvogen drai hundert, un er iz gekumen biz Mareshah. 9(14:10)  iz Asa aroisgegangen zei antkegen, un zei hoben ongericht a milchome in tal fun Tzephat bai Mareshah. 10(14:11)  un Asa hot gerufen tsu Hashem zain G‑t, un er hot gezogt: Hashem, nishto achuts dir tsu helfen tsvishen dem machtiken un dem vos on koiech; helf undz, Hashem Elokeinu, vorem oif dir lenen mir zich on, un in dain nomen zainen mir gekumen oif dem doziken groisen Haman. du bist Hashem Elokeinu; zol nisht a mentsh oishalten akegen dir.

11(14:12)  un Hashem hot geshlogen di Kushim far Asaen un far Yehudah, un di Kushim zainen antlofen. 12(14:13)  un Asa un dos folk vos mit im hoben zei nochgeiogt biz kein Gerar, un es zainen gefalen fun di Kushim, biz fun zei iz nisht gebliben a lebediker; vorem zei zainen tsebrachen gevoren far Hashem un far zain machne. un zei hoben genumen roib zeyer fil. 13(14:14)  un zei hoben geshlogen ale shtet rund arum Gerar, vorem a pachad fun Hashem iz geven oif zei; un zei hoben oisgeroibt ale shtet, vorem fil roib iz in zei geven. 14(14:15)  un oich di figetselten hoben zei geshlogen, un zei hoben gefangen shof a sach, un kemlen, un hoben zich umgekert kein Yerusholayim.

טו

un Azaryahu dem zun fun Odeden, oif im iz geven der Gaist fun Elokim. un er iz aroisgegangen antkegen Asaen, un hot tsu im gezogt: hert mich tsu, Asa, un gants Yehudah, un Binyamin: Hashem iz mit ich, az ir zeit mit im; un az ir vet im zuchen, vet er zich lozen gefinen fun ich; ober az ir vet im farlozen, vet er ich farlozen. un fil teg iz Yisroel geven on dem emesen Elokim, un on a koyen vos zol lernen, un on a torah. ober az zei hoben in zeyer noit zich umgekert tsu Hashem Elochei Yisroel, un hoben im gezucht, hot er zich gelozt gefinen fun zei. un in yene tsaiten iz nisht geven kein frid far dem aroisgeyer un far dem araingeyer, vorem groise mehumes zainen geven oif ale bavoiner fun di lender. un zei zainen tseshlogen gevoren a folk on a folk, un a shtot on a shtot, vorem Elokim hot zei fartumlt mit alerlei tsores. ober ir zeit shtark, un zolen nisht opּgeshlaft veren eyere hent, vorem a Sachar iz do far ier tuung.

un vi Asa hot gehert di dozike verter un di nevue fun Oded dem novi, hot er zich geshtarkt, un hot opgeshaft di umverdikeiten fun gantsen land Yehudah un Binyamin, un fun di shtet vos er hot batsvungen fun barg Ephrayim; un er hot banait dem mizbeyech fun Hashem vos far dem foderhoiz fun Hashem. un er hot ingezamlt gants Yehudah un Binyamin un di vos hoben zich oifgehalten bai zei fun Ephrayim un Menasheh, un fun Shimon; vorem a sach zainen tsugefalen tsu im fun Yisroel, ven zei hoben gezen az Hashem zain G‑t iz mit im. 10 un zei hoben zich ingezamlt in Yerusholayim in driten chodesh, in fuftsnten yor fun Asas meluche. 11 un zei hoben geshlacht tsu Hashem in yenem tog, fun dem roib vos zei hoben gebracht, ziben hundert rinder, un ziben toizent shof. 12 un zei zainen arain in a bris tsu zuchen Hashem dem G‑t fun zeyere elteren mit zeyer gantsen hartsen un mit zeyer gantser zel;

13 un az itlecher vos vet nisht zuchen Hashem Elochei Yisroel, zol geteit veren, sai klein sai grois, sai a man sai a froi. 14 un zei hoben geshvoren tsu Hashem oif a hoichen kol, un mit shalung, un mit trumeiten, un mit shoifres. 15 un gants Yehudah hoben zich gefreit mit der shvue; vorem mit zeyer gantsen hartsen hoben zei geshvoren, un mit zeyer gantsen rotsen hoben zei im gezucht; un er hot zich gelozt gefinen fun zei, un Hashem hot zei bares fun rund arum.

16 un oich Maachah di muter fun dem melech Asaen hot er opgeton fun zain a harnte, vail zi hot gemacht a farzeenish tsu der Asherah. un Asa hot opgehaktm ir farzeenish, un tsemolen, un farbrent baim taich Kidron. 17 ober di Bamot zainen nisht opgeton gevoren fun Yisroel; nor Asas harts iz geven gants ale zaine teg.

18 un er hot gebracht di geheilikte zachen fun zain foter, un zaine eigene geheilikte zachen, in hoiz fun Elokim, zilber un gold, un keilim.

19 un kein milchome iz mer nisht geven biz dem finf un draisiksten yor fun Asas meluche.

טז

in zeks un draisiksten yor fun Asas meluche, iz Baasha der melech fun Yisroel aroifgegangen oif Yehudah, un er hot arumgeboit Ramah, kedei nisht tsu derlozen an aroisgeyer un an araingeyer tsu Asa dem melech fun Yehudah.

hot Asa aroisgenumen zilber un gold fun di oitseres fun Hashem's hoiz un dem melech's hoiz, un avekgeshikt tsu Ben-Hadad dem melech fun Aram, vos iz gezesen in Darmesek, azoi tsu zogen: a bris iz tsvishen mir un tsvishen dir, un tsvishen main foter un tsvishen dain foter; ot shik ich dir zilber un gold; gei farshter dain bris mit Baasha dem melech fun Yisroel, kedei er zol opּtsien fun mir.

hot Ben-Hadad tsugehert tsu dem melech Asa, un er hot geshikt zaine cheil-lider oif di shtet fun Yisroel, un zei hoben geshlogen Iyon, un Dan, un Abel-Mayim, un ale shpּaichlershtet fun Naphtali.

un es iz geven, vi Baasha hot derhert, azoi hot er oifgehert arumboien Ramah, un hot opgeshtelt zain arbet. un der melech Asa hot genumen gants Yehudah, un zei hoben avekgetrogen di shteiner fun Ramah, un ire holtsen, mit vos Baasha hot geboit. un er hot mit zei arumgeboit Geva un Mitzpah.

un in yener tsait iz gekumen Chanani der zeer tsu Asa dem melech fun Yehudah, un hot tsu im gezogt: vail du host zich ongelent oif dem melech fun Aram, un host zich nisht ongelent oif Hashem dain G‑t, derum iz der cheil fun dem melech fun Aram antrunen gevoren fun dain hant. zainen nisht di Kushim un di Luvimm geven a groiser cheil mit raitvegen un mit raiter zeyer fil? ober az du host zich ognelent oif Hashem, hot er zei gegeben in dain hant. vorem di oigen fun Hashem vanderen um iber der gantser erd, zich tsu shtarken far di vos zeyer harts iz im gants. du bist narish geven in dem, vorem fun atsund on velen bai dir zain milchomes.

10 hot Asa getsernt oif dem zeer, un er hot im araingezetst in tefish; vail er iz geven in kaas oif im derfar. un Asa hot gedrikt teil fun dem folk in yener tsait.

11 un ot di zachen vegen Asaen, di ershte azoi vi di letste, zei zainen bashriben in buch fun di Molechim fun Yehudah un Yisroel.

12 un Asa iz krank gevoren oif zaine fis in nain un draisiksten yor fun zain meluche; zain krankshaft iz geven zeyer shtark; ober afile in zain krankshaft hot er nisht gefregt bai Hashem naiert bai di doktersn.

13 un Asa hot zich geleigt mit zaine elteren, un iz geshtorben in ein un fertsiksten yor fun zain meluche. 14 un me hot im bagroben in zain keyver vos er hot zich gelozt groben in Dovids-shtot, un me hot im araingeleigt in a geleger vos me hot ongefilt mit gevirtsen un fershidene minim, tsubareit durch b'shomaim-macherai, un me hot farbrent noch im a groise farbrenung biz gor.

יז

un Yehoshaphat zain zun iz gevoren melech oif zain ort,o un hot zich bafestikt akegen Yisroel. un er hot geshtelt cheil in ale bafestikte shtet fun Yehudah, un geshtelt vachen in land Yehudah, un in di shtet fun Ephrayim vos zain foter Asa hot batsvungen. un Hashem iz geven mit Yehoshaphaten, vorem er iz gegangen in di frierdike vegen fun zain foter Doviden, un er hot nisht gezucht di Baal-geter. nor dem G‑t fun zain foter hot er gezucht, un in zaine gebot iz er gegangen, un nisht azoi vi di maisim fun Yisroel. un Hashem hot bafestikt di meluche in zain hant, un gants Yehudah hot gegeben matonus Yehoshaphaten, un er hot gehat fil oysher un koved. un zain harts iz geven gehoiben in di vegen fun Hashem; dertsu noch hot er opgeton di Bamot un di getsnbeimer fun Yehudah.

un in driten yor fun zain meluche hot er geshikt zaine haren: Ben-Chayilen, un Ovadyahen, un Zecharyahen, un Netanelen, un Michayahen, tsu lernen di shtet fun Yehudah. un mit zei zainen geven di Leviim Shemayahu, un Netanyah, un Zevadyahu, un Asahel, un Shemiramot, un Yehonatan, un Adoniyah, un Toviyahu, un Tov Adoniyah, di Leviim; un mit zei, Elishama un Yehoram, di koyanim. un zei hoben gelernt in Yehudah, un mit zei iz geven dos buch fun Hashem's torah; un zei zainen arumgegangen in ale shtet fun Yehudah, un hoben gelernt tsvishen dem folk.

10 un a pachad fun Hashem iz geven oif ale meluches fun di lender vos arum Yehudah, un zei hoben nisht milchome gehalten mit Yehoshaphaten. 11 un fun di Peleshetim hot men gebracht Yehoshaphaten, matonus, un zilber a ladung; oich di araber hoben im gebracht shof: ziben toizent un ziben hundert viders, un ziben toizent un ziben hundert bek. 12 un Yehoshaphat iz gevoren alts greser, biz gor hoich; un er hot geboit in Yehudah pּalatsen un shpּaichlershtet. 13 un a groise virtshaft hot er gehat in di shtet fun Yehudah; un milchome-lait, heldishe giborim, in Yerusholayim.

14 un dos iz geven zeyer tseilung loit zeyere foterhaizer: fun Yehudah, hoiptlait fun toizent: Adnah der hoiptman, un mit im heldishe giborim drai hundert toizent; 15 un leben im: Yehochanan der hoiptman, un mit im tsvei hundert un achtsik toizent; 16 un leben im: Amasyah der zun fun Zichrien, vos hot zich fraivilik ongeboten far Hashem, un mit im tsvei hundert toizent heldishe giborim. 17 un fun Binyamin: a heldisher giber, Elyada un mit im bavofnte mit boigns un shilden, tsvei hundert toizent; 18 un leben im: Yehozavad, un mit im hundert un achtsik toizent gevofnte tsum krig. 19 dos zainen di vos hoben badint dem melech, achuts vos der melech hot geshtelt in di festungshtet in gants Yehudah.

יח

un Yehoshaphat hot gehat fil oysher un koved; un er hot zich metchten geven mit Achaven. un noch a farloif fun yoren hot er aropּgenidert tsu Achaven kein Shomron, un Achav hot geshlacht far im un far dem folk vos mit im shof un rinder a sach, un er hot im ingeredt aroiftsugein kein Ramot-gilad-Gilad. un Achav der melech fun Yisroel hot gezogt tsu Yehoshaphat dem melech fun Yehudah: vilstu gein mit mir kein Ramot-gilad-Gilad? hot er gezogt: azoi vi du azoi ich, un azoi vi dain folk main folk, un in einem mit dir oif milchome.

un Yehoshaphat hot gezogt tsu dem melech fun Yisroel: freg haint, ich bet dich, dos vort fun Hashem. hot der melech fun Yisroel ingezamlt di neviim, fir hundert man, un er hot tsu zei gezogt: zolen mir gein kein Ramot-gilad-Gilad oif milchome, oder zol ich opּshtein? hoben zei gezogt: gei aroifblikendik, un HaElokim vet zi geben in der hant fun melech.

hot Yehoshaphat gezogt: iz do nishto noch a novi fun Hashem, az mir zolen fregen bai im? hot der melech fun Yisroel gezogt tsu Yehoshaphaten: faran noch ein man oif tsu fregen bai Hashem durch im, ober ich hob im faint, vail er zogt nisht oif mir neviut tsum guten, naiert ale zaine teg tsum shlechten; dos iz Michayah der zun fun imlon. hot Yehoshaphat gezogt: zol der melech azoi nisht reden.

hot der melech fun Yisroel tsugerufen a hoifdiner, un hot gezogt: breng oif gich Michayah dem zun fun imlon.

un der melech fun Yisroel un Yehoshaphat der melech fun Yehudah zainen gezesen itlecher oif zain tron ongekleidt in begdei-malches; un zei zainen gezesen in a shaier bai dem toieraingang fun Shomron, un ale neviim hoben neviut gezogt far zei. 10 un Tzidkiyah der zun fun Kenaanahen hot zich gemacht izerne herner, un er hot gezogt: azoi hot Hashem gezogt: mit di dozike vestu shtoisen di Aramim biz zei tsu farlenden. 11 un ale neviim hoben neviut gezogt dos glaichen, azoi tsu zogen: gei oif Ramot-gilad-Gilad, un baglik, un Hashem vet zi geben in der hant fun melech.

12 un der sholiich vos iz gegangen rufen Michayahen, hot geredt tsu im, azoi tsu zogen: ze, di verter fun di neviim zainen vi ein moil guts oifen melech; to zol, ich bet dich, dain vort zain azoi vi fun einem fun zei, un red guts. 13 hot Michayah gezogt: azoi vi es lebt Hashem, az dos vos main G‑t vet zogen, dos vel ich reden!

14 un vi er iz gekumen tsum melech, hot der melech tsu im gezogt: Michah, zolen mir gein kein Ramot-gilad-Gilad oif milchome, oder zol ich opּshtein? 15 hot er gezogt: geit oif un baglikt, un zei velen gegeben veren in ier hant. hot der melech tsu im gezogt: biz vifel mol zol ich dich bashveren, az du zolst nisht reden tsu mir nor dem emes in nomen fun Hashem? 16 hot er gezogt: ich hob gezen gants Yisroel tseshpreit oif di berg, azoi vi shof vos hoben nisht kein pastuch, un Hashem hot gezogt: on a Har zainen di dozike; zolen zei zich umkeren itlecher tsu zain hoiz besholem.

17 hot der melech fun Yisroel gezogt tsu Yehoshaphaten: hob ich dir nisht gezogt, er vet nisht neviut zogen oif mir guts, naiert tsum shlechten?

18 hot er gezogt: derum hert dos vort fun Hashem: ich hob gezen vi Hashem zitst oif zain tron,p un der gantser cheil fun himel shteit oif zain rechter zeit un oif zain linker. 19 un Hashem hot gezogt: ver vet onreden Achav dem melech fun Yisroel, er zol aroifgein, un falen in Ramot-gilad-Gilad? hot men geredt: der zogt azoi, un der zogt azoi. 20 iz aroisgegangen der Gaist, un hot zich geshtelt far Hashem, un hot gezogt: ich vel im onreden. hot Hashem tsu im gezogt: mit vos? 21 hot er gezogt: ich vel aroisgein un veren far a Gaist fun ligen in moil fun ale zaine neviim. hot er gezogt: vest onreden, un vest oich oisfiren; gei arois un tu azoi. 22 un atsund, ze, Hashem hot araingegeben a Gaist fun ligen in dem moil fun di dozike neviim daine, ober Hashem hot ongezogt oif dir shlechts.

23 hot genent Tzidkiyah der zun fun Kenaanahen, un hot geshlogen Michayahen oifen bak, un gezogt: oif vaser veg iz der Gaist fun Hashem avekgegangen fun mir kedei tsu reden mit dir? 24 hot Michayah gezogt: ot vestu zen in yenem tog, ven du vest araingein in a kamer hinter a kamer zich tsu bahalten.

25 hot der melech fun Yisroel gezogt: nemt Michayahen, un git im op tsu Amon dem Har fun der shtot, un tsu Yoash dem melech's zun, 26 un ir zolt zogen: azoi hot gezogt der melech: tut arain dem doziken in gefenkenish, un shpּaizt im mit karg broit un karg vaser, biz ich ker zich um besholem. 27 hot Michayah gezogt: oib umkeren vestu zich umkeren besholem, hot Hashem nisht geredt durch mir. un er hot gezogt: hert dos tsu, ir felker ale.

28 un der melech fun Yisroel un Yehoshaphat der melech fun Yehudah zainen aroifgegangen kein Ramot-gilad-Gilad. 29 un der melech fun Yisroel hot gezogt tsu Yehoshaphaten: ich vel zich farshtelen, un vel araingein in der milchome, un du trog daine kleider. un der melech fun Yisroel hot zich farshtelt, un zei zainen araingegangen in der milchome.

30 un der melech fun Aram hot bafoilen di hoiptlait fun zaine raitvegen, azoi tsu zogen: ir zolt nisht milchome halten mit klein oder grois, nor miten melech fun Yisroel alein. 31 un es iz geven, vi di hoiptlait fun di raitvegen hoben gezen Yehoshaphaten, azoi hoben zei gezogt: dos iz der melech fun Yisroel. un zei hoben im arumgeringlt milchome tsu halten. hot Yehoshaphat a geshrei geton, un Hashem hot im geholfen, un Elokim hot zei opּgetsoigen fun im.

32 vorem es iz geven, vi di hoiptlait fun di raitvegen hoben gezen az dos iz nisht der melech fun Yisroel, azoi zainen zei opּgetreten fun hinter im.

33 un a man hot ongetsoigen zain boigen glat in der velt, un hot getrofen dem melech fun Yisroel tsvishen dem unterpּantser un tsvishen dem brustshild. hot er gezogt tsu dem traiber: farker dain hant, un zolst mich aroisfiren fun der machne, vorem ich bin farvundt gevoren.

34 un di milchome iz geshtigen in yenem tog; un der melech fun Yisroel hot zich oifgehalten shteyendik in dem raitvogen antkegen di Aramim bizen ovent; un akegen der tsait fun zun-untergang iz er geshtorben.

יט

un Yehoshaphat der melech fun Yehudah hot zich umgekert aheim besholem kein Yerusholayim. iz im aroisgegangen antkegen Yehu der zun fun Chananien, der zeer, un er hot gezogt tsum melech Yehoshaphat: hostu getort helfen dem roshe, un lib hoben di sonem fun Hashem? un fun vegen dem iz oif dir a tsorenq fun far Hashem. ober gute zachen gefinen zich in dir, vos du host oisgeramt di getsnbeimer fun land, un gekert dain harts tsu zuchen HaElokim.

un Yehoshaphat iz gezesen in Yerusholayim. ober er iz vider aroisgegangen tsvishen folk, fun Beer-Sheva bizen barg Ephrayim, un hot zei umgekert tsu Hashem dem G‑t fun zeyere elteren. un er hot oifgeshtelt richter in land, in ale bafestike shtet fun Yehudah, shtot far shtot. un er hot ongezogt di richter: zet vos ir tut, vorem nisht far a mentshen mishpot ir, nor far Hashem, un er iz leben ich baim aroiszogen a mishpot. un atsund, zol di moire far Hashem zain oif ich; hit ich vos ir tut, vorem bai Hashem Elokeinu iz nishto kein umrecht, oder shoinen emitsen, oder nemen shochad.

un oich in Yerusholayim hot Yehoshaphat oifgeshtelt fun di Leviim un di koyanim, un fun di hoipּtn fun di foterhaizer fun Yisroel, far mishpotim fun Hashem, un far shtraitzachen. un zei hoben zich umgekert kein Yerusholayim. un er hot zei bafoilen, azoi tsu zogen: azoi zolt ir zich bagein: mit moire far Hashem, mit getraishaft, un mit a gantsen hartsen. 10 un bai yetveder shtrait vos vet kumen far ich fun eyere brider vos zitsen in zeyere shtet, tsvishen blut un blut, tsvishen lernungen un gebot, chukkim un gezetsen, zolt ir zei vorenen, zei zolen zich nisht farshuldiken tsu Hashem, az es zol zain a tsorenr oif ich un oif eyere brider; azoi zolt ir ton, un ir vet zich nisht farshuldiken. 11 un ot iz Amaryahu der koyen-godul iber ich far ale zachen fun Hashem, un Zevadyahu der zun fun Yishmaelen, der firsht fun dem hoiz fun Yehudah, far ale zachen fun melech; un oifzeers zainen di Leviim far ich; zeit shtark un tut, un Hashem vet zain mit dem guten.

כ

un es iz geven noch dem, zainen gekumen di kinder fun Moav, un di kinder fun Ammon, un mit zei fun di Ammonim, akegen Yehoshaphaten oif milchome. iz men gekumen un me hot ongezogt Yehoshaphaten, azoi tsu zogen: oif dir kumt a groiser Haman fun yener zeit yam, fun Aram, un ze, zei zainen in chatsatson-Tamar, dos iz Ein-Gedi. hot Yehoshaphat moire gekrigen, un er hot gekert zain ponem tsu zuchen Hashem, un er hot oisgerufen a toּenit iber gants Yehudah. un Yehudah hot zich ingezamlt tsu beten bai Hashem; yo, fun ale shtet fun Yehudah iz men gekumen tsu zuchen Hashem. un Yehoshaphat hot zich geshtelt in der inzamlung fun Yehudah un Yerusholayim, in hoiz fun Hashem, far dem naien hoif, un er hot gezogt: Hashem du Hashem fun undzere elteren, du bist doch Elokim in himel, un du geveltikst iber ale kinigraichen fun di felker, un in dain hant iz koiech un gevure, un akegen dir iz zich nisht tsu shtelen. du Elokeinu, host doch fartriben di bavoiner fun dem doziken land fun far dain folk Yisroel, un host es avekgegeben tsu dem zomen fun Avraham dain libhaber, oif eibik. un zei zainen gezesen drinen, un hoben dir geboit drinen a mikdash tsu dain nomen, azoi tsu zogen: az es vet kumen oif undz an umglik, a shverd, a mishpot, oder a mageyfe, oder a hunger, velen mir zich shtelen far dem doziken hoiz un far dir – vorem dain nomen iz in dem doziken hoiz – un mir velen shraien tsu dir in undzer noit, un du vest tsuheren un vest helfen. 10 un atsund, ot zainen di kinder fun Ammon un Moav un dem barg Seir, vos du host nisht gelozt Yisroel araingein tsu zei, ven zei zainen gekumen fun land Mitsrayim, naiert zei hoben zich opgekert fun zei, un hoben zei nisht fartilikt. 11 un ot fargelten zei undz, tsu kumen undz fartraiben fun dain Arav vos du host undz gemacht arben. 12 Elokeinu, vilstu nisht ton a mishpot oif zei? vorem in undz iz nishto kein koiech akegen dem doziken groisen Haman vos kumt oif undz, un mir veisen nisht vos mir zolen ton, naiert oif dir zainen undzere oigen.

13 un gants Yehudah zainen geshtanen far Hashem; oich zeyere kleine kinder un zeyere vaiber un zeyere zin.

14 iz oif Yachaziel dem zun fun Zecharyahu, dem zun fun Benayah, dem zun fun Yeyel, dem zun fun Matanyah dem Levi, fun di kinder fun Asape, geven der Gaist fun Hashem, in miten fun der inzamlung. 15 un er hot gezogt: farnemt, gants Yehudah, un bavoiner fun Yerusholayim, un melech Yehoshaphat: azoi hot Hashem tsu ich gezogt: ir zolt nisht moire hoben un nisht angsten far dem doziken groisen Haman, vorem nisht ier milchome iz dos nor G‑ts. 16 morgen nidert arop oif zei; zet, zei geyen aroifblikendik mit dem aroifgang fun Tzitz, un ir vet zei trefen in ek tal, far dem midbar fun Yeruel. 17 nisht ir vet dos mol darfen milchome halten; shtelt ich ois, shteit, un zet di yeshue fun Hashem mit ich, Yehudah un Yerusholayim; ir zolt nisht moire hoben un nisht angsten, morgen geit Uris akegen zei, un Hashem vet zain mit ich.

18 hot Yehoshaphat zich geneigt miten ponem tsu der erd, un gants Yehudah un di bavoiner fun Yerusholayim zainen gefalen far Hashem, zich tsu buken tsu Hashem. 19 un di Leviim fun di kinder fun di Kohatim, un fun di kinder fun di Korachim, zainen oifgeshtanen tsu loiben Hashem Elochei Yisroel oif a gor hoichen kol.

20 un zei hoben zich gefedert in der peire, un zainen aroisgegangen tsum midbar fun Tekoa; un bai zeyer aroisgein hot Yehoshaphat zich geshtelt, un hot gezogt: hert mich tsu, Yehudah un bavoiner fun Yerusholayim: gloibts in Hashem Elokeichem, un ir vet onhalten, gloibtt in zaine neviim, un ir vet bagliken.

21 un er hot gehalten an eitse miten folk; un er hot geshtelt zinger tsu Hashem vos zolen geben a loib in heiliker sheinkeit, baim aroisgein far di bavofnte, un zogen: git a dank tsu Hashem, vorem oif eibik iz zain chesed. 22 un in der tsait vos zei hoben ongehoiben a gezang un a loib, hot Hashem geshtelt loierer oif di kinder fun Ammon, Moav un dem barg Seir, vos zainen gekumen kein Yehudah; un zei zainen geshlogen gevoren.

23 vorem di kinder fun Ammon un Moav hoben zich geshtelt akegen di bavoiner fun barg Seir, tsu farvisten un tsu fartiliken; un vi zei hoben farlendt di bavoiner fun barg Seir, hoben zei geholfen umtsubrengen einer dem anderen.

24 un Yehudah iz gekumen tsu dem vachturem in der midbar, un zei hoben zich umgekukt oif dem Haman ersht zei ligen pegorim oif der erd, un keiner iz nisht antrunen gevoren. 25 un Yehoshaphat un zain folk zainen gekumen tsu roiben zeyer zakroib, un zei hoben gefunen bai zei a sach i farmeg i pegorim mit teyere zachen, un zei hoben tsugenumen far zich, biz zei hoben mer nisht gekent trogen; un zei hoben gehalten in roiben drai teg dem zakroib, vorem er iz geven fil. 26 un oifen firten tog hoben zei zich ingezamlt in tal Berakhah, vorem dorten hoben zei gemacht a brocha tsu Hashem; derum ruft men dem nomen fun yenem ort der tal Berakhah biz oif haint. 27 un ale mener fun Yehudah un Yerusholayim un Yehoshaphat zei forois hoben zich umgekert tsuriktsugein kein Yerusholayim mit freid, vorem Hashem hot zei derfreit iber zeyere faint. 28 un zei zainen gekumen kein Yerusholayim mit gitaren un mit harfen un mit trumeiten tsum hoiz fun Hashem. 29 un a pachad fun Elokim iz geven oif di meluches fun di lender, ven zei hoben gehert az Hashem hot milchome gehalten mit di faint fun Yisroel. 30 un Yehoshaphats meluche iz geven roiik vorem zain G‑t hot im bares fun rund arum.

31 un Yehoshaphat hot gekinigt iber Yehudah; finf un draisik yor iz er alt geven az er iz gevoren melech, un finf un tsvantsik yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven Azuvah di tochter fun Shilchien.

32 un er iz gegangen in dem veg fun zain foter Asaen – un hot zich nisht opgekert derfun – tsu ton vos iz rechtfartik in di oigen fun Hashem. 33 nor di Bamot zainen nisht opgeton gevoren, un dos folk hot noch alts nisht gekert zeyer harts tsu dem G‑t fun zeyere elteren.

34 un di iberike zachen vegen Yehoshaphaten, di ershte azoi vi di letste, zei zainen bashriben in di verter fun Yehu dem zun fun Chananien, vos iz arain in buch fun di Molechim fun Yisroel.

35 un noch dem hot Yehoshaphat der melech fun Yehudah zich tsunoifgechvrt mit Achazyah dem melech fun Yisroel, vos hot geton shlechts. 36 un er hot im tsugechvrt tsu zich, tsu machen shifen oif tsu gein kein Tarshish; un zei hoben gemacht shifen in Etzyon-Gever.

37 hot Eliezer der zun fun Dodavahuen fun Mareshah neviut gezogt oif Yehoshaphaten, azoi tsu zogen: vail du host zich tsunoifgechvrt mit Achazyahuen, vet Hashem tsebrechen daine arbet. un di shifen zainen tsebrachen gevoren, un zei hoben nisht gekent gein kein Tarshish.

כא

un Yehoshaphat hot zich geleigt mit zaine elteren, un er iz bagroben gevoren in Dovids-shtot; un zain zun Yehoram iz gevoren melech oif zain ort.u

un er hot gehat brider, Yehoshaphats zin: Azaryah, un Yechiel, un Zecharyahu, un Azaryahu, un Michael, un Shephatyahu; di ale zainen geven zin fun Yehoshaphat dem melech fun Yisroel. un zeyer foter hot zei gegeben groise matonus fun zilber un gold un teyere zachen, mit festungshtet in Yehudah. ober di meluche hot er gegeben Yehoramen, vorem er iz geven der bechor. un vi Yehoram iz oifgeshtanen oif zain foters meluche, un hot zich bafestikt, azoi hot er geharget ale zaine brider, miten shverd, un oich fun di haren fun Yisroel.

tsvei un draisik yor iz Yehoram alt geven, az er iz gevoren melech, un acht yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un er iz gegangen in dem veg fun di Molechim fun Yisroel, azoi vi dos hoiz fun Achav hot geton; vorem er hot gehat Achavs tochter far a vaib; un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem. ober Hashem hot nisht gevolt umbrengen dos hoiz fun Dovid, fun vegen dem bris vos er hot geshlosenv mit Doviden, un azoi vi er hot im tsugezogt, tsu geben im un zaine kinder a licht ale teg.

in zaine teg iz Edom opgefalen fun unter der hant fun Yehudah, un zei hoben gemacht iber zich a melech. un Yehoram iz aribergegangen mit zaine hoiptlait, un ale raitvegen mit im; un er iz oifgeshtanen bai nacht, un hot geshlogen di Adummim vos hoben arumgeringlt im un di hoiptlait fun di raitvegen.

10 azoi iz Edom opgefalen fun unter der hant fun Yehudah biz oif haintiken tog. dentsmol in der eigener tsait iz opgefalen Livnah fun unter zain hant; vail er hot farlozen Hashem dem G‑t fun zeyere elteren. 11 er hot oich gemacht Bamot oif di berg fun Yehudah, un er hot gemacht oisgelasen di bavoiner fun Yerusholayim, un hot aropgefirt Yehudah.

12 iz gekumen tsu im a geshrifts fun Eliyahu dem novi, azoi tsu zogen: azoi hot gezogt Hashem der G‑t fun dain foter Doviden: derfar vos du bist nisht gegangen in di vegen fun dain foter Yehoshaphaten, un in di vegen fun Asa dem melech fun Yehudah, 13 naiert du bist gegangen in dem veg fun di Molechim fun Yisroel, un host gemacht oisgelasen Yehudah un di bavoiner fun Yerusholayim, azoi vi dos hoiz fun Achav hot zei gemacht oisgelasen, un host oich geharget daine brider fun dain foters hoiz, vos zainen geven beser fun dir. 14 ze, vet Hashem atsund pּlogen mit a groiser plog dain folk, un daine kinder, un daine vaiber, un dain gantsen farmeg. 15 un du vest zain in grois krenk fun a krankshaft in daine gederim, biz daine gederim velen aroiskrichen fun der krenk teg noch teg.

16 un Hashem hot dervekt oif Yehoramen dem Gaist fun di Peleshetim, un fun di araber vos leben di Kushim. 17 un zei zainen aroifgegangen oif Yehudah, un hoben zich araingebrochen in ir, un hoben gefangen dem gantsen farmeg vos hot zich gefunen in melech's hoiz, un oich zaine zin un zaine vaiber, un im iz nisht ibergebliben kein zun, achuts Yehoachaz der yingster fun zaine zin. 18 un noch dem alemen hot im Hashem geplogt in zaine gederim mit a krenk nisht oistsuheilen. 19 un es iz geven noch teg un teg – beis der Suf fun tsvei yor iz geven ariber, zainen im di gederim aroisgekrochen fun zain krenk, un er iz geshtorben in beize veitiken; un me hot nisht gemacht noch im a farbrenung azoi vi di farbrenung fun zaine elteren.

20 tsvei un draisik yor iz er alt geven, az er iz gevoren melech, un acht yor hot er gekinigt in Yerusholayim; un er iz avek on Nachat; un me hot im bagroben in Dovids-shtot, ober nisht in di kvorim fun di Molechim.

כב

un di bavoiner fun Yerusholayim hoben gemacht far a melech oif zain ortw Achazyahu, zain yingsten zun, vorem ale eltere hot oisgehrget di bande vos iz gekumen mit di araber in lager. azoi iz Achazyahu, der zun fun Yehoram dem melech fun Yehudah, gevoren melech. tsvei un fertsik yor iz Achazyahu alt geven, az er iz gevoren melech, un ein yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven eataliohu di tochter fun Omrien.

er oich iz gegangen in di vegen fun Achavs hoiz, vorem zain muter iz geven zain eitse-geberin oif tsu ton shlechts. un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, azoi vi dos hoiz fun Achav, vorem zei zainen geven zaine yuetsim noch zain foters toit, tsu zain untergang. er iz oich gegangen in zeyer eitse, un iz avek mit Yehoram dem zun fun Achaven, dem melech fun Yisroel, oif milchome akegen Chazael dem melech fun Aram in Ramot-gilad-Gilad; un di Aramim hoben farvundt Yoramen. un er hot zich umgekert zich tsu heilenx in Yizreel fun di vunden vos me hot im farvundt in Ramah, ven er hot milchome gehalten mit Chazael dem melech fun Aram. un Azaryahu der zun fun Yehoramen, der melech fun Yehudah, hot aropּgenidert tsu zen Yehoram dem zun fun Achaven in Yizreel, ven er iz geven krank.

un di mpּlh fun Achazyahuen iz geven fun Elokim – az er zol kumen tsu Yoramen; vorem az er iz gekumen, iz er aroisgegangen mit Yehoramen tsu Yehu dem zun fun Nimshien, vos Hashem hot im gezalbt, kedei tsu farshnaideny dos hoiz fun Achav. un es iz geven, vi Yehu hot zich opּgerechnt mit dem hoiz fun Achav, hot er getrofen di haren fun Yehudah, un di zin fun Achazyahus brider, vos hoben gedint bai Achazyahuen, un er hot zei geharget. un er hot gezucht Achazyahuen, un me hot im gechapt vi er iz geven bahalten in Shomron, un me hot im gebracht tsu Yehuen, un me hot im geteit. un zei hoben im bagroben, vorem zei hoben gezogt: er iz der zun fun Yehoshaphaten, vos hot gezucht Hashem mit zain gantsen hartsen. un es iz nisht geven fun Achazyahus hoiz ver es zol hoben koiech ontsuhalten di meluche.

10 un vi eataliohu di muter fun Achazyahuen hot gezen az ir zun iz toit, iz zi oifgeshtanen, un hot umgebracht dem gantsen kiniglechen opshtam fun dem hoiz fun Yehudah. 11 hot Yehoshavat di tochter fun dem melech genumen Yoash dem zun fun Achazyahuen, un hot im aroisgegnvet fun tsvishen dem melech's zin vos hoben gezolt geteit veren, un hot im un zain Nom araingebracht in a shlofkamer. un Yehoshavat di tochter fun dem melech Yehoram, di vaib fun Yehoyada dem koyen – vorem zi iz geven di shvester fun Achazyahuen – hot im bahalten fun eataliohun, un zi hot im nisht geteit. 12 un er iz geven bahalten bai zei, in hoiz fun Elokim zeks yor. un eataliohu hot gekinigt iberen land.

כג

un oifen zibeten yor hot zich Yehoyada geshtarkt, un er hot araingenumen di hoiptlait fun di hunderten, Azaryah dem zun fun Yerochamen, un Yishmael dem zun fun Yehochananen, un Azaryahu dem zun fun Avdon, un Maaseiyah dem zun fun Adayahuen, un Elishaphat dem zun fun Zichrien, mit zich in a bris. un zei zainen arumgegangen in Yehudah, un hoben ingezamlt di Leviim fun ale shtet fun Yehudah, un di hoipּtn fun di foterhaizer fun Yisroel, un zei zainen gekumen kein Yerusholayim. un di gantse inzamlung hot geshlosenz a bris miten melech in hoiz fun Elokim; un er hot tsu zei gezogt: ot, zol der zun fun melech kinigen, azoi vi Hashem hot geredt vegen di zin fun Doviden. dos iz di zach vos ir zolt ton: a dritel fun ich, di vos kumen arain shebt, fun di koyanim un fun di Leviim, zolen zain far toierlait bai di shvelen; un a dritel fun ich in melech's hoiz, un a dritel in dem grunttoier; un dos gantse folk zol zain in di hoifen fun Hashem's hoiz. un keiner zol nisht arainkumen in hoiz fun Hashem, nor di koyanim, un di vos badinen fun di Leviim; zei megen arainkumen, vorem zei zainen heilik. ober dos gantse folk zol ophiten di opּhitung fun Hashem. un di Leviim zolen arumringlen dem melech rund arum, itlecher mit zaine vafen in zain hant; un der vos kumt arain in hoiz, zol geteit veren. un zeit mit dem melech bai zain araingein un bai zain aroisgein.

hoben di Leviim in gants Yehudah geton azoi vi alts vos Yehoyada der koyen hot bafoilen, un zei hoben gebracht itlecher zaine mentshen, di vos kumen arain shebt, mit di vos geyen arois shebt, vorem Yehoyada der koyen hot nisht avekgelozt di opteilungen. un Yehoyada der koyen hot gegeben di hoiptlait fun di hunderten di shpּizn un di pansters un di shilden fun dem melech Dovid, vos in hoiz fun Elokim. 10 un er hot aroisgeshtelt dos gantse folk, itlechen mit zain vafen in zain hant, fun der rechter zeit fun hoiz biz der linker zeit fun hoiz, baim mizbeyech un baim hoiz, leben melech rund arum. 11 un zei hoben aroisgefirt dem melech's zun, un hoben ongeton oif im di kroin un di tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},a un hoben im gemacht far a melech. un Yehoyada un zaine zin hoben im gezalbt, un zei hoben gezogt: leben zol der melech.

12 un eataliohu hot gehert dem kol fun dem folk vos loift un loibt dem melech, un zi iz gekumen tsum folk in Hashem's hoiz. 13 un zi hot gezen, ersht der melech shteit oif zain bime in ingang, un di haren un di trumeiterers leben melech, un dos gantse folk fun land freit zich un blozt in trumeiten, un di zingers mit kli־zmr vos firen fon dem loibgezang; hot eataliohu tserisen ire kleider, un hot gezogt: a bunt! a bunt!

14 hot Yehoyada aroisgefirt di hoiptlait fun di hunderten, di oifzeer fun cheil, un er hot tsu zei gezogt: firt zi arois ineveinik fun di reyen, un der vos geit ir noch, zol geteit veren miten shverd. vorem der koyen hot gezogt: ir zolt zi nisht teiten in hoiz fun Hashem.

15 hoben zei gemacht far im ort, un zi iz araingegangen durch dem ingang fun ferdtoier in melech's hoiz; un zei hoben zi dorten geteit.

16 un Yehoyada hot geshlosen a bris tsvishen im un tsvishen dem gantsen folk un tsvishen melech, tsu zain tsum folk fun Hashem. 17 un dos gantse folk iz araingegangen in hoiz fun Baal, un hoben es ingevorfen, fun zaine mizbeyches un zaine bilder hoben zei tsebrachen, un Mattan dem koyen fun Baal hoben zei geharget far di mizbeyches.

18 un Yehoyada hot gegeben di oifzeung fun Hashem's hoiz in der hant fun di koyanim fun sheyvet Levi, vos Dovid hot ingeteilt iber dem hoiz fun Hashem, oiftsubrengen di brandopּfer fun Hashem, azoi vi es shteit geshriben in tort-Moshe, mit simcha, un mit gezang loit dem inshtel fun Doviden. 19 un er hot geshtelt di toierlait bai di toieren fun Hashem's hoiz, az der vos iz umrein fun vaser es iz zach, zol nisht arainkumen. 20 un er hot genumen di hoiptlait fun di hunderten, un di groise lait, un di geveltiker iber dem folk, un dos gantse folk fun land, un hot aropּgebracht dem melech fun Hashem's hoiz, un zei zainen araingegangen durch dem oibershten toier in melech's hoiz, un hoben aroifgezetst dem melech oif dem tronb fun meluche.

21 un dos gantse folk hot zich gefreit, un di shtot iz geven roiik. un eataliohun hoben zei geteit miten shverd.

כד

ziben yor iz Yoash alt geven, az er iz gevoren melech, un fertsik yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven Tzivyah fun Beer-Sheva.

un Yoash hot geton vos iz rechtfartik in di oigen fun Hashem ale teg fun Yehoyada dem koyen. un Yehoyada hot far im genumen tsvei vaiber; un er hot geboren zin un techter.

un es iz geven noch dem, hot Yoash gehat in hartsen tsu banayen dos hoiz fun Hashem. un er hot ingezamlt di koyanim un di Leviim, un er hot tsu zei gezogt: geit arois tsu di shtet fun Yehudah, un klaibt oif fun gants Yisroel gelt oif tsu farrichten dos hoiz fun Elokeichem fun yor tsu yor; un ir zolt ich ilen vegen der zach. ober di Leviim hoben zich nisht geailt. hot der melech gerufen Yehoyada dem hoipt, un hot tsu im gezogt: far vos hostu nisht farlangt fun di Leviim, tsu brengen fun Yehudah un fun Yerusholayim di opּgob [aroifgeleigt] fun Moshe dem knecht fun Hashem,c un fun der inzamlung fun Yisroel, far dem getselt fun tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}?d vorem eataliohu di mershet, ire zin hoben tsebrachen dos hoiz fun HaElokim, un oich ale geheilikte zachen fun Hashem's hoiz hoben zei farton far di Baal-geter.

un der melech hot geheisen, un me hot gemacht a kasten, un im avekgeshtelt baim toier fun Hashem's hoiz fun oisenveinik. un me hot aroisgelozt an oisruf in Yehudah un in Yerusholayim, tsu brengen tsu Hashem di Mattanah zamlung fun Moshe dem knecht fun Elokim oif Yisroel in midbar. 10 un ale haren un dos gantse folk hoben zich gefreit, un zei hoben gebracht un araingevorfen in kasten biz ful. 11 un es iz geven, beis me flegt brengen dem kasten tsu di oifzeer fun melech durch der hant fun di Leviim, un vi zei hoben gezen az es iz do fil gelt, azoi flegt kumen der shraiber fun melech, un der oifzeer fun dem koyen-godul, un zei flegen oisleidiken dem kasten, un im avektrogen un im umkeren oif zain ort. azoi hoben zei geton tog in tog, un zei hoben ongezamlt gelt leruv. 12 un der melech un Yehoyada hoben es gegeben tsu di verkmeinster iber der arbet fun Hashem's hoiz; un zei hoben gedungen shteinheker un holtsmeinster, tsu banayen dos hoiz fun Hashem, un oif aizen un kupּershmiden, tsu farrichten dos hoiz fun Hashem. 13 un di Baal-mlochhs hoben gearbet, un di arbet iz farricht gevoren durch zeyer hant, un zei hoben tsurikgeshtelt dos hoiz fun Elokim oif zain shtand, un im bafestikt. 14 un az zei hoben geendikt, hoben zei gebracht far dem melech un Yehoyadaen dem resht gelt, un me hot derfun gemacht keilim far Hashem's hoiz, keilim tsum dinen un oifbrengen, un Shealen, un gilderne un zilberne keilim. un me flegt oifbrengen brandopּfer in hoiz fun Hashem temid ale teg fun Yehoyadaen.

15 un Yehoyada iz gevoren alt un zat mit teg, un er iz geshtorben; hundert un draisik yor iz er alt geven, az er iz geshtorben. 16 un me hot im bagroben in Dovids-shtot leben di Molechim, vail er hot geton guts tsvishen Yisroel, un far HaElokim un zain hoiz.

17 un noch dem toit fun Yehoyadaen zainen gekumen di haren fun Yehudah, un zei hoben zich gebukt tsum melech. dentsmol hot der melech zich tsugehert tsu zei. 18 un zei hoben farlozen dos hoiz fun Hashem dem G‑t fun zeyere elteren, un zei hoben gedint di getsnboimer, un di getsnbilder, un es iz geven a tsorene oif Yehudah un Yerusholayim far der doziker farshuldikung zeyerer. 19 un er hot geshikt tsu zei neviim, zei umtsukeren tsu Hashem, un zei hoben zei gevorent, ober zei hoben nisht tsugeton dos oier.

20 un der Gaist fun Elokim hot ongekleidt Zecharyah dem zun fun Yehoyada dem koyen, un er hot zich geshtelt iber dem folk, un hot tsu zei gezogt: azoi hot HaElokim gezogt: far vos tret ir iber di gebot fun Hashem, az ir zolt nisht bagliken? vorem ir hot farlozen Hashem, un er hot ich farlozen. 21 hoben zei gemacht oif im a bunt, un hoben im farshteint mit shteiner oif dem bafel fun melech, in hoif fun Hashem's hoiz.

22 un der melech Yoash hot nisht gedacht on dem chesed vos zain foter Yehoyada hot mit im geton, un er hot geharget zain zun. un az er iz geshtorben, hot er gezogt: Hashem vet zen un vet oifmonen.

23 un es iz geven, baim arumdrei fun yor, iz aroifgegangen oif im der cheil fun Aram, un zei zainen gekumen kein Yehudah un Yerusholayim, un hoben umgebracht ale haren fun folk fun tsvishen dem folk, un zeyer gantsen roib hoben zei avekgeshikt tsum melech fun Darmesek. 24 hagam der cheil fun Aram iz gekumen mit vintsik mentshen, ober Hashem hot ibergegeben in zeyer hant zeyer a groisen cheil, vail zei hoben farlozen Hashem dem G‑t fun zeyere elteren. un zei hoben geton a mishpot oif Yoashen. 25 un az zei zainen avek fun im – vorem zei hoben im gelozen in grois krankshaft – hoben zaine knecht gemacht a bunt oif im – far dem blut fun di zin fun Yehoyada dem koyen – un zei hoben im geharget oif zain bet, un er iz geshtorben. un me hot im bagroben in Dovids-shtot, ober me hot im nisht bagroben in di kvorim fun di Molechim, 26 un dos zainen di vos hoben gemacht dem bunt oif im: Zavad der zun fun Shimat der eamonit, un Yehozavad der zun fun Shimrit der moovit.

27 un zaine zin, un di fil nevues iber im, un di bafestikung fun hoiz fun Elokim, zei zainen bashriben in dem medrsh fun dem buch fun di Molechim. un zain zun Amatzyahu iz gevoren melech oif zain ort.f

כה

finf un tsvantsik yor iz Amatzyahu gevoren melech, un nain un tsvantsik yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven yehoiodon fun Yerusholayim. un er hot geton vos iz rechtfartik in di oigen fun Hashem, ober nisht mit a gantsen hartsen.

un es iz geven, vi di meluche iz geven bafestikt bai im, azoi hot er geharget zaine knecht vos hoben dershlogen zain foter dem melech. ober zeyere kinder hot er nisht geteit, naiert azoi vi es shteit geshriben in der torah, in dem buch fun Mosheen, vos Hashem hot bafoilen, azoi tsu zogen: foters zolen nisht geteit veren far kinder un kinder zolen nisht geteit veren far foters; naiert yetveder far zain zind zol geteit veren.

un Amatzyahu hot ingezamlt Yehudah, un hot zei oisgeshtelt loit di foterhaizer, loit di hoiptlait fun di toiznten un loit di hoiptlait fun di hunderten, gants Yehudah un Binyamin; un er hot zei getseilt fun tsvantsik yor alt un hecher, un hot zei gefunen drai hundert toizent geklibene mener, vos kenen aroisgein in cheil, vos halten a shpּiz un a shild.

un er hot ongedungen fun Yisroel hundert toizent heldishe giborim far hundert tsentner zilber.

un a man fun G‑t iz gekumen tsu im, azoi tsu zogen: melech, zol der cheil fun Yisroel nisht gein mit dir, vail Hashem iz nisht mit Yisroel, mit ale kinder fun Ephrayim. vorem az du vest gein, megstu firen vi shtark di milchome, vet dich HaElokim machen falen far dem faint, vail bai Elokim iz di macht tsu helfen un tsu machen falen. hot Amatzyahu gezogt tsu dem man fun G‑t: ober vos tut men vegen di hundert tsentner vos ich hob gegeben der machne fun Yisroel? hot der man fun G‑t gezogt: Hashem ken dir geben mer vi dos. 10 hot zei Amatzyahu opgezundert, di machne vos iz tsu im gekumen fun Ephrayim, oif tsu gein aheim; un zeyer tsoren hot zeyer gegrimt oif Yehudah, un zei hoben zich umgekert aheim in grimtsoren.

11 un Amatzyahu hot zich geshtarkt, un er hot ongefirt zain folk, un er iz gegangen tsum tal fun zalts, un hot geshlogen fun di kinder fun Seir Tzoan toizent. 12 un Tzoan toizent hoben di kinder fun Yehudah gefangen lebedikerheit, un zei hoben zei gebracht oifen shpּits feldz, un zei aropgevorfen fun shpּits feldz, biz zei zainen ale tsehakt gevoren.

13 ober di lait fun der machne vos Amatzyahu hot umgekert fun tsu gein mit im in der milchome, hoben zich tseshpreit iber di shtet fun Yehudah, fun Shomron un biz Beit-Choron, un zei hoben fun zei geshlogen drai toizent, un hoben geroibt fil roib.

14 un es iz geven, nochdem vi Amatzyahu iz gekumen fun shlogen di Adummim, hot er gebracht di G‑ter fun di kinder fun Seir, un hot zei zich oifgeshtelt far G‑ter, un er flegt zich buken far zei, un reicheren tsi zei. 15 hot der tsoreng fun Hashem gegrimt oif Amatzyahuen, un er hot geshikt tsu im a novi, un er hot tsu im gezogt: noch vos zuchstu di G‑ter fun dem doziken folk, vos hoben nisht matsl geven zeyer folk fun dain hant? 16 un es iz geven, az er hot geredt tsu im, hot [der melech] tsu im gezogt: hoben mir dich far dem yuets fun melech gemacht? her dir oif; noch vos zol men dich shlogen? hot der novi oifgehert, un er hot gezogt: ich veis az Elokim hot baroten dich umtsubrengen, vail du host dos geton, un host nisht tsugehert tsu main eitse.

17 un Amatzyahu der melech fun Yehudah hot zich baklert, un hot geshikt tsu Yoash dem zun fun Yehoachaz dem zun fun Yehuen, dem melech fun Yisroel, azoi tsu zogen: kum lomir zich onkuken in ponem.

18 hot Yoash dem melech fun Yisroel geshikt tsu Amatzyahu dem melech fun Yehudah, azoi tsu zogen: dem Doren vos in Levanon hot geshikt tsu dem tsederboim vos in Levanon, azoi tsu zogen: gib dain tochter tsu main zun far a vaib. iz farbaigegangen a vilde chaye vos in Levanon, un hot tsetroten dem Doren. 19 du klerst, ot host geshlogen Edom, un dain harts hot dich derhoiben zich tsu barimen. zits atsund in der heim. noch vos zolstu zich reitsen mit umglik, un falen du un Yehudah mit dir.

20 ober Amatzyahu hot nisht tsugehert; vorem dos iz geven fun Hashem, kedei zei tsu geben in der hant [fun zeyer faint], vail zei hoben gezucht di G‑ter fun Edom. 21 un Yoash der melech fun Yisroel iz aroifgegangen, un er un Amatzyahu der melech fun Yehudah hoben zich ongekukt in ponem in Beit-Shemesh vos gehert tsu Yehudah. 22 un Yehudah iz geshlogen gevoren far Yisroel, un zei zainen antlofen itlecher tsu zaine getselten.

23 un Amatzyahu dem melech fun Yehudah, dem zun fun Yoash dem zun fun Yehoachazen, hot Yoash dem melech fun Yisroel gechapt in Beit-Shemesh, un hot im gebracht kein Yerusholayim; un er hot durchgebrochen di moier fun Yerusholayim fun dem toier fun Ephrayim biz dem vinkltoier, fir hundert ilen. 24 un [er hot tsugenumen] dos gantse gold un zilber, un ale keilim, vos hoben zich gefunen in hoiz fun HaElokim unter Oved-edomen, un di oitseres fun dem melech's hoiz, un mashkun-kinder, un hot zich umgekert kein Shomron.

25 un Amatzyahu der zun fun Yoashen, der melech fun Yehudah, hot gelebt noch dem toit fun Yoash dem zun fun Yehoachazen, dem melech fun Yisroel, fuftsen yor.

26 un di iberike zachen vegen Amatzyahu, di ershte azoi vi di letste, zei zainen shoin bashriben in buch fun di Molechim fun Yehudah un Yisroel. 27 un fun der tsait on vos Amatzyahu hot zich opgekert fun hinter Hashem, hot men gebuntevet a bunt oif im in Yerusholayim; un er iz antlofen kein Lakhish, ober me hot nochgeshikt noch im kein Lakhish, un me hot im dorten geteit. 28 un me hot im gebracht oif ferd, un me hot im bagroben leben zaine elteren in der shtot Yehudah.

כו

un dos gantse folk fun Yehudah hot genumen euziiohun, vos iz geven zechtsen yor alt, un zei hoben im gemacht far a melech oif dem orth fun zain foter Amatzyahuen.

er hot arumgeboit Eilot un hot zi umgekert tsu Yehudah, noch dem vi der melech hot geleigt mit zaine elteren.

zechtsen yor iz euziiohu alt geven, az er iz gevoren melech, un tsvei un fuftsik yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven Yecholyah fun Yerusholayim.

un er hot geton vos iz rechtfartik un di oigen fun Hashem, azoi vi alts vos zain foter Amatzyahu hot geton. un er hot zich opgeleigt oif zuchen Elokim in di teg fun Zecharyahuen, vos iz geven farshtandik in der zeung fun Hashem; un in di teg vos er hot gezucht Hashem hot mit im HaElokim baglikt.

un er iz aroisgegangen un hot milchome gehalten mit di Peleshetim, un hot ingebrochen di moier fun Gat, un di moier fun Yavneh, un di moier fun Ashdod, un geboit shtet arum Ashdod, un tsvishen di Peleshetim. un HaElokim hot im geholfen akegen di Peleshetim, un akegen di araber, vos zainen gezesen in Gur-Baal, un di Meunim. un di Ammonim hoben gegeben matonus tsu euziiohu; un zain Shem iz gegangen biz me kumt kein Mitsrayim, vorem er iz geven shtark biz gor. un euziiohu hot geboit turems in Yerusholayim baim vinkltoier, un baim toier fun tal, un baim ek, un er hot zei befestikt. 10 un er hot geboit turems in der midbar, un hot oisgehakt fil brunemer, vorem er hot gehat fil fich i in der niderung, i in dem flachland; [un er hot gehat] akerlait un gertenirer oif di berg, un in Carmel, vorem er iz geven a libhaber fun erd.

11 un euziiohu hot gehat a cheil fun krigslait vos zainen aroisgegangen oif milchome in machnus, loit dem Mispar fun zeyer tseilung durch der hant fun Yeyel dem shraiber, un Maaseiyah dem oifzeer, unter der hant fun Chananyahuen, einem fun di haren fun melech. 12 di gantse tsol fun di hoipּtn fun foterhaizer, di heldishe giborim, iz geven tsvei toizent un zeks hundert. 13 un unter zeyer hant iz geven a krigs-cheil fun drai hundert toizent un ziben toizent fun finf hundert vos hoben gehalten milchome mit shtarken koiech, tsu helfen dem melech akegen dem faint. 14 un euziiohu hot tsugegreit far zei, far dem gantsen cheil, shilden, un shpּizn, un kivers, un pansters, un boigns, un shlaidershteiner. 15 un er hot gemacht in Yerusholayim kuntsike geshtelen, oisgetracht fun a mainster, tsu zain oif di turems un oif di shpּitsen, oif tsu shisen mit failen un mit groise shteiner; un zain Shem iz aroisgegangen biz in merchkim, vorem er iz vunderlech geholfen gevoren, biz er iz gevoren shtark.

16 ober vi er iz shtark gevoren, hot zain harts zich derhoiben biz tsum fardorben veren, un er hot gefelsht on Hashem zain G‑t, un er iz araingegangen in heichl fun Hashem tsu reicheren oif dem mizbeyech far vairech. 17 iz araingegangen noch im Azaryahu der koyen, un mit im achtsik koyanim fun Hashem, heldishe yungen, 18 un zei hoben zich geshtelt far dem melech euziiohu, un zei hoben tsu im gezogt: nisht far dir, euziiohu, iz reicheren tsu Hashem, nor far di koyanim, di kinder fun Aharon, vos zainen geheilikt oif tsu reicheren. gei arois fun mikdash, vorem du host gefelsht, un dos vet dir nisht zain tsum koved bai Hashem Elokim. 19 hot euziiohu getsernt; un in zain hant iz geven a reicherfan oif tsu reicheren; un vi er hot getsernt oif di koyanim, azoi hot a tsará'at oisgebrachen oif zain shteren, far di koyanim in Hashem's hoiz, leben dem mizbeyech far vairech. 20 un Azaryahu der koyen-godul un ale koyanim hoben zich umgekukt, ersht er iz metsoire oif zain shteren; hoben zei im oif gich avekgenumen fun dorten, un oich er hot zich geailt aroistsugein, vail Hashem hot im geplogt.i

21 un der melech euziiohu iz geven metsoire biz dem tog fun zain toit; un er iz gezesen in an opּgezunderten hoiz, a metsoire; vorem er iz opgeshnitenj gevoren fun Hashem's hoiz. un zain zun Yotam iz geven iber dem melech's hoiz; er hot gemishpּt dos folk fun land.

22 un di iberike zachen vegen euziiohun, di ershte azoi vi di letste, hot bashriben Yeshayahu hanovi der zun fun omutsen.

23 un euziiohu hot zich geleigt mit zaine elteren, un me hot im bagroben bai zaine elteren in dem keyver-feld fun di Molechim, vorem zei hoben gezogt: er iz a metsoire. un zain zun Yotam iz gevoren melech oif zain ort.k

כז

finf un tsvantsik yor iz Yotam alt geven, az er iz gevoren melech, un zechtsen yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven yerushe di tochter fun tsodoken.

un er hot geton vos iz rechtfartik in di oigen fun Hashem, azoi vi alts vos zain foter euziiohu hot geton; nor er iz nisht araingegangen in heichl fun Hashem. ober dos folk iz noch alts geven fardorben.

er hot geboit dem oibershten toier fun Hashem's hoiz, un in der moier fun Ophel hot er fil geboit. un er hot geboit shtet in di berg fun Yehudah, un in di velder hot er geboit pּalatsen un turems. un er hot milchome gehalten mit dem melech fun di kinder fun Ammon, un hot zei ibergeshtarkt, un di kinder fun Ammon hoben im gegeben in yenem yor hundert tsentner zilber, un toizent kur veits, un gershten Tzoan toizent. dos eigene hoben im di kinder fun Ammon gebracht oich oifen tsveiten yor un oifen driten. un Yotam iz gevoren shtark, vorem er hot oifgepּast zaine vegen far Hashem zain G‑t.

un di iberike zachen vegen Yotamen, un ale zaine milchomes, un zaine firungen, zei zainen bashriben in buch fun di Molechim fun Yisroel un Yehudah.

finf un tsvantsik yor iz er alt geven, az er iz gevoren melech, un zechtsen yor hot er gekinigt in Yerusholayim.

un Yotam hot zich geleigt mit zaine elteren, un me hot im bagroben in Dovids-shtot. un zain zun Achaz iz gevoren melech oif zain ort.l

כח

tsvantsik yor iz Achaz alt geven, az er iz gevoren melech, un zechtsen yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un er hot nisht geton vos iz rechtfartik in di oigen fun Hashem, azoi vi zain foter Dovid. nor iz gegangen in dem veg fun di Molechim fun Yisroel. un er hot oich gemacht gegosene bilder tsu di Baal-geter; un er hot gereichert in dem tal fun ben-hinom, un hot farbrent zaine zin in faier, azoi vi di umverdikeiten fun di felker vos Hashem hot fartriben fun far di kinder fun Yisroel. un er hot geshlacht un gereichert oif di Bamot, un oif di bergelech, un unter yetveder tsvaighaftiken boim. un Hashem zain G‑t hot im gegeben in der hant fun dem melech fun Aram; un zei hoben im geshlogen, un hoben gefangen fun im a grois gefangenshaft, un gebracht kein Darmesek. un oich in der hant fun dem melech fun Yisroel iz er gegeben gevoren, un er hot im geshlogen a groisen shlak. un Pekach der zun fun Remalyahuen hot oisgehrget in Yehudah hundert un tsvantsik toizent in ein tog, ale heldishe yungen; far vos zei hoben farlozen Hashem dem G‑t fun zeyere elteren. un Zichri dem giber fun Ephrayim hot geharget Maaseiyah dem zun fun melech, un Azrikam dem firsht fun hoiz, un Elkanah dem shni-lmlch. un di kinder fun Yisroel hoben gefangen fun zeyere brider tsvei hundert toizent vaiber, zin, un techter, un oich fil zakroib hoben zei geroibt fun zei, un gebracht dem zakroib kein Shomron.

un dorten iz geven a novi fun Hashem vos zain nomen iz geven Oded; iz er aroisgegangen antkegen dem cheil vos iz gekumen kein Shomron. un er hot tsu zei gezogt: zet, fun vegen dem grimtsoren fun Hashem dem G‑t fun eyere elteren oif Yehudah hot er zei gegeben in ier hant, ober ir hot zei geharget mit a tsoren vos greicht tsum himel. 10 un atsund vilt ir di kinder fun Yehudah un Yerusholayim batsvingen far knecht un far dinsten tsu ich. zainen den nishto afile bai ich alein farshuldikungen akegen Hashem Elokeichem? 11 derum hert mich tsu atsund, un kert um di gefangenshaft vos ir hot gefangen fun eyere brider, vorem der grimtsoren fun Hashem iz oif ich.

12 hoben etleche fun di hoiptlait fun di kinder fun Ephrayim, Azaryahu der zun fun Yehochananen, Berechyah der zun fun Meshulemeten, un Yechizkiyahu der zun fun Shallumen, un Amasa der zun fun Chadlaien, zich oifgeshtelt akegen di vos zainen gekumen fun der milchome. 13 un zei hoben tsu zei gezogt: ir zolt nisht brengen aher di gefangene, vorem a farshuldikung akegen Hashem vilt ir brengen oif undz, noch tsutsuleigen tsu undzere zind un tsu undzere farshuldikung; vorem grois iz undzer farshuldikung un a grimtsorenm iz oif Yisroel.

14 hoben di bavofnte avekgelozt di gefangene un dem roib, far di firshten un der gantser inzamlung. 15 un di mener vos zainen ongerufen gevoren mit di nemen, zainen oifgeshtanen, un hoben genumen di gefangene, un ale zeyere nakete hoben zei bakleidt fun dem zakroib; un az zei hoben zei bakleidt un zei bashucht, un zei gegeben esen un trinken, un zei bazalbt, hoben zei ale zeyere shvache avekgefirt oif eizlen, un zei gebracht kein Yericho der shtot fun teitlboimer, tsu zeyere brider, un hoben zich umgekert kein Shomron.

16 in yener tsait hot der melech Achaz geshikt tsu di Molechim fun Ashur, zei zolen im helfen. 17 vorem di Adummim zainen vider gekumen, un hoben geshlogen Yehudah un gefangen gefangene. 18 un di Peleshetim hoben zich tseshpreit in di shtet fun der niderung, un fun dorem Yehudah, un zei hoben batsvungen Beit-Shemesh, un Ayalon, un Gederot, un socho mit ire techtershtet, un Timnah mit ire techtershtet, un Gimzo mit ire techtershtet; un zei hoben zich dorten bazetst. 19 vorem Hashem hot gemacht untertenik Yehudah fun vegen Achaz dem melech fun Yisroel, vail er hot gevildevet in Yehudah un gefelsht a felshung on Hashem. 20 un tiּlgat-pּlneser, der melech fun Ashur, iz gekumen oif im, un hot im gedrikt un im nisht geshtarkt. 21 vorem Achaz hot oisgeleidikt dos hoiz fun Hashem, un dos hoiz fun dem melech un di firshten, un avekgegeben dem melech fun Ashur, ober es hot im nisht geholfen.

22 un in der tsait vos im hot tsugedrikt hot er noch mer gefelsht on Hashem, der doziker melech Achaz. 23 un er hot geshlacht tsu di G‑ter fun Darmesek vos hot im geshlogen, un er hot gezogt: vail di G‑ter fun di Molechim fun Aram helfen zei, derum vel ich shlachten tsu zei, az zei zolen mich helfen. un zei zainen geven a shtroichlung far im un far gants Yisroel. 24 un Achaz hot ingezamlt di keilim fun dem hoiz fun Elokim un farshlosen di tiren fun Hashem's hoiz, un zich gemacht mizbeyches oif yetveder vinkel in Yerusholayim. 25 un in yetveder shtot fun Yehudah hot er gemacht Bamot oif tsu reicheren tsu fremde G‑ter, un hot dertsernt Hashem dem G‑t fun zaine elteren.

26 un di iberike zachen vegen im, un ale zaine firungen, di ershte azoi vi di letste, zei zainen bashriben in buch fun di Molechim fun Yehudah un Yisroel.

27 un Achaz hot zich geleigt mit zaine elteren, un me hot im bagroben in shtot, in Yerusholayim; vorem me hot im nisht gebracht in di kvorim fun di Molechim fun Yisroel. un zain zun Yechizkiyahu iz gevoren melech oif zain ort.n

כט

Yechizkiyahu iz gevoren melech tsu finf un tsvantsik yor, un nain un tsvantsik yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un der nomen fun zain muter iz geven Aviyah di tochter fun Zecharyahuen.

un er hot geton vos iz rechtfartik in di oigen fun Hashem, azoi vi alts vos zain foter Dovid hot geton. er hot in ershten yor fun zain meluche, in ershten choidesh, geefent di tiren fun Hashem's hoiz, un zei farricht. un er hot gebracht di koyanim un di Leviim, un hot zei ingezamlt oif dem breiten pּlats in mizrech. un er hot tsu zei gezogt: hert mich tsu, Leviim, heilikt ich atsund, un heilikt dos hoiz fun Hashem dem G‑t fun eyere elteren, un trogt arois di umreinikeit fun heiliktum. vorem undzere elteren hoben gefelsht, un hoben geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem Elokeinu, un hoben im farlozen, un avekgedreit zeyer ponem fun Hashem's mishken, un tsugekert dem ruchen. zei hoben oich farshlosen di tir fun foderhoiz, un farloshen di licht, un kein vairech hoben zei nisht gereichert, un kein brandopּfer hoben zei nisht oifgebracht in heiliktum tsum Elochei Yisroel. un der tsoreno fun Hashem iz geven oif Yehudah un Yerusholayim, un er hot zei gemacht far a groil, far a shrek, un far a shmutserung, azoi vi ir zet mit eyere oigen. un ot zainen undzere elteren gefalen durchen shverd, un undzere zin, un undzere techter, un undzere vaiber, zainen in gefangenshaft iber dem. 10 atsund iz in main hartsen tsu shlisenp a bris tsu Hashem Elochei Yisroel, kedei zain grimtsoren zol zich opkeren fun undz. 11 maine kinder ir zolt atsund nisht zain opgelozt, vorem ich hot Hashem oisderveilt tsu shtein far im, im tsu badinen, un zain tsu im diner un reicheren.

12 zainen oifgeshtanen di Leviim: Machat der zun fun Amasaien, un Yoel der zun fun Amasaien, un Yoel der zun fun Azaryahuen, fun di kinder fun di Kohatim; un fun di kinder fun Merari, Kish der zun fun Avdien, un Azaryahu der zun fun Yehallelelen; un fun di gershunim, Yoach der zun fun Zimmahen, un Eden der zun fun yuochen; 13 un fun di kinder fun Elitzaphan, Shimri, un Yeyel; un fun di kinder fun Asape, Zecharyahu, un Matanyahu; 14 un fun di kinder fun Heman, Yechiel, un Shimei; un fun di kinder fun Yedutun, Shemayah, un euziel. 15 un zei hoben ingezamlt zeyere brider, un zei hoben zich geheilikt, un zainen gekumen azoi vi dem melech's bafel loit di verter fun Hashem, tsu reiniken dos hoiz fun Hashem. 16 un di koyanim zainen araingegangen ineveinik in hoiz fun Hashem, tsu reiniken, un zei hoben aroisgetrogen di gantse tume vos zei hoben gefunen in dem heichl fun Hashem, in hoif fun Hashem's hoiz; un di Leviim hoben es tsugenumen aroistsutrogen droisen tsum taich Kidron. 17 un zei hoben ongehoiben heiliken in ershten tog fun ershten choidesh, un in achten tog fun choidesh zainen zei gekumen in dem foderhoiz fun Hashem; un zei hoben geheilikt dos hoiz fun Hashem in acht teg; un in zechtsnten tog fun ershten choidesh hoben zei geendikt. 18 un zei zainen araingegangen ineveinik [in palats] tsum melech Chizkiyah, un hoben gezogt: mir hoben gereinikt dos gantse hoiz fun Hashem, un dem mizbeyech far brandopּfer un ale zaine keilim, un dem tish far der oisleigung [fun broit] un ale zaine keilim. 19 un ale keilim vos der melech Achaz hot avekgevorfen in zain meluche, ven er hot gefelsht, hoben mir tsurechtgemacht un geheilikt, un on zainen zei far dem mizbeyech fun Hashem.

20 hot zich gefedert der melech Yechizkiyahu, un er hot ingezamlt ale haren fun shtot, un er iz aroifgegangen in Hashem's hoiz. 21 un me hot gebracht ziben oksen, un ziben viders, un ziben shepּsn, un ziben tsignbek, far a zindopּfer far der meluche, un far dem mikdash, un far Yehudah. un er hot geheisen di kinder fun Aharon, di koyanim, zei oifbrengen oif dem mizbeyech fun Hashem. 22 un zei hoben geshochten di rinder, un di koyanim hoben tsugenumen dos blut, un zei geshpּrengtq es oifen mizbeyech; un zei hoben geshochten di vider, un geshpּrengtr dos blut oifen mizbeyech, un zei hoben geshochten di shof un geshpּrengts dos blut oifen mizbeyech. 23 un me hot genent di bek fun zindopּfer far dem melech un der inzamlung, un zei hoben ongelent oif zei zeyere hent. 24 un di koyanim hoben zei geshochten, un hoben aroifgeton zeyer blut far a zindopּfer oifen mizbeyech, kedei mechaper tsu zain oif gants Yisroel; vorem der melech hot ongezogt az far gants Yisroel zol zain dos brandopּfer un dos zindopּfer.

25 un er hot geshtelt di Leviim in Hashem's hoiz mit tsimblen, mit gitaren, un mit harfen, loit dem bafel fun Doviden, un Gad dem melech's zeer, un Natan dem novi; vorem der bafel iz geven fun Hashem durch zaine neviim. 26 un di Leviim zainen geshtanen mit di kli־zmr fun Doviden, un di koyanim mit trumeiten. 27 un Chizkiyah hot geheisen oifbrengen dos brandopּfer oifen mizbeyech, un beis dos brandopּfer hot zich ongehoiben, hot zich ongehoiben dos gezang fun Hashem mit di trumeiten, un in einem mit di kli־zmr fun Dovid dem melech fun Yisroel. 28 un di gantse inzamlung hot zich gebukt, un di zingers hoben gezungen, un di trumeiten hoben getrumeitert – dos alts hot ongehalten biz dos brandopּfer hot zich geendikt.

29 un vi me hot geendikt oifbrengen, hot der melech un ale vos hoben zich gefunen mit im, geknit un zich gebukt.

30 un der melech Yechizkiyahu un di haren hoben geheisen di Leviim loiben Hashem in di verter fun Doviden un Asape dem zeer, un zei hoben geloibt mit simcha, un hoben zich geneigt un zich gebukt.

31 un Yechizkiyahu hot zich opּgerufen un hot gezogt: atsund hot ir derfilt ier hant tsu Hashem; genent, un brengt shlachtopּfer un dankopּfer in hoiz fun Hashem. un di inzamlung hot gebracht shlachtopּfer un dankopּfer, un itlecher vos zain harts iz geven vilik – brandopּfer.

32 un di tsol fun di brandopּfer vos di inzamlung hot gebracht, iz geven zibetsik rinder, hundert viders, tsvei hundert shepּsn; di ale far a brandopּfer tsu Hashem. 33 un di geheilikte zainen geven zeks hundert rinder, un drai toizent shof. 34 ober di koyanim zainen geven tsu vintsik, un zei hoben nisht gekent opּshinden ale brandopּfer; hoben zeyere brider di Leviim zei untergeholfen biz di arbet iz geven geendikt, un biz di koyanim hoben zich geheilikt; vorem di Leviim zainen geven rechtfartiker in hartsen zich tsu heiliken fun di koyanim.

35 un oich brandopּfer zainen geven leruv, mit fets fun fridopּfer, un mit gisopּfer tsu di brandopּfer. azoi iz ingeshtelt gevoren der dinst fun Hashem's hoiz. 36 un Yechizkiyahu un dos gantse folk hoben zich gefreit iber dem vos HaElokim hot ongebreit far dem folk, vorem di zach iz geshen pּlutsling.

ל

un Yechizkiyahu hot geshikt tsu gants Yisroel un Yehudah, un er hot oich geshriben briv tsu Ephrayim un Menasheh, tsu kumen in hoiz fun Hashem in Yerusholayim tsu machen dem korben-peּsacht tsu Hashem Elochei Yisroel. un der melech un zaine haren un di gantse eide in Yerusholayim hoben zich baklert tsu machen dem korben-peּsachu in tsveiten choidesh. vorem zei hoben im nisht gekent machen in yener tsait, vail nisht genug koyanim hoben zich gehat geheilikt, un dos folk iz nisht geven ingezamlt in Yerusholayim. un di zach iz geven glaich in di oigen fun melech, un in di oigen fun der gantser eide. un zei hoben bashtimt di zach, aroistsulozen an oisruf in gants Yisroel, fun Beer-Sheva un biz Dan, tsu kumen machen korben-peּsachv tsu Hashem Elochei Yisroel in Yerusholayim; vorem me hot im shoin fun lang nisht gehat gemacht azoi vi es shteit geshriben.

un di loifers zainen gegangen mit briv fun der hant fun melech un zaine haren, durch gants Yisroel un Yehudah, un loit dem bafel fun dem melech, azoi tsu zogen: kinder fun Yisroel, kert ich um tsu Hashem dem G‑t fun Avraham, Yitzchak, un Yisroel, kedei er zol zich umkeren tsu di antrunene vos zainen ich gebliben fun der hant fun di Molechim fun Ashur. un ir zolt nisht zain vi eyere foters, un azoi vi eyere brider, vos hoben gefelsht on Hashem dem G‑t fun zeyere elteren, un er hot zei gemacht far a beizvunder, azoi vi ir zet. atsund, zolt ir nisht hart machen ier naken azoi vi eyere elteren; git di hant tsu Hashem, un kumt in zain mikdash vos er hot geheilikt oif eibik, un dint Hashem Elokeichem, kedei zain grimtsoren zol zich opkeren fun ich. vorem az ir vet zich umkeren tsu Hashem, velen eyere brider un eyere zin krigen derbarimung bai zeyere fangers, un zich umkeren tsu dem doziken land, vorem derbarimdik un laitzelik iz Hashem Elokeichem, un er vet nisht opkeren dem ponem fun ich, az ir vet zich umkeren tsu im.

10 un di loifers zainen gegangen fun shtot durch land Ephrayim un Menasheh, un biz Zevulun; ober me hot gelacht fun zei un geshpּet fun zei. 11 nor teil fun Asher un Menasheh un Zevulun zainen gevoren untertenik, un zainen gekumen kein Yerusholayim. 12 oich in Yehudah iz geven di hant fun HaElokim tsu geben einw harts tsu ton dem bafel fun dem melech un haren, loit dem vort fun Hashem.

13 un es hoben zich oifgekliben in Yerusholayim a sach folk tsu machen dem yom-Tov fun matsus in tsveiten choidesh – zeyer a groise inzamlung. 14 un zei zainen oifgeshtanen un hoben opgeton di mizbeyches vos in Yerusholayim, un ale reichererter hoben zei opgeton un araingevorfen in taich Kidron. 15 un zei hoben geshochtenx dem korben-peּsachy in fertsnten tog fun tsveiten choidesh; un di koyanim un di Leviim hoben zich geshemt, un zei hoben zich geheilikt, un gebracht brandopּfer in hoiz fun Hashem. 16 un zei zainen geshtanen oif zeyer ort, azoi vi zeyer din, loit der torah fun Moshe dem man fun G‑t; di koyanim hoben geshpּrengtz dos blut fun der hant fun di Leviim. 17 vorem a sach zainen geven in der inzamlung vos hoben zich nisht geheilikt; derum zainen di Leviim geven iber der shechtung fun dem korben-peּsacha far itlechen vos iz nisht rein, kedei tsu heiliken tsu Hashem. 18 vail dos rov fun dem folk, tsumeinst fun Ephrayim un Menasheh, Yissakhar un Zevulun, hoben zich nisht gereinikt; nor zei hoben gegesen dem korben-peּsachb nisht vi es shteit geshriben, vail Yechizkiyahu hot mispalel geven oif zei, azoi tsu zogen: Hashem der guter zol mechaper zain oif 19 itlechen vos hot gekert zain harts tsu zuchen HaElokim Hashem, dem G‑t fun zaine elteren, hagam nisht loit der reinkeit vos me darf bai heilikeit. 20 un Hashem hot tsugehert Yechizkiyahu, un er hot geheiltc dos folk.

21 un di kinder fun Yisroel vos hoben zich gefunen in Yerusholayim, hoben gemacht dem yom-Tov fun matsus ziben teg mit grois simcha; un di Leviim un di koyanim hoben geloibt Hashem tog in tog, mit shtarke kli־zmr tsu Hashem. 22 un Yechizkiyahu hot geredt tsum hartsen fun di Leviim vos zainen geven voilfarshtandik vegen Hashem. un zei hoben gegesen di ziben teg fun yom-Tov, un zei hoben geshlacht zibachei Shalemim, un dankopּfer Hashem dem G‑t fun zeyere elteren.

23 un di gantse inzamlung hot zich baklert tsu machen noch andere ziben teg; un zei hoben gemacht ziben teg a simcha. 24 vorem der melech fun Yehudah Yechizkiyahu hot menadev geven far der inzamlung toizent oksen un ziben toizent shof, un di haren hoben menadev geven far der inzamlung toizent oksen un Tzoan toizent shof, un fil koyanim hoben zich geheilikt. 25 un di gantse inzamlung fun Yehudah, un di koyanim un di Leviim, un di gantse inzamlung vos iz gekumen fun Yisroel, un di fremde vos zainen gekumen fun land Yisroel, oder vos zainen gezesen in Yehudah, hoben zich gefreit. 26 un es iz geven a groise simcha in Yerusholayim, vorem fun di teg fun Shelomo dem zun fun Dovid, dem melech fun Yisroel, iz azoi-vos nisht geven in Yerusholayim. 27 un di koyanim un di Leviim zainen oifgeshtanen un hoben gebentsht dos folk, un zeyer kol iz tsugehert gevoren, un zeyer tefile iz gekumen tsu zain heiliker voinung, in himel.

לא

un az me hot dos alts geendikt, zainen aroisgegangen ale Yisroel vos hoben zich dorten gefunen, tsu di shtet fun Yehudah, un zei hoben tsebrachen di zailshteiner, un opgehakt di getsnbeimer, un ingevorfen di Bamot un di mizbeyches, fun gants Yehudah un Binyamin, un in Ephrayim un Menasheh, biz tsum farlenden. un ale kinder fun Yisroel hoben zich umgekert itlecher tsu zain eigentum in zeyere shtet.

un Yechizkiyahu hot bashtimt di opteilung fun di koyanim un di Leviim loit zeyere opteilungen, itlechen vi noch zain dinst, sai di koyanim sai di Leviim. far brandopּfer, un far fridopּfer, oif tsu dinen, un tsu danken un loiben in di toieren fun Hashem's lageren; un dem melech's tsushtaier fun zain farmeg far di brandopּfer – far di brandopּfer fun in der peire un fun ovent, un di brandopּfer fun di Shabetaim, un fun resh־chudsh, un fun di yom-tuvim, azoi vi es shteit geshriben in der torah fun Hashem. un er hot ongezogt dem folk, di bavoiner fun Yerusholayim, tsu geben dem teil fun di koyanim un di Leviim, kedei zei zolen zich halten on der torah fun Hashem. un vi dos vort iz farshpreit gevoren, azoi hoben di kinder fun Yisroel gebracht fil ershte fun tevuh, vain, un eil, un honik, un alerlei inkum fun feld, un maiser fun altsding hoben zei gebracht leruv. un di kinder fun Yisroel un Yehudah vos zainen gezesen in di shtet fun Yehudah, zei oich hoben gebracht maiser fun rinder un shof, un maiser fun di heilike goben vos zainen geheilikt gevoren tsu Hashem zeyer G‑t; un zei hoben ongeleigt hoifns-hoifnsvaiz. in driten choidesh hot men ongehoiben leigen dem grunt fun di hoifns, un in zibeten choidesh hot men geendikt. zainen gekumen Yechizkiyahu un di haren, un zei hoben bakukt di hoifns, un hoben gebentsht Hashem un zain folk Yisroel. un Yechizkiyahu hot gefregt di koyanim un di Leviim vegen di hoifns. 10 hot im geentfert Azaryahu der koyen-godul fun dem hoiz fun Tzadok, un hot gezogt: zint me hot ongehoiben brengen di opּsheidung in hoiz fun Hashem, hoben mir gegesen tsu zat, un noch ibergelozt fil; vorem Hashem hot gebentsht zain folk; un vos iz ibergebliben iz di dozike hurbe.

11 hot Yechizkiyahu geheisen tsugreiten kameren in Hashem's hoiz, un me hot tsugegreit. 12 un me hot erlech araingebracht di opּsheidung, un dem maiser, un di heilike goben; un der onfirer iber zei iz geven Konanyah der Levi, un zain bruder Shimei, der tsveiter. 13 un Yechiel, un Azazyahu, un Nachat, un Asahel, un Yerimot, un Yozavad, un Eliel, un Yismachyahu, un Machat, un Benayahu, zainen geven oifzeers unter der hant fun Konanyahen un zain bruder Shimeyen, loit dem bafel fun dem melech Yechizkiyahu un Azaryahu dem firsht fun dem hoiz fun HaElokim. 14 un Kore der zun fun Yimnahen, der Levi, der toierman in mizrech, iz geven iber di fraivilike nedoves tsu Elokim, oif funandertsuteilen di opּsheidung fun Hashem un di gor heilike goben. 15 un unter im iz geven Eden, un miniomin, un Yeshua,d un Shemayahu, Amaryahu, un Shekanyahu, un di shtet fun di koyanim, kedei erlech tsu geben tsu zeyere brider loit di opteilungen, azoi dem groisen azoi dem kleinem. 16 achuts tsu di vos zainen geven fartseichnt fun manspּarshoinen, fun drai yor alt un hecher, ale vos kumen in hoiz fun Hashem loit dem togteglechen badarf tsu zeyer dinst oif zeyere vachen loit zeyere opteilungen. 17 un di fartseichenish fun di koyanim loit zeyere foterhaizer, un fun di Leviim, fun tsvantsik yor alt un hecher, iz geven loit zeyere vachen in zeyere opteilungen – 18 un tsu di vos zainen geven fartseichnt fun ale zeyere kleine kinder, zeyere vaiber, un zeyere zin, un zeyere techter – tsu der gantser eide; vorem in zeyer erlechkeit hoben zei zich geheilikt tsum heiliken dinst. 19 un far di kinder fun Aharon, di koyanim, in di ofene felder fun zeyere shtet, zainen geven in itlecher shtot mentshen vos zainen geven ongerufen mit di nemen, tsu geben Chelekim tsu ale manspּarshoinen tsvishen di koyanim, un tsu ale vos zainen geven fartseichnt tsvishen di Leviim.

20 un azoi hot Yechizkiyahu geton in gants Yehudah. un er hot geton vos iz gut un rechtfartik un vorhaftik far Hashem zain G‑t. 21 un in itlecher zach vos er hot ongehoiben in dem dinst fun dem hoiz fun Elokim, un in der torah un in dem gebot, kedei tsu zuchen zain G‑t, hot er mit zain gantsen hartsen gearbet, un hot baglikt.

לב

noch di dozike gesheenishen un traishaft, iz gekumen Sancheriv der melech fun Ashur, un er iz arain in Yehudah, un hot gelegert oif di bafestikte shtet, un er hot zei gevolt inbrechen far zich. un vi Yechizkiyahu hot gezen az Sancheriv iz gekumen, un zain ponem iz oif milchome akegen Yerusholayim. hot er an eitse gehalten mit zaine haren un zaine giborim vegen farshtopen di vaseren fun di kvalen vos oisen shtot; un zei hoben im geholfen. un es hoben zich ingezamlt fil folk, un zei hoben farshtopt ale kvalen, un dem taich vos flist durchen miten land, azoi tsu zogen: nachsol zolen di Molechim fun Ashur kumen un gefinen a sach vaser? un er hot zich geshtarkt, un hot farboit di gantse ingebrochene moier, un zi aroifgebracht biz di turems, un noch an ander moier deroisen; un er hot bafestikt melu in Dovids-shtot, un er hot gemacht vafen leruv un shilden. un er hot gemacht hoiptlait fun milchome iberen folk, un hot zei ingezamlt tsu zich oifen breiten pּlats baim shtot-toier, un er hot geredt tsu zeyer hartsen, azoi tsu zogen: zeit shtark un fest; ir zolt nisht moire hoben un nisht angsten far dem melech fun Ashur, un far dem gantsen hamon vos mit im, vorem mit undz iz a greserer vi mit im. mit im iz an orem fun fleish, un mit undz iz Hashem Elokeinu, undz tsu helfen fun tsu firen undzere milchomes. un dos folk hot zich farlozt oif di verter fun Yechizkiyahu dem melech fun Yehudah.

nochdem hot Sancheriv der melech fun Ashur geshikt zaine knecht kein Yerusholayim – un er iz geven bai Lakhish, un zain gantse memshole mit im – tsu Yechizkiyahu dem melech fun Yehudah, un tsu gants Yehudah vos in Yerusholayim, azoi tsu zogen: 10 azoi hot gezogt Sancheriv der melech fun Ashur: oif vos farzichert ir ich, un zitst in balegerung in Yerusholayim? 11 far vor, Yechizkiyahu redt ich ein, kedei ich tsu lozen shtarben fun hunger un fun dorsht; azoi tsu zogen: Hashem Elokeinu vet undz matsl zain fun der hant fun dem melech fun Ashur. 12 iz dos nisht der Yechizkiyahu vos hot opgeton zaine Bamot un zaine mizbeyches un hot gezogt tsu Yehudah un tsu Yerusholayim, azoi tsu zogen: far ein mizbeyech zolt ir zich buken, un oif im zolt ir reicheren? 13 veist ir den nisht vos ich un maine elteren hoben geton tsu ale umes fun di lender? heben den di G‑ter fun di felker fun andere lender gekent matsl zain zeyer land ois maine hant? 14 ver iz tsvishen ale G‑ter fun di dozike felker vos maine elteren hoben farvist, vos hot gekent matsl zain zain folk fun main hant, az Elokeichem zol ich kenen matsl zain fun main hant? 15 un atsund, zol ich Yechizkiyahu nisht naren, un zol er ich nisht inreden azoi-vos, un ir zolt im nisht gloiben, vorem kein Hashem fun kein folk oder kinigraich hot nisht gekent matsl zain zain folk fun main hant, un fun der hant fun maine elteren, vet Elokeichem ich gevis nisht matsl zain fun main hant.

16 un zaine knecht hoben noch mer geredt oif Hashem HaElokim, un oif Yechizkiyahu zain knecht.e 17 un a briv hot er geshriben tsu lesteren Hashem Elochei Yisroel, un tsu reden kegen im, azoi tsu zogen: azoi vi di G‑ter fun di umes fun di lender, vos hoben nisht matsl geven zeyer folk fun main hant, azoi vet Elochei Yechizkiyahu nisht matsl zain zain folk fun main hant. 18 un zei hoben oisgerufen oif a hoichen kol, oif yehudish, tsu dem folk fun Yerusholayim vos oif der moier, zei ibertsushreken un zei tsu tsetumlen, kedei zei zolen kenen batsvingen di shtot. 19 un zei hoben geredt vegen dem Hashem fun Yerusholayim azoi vi vegen di G‑ter fun di felker fun der erd, gemacht fun mentshns hent.

20 hot der melech Yechizkiyahu, un Yeshayahu hanovi der zun fun omutsen, mispalel geven vegen dem, un zei hoben geshrien tsum himel. 21 un Hashem hot geshikt a malech, un er hot fartilikt yetveder heldishen giber un onfirer un hoiptman in lager fun dem melech fun Ashur; un er hot zich umgekert mit shand in ponem tsu zain land. un vi er iz araingegangen in hoiz fun zain G‑t, hoben di vos zainen arois fun zaine ingeveid, im dorten gemacht falen miten shverd.

22 azoi hot Hashem geholfen Yechizkiyahu un di bavoiner fun Yerusholayim fun der hant fun Sancheriv dem melech fun Ashur, un fun der hant fun alemen; un er iz zei baigeshtanen rund arum. 23 un fil hoben gebracht geshonken tsu Hashem kein Yerusholayim, un teyere matonus tsu Yechizkiyahu dem melech fun Yehudah, un er iz derheicht gevoren in di oigen fun ale felker noch dem.

24 in yene teg iz Yechizkiyahu krank gevoren biz tsum shtarben, un er hot mispalel geven tsu Hashem, un Hashem hot im geentfert, un hot im gegeben a tseichen. 25 ober Yechizkiyahu hot nisht umgekert azoi vi im iz geton gevoren, vorem zain harts hot zich derhoiben, un es iz geven a tsorenf oif im un oif Yehudah un Yerusholayim. 26 hot Yechizkiyahu zich untertenikt fun der hoferdikeit fun zain hartsen, er un di bavoiner fun Yerusholayim, un der tsoren fun Hashem iz nisht gekumen oif zei in di teg fun Yechizkiyahu.

27 un Yechizkiyahu hot gehat oysher un koved zeyer fil, un hot zich gemacht shatskameren far zilber un far gold, un far teyere shteiner, un far b'shomaim, un far shilden, un far alerlei glustike zachen; 28 un shpּaichlers far dem inkum fun tevuh, un vain, un eil; un shtalen far alerlei beheimes, un stades in geheften. 29 un er hot zich ingeshaft shtet, un fich fun shof un rinder leruv; vorem Elokim hot im geshonken zeyer a grois farmeg. 30 un der eigener Yechizkiyahu hot farshtopt dem oibershten oisgang fun di vaseren fun Gichon, un hot zei gemacht gein glaich arop tsu mayrev fun Dovids-shtot. un Yechizkiyahu hot baglikt in zain yetveder tuung. 31 ober bai di shluchim fun di haren fun Bavel vos hoben geshikt tsu im nochtsufregen vegen dem vundertseichen vos iz geshen in land, hot im HaElokim farlozen, im tsu pּruven, kedei tsu visen alts vos bai im in hartsen.

32 un di iberike zachen vegen Yechizkiyahu, un zaine chasadim, zei zainen bashriben in der zeung fun Yeshayahu hanovi dem zun fun omutsen in buch fun di Molechim fun Yehudah un Yisroel. 33 un Yechizkiyahu hot zich geleigt mit zaine elteren, un me hot im bagroben oif dem aroifgang fun di kvorim fun di kinder fun Dovid; un gants Yehudah un di bavoiner fun Yerusholayim hoben im ongeton koved bai zain toit. un zain zun Menasheh iz gevoren melech oif zain ort.g

לג

tsvelf yor iz Menasheh alt geven, az er iz gevoren melech, un finf un tsvantsik yor hot er gekinigt in Yerusholayim.

un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, azoi vi di umverdikeiten fun di felker vos Hashem hot fartriben fun far di kinder fun Yisroel. un er hot vider opּgeboit di Bamot vos zain foter Yechizkiyahu hot ingevorfen, un hot oifgeshtelt mizbeyches tsu di Baal-geter, un hot gemacht getsnboimer, un zich gebukt tsu dem gantsen cheil fun himel, un zei gedint. un er hot geboit mizbeyches in hoiz fun Hashem, vos Hashem hot gezogt: in Yerusholayim zol zain main nomen oif eibik.

un er hot geboit mizbeyches tsu dem gantsen cheil fun himel in beide hoifen fun Hashem's hoiz. un er hot gemacht durchgein zaine zin durchen faier in dem tal fun ben-hinom, un er hot gebroicht tseichnzeerai, un getsoibert, un gemacht kishef, un er hot ingeshaft di vos vorzogen mit a Gaist oder a ruach. er hot gemert tsu ton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem, im tsu dertserenen. un er hot araingeshtelt dem geshnitsten gets vos er hot gemacht, in hoiz fun HaElokim, vos Elokim hot gezogt tsu Doviden un tsu zain zun Salmonen: in dem doziken hoiz, un in Yerusholayim, vos ich hob oisderveilt fun ale shvotim fun Yisroel, vel ich ton main nomen oif eibik. un ich vel mer nisht opton dem fus fun Yisroel fun der erd vos ich hob bashert far eyere elteren, oib zei velen nor hiten tsu ton alts vos ich hob zei bafoilen, loit der gantser torah un di chukkim un di gezetsen, durch Mosheen. un Menasheh hot farfirt Yehudah un di bavoiner fun Yerusholayim tsu ton mer shlechts fun di felker vos Hashem hot fartilikt fun far di kinder fun Yisroel.

10 un Hashem hot geredt tsu Menashehen un tsu zain folk, ober zei hoben nisht farnumen. 11 un Hashem hot oif zei gebracht di cheil-lider fun dem melech fun Ashur, un zei hoben batsvungen Menashehen mit ringen, un hoben im geshmidt in kuperne keiten un avekgefirt kein Bavel. 12 un az im hot tsugedrikt, hot er gebeten bai Hashem zain G‑t, un er iz gevoren zeyer untertenik far dem Hashem fun zaine elteren. 13 un er hot mispalel geven tsu im; un er hot zich gelozt derbeten fun im, un hot tsugehert zain bakoshe, un hot im umgekert kein Yerusholayim, tsu zain meluche; un Menasheh hot gevust az Hashem iz HaElokim.

14 un noch dem hot er geboit an oisenveinikste moier tsu Dovids-shtot, in mayrev fun Gichon, in tal, un baim ingang fun fishtoier; un er hot arumgeringlt dem Ophel, un hot zi gemacht zeyer hoich, un er hot araingezetst cheil-lider in ale bafestikte shtet in Yehudah. 15 un er hot opgeton di fremde G‑ter, un dem gets fun Hashem's hoiz, un ale mizbeyches vos er hot geboit oif dem barg fun Hashem's hoiz, un in Yerusholayim; un er hot zei aroisgevorfen oisen shtot. 16 un er hot oifgeboit dem mizbeyech fun Hashem, un hot geshlacht oif im zibachei Shalemim un dankopּfer; un er hot ongezogt Yehudah tsu dinen Hashem Elochei Yisroel. 17 far vor, dos folk hot noch alts geshlacht oif di Bamot, ober nor tsu Hashem zeyer G‑t.

18 un di iberike zachen vegen Menashehen, un zain tefile tsu zain G‑t, un di verter fun di zeers vos hoben tsu im geredt in nomen fun Hashem Elochei Yisroel, zei zainen do in gesheenishen fun di Molechim fun Yisroel. 19 un zain tefile, un vi azoi [Hashem] hot zich gelozt derbeten fun im, un zain gantse zind un zain felshung, un di erter vos er hot in zei geboit Bamot, un oifgeshtelt getsnbeimer un geshnitste bilder, eider er iz gevoren untertenik, zei zainen bashriben in di verter fun di zeers.

20 un Menasheh hot zich geleigt mit zaine elteren, un me hot im bagroben in zain heim. un zain zun Amon iz gevoren melech oif zain ort.h

21 tsvei un tsvantsik yor iz Amon alt geven, az er iz gevoren melech, un tsvei yor hot er gekinigt in Yerusholayim.

22 un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem azoi vi zain foter Menasheh hot geton; un tsu ale geshnitste bilder vos zain foter Menasheh hot gemacht, hot Amon geshlacht, un zei gedint. 23 un er iz nisht untertenik gevoren far Hashem azoi vi zain foter Menasheh iz untertenik gevoren, nor er, Amon, hot alts mer zich farshuldikt.

24 un zaine knecht hoben gemacht a bunt oif im, un hoben im geteit in zain hoiz. 25 un dos folk fun land hot dershlogen ale vos hoben gemacht dem bunt oif dem melech Amon. un dos folk fun land hot gemacht zain zun Yoshiyah far a melech oif zain ort.i

לד

acht yor iz Yoshiyah alt geven, az er iz gevoren melech, un ein un draisik yor hot er gekinigt in Yerusholayim.

un er hot geton vos iz rechtfartik in di oigen fun Hashem, un iz gegangen in di vegen fun zain foter Doviden, un hot zich nisht opgekert rechts oder links. un in achten yor fun zain meluche, az er iz noch geven a yingel, hot er ongehoiben zuchen dem G‑t fun zain foter Doviden; un in tsvelften yor hot er ongehoiben reiniken Yehudah un Yerusholayim fun di Bamot, un di getsnbeimer, un di geshnitste un di gegosene bilder. un me hot ingevorfen far im di mizbeyches fun di Baal-geter; un di zunzailen vos oiben iber zei hot er opgehakt; un di geshnitste un di gegosene bilder hot er tsebrachen un tseshtoisen, un funandergetseshiten oif di kvorim fun di vos hoben geshlacht tsu zei. un di beiner fun di koyanim hot er farbrent oif zeyer mizbeyches, un er hot gereinikt Yehudah un Yerusholayim. un azoi in di shtet fun Menasheh un Ephrayim un Shimon un biz Naphtali, mit zeyere eigene brechgetsaig, rund arum. un er hot ingevorfen di mizbeyches, un di getsnbeimer, un di geshnitste bilder hot er tsehakt oif din, un ale zunzailen hot er opgehakt in gantsen land Yisroel; un er hot zich umgekert kein Yerusholayim.

un in achtsnten yor fun zain meluche, nochen reiniken dos land un dos hoiz, hot er geshikt Shaphan dem zun fun Atzalyahuen, un Maaseiyah, dem Har fun der shtot, un Yoach zun fun Yehoachazen, dem fartseichener, tsu farrichten dos hoiz fun Hashem zain G‑t. un zei zainen gekumen tsu Chilkiyah dem koyen-godul, un hoben opgegeben dos gelt vos iz gebracht gevoren in hoiz fun Elokim, vos di Leviim, di shvelhiters, hoben oifgezamlt fun der hant fun Menasheh un Ephrayim, un fun gantsen iberblaiben fun Yisroel, un fun gantsen Yehudah un Binyamin, un zich umgekert kein Yerusholayim. 10 un zei hoben es gegeben oif der hant fun di verkmeinster vos zainen geven geshtelt in hoiz fun Hashem; un di verkmeinster vos hoben gearbet in hoiz fun Hashem, hoben es oisgegeben tsurechttsumachen un farrichten dos hoiz fun Hashem. 11 un gegeben tsu di holtsmeinster, un tsu di boimeinster, oif tsu koifen gehakte shteiner, un holts far laisten, un oif tsu leigen balkns oif di haizer vos di Molechim fun Yehudah hoben gelozt tseshtert veren.

12 un di mentshen hoben erlech geton di arbet; un iber zei zainen gevoren geshtelt Yachat, un Ovadyahu, di Leviim fun di kinder fun Merari; un Zecharyah, un meshulom, fun di kinder fun Kohatim, oif oiftsupּasn; un andere Leviim – itlecher vos hot zich forshtanen oif kli־zmr. 13 zei zainen oich geven iber di lasttreger, un hoben oifgepּast oif ale vos hoben geton arbet in alerlei meloches. un teil fun di Leviim zainen geven shraibers, un oifzeers, un toierlait.

14 un ven zei hoben aroisgenumen dos gelt vos iz gebracht gevoren in hoiz fun Hashem, hot Chilkiyah der koyen gefunen dos buch fun G‑ts torah gegeben durch Mosheen. 15 hot Chilkiyah zich opּgerufen un hot gezogt tsu Shaphan dem shraiber: ich hob gefunen dos buch fun G‑ts torah in hoiz fun Hashem. un Chilkiyah hot gegeben dos buch tsu Shaphanen.

16 hot Shaphan gebracht dos buch tsum melech, un er hot oich gebracht dem melech an entfer, azoi tsu zogen: alts vos iz ibergegeben gevoren oif der hant fun daine knecht, tuen zei. 17 un zei hoben oisgeshoten dos gelt vos hot zich gefunen in hoiz fun Hashem, un hoben es gegeben oif der hant fun di geshtelte, un oif der hant fun di verkmeinster.

18 un Shaphan der shraiber hot dertseilt dem melech, azoi tsu zogen: a buch hot mir gegeben Chilkiyah der koyen. un Shaphan hot derfun geleyent far dem melech. 19 un es iz geven, vi der melech hot gehert di verter fun der torah, azoi hot er tserisen zaine kleider. 20 un der melech hot bafoilen Chilkiyah, un Achikam dem zun fun Shaphanen, un Avdon dem zun fun Michahen, un Shaphan dem shraiber, un Asayah dem melech's diner, azoi tsu zogen: 21 geit fregt bai Hashem far mir, un far di vos zainen ibergebliben in Yisroel un Yehudah, vegen di verter fun dem gefunenem buch, vorem grois iz der grimtsoren fun Hashem vos iz oisgegosen oif undz, far vos undzere elteren hoben nisht gehit dos vort fun Hashem, tsu ton azoi vi alts vos shteit geshriben in dem doziken buch.

22 iz gegangen Chilkiyah, un di vos der melech [hot geheisen], tsu chuldoh der neviye, der vaib fun Shallum dem zun fun Tokehat, dem zun fun Chasrahen, dem kleiderhiter – un zi hot gevoint in Yerusholayim, in tsveiten shtotfertl – un zei hoben azoi geredt tsu ir. 23 hot zi tsu zei gezogt: azoi hot gezogt Hashem Elochei Yisroel: zogt tsu dem man vos hot ich geshikt tsu mir: 24 azoi hot Hashem gezogt: ze, ich breng an umglik dem doziken ort un oif zaine bavoiner – ale kelles vos shteyen geshriben in dem buch vos me hot geleyent far dem melech fun Yehudah. 25 derfar vos zei hoben mich farlozen, un hoben gereichert tsu fremde G‑ter, kedei mich tsu dertserenen mit ale maisim fun zeyere hent, un main grimtsoren iz oisgegosen oif dem doziken ort, un er vet nisht farloshen veren. 26 un tsu dem melech fun Yehudah vos shikt ich tsu fregen bai Hashem, tsu im zolt ir azoi zogen: azoi hot gezogt Hashem Elochei Yisroel: vegen di verter vos du host gehert, 27 iz, vail dain harts iz derveicht gevoren, un du bist gevoren untertenik far Elokim az du host gehert zaine verter vegen dem doziken ort un vegen zaine bavoiner – vail du bist gevoren untertenik far mir, un host tserisen daine kleider, un host geveint far mir, drumech hob ich tsugehert, zogt Hashem. 28 ze, ich zaml ein tsu daine elteren, un du vest ingezamlt veren in dain keyver besholem, un daine oigen velen nisht zen al dos beiz vos ich breng oif dem doziken ort un oif zaine bavoiner. un zei hoben gebracht tsum melech dem entfer.

29 un der melech hot geshikt, un hot ingezamlt ale eltste fun Yehudah un Yerusholayim. 30 un der melech iz aroifgegangen in hoiz fun Hashem, mit ale mener fun Yehudah un bavoiner fun Yerusholayim, un di koyanim un di Leviim, un dem gantsen folk fun klensten bizen gresten. un er hot geleyent in zeyere oieren ale verter fun dem buch fun bris vos iz gefunen gevoren in hoiz fun Hashem. 31 un der melech hot zich geshtelt oif zain ort, un er hot geshlosenj a bris far Hashem, tsu gein noch Hashem, un tsu hiten zaine gebot un zaine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}k un zaine gezetsen, mit zain gantsen hartsen un mit zain gantser zel, tsu ton di verter fun dem bris vos shteyen geshriben in dem doziken buch. 32 un er hot gemacht tsushtein ale vos hoben zich gefunen in Yerusholayim un Binyamin; un di bavoiner fun Yerusholayim hoben geton azoi vi der bris fun Elokim, dem G‑t fun zeyere elteren. 33 un Yoshiyah hot opgeton ale umverdikeiten fun ale lender fun di kinder fun Yisroel; un er hot gemacht dinen ale vos hoben zich gefunen in Yisroel, dinen Hashem zeyer G‑t. ale zaine teg hoben zei zich nisht opgekert fun hinter Hashem dem G‑t fun zeyere elteren.

לה

un Yoshiyahen hot gemacht in Yerusholayim korben-peּsachl tsu Hashem; un me hot geshochten dem korben-peּsach in fertsnten tog fun ershten choidesh. un er hot geshtelt di koyanim oif zeyere vachen, un hot zei geshtarkt tsu dem dinst fun Hashem's hoiz. un er hot gezogt tsu di Leviim vos hoben gelernt gants Yisroel, di vos zainen geven heilik tsu Hashem: shtelt arain dem heiliken orn in dem hoiz vos Shelomo der zun fun Doviden, der melech fun Yisroel, hot geboit; ir darft mer nisht trogen oifen aksl; atsund dint Hashem Elokeichem un zain folk Yisroel. un breit ich on noch eyere foterhaizer loit eyere inteilungen in dem geshrifts fun Dovid dem melech fun Yisroel, un in dem geshrifts fun zain zun Salmonen. un shteit in heiliktum loit di opteilungen fun di foterhaizer fun eyere brider, di kinder fun folk, un [far itlecher opteilung] a teil fun foterhoiz fun di Leviim. un shecht dem korben-peּsach, un halt ich heilik, un greit tsu far eyere brider, kedei tsu ton azoi vi dos vort fun Hashem durch Mosheen.

un Yoshiyah hot opgesheidt far di kinder fun folk shof: shepּsn un yunge tsigen – alts faran korben-peּsach far ale vos hoben zich dorten gefunen – draisik toizent in tsol, un rinder drai toizent. di dozike zainen geven fun dem melech's farmeg. un zaine haren hoben opgesheidt a nedove far dem folk, far di koyanim, un far di Leviim. Chilkiyah, un Zecharyahu, un Yechiel di firshten fun dem hoiz fun HaElokim, hoben gegeben di koyanim fan korben-peּsach tsvei toizent un zeks hundert [shof], un rinder drai hundert. un Konanyah, un Shemayahu, un Netanel, zaine brider, un Chashavyahen, un Yeyel, un Yozavad, di haren fun di Leviim, hoben opgesheidt far di Leviim faran korben-peּsach finf toizent [shof], un rinder finf hundert.

10 azoi iz tsugegreit gevoren der dinst, un di koyanim hoben zich geshtelt oif zeyer ort, un di Leviim oif zeyere opteilungen, loit dem bafel fun melech. 11 un zei hoben geshochten dem korben-peּsach,m un di koyanim hoben geshpּrengtn dos blut fun zeyer hant; un di Leviim hoben opּgeshunden. 12 un zei hoben avekgenumen di brandopּfer, kedei zei tsu geben tsu di opteilungen fun di foterhaizer fun di kinder fun folk oif makrev zain tsu Hashem, azoi vi es shteit geshriben in dem buch fun Mosheen; un dos glaichen mit di rinder. 13 un zei hoben gebroten dem korben-peּsach oifen faier, azoi vi der din; un di geheilikte korbones hoben zei gekocht in tef, un in keslen, un in fanen, un funandergetrogen oif gich tsu ale kinder fun folk. 14 un dernoch hoben zei tsugegreit far zich un far di koyanim; vorem di koyanim, di kinder fun Aharon, zainen geven farnumen mit oifbrengen di brandopּfer un dos fets, biz nacht; derum hoben di Leviim tsugegreit i far zich, i far di koyanim, di kinder fun Aharon.

15 un di zingers, di kinder fun Asape, zainen geven oif zeyer ort, loit dem bafel fun Doviden, un Asape, un Heman, un Yedutun dem melech's zeer. un di toierlait zainen geven bai itlechen toier. zei hoben nisht gedarft opּtreten fun zeyer dinst, vorem zeyere brider di Leviim hoben tsugegreit far zei.

16 azoi iz tsugegreit gevoren der gantser dinst fun Hashem in yenem tog, tsu machen dem korben-peּsach, un oiftsubrengen brandopּfer oifen mizbeyech fun Hashem, loit dem bafel fun dem melech Yoshiyah. 17 un di kinder fun Yisroel vos hoben zich dorten gefunen, hoben gemacht dem korben-peּsach in yener tsait, un dem yom-Tov fun matsus ziben teg. 18 un a korben-peּsach aza vi der iz nisht gemacht gevoren fun di teg fun Shmuel dem novi on; un ale Molechim fun Yisroel hoben nisht gemacht aza korben-peּsach vi es hot gemacht Yoshiyah, un di koyanim, un di Leviim, un gants Yehudah un Yisroel vos hoben zich dorten gefunen, un di bavoiner fun Yerusholayim. 19 in achtsnten yor fun Yoshiyahs meluche iz gemacht gevoren der doziker Paseach.

20 noch dem alem, az Yoshiyah hot gehat tsugegreit dos hoiz, iz aroifgegangen Nekho der melech fun Mitsrayim, milchome tsu halten oif Karkemish baim Parah, un Yoshiyah iz aroisgegangen akegen im. 21 hot er geshikt shluchim tsu im azoi tsu zogen: vos ker ich zich on mit dir, melech fun Yehudah? nisht kegen dir iz dos haint, nor kegen dem hoiz mit vemen ich bin in milchome; un Elokim hot ongezogt mich tsu ilen; halt zich op fun Elokim vos iz mit mir, kedei er zol dich nisht umbrengen. 22 ober Yoshiyah hot nisht opgekert zain ponem fun im, nor milchome halten mit im hot er gezucht; un er hot nisht tsugehert tsu di verter fun nechun, fun G‑ts moil arois, un er iz gekumen milchome halten in dem tal fun Megiddo. 23 hoben di boignshisers geshosen oif dem melech Yoshiyah, un der melech hot gezogt tsu zaine knecht: nemt mich avek, vorem ich bin shtark farvundt gevoren. 24 hoben im di knecht aropgenumen fun zain raitvogen, un hoben im aroifgezetst oif dem tsveiten raitvogen vos er hot gehat, un im avekgefirt kein Yerusholayim. un er iz geshtorben, un iz bagroben gevoren in di kvorim fun zaine elteren. un gants Yehudah un Yerusholayim hoben getroiert oif Yoshiyahen. 25 un Yirmeyah hot geklogt oif Yoshiyahen, un ale zingers un zingerins hoben geredt in zeyere kloglider fun Yoshiyahen, biz oif haint. un me hot zei gemacht far a mineg in Yisroel, un zei zainen farshriben in di kloglider.

26 un di iberike zachen vegen Yoshiyahen, un zaine chasadim, loit vi es shteit geshriben in der torah fun Hashem, 27 un zaine oiftuen, di ershte azoi vi letste, zei zainen bashriben in buch fun di Molechim fun Yisroel un Yehudah.

לו

un dos folk fun land hot genumen Yehoachaz dem zun fun Yoshiyahen, un zei hoben im gemacht far a melech oif dem orto fun zain foter in Yerusholayim.

drai un tsvantsik yor iz Yehoachaz alt geven, az er iz gevoren melech, un drai Chodeshim hot er gekinigt in Yerusholayim. un der melech fun Mitsrayim hot im aropgezetst in Yerusholayim, un hot bashtroft dos land mit hundert tsentner zilber un a tsentner gold.

un der melech fun Mitsrayim hot gemacht zain bruder Elyakim far a melech iber Yehudah un Yerusholayim, un er hot umgebiten zain nomen oif Yhoyakim. un zain bruder Yehoachazen hot Nekho genumen un im gebracht kein Mitsrayim.

finf un tsvantsik yor iz Yhoyakim alt geven, az er iz gevoren melech, un elf yor hot er gekinigt in Yerusholayim. un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem zain G‑t.

iz aroifgegangen oif im nevuchadnetsar der melech fun Bavel, un hot im geshmidt in kuperne keiten, kedei im avektsufiren kein Bavel. oich fun di keilim fun Hashem's hoiz hot nevuchadnetsar gebracht kein Bavel, un zei araingeshtelt in zain tempel in Bavel.

un di iberike zachen veng Yhoyakimen, un zaine umverdikeiten vos er hot geton, un vos mit im hot getrofen, dos iz bashriben in buch fun di Molechim fun Yisroel un Yehudah. un zain zun Yhoyakhin iz gevoren melech oif zain ort.p

acht yor iz Yhoyakhin alt geven, az er iz gevoren melech, un drai Chodeshim mit Tzoan teg hot er gekinigt in Yerusholayim. un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem.

10 un tsum umker fun yor, hot der melech nevuchadnetsar geshikt, un hot im gebracht kein Bavel, mit di glustike keilim fun Hashem's hoiz. un er hot gemacht zain bruder Tzidkiyahen far a melech iber Yehudah un Yerusholayim.

11 ein un tsvantsik yor iz Tzidkiyah alt geven, az er iz gevoren melech, un elf yor hot er gekinigt in Yerusholayim.

12 un er hot geton vos iz shlecht in di oigen fun Hashem; er iz nisht untertenik gevoren far Yirmeyah dem novi [vos hot geredt] fun G‑ts moil. 13 un er hot oich vidershpenikt on dem melech nevuchadnetsar vos hot im bashvoren bai Hashem; un er hot shtaif gemacht zain naken, un hart gemacht zain harts, zich nisht umtsukeren tsu Hashem Elochei Yisroel. 14 oich ale haren fun di koyanim un fun folk hoben gefelsht a grois felshung; azoi vi ale umverdikeiten fun di felker, un zei hoben farumreinikt dos hoiz fun Hashem vos er hot geheilikt in Yerusholayim.

15 un Hashem der G‑t fun zeyere elteren hot geshikt tsu zei durch zaine shluchim, nochanand geshikt, vorem er hot zich derbarimt oif zain folk un oif zain voinung. 16 ober zei flegen shpּetn fun di shluchim fun HaElokim, un farachtenq zaine verter, un zich lustik machen iber zaine neviim, biz der grimtsoren fun Hashem iz oifgegangen akegen zain folk, az kein trufe iz mer nisht geven. 17 un er hot aroifgebracht oif zei dem melech fun di Kesedim, vos hot geharget zeyere yunge miten shverd in zeyer bit־mkdsh, un hot zich nisht derbarimt oif a bechur oder a meidl, a zoken oder a graiz; alemen hot er gegeben in zain hant. 18 un ale keilim fun dem hoiz fun HaElokim, di groise azoi vi di kleine, un di oitseres fun Hashem's hoiz, un di oitseres fun melech un zaine haren, ale hot er gebracht kein Bavel. 19 un zei hoben farbrent dos hoiz fun HaElokim, un ingevorfen di moier fun Yerusholayim, un ale ire pּalatsen hoben zei farbrent in faier, un ale ire glustike keilim hoben zei tseshtert. 20 un di vos zainen gebliben fun shverd hot er fartriben kein Bavel, un zei zainen gevoren tsu im un tsu zaine zin far knecht biz der meluche fun melkes Paras; 21 kedei tsu derfilen dos vort fun Hashem fun Yirmeyahs moil: biz di erd vet optsolen ire [nisht gehaltene] Shabetaim; ale teg fun ir vist zain hot zi gehalten shebt, biz tsu derfilen zibetsik yor.

22 un in ershten yor fun Koresh dem melech fun Paras, az es iz oisgefirt gevoren dos vort fun Hashem durch Yirmeyahs moil, hot Hashem dervekt dem Gaist fun Koresh melech fun Paras, un er hot aroisgelozt an oisruf in zain gantsen kinigraich, un oich durch a geshrifts, azoi tsu zogen: 23 azoi hot gezogt Koresh der melech fun Paras: ale kinigraichen fun der erd hot mir gegeben Hashem der G‑t fun di himlen; un er hot mir bafoilen im tsu boien a hoiz in Yerusholayim vos in Yehudah; ver es iz do tsvishen ich fun zain gantsen folk, zol Hashem zain G‑t zain mit im, un zol er aroifgein.

EZR - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023

Ezra

Ezra

Ezra

torah neviim uchtuvim

trgum Yiddish

Ezra

א

un in ershten yor fun Koreshr dem melech fun Paras, az es iz oisgefirt gevoren dos vort fun Hashem durch Yirmeyahs moil, hot G‑t dervekt dem Gaist fun Koresh dem melech fun Paras, un er hot aroisgelozt an oisruf in zain gantsen kinigraich, un oich durch a geshrifts, azoi tsu zogen: azoi hot gezogt Koresh der melech fun Paras: ale kinigraichen fun der erd hot mir gegeben Hashem Elochei di himlen; un er hot mir bafoilen im tsu boien a hoiz in Yerusholayim vos in Yehudah. ver es iz do tsvishen ich fun zain gantsen folk, zol zain G‑t zain mit im, un zol er aroifgein kein Yerusholayim vos in Yehudah, un boien dos hoiz fun Hashem Elochei Yisroel, dos iz der G‑t vos in Yerusholayim. un itlecher vos iz gebliben, fun itlechen ort vos er voint dorten, zolen di mentshen fun zain ort im helfen mit zilber un mit gold, un mit guts, un mit beheimes, in einem mit a fraivilike nedove far dem hoiz fun HaElokim vos in Yerusholayim.

zainen oifgeshtanen di hoipּtn fun di foterhaizer fun Yehudah un Binyamin, un di koyanim un di Leviim, itlecher vos Elokim hot dervekt zain Gaist aroiftsugein boien dos hoiz fun Hashem vos in Yerusholayim. un ale zeyere arumike hoben geshtarkt zeyere hent mit zilberne keilim, mit gold, mit guts, un mit beheimes, un mit teyere zachen, achuts ale zeyer fraivilike nedoves. un der melech Koresh hot aroisgenumen di keilim fun Hashem's hoiz vos nevuchadnetsar hot aroisgefirt fun Yerusholayim, un zei araingeshtelt in hoiz fun zaine G‑ter; zei hot aroisgenumen Koresh der melech fun Paras durch der hant fun Mitredat dem shatsmainster, un er hot zei oisgetseilt tsu Sheshbatzar dem firsht fun Yehudah. un dos iz geven zeyer tsol: gilderne bekns draisik, zilberne beksen toizent, Chelephim nain un tsvantsik; 10 gilderne bechers draisik, zilberne bechers fun tsveiten min fir hundert un Tzoan; andere keilim toizent. 11 ale keilim fun gold un fun zilber zainen geven finf toizent un fir hundert. ale hot Sheshbatzar aroifgebracht, ven di fartribene zainen aroifgebracht gevoren fun Bavel kein Yerusholayim.

ב

un dos zainen di kinder fun der yidisher medine vos zainen aroifgegangen fun di goles-gefangene, vos nevuchadnetsar der melech fun Bavel hot fartriben kein Bavel, un zei hoben zich umgekert kein Yerusholayim un Yehudah, itlecher tsu zain shtot; di vos zainen gekumen mit zerubvlen, Yeshuaen,s Nechemyahen, Serayahen, Reelyahen, Mordechaien, Bilshanen, Misparen, Bigvaien, Rechumen, Baanahen.

di tsol fun di mener fun folk Yisroel: di kinder fun Parosh, tsvei toizent hundert un tsvei un zibetsik. di kinder fun Shephatyah, drai hundert tsvei un zibetsik. di kinder fun Arach, ziben hundert finf un zibetsik. di kinder fun Pachat-Moav, fun di kinder fun Yeshuat un Yoav, tsvei toizent acht hundert un tsvelf. di kinder fun Eilam, toizent tsvei hundert fir un fuftsik. di kinder fun Zattu, nain hundert un finf un fertsik. di kinder fun Zakai, ziben hundert un zechtsik. 10 di kinder fun Bunni, zeks hundert tsvei un fertsik. 11 di kinder fun Bevai, zeks hundert drai un tsvantsik. 12 di kinder fun Azgad, toizent tsvei hundert tsvei un tsvantsik. 13 di kinder fun Adonikam, zeks hundert zeks un zechtsik. 14 di kinder fun Bigvai, tsvei toizent zeks un fuftsik. 15 di kinder fun Adin, fir hundert fir un fuftsik. 16 di kinder fun Ater, fun Yechizkiyahen, acht un naintsik. 17 di kinder fun Betzai, drai hundert drai un tsvantsik. 18 di kinder fun Yorah, hundert un tsvelf. 19 di kinder fun choshum, tsvei hundert drai un tsvantsik. 20 di kinder fun Gever, finf un naintsik. 21 di kinder fun Beit-Lechem, hundert drai un tsvantsik. 22 di mentshen fun Netophah, zeks un fuftsik. 23 di mentshen fun Anatot, hundert acht un tsvantsik. 24 di kinder fun Azmavet, tsvei un fertsik. 25 di kinder fun Keriyot-iaeorim, Kephirah, un Beerot, ziben hundert un drai un fertsik. 26 di kinder fun Ramah un Geva, zeks hundert ein un tsvantsik. 27 di mentshen fun michmos, hundert tsvei un tsvantsik. 28 di mentshen fun beit-El un Ai, tsvei hundert drai un tsvantsik. 29 di kinder fun Nevo, tsvei un fuftsik. 30 di kinder fun Magbish, hundert zeks un fuftsik. 31 di kinder fun der ander Eilam, toizent tsvei hundert fir un fuftsik. 32 di kinder fun Chorem, drai hundert un tsvantsik. 33 di kinder fun Lud, Chadid, un Ono, ziben hundert finf un tsvantsik. 34 di kinder fun Yericho, drai hundert finf un fertsik. 35 di kinder fun Senaah, drai toizent un zeks hundert un draisik.

36 di koyanim: di kinder fun Yedayah, fun dem hoiz fun Yeshua,u nain hundert drai un zibetsik. 37 di kinder fun Immer, toizent tsvei un fuftsik. 38 di kinder fun Pashchur, toizent tsvei hundert ziben un fertsik. 39 di kinder fun Chorem, toizent un zibetsen. 40 di Leviim: di kinder fun Yeshuav un Kadmiel, fun di kinder fun Hodavyah, fir un zibetsik. 41 di zingers: di kinder fun Asape, hundert acht un tsvantsik. 42 di kinder fun di toierlait: di kinder fun Shallum, di kinder fun Ater, di kinder fun Talmon, di kinder fun Akkuv, di kinder fun chatito, di kinder fun Shovai; in gantsen hundert nain un draisik.

43 di netinim: di kinder fun Tzicha, di kinder fun Chasupha, di kinder fun Tabaot; 44 di kinder fun keros, di kinder fun Siaha, di kinder fun Padon; 45 di kinder fun Livnah, di kinder fun Chagavah, di kinder fun Akkuv; 46 di kinder fun Chagav, di kinder fun Shalmai, di kinder fun Chanan; 47 di kinder fun Giddel, di kinder fun Gachar, di kinder fun Reayah. 48 di kinder fun Retzin, di kinder fun Nekoda, di kinder fun Gazzam; 49 di kinder fun euzo, di kinder fun Paseach, di kindr fun Besai; 50 di kinder fun Asnah, di kinder fun Meunim, di kinder fun Nephusim; 51 di kinder fun Bakbuk, di kinder fun Chakupha, di kinder fun Charchur; 52 di kinder fun Batzles, di kinder fun Mechida, di kinder fun Charsha; 53 di kinder fun Barkos, di kinder fun Sisra, di kinder fun Temach; 54 di kinder fun Netziyach, di kinder fun Chatipha.

55 di kinder fun Salmons knecht: di kinder fun Sotai, di kinder fun hasofret, di kinder fun Peruda; 56 di kinder fun Yalah, di kinder fun Darkon, di kinder fun Giddel; 57 di kinder fun Shephatyah, di kinder fun Chattil, di kinder fun pּocheret-hatsviym, di kinder fun Ami.

58 ale netinim un di kinder fun Salmons knecht: drai hundert tsvei un naintsik.

59 un dos zainen di vos zainen aroifgegangen fun Tel-Melach, teּl-Charsha, Keruv, Addan, Immer, un hoben nisht gekent zogen zeyer foterhoiz un zeyer opshtam, oib zei zainen fun Yisroel: 60 di kinder fun Delayah, di kinder fun Toviyah, di kinder fun Nekoda – zeks hundert tsvei un fuftsik. 61 un fun di kinder fun di koyanim: di kinder fun Chavayah, di kinder fun hakots, di kinder fun Barzillaien vos hot genumen a vaib fun di techter fun Barzillai fun Gilad, un iz gerufen gevoren oif zeyer nomen.

62 di dozike hoben gezucht zeyere yiches-briv, un zei zainen nisht gefunen gevoren, un zei zainen gehalten gevoren far umverdik tsu der kehune. 63 un der tiּrshoto hot zei farzogt, az zei zolen nisht esen fun dem gor heiliken, biz es vet oifshtein a koyen mit Urim-utumim.

64 di gantse eide in einemw iz geven tsvei un fertsik toizent drai hundert un zechtsik; 65 achuts zeyere knecht un zeyere dinsten; di dozike zainen geven ziben toizent drai hundert ziben un draisik. un zei hoben gehat zingers un zingerins tsvei hundert. 66 zeyere ferd zainen geven ziben hundert zeks un draisik; zeyere moileizlen, tsvei hundert finf un fertsik; 67 zeyere kemlen, fir hundert finf un draisik; eizlen, zeks toizent ziben hundert un tsvantsik.

68 un teil fun di roshei haoves, az zei zainen gekumen in Hashem's hoiz in Yerusholayim, hoben menadev geven far dem hoiz fun HaElokim, kedei im oiftsushtelen oif zain ort. 69 zei hoben gegeben loit zeyere koiches far dem shats fun der arbet, gold ein un zechtsik toizent darkmonim, un zilber finf toizent mina, un hemdlech far di koyanim, hundert.

70 un di koyanim un di Leviim, un teil fun dem folk, un di zingers, un di toierlait, un di netinim, hoben zich bazetst in zeyere shtet, un gants Yisroel in zeyere shtet.

ג

un az der zibeter chodesh iz gekumen, un di kinder fun Yisroel zainen geven in di shtet, hot zich dos folk ingezamlt vi ein man kein Yerusholayim. un Yeshuax der zun fun Yotzadaken, un zaine brider di koyanim, un zerubvl der zun fun Shaltielen, un zaine brider, zainen oifgeshtanen, un zei hoben oifgeboit dem mizbeyech fun Elochei Yisroel, kedei oiftsubrengen oif im brandopּfer, azoi vi es shteit geshriben in der torah fun Moshe dem man fun G‑t. un zei hoben oifgeshtelt dem mizbeyech oif zaine geshtelen; vorem oif zei iz geven di eime far di felker fun di lender. un zei hoben oifgebracht oif im brandopּfer tsu Hashem, brandopּfer in der peire un in ovent. un zei hoben gemacht dem yom-Tov fun sukot, azoi vi es shteit geshriben, un di togtegleche brandopּfer loit der tsol, vi der din iz far itlechen tog: un dernoch dos shtendike brandopּfer, un [di korbones] fun Rosh-chodesh, un fun ale geheilikte yom-tuvim fun Hashem, un fun itlechen vos hot menadev geven a fraivilike nedove tsu Hashem. fun ershten tog in zibeten chodesh hoben zei ongehoiben oifbrengen brandopּfer, hagam der gruntfest fun dem heichl fun Hashem iz noch nisht geven geleigt.

un zei hoben gegeben gelt tsu di shteinheker, un tsu di holtsmainster, un shpּaiz un getrank, un eil, tsu di Tzidonim, un tsu di Tzorim, az zei zolen brengen tsederholts fun Levanon biz dem yam fun yofo, loit der derloibenish fun Koreshy dem melech fun Paras tsu zei. un in tsveiten yor noch zeyer kumen tsum hoiz fun HaElokim kein Yerusholayim, in tsveiten chodesh, hoben genumen zerubvl der zun fun Shaltielen, un Yeshuaz der zun fun Yotzadaken, un zeyere iberike brider di koyanim un di Leviim, un ale vos zainen gekumen fun der gefangenshaft kein Yerusholayim, un zei hoben geshtelt di Leviim fun tsvantsik yor alt un hecher, ontsufiren di arbet fun Hashem's hoiz. un Yeshua,a zaine zin, un zaine brider, un Kadmiel mit zaine zin, di kinder fun Yehudah, zainen geshtanen in einem oiftsupּasn iber di Baal-mlochhs in hoiz fun HaElokim; [oich] di kinder fun Chenadad, zeyere zin, un zeyere brider, di Leviim.

10 un az di boimeinster hoben geleigt dem gruntfest fun Hashem's heichl, hot men geshtelt di koyanim, ongekleidte, mit trumeiten, un di Leviim, di kinder fun Asape, mit tsimblen, tsu loiben G‑t loit dem inshtel fun Dovid dem melech fun Yisroel. 11 un zei hoben gezungen loib un dank tsu Hashem: vorem er iz gut, vorem eibik iz zain chesed oif Yisroel. 12 un dos gantse folk hot geshalt a groise shalung in loib tsu G‑t far vos der gruntfest fun Hashem's hoiz iz geleigt gevoren. un fil fun di koyanim un di Leviim un di hoiptlait fun di foterhaizer, di zeknim vos hoben gezen dos ershte hoiz, hoben geveint oif a hoichen kol ven me hot geleigt dem gruntfest fun dem doziken hoiz far zeyere oigen; un fil hoben geshalt far simcha oif a hoichen kol. 13 un dos folk hot nisht gekent derkenen tsvishen dem kol fun shalung far simcha, un dem kol fun dem folks gevain; vorem dos folk hot geshalt a groise shalung, un der kol hot zich gehert biz in der veiten.

ד

un di faint fun Yehudah un Binyamin hoben gehert az di kinder fun goles boien a heichl tsu Hashem Elochei Yisroel. un zei hoben genent tsu zerubvlen, un tsu di hoiptlait fun di foterhaizer, un hoben tsu zei gezogt: lomir boien mit ich, vorem mir zuchen Elokeichem azoi vi ir, un tsu im shlachten mir fun di teg fun Esar-Chaddon dem melech fun Ashur, vos hot undz aroifgebracht aher. hot tsu zei gezogt zerubvl, un Yeshua,b un di iberike hoiptlait fun di foterhaizer fun Yisroel: ir kert zich mit undz nisht on, tsu boien a hoiz tsu Elokeinu; naiert mir alein velen boien tsu Hashem Elochei Yisroel, azoi vi Koreshc der melech fun Paras hot undz geheisen.

un dos folk fun land hot opּgeshlaft di hent fun dem folk fun Yehudah, un zei opּgeshroken fun boien. un zei hoben ongedungen oif zei yuetsim, tsu farshteren zeyer kavone, ale teg fun Koresh dem melech fun Paras, un biz der meluche fun Daryavesh dem melech fun Paras. un in der meluche fun Achashveroshen, in onheib fun zain meluche, hoben zei geshriben an onklog oif di bavoiner fun Yehudah un Yerusholayim.

un in di teg fun Artachshasta, hot Bishlam, Mitredat, Tavel, un zaine iberike Chavorim, geshriben tsu Artachshasta dem melech fun Paras; un dos geshrifts fun dem briv iz geven in aramishen kesav un armaishen loshen. Rechum der bafelgeber un shimshai der shraiber hoben geshriben a briv oif Yerusholayim tsu Artachshasta dem melech azoi – dentsmol [hot geshriben] Rechum der bafelgeber, un shimshai der shraiber, un zeyere iberike Chavorim, dinoer, un afrsatchoer, tarpּloer, afrsoer, arkuoer, bevler, shushanchoer, dehieoer, eeilomer, 10 un di iberike umes vos der groiser un gerimter Osnapar hot aribergebracht, un zei bazetst in der shtot Shomron, un di iberike fun yener zeit taich: un atsund – 11 dos iz der nusch fun dem briv vos zei hoben geshikt tsu im: – tsu Artachshasta dem melech, daine knecht di mentshen fun yener zeit taich: un atsund 12 zol dem melech bavust zain, az di Yiden vos zainen aroifgegangen fun dir, zainen gekumen tsu undz kein Yerusholayim; zei boien di vidershpenike un beize shtot, un zei farendiken moieren, un groben gruntfesten. 13 atsund zol dem melech bavust zain, az oib di dozike shtot vet oifgeboit veren, un di moieren velen farendikt veren, velen zei kein opּtsol, meches, un veggelt nisht tsolen, un dos vet brengen hezk der kiniglecher hechnosh. 14 atsund, azoi vi mir esen dos zalts fun dem palats, un es iz nisht recht far undz tsutsuzen dem umkoved fun melech, derfar shiken mir un zainen mudie dem melech, 15 kedei me zol nochzuchen in dem Sephar-hzchrones fun daine elteren; un vest gefinen in dem Sephar-hzchrones, un visen, az di dozike shtot iz a vidershpenike shtot, un brengt hezk di Molechim un di medines, un me hot gemacht bunten in ir fun eibike teg on; iber dem iz di dozike shtot Chorev gevoren. 16 mir zainen mudie dem melech, az oib di dozike shtot vet oifgeboit veren, un di moieren velen farendikt veren, vestu durch dem mer nisht hoben kein Chelek oif yener zeit taich.

17 hot der melech geshikt an entfer tsu Rechum dem bafelgeber, un shimshai dem shraiber, un zeyere iberike Chavorim vos zainen gezesen in Shomron, un di iberike fun yener zeit taich: frid! un atsund, 18 der briv vos ir hot undz geshikt, iz basheidlech geleyent gevoren far mir. 19 un fun mir iz gegeben gevoren a bafel, un me hot nochgezucht un gefunen, az di dozike shtot hot fun eibike teg zich derhoiben akegen Molechim, un az in ir zainen gemacht gevoren vidershpּenikungen un bunten; 20 un iber Yerusholayim zainen geven machtike Molechim, un zi hoben geveltikt iber gants yener zeit taich; un opּtsol, meches, un veggelt iz zei getsolt gevoren. 21 atsund git a bafel tsu veren di dozike lait, un di dozike shtot zol nisht geboit veren biz fun mir vet gegeben veren a bafel. 22 un zeit opgehit nisht tsu machen kein toes vegen dem, kedei der hezk zol nisht vaksen tsum shoden fun di Molechim.

23 dentsmol vi der inhalt fun dem melech Artachshastas briv iz fargeleyent gevoren far Rechumen, un shimshai dem shraiber, un zeyere Chavorim, azoi zainen zei avek oif gich kein Yerusholayim tsu di Yiden, un hoben zei gevert mit macht un gevolt. 24 dentsmol hot oifgehert di arbet fun Hashem's hoiz vos in Yerusholayim, un zi iz geven opgeshtelt biz dem tsveiten yor fun der meluche fun Daryavesh dem melech fun Paras.

ה

un di neviim, Chaggai der novi, un Zecharyah der zun fun Iddoen, hoben neviut gezogt tsu di Yiden vos in Yehudah un in Yerusholayim – in nomen fun Elochei Yisroel tsu zei. dentsmol zainen oifgeshtanen zerubvl der zun fun Shaltielen, un Yeshuad der zun fun Yotzadaken, un hoben ongehoiben boien dos hoiz fun Hashem vos in Yerusholayim, un mit zei zainen geven di neviim fun G‑t vos hoben zei geholfen. in der eigener tsait iz tsu zei gekumen taּtnai der firsht fun yener zeit taich, un shtar-boznai, un zeyere Chavorim, un zei hoben tsu zei azoi gezogt: ver hot ich gegeben a derloibenish tsu boien dos dozike hoiz, un tsu farendiken di dozike moier? dentsmol hoben mir tsu zei azoi gezogt: – [hoben zei geshriben] – vos zainen di nemen fun di mentshen vos boien dem doziken Bunnien? ober dos oig fun zeyer G‑t iz geven oif di eltste fun di Ezra Yiden, un zei hoben zei nisht gevert, biz di zach vet kumen far Daryaveshen, un me vet dentsmol brengen a teshuve vegen dem.

der nusch fun dem briv vos taּtnai der firsht fun yener zeit taich, un shtar-boznai, un zaine Chavorim, di afrschoer vos fun yener zeit taich, hoben geshikt tsum melech Daryavesh; zei hoben tsu im geshikt a briv, un azoi iz geven geshriben in im: tsum melech Daryavesh gore frid! zol dem melech bavust zain, az mir zainen gegangen tsu der medine Yehudah, tsum hoiz fun groisen G‑t, un es vert geboit fun shvere shteiner, un holts vert araingeton in di vent, un di dozike arbet vert geton flaisik, un zi baglikt in zeyer hant. hoben mir dentsmol gefregt di dozike eltste; mir hoben tsu zei azoi gezogt: ver hot ich gegeben a derloibenish tsu boien dos dozike hoiz, un tsu farendiken di dozike moier? 10 un oich zeyere nemen hoben mir gefregt bai zei, kedei dich tsu lozen visen, az mir velen oifshraiben di nemen fun di mentshen vos zainen zeyere onfirer. 11 un azoi hoben zei undz gegeben an entfer, azoi tsu zogen: mir zainen di knecht fun dem G‑t fun himel un erd, un mir boien op dos hoiz vos iz mit fil yoren far dem shoin geven geboit; un a groiser melech fun Yisroel hot es geboit un farendikt. 12 ober vail undzere elteren hoben dertsernt dem G‑t fun himel, hot er zei gegeben in der hant fun nevuchadnetsar dem Kasdim, dem melech fun Bavel; un er hot tseshtert dos dozike hoiz, un hot fartriben dos folk kein Bavel. 13 ober in ershten yor fun Koreshe dem melech fun Bavel, hot der melech Koresh gegeben a bafel tsu boien dos dozike hoiz fun Hashem. 14 un oich di gilderne un zilberne keilim fun Hashem's hoiz vos nevuchadnetsar hot avekgenumen fun dem heichl vos in Yerusholayim, un zei avekgefirt in dem tempel fun Bavel, zei hot der melech Koreshf aroisgenumen fun dem tempel vos in Bavel, un zei zainen ibergegeben gevoren tsu einem miten nomen Sheshbatzar, vos er hot im gemacht faran firsht. 15 un er hot tsu im gezogt: nem di dozike keilim; gei leig zei avek in dem heichl vos in Yerusholayim, un zol dos hoiz fun Hashem geboit veren oif zain ort. 16 dentsmol iz der doziker Sheshbatzar gekumen; er hot geleigt di gruntfesten fun Hashem's hoiz vos in Yerusholayim, un fun dentsmol on un biz atsund vert es geboit, un iz noch nisht fartik. 17 un atsund, oib dem melech iz voilgefelen, zol nochgezucht veren dorten in der shatskamer fun dem melech vos in Bavel, oib dos iz azoi, az fun melech Koresh iz gegeben gevoren a bafel tsu boien dos dozike hoiz fun Hashem in Yerusholayim; un zol er undz shiken dem vilen fun dem melech vegen dem.

ו

dentsmol hot der melech Daryavesh gegeben a bafel, un me hot nochgezucht in der bicherkamer vos me leigt dorten avek di shatsen in Bavel. un es iz gefunen gevoren in achmto, in der hoipּtshtot vos in der medine Madai, a megile, un azoi iz geven geshriben in ir: tsum gedenken: in ershten yor fun melech Koresh,g hot der melech Koresh gegeben a bafel: vegen dem hoiz fun Hashem in Yerusholayim – zol dos hoiz geboit veren far an ort vu me shlacht shlachtopּfer, un zaine gruntfesten zolen geleigt veren shtark; zain heich zol zain zechtsik ilen, zain breit zechtsik ilen; mit drai shichten fun shvere shteiner, un a shicht fun naiem holts; un di hutses zolen gegeben veren fun melech's hoiz. un oich di gilderne un zilberne keilim fun Hashem's hoiz vos nevuchadnetsar hot aroisgenumen fun dem heichl vos in Yerusholayim, un avekgefirt kein Bavel, zol men umkeren, un dos zol tsurikgein tsu dem heichl vos in Yerusholayim oif zain ort, un zolst es avekleigen in hoiz fun Hashem.

atsund, taּtnai der firsht fun yener zeit taich, shtar-boznai, un eyere Chavorim di afrschoer vos oif yener zeit taich, halt zich vait fun dorten. lozt tsu ru di arbet fun dem doziken hoiz fun Hashem; zolen der firsht fun di Yiden, un di eltste fun di Yiden boien dos dozike hoiz fun Hashem oif zain ort. un fun mir vert gegeben a bafel vegen vos ir zolt ton far di dozike eltste fun di Yiden, kedei tsu boien dos dozike hoiz fun Hashem: az fun dem melech's eigentum, fun dem opּtsol oif yener zeit taich, zolen oif gich gegeben veren di hutses tsu di dozike mentshen, kedei nisht tsu shteren. un vos zei hoben neitik, sai yunge oksen, sai viders un shepּsn, oif oiftsubrengen tsum G‑t fun himel, veits, zalts, vain un eil, loit dem farlang fun di koyanim vos in Yerusholayim, zol zei gegeben veren tog in tog nisht farfelt; 10 kedei zei zolen makrev zain geshmake riches tsum G‑t fun himel, un beten far dem leben fun melech un zaine kinder. 11 un fun mir vert gegeben a bafel, az yetveder einer vos vet enderen dos dozike vort, zol a balken aroisgerisen veren fun zain hoiz, un er zol tsugeshlogen veren deroif in der heich; un zain hoiz zol gemacht veren far a misthoifen derfar. 12 un der G‑t vos hot gemacht ruen zain nomen dorten, zol umvarfen yetveder melech un folk vos vet oisshtreken zain hant dos tsu enderen, kedei tsu tseshteren dos dozike hoiz fun Hashem vos in Yerusholayim. ich Daryavesh hob gegeben dem bafel; zol er geton veren oif gich.

13 dentsmol, vail der melech Daryavesh hot geshikt, hoben taּtnai der firsht fun yener zeit taich, shtar-boznai, un zaine Chavorim, oif gich azoi geton. 14 un di eltste fun di Yiden hoben geboit un hoben baglikt, loit der nevue fun Chaggai dem novi, un Zecharyah dem zun fun Iddoen. un zei hoben geboit un farendikt loit dem bafel fun Elochei Yisroel, un loit dem bafel fun Koreshen, un Daryaveshen, un Artachshasta dem melech fun Paras. 15 un me hot farendikt dos dozike hoiz bizen driten togh fun chodesh Addar, vos iz geven in zeksten yor fun melech Daryaveshes meluche.

16 un di kinder fun Yisroel, di koyanim un di Leviim, un di iberike kinder fun goles, hoben gemacht di banaiung fun dem doziken hoiz fun Hashem mit simcha. 17 un zei hoben makrev geven tsu der banaiung fun dem doziken hoiz fun Hashem hundert oksen, tsvei hundert viders, fir hundert shepּsn, un tsvelf tsignbek far zindopּfer far gants Yisroel, loit der tsol fun di shvotim fun Yisroel. 18 un zei hoben geshtelt di koyanim loit zeyere inteilungen, un di Leviim loit zeyere opteilungen, oif dem dinst fun G‑t vos in Yerusholayim, azoi vi es shteit geshriben in dem buch fun Mosheen.

19 un di kinder fun goles hoben gemacht dem korben-peּsachi in fertsnten tog fun ershten chodesh. 20 vorem di koyanim un di Leviim hoben zich in einem gereinikt; zei zainen ale geven rein. un zei hoben geshochten dem korben-peּsachj far ale kinder fun goles, un far zeyere brider di koyanim, un far zich alein. 21 un es hoben gegesen di kinder fun Yisroel vos hoben zich umgekert fun goles, un itlecher vos hot zich opgesheidt tsu zei fun der umreinikeit fun di felker fun land, kedei tsu zuchen Hashem Elochei Yisroel. 22 un zei hoben gemacht dem yom-Tov fun matsus ziben teg mit freid, vorem Hashem hot zei derfreit, un hot tsugekert tsu zei dos harts fun dem melech fun Ashur, tsu shtarken zeyere hent in der arbet fun dem hoiz fun HaElokim, Elochei Yisroel.

ז

un noch di dozike gesheenishen, in der meluche fun Artachshasta dem melech fun Paras, iz Ezra der zun fun Serayah, dem zun fun Azaryah, dem zun fun Chilkiyah, dem zun fun Shallum, dem zun fun Tzadok, dem zun fun Achituv, dem zun fun Amaryah, dem zun fun Azaryah, dem zun fun Merayot, dem zun fun Zerachyah, dem zun fun euzi, dem zun fun buki, dem zun fun Avishua, dem zun fun Pinchas, dem zun fun Elazar, dem zun fun Aharon dem koyen-godul – iz der doziker Ezra aroifgegangen kein Bavel; un er iz geven a shraiber, bahavnt in tort-Moshe vos Hashem Elochei Yisroel hot gegeben. un der melech hot im gegeben zain itleche bakoshe, loit der hant fun Hashem zain G‑t oif im. un es zainen aroifgegangen fun di kinder fun Yisroel, un fun di koyanim un di Leviim, un di zingers, un di toierlait, un di netinim, kein Yerusholayim, in zibeten yor fun melech Artachshasta. un er iz gekumen kein Yerusholayim in finften chodesh, vos iz geven in zibeten yor fun melech. vorem in ershten tog fun ershten chodesh iz geven der onheib fun dem aroifgang fun Bavel, un in ershten tog fun finften chodesh iz er ongekumen kein Yerusholayim, loit der guter hant fun zain G‑t oif im. 10 vorem Ezra hot gekert zain harts tsu forshen Hashem's torah, un tsu ton, un tsu lernen in Yisroel chukkim un gezetsen.

11 un dos iz der nusch fun dem briv vos der melech Artachshasta hot gegeben Ezra dem koyen, dem shraiber – dem shraiber fun di verter fun Hashem's gebot un zaine gezetsen tsu Yisroel: 12 Artachshasta der melech fun Molechim tsu Ezra dem koyen, dem shraiber fun dem gezets fun dem G‑t fun himel, un azoi vaiter. un atsund 13 vert fun mir gegeben a bafel, az itlecher vos bot zich on in main kinigraich, fun dem folk Yisroel, un zeyere koyanim, un di Leviim, tsu gein mit dir kein Yerusholayim, meg gein. 14 azoi vi du verst geshikt fun dem melech un zaine ziben yuetsim nochtsuforshen vegen Yehudah un Yerusholayim, loit dem gezets fun dain G‑t vos in dain hant, 15 un avektsufiren dos zilber un dos gold vos der melech un zaine yuetsim hoben menadev geven tsu Elochei Yisroel, vos zain voinung iz in Yerusholayim, 16 un al dos zilber un gold vos du vest krigen in der gantser medine Bavel, in einem mit di fraivilike nedoves fun dem folk un di koyanim vos velen menadev zain far dem hoiz fun zeyer G‑t vos in Yerusholayim – 17 derum megstu bald koifen far dem doziken gelt oksen, viders, shepּsn, mit zeyere shpּaizopּfer un zeyere gisopּfer, un zolst zei makrev zain oif dem mizbeyech fun ier Hashem's hoiz vos in Yerusholayim. 18 un vos dir un daine brider vet voilgefelen tsu ton mit dem resht fun dem zilber un gold, megt ir ton loit dem vilen fun Elokeichem. 19 un di keilim vos veren dir gegeben far dem dinstk fun dain Hashem's hoiz, gib iber far dem G‑t fun Yerusholayim. 20 un dos iberike vos iz neitik far dem hoiz fun dain G‑t vos dir vet oiskumen oistsugeben, zolstu oisgeben fun dem melech's shatskamer. 21 un fun mir, melech Artachshasta, vert gegeben a bafel tsu ale shatsmainster vos oif yener zeit taich, az alts vos Ezra der koyen, der shraiber fun dem gezets fun dem G‑t fun himel, vet fun ich farlangen, zol oif gich geton veren, 22 biz hundert tsentner zilber, un biz hundert kor veits, un biz hundert bat vain, un biz hundert bat eil, un zalts on a geshribener tsol. 23 alts vos iz oif dem bafel fun dem G‑t fun himel, zol richtik geton veren far dem hoiz fun dem G‑t fun himel, kedei es zol nisht zain a tsoren oif der meluche fun dem melech un zaine kinder. 24 oich zainen mir ich mudie, az ale koyanim un Leviim, zingers, toierlait, netinim, un diner fun dem doziken hoiz fun Hashem, zol men opּtsol, meches, un veggelt, nisht toren aroifleigen oif zei. 25 un du Ezra, loit der chochme fun dain G‑t vos in dain hant, zets oif richter un daionim vos zolen mishpeten dos gantse folk vos oif yener zeit taich, ale vos veisen di gezetsen fun dain G‑t; un dem vos veis nisht, zolt ir machen visen. 26 un der vos vet nisht ton dos gezets fun dain G‑t, un dos gezets fun dem melech, zol gich geton veren oif im a mishpot, entveder tsum toit, oder tsu fartraibung, oder tsu geltshtrof, oder tsu gefenkenish.

27 Baruch Hashem der G‑t fun undzere elteren vos er hot azoins araingegeben in melech's hartsen, tsu basheinen dos hoiz fun Hashem vos in Yerusholayim, 28 un er hot mir tsugeneigt genod far dem melech un zaine yuetsim, un bai ale machtike haren fun dem melech. un ich hob mich geshtarkt loit der hant fun Hashem main G‑t oif mir, un ich hob ingezamlt fun Yisroel hoiptlait aroiftsugein mit mir.

ח

un dos zainen di hoipּtn fun zeyere foterhaizer, un der yiches-briv fun di vos zainen aroifgegangen mit mir fun Bavel, in der meluche fun dem melech Artachshasta.

fun di kinder fun Pinchas: Gershom. fun di kinder fun Itamar: Daniel. fun di kinder fun Dovid: Chattush.

fun di kinder fun Shechanyah: fun di kinder fun Parosh, Zecharyah; un tsu im hoben zich miachs geven hundert un fuftsik manspּarshoinen.

fun di kinder fun Pachat-Moav: Elyehoeinai der zun fun Zerachyahen, un mit im tsvei hundert manspּarshoinen.

fun di kinder fun Shechanyah: der zun fun Yachazielen, un mit im drai hundert manspּarshoinen.

un fun di kinder fun Adin: Eved der zun fun Yonatanen, un mit im fuftsik manspּarshoinen.

un fun di kinder fun Eilam: Yeshayah der zun fun Atalyahen, un mit im zibetsik manspּarshoinen.

un fun di kinder fun Shephatyah: Zevadyah der zun fun Michaelen, un mit im achtsik manspּarshoinen.

fun di kinder fun Yoav: Ovadyah der zun fun Yechielen, un mit im tsvei hundert un achtsen manspּarshoinen.

10 un fun di kinder fun Shelomit: der zun fun Yosiphyahen, un mit im hundert un zechtsik manspּarshoinen.

11 un fun di kinder fun Bevai: Zecharyah der zun fun Bevaien, un mit im acht un tsvantsik manspּarshoinen.

12 un fun di kinder fun Azgad: Yochanan der zun fun Hakkatanen, un mit im hundert un Tzoan manspּarshoinen.

13 un fun di kinder fun Adonikam: di letste; un dos zainen zeyere nemen: Eliphelet, Yeyel, un Shemayah, un mit zei zechtsik manspּarshoinen.

14 un fun di kinder fun Bigvai: Utai, un Zakkur, un mit zei zibetsik manspּarshoinen.

15 un ich hob zei ingezamlt baim taich vos geit arain in Ahava, un mir hoben dorten geres drai teg, un ich hob nochgekukt tsvishen dem folk un tsvishen di koyanim, un hob dorten nisht gefunen fun di kinder fun Levi. 16 hob ich geshikt noch Eliezer, noch Ariel, noch Shemayah, un noch Elnatan, un noch Yariv, un noch Elnatan, un noch Natan, un noch Zecharyah, un noch meshulom, di hoiptlait, un noch Yoyariv, un noch Elnatan, di kener. 17 un ich hob zei gegeben a bafel tsu Iddo dem hoiptman in dem ort Kasiphya, un ich hob araingeton in zeyer moil verter tsu reden tsu adoin [un] zain bruder vos zainen geven gezetst iber dem Ezra ort Kasiphya, undz tsu brengen badiner far dem hoiz fun Elokeinu. 18 un zei hoben undz gebracht, loit der guter hant fun Elokim oif undz, a farshtandiken man fun di kinder fun Machli dem zun fun Levi, dem zun fun Yisroelen; un Sherevyahen mit zaine zin un zaine brider – achtsen; 19 un Chashavyahen, un mit im Yeshayahen fun di kinder fun Merari, zaine brider, un zeyere zin – tsvantsik; 20 un fun di netinim vos Dovid un di haren hoben opgegeben far dem dinst fun di Leviim, tsvei hundert un tsvantsik netinim; ale zainen geven ongerufen mit di nemen.

21 un ich hob dorten oisgerufen a toּenit baim taich Ahava, zich tsu painiken far Elokeinu, kedei tsu beten bai im a glaichen veg far undz un far undzere kleine kinder, un far undzer gantsen farmeg. 22 vorem ich hob zich geshemt tsu farlangen fun dem melech cheil un raiter undz tsu helfen fun a faint oifen veg, vail mir hoben gezogt tsum melech, azoi tsu zogen: di hant fun Elokeinu iz tsum guten oif ale vos zuchen im, un zain macht un zain tsorenl akegen ale vos farlozen im. 23 un mir hoben gefast, un gebeten bai Elokeinu vegen dem, un er hot zich gelozt derbeten fun undz.

24 un ich hob opgesheidt fun di haren fun di koyanim tsvelf; Sherevyahen, Chashavyahen, un mit zei Tzoan fun zeyere brider. 25 un ich hob zei tsugevoigen dos zilber, un dos gold, un di keilim, di trumt far dos hoiz fun Elokeinu vos der melech un zaine yuetsim un zaine haren un gants Yisroel vos hoben zich dorten gefunen, hoben menadev geven. 26 un ich hob opּgevoigen oif zeyere hant zilber zeks hundert un fuftsik tsentner, un zilberne keilim hundert tsentner; gold hundert tsentner; 27 un gilderne becher tsvantsik, tsu toizent adarkonim; un tsvei keilim fun fainem Gaalen kuper, azoi taier vi gold. 28 un ich hob tsu zei gezogt: ir zeit heilik tsu G‑t, un di keilim zainen heilik; un dos zilber un dos gold iz a fraivilike nedove tsu Hashem dem G‑t fun eyere elteren. 29 fast oif un hit es, biz ir vet es opּvegen far di haren fun di koyanim un di Leviim, un di haren fun di foterhaizer fun Yisroel in Yerusholayim, in di kameren fun Hashem's hoiz. 30 un di koyanim un di Leviim hoben tsugenumen di vog fun dem zilber un dem gold, un di keilim, oif tsu brengen kein Yerusholayim in hoiz fun Elokeinu.

31 un mir hoben avekgetsoigen fun dem taich Ahava in tsvelften tog fun ershten chodesh, tsu gein kein Yerusholayim, un di hant fun Elokeinu iz geven oif undz, un er hot undz bashiremt fun der hant fun faint un loierer oifen veg. 32 un mir zainen gekumen kein Yerusholayim, un zainen dorten gezesen drai teg. 33 un oifen firten tog iz dos zilber un dos gold un di keilim opּgevoigen gevoren in hoiz fun Elokeinu, oif der hant fun Meremot dem zun fun Uriyahen, dem koyen, un mit im iz geven Elazar der zun fun Pinchasen, un mit zei, Yozavad der zun fun Yeshuaen,m un Noadyah der zun fun benoin, di Leviim; 34 alts mit a tsol un mit a vog; un di gantse vog iz farshriben gevoren in yener tsait.

35 hoben di kinder fun goles vos zainen gekumen fun gefangenshaft, makrev geven brandopּfer tsum Elochei Yisroel, tsvelf oksen far gants Yisroel, zeks un naintsik viders, ziben un zibetsik shepּsn, tsvelf bek far zindopּfer; ale brandopּfer tsu Hashem. 36 un zei hoben ibergegeben di bafelen fun melech tsu di satrapּn fun melech, un di firshten fun yener zeit taich; un zei hoben geholfen dem folk un dem hoiz fun HaElokim.

ט

un az me hot dos geendikt, hoben genent tsu mir di haren, azoi tsu zogen: dos folk Yisroel, un di koyanim un di Leviim, hoben zich nisht gehalten opgesheidt fun di felker fun di lender, loit zeyere umverdikeiten – fun dem Kenaani, dem Chitti, dem Perizzi, dem Yevusi, dem Ammoni, dem Moav, dem Egyptian, un dem Imri. vorem zei hoben genumen fun zeyere techter far zich un far zeyere zin, un der heiliker zomen hot zich farmisht mit di felker fun di lender, un di hant fun di haren un di farshteyer iz geven di ershte in der doziker felshung. un vi ich hob gehert di dozike zach, hob ich tserisen main Ezra beged un main mantl, un ich hob zich geflikt di Har fun kop un fun bord, un ich bin gezesen a banumener. hoben zich ale ingezamlt tsu mir ale vos hoben getsitert iber di verter fun Elochei Yisroel, fun vegen der felshung fun di goles-lait; un ich bin gezesen a banumener biz dem ovent-korben (minche).

un baim ovent-korben (minche) bin ich oifgeshtanen fun main toּenit, mit main beged un main mantl tserisen, un ich bin gefalen oif maine kni, un hob oisgeshpreit maine hent tsu Hashem main G‑t. un ich hob gezogt: main G‑t, ich bin in bushe un Shoam zich oiftsuheiben main ponem tsu dir, main G‑t, vorem undzere zind zainen gemert iberen kop, un undzer shuld iz grois biz tsum himel. fun di teg fun undzere elteren on zainen mir in grois shuld biz oif haintiken tog, un far undzere zind zainen mir, undzere Molechim, undzere koyanim, ibergegeben gevoren in der hant fun di Molechim fun di lender tsum shverd, tsu gefangenshaft, un tsu roib, un tsu shand fun ponem, azoi vi haintiken tog. un atsund, oif a kleiner rege iz undz geshen a genod fun Hashem Elokeinu, undz ibertsulozen an antrinung, un undz tsu geben an onhalt in zain heiliken ort, kedei Elokeinu zol derlaichten undzere oigen, un undz lozen a bisel opּleben in undzer knechtshaft. vorem knecht zainen mir, ober in undzer knechtshaft hot undz Elokeinu nisht farlozen, un er hot undz tsugeneigt genod far di Molechim fun Paras, undz tsu lozen opּleben, oiftsurichten dos hoiz fun Elokeinu, un oiftsushtelen zaine churbes, un undz tsu geben an arumtsam in Yehudah un in Yerusholayim. 10 un atsund, Elokeinu, vos zolen mir zogen noch dem? az mir hoben farlozen daine gebot 11 vos du host geboten durch daine knecht di neviim, azoi tsu zogen: dos land vos ir kumt es tsu arben, iz an umrein land, durch der umreinkeit fun di felker fun di lender, durch zeyere umverdikeiten mit vos zei hoben es ongefilt fun ek tsu ek in zeyer tume. 12 derum zolt ir atsund nisht geben eyere techter tsu zeyere zin, un zeyere techter zolt ir nisht nemen far eyere zin, un ir zolt oif eibik nisht zuchen zeyer frid un zeyer voilzain, kedei ir zolt shtark zain, un esen dos guts fun dem land un es lozen birushe tsu eyere kinder oif eibik. 13 un noch alts vos iz gekumen oif undz far undzere shlechte maisim un far undzer groiser shuld, az du Elokeinu host undz geshoint mer vi noch undzere zind, un undz gegeben aza antrinung, 14 zolen mir vider farshteren daine gebot, un zich metchten zain mit di felker fun di dozike umverdikeiten? vestu nisht tserenen oif undz biz tsum farlenden, az kein iberblaib un kein antrinung zol nisht zain? 15 Hashem du Elochei Yisroel, du bist a gerechter; vorem mir zainen an antrunener iberblaib azoi vi haintiken tog. ot zainen mir far dir in undzer shuld; vorem me ken nisht bashtein far dir vegen dem.

י

un vi Ezra hot mispalel geven un vi er hot zich misvade geven, veinendik un zich vorfendik far dem hoiz fun HaElokim, hot zich ongezamlt tsu im fun Yisroel zeyer a grois gezeml, mener un vaiber un kinder; vorem dos folk hot geveint a grois gevain. un Shechanyah der zun fun Yechielen, fun di kinder fun Eilam, hot zich opּgerufen un hot gezogt tsu Ezraen: mir hoben gefelsht on Elokeinu, un hoben genumen fremde vaiber fun di felker fun land, ober atsund iz do a hofenung far Yisroel vegen dem. un lomir atsund shlisenn a bris mit Elokeinu, avektsushiken di ale vaiber, un di vos zainen geboren fun zei, loit der eitse fun Adonoi, un di vos tsiteren iber dem gebot fun Elokeinu, un zol geton veren loit der torah. shtei oif, vorem oif dir ligt di zach, un mir zainen mit dir; zei shtark un tu.

iz Ezra oifgeshtanen un hot bashvoren di haren fun di koyanim, di Leviim, un gants Yisroel, tsu ton azoi vi dos dozike vort; un zei hoben geshvoren. un Ezra iz oifgeshtanen fun far dem hoiz fun HaElokim, un er iz avek in der kamer fun Yehochanan dem zun fun Elyashiven; un az er iz gekumen ahin, hot er nisht gegesen kein broit, un nisht getrunken kein vaser, vorem er hot getroiert oif der felshung fun di goles-lait.

un me hot aroisgelozt an oisruf in Yehudah un Yerusholayim tsu ale kinder fun goles, zich intsuzamlen kein Yerusholayim; un itlecher vos vet nisht kumen in drai teg, loit der eitse fun di haren un di eltste, zol zain gantser farmeg zain Chorem, un er zol opgesheidt veren fun der eide fun goles.

hoben zich ingezamlt ale mener fun Yehudah un Binyamin kein Yerusholayim tsum driten tog; dos iz geven in nainten chodesh, in tsvantsiksten tog in chodesh. un dos gantse folk iz gezesen oifen breiten pּlats fun dem hoiz fun HaElokim, tsiterendik iber der zach, un iber di regns. 10 un Ezra der koyen iz oifgeshtanen, un hot tsu zei gezogt: ir hot gefelsht un hot genumen fremde vaiber noch tsutsuleigen tsu der shuld fun Yisroel. 11 un atsund git a vidoi tsu Hashem dem G‑t fun eyere elteren, un tut zain rotsen, un sheidt ich op fun di felker fun land, un fun di fremde vaiber. 12 hot zich opּgerufen di gantse inzamlung un hot gezogt oif a hoichen kol: yo, azoi vi dain vort iz far undz tsu ton. 13 ober dos folk iz grois, un es iz di tsait fun regns, un nishto kein koiech tsu shtein droisen, un di arbet iz nisht oif ein tog, un nisht oif tsvei; vorem mir hoben fil farbrochen in der doziker zach. 14 zolen undzere haren zich opּshtelen far der gantser inzamlung, un ale vos in undzere shtet vos hoben genumen fremde vaiber, zolen kumen in geshtelte tsaiten, un mit zei di eltste fun itlecher shtot un ire richter, biz me vet opkeren fun undz dem grimtsoreno fun Hashem Elokeinu vegen der doziker zach. 15 nor Yonatan der zun fun Asahelen, un Yachzeyah der zun fun Tikvahen, hoben zich geshtelt akegen dem, un meshulom, un Shabetai der Levi, hoben zei tsugeholfen. 16 un di kinder fun goles hoben azoi geton; un Ezra der koyen, un etleche hoipּtn fun foterhaizer, loit zeyere foterhaizer, un ale mit nemen, zainen opgezundert gevoren, un zei hoben zich gezetst in ershten tog fun tsenten chodesh oistsuforshen di zach. 17 un zei zainen fartik gevoren mit ale mener vos hoben genumen fremde vaiber, biz dem ershten tog fun ershten chodesh.

18 un es zainen gefunen gevoren tsvishen di kinder fun di koyanim azelche vos hoben genumen fremde vaiber. fun di kinder fun Yeshuap dem zun fun Yotzadaken un zaine brider: Maaseiyah, un Eliezer, un Yariv, un Gedalyah. 19 un zei hoben gegeben zeyer hant avektsushiken zeyere vaiber, un, vi shuldike, [tsu brengen] a viderq fun shof far zeyer shuld. 20 un fun di kinder fun Immer: Chanani, un Zevadyah. 21 un fun di kinder fun Chorem: Maaseiyah, un Eliyah, un Shemayah, un Yechiel, un euziioh. 22 un fun di kinder fun Pashchur: Elyoeinai, Maaseiyah, Yishmael, Netanel, Yozavad, un Elasah.

23 un fun di Leviim: Yozavad, un Shimei, un Kelayah – dos iz Kelita – Petachyah, Yehudah, un Eliezer.

24 un fun di zingers: Elyashiv. un fun di toierlait: Shallum, un Telem, un Uri.

25 un fun Yisroel: fun di kinder fun Parosh: Remiyah, un Yizziyah, un Malkiyah, un mimen, un Elazar, un Malkiyah, un Benayah. 26 un fun di kinder fun Eilam: Matanyah, Zecharyah, un Yechiel, un Avdi, un iremot, un Eliyah. 27 un fun di kinder fun Zattu: Elyoeinai, Elyashiv, Matanyah, un iremot, un Zavad, un Aziza. 28 un fun di kinder fun Bevai: Yehochanan, Chananyah, Zabbai, Atlai. 29 un fun di kinder fun Bunni: meshulom, Maluch, un Adayah, Yashuv, un Sheal, un Yarmes. 30 un fun di kinder fun Pachat-Moav: Adna, un Kelal, Benayah, Maaseiyah, Matanyah, Betzalel, un benoi, un Menasheh. 31 un di kinder fun Chorem: Eliezer, Yishiyah, Malkiyah, Shemayah, Shimon; 32 Binyamin, Maluch, Shemaryah. 33 fun di kinder fun choshum: Matnai, Mattattah, Zavad, Eliphelet, iremai, Menasheh, Shimei. 34 fun di kinder fun Bunni: Maadai, Amram, un Uel; 35 Benayah, Bedyah, Keluhi; 36 uanioh, Meremot, Elyashiv; 37 Matanyah, Matnai, un Yaasai; 38 un Bunni, un benoi, Shimei, 39 un Shelemyah, un Natan, un Adayah; 40 Machnavdai, Shashai, Sarai; 41 Azareel, un Shelemyah, Shemaryah, 42 Shallum, Amaryah, Yosef. 43 fun di kinder fun Nevo: Yeyel, Mattityah, Zavad, Zevina, Yaddai, un Yoel, [un] Benayah.

44 di ale hoben genumen fremde vaiber, un teil fun zei vaiber mit vemen zei hoben gehat kinder.

NEH - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023

Nechemyah

Nechemyah

Nechemyah

Nechemyah

א

di verter fun Nechemyah dem zun fun Chakhalyahen. es iz geven in chodesh chiּsleu in tsvantsiksten yor, beis ich bin geven in der hoipּtshtot Shushan, iz gekumen Chanani, einer fun maine brider, er un [andere] mener fun Yehudah, un ich hob zei gefregt vegen di Yiden, di antrunene vos zainen gebliben fun der gefangenshaft, un vegen Yerusholayim. hoben zei tsu mir gezogt: di geblibene vos zainen gebliben fun der gefangenshaft dorten in der medine, zainen in grois umglik un in shand, un di moier fun Yerusholayim iz ingebrochen, un ire toieren zainen farbrent in faier. iz, vi ich hob gehert di dozike verter, azoi hob ich zich gezetst un hob geveint un hob teg getroiert, un ich hob gefast un hob mispalel geven far dem G‑t fun himel. un ich hob gezogt: ich bet dich, Hashem, Elokim fun di himlen, hoel groiser un forchtiker, vos hit dem bris un di genod tsu di vos hoben im lib, un tsu di vos hiten zaine gebot. zol, ich bet dich, dain oier zain farnemik, un daine oigen ofen, tsutsuheren tsu der tefile fun dain knecht vos ich bin mispalel far dir atsund tog un nacht fun vegen di kinder fun Yisroel, daine knecht, un bin zich misvade oif di zind fun di kinder fun Yisroel, vos mir hoben tsu dir gezindikt; yo, ich un dos hoiz fun main foter hoben gezindikt. fardorben zainen mir geven fardorben akegen dir, un mir hoben nisht gehit di gebot un di chukkim un di gezetsen vos du host bafoilen dain knecht Mosheen. dermon zich, ich bet dich, dos vort vos du host ongezogt dain knecht Mosheen, azoi tsu zogen: vet ir felshen, vel ich ich tseshpּreiten tsvishen di felker. ober az ir vet ich umkeren tsu mir, un hiten maine gebot un zei ton, megen eyere farshtoisene zain in ek himel, vel ich fun dorten zei inzamlen, un vel zei brengen in dem ort vos ich hob oisderveilt tsu machen ruen main nomen dorten. 10 zei zainen doch daine knecht un dain folk vos du host oisgeleizt mit dain grois shtarkeit, un mit dain machtiker hant. 11 ich bet dich, Adonoi, zol Nun dain oier zain farnemik tsu der tefile fun dain knecht, un tsu der tefile fun daine knecht vos vilen forchten dain nomen, un baglik, ich bet dich, haint dain knecht, un gib im derbarimung bai dem doziken man.

un ich bin geven a trankmaister baim melech.

ב

un es iz geven in chodesh nisen, in tsvantsiksten yor fun melech Artachshastar, iz vain geven far im, un ich hob genumen dem vain, un hob derlangt dem melech. un ich bin kein mol frier nisht geven troierik far im. hot der melech tsu mir gezogt: far vos iz dain ponem troierik, az krank bistu nisht? dos iz nisht andersh saiden a troierkeit fun hartsen. hob ich zeyer shtark moire gehat. un ich hob gezogt tsum melech: eibik leben zol der melech! far vos zol main ponem nisht zain troierik, az di shtot, der ort fun maine elterns kvorim, iz Chorev, un ire toieren zainen fartsert fun faier? hot der melech tsu mir gezogt: vos farlangstu den? hob ich mispalel geven tsum Elokim fun himel. un ich hob gezogt tsum melech: oib dem melech iz voilgefelen, un oib dain knecht iz voilgefelen far dir, az du zolst mich lozen gein kein Yehudah tsu der shtot fun maine elterns kvorim, az ich zol zi opּboien. hot der melech tsu mir gezogt: – un di Milcah iz gezesen leben im – oif biz vanen vet zain dain gein? un ven vestu zich umkeren? un es iz voilgefelen far dem melech, un er hot mich gelozt gein, az ich hob im gegeben a tsait. un ich hob gezogt tsum melech: oib dem melech iz voilgefelen, zol men mir geben briv tsu di firshten fun yener zeit taich, az zei zolen mich lozen durchgein, biz ich vel kumen kein Yehudah; un a briv tsu Asape dem hiter fun melech's boimgorten, az er zol mir geben holts oif tsu leigen balkns oif di toieren fun der festung vos tsum hoiz, un far der shtottoier, un far dem hoiz, vos ich vel kumen tsu im. un der melech hot mir gegeben loit der guter hant fun main G‑t oif mir.s

un ich bin gekumen tsu di firshten fun yener zeit taich, un hob zei gegeben di briv fun melech; un der melech hot geshikt mit mir eltste fun cheil, un raiter. 10 hot derhert Sanvalat der Choroni, un Toviyah der eamonisher knecht, un zei hot fardrosen a grois fardros vos a mentsh iz gekumen zuchen guts far di kinder fun Yisroel.

11 un ich bin gekumen kein Yerusholayim, un bin dorten geven drai teg. 12 un ich bin oifgeshtanen bai nacht, ich un etleche mener mit mir; un ich hob nisht dertseilt kein mentshen vos main G‑t hot araingegeben in main hartsen tsu ton in Yerusholayim; un kein beheime hob ich mit mir nisht gehat, achuts di beheime vos ich bin oif ir geriten. 13 un ich bin arois durch dem toier fun tal bai nacht, un akegen dem shlangenkval, un tsu dem misttoier, un ich hob batracht di moieren fun Yerusholayim vos zainen geven ingebrochen, un ire toieren vos zainen geven fartsert fun faier. 14 un ich bin aribergegangen tsum kvaltoier, un tsum melech's bach; ober es iz nisht geven ort genug far der beheime unter mir durchtsugein. 15 un ich bin aroifgegangen durchen tal in der nacht, un hob batracht di moier; un ich hob zich umgekert un bin gekumen tsum toier fun tal, un hob zich tsurikgekert. 16 un di farshteyer hoben nisht gevust vuhin ich bin gegangen, un vos ich tu, vorem di Yiden, un di koyanim, un di adllait, un di farshteyer, un di iberike vos hoben geton di arbet, hob ich biz aher gornisht dertseilt.

17 un ich hob tsu zei gezogt: ir zet in vos far an umglik mir zainen, az Yerusholayim iz Chorev, un ire toieren zainen farbrent fun faier; kumt un lomir opּboien di moier fun Yerusholayim, az mir zolen mer nisht zain tsu shand. 18 un ich hob zei dertseilt vegen der hant fun main G‑t vos iz geven gut oif mir, un oich di verter fun melech vos er hot mir gezogt. hoben zei gezogt: lomir oifshtein un boien. un zei hoben geshtarkt zeyere hent tsum guten.

19 hot derhert Sanvalat der Choroni, un Toviyah der eamonisher knecht, un Geshem der araber, un zei hoben geshpּet fun undz, un hoben undz mevazet geven, un hoben gezogt: vos iz di dozike zach vos ir tut? vilt ir kegen dem melech vidershpּeniken? 20 hob ich zei gegeben an entfer un hob tsu zei gezogt: Elochei himel, er vet undz baliken, un mir zaine knecht velen oifshtein un velen boien; un ir hot nisht kein Chelek un kein recht un kein gedechenish in Yerusholayim.

ג

un Elyashiv der koyen-godul un zaine brider di koyanim zainen oifgeshtanen un hoben oifgeboit dem shoftoier; zei hoben im geheilikt, un araingeshtelt zaine tiren; un biz tsum turem fun hameoh hoben zei im geheilikt, biz tsum turem Chananel. un leben im hoben geboit di mener fun Yericho. un leben dem hot geboit Zakkur der zun fun Imrien. un dem fishtoier hoben geboit di zin fun Hasnaahen; zei hoben geleigt zaine balkns, un araingeshtelt zaine tiren, zaine shleser, un zaine riglen. un leben zei hot farricht Meremot der zun fun Uriyah dem zun fun hakotsen. un leben zei hot farricht meshulom der zun fun Berechyah dem zun fun Meshezavelen. un leben zei hot farricht Tzadok der zun fun Baanaen. un leben zei hoben farricht di Tekoaim; ober zeyere groise lait hoben nisht araingeton zeyer naken in dem dinst fun zeyer Har. un dem alten toier hot farricht Yoyada der zun fun Paseachen, un meshulom der zun fun Besodyahen; zei hoben geleigt zaine balkns, un araingeshtelt zaine tiren un zaine shleser un zaine riglen. un leben zei hot farricht Melatyah der Givoni, un Yadon der Meronoti, di mentshen fun Givon un fun Mitzpah, vos hoben gehert tsu dem tron fun dem firsht fun yener zeit taich. un leben dem hot farricht euziel der zun fun Charhayahen, fun di goldshmiden; un leben im hot farricht Chananyah, a zun fun di b'shomaim-macher; un zei hoben bafestikt Yerusholayim biz der breiter moier. un leben zei hot farricht Refayah der zun fun Chavran, der Har fun a halber gegent fun Yerusholayim. 10 un leben zei hot farricht Yedayah der zun fun Charumaphen, akegen zain hoiz. un leben im hot farricht Chattush der zun fun Chashavneyah. 11 a tsveite shtrek hot farricht Malkiyah der zun fun Choremen, un Chashuv der zun fun paּchat-mooven; oich dem turem fun di oivns. 12 un leben dem hot farricht Shallum der zun fun Halocheshen, der Har fun a halber gegent fun Yerusholayim, er un zaine techter. 13 dem toier fun tal hot farricht Chanun, un di bavoiner fun Zanoach; zei hoben im geboit, un araingeshtelt zaine tiren, zaine shleser, un zaine riglen; oich toizent ilen fun der moier biz dem misttoier. 14 un dem misttoier hot farricht Malkiyah der zun fun Rechaven, der Har fun der gegent fun beit-cheּrem; er hot im geboit, un araingeshtelt zaine tiren, zaine shleser, un zaine riglen. 15 un dem kvaltoier hot farricht Shallun der zun fun Col-Chozehen, der Har fun der gegent fun Mitzpah; er hot im geboit, un im tsugedekt, un araingeshtelt zaine tiren, zaine shleser, un zaine riglen; oich di moier fun dem taich fun Shelach baim gorten fun melech, un biz di trep vos nideren arop fun Dovids shtot. 16 noch im hot farricht Nechemyah der zun fun Azbuken, der Har fun a halber gegent fun Beit-tzur, biz akegen di kvorim fun Dovid, un biz dem gemachten taich, un biz tsum hoiz fun di giborim. 17 noch im hoben farricht di Leviim, Rechum der zun fun Bunnien. leben im hot farricht Chashavyah der Har fun a halber gegent fun Keilah, far zain gegent. 18 noch im hoben farricht zeyere brider, Bavai der zun fun Chenadaden, der Har fun a halber gegent fun Keilah. 19 un leben im hot farricht Ezer, der zun fun Yeshuaen,u der Har fun Mitzpah, a tsveite shtrek, akegen vu me geit aroifblikendik tsum vafnhoiz baim vinkel. 20 noch im hot flaisik farricht Baruch der zun fun Zakaien, a tsveite shtrek, fun vinkel bizen ingang fun Elyashiv dem koyen-goduls hoiz. 21 noch im hot farricht Meremot der zun fun Uriyah dem zun fun hakotsen, a tsveite shtrek, fun dem ingang fun Elyashivs hoiz un bizen Suf fun Elyashivs hoiz. 22 un noch im hoben farricht di koyanim, di mentshen fun der [Yarden-]gegent. 23 noch dem hoben farricht Binyamin un Chashuv akegen zeyer hoiz. noch dem hot farricht Azaryah der zun fun Maaseiyah dem zun fun Ananyahen leben zain hoiz. 24 noch im hot farricht benoi der zun fun Chenadaden, a tsveite shtrek, fun Azaryahs hoiz bizen vinkel, un bizen ek. 25 Palal der zun fun euzain hot farricht akegen dem ek, un dem turem vos iz aroisgerukt fun dem oibershten hoiz fun melech vos baim hoif fun der vach. noch im Pedayah der zun fun Paroshen. – 26 un di netinim zainen gezesen in Ophel biz kegen dem vasertoier tsu mizrech un dem aroisgerukten turem. – 27 noch im hoben farricht di Tekoaim a tsveite shtrek, fun akegen dem groisen aroisgerukten turem un biz der moier fun Ophel. 28 iber dem ferdtoier hoben farricht di koyanim, itlecher akegen zain hoiz. 29 noch dem hot farricht Tzadok der zun fun Omaren akegen zain hoiz. un noch im hot farricht Shemayah der zun fun Shechanyahen, der hiter fun mizrech-toier. 30 noch im hot farricht Chananyah der zun fun Shelemyahen, un Chanun der zekster zun fun Tzalaphen, a tsveite shtrek. noch im hot farricht meshulom der zun fun Berechyahen, akegen zain kamer. 31 noch im hot farricht Malkiyah, a zun fun di goldshmiden, biz dem hoiz fun di netinim un di handlslait, akegen dem toier hamifkod, un biz der oibershtub fun vinkel. 32 un tsvishen der oibershtub fun vinkel un dem shoftoier hoben farricht di goldshmiden un di kremer.

33(4:1)  un es iz geven, vi Sanvalat hot gehert az mir boien di moier, azoi hot im gebrent, un er hot shtark getsernt; un er hot geshpּet fun di Yiden. 34(4:2)  un er hot geredt far zaine brider un dem cheil fun Shomron, un hot gezogt: vos tuen di dozike tsekrochene Yiden? vet men zei den lozen? velen zei den korbones shlachten? velen zei es endiken in a tog? velen zei oifleben di shteiner fun di hoifns erd, az zei zainen farbrent?

35(4:3)  un Toviyah der Ammoni iz geven leben im, un hot gezogt: afile az zei boien shoin yo, ven a fuks zol aroifgein, vet er tsebrechen zeyer shteinerne moier.

36(4:4)  her, Elokeinu, vi mir zainen gevoren tsu shpּot, un ker um zeyer lesterung oif zeyer kop, un gib zei tsu roib in land fun gefangenshaft; 37(4:5)  un zolst nisht fardeken zeyer zind, un zeyer chet zol nisht farmekt veren fun far dir, vorem zei hoben dich dertsernt far di boier.

38(4:6)  azoi hoben mir geboit di moier; un di gantse moier iz farbunden gevoren biz ir helft; vorem dos folk hot gehat harts tsu ton.

ד

1(4:7)  un es iz geven, i Sanvalat, un Toviyah, un di araber, un di Ammonim, un di Ashdodim, hoben gehert az di moieren fun Yerusholayim veren farricht, az di brochen hoben ongehoiben farshtopt tsu veren, hot zei zeyer gebrent. 2(4:8)  un zei hoben gemacht a bunt ale in einem, tsu kumen milchome halten oif Yerusholayim, un onmachen drinen a mehume. 3(4:9)  hoben mir mispalel geven tsu Elokeinu, un mir hoben geshtelt a vach akegen zei bai tog un bai nacht, [zich tsu shitsn] far zei. 4(4:10)  un Yehudah hot gezogt: der koiech fun di lasttreger iz opgeshvacht, un erd opּtsuramen iz do a sach, un mir kenen nisht boien di moier. 5(4:11)  un undzere sonem hoben gezogt: zolen zei nisht merken un nisht zen, biz mir velen kumen tsvishen zei, un velen zei oishrgen, un farshteren di arbet. 6(4:12)  un es iz geven, az di Yiden vos zainen gezesen bai zei, zainen tsu undz gekumen, hoben zei undz Tzoan mol gezogt: ir muzt zich umkeren tsu undz fun ale erter. 7(4:13)  hob ich oisgeshtelt unter dem ort hinter der moier, in di ofene peletser – ich hob oisgeshtelt dos folk loit mishpoches, mit zeyere shverden, zeyere shpּizn, un zeyere boigns. 8(4:14)  un ich hob zich umgekukt, un bin oifgeshtanen un hob gezogt tsu di adllait, un tsu di farshteyer, un tsu dem iberiken folk: ir zolt nisht moire hoben far zei; dermont ich on Adonoi, dem groisen un dem forchtiken, un halt milchome far eyere brider, eyere zin un eyere techter, eyere vaiber, un eyere haizer.

9(4:15)  un es iz geven, vi undzere faint hoben gehert, az mir hoben zich dervust, un Elokim hot farshtert zeyer eitse, azoi hoben mir zich ale umgekert tsu der moier, itlecher tsu zain arbet. 10(4:16)  un es iz geven fun yenem tog on, hoben helft fun maine yungen geton di arbet, un helft fun zei hoben gehalten di shpּizn, di shilden un di boigns, un di pansters; un di haren zainen geven hinter dem gantsen hoiz fun Yehudah 11(4:17)  vos hoben geboit di moier. un di lasttreger lodndik hoben mit ein hant zeyerer geton di arbet, un eine hot gehalten dem vafen. 12(4:18)  un di boier zainen geven ongegurt itlecher mit zain shverd oif zaine lenden, un azoi hoben zei geboit; un a Shepher-blozer iz geven leben mir. 13(4:19)  un ich hob gezogt tsu di adllait, un tsu di farshteyer, un tsu dem iberiken folk: di arbet iz grois un oisgebreit, un mir zainen opgezundert oif der moier, vait einer fun anderen. 14(4:20)  iz, in dem ort vos ir vet heren dem kol fun Shepher, ahin zolt ir zich inzamlen tsu undz; Elokeinu vet milchome halten far undz.

15(4:21)  azoi hoben mir geton di arbet; un a helft fun zei hoben gehalten di shpּizn fun oifgang fun frimorgen biz di shteren zainen arois. 16(4:22)  ich hob oich gezogt in yener tsait tsum folk: zol itlecher mit zain yung nechtiken in Yerusholayim, kedei zei zolen undz zain bai nacht far a vach, un bai tog far arbet. 17(4:23)  un nisht ich, oder maine brider un maine yungen un di vachlait vos hinter mir, keiner hoben mir nisht oisgeton undzere kleider; afile tsum vaser iz itlecher gegangen mit zain vafen.

ה

un es iz geven a grois geshrei fun dem folk un zeyere vaiber oif zeyere brider, di Yehudim un es zainen geven azelche vos hoben gezogt: mir mit undzere zin un undzere techter zainen fil; to lomir krigen tevuh, kedei mir zolen esen un leben. un geven azelche vos hoben gezogt: undzere felder un undzere vaingertner un undzere haizer farzetsen mir; lomir krigen tevuh, fun vegen dem hunger. un geven azelche vos hoben gezogt: mir hoben gelien gelt far dem melech's opּtsol oif undzere felder un undzere vaingertner. un atsund, undzer fleish iz doch azoi vi dos fleish fun undzere brider, undzere kinder azoi vi zeyere kinder, un ot muzen mir batsvingen undzere zin un undzere techter far knecht, un teil fun undzere techter zainen shoin batsvungen, un undzer hant iz on koiech, un undzere felder un undzere vaingertner geheren tsu andere. hot mich zeyer fardrosen vi ich hob gehert zeyer geshrei un di dozike verter. un main harts hot zich baklert in mir, un ich hob zich gekrigt mit di adllait un mit di farshteyer, un ich hob tsu zei gezogt: oif vocher lait ir itlecher zain bruder? un ich hob gemacht akegen zei a groise inzamlung. un ich hob tsu zei gezogt: mir hoben oisgekoift undzere brider fun Yehudah vos zainen farkoift geven tsu goiim, vi vait mir hoben gekent, un ir vilt gor farkoifen eyere brider, un zei zolen zich farkoifen tsu undz? hoben zei geshvigen un nisht gefunen kein verter. un ich hob gezogt: nisht gut iz di zach vos ir tut; darft ir nisht gein in moire far Elokeinu, ois charpe far di goiim undzere faint? 10 ich oich, maine brider un maine yungen, hoben zei gelien gelt un tevuh. lomir, ich bet ich, oplozen dem doziken choiv. 11 git zei op, ich bet ich, haint zeyere felder, zeyere vaingertner, zeyere eilbertgertner, un zeyere haizer, un di hunderten zilbershtik, un di tevuh, dem vain, un dos eil, vos ir mont fun zei. 12 hoben zei gezogt: mir velen opgeben, un mir velen fun zei nisht farlangen; mir velen azoi ton vi du zogstu. hob ich gerufen di koyanim, un ich hob zei bashvoren tsu ton azoi vi der doziker tsuzog. 13 oich hob ich oisgetreislt main shois, un hob gezogt: azoi zol HaElokim oistreislen yetveder man vos vet nisht mekaiem zain dem doziken tsuzog, fun zain hoiz, un fun zain mi, un azoi zol er zain oisgetreislt un leidik. un di gantse inzamlung hot gezogt: Amon! un zei hoben geloibt Hashem. un dos folk hot geton azoi vi der doziker tsuzog.

14 oich hob ich un maine brider, fun dem tog on vos me hot mir bafoilen tsu zain zeyer firsht in land Yehudah, fun dem tsvantsiksten yor un bizen tsvei un draisiksten yor fun dem melech Artachshasta, tsvelf yor, nisht gegesen di shpּaiz fun a firsht. 15 un di frierdike firshten vos far mir hoben bashvert oifen folk, un zei hoben genumen fun zei far broit un vain, achuts fertsik shekolim zilber; oich hoben zeyere yungen geveltikt iber dem folk. ober ich hob nisht geton azoi, fun yiras Elokim. 16 un oich bai der arbet fun der doziker moier hob ich tsugeleigt a hant, hagam kein feld hoben mir nisht gekoift; un ale maine yungen zainen geven ingezamlt dorten bai der arbet. 17 un di Yiden, un di farshteyer, hundert un fuftsik man, un di vos zainen tsu undz gekumen fun di felker vos arum undz, zainen geven bai main tish. 18 un vos iz tsugegreit gevoren far ein tog, iz geven: ein oks, zeks geklibene shof; oich ofot zainen tsugegreit gevoren bai mir; un ale Tzoan teg alerlei vain leruv. un fun dest vegen hob ich nisht farlangt di shpּaiz fun a firsht, vail der dinst iz geven shver oif dem doziken folk. 19 dermon mir, G‑t meiner, tsum guten alts vos ich hob geton far dem doziken folk.

ו

un es iz geven, vi Sanvalat, un Toviyah, un Geshem der araber, un undzere iberike faint hoben gekrigen tsu heren az ich hob oifgeboit di moier, un kein broch iz nisht gebliben in ir – hagam biz yener tsait hob ich noch nisht gehat araingeshtelt tiren in di toieren – hot Sanvalat, un Geshem, geshikt tsu mir, azoi tsu zogen: kum, un lomir zich tsunoifkumen in einem in kefrim in tal Ono. un zei hoben getracht mir tsu ton beiz. hob ich tsu zei geshikt shluchim, azoi tsu zogen: a groise arbet tu ich, un ich ken nisht aropnideren; noch vos zol di arbet oifheren, az ich vel zi oplozen, un aropnideren tsu ich? un zei hoben tsu mir geshikt azoi vi di dozike reid fir mol, un ich hob zei geentfert azoi vi di dozike reid. hot Sanvalat geshikt tsu mir azoi vi di dozike reid a finft mol zain yung mit an ofenem briv in zain hant, vos derin iz geven geshriben: tsvishen di felker hert zich, un Gashmu zogt, az du un di Yiden trachten tsu vidershpּeniken, derum boistu di moier, un du vilst veren bai zei far a melech, loit di dozike reid. un oich hostu oifgeshtelt neviim oistsurufen vegen dir in Yerusholayim, azoi tsu zogen: a melech iz do in Yehudah. un atsund vet der melech krigen tsu heren azelche reid. iz, atsund kum un lomir an eitse halten in einem. hob ich tsu im geshikt, azoi tsu zogen: azelche zachen vi du zogstu zainen nisht geshen, nor fun dain hartsen trachstu zei ois. vorem zei ale hoben undz gevolt inshreken, azoi tsu zogen: zeyere hent velen opּgeshlaft veren fun der arbet, un zi vet nisht geton veren. un atsund, G‑t, shtark maine hent.

10 un ich bin gekumen in hoiz fun Shemayah dem zun fun Delayah, dem zun fun Mehetaveelen, vos hot zich gehalten ingeshlosen; un er hot gezogt: lomir zich tsunoifkumen in hoiz fun HaElokim, ineveinik in heichl, un lomir farshlisen di tiren fun heichl, vorem zei velen kumen dich hergen, un bai nacht velen zei kumen dich hergen. 11 hob ich gezogt: zol aza mentsh vi ich antloifen? un ver fun main glaichen ken araingein in heichl, un blaiben leben? ich vel nisht araingein. 12 un ich hob derkent, az nisht Elokim hot im geshikt, nor er hot geredt di nevue vegen mir, vail Toviyah un Sanvalat hoben im ongedungen. 13 er iz derfar geven gedungen, kedei ich zol moire krigen, un ich zol ton azoi, un mich farzindiken, un dos vet zei zain far a Shem-rae kedei zei zolen mich kenen lesteren. 14 dermon, G‑t meiner, Toviyahen, un Sanvalaten loit di dozike maisim zaine, un oich Noadyah der neviye, un di iberike neviim vos hoben mich gevolt inshreken.

15 un di moier iz fartik gevoren in finf un tsvantsiksten tog fun Elul, in tsvei un fuftsik teg. 16 un es iz geven, vi ale undzere faint hoben derhert, hoben ale felker vos arum undz moire gekrigen, un zei zainen zeyer aropgefalen bai zich in di oigen, vorem zei hoben gezen az fun Elokeinu iz geton gevoren di dozike arbet.

17 oich hoben in yene teg di adllait fun Yehudah geshikt fil briv tsu Toviyahen, un Toviyahs zainen gekumen tsu zei. 18 vorem fil in Yehudah zainen geven geshvorene tsu im, vorem er iz geven der eidim fun Shechanyah dem zun fun Arachen, un zain zun Yehochanan hot genumen di tochter fun meshulom dem zun fun Berechyahen. 19 oich flegen zei dertseilen far mir zaine gute meles, un maine verter flegen zei aroistrogen tsu im. kedei mich intsushreken hot Toviyah geshikt di briv.

ז

un es iz geven, vi di moier iz geven oifgeboit, azoi hob ich araingeshtelt di tiren, un di toierlait un di zingers un di Leviim zainen oifgezetst gevoren. un ich hob gegeben main bruder Chananien, un Chananyah dem hoiptman fun der festung, dem bafel iber Yerusholayim; vorem er iz geven an emeser mentsh, un a yore Elokim fun a sach. un ich hob zei ongezogt: di toieren fun Yerusholayim zolen nisht geefent veren biz di zun vert heis, un ven me iz noch oif, zolen zei tsumachen di tiren; un farriglt zei; un me zol shtelen vachen fun di bavoiner fun Yerusholayim, itlechen oif zain vach, un itlechen akegen zain hoiz. un di shtot iz geven breit un grois, un dos folk derin vintsik, un kein haizer zainen nisht geven geboit. un main G‑t hot araingegeben in main hartsen, un ich hob ingezamlt di adllait, un di farshteyer, un dos folk, zich tsu fartseichenen loiten yiches, un ich hob gefunen dem yiches-briv fun di vos zainen aroifgekumen tsum ershten, un ich hob gefunen geshriben derin:

dos zainen di kinder fun der yidisher medine vos zainen aroifgegangen fun di goles-gefangene vos nevuchadnetsar der melech fun Bavel hot fartriben, un zei hoben zich umgekert kein Yerusholayim un kein Yehudah, itlecher tsu zain shtot; di vos zainen gekumen mit zerubvlen, Yeshuaen,v Nechemyahen, Azaryahen, Raamyahen, Nachamanien, Mordechaien, Bilshanen, Mispereten, Bigvaien, Nachumen, Baanahen.

di tsol fun di mener fun di kinder fun Yisroel:

di kinder fun Parosh, tsvei toizent hundert un tsvei un zibetsik.

di kinder fun Shephatyah, drai hundert tsvei un zibetsik.

10 di kinder fun Arach, zeks hundert tsvei un fuftsik.

11 di kinder fun Pachat-Moav, fun di kinder fun Yeshuaw un Yoav, tsvei toizent un acht hundert achtsen.

12 di kinder fun Eilam, toizent tsvei hundert fir un fuftsik.

13 di kinder fun Zattu, acht hundert finf un fertsik.

14 di kinder fun Zakai, ziben hundert un zechtsik.

15 di kinder fun benoi, zeks hundert acht un fertsik.

16 di kinder fun Bevai, zeks hundert acht un tsvantsik.

17 di kinder fun Azgad, tsvei toizent drai hundert tsvei un tsvantsik.

18 di kinder fun Adonikam, zeks hundert ziben un zechtsik.

19 di kinder fun Bigvai, tsvei toizent ziben un zechtsik.

20 di kinder fun Adin, zeks hundert finf un fuftsik.

21 di kinder fun Ater, fun Chizkiyahen, acht un naintsik.

22 di kinder fun choshum, drai hundert acht un tsvantsik.

23 di kinder fun Betzai, drai hundert fir un tsvantsik.

24 di kinder fun Charipe, hundert tsvelf.

25 di kinder fun Givon, finf un naintsik.

26 di mentshen fun Beit-Lechem un Netophah, hundert acht un achtsik.

27 di mentshen fun Anatot, hundert acht un tsvantsik.

28 di mentshen fun Beit-Azmavet, tsvei un fertsik.

29 di mentshen fun Keriyot-iaeorim, Kephirah, un Beerot, ziben hundert drai un fertsik.

30 di mentshen fun Ramah un Geva, zeks hundert ein un tsvantsik.

31 di mentshen fun michmos, hundert un tsvei un tsvantsik.

32 di mentshen fun beit-El, un Ai, hundert drai un tsvantsik.

33 di mentshen fun der ander Nevo, tsvei un fuftsik.

34 di kinder fun der ander Eilam, toizent tsvei hundert fir un fuftsik.

35 di kinder fun Chorem, drai hundert un tsvantsik.

36 di kinder fun Yericho, drai hundert finf un fertsik.

37 di kinder fun Lud, Chadid, un Ono, ziben hundert un ein un tsvantsik.

38 di kinder fun Senaahen, drai toizent nain hundert un draisik.

39 di koyanim: di kinder fun Yedayah, fun dem hoiz fun Yeshua,x nain hundert drai un zibetsik.

40 di kinder fun Immer, toizent tsvei un fuftsik.

41 di kinder fun Pashchur, toizent tsvei hundert ziben un fertsik.

42 di kinder fun Chorem, toizent zibetsen.

43 di Leviim: di kinder fun Yeshua,y fun Kadmielen, fun di kinder fun Hodvah, fir un zibetsik.

44 di zingers: di kinder fun Asape, hundert acht un fertsik.

45 di toierlait: di kinder fun Shallum, di kinder fun Ater, di kinder fun Talmon, di kinder fun Akkuv, di kinder fun chatito, di kinder fun Shovai – hundert acht un draisik.

46 di netinim: di kinder fun Tzicha, di kinder fun Chasupha, di kinder fun Tabaot: 47 di kinder fun Keros, di kinder fun Sia, di kinder fun Padon; 48 di kinder fun Livnah, di kinder fun Chagavah, di kinder fun Shalmai; 49 di kinder fun Chanan, di kinder fun Giddel, di kinder fun Gachar; 50 di kinder fun Reayah, di kinder fun Retzin, di kinder fun Nekoda; 51 di kinder fun Gazzam, di kinder fun euzo, di kinder fun Paseach; 52 di kinder fun Besai, di kinder fun Meunim, di kinder fun nefishsim; 53 di kinder fun Bakbuk, di kinder fun Chakupha, di kinder fun Charchur; 54 di kinder fun Batzlit, di kinder fun Mechida, di kinder fun Charsha; 55 di kinder fun Barkos, di kinder fun Sisra, di kinder fun Temach; 56 di kinder fun Netziyach, di kinder fun Chatipha.

57 di kinder fun Salmons knecht: di kinder fun Sotai, di kinder fun sofret, di kinder fun Perida; 58 di kinder fun Yala, di kinder fun Darkon, di kinder fun Giddel; 59 di kinder fun Shephatyah, di kinder fun Chattil, di kinder fun pּocheret-hatsviym, di kinder fun Amon. 60 ale netinim un di kinder fun Salmons knecht: drai hundert tsvei un naintsik.

61 un dos zainen di vos zainen aroifgegangen fun Tel-Melach, teּl-Charsha, Keruv, Addon, un Immer, un hoben nisht gekent zogen zeyer foterhoiz un zeyer opshtam, oib zei zainen fun Yisroel:

62 di kinder fun Delayah, di kinder fun Toviyah, di kinder fun Nekoda – zeks hundert un tsvei un fertsik.

63 un fun di koyanim: di kinder fun Chavayah, di kinder fun hakots, di kinder fun Barzillaien vos hot genumen a vaib fun di techter fun Barzillaien fun Gilad, un iz gerufen gevoren oif zeyer nomen.

64 di dozike hoben gezucht zeyer yiches-briv, un er iz nisht gefunen gevoren, un zei zainen gehalten gevoren far umverdik tsu der kehune. 65 un der tiּrshoto hot zei farzogt, az zei zolen nisht esen fun dem gor heiliken, biz a koyen vet oifshtein mit Urim-utumim.

66 di gantse eide in einem iz geven tsvei un fertsik toizent drai hundert un zechtsik; 67 achuts zeyere knecht un zeyere dinsten; di dozike zainen geven ziben toizent drai hundert ziben un draisik. un zei hoben gehat zingers un zingerins tsvei hundert un finf un fertsik. 68 zeyere ferd zainen geven ziben hundert zeks un draisik; zeyere moileizlen, tsvei hundert finf un fertsik; 69 kemlen fir hundert finf un draisik; eizlen, zeks toizent ziben hundert un tsvantsik.

70 un teil fun tsvishen di hoipּtn fun di foterhaizer hoben geshonken far der arbet. der tiּrshoto hot gegeben far dem shats, gold toizent darkmonim, shpּrengbekns fuftsik, hemdlech far di koyanim finf hundert un draisik. 71 un teil fun di hoipּtn fun di foterhaizer hoben gegeben far dem shats fun der arbet, gold tsvantsik toizent darkmonim, un zilber tsvei toizent un tsvei hundert mina. 72 un vos dos iberike folk hot gegeben iz geven: gold, tsvantsik toizent darkmonim, un zilber tsvei toizent mina, un hemdlech far di koyanim ziben un zechtsik.

73 un di koyanim un di Leviim, un di toierlait, un di zingers, un teil fun dem folk, un di netinim, un gants Yisroel, hoben zich bazetst in zeyere shtet. 8:1 un az der zibeter chodesh iz gekumen, un di kinder fun Yisroel zainen geven in zeyere shtet.

ח

hot zich dos gantse folk ingezamlt azoi vi ein man oif dem breiten pּlats vos far dem vasertoier, un zei hoben geredt tsu Ezra dem shraiber, tsu brengen dos buch fun tort-Moshe vos Hashem hot bafoilen Yisroel. un Ezra der koyen hot gebracht di torah far der inzamlung, mener un vaiber, un ale vos hoben gekent farshtein, in ershten tog fun zibeten chodesh. un er hot derfun geleyent far dem breiten pּlats vos far dem vasertoier fun baginen biz halben tog, far di mener un di vaiber, un di vos hoben forshtanen; un di oieren fun dem gantsen folk zainen geven tsu dem buch fun der torah. un Ezra der shraiber iz geshtanen oif a hiltsernem balmemer vos me hot gemacht far der zach, un leben im iz geshtanen Mattityah, un Shama, un Anayah, un Uriyah, un Chilkiyah, un Maaseiyah, oif zain rechter zeit; un fun zain linker zeit, Pedayah, un Mishael, un Malkiyah, un choshum, un Chashbadanah, Zecharyah, meshulom. un Ezra hot geefent dos buch far di oigen fun gantsen folk, vorem er iz geven iber dem gantsen folk; un vi er hot oifgeefent, hot dos gantse folk zich oifgeshtelt. un Ezra hot geloibt Hashem dem groisen Elokim, un dos gantse folk hot geentfert: Amon! Amon! mit oifgehoibene hent, un zei hoben zich geneigt un zich gebukt tsu G‑t miten ponem tsu der erd. un Yeshua,z un Bunni, un Sherevyah, Yamin, Akkuv, Shabetai, Hodiyah, Maaseiyah, Kelita, Azaryah, Yozavad, Chanan, Pelayah, di Leviim, hoben gegeben dem folk tsu farshtein di torah, un dos folk iz geshtanen oif zeyer ort. un zei hoben geleyent fun der torah fun HaElokim klor, un gemacht sechldik un gegeben tsu farshtein dos geleyente.

un Nechemyah, dos iz der tiּrshoto, un Ezra der koyen, der shraiber, un di Leviim vos hoben gegeben dem folk tsu farshtein, hoben gezogt tsum gantsen folk: haintiker tog iz heilik tsu Hashem Elokeichem; ir zolt nisht troieren un nisht veinen. vorem dos gantse folk hot geveint, az zei hoben gehert di verter fun der torah. 10 un er hot tsu zei gezogt: geit est fete shpּaizen, un trinkt zise getranken, un shikt Chelekim tsu dem vos bai im iz nisht ongegreit, vorem der tog iz heilik tsu adֹneinu; un ir zolt ich nisht klemen, vorem di freid fun Hashem iz ier shtarkeit. 11 un di Leviim hoben ingeshtilt dos gantse folk, azoi tsu zogen: zeit shtil, vorem der tog iz heilik, un ir zolt ich nisht klemen. 12 un dos gantse folk iz gegangen esen un trinken, un zich shiken Chelekim, un machen a groise simcha, vorem zei hoben forshtanen di verter vos me hot zei gelernt.

13 un oifen tsveiten tog hoben zich ingezamlt di hoipּtn fun di foterhaizer fun dem gantsen folk, di koyanim, un di Leviim, tsu Ezra dem shraiber, kedei zich tsu kligen in di verter fun der torah. 14 un zei hoben gefunen geshriben in der torah vos Hashem hot bafoilen durch Mosheen, az di kinder fun Yisroel zolen zitsen in sukot in dem yom-Tov fun zibeten chodesh; 15 un az zei zolen bakant machen un aroislozen an oisruf in ale zeyere shtet, un in Yerusholayim, azoi tsu zogen: geit arois in di berg, un brengt eilberttsvaigen, un eilboimtsvaigen, un mirtntsvaigen, un teitltsvaigen, un tsvaigen fun gedichte beimer, tsu machen sukot azoi vi es shteit geshriben.

16 iz dos folk aroisgegangen, un zei hoben gebracht, un hoben gemacht sukot itlecher oif zain doch, un in zeyere hoifen, un in di hoifen fun hoiz fun HaElokim, un oif dem breiten pּlats fun vasertoier, un oif dem breiten pּlats fun toier fun Ephrayim. 17 un di gantse eide vos hot zich umgekert fun gefangenshaft hot gemacht sukot, un zei zainen gezesen in sukot; vorem di kinder fun Yisroel hoben azoi nisht geton fun di teg fun Yeshuaa dem zun fun Nun on biz oif yenem tog. un es iz geven zeyer a groise simcha. 18 un er hot geleyent fun dem buch fun G‑ts torah tog in tog, fun ershten tog bizen letsten tog; un zei hoben gemacht yom-Tov ziben teg, un oifen achten tog a heilike inzamlung, azoi vi der din.

ט

un in fir un tsvantsiksten tog fun dem doziken chodesh hoben zich ingezamlt di kinder fun Yisroel mit fasten, un mit zak un erd oif zich. un di kinder fun Yisroel hoben zich opgesheidt fun ale fremdgeborene, un zei zainen geshtanen un hoben zich misvade geven oif zeyere zind, un di farbrechen fun zeyere elteren. un zei zainen geshtanen oif zeyer ort un hoben geleyent in dem buch fun der torah fun Hashem zeyer G‑t a fertl tog, un a fertl tog hoben zei zich misvade geven, un zich gebukt tsu Hashem zeyer G‑t. un Yeshua,b un Bunni, Kadmiel, Shevanyah, Bunni, Sherevyah, Bunni, Kenani, hoben zich oifgeshtelt oif der bime fun di Leviim, un zei hoben geshrien oif a hoichen kol tsu Hashem zeyer G‑t.

un di Leviim, Yeshua,c un Kadmiel, Bunni, Chashavneyah, Sherevyah, Hodiyah, Shevanyah, Petachyah, hoben gezogt: shteit oif, loibt Hashem Elokeichem fun eibik biz eibik; un loz men loiben dain pּrachtiken nomen vos iz derhoiben iber yetveder loib un rimung.

du Hashem bist alein; du host gemacht di himlen, di himlen fun di himlen, un zeyer gantsen cheil, di erd un alts vos oif ir, di yemen un alts vos in zei, un du haltst zei alemen oif, un der cheil fun himel bukt zich tsu dir. du bist Hashem HaElokim vos host oisderveilt Avramen, un im aroisgetsoigen fun Ur-Kesedim, un gemacht zain nomen Avraham. un host gefunen zain harts getrai far dir, un host geshlosend mit im a bris tsu geben dos land fun dem Kenaani, dem Chitti, dem Imri, un dem Perizzi, un dem Yevusi, un dem Girgashi – es tsu geben tsu zain zomen; un host mekaiem geven daine verter, vorem a gerechter bistu. un du host gezen di fain fun undzere elteren in Mitsrayim, un host gehert zeyer geshrei baim Yam Suf. 10 un host gemacht tseichens un vunder oif Pharaohen, un oif ale zaine knecht, un oif dem gantsen folk fun zain land, vorem host gevust, az zei hoben gemutvilikt iber zei; un host dir gemacht a nomen azoi vi haintiken tog. 11 un dem yam hostu geshpolten far zei, un zei zainen durchgegangen in miten im in trikenish un zeyere nochioger hostu araingevorfen in di tifenishen azoi vi a shtein in machtike vaseren. 12 un mit a zail fun volken hostu zei gefirt bai tog, un mit a zail fun faier bai nacht, kedei zei tsu laichten dem veg vos zei zolen oif im gein. 13 un oifen barg Sinai hostu aropּgenidert, un geredt tsu zei fun himel, un host zei gegeben richtike gezetsen, un emese lernungen, gute chukkim un gebot. 14 un dain heiliken shebt hostu zei gelozt visen, un host zei bafoilen gebot un gezetsen un a torah durch Moshe dain knecht. 15 un broit fun himel hostu zei gegeben far zeyer hunger, un vaser hostu zei fun felz aroisgetsoigen far zeyer dorsht, un host zei geheisen kumen arben dos land vos du host oifgehoiben dain hant zei tsu geben. 16 ober zei azoi vi undzere elteren hoben gemutvilikt un hart gemacht zeyer naken, un zei hoben nisht tsugehert tsu daine gebot, 17 un nisht gevolt gehorchen, un zei hoben nisht gedacht on daine vunder vos du host mit zei geton; nor zei hoben hart gemacht zeyer naken, un gemacht a hoiptman zich umtsukeren tsu zeyer knechtshaft in zeyer vidershpenikeit. ober du bist G-d fun fargebung, laitzelik un derbarimdik, ingehalten in tsorene un raich in genod, un host zei nisht farlozen. 18 afile az zei hoben zich gemacht a gegosen kalb, un zei hoben gezogt: dos iz dain G‑t vos hot dich oifgebracht fun Mitsrayim, un zei hoben bagangen groise lesterungen, 19 hostu fun dest vegen in dain grois derbarimung zei nisht farlozen in der midbar; der zail fun volken hot zich nisht opgeton fun zei bai tog, kedei zei tsu firen oifen veg, un der zail fun faier bai nacht, kedei zei tsu laichten dem veg vos zei zolen oif im gein. 20 un dain guten ruach hakֹּdeshׁ hostu gegeben, zei tsu kligen, un dain man hostu nisht farmiten fun zeyer moil, un vaser hostu zei gegeben far zeyer dorsht. 21 un fertsik yor hostu zei oisgehalten in der midbar; gornisht hot zei gefelt; zeyere kleider zainen nisht opּgetrogen gevoren, un zeyere fis zainen nisht oifgelofen.

22 un host zei gegeben kinigraichen un felker, un host zei oisgeteilt loit grenetsen; un zei hoben gearbt dos land fun sichunen – dos land fun dem melech fun Cheshbon, un dos land fun Og dem melech fun Bashan. 23 un zeyere kinder hostu gemert azoi vi di shteren fun himel, un host zei gebracht in dem land vos du host geheisen zeyere elteren kumen arben. 24 un di kinder zainen gekumen, un hoben gearbt dos land, un du host untertenik gemacht far zei di bavoiner fun land, di Kenaanim, un host zei gegeben in zeyer hant, mit zeyere Molechim un di felker fun land, tsu ton mit zei loit zeyer vilen. 25 un zei hoben batsvungen bafestikte shtet un fete erd, un hoben gearbt haizer ful mit kl-Tov, brunemer oisgehakte, vaingertner un eilbertgertner, un beimer tsum esen leruv; un zei hoben gegesen un zainen zat un fet gevoren, un hoben zich voil geton mit dain grois guts.

26 un zei hoben vidershpenikt un zich geshtelt akegen dir, un zei hoben avekgevorfen dain torah hinter zeyer ruchen, un hoben geharget daine neviim vos hoben zei gevorent, kedei zei umtsukeren tsu dir, un zei hoben bagangen groise lesterungen. 27 un du host zei gegeben in der hant fun zeyere driker, un zei hoben zei gedrikt. un in der tsait fun zeyer noit flegen zei shraien tsu dir, un du fun himel flegst zei tsuheren, un loit dain grois derbarimung flegstu zei geben helfer vos zolen zei helfen fun der hant fun zeyere driker. 28 ober vi zei iz bares gevoren, flegen zei vider shlechts ton far dir; un du host zei ibergelozen in der hant fun zeyere faint, un zei hoben geveltikt iber zei; un zei hoben vider geshrien tsu dir, un du fun himel flegst tsuheren un zei matsl zain loit dain derbarimung fil mol. 29 un host zei gevorent, kedei zei umtsukeren tsu dain torah, ober zei hoben gemutvilikt, un hoben nisht tsugehert tsu daine gebot, nor gezindikt akegen daine gezetsen, vos az a mentsh tut zei, lebt er durch zei; un zei hoben gekert a vidershpּeniken ruchen, un hoben hart gemacht zeyer naken, un nisht tsugehert. 30 un host zei opּgetsoigen fil yoren, un host zei gevorent mit dain Gaist durch daine neviim, ober zei hoben nisht tsugeleigt dos oier; un du host zei gegeben in der hant fun di felker fun di lender. 31 ober in dain grois derbarimung hostu nisht gemacht fun zei a farlendung, un host zei nisht farlozen, vorem an El a laitzeliker un a derbarimdiker bistu.

32 un atsund, Elokeinu, der groiser, shtarker, un forchtiker El, vos hit dem bris un di genod, zol nisht vintsik zain far dir aldi maternish vos hot getrofen undz, undzere Molechim, undzere haren, un undzere koyanim, un undzere neviim, un undzere elteren, un dain gantsen folk, fun di teg fun di Molechim fun Ashur on biz oif haintiken tog. 33 yo, du bist gerecht in alts vos iz gekumen oif undz, vorem du host geton vorhaftik, un mir hoben shlechts geton. 34 un undzere Molechim, undzere haren, undzere koyanim, un undzere elteren, hoben nisht geton dain torah, un nisht farnumen daine gebot, un daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}f vos du host zei ongezogt. 35 vorem az zei zainen geven in zeyer meluche, un in dain groisen guts vos du host zei gegeben, un in dem breiten un feten land vos du host ibergegeben tsu zei, hoben zei dir nisht gedint, un zei hoben zich nisht umgekert fun zeyere shlechte maisim.

36 ot zainen mir haint knecht, un dos land vos du host gegeben undzere elteren, tsu esen ir frucht un ir guts, ot zainen mir knecht deroif; 37 un zi mert ir tevuh far di Molechim vos du host gegeben iber undz far undzere zind; un zei geveltiken iber undzere leiber, un iber undzere beheimes, loit zeyer vilen, un mir zainen in grois noit.

י

1(9:38)  ober bai alem dem shlisen mir an opּmach, un shraiben zich unter; un oif dem gechtmeten [geshrifts] zainen undzere haren, undzere Leviim, undzere koyanim.

2(10:1)  un oif di gechtmete [geshriftsn] zainen geven: Nechemyah der tiּrshoto, der zun fun Chakhalyahen, un Tzidkiyah; 3(2)  Serayah, Azaryah, Yirmeyah; 4(3)  Pashchur, Amaryah, Malkiyah; 5(4)  Chattush, Shevanyah, Maluch; 6(5)  Chorem, Meremot, Ovadyah; 7(6)  Daniel, Ginton, Baruch; 8(7)  meshulom, Aviyah, mimen; 9(8)  Maazyah, Bilgai, Shemayah. dos zainen di koyanim.

10(9)  un di Leviim: Yeshuag der zun fun Azanyahen, benoi fun di kinder fun Chenadad, Kadmiel; 11(10)  un zeyere brider: Shevanyah, Hodiyah, Kelita, Pelayah, Chanan; 12(11)  Micha, Rechov, Chashavyah; 13(12)  Zakkur, Sherevyah, Shevanyah; 14(13)  Hodiyah, Bunni, Beninu.

15(14)  di hoipּtn fun dem folk: Parosh, Pachat-Moav, Eilam, Zattu, Bunni; 16(15)  Bunni, Azgad, Bevai; 17(16)  Adoniyah, Bigvai, Adin; 18(17)  Ater, Chizkiyah, eazur; 19(18) Hodiyah, choshum, Betzai; 20(19)  Charipe, Anatot, Neivai; 21(20)  Magpiash, meshulom, Chezir; 22(21)  Meshezavel, Tzadok, Yaddua; 23(22)  Pelatyah, Chanan, Anayah; 24(23)  Hoshea, Chananyah, Chashuv; 25(24)  Halochesh, Pilcha, Shovek; 26(25)  Rechum, Chashavnah, Maaseiyah; 27(26)  un Achiyah, Chanan, Anan; 28(27)  Maluch, Chorem, Baanah.

29(28)  un dos iberike folk, di koyanim, di Leviim, di toierlait, di zingers, di netinim, un ale vos hoben zich opgesheidt fun di felker fun di lender tsu der torah fun HaElokim, zeyere vaiber, zeyere zin, un zeyere techter, itlecher vos hot gevust un forshtanen, 30(29)  hoben zich gehalten on zeyere brider, zeyere groise lait, un zei zainen arain in a klole un in a shvue tsu gein in der torah fun HaElokim vos iz gegeben gevoren durch der hant fun Moshe dem knecht fun G‑t, un tsu hiten un tsu ton ale gebot fun Hashem undzer Har, un zaine gezetsen un zaine chukkim; 31(30)  un az mir zolen nisht geben undzere techter tsu di felker fun land, un zeyere techter nisht nemen far undzere zin; 32(31)  un di felker fun land vos brengen sechores un alerlei tevuh in tog fun shebt tsu farkoifen, zolen mir fun zei nisht koifen um shebt oder in a heiliken tog; un az mir zolen oplozen dos feld in zibeten yor, un itlechen choiv.

33(32)  un mir hoben geshtelt oif undz a mitsve, aroiftsuleigen oif zich a dritel shekl a yor far dem dinst fun dos hoiz fun Elokeinu, 34(33)  far dem oisgeleigten broit, un dem shtendiken shpּaizopּfer, un far dem shtendik brandopּfer fun di Shabetaim, fun Rosh-chodesh, far di yom-tuvim; un far di geheilikte korbones, un far di zindopּfer mechaper tsu zain oif Yisroel, un far der gantser arbet fun dos hoiz fun Elokeinu. 35(34)  un mir hoben goral gevorfen, di koyanim, di Leviim, un dos folk, vegen der gob fun holts tsu brengen in hoiz fun Elokeinu loit undzere foterhaizer in geshtelte tsaiten yor in yor, oif tsu brenen oif dem mizbeyech fun Hashem Elokeinu, azoi vi es shteit geshriben in der torah. 36(35)  un tsu brengen di ershttsaitike fun undzer erd, un di ershttsaitike fun yetveder frucht fun alerlei beimer, yor in yor, in hoiz fun Hashem; 37(36)  un di Bekherim fun undzere zin, un fun undzere beheimes, azoi vi es shteit geshriben in der torah, un di Bekherim fun undzere rinder un undzere shof, tsu brengen in hoiz fun Elokeinu, tsu di koyanim vos badinen in hoiz fun Elokeinu. 38(37)  un az dos ershte fun undzere teigmulters, un undzere opּsheidungen, un fun der frucht fun alerlei beimer, fun vain un eil, zolen mir brengen tsu di koyanim in di kameren fun dem hoiz fun Elokeinu; un dem maiser fun undzer erd tsu di Leviim; vorem zei, di Leviim, nemen dem maiser in ale undzere akershtet. 39(38)  un der koyen, der zun fun Aharon, zol zain mit di Leviim, ven di Leviim nemen maiser; un di Leviim zolen aroifbrengen dem maiser fun maiser in hoiz fun Elokeinu, in di kameren fun dem shatshoiz. 40(39)  vorem di kinder fun Yisroel un di kinder fun Levi zolen brengen di opּsheidung fun tevuh, vain, un eil, in di kameren vos dorten zainen di zachen fun mikdash, un fun di koyanim vos badinen, un fun di toierlait, un fun di zingers; un mir zolen nisht farlozen dos hoiz fun Elokeinu.

יא

un di haren fun folk zainen gezesen in Yerusholayim, un dos iberike folk hot gevorfen goral, tsu brengen einem fun Tzoan tsu zitsen in Yerusholayim der heiliker shtot, un nain teilen in di shtet. un dos folk hot gebentsht ale mener vos hoben zich metnadv geven tsu zitsen in Yerusholayim.

un dos zainen di hoiptlait fun der medine vos zainen gezesen in Yerusholayim – un in di shtet fun Yehudah zainen gezesen, itlecher oif zain eigentum in zeyere shtet, Yisroel, di koyanim, un di Leviim, un di netinim, un di kinder fun Salmons knecht; un in Yerusholayim zainen gezesen fun di kinder fun Yehudah, un fun di kinder fun Binyamin.

fun di kinder fun Yehudah: Atayah der zun fun euziioh dem zun fun Zecharyah, dem zun fun Amaryah, dem zun fun Shephatyah, dem zun fun Mahalalelen, fun di kinder fun Peretz; un Maaseiyah der zun fun Baruch dem zun fun Col-Chozeh zun fun Chazayah zun fun Adayah zun fun Yoyariv, dem zun fun Zecharyah, dem zun fun dem Shelani. ale kinder fun Peretz vos zainen gezesen in Yerusholayim zainen geven fir hundert acht un zechtsik heldishe lait.

un dos zainen di kinder fun Binyamin: Salu der zun fun meshulom dem zun fun Yoed, dem zun fun Pedayah, dem zun fun Kolayah, dem zun fun Maaseiyah, dem zun fun Itiel, dem zun fun Yeshayahen; un noch im Gabai, Sallai – nain hundert acht un tsvantsik. un Yoel der zun fun Zichrien iz geven der oifzeer iber zei, un Yehudah der zun fun Hasnuahen iz geven der tsveiter iber der shtot.

10 fun di koyanim: Yedayah der zun fun Yoyariven, Yachin, 11 Serayah der zun fun Chilkiyah dem zun fun meshulom, dem zun fun Tzadok, dem zun fun Merayot, dem zun fun Achituven, dem firsht fun hoiz fun HaElokim, 12 un zeyere brider vos hoben geton di arbet fun dem hoiz – acht hundert tsvei un tsvantsik. un Adayah der zun fun Yerocham dem zun Pelalyah, dem zun fun Amtzi, dem zun fun Zecharyah, dem zun fun Pashchur, dem zun fun Malkiyahen, 13 un zaine brider, hoipּtn fun foterhaizer – tsvei hundert tsvei un fertsik. un Amashsai der zun fun Azareel dem zun fun Achzai, dem zun fun Meshillemot, dem zun fun Omaren, 14 un zeyere brider, heldishe giborim – hundert acht un tsvantsik. un der oifzeer iber zei iz geven Zavdiel der zun fun hagdolimen.

15 un fun di Leviim: Shemayah der zun fun Chashuv dem zun fun Azrikam, dem zun fun Chashavyah, dem zun fun Bunnien; 16 un Shabetai, un Yozavad, fun di hoipּtn fun di Leviim, iber der oisveinikster arbet fun hoiz fun HaElokim; 17 un Matanyah der zun fun Micha dem zun fun Zavdi, dem zun fun Asaphen, der ershter ontsuheiben dem loibgezang baim gebet; un bekbukioh der tsveiter tsvishen zaine brider; un Avda der zun fun Shammua dem zun fun Galal, dem zun fun Yedutunen. 18 ale Leviim in der heiliker shtot zainen geven tsvei hundert fir un achtsik.

19 un di toierlait: Akkuv, Talmon, un zeyere brider vos hoben gehit bai di toieren – hundert tsvei un zibetsik.

20 un di iberike Yisroel, koyanim, Leviim, zainen geven in ale shtet fun Yehudah, itlecher oif zain nachle.

21 un di netinim zainen gezesen in Ophel; un Tzicha un Gishpa zainen geven iber di netinim.

22 un der oifzeer fun di Leviim in Yerusholayim iz geven euzi der zun fun Bunni dem zun fun Chashavyah, dem zun fun Matanyah, dem zun fun Michaen, fun di kinder fun Asape, di zingers, iber der virtshaft fun hoiz fun HaElokim. 23 vorem a bafel fun melech iz geven vegen zei, un a feste bashtimung vegen di zingers, loit dem badarf fun itlechen tog. 24 un Petachyah der zun fun Meshezavelen, fun di kinder fun Zerach dem zun fun Yehudahen, iz geven leben dem melech far itlecher zach fun folk.

25 un vegen di derfer mit zeyere felder: zainen teil fun Yehudah gezesen in Kiryat-Arba un ire arumike erter, un in Divon un ire arumike erter, un in Yekabzeel un ire derfer; 26 un in Yeshua, un in Moladah, un in Beit-Pelet; 27 un in Chatzar Shual, un in Beer-Sheva un ire arumike erter; 28 un in tsiklag, un in Mechonah un in ire arumike erter; 29 un in Ein Rimmon, un in Tzorah, un in Yarmes, 30 Zanoach, eadulom, un zeyere derfer, Lakhish un ire felder, Azekah un ire arumike erter. un zei hoben gelagert fun Beer-Sheva biz dem tal fun hinom.

31 un di kinder fun Binyamin, fun Geva on, in Michmas, un Ayah, un beit-El un ire arumike erter, 32 Anatot, Nov, Ananyah, 33 Chatzor, Ramah, Gittayim, 34 Chadid, Tzevoim, Nevalat, 35 Lud, un Ono, gei-charoshim. 36 un fun di Leviim zainen etleche opteilungen fun Yehudah ariber tsu Binyamin.

יב

un dos zainen di koyanim un di Leviim vos zainen aroifgegangen mit zerubvl dem zun fun Shaltielen, un Yeshuaen:h Serayah, Yirmeyah, Ezra; Amaryah, Maluch, Chattush; Shechanyah, Rechum, Meremot; Iddo, gintoi, Aviyah; mimen, Maadiyah, Bilgah; Shemayah, un Yoyariv, Yedayah, Sallu, Amok, Chilkiyah, Yedayah. di dozike zainen geven di hoipּtn fun di koyanim un zeyere brider in di teg fun Yeshuaen.i

un di Leviim: Yeshua,j benoi, Kadmiel, Sherevyah, Yehudah, Matanyah oif di loibgezangen, er un zaine brider. un bekbukioh, un euni, zeyere brider, akegen zei in vachen.

10 un Yeshuak hot geboren Yoyakimen, un Yoyakim hot geboren Elyashiven, un Elyashiv hot geboren Yoyadaen, 11 un Yoyada hot geboren Yonatanen, un Yonatan hot geboren Yadduaen.

12 un in di teg fun Yoyakimen zainen geven koyanim hoipּtn fun foterhaizer: fun Serayah, Moriyah; fun Yirmeyah, Chananyah; 13 fun Ezra, meshulom; fun Amaryah, Yehochanan; 14 fun melichu, Yonatan; fun Shevanyah, Yosef; 15 fun Chorem, Adna; fun Merayot, Chelkai; 16 fun Iddo, Zecharyah; fun Ginton, meshulom; 17 fun Aviyah, Zichri; fun miniomin, fun Moadyah, Palti; 18 fun Bilgah, Shammua; fun Shemayah, Yehonatan; 19 un fun Yoyariv, Matnai; fun Yedayah, euzi; 20 fun Sallai, Kallai; fun Amok, Ever; 21 fun Chilkiyah, Chashavyah; fun Yedayah, Netanel.

22 fun di Leviim zainen in di teg fun Elyashiven, Yoyadaen, un Yochananen, un Yadduaen, farshriben gevoren di hoipּtn fun di foterhaizer; des glaichen fun di koyanim beis der meluche fun Daryavesh fun Paras.

23 fun di kinder fun Levi zainen di hoipּtn fun di foterhaizer geven farshriben in buch fun di tsaitgesheenishen, un biz di teg fun Yochanan dem zun fun Elyashiven. 24 un di hoipּtn fun di Leviim zainen geven: Chashavyah, Sherevyah, un Yeshual der zun fun Kadmielen, mit zeyere brider akegen zei, oif tsu danken un tsu loiben loit dem bafel fun Dovid dem man fun G‑t, a vach iber a vach. 25 Matanyah, un bekbukioh, Ovadyah, meshulom, Talmon, Akkuv, zainen geven hiter, toierlait tsu hiten bai di zamlhaizer fun di toieren. 26 di dozike zainen geven in di teg fun Yoyakim dem zun fun Yeshuam dem zun fun Yotzadaken, un in di teg fun Nechemyah dem firsht, un Ezra dem koyen, dem shraiber.

27 un bai der banaiung fun der moier fun Yerusholayim, hot men oifgezucht di Leviim fun ale zeyere erter, zei tsu brengen kein Yerusholayim k'de tsu machen a banaiung mit simcha, un mit dankgebungen, un mit gezang, mit tsimblen, gitaren, un harfen. 28 un di kinder fun di zinger hoben zich ingezamlt i fun der gegent arum Yerusholayim, i fun di derfer fun di Netophatim; 29 un fun beit-Gilgal, un fun di felder fun Geva un Azmavet; vorem di zingers hoben zich oifgeboit derfer arum Yerusholayim. 30 un di koyanim un di Leviim hoben zich gereinikt, un zei hoben gereinikt dos folk, un di toieren, un di moier.

31 un ich hob aroifgebracht di haren fun Yehudah oif der moier; un ich hob ingeshtelt tsvei groise loib-machnus un hakofes rechts oif der moier tsum misttoier tsu. 32 un hinter zei iz gegangen Hoshayah, un a helft fun di haren fun Yehudah; 33 un Azaryah, Ezra, un meshulom; 34 Yehudah, un Binyamin, un Shemayah, un Yirmeyah. 35 un fun di kinder fun di koyanim, mit trumeiten: Zecharyah der zun fun Yonatan dem zun fun Shemayah, dem zun fun Matanyah, dem zun fun Michayah, dem zun fun Zakkur, dem zun fun Asaphen; 36 un zaine brider, Shemayah, un Azareel, Milalai, Gilalai, Maai, Netanel, un Yehudah, Chanani, mit di klei-zemer fun Dovid dem man fun G‑t, un Ezra der shraiber zei forois. 37 un baim kvaltoier, un glaich akegen zich, zainen zei aroifgegangen mit di trep fun Dovids-shtot oif dem aroifgang fun der moier, iber dem hoiz fun Dovid, un biz dem vasertoier tsu mizrech. 38 un di tsveite loib-machne iz gegangen antkegen, un ich hinter ir, mit a helft fun folk, oif der moier, iber dem turem fun di oivns, un biz der breiter moier; 39 un iber dem toier fun Ephrayim, un iber dem alten toier, un iber dem fishtoier, un dem turem fun Chananel, un dem turem fun hameoh, un biz dem shoftoier; un zei hoben zich opgeshtelt baim toier fun der vach. 40 un di tsvei loib-machnus hoben zich oisgeshtelt in hoiz fun HaElokim, un ich, un a helft fun di farshteyer mit mir; 41 un di koyanim, Elyakim, Maaseiyah, miniomin, Michayah, Elyoeinai, Zecharyah, Chananyah, mit trumeiten; 42 un Maaseiyah, un Shemayah, un Elazar, un euzi, un Yehochanan, un Malkiyah, un Eilam, un Ezer. un di zingers hoben gezungen in der heich, un Yizrachyah iz geven der oifzeer. 43 un zei hoben geshlacht in yenem tog groise shlachtopּfer, vorem zei hoben zich gefreit, vail HaElokim hot zei derfreit a groise freid, un oich di vaiber un di kinder hoben zich gefreit; un di simcha fun Yerusholayim hot zich gehert biz in der veiten.

44 un in yenem tog zainen oifgezetst gevoren mentshen oif di kameren far di shatsen, far di opּsheidungen, far di ershtfruchten, un far di maisers, kedei intsuzamlen in zei, loit di felder fun di shtet, di opּgoben fun der torah far di koyanim un far di Leviim; vorem Yehudah hot zich gefreit mit di koyanim un mit di Leviim vos zainen dorten geshtanen. 45 un zei hoben gehit di hitung fun zeyer G‑t, un di hitung fun reinikung; des glaichen di zingers, un di toierlait, loit dem bafel fun Doviden un zain zun Salmonen. 46 vorem noch fun fartsaiten, in di teg fun Doviden un Asaphen zainen geven eiberzingers, un gezangen fun loib un dank tsu Elokim. 47 un gants Yisroel in di teg fun zerubvlen, un in di teg fun Nechemyahen, hoben gegeben di opּgoben far di zingers un di toierlait loit dem badarf fun itlechen tog; un zei hoben geheilikt far di Leviim, un di Leviim hoben geheilikt far di kinder fun Aharon.

יג

in yenem tog iz geleyent gevoren fun dem buch fun Mosheen in di oieren fun folk, un es iz gefunen gevoren geshriben derin, az an Ammoni un a Moav zol nisht kumen in der eide fun Elokim biz oif eibik, vail zei zainen nisht akegngekumen di kinder fun Yisroel mit broit un mit vaser, un zei hoben ongedungen oif zei Bileamen zei tsu shilten, nor Elokeinu hot farkert di klole in a brocha. un es iz geven, vi zei hoben gehert di torah, azoi hoben zei opgesheidt yetveder mishung fun Yisroel.

un far dem hot Elyashiv der koyen vos iz geven geshtelt iber di kameren fun dem hoiz fun Elokeinu, a korev fun Toviyahen, gehat gemacht far im a groise kamer, dort vu me hot frier avekgeleigt dos shpּaizopּfer, dem vairech, un di keilim, un dem maiser fun tevuh, vain, un eil, vos iz bafoilen far di Leviim, un di zingers, un di toierlait, un di opּsheidung far di koyanim. un beis dem alem bin ich nisht geven in Yerusholayim, vorem in tsvei un draisiksten yor fun Artachshasta, dem melech fun Bavel, bin ich avek tsum melech, un ersht noch a farloif fun teg hob ich zich opּgebeten baim melech. un ich bin gekumen kein Yerusholayim, un hob gemerkt dos beiz vos Elyashiv hot geton fun Toviyahs vegen, im tsu machen a kamer in di hoifen fun hoiz fun HaElokim. un mich hot zeyer geergert, un ich hob aroisgevorfen ale zachen fun Toviyahs hoiz droisen fun der kamer. un ich hob geheisen, un me hot gereinikt di kameren, un ich hob umgekert ahin di keilim fun hoiz fun HaElokim, dos shpּaizopּfer, un dem vairech.

10 un ich hob zich dervust az di opּgoben fun di Leviim zainen nisht gegeben gevoren, un di Leviim un di zingers vos hoben geton di arbet, zainen tselofen itlecher tsu zain feld. 11 hob ich zich gekrigt mit di farshteyer, un ich hob gezogt: far vos iz farlozen gevoren dos hoiz fun HaElokim? un ich hob zei ingezamlt, un hob zei geshtelt oif zeyer ort. 12 un gants Yehudah hoben gebracht maiser fun tevuh, un eil, un vain, in di shatskameren. 13 un ich hob gemacht far shatsmainster iber di shatskameren, Shelemyah dem koyen, un Tzadok dem shraiber, un Pedayahen fun di Leviim, un zei tsu der hant, Chanan dem zun fun Zakkur dem zun fun Matanyahen, vail zei zainen geven farrechnt far bagloibte; un oif zei iz gelegen oistsuteilen tsu zeyere brider.

14 gedenk mir, G‑t meiner, far dem, un loz nisht opּgemekt veren maine gute zachen vos ich hob geton far dem hoiz fun main G‑t, un far zaine vachen.

15 in yene teg hob ich gezen in Yehudah vi me tret kelteren um shebt, un me brengt arain di stoigen, un me lodt on oif eizlen, un oich vain, troiben, un faigen, un alerlei Massa, un me brengt in Yerusholayim in tog fun shebt; un ich hob zei gevorent in dem tog vos zei hoben farkoift shpּaiz. 16 oich di Tzorim vos hoben gevoint in ir, flegen brengen fish un alerlei sechoire, un farkoifen um shebt tsu di kinder fun Yehudah, un in Yerusholayim. 17 hob ich zich gekrigt mit di adllait fun Yehudah, un ich hob tsu zei gezogt: vos iz dos far a shlechte zach vos ir tut, un farshvecht dem tog fun shebt? 18 hoben nisht azoi geton eyere elteren, un Elokeinu hot gebracht dos dozike gantse beiz oif undz, un oif der doziker shtot? un ir mert noch grimtsoren oif Yisroel, mechalel shebt tsu zain?

19 un es iz geven, vi di toieren fun Yerusholayim hoben ongehoiben veren tunkel far shebt, azoi hob ich geheisen, un di tiren zainen farshlosen gevoren, un ich hob ongezogt, az me zol zei nisht efenen biz noch shebt; un fun maine yungen hob ich geshtelt bai di toieren, az kein Massa zol nisht arainkumen in tog fun shebt. 20 un di hendler un di farkoifer fun alerlei sechoire hoben genechtikt droisen fun Yerusholayim ein mol un tsvei mol. 21 hob ich zei gevorent, un hob tsu zei gezogt: far vos nechtikt ir leben der moier? az ir vet es ton a tsveit mol, vel ich leigen a hant oif ich. fun yener tsait on zainen zei nisht gekumen um shebt. 22 un ich hob ongezogt di Leviim, az zei zolen zich reiniken, un kumen hiten di toieren, kedei tsu halten heilik dem tog fun shebt.

dos oich gedenk mir, G‑t meiner, un bashits mich loit dain grois genod.

23 oich hob ich in yene teg gezen Yiden vos hoben genumen ashdodishe, eamonishe, moovishe vaiber. 24 un zeyere kinder hoben halb geredt ashdodish un hoben nisht gekent reden yehudish, naiert loit dem loshen fun dem folk oder yenem. 25 hob ich zich gekrigt mit zei, un ich hob zei gesholten, un ich hob geshlogen etleche fun zei, un zei gerisen far di Har. un ich hob zei bashvoren bai Elokim: ir zolt nisht geben eyere techter tsu zeyere zin, un nisht nemen fun zeyere techter far eyere zin oder far ich alein. 26 hot nisht vegen dem zich farzindikt Shelomo der melech fun Yisroel, vos tsvishen di fil felker iz nisht geven a melech aza vi er, un er iz geven balibt bai zain G‑t, un G‑t hot im gemacht far a melech iber gants Yisroel? afile im hoben di fremde vaiber gemacht zindiken. 27 un mir zolen zich tsuheren tsu ich tsu ton dos dozike groise beiz, tsu felshen on Elokeinu, tsu nemen fremde vaiber?

28 un einer fun di zin fun Yoyada dem zun fun Elyashiv dem koyen-godul iz geven an eidim fun Sanvalat dem Choroni, un ich hob im avekgeiogt fun mir.

29 gedenk zei, G‑t meiner, far di farumverdikungen fun der kehune, un fun dem bris fun der kehune un di Leviim.

30 azoi hob ich zei gereinikt fun alem fremden, un ich hob ingeshtelt di vachen far di koyanim un far di Leviim, itlechen oif zain arbet; 31 un oif tsu brengen holts in geshtelte tsaiten, un far di ershttsaitike fruchten.

dermon dos mir, G‑t meiner, tsum guten.

EST - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023

Ester

Ester

Ester

Ester

א

un es iz geven in di teg fun Achashveroshen – dos iz der Achashverosh vos hot gekinigt fun India biz Kush, iber hundert un ziben un tsvantsik medines – in yene teg, az der melech Achashverosh iz gezesen oif dem tronn fun zain meluche vos in der hoipּtshtot Shushan, in driten yor fun zain meluche, hot er gemacht a moltsait far ale zaine haren un zaine knecht, dem cheil fun Paras un Madai, di adllait un di haren fun di medines, vos far im; ven er hot gevizen di eshires fun zain kiniglechen shtot, un di zeltene pracht fun zain groiskeit, fil teg, hundert un achtsik teg. un az di dozike teg zainen derfilt gevoren, hot der melech gemacht far dem gantsen folk vos hot zich gefunen in der hoipּtshtot Shushan, fun klensten bizen gresten, a moltsait fun ziben teg in hoif fun dem melech's pּalatsgorten. vaise tsaig, dine lainen, un bloe vol, zainen geven bafestikt mit shnuren fun fainlainen un pּurpּl oif zilberne shtangen un zailen fun mirmlshtein; mit gilderne un zilberne lenbetlech oif a flasterung fun alabaster un mirmlshtein, un pּerlmuter, un flekmirml. un gegeben trinken hot men in gilderne keilim, un keilim fun keilim farsheiden, un malchutdiker vain iz geven mit a kiniglecher hant. un dos trinken iz geven vi geherik; keiner hot nisht geneit; vorem azoi hot der melech fest ongezogt itlechen eltsten fun zain hoiz, tsu ton loit dem rotsen fun yetveder einem.

oich di Milcah Vashti hot gemacht a moltsait far di vaiber in dem kiniglechen hoiz fun melech Achashverosh. 10 oifen zibeten tog, az dem melech's harts iz geven freilech fun vain, hot er geheisen Mehuman, Bizta, Charvona, Bigtaen, un Avagta, Zetar, un Karkas, di ziben kamerdiner vos hoben badint far dem melech Achashverosh, 11 brengen di Milcah Vashti far dem melech in a kiniglecher kroin, kedei tsu vaizen di felker un di haren ir sheinkeit, vorem zi iz geven shein fun oiszen. 12 hot di Milcah Vashti nisht gevolt kumen oif dem melech's onzog vos durch der hant fun di kamerdiner, un der melech iz zeyer in kaas gevoren, un zain grimtsoren hot in im gebrent.

13 un der melech hot gezogt tsu di chachomim vos kenen di tsaiten – vorem azoi iz geven dem melech's shteiger antkegen ale vos veisen a gezets un a din; 14 un di nonte tsu im zainen geven Karshena, Shetar, Admata, Tarshish, Meres, Marsena, Memukhan, ziben haren fun Paras un Madai vos hoben gezen dem melech's ponem, vos zainen gezesen oibnon in der meluche: – 15 vos darf men ton loit gezets tsu der Milcah Vashti far vos zi hot nisht geton dem onzog fun melech Achashverosh durch der hant fun di kamerdiner.

16 hot Memukhan gezogt far dem melech un di haren: nisht akegen melech alein hot farbrochen di Milcah Vashti, nor akegen ale haren, un akegen ale felker vos in ale medines fun melech Achashverosh. 17 vorem di meise mit der Milcah vet aroiskumen tsu ale vaiber, tsu machen zeyere manen farachto in zeyere oigen, az me vet zogen: der melech Achashverosh hot geheisen brengen far im di Milcah Vashti, un zi iz nisht gekumen. 18 un noch haintiken tog velen di harintes fun Paras un Madai, vos hoben gehert di meise mit der Milcah, dos zogen tsu di haren fun melech, un es vet zain genug bizoyen un ergernish. 19 oib dem melech iz voilgefelen, zol aroisgein a kiniglecher bafel fun far im, un es zol farshriben veren in di gezetsen fun Paras un Madai, kedei es zol nisht batl veren, az Vashti zol mer nisht kumen far dem melech Achashverosh, un ir melkhshaft zol der melech geben tsu an anderer vos iz beser fun ir. 20 un az dem melech's pּsk vos er vet machen, vet bakant veren in zain gantsen kinigraich, vi grois es iz, velen ale vaiber opgeben koved zeyere manen, fun gresten bizen klensten.

21 iz dos vort voilgefelen in di oigen fun dem melech un di haren, un der melech hot geton azoi vi dos vort fun Memukhanen. 22 un er hot geshikt briv tsu ale medines fun dem melech, tsu itlecher medine loit ir kesav, un tsu itlechen folk loit zain loshen, az yetveder man zol zain der hersher in zain hoiz, un reden azoi vi der loshen fun zain folk.

ב

noch di dozike gesheenishen, az der grimtsoren fun melech Achashverosh hot zich geshtilt, hot er gedacht on Vashtien, un on vos zi hot geton, un vos iz nigzar gevoren oif ir. hoben gezogt di yungen fun melech, zaine meshoresim: zol men zuchen faran melech yunge meidlech shein fun oiszen. un der melech zol oifzetsen oifzeer in ale medines fun zain kinigraich, un zei zolen inzamlen vu nor a yung meidl fun sheinem oiszen in der hupּtshtot Shushan, in hoiz fun di froien, unter der hant fun Hegai dem kamerdiner fun melech, dem hiter fun di froien, un me zol zei geben zeyere zalbungen. un di meidl vos vet voilgefelen in di oigen fun melech, zol veren di Milcah anshtot Vashtien. un di zach iz voilgefelen in di oigen fun melech, un er hot azoi geton.

iz geven a yid in der hoipּtshtot Shushan miten nomen Mordechai der zun fun Yair, dem zun fun Shimei, dem zun fun Kishon, a man fun Binyamin, vos iz fartriben gevoren fun Yerusholayim mit di fartribene vos zainen fartriben gevoren mit Yechanyah dem melech fun Yehudah, di vos nevuchadnetsar der melech fun Bavel hot fartriben. un er hot dertsoigen Hadassahen, dos iz Ester, di tochter fun zain feter, vorem zi hot nisht gehat kein foter un muter; un di meidl iz geven shein oifen geshtalt, un shein oifen ponem; un az ir foter un ir muter zainen geshtorben, hot zi Mordechai tsugenumen tsu zich far a tochter.

un es iz geven, az der onzog fun melech un zain bafel iz bakant gevoren, un az fil meidlech zainen ingezamlt gevoren in der hoipּtshtot Shushan, unter der hant fun Hegaien, azoi iz oich Ester tsugenumen gevoren in hoiz fun melech, unter der hant fun Hegaien dem hiter fun di froien. un di meidl iz voilgefelen in zaine oigen, un zi hot noisa Chen geven far im, un er hot geailt mit ire zalbungen un ire goben, un di ziben meidlech vos darfen ir gegeben veren fun melech's hoiz; un er hot zi mit ire meidlech oisgetseichnt tsum guten in hoiz fun di froien.

10 Ester hot nisht oisgezogt ir folk un ir opshtam, vorem azoi hot ir Mordechai bafoilen, az zi zol nisht oiszogen. 11 un tog far tog iz Mordechai arumgegangen far dem hoif fun dem hoiz fun di froien gevor tsu veren vos Ester macht, un vos mit ir geshet.

12 un az es hot dergreicht di rei fun meidl noch meidl, tsu kumen tsum melech Achashverosh, noch dem vi zi hot gehat tsvelf Chodeshim, loit dem infir far di froien – vorem azoi hoben gemuzt derfilt veren di teg fun zeyere zalbungen: zeks Chodeshim mit eil fun mire, un zeks Chodeshim mit b'shomaim un mit zalben fun froien – 13 un az di meidl iz dentsmol gegangen tsum melech, flegt alts vos zi flegt farlangen ir gegeben veren, mittsugein mit ir fun dem hoiz fun froien in hoiz fun melech. 14 in ovent iz zi gegangen, un in der peire hot zi zich umgekert in tsveiten hoiz fun di froien, unter der hant fun Shaashgaz dem melech's kamerdiner, dem hiter fun di kepּsvaiber. zi flegt mer nisht kumen tsum melech, saiden der melech hot zi bagert, un zi iz gerufen gevoren miten nomen.

15 un az es hot dergreicht di rei fun Ester der tochter fun Avihayil, Mordechais feter, vos er hot genumen tsu zich far a tochter, tsu kumen tsum melech, hot zi nisht farlangt kein zach, achuts vos Hegai dem melech's kamerdiner, der hiter fun di froien, flegt zogen. un Ester hot noisa Chen geven in di oigen fun ale vos hoben zi gezen.

16 un Ester iz genumen gevoren tsum melech Achashverosh in zain kiniglechen hoiz, in tsenten chodesh, dos iz der chodesh Tabat, in zibeten yor fun zain meluche. 17 un der melech hot lib gekrigen Esteren mer fun ale vaiber, un zi hot gekrigen bai im Chen un laitzelikeit mer fun ale yungfroien, un er hot ongeton a malches-kroin oif ir kop, un hot zi gemacht far a Milcah anshtot Vashtien. 18 un der melech hot gemacht a groisen moltsait far ale zaine haren un zaine knecht, a moltsait fun Esters vegen. un er hot gemacht di medines a henoche, un gegeben matonus mit a kiniglecher hant.

19 un az yungfroien zainen a tsveit mol ingezamlt gevoren, un Mordechai iz gezesen in toier fun melech – 20 Ester hot noch nisht gehat oisgezogt ir opshtam un ir folk, azoi vi Mordechai hot ir bafoilen; vorem Ester hot geton vos Mordechai hot ir ongezogt, azoi vi beis zi iz geven in dertsiung bai im – 21 in yene teg, ven Mordechai iz gezesen in toier fun melech, hot getsernt Bigtan un Teresh, tsvei kamerdiner fun melech, fun di shvelhiter, un zei hoben gevolt oisshtreken a hant oifen melech Achashverosh. 22 iz di zach dervust gevoren tsu Mordechaien, un er hot dertseilt Ester hemlkhen, un Ester hot gezogt dem melech in nomen fun Mordechaien. 23 un di zach iz nochgezucht gevoren, un iz oisgefunen gevoren, un zei zainen beide oifgehongen gevoren oif a boim; un es iz farshriben gevoren in buch fun di tsaitgesheenishen far dem melech.

ג

noch di dozike gesheenishen hot der melech Achashverosh gegreist Haman dem zun fun Hamdataen, dem Agagi, un er hot im derhoiben un geshtelt zain shtul iber ale haren vos bai im. un ale knecht fun melech vos in melech's toier hoben zich geknit un gebukt tsu Hamanen, vorem azoi hot der melech bafoilen vegen im; nor Mordechai flegt zich nisht knien un nisht buken. hoben di knecht fun melech vos in melech's toier gezogt tsu Mordechaien: far vos tretstu iber dem bafel fun melech? un es iz geven, az zei hoben dos tsu im gezogt tog far tog, un er hot nisht tsugehert tsu zei, azoi hoben zei dertseilt Hamanen, kedei tsu zen oib Mordechais verter velen bashtein; vorem er hot zei gezogt az er iz a yid. un vi Haman hot gezen az Mordechai knit zich nisht un bukt zich nisht tsu im, azoi iz Haman gevoren ful mit grimtsoren. un er hot farachtp in zaine oigen oistsushtreken a hant oif Mordechaien alein; vorem me hot im gezogt dos folk fun Mordechaien; nor Haman hot gezucht tsu fartiliken ale Yiden vos in gantsen kinigraich fun Achashveroshen, dos folk fun Mordechaien.

in ershten chodesh, dos iz chodesh nisen, in tsvelften yor fun melech Achashverosh, hot men gevorfen a pּur, dos iz a goral, far Hamanen, fun tog oif tog, un fun chodesh oif chodesh, biz tsum tsvelften chodesh, dos iz chodesh Addar.

un Haman hot gezogt tsum melech Achashverosh: faran ein folk, tsezeit un tseshpreit tsvishen di felker in ale medines fun dain kinigraich, un zeyere gezetsen zainen andersh vi bai itlechen folk, un di gezetsen fun melech tuen zei nisht, un dem melech loint zich nisht zei tsu lozen blaiben. oib dem melech iz voilgefelen, zol geshriben veren zei umtsubrengen, un ich vel opּvegen Tzoan toizent tsentner zilber oif di hent fun di virtshafter, oif araintsubrengen in di shatskameren fun melech. 10 hot der melech aropgenumen zain ziglring fun zain hant, un hot im gegeben tsu Haman dem zun fun Hamdataen, dem Agagi, dem Tzeror haihudim. 11 un der melech hot gezogt tsu Hamanen: dos gelt vert dir geshonken, un oich dos folk, tsu ton mit im vi es iz gut in daine oigen.

12 un d shraiber fun melech zainen gerufen gevoren in ershten chodesh, in draitsnten tog in dem, un es iz geshriben gevoren azoi vi alts vos Haman hot bafoilen, tsu di satrapּn fun melech, un tsu di firshten vos iber itlecher medine, un tsu di haren fun itlechen folk; itlecher medine loit ir kesav, un itlechen folk loit zain loshen, geshriben in nomen fun melech Achashverosh, un gechsmet miten ziglring fun melech.

13 un briv zainen tseshikt gevoren durch der hant fun loifers tsu ale medines fun melech, tsu fartiliken, tsu hergen, un umtsubrengen ale Yiden, fun yung biz alt, kleine kinder un vaiber, in ein tog, un draitsnten tog fun tsveltften chodesh, dos iz chodesh Addar, un tsu tseroiben zeyer farmeg. 14 der nusch fun dem geshrifts zol aroisgegeben veren far a bafel in itlecher medine, bakant gemacht tsu ale felker, az zei zolen zain ongebreit far dem doziken tog.

15 zainen di loifers arois in geailt mit dem melech's onzog, un dos gezets iz aroisgegeben gevoren in der hoipּtshtot Shushan. un der melech un Haman hoben zich gezetst trinken, un di shtot Shushan iz geven tsetumlt.

ד

un vi Mordechai hot zich dervust alts vos iz geshen, azoi hot Mordechai tserisen zaine kleider, un er hot ongeton zak mit ash un er iz aroisgegangen in miten shtot, un hot geshrien a grois un biter geshrei. un er iz gekumen biz tsum melech's toier; vorem me hot nisht getort araingein in melech's toier in zak.

un in itlecher medine, vu nor der onzog fun melech un zain bafel iz ongekumen, iz geven a grois troier bai Yiden, un a toּenit, un gevain un klog; zak un ash hoben fil zich untergebet.

zainen gekumen Esters meidlech un ire kamerdiner, un hoben ir dos dertseilt, un di Milcah iz oifgetsitert gevoren, un zi hot geshikt kleider ontsuton Mordechaien, un oistsuton zain zak fun im, ober er hot nisht ongenumen. hot Ester gerufen Hatachen, einem fun dem melech's kamerdiner vos er hot geshtelt far ir, un zi hot im bafoilen tsu Mordechaien, gevor tsu veren vos dos iz, un far vos dos iz.

iz Hatach aroisgegangen tsu Mordechaien oifen breiten pּlats fun shtot vos faran melech's toier, un Mordechai hot im dertseilt alts vos im iz geshen, un dem batref fun dem zilber vos Haman hot tsugezogt opּtsuvegen in di shatskameren fun melech far di Yiden, kedei zei umtsubrengen. oich dem nusch fun dem geshribenem bafel vos iz aroisgegeben gevoren in Shushan zei tsu fartiliken, hot er im gegeben, tsu vaizen Esteren, un ir dertseilen, un ir onzogen tsu gein tsum melech, tsu beten bai im, un zich shtaּdlen bai im far ir folk.

iz Hatach gekumen, un hot dertseilt Esteren di verter fun Mordechaien. 10 un Ester hot geredt tsu Hatachen un hot im bafoilen tsu Mordechaien: 11 ale knecht fun melech un dos folk fun melech's medines, veisen az itlecher man oder froi vos geit arain tsum melech in ineveiniksten hoif, ven er vert nisht gerufen, iz far im bloiz ein gezets, teiten, saiden der vos der melech shtrekt ois tsu im dem gildernem tsepּter, er blaibt leben; un ich bin nisht gerufen gevoren tsu kumen faran melech shoin draisik teg.

12 hot men dertseilt Mordechaien di verter fun Esteren. 13 un Mordechai hot geheisen entferen Esteren: zolst nisht meinen bai zich, az du fun ale Yiden vest antrunen veren in melech's hoiz. 14 vorem oib shvaigen vestu shvaigen in der tsait, vet a derlaichterung un a retung oifshtein far Yiden fun an ander ort, un du un dain foters hoiz velen untergein. un ver veisq oib du host nisht dergreicht di meluche far aza tsait vi di?

15 hot Ester geheisen entferen Mordechaien: 16 gei zaml ein ale Yiden vos gefinen zich in Shushan, un fast far mir, un ir zolt nisht esen un nisht trinken drai teg, nacht un tog; oich ich un maine meidlech velen azoi fasten. un azoi vel ich gein tsum melech, vos iz nisht loit gezets; un az ich vel untergein, vel ich untergein.

17 iz Mordechai avek, un hot geton azoi vi alts vos Ester hot im bafoilen.

ה

un es iz geven oifen driten tog,r hot Ester zich ongeton malchutdik, un hot zich geshtelt in ineveiniksten hoif fun melech's hoiz akegen melech's hoiz; un der melech iz gezesen oif zain kiniglechen trons in kiniglechen hoiz, akegen dem ingang fun hoiz. iz vi der melech hot derzen Ester hemlke shteyendik in hoif, hot zi noisa Chen geven in zaine oigen, un der melech hot oisgeshtrekt tsu Esteren dem gildernem tsepּter vos in zain hant, un Ester hot genent, un hot ongerirt dem shpּits tsepּter. hot der melech tsu ir gezogt: vos iz dir, Ester hemlke? un vos iz dain bakoshe? afile biz a halber meluche zol dir gegeben veren. hot Ester gezogt: oib dem melech iz voilgefelen, zol der melech un Haman kumen haint tsu dem moltsait vos ich hob far im gemacht. hot der melech gezogt: ilt aher Hamanen, tsu ton dos vort fun Esteren.

un der melech un Haman zainen gekumen tsu dem moltsait vos Ester hot gemacht. un der melech hot gezogt tsu Esteren oif dem vainmoltsait: vos nor dain farlang, vet dir gegeben veren, un vos nor dain bakoshe, afile biz a halber meluche vet geton veren. hot Ester geentfert un hot gezogt: main farlang un main bakoshe – oib ich hob gefunen chein in di oigen fun melech, un oib dem melech iz voilgefelen tsu geben main farlang un tsu ton main bakoshe – zol der melech un Haman kumen tsu dem moltsait vos ich vel zei machen; un morgen vel ich ton azoi vi dos vort fun melech.

un Haman iz aroisgegangen in yenem tog freilech un mit an oifgeramten hartsen. ober vi Haman hot gezen Mordechaien in toier fun melech, az nisht er hot zich oifgeshtelt un nisht er hot zich gerirt far im, azoi iz Haman ful gevoren mit grimtsoren oif Mordechaien. 10 ober Haman hot zich ingehalten, un er iz avek in zain hoiz un hot geshikt un gebracht zaine gute fraint, un zain vaib Zeresh. 11 un Haman hot oisdertseilt far zei zain grois eshires, un zaine fil kinder, un altsding vi azoi der melech hot im gegreist, un vi azoi er hot im derhoiben iber di haren un di knecht fun melech. 12 un Haman hot gezogt: oich hot Ester hemlke nisht gelozt kumen keinem miten melech tsu dem moltsait vos zi hot gemacht nor bloiz mich, un oich oif morgen bin ich farbeten tsu ir miten melech. 13 ober dos alts iz mir nisht vert, itlecher mol vos ich ze Mordechai dem Yiden zitsen in toier fun melech. 14 hot tsu im gezogt zain vaib Zeresh, un ale zaine gute fraint: zol men machen a teliieh fuftsik ilen hoich, un in der peire zog dem melech, me zol oifhengen oif ir Mordechaien; un gei a freilecher mit dem melech tsum moltsait. iz di zach voilgefelen far Hamanen, un er hot gemacht di teliieh.

ו

in yener nacht hot zich opgeton der shlof fun melech, un er hot geheisen brengen dem Sephar-hzchrones fun di tsait gesheenishen, un zei zainen fargeleyent gevoren faran melech. iz gefunen gevoren farshriben az Mordechai hot oisgezogt oif Bigtan un Teresh, di tsvei kamerdiner fun melech, fun di shvelhiter, vos hoben gezucht oistsushtreken a hant oifen melech Achashverosh. hot der melech gezogt: vos far a koved un gedule iz geton gevoren Mordechaien derfar? hoben gezogt di yungen fun melech, zaine meshoresim: kein zach iz mit im nisht geton gevoren. hot der melech gezogt: ver iz in hoif? ersht Haman kumt in oisveiniksten hoif fun dem melech's hoiz, tsu zogen dem melech, me zol oifhengen Mordechaien oif der teliieh vos er hot tsugegreit far im. hoben di yungen fun melech tsu im gezogt: on shteit Haman in hoif. hot der melech gezogt: zol er arainkumen. iz Haman araingekumen, un der melech hot tsu im gezogt: vos darf men ton mit a man vos der melech vil im onton koved? hot Haman geklert bai zich in hartsen: vemen vet der melech velen onton koved achuts mir? un Haman hot gezogt tsum melech: a man vos der melech vil im onton koved – zol men brengen a malchutdik kleid vos der melech hot zich derin ongekleidt, un a ferd vos der melech iz oif im geriten, un vos a malchutdike kroin iz ongeton gevoren oif zain kop. un me zol geben dos kleid un dem ferd oif der hant fun einem fun di haren fun melech, di adllait, un me zol onkleiden dem man vos der melech vil im onton koved, un me zol im machen raiten oifen ferd durch der breiter gas fun shtot, un oisrufen far im: azoi vert geton tsu dem man vos der melech vil im onton koved. 10 hot der melech gezogt tsu Hamanen: eil un nem dos kleid un dem ferd, azoi vi du host geredt, un tu azoi tsu Mordechai dem Yiden vos zitst in melech's toier; zolst nisht lozen opfalen a vort fun alts vos du host geredt.

11 hot Haman genumen dos kleid un dem ferd, un er hot ongekleidt Mordechaien, un hot im gemacht raiten durch der breiter gas fun shtot, un hot far im oisgerufen: azoi vert geton tsu dem man vos der melech vil im onton koved.

12 un Mordechai hot zich umgekert tsum toier fun melech. ober Haman iz avek in host aheim, troierik un mit a fardekten kop. 13 un Haman hot dertseilt zain vaib Zeresh un ale zaine gute fraint alts vos im hot getrofen. hoben zaine kluge lait un zain vaib Zeresh gezogt tsu im: oib fun yidishen opshtam iz der Mordechai vos du host ongehoiben falen far im, vestu nisht oisfiren akegen im, nor falen vestu falen far im.

14 vi zei reden noch mit im, azoi zainen ongekumen dem melech's kamerdiner, un geailt tsu brengen Hamanen tsu dem moltsait vos Ester hot gemacht.

ז

un der melech un Haman zainen gekumen tsu trinken bai Ester hemlke. un der melech hot gezogt tsu Esteren oich oifen tsveiten tog, baim vainmoltsait: vos nor dain farlang, Ester hemlke, vet dir gegeben veren, un vos nor dain bakoshe, afile biz a halber meluche vet geton veren.

hot Ester hemlke geentfert un hot gezogt: oib ich hob gefunen chein in daine oigen, melech, un oib dem melech iz voilgefelen, zol mir main leben geshonken veren oif main gebet, un main folk oif main bakoshe. vorem mir zainen farkoift gevoren, ich un main folk, tsum fartiliken, tsum hergen, un umtsubrengen; un ven mir volten farkoift gevoren far knecht un far dinsten volt ich geshvigen, ober der faint iz nisht vert dem melech shoden. hot zich opּgerufen der melech Achashverosh, un hot gezogt tsu Ester hemlke: ver iz der, un vu iz der, vos zain harts hot im dervegt azoi vos tsu ton? hot Ester gezogt: a man a Tzeror un a faint, der doziker beizer Haman. un Haman hot zich dershroken far dem melech un der Milcah. un der melech iz oifgeshtanen in zain grimtsoren fun dem vainmoltsait, un iz arain in dem pּalatsgorten; un Haman hot zich opgeshtelt tsu beten um zain leben bai Ester hemlke, vorem er hot gezen az beiz iz bashlosen oif im fun melech. un vi der melech hot zich umgekert fun dem pּalatsgorten in hoiz fun dem vainmoltsait, ersht Haman ligt anidergefalen oif dem lenbetl vos Ester iz deroif. hot der melech gezogt: noch batsvingen di Milcah bai mir in hoiz? vi dos vort iz arois fun melech's moil, azoi hot men tsugedekt Hamans ponem.

hot gezogt cherbonoh, einer fun di kamerdiner faran melech: on shteit oich leben Hamans hoiz di teliieh fuftsik ilen hoich vos Haman hot gemacht far Mordechaien, dem vos hot geredt tsum guten fun melech. hot der melech gezogt: hengt im oif deroif. 10 hot men oifgehongen Hamanen oif der teliieh vos er hot tsugegreit far Mordechaien, un der grimtsoren fun melech hot zich geshtilt.

ח

in yenem tog hot der melech Achashverosh avekgegeben tsu Ester hemlke dos hoiz fun Haman dem Tzeror hihudim. un Mordechai iz gekumen faran melech, vorem Ester hot im dertseilt, vos er iz irer. un der melech hot aropgenumen zain ziglring vos er hot avekgenumen fun Hamanen, un hot im gegeben Mordechaien; un Ester hot oifgezetst Mordechaien iber Hamans hoiz.

un Ester hot vider geredt faran melech, un zi iz gefalen far zaine fis, un hot geveint un gebeten bai im, opּtsuton dos beiz fun Haman dem Agagi, un zain trachtung vos er hot getracht akegen di Yiden. hot der melech oisgeshtrekt tsu Esteren dem gildernem skepּter, un Ester hot zich oifgehoiben un hot zich geshtelt faran melech. un zi hot gezogt: oib dem melech iz voilgefelen, un oib ich hob gefunen chein far im, un di zach iz recht faran melech, un ich bin voilgefelen in zaine oigen, zol geshriben veren opּtsurufen di briv, di trachtung fun Haman dem zun fun Hamdataen, dem Agagi, vos er hot geshriben umtsubrengen di Yiden in ale medines fun melech. vorem vi vel ich kenen tsuzen dos beiz vos vet trefen main folk? un vi vel ich kenen tsuzen dem untergang fun main opshtam?

hot der melech Achashverosh gezogt tsu Ester hemlke un tsu Mordechai dem Yiden: zet, Hamans hoiz hob ich avekgegeben tsu Esteren, un im hot men oifgehongen oif der teliieh, far vos er hot oisgeshtrekt a hant oif di Yiden. un ir, shraibt vegen di Yiden, azoi vi es iz gut in eyere oigen, in nomen fun melech, un chetmet unter mit dem ziglring fun melech, vorem a geshrifts vos iz geshriben in nomen fun melech, un gechtmet miten ziglring fun melech, iz nisht opּtsurufen.

zainen gerufen gevoren di shraiber fun melech in yener tsait, in driten chodesh, dos iz chodesh siun, drai un tsvantsiksten tog in im; un es iz geshriben gevoren azoi vi alts vos Mordechai hot bafoilen, tsu di Yiden, un tsu di satrapּn, un di firshten, un di haren fun di medines vos fun India biz Kush, hundert un ziben un tsvantsik medines; itlecher medine loit ir kesav, un itlechen folk loit zain loshen, un tsu di Yiden loit zeyer kesav un loit zeyer loshen. 10 un me hot geshriben in nomen fun melech Achashverosh, un gechtmet miten ziglring fun melech, un tseshikt briv durch der hant fun di loifers oif ferd, raiter oif yogferd fun di kinigleche stades, 11 az der melech hot derloibt di Yiden vos in itlecher shtot, zich intsuzamlen, un zich tsu shtelen far zeyer leben, tsu fartiliken, tsu hergen, un umtsubrengen yetveder cheil fun dem folk un der medine vos velen bafalen zei mit di kleine kinder un di vaiber, un tsu tseroiben zeyer farmeg, 12 in ein tog in ale medines fun melech Achashverosh, in draitsnten tog fun tsvelften chodesh, dos iz chodesh Addar. 13 der nusch fun dem geshrifts zol aroisgegeben veren far a bafel in itlecher medine, bakant gemacht far ale felker, un di Yiden zolen zain ongebreit far dem doziken tog zich noikem tsu zain on zeyere faint.

14 zainen di loifers, di raiters oif yogferd, arois in host un geail oif dem onzog fun melech, un der bafel iz aroisgegeben gevoren in der hoipּtshtot Shushan. 15 un Mordechai iz aroisgegangen fun faran melech in begdei-malches fun bloen un veisen, mit a groiser gilderner kroin, un a mantl fun fainlainen un pּurpּl. un di shtot Shushan hot gehilcht un zich gefreit.

16 bai di Yiden iz geven a lichtikeit un a simcha un a freid un a gedule. 17 un in itlecher medine un in itlecher shtot, vu nor der onzog fun melech un zain bafel iz ongekumen, iz geven shoׂsun-ushiׂmche bai Yiden, a sude un a yom-Tov. un fil fun di felker fun land zenen gevoren Yiden, vail di moire far Yiden iz gefalen oif zei.

ט

un in tsvelften chodesh, dos iz chodesh Addar, in draitsnten tog in im, ven der onzog fun dem melech un zain bafel iz gekumen nont tsum geton veren, in dem tog vos di faint fun di Yiden hoben gehoft tsu geveltiken iber zei, un es iz gevoren farkert, az zei, di Yiden, hoben geveltikt iber zeyere sonem, hoben zich ingezamlt di Yiden in zeyere shtet, in ale medines fun melech Achashverosh oistsushtreken a hant oif di vos hoben gezucht oif zei beiz; un keiner iz nisht bashtanen akegen zei, vorem zeyer moire iz gefalen oif ale felker. un ale haren fun di medines, un di satrapּn, un di firshten, un dem melech's virtshafter, hoben untergeholfen di Yiden, vorem di moire far Mordechaien iz gefalen oif zei. vail Mordechai iz geven grois in hoiz fun melech, un zain Shem iz gegangen in ale medines; vorem der man Mordechai iz gevoren alts greser. un di Yiden hoben geshlogen tsvishen ale zeyere faint a shlak fun shverd un teitung un fartilikung, un zei hoben geton mit zeyere sonem loit zeyer vilen. un in der hoipּtshtot Shushan hoben di Yiden geharget un umgebracht finf hundert man. oich Parshandata, un Dalphon, un Aspata, un Porata, un Adalya, un Aridata. un Parmashta, un Arisai, un Aridai un uaizoto, 10 di Tzoan zin fun Haman dem zun fun Hamdataen, dem Tzeror haihudim, hoben zei geharget; ober tsum roib hoben zei nisht oisgeshtrekt zeyer hant.

11 in yenem tog iz gekumen di tsol fun di herugim in der hoipּshtot Shushan, far dem melech. 12 hot der melech gezogt tsu Ester hemlke: in der hoipּtshtot Shushan hoben di Yiden geharget un umgebracht finf hundert man, un Hamans Tzoan zin; vos shoin hoben zei geton in di iberike medines fun melech! un vos nor dain farlang, vet dir gegeben veren, un vos noch dain bakoshe, vet geton veren. 13 hot Ester gezogt: oib dem melech iz voilgefelen, zol oich morgen gegeben veren di Yiden vos in Shushan tsu ton azoi vi der bafel fun haint; un di Tzoan zin fun Hamanen zol men oifhengen oif der teliieh. 14 hot der melech geheisen az azoi zol geton veren, un a bafel iz aroisgegeben gevoren in Shushan; un di Tzoan zin fun Hamanen hot men oifgehongen. 15 un di Yiden vos in Shushan hoben zich ingezamlt oich in fertsnten tog fun chodesh Addar, un hoben oisgehrget in Shushan drai hundert man; ober tsum roib hoben zei nisht oisgeshtrekt zeyer hant.

16 un di iberike Yiden vos in di medines fun melech hoben zich ingezamlt, un zich geshtelt far zeyer leben, un zei zainen loiz gevoren fun zeyere faint, un hoben oisgehrget fun zeyere sonem finf un zibetsik toizent; ober tsum roib hoben zei nisht oisgeshtrekt zeyer hant.

17 dos iz geven in draitsnten tog fun chodesh Addar; un in fertsnten tog in im hoben zei geres, un hoben im gemacht far a tog fun a sude un a simcha. 18 ober di Yiden vos in Shushan hoben zich ingezamlt in draitsnten un in fertsnten tog in im, un in fuftsnten tog in im hoben zei geres, un hoben im gemacht far a tog fun a sude un a simcha. 19 derum machen di Yiden fun di ofene erter, di vos zitsen in ofene shtet, in fertsnten tog fun chodesh Addar a simcha un a sude un a yom-Tov, mit shalach-mones fun einem tsum anderen.

20 un Mordechai hot oifgeshriben di dozike zachen, un er hot geshikt briv tsu ale Yiden vos in ale medines fun melech Achashverosh, di nonte un di veite, 21 tsu bafestiken oif zei, az zei zolen halten dem fertsnten tog fun chodesh Addar, un dem fuftsnten tog in im, ale yor in yor, 22 azoi vi di teg vos di Yiden zainen loiz gevoren fun zeyere faint, un dem chodesh vos iz zei farkert gevoren fun kumer in a semche, un fun troier in a yom-Tov; zei tsu machen far teg fun a sude un a semche, mit shalach-mones fun einem tsum anderen, un matonus tsu orime lait. 23 un di Yiden hoben ongenumen vos zei hoben ongehoiben tsu ton, un vos Mordechai hot tsu zei geshriben. 24 vorem Haman der zun fun Hamdataen, der Agagi, der Tzeror oif ale Yiden, hot getracht oif di Yiden zei untertsubrengen, 25 un er hot evorfen a pּur, dos iz a goral, zei tsu fartumlen un zei untertsubrengen. ober az zi iz gekumen faran melech, hot er ongezogt mit a briv, az zain beize machshove vos er hot getracht oif di Yiden, zol zich umkeren oif zain kop; un me hot oifgehongen im un zaine zin oif der teliieh. 26 derum hot men gerufen di dozike teg pּurim, oif dem nomen pּur. derfar, fun vegen di verter fun dem doziken briv, un vos zei hoben zich ongezen derfun, un vos zei iz geshen, 27 hoben di Yiden bafestikt un genumen oif zich, un oif zeyere kinder, un oif ale vos baheften zich on zei, az es zol nisht batl veren, tsu halten di dozike tsvei teg, azoi vi es iz geshriben vegen zei, un loit zeyer tsait, ale yor far yor. 28 un di dozike teg zolen gedacht veren, un gehalten veren in itlechen dor, itlecher mishpoche, itlecher medine, un itlecher shtot; un di dozike teg fun pּurim zolen nisht opgeshaft veren fun tsvishen Yiden, un zeyer gedechenish zol nisht oifheren bai zeyere kinder.

29 un Ester hemlke, di tochter fun Avihayilen, un Mordechai der yid, hoben geshriben mit gorer shtarkeit, tsu bafestiken dem doziken tsveiten briv vegen pּurim. 30 un er hot tseshikt briv tsu ale Yiden, tsu di hundert un ziben un tsvantsik medines fun achashueroshes kinigraich, mit verter fun frid un vorhaftikeit, 31 az zei zolen bafestiken di dozike teg fun pּurim in zeyere tsaiten, azoi vi Mordechai der yid un Ester hemlke hoben bafestikt oif zei, un azoi vi zei hoben bafestikt oif zich alein un oif zeyere kinder, di onzogen vegen di toּeneitim un zeyer klog. 32 un Esters bafel hot bafestikt di dozike onzogen vegen pּurim; un es iz farshriben gevoren in a buch.

י

un der melech Achashverosh hot aroifgeleigt a tsindz oifen land, un oif di indzelen fun im. un di meise fun zain shtarkeit un zaine gevuros, un di oisdertseilung fun Mordechais groiskeit vos der melech hot im gegreist, zei zainen shoin farshriben in dem buch fun di tsaitgesheenishen fun di Molechim fun Madai un Paras. vorem Mordechai der yid iz geven der shni-lmlch fun Achashveroshen, un grois bai Yiden, un balibt bai zaine fil brider. er hot gezucht guts far zain folk, un geredt tsum frid far zain gantsen shtam.

JOB - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023

Iyov

Iyov

Iyov

Iyov

אַ

es iz geven a man in land Utz vos zain nomen iz geven Iyov; un der doziker man iz geven erlech un rechtfartik, un a yore Elokim, un opgekert fun shlechts. un es zainen geboren gevoren bai im ziben zin un drai techter. un zain eigens iz geven ziben toizent shof, un drai toizent kemlen, un finf hundert geshpan rinder, un finf hundert eizelins, un zeyer a sach knecht; un der doziker man iz geven greser fun ale kinder fun mizrech.

un zaine zin flegen gein un machen a moltsait bai itlechen in hoiz in zain tog, un zei flegen shiken un rufen zeyere drai shvester, tsu esen un tsu trinken mit zei. un es iz geven, az vi di teg fun dem moltsait hoben zich arumgedreit, azoi hot Iyov geshikt un hot zei geheilikt, un er flegt zich federen in der peire, un oifbrengen brandopּfer loit der tsol fun zei alemen, vorem Iyov hot gezogt: efsher hoben maine kinder gezindikt, un zei hoben gelestert Elokim in zeyer hartsen. azoi flegt Iyov ton ale mol.

un es iz geven der tog, ven di zin fun Elokim zainen gekumen zich shtelen far Hashem, un oich der stnt iz gekumen tsvishen zei. hot Hashem gezogt tsum stn: fun vanen kumstu? hot der stn geentfert Hashem, un hot gezogt: fun vanderen iber der erd un fun arumgein oif ir. hot Hashem gezogt tsum stn: hostu acht geton oif main knechtu iiuven, az es iz nishto aza vi er oif der erd, a man erlech un rechtfartik, yore Elokim un opgekert fun shlechts? hot der stn geentfert Hashem, un hot gezogt: iz den umzist Iyov a yore Elokim? 10 hostu nisht arumgetsamt im un zain hoizgezint un alts vos iz zains rund arum? di arbet fun zaine hent hostu gebentsht, un zain eigens iz farshpreit iberen land. 11 ober shtrek akorsht ois dain hant, un rir on epes vos iz zains, oib er vet nisht in dain ponem dich lesteren. 12 hot Hashem gezogt tsum stn: ot iz alts vos iz zains in dain hant, nor oif im zolstu nisht oisshtreken dain hant.

iz der stn aroisgegangen fun far Hashem.

13 un es iz geven ein tog, vi zaine zin un zaine techter esen un trinken vain in hoiz fun zeyer eltsten bruder, 14 azoi iz a sholiich gekumen tsu iiuven, un hot gezogt: di rinder hoben geakert, un di eizelins hoben zich gefitert leben zei, 15 zainen bafalen shvoer, un hoben zei tsugenumen, un di yungen hoben zei dershlogen miten sharf fun shverd un nor ich alein bin antrunen gevoren dir ontsuzogen. 16 vi der redt noch, azoi iz ongekumen an anderer, un hot gezogt: a faier fun Elokim iz aropgefalen fun himel, un hot ongetsunden di shof un di yungen, un hot zei fartsert, un nor ich alein bin antrunen gevoren dir ontsuzogen. 17 vi der redt noch, azoi iz ongekumen an anderer, un hot gezogt: Kesedim hoben gemacht drai machnus, un zainen ongefalen oif di kemlen, un hoben zei tsugenumen, un di yungen hoben zei dershlogen miten sharf fun shverd, un nor ich alein bin antrunen gevoren dir ontsuzogen. 18 vi der redt noch, azoi iz ongekumen an anderer, un hot gezogt: daine zin un daine techter hoben gegesen un getrunken vain in hoiz fun zeyer eltsten bruder, 19 ersht a groiser vint iz ongekumen fun der zeit fun midbar, un hot ongechapt di fir vinklen fun hoiz, un es iz ingefalen oif di yungelait, un zei zainen geshtorben, un nor ich alein bin antrunen gevoren dir ontsuzogen.

20 iz Iyov oifgeshtanen, un hot tserisen zain mantl, un hot opּgeshorenv zain kop, un iz gefalen oif der erd, un hot zich gebukt. 21 un er hot gezogt: naket bin ich aroisgegangen fun main muters laib, un naket vel ich zich umkeren ahin; Hashem hot gegeben, un Hashem hot tsugenumen, geloibt zol zain der nomen fun Hashem.

22 bai alem dem hot Iyov nisht gezindikt, un nisht gegeben kein lesterung tsu Elokim.

ב

un es iz geven der tog ven di zin fun Elokim zainen gekumen zich shtelen far Hashem, un oich der stnw iz gekumen tsvishen zei, zich tsu shtelen far Hashem. hot Hashem gezogt tsum stn: fun vanen kumstu? hot der stn geentfert Hashem, un hot gezogt: fun vanderen iber der erd un fun arumgein oif ir. hot Hashem gezogt tsum stn: hostu acht geton oif main knecht iiuven, az es iz nishto aza vi er oif der erd, a man erlech un rechtfartik, yore Elokim, un opgekert fun shlechts? un er halt zich noch alts bai zain frumkeit; un du host mich ongeredt oif im, im umtsubrengen umzist. hot der stn geentfert Hashem, un hot gezogt: hoit far hoit, un alts vos a mentsh hot, vet er avekgeben far zain nefesh. ober shtrek akorsht ois dain hant, un rir on zain bein un zain fleish, oib er vet nisht in dain ponem dich lesteren. hot Hashem gezogt tsum stn: ot iz er in dain hant, nor zain nefesh hit.

iz der stn aroisgegangen fun far Hashem, un er hot geplogt iiuven mit a beizen oisshlog fun zain fustrit biz zain sharben. hot er zich genumen a sherbl zich tsu kratsen dermit; un er iz gezesen in ash. hot zain vaib tsu im gezogt: haltst zich noch alts bai dain frumkeit? lester Elokim, un shtarb. 10 hot er tsu ir gezogt: azoi vi es redt eine fun di nidertrechtike redstu. zolen mir dos gute yo onnemen fun Elokim, un dos shlechte zolen mir nisht onnemen? bai alem dem hot Iyov nisht gezindikt mit zaine lipen.

11 un iiuvs drai gute fraint hoben gehert fun al dem doziken beiz vos iz gekumen oif im, un zei zainen gekumen itlecher fun zain ort, Eliphaz der Temani, un Bildad der Shuchi, un Tzophar der Naamati; un zei hoben opgeredt in einem tsu gein im badoyeren un im treisten. 12 un az zei hoben oifgehoiben zeyere oigen fun der veiten, hoben zei im nisht derkent,x un zei hoben oifgehoiben zeyer kol un hoben geveint; un zei hoben itlecher tserisen zain mantl, un gevorfen shtoib iber zeyere kef tsum himel. 13 un zei zainen gezesen mit im oif der erd ziben teg un ziben necht, un keiner hot nisht geredt tsu im a vort, vorem zei hoben gezen az der veitog iz zeyer grois.

14(3:1)  dernoch hot Iyov geefent zain moil, un hot gesholten zain tog.

ג1(3:2)  un Iyov hot zich opּgerufen, un hot gezogt:

 

2(3)  untergein zol der tog

vos ich bin in im geboren gevoren,

un di nacht vos hot ongezogt:

a yingel iz antfangen gevoren.

3(4)  yener tog zol zain choishech,

nisht fregen zol oif im G-d fun oiben,

un nisht shainen zol oif im a lichtikeit.

4(5)  tsunemen far zich zolen im choishech un toitshoten,

a volkenish zol ruen oif im,

chmares fun tog zolen im shreken.

5(6)  yene nacht, a shtokfintsternish zol zi nemen,

zi zol zich nisht freyen in di teg fun yor,

in der tsol fun Chodeshim zol zi nisht araingein.

6(7)  ot yene nacht zol zain vist,

nisht kumen in ir zol a gezang.

7(8)  fluchen zolen zi di vos shilten dem tog,

di vos zainen greit dem lioioten oiftsvueken.

8(9)  fintster zolen veren ire ovntshteren,

zi zol hofen oif licht, un nishto,

un nisht onzen di bremen fun frimorgen.

9(10)  vail zi hot nisht farshlosen di tiren fun main muterleib,

un farborgen maternish fun maine oigen.

 

10(11)  far vos bin ich nisht fun tracht geshtorben?

arois fun laib un fargangen?

11(12)  almai hoben mich kni tsugenumen?

un noch vos brist, ich zol zeigen?

12(13)  vorem ich volt atsund gelegen un geven shtil,

ich volt geshlafen, ich volt ru gehat dentsmol;

13(14)  mit Molechim un yuetsim fun der erd,

vos farboien vistenishen far zich;

14(15)  oder mit serores vos hoben gold,

vos filen zeyere haizer mit zilber.

15(16)  oder ich volt gor nisht geven, vi a bahaltener mapl,

vi kinder vos hoben dem shein nisht gezen.

16(17)  dort heren oif di reshoiem tsu ruderen,

un dort ruen di mide on koiech.

17(18)  in einem bares zainen di gefangene,

zei heren nisht dem kol fun a driker.

18(19)  klein un grois iz dorten,

un der knecht iz frai fun zain Har.

 

19(20)  far vos git er licht dem vos matert zich,

un leben di farbiterte in gemit?

20(21)  di vos haren oifen toit, un er kumt nisht,

un zei akeren noch im mer vi noch oitseres;

21(22)  di vos volten zich freyen mit simcha,

vos volten kvelen, az zei volten gefinen dem keyver;

22(23)  tsu dem man vos zain veg iz farborgen,

un G-d hot fartsamt far im?

23(24)  vorem glaich vi main broit kumt main ziftsen,

un azoi vi vaser gisen zich maine geshraien.

24(25)  vorem di angst vos ich hob geangst iz mir ongekumen,

un vos ich hob geforcht iz mir geshen.

25(26)  ich hob kein shalve un kein ru un kein menuche nisht,

un tsiterenish iz gekumen.

ד

hot geentfert Eliphaz der Temani, un hot gezogt:

 

az me pּruvet a vort tsu dir vet dich fardrisen?

ober ver ken zich inhalten fun reid?

ze, host gelernt filen,

un shlafe hent flegstu shtarken.

dem geshtroichlten flegen oifshtelen daine reid,

un gebeigte kni flegstu festiken.

ober atsund kumt es tsu dir, verstu ophentik,

es rirt dich on, un verst dershroken.

iz nisht dain yiras (Elokim) dain bitochen,

dain hofenung di erlechkeit fun daine vegen?

dermon zich nor, ver iz umshuldik untergegangen?

un vu zainen rechtfartiken fartilikt gevoren?

vedlik ich hob gezen, iz di vos akeren umrecht,

un zeyen umglik, zei shnaiden es.

fun dem hoich fun G-d geyen zei unter,

un fun dem otem fun zain tsoren veren zei farlendt.

10 a gebril fun laib, a kol fun vildleib –

ober di tsein fun di yungleiben veren tsebrachen;

11 der alter laib geit ois on shpּaiz,

un di kinder fun der leibinte veren tseshpreit.

12 un tsu mir flegt a vort zich fargnven,

un main oier hot farnumen a kvint derfun.

13 in gedanken, fun zeungen fun der nacht,

ven a tifer shlof falt oif mentshen,

14 hot mich a pachad getrofen un a tsiterenish,

un hot ale maine beiner shoidert.

15 un a Gaist flegt far main ponem ariber;

kapּoir shtelen flegt es di Har fun main laib.

16 er flegt shtein, ober ich fleg nisht derkenen zain onblik;

a geshtalt iz geven far maine oigen;

a shtilkeit un a Sheetim fleg ich heren:

17 ken a mentsh far G-d zain gerecht?

tsi ken far zain Bashefer rein zain a man?

18 ze, in zaine knecht gloibt er nisht,

un in zaine Malachim merkt er a farze,

19 haint vi shoin di voiner in haizer fun leim,

vos zeyer grunt iz in shtoib?

me tsedrikty zei glaich vi a moil.

20 tsvishen morgen un ovent veren zei tseshtoisen,

umgemerkt geyen zei unter oif eibik.

21 far vor, opgerisen vert zeyer getseltshtrik bai zei,

zei shtarben, un on chochme.

ה

ruf akorsht, iz do ver zol dir entferen?

un tsu vemen fun di heilike vestu zich keren?

vorem dem naren harget der kaas,

un dem nisht klugen teit di kine.

ze ich a naren ingevartslt,

ruf ich tikf zain voinung farsholten .

zaine kinder velen vait zain fun hilf,

un zei velen tsedriktz veren in toier,

un keiner vet nisht matsl zain.

vorem zain shnit vet der hungeriker oifesen,

un biz fun di derner vet er es aveknemen;

un inshlingen vet di nets zeyer farmeg.

far vor, nisht fun shtoib kumt arois umglik,

un nisht fun der erd shpּrotst maternish.

naiert a mentsh iz tsu maternish geboren;a

azoi vi funken flien aroifblikendik.b

ober ich volt gezucht El,

un tsu Elokim volt ich geshtelt main taine;

der vos tut groise zachen nisht tsu derforshen,

vunder azh on a tsol;

10 der vos git regen oifen gezicht fun der erd,

un shikt vaser oifen gezicht fun di felder;

11 er shtelt di niderike in der heich,

un di fintstere veren derhoiben durch hilf.

12 er farshtert di machshoves fun di listike,

az zeyere hent zolen nisht oifton memshes.

13 er fangt kluge in zeyer listikeit,

un di eitse fun di farshpּitste vert tsetumlt.

14 bai tog bagegenen zei fintsternish,

un azoi vi bai nacht tapּn zei in miten tog.

15 un er helft fun der shverd – fun zeyer moil,

un fun dem shtarkns hant dem evyen.

16 un der oriman krigt hofenung,

un umgerechtikeit macht tsu ir moil.

 

17 ze, voil iz dem mentshen vos G-d shtroft im,

un dem musarc fun (El) Shaddai zolstu nisht farachten.

18 vorem er macht vei ton, un er farbindt,

er farvundt, un zaine hent ton es vider heilend.

19 in zeks tsores vet er dich matsl zain,

un in ziben vet dich nisht onriren kein beiz.

20 in hunger vet er dich oisleizen fun toit,

un in milchome fun der macht fun shverd.

21 far der rut fun der tsung vestu zain farborgen,

un vest nisht moire hoben far farvistung, az zi kumt.

22 fun farvistung un fun hunger vestu lachen,

un far di chayes fun der erd vestu nisht moire hoben.

23 vorem mit di shteiner fun feld vet zain dain bris,

un di chaye fun feld vet zain shalom mit dir.

24 un vest visen az dain getselt iz besholem,

un vest nochzen dain voinung, un bai dir vet nisht felen.

25 un vest visen az dain zomen vet zain fil,

un daine shpּrotsungen vi groz fun der erd.

26 vest kumen in fuler elter tsum keyver,

vi a stoig kumt arain in zain tsait.

27 ze, dos hoben mir oisgeforsht, azoi iz dos,

her es tsu, un du merk dir.

ו

hot geentfert Iyov, un hot gezogt:

 

ven gevoigen zol gevoigen veren main kaas,

un main broch volt men nemen oifen vagshal baglaich!

vorem shverer fun dem zamd fun yemen volt es zain atsund;

derum zainen maine verter tsemisht.

vorem in mir zainen di failen fun (El) Shaddai,

vos zeyer gift trinkt main ruach;

shrekenishen fun G-d shtelen zich ois kegen mir.

shrait den a valdeizl oif groz?

tsi meruket an oks oif zain futer?

vert umbateamts gegesen on zalts?

tsi iz do a tem in dos vaisl fun ei?

vos main zel hot nisht gevolt onriren,

dos zainen di tsushpּaizen fun main broit.

 

halevay kumt on main farlang,

un main hofenung git G-d!

un G-d vilikt ein un tsedrikte mich,

lozt loiz zain hant un derendikt mich!

10 volt dos noch geven main nechome,

un ich volt getonst in yesurim;

zol er zain umderbarimdik;

hagam ich hob nisht geleiknt

on di verter fun heiliken.

 

11 vos iz main koiech, az ich zol hofen?

un vos main Suf, az ich zol inhalten main gemit?

12 iz der koiech fun shteiner main koiech?

iz main laib fun kuper?

13 iz den far mir kein hilf nishto,

un an eitse iz farshtoisen fun mir?

14 dem vos geit ein kumt rachmones fun zain chever,

afile er farlozt di moire faran (El) Shaddai.

15 maine brider hoben gefelsht vi a taich,

vi der shtrom fun taichen vos geyen avek,

16 vos zainen tunkel fun iz –

oif zei bahalt zich der shnei.

17 beis zei veren tsevaremt, veren zei farshvunden,

vi es vert heis, tsegeyen zei fun zeyer ort.

18 es dreyen zich di vegen fun zeyer vander,

zei fargeyen in nisht un veren farloren.

19 di karavanen fun Tema hoben oisgekukt,

di machnus fun Sheva hoben gehoft oif zei,

20 ober zei hoben zich geshemt vos zei hoben zich farzichert,

zei zainen ongekumen biz ahin un in shand gebliben.

21 far vor, atsund zeit ir mit im,

ir hot derzen dem broch, un zich dershroken.

22 hob ich den gezogt: git mir vos,

un fun ier farmeg shenkt far mir?

23 oder: macht mich antrinen fun suns hant,

un fun der hant fun gevalttuer zolt ir mich oisleizen?

 

24 lernt mich, un ich vel shvaigen,

un vos ich hob farzen, git mir tsu farshtein.

25 vi shtark zainen richtike verter!

ober vos bavaizt dos bavaizen fun ich?

26 rechent ir verter far a bavaiz,

un far vint di reid fun fartsveiflten?

27 afile oif a yetum volt ir goral vorfen,

un ir volt groben oif ier chever.

28 un atsund bavilikt, kert ich tsu mir;

un tsi vel ich ich in ponem a ligen zogen?

29 kert ich um, ich bet ich, zol kein avle nisht geshen,

yo, kert ich vider um, ich bin gerecht derin.

30 iz in main tsung do umrecht?

tsi shpּirt nisht main gumen farbrechen?

ז

far vor, dinsttsait hot der mentsh oif der erd,

un vi teg fun a gedungenem zainen zaine teg.

vi a knecht vos shmacht noch shoten,

un vi a gedungener vos hart oif zain loin,

azoi hob ich mir tsugeteilt gekrigen Chodeshim fun umglik,

un necht fun maternish hot men mir tsugetseilt.

az ich leig zich, zog ich: ven vel ich oifshtein?

un di nacht tsit zich, un ich ver zat mit varfenish bizen frimorgen.

main laib iz bakleidt mit verim un shtiker erd,

main hoit pּlatst un vert tsekrochen.

maine teg zainen flinker fun a vebshifl,

un veren farlendt on a hofenung.

gedenk, az a hoich iz main leben,

main oig vet nisht onzen mer guts.

mich vet mer nisht onkuken dos oig fun main zeer,

daine oigen zainen oif mir, un shoin bin ich nishto.

farlendt vert a volken un fargeit,

azoi der vos nidert in Shaul, vet nisht aroifkumen.

10 er vet zich mer nisht umkeren in zain hoiz,

un zain ort vet im mer nisht kenen.

 

11 derimech vel ich nisht farmaiden main moil,

ich vel reden in der klemenish fun main gemit,

ich vel klogen in der biterkeit fun main zel.

12 bin ich a yam, oder a yam-chaye,

vos du shtelst a vach iber mir?

13 az ich zog: main bet vet mich treisten,

main geleger vet mittrogen main klog,

14 shrekstu mich mit chaloimes,

un mit zeungen groilstu mich.

15 un main zel vil beser dervargenish,

toit, eider di dozike beiner maine.

16 mir iz nims; ich vel eibik nisht leben,

loz op fun mir, vorem a hoich zainen maine teg.

17 vos iz der mentsh, az du zolst im greisen,

un az du zolst leigen oif im dain harts,

18 un im dermonen ale frimorgen,

ale rege im pּruven?

19 vi lang vestu zich nisht opkeren fun mir?

mich nisht oplozen biz ich shling arop main shpּaiechts?

20 az ich zindik,

vos tu ich dir, hiter fun dem mentshen?

far vos hostu mich gemacht far dain tsilbret,

az ich bin gevoren zich alein tsu last?

21 un vos fargistu nisht main farbrech,

un tust nisht op main zind?

vorem atsund vel ich ligen in shtoib,

un vest mich zuchen, un ich vel nisht zain.

ח

hot geentfert Bildad der Shuchi, un hot gezogt:

 

biz vanen vestu reden dos dozike,

un vi a shtarker vint velen zain di verter fun dain moil?

vet den El fardreyen dem mishpot?

un vet (El) Shaddai fardreyen di gerechtikeit?

az daine kinder hoben gezindikt tsu im,

hot er zei avekgeshikt far zeyer farbrech.

az du volst zuchen El,

un tsum (El) Shaddai beten,

az du volst zain rein un rechtfartik,

volt er atsund zich derveken far dir,

un gants machen dain gerechte voinung.

un oib dain onheib vet zain klein,

vet dain Suf zain zeyer grois.

 

vorem freg akorsht dem frierdiken dor,

un merk vos zeyere elteren hoben oisgeforsht

– vorem mir zainen fun nechten, un veisen gornisht,

vail a shoten zainen undzere teg oif der erd –

10 far vor, zei velen dich lernen, zei velen dir zogen,

un fun zeyer hartsen aroisbrengen verter?

11 ken oisvaksen ror on a zumpּ?

ken grois veren taichgroz on vaser?

12 noch iz es in zain grinkeit, nisht opgeshniten,

un vi gore hei vert es fartriknt.

13 azoi zainen di vegen fun ale G‑tfargeser,

un di hofenung fun dem zindiken geit unter.

14 vorem zumerfodim iz zain farzicherung,

un shpּinvebs zain bitochen.

15 er lent zich on oif zain hoiz,

ober es hot nisht kein bashtand,

er halt zich deron,

ober es blaibt nisht shtein.

16 zaftik iz er far der zun,

un iber zain gorten geit arois zain shprots.

17 in a hoifen flechten zich zaine vortselen,

tsvishen shteiner raist er zich durch.

18 ober fartilikt men im fun zain ort,

farleiknt er im: ich hob dich nisht gezen.

19 ot dos iz di freid fun zain veg,

un fun der erd shpּrotst an anderer arois.

20 ze, El faracht nisht dem umshuldiken,

un vet nisht oifhalten di hant fun dem shlechtstuer;

21 biz er vet onfilen mit gelechter dain moil,

un daine lipen mit shalung.

22 daine sonem velen zich onkleiden mit shand,

un dos getselt fun di reshoiem vet mer nisht zain.

ט

hot geentfert Iyov, un hot gezogt:

 

emes, ich veis az azoi iz es;

ober vi ken a mentsh gerecht zainf far El?g

az er zol velen zich krigen mit im,

volt er im nisht gekent entferen eins fun toizent.

klug in hartsen, un shtark in koiech –

ver ken zich eakshnen kegen im un arois gants?

der vos rukt iber berg, un zei merken nisht,

ven er kert zei iber in zain tsoren.h

der vos treislt oif di erd fun ir ort,

az ire zailen tsiteren.

der vos heist der zun, un zi shaint nisht,

un di shteren farchasmet er.

er hot oisgeshpreit di himlen alein,

un er tret oif di heichen fun yam.

er hot gemacht dem bershteren,

dem orion un dem zibnshteren,

un di kameren fun dorem.

10 er tut groise zachen azh nisht tsu derforshen,

un vunder azh on a tsol.

11 ot geit er mir farbai, un ich ze nisht,

un er tsit durch, un ich merk im nisht.

12 ot chapt er avek – ver ken im ophalten?

ver ken im zogen: vos tustu?

13 G-d kert nisht op zain tsoren;

unter im hoben zich geboigen di helfer fun rahav.

14 haint vi shoin ken ich im entferen,

klaiben maine verter kegen im?

15 vos afile ich zol gerecht zain, ken ich nisht entferen;

beten muz ich zich bai dem vos mishpot mich.

16 afile ich zol rufen un er zol entferen,

volt ich nisht gloibeni az er hot farnumen main kol.

17 er vos tsereibt mich mit shturemvint,

un mert maine vunden bechinam.j

18 er lozt mich main otem nisht opּtsien,

naiert er zetikt mich mit biternishen.

19 oib in koiech, iz er machtiker,

un oib oif a mishpot: ver ken mich loden?

20 afile ich zol zain gerecht, vet main moil mich farshuldiken;

ich meg zain umshuldik, vet er mich machen far krum.

 

21 ich bin umshuldik;

mich ort nisht main nefesh,

mir iz nims main leben.

22 es iz alts eins, derum zog ich:

dem umshuldiken azoi vi dem roshe farlendt er.

23 ven di rut teit pּlutsling,

shpּot er oif dem gussen fun di umshuldike.

24 di erd iz ibergegeben in der hant fun roshe;

dem ponem fun ire richter fardekt er;

oib nisht, ver den iz dos?

25 un maine teg zainen flinker fun a loifer,

zei zainen antlofen, nisht ongezen guts.

26 zei zainen avek glaich vi rorshifen,

vi an odler vos shvebt oifen esen.

27 az ich zog, ich vel fargesen main klog,

avekvarfen main umetik ponem, un zich oifmunteren,

28 shrek ich zich far ale maine veitogen,

ich veis az du vest mir nisht shenken.

29 shuldik muz ich blaiben,

to noch vos zol ich mich mien umnisht?

30 az ich volt zich gevashen mit shneivaser,

un gereinikt mit loig maine hent,

31 vestu dentsmol in a groben k mich intunken,

az maine kleider velen zich eklen mit mir.

32 vorem nisht a mentsh vi ich iz er, ich zol im entferen,

mir zolen in einem tsum mishpot gein.

33 nishto tsvishen undz kein antsheider,l

vos zol leigen zain hant oif undz beiden.

34 zol er opton fun mir zain rut,

un zain eime zol mich nisht shreken,

35 vel ich reden, un nisht moire hoben far im;

vorem bin ich den nisht fest bai zich?

י

mir alein eklt main leben;

ich vel fun mir loiz lozen main klog,

ich vel reden in der biterkeit fun main zel.

ich vel zogen tsu G-d: zolst mich nisht shuldik machen;

loz mich visen far vos du krigst zich mit mir.

iz dir gut az du drikst,

az du farachtst di mi fun daine hent,

un dem barot fun di reshoiem bashainstu?

zainen oigen fun fleish bai dir?

tsi zestu vi a mentsh zet?

zainen vi di teg fun a mentshen daine teg,

tsi daine yoren vi di teg fun a man?

az du zuchst main zind,

un forsht main chet,

hagam du veist az ich bin nisht shuldik,

nor nishto ver zol matsl zain fun dain hant.

daine hent hoben mich gefuremt un gemacht

mit alem mit anander, fun dest vegen brengstu mich um.

gedenk fort, az vi leim hostu mich gemacht,

un tsu shtoib vestu mich umkeren.

10 far vor, vi milch hostu mich oisgegosen,

un vi kez hostu mich farglivert.

11 mit hoit un fleish hostu mich bakleidt,

un mit beiner un oderen geflachten.

12 leben un genod hostu mir bashert,

un dain obacht hot opgehit main Gaist.

13 ober dos hostu bahalten in dain hartsen,

ich veis az dos hostu gehat in zinen:

14 az ich zindik, vestu mich hiten,

un fun main chet mich nisht rein machen.

15 az ich bin shuldik, iz vei tsu mir,

un bin ich gerecht, ken ich nisht oifheiben dem kop,

zat mit shand, un zeendik main fain.

16 un heibt er zich oif, yogstu mich vi a laib,

un alts vider bageistu zich meshune kegen mir.

17 banaist daine eides kegen mir,

un merst dain kaas oif mir;

gebiten nochanand vert der cheil kegen mir.

 

18 un noch vos hostu mich fun tracht aroisgetsoigen?

ich volt fargangen, un an oig volt mich nisht ongezen.

19 vi nisht geven volt ich geven,

fun muterleib volt ich tsum keyver gebracht gevoren.

20 maine teg zainen doch vintsik, to her oif,

un tu zich op fun mir, ich zol zich oifmunteren a bisel,

21 eider ich gei avek zich nisht umtsukeren,

in a land fun choishech un toitshoten,

22 a land tunkel vi di fintsternish alein,

toitshoten on ordenung,

vu afile az es shaint, iz vi fintsternish.

יא

hot geentfert Tzophar der Naamati, un hot gezogt:

 

zol der filredevdiker blaiben nisht geentfert?

un tsi zol der lipּnmentsh blaiben gerecht?

daine pּloideraien machen mentshen shvaigen,

un du shpּotst, un keiner halt nisht far.

un du zogstu: loiter iz main lernung,

un rein bin ich in daine oigen.

ober halevay redt G-d,

un efent zaine lipen mit dir,

un dertseilt dir di farborgenishen fun klugshaft,

vi filfachik di chochme iz,

un volst visen az G-d mont fun dir

vintsiker vi dain zind.

vilstu di derforshung fun G-d gefinen?

tsi dem tsil fun (El) Shaddai gefinen?

es iz hoich vi di himlen, vos kenstu oifton?

tifer fun Shaul, vos kenstu visen?

lenger fun der erd iz di mos derfun,

un breiter fun yam.

10 az er geit farbai un farshlist,

oder er zamlt ein, ver ken im ophalten?

11 vorem er veis di falshe lait,

un er zet dos umrecht, on tsu mol a kuk ton.

12 ober der puster mentsh vet krigen seichel,

ven a yunger valdeizl vet ibergeboren veren in a mentshen.

13 az du vest tsukeren dain harts,

un oisshpּreiten tsu im daine hent –

14 oib umrecht iz in dain hant, dervaiter es,

un zolst nisht lozen ruen in daine getselten an avle –

15 dentsmol vestu oifheiben dain ponem on a flek,

un vest fest zain, un nisht moire hoben.

16 vorem di maternish vestu fargesen;

vi vaser vos iz avek vestu es dermonen.

17 un heler vi miten tog vet oifshtein dain leben,

di fintsternish vet vi der morgen veren.

18 un vest zain zicher, vail hofenung iz do,

un vest zich arumkuken, un ligen in zicherkeit.

19 un vest hoieren, un keiner vet nisht shreken,

un fil velen zuchen dain laitzelikeit.

20 ober di oigen fun di reshoiem velen oisgein,

un antrinung vet zain farloren fun zei,

un zeyer hofenung – an oishoichenish fun der neshome.

יב

hot geentfert Iyov, un hot gezogt:

 

emes yo, ir zeit di lait,

un mit ich vet opּshtarben di chochme!

ich hob oich forshtandikeit azoi vi ir,

ich fal nisht arop kegen ich;

un bai vemen iz azoi vos nishto?

a gelechter baim chever bin ich gevoren –

der vos hot gerufen tsu G-d, un er hot im geentfert;

a gelechter – der gerechter, der frumer.

dem umgliklechen kumt farachtung,

vedlik di gedanken fun dem gliklechen,

a shtois – di vos zeyer fus glitsht zich ois.

bshalve zainen di getselten fun di roiber,

un in zicherkeit di vos dertserenen El,

der vos brengt zain G-d in zain foist.

ober freg akorsht di beheimes, un zei velen dich lernen,

un dem foigel fun himel, un er vet dir zogen;

oder red tsu der erd, un zi vet dich lernen,

un dir velen dertseilen di Pishon fun yam.

ver tsvishen ale dozike veis nisht,

az di hant fun Hashem hot dos gemacht?

10 az in zain hant iz di zel fun yetveder lebediken,

un der Gaist fun yetveder mentshns laib.

11 darf nisht dos oier pּruven verter,

azoi vi der gumen farzucht zain shpּaiz?

12 iz bai graizen di chochme,

un in aricht-imim forshtandikeit? –

13 bai im iz chochme un gevure,

er hot etses un forshtandikeit.

14 ze, er tseshtert, un es vert nisht opּgeboit,

er farshlist a mentshen, un es vert nisht geefent.

15 ze, er farhalt vaseren, un zei veren oisgetriknt,

un er shikt zei arois, un zei keren iber di erd.

16 bai im iz macht un klugshaft,

zainer iz i der farfirter i der farfirer.

17 er macht umgein di yuetsim banumene,

un di richter banarisht er.

18 di musarm fun di Molechim macht er loiz,

un oif zeyere lenden bindt er a shtrikgartl.

19 er macht umgein di koyanim banumene,

un di machtike fardreit er.

20 er nemt op dem loshen bai di baredevdike,

un dem seichel fun di zeknim nemt er avek.

21 er gist farachtung oif firshten,

un dem ongurt fun di shtarke macht er loiz.

22 er antplekt tifenishen fun der fintster,

un brengt arois in licht dem shoten fun toit.

23 er derheicht di felker, un brengt zei unter,

er shpּreit ois di felker, un firt zei avek.

24 er tut op dem seichel fun di hoiptlait fun dem folk fun land,

un macht zei blondzhen in a vistenish on a veg.

25 zei tapּn in choishech on licht,

un er macht zei vaklen vi a shikurer.

יג

ze, alts hot gezen main oig,

main oier hot gehert un zich gemerkt.

vi ir veist, veis ich oich,

ich fal nisht arop kegen ich.

ober ich vil tsum (El) Shaddai reden,

un tenhen tsu El vil ich.

ir ober zeit shmirer fun ligen,

nishtike roifimn zeit ir ale.

halevay volt ir shvaigen geshvigen,

volt dos fun ich a chochme geven.

hert akorsht main taine,

un di krig fun maine lipen farnemt.

vilt ir far El reden umrecht,

un far im reden batrug?

vilt ir zain ponem shaneven,

tsi vilt ir far El zich krigen?

vet gut zain az er vet ich oisforshen?

tsi vi me nart a mentshen vet ir im opּnaren?

10 shtrofen vet er ich shtrofen,

oib ir vet in farborgenish shaneven.

11 far vor, zain groiskeit vet ich dershreken,

un zain pachad vet falen oif ich.

12 eyere baishpּiln zainen geglichen tsu ash,

tsu hoifns leim eyere reid hoifns.

 

13 lozt mich op, un ich vel reden,

un zol kumen oif mir vos vil.

14 meg zain vos, ich vel nemen main fleish in maine tsein,

un main leben vel ich inshtelen in main hant.

15 ot vet er mich teiten – ich richt zich oif im –

ober maine vegen vel ich oifvaizen far im.

16 shoin dos vet mir zain a hilf,

vos far im ken kein falsher nisht kumen.

17 heren hert-tsu main vort,

un main aroiszog mit eyere oieren.

18 ot, ich bet ich, leig ich far dem mishpot;

ich veis az ich vel zain gerecht.

19 ver iz der vos ken krigen mit mir?

vorem dentsmol volt ich shvaigen un fargein.

 

20 nor tsvei zachen zolstu nisht ton mit mir,

dentsmol vel ich far dain ponem zich nisht farborgen:

21 dain hant dervaiter fun mir,

un dain eime zol mich nisht shreken.

22 un ruf, un ich vel dir entferen,

tsi ich vel reden, un entfer du mir.

23 vifel hob ich zind un chatoim?

main farbrech un main chet loz mich visen.

24 far vos farborgstu dain ponem,

un rechnst mich far a soine tsu dir?

25 tsi a getriben blat vilstu inshreken,

un a fartriknten shtroi vilstu nochyogen?

26 vos du shraibst mir on biternishen,

un machst mich yarshen di zind fun main yugnt;

27 un tust arain in a klots maine fis,

un hitst ale maine shtegen;

arum maine fustrit griblstu zich.

28 un ich bin vi a logl vos tsekricht,

vi a beged vos moil hot im tsefresen.

יד

der mentsh, geboren fun a froi,

hot kurtse teg un zat fardros.

vi a blum kumt er arois un vert farshniten,

un er antloift vi a shoten un bashteit nisht.

un oif azelchen haltstu ofen daine oigen?

un mich vilstu brengen tsum mishpot mit dir?

ver ken machen rein fun umrein?

kein einer nisht.o

oib zaine teg zainen tsugeshniten,

di tsol fun zaine Chodeshim iz bai dir,

grenetsen hostu im gemacht vos er ken nisht ariber,

ker zich op fun im, kedei er zol hoben ru,

biz er vet derfilen vi a gedungener zain tog.

 

vorem far a boim iz do a hofenung;

az er vert opgeshnitenp, banait er zich vider,

un zain shprots hert nisht oif.

az alt in der erd vert zain vortsel,

un in shtoib shtarbt op zain shtam,

fun reyech fun vaser blit er oif,

un lozt ritlech arois vi a flantsung.

10 ober a man shtarbt un falt avek,

un fargangen der mentsh, un vu iz er?

11 vaseren geyen avek fun yam,

un a taich vert oisgetriknt un truken;

12 un der mentsh leigt zich un shteit nisht oif;

biz kein himel vet nisht zain velen zei zich nisht oifchapּn,

un nisht oifvachen fun zeyer shlof.

13 ven du volst mich in Shaul bahalten,

mich farborgen biz dain tsoren vet opּgein,

mir shtelen a tsait, un zich dermonen on mir! –

14 az a mentsh shtarbt, vet er den lebedik veren? –

ale teg fun main dinsttsait volt ich gehart

biz main oisbaitq vet kumen.

15 volst gerufen, un ich volt dir geentfert,

ven du volst geglust tsu dem verk fun daine hent.r

16 ober atsund tseilstu maine trit,

vartst tsu mol nisht oif main chet.

17 farchasmet in a baitl iz main farbrech,

un du leigst noch tsu tsu main zind.

18 yo far vor, a gefalener barg tsebreklt zich,

un a feldz vert farrukt fun zain ort;

19 vaser tseraibt shteiner,

ire fleitsungen shvenken avek dem shtoib fun der erd;

azoi brengstu unter di hofenung fun dem mentshen.

20 shtarkst im eibik iber, un er fargeit,

farenderst zain ponem, un shikst im avek.

21 zaine kinder hoben koved, un er veis nisht,

un zei veren tsu klein, un er merkt zei nisht.

22 nor zain fleish veitokt oif im,

un zain zel troiert oif im.

טו

hot geentfert Eliphaz der Temani, un hot gezogt:

 

vet a chochem entferen mit kenshaft fun luft,

un onfilen mit mizrech-vint zain boich?

tenhen reid vos toigen nisht,

un verter vos me brengt kein nuts nisht mit zei?

oich farshterstu di yiras (Elokim),

un minerst di frumkeit far El.

vorem dain zind lernt dain moil,

un klaibst ois di tsung fun di listike.

dain eigen moil macht dich shuldik, un nisht ich,

un daine lipen zogen eides kegen dir.

 

bistu der ershter mentsh geboren gevoren?

oder bistu far di berg bashafen gevoren?

hostu dem sod fun G-d ingehert,

un avekgenumen tsu zich di chochme?

vos azoins veistu, vos mir veisen nisht?

farshteistu, vos bai undz iz nishto?

10 i a groer kop i a graiz iz do tsvishen undz,

elter fun dain foter in teg.

11 zainen dir vintsik di treistungen fun El,

un dos vort vos iz mild tsu dir?

12 vos nemt dich dain harts,

un vos vinken daine oigen,

13 az du kerst kegen El dain Gaist,

un lozt arois reid fun dain moil?

14 vos iz a mentsh, az er zol zain rein?

un ken den gerecht zain a geborener fun a froi?s

15 ze, in zaine heilike gloibt er nisht,

un di himlen zainen nisht rein in zaine oigen,

16 haint vi shoin der umverdiker un fardorbener,

der mentsh, vos trinkt umrecht vi vaser?

 

17 ich vel dir basheiden, her mir tsu,

un vos ich hob gezen vel ich dertseilen;

18 vos di chachomim giben iber –

un farhoilen nisht – fun zeyere elteren,

19 vos tsu zei alein iz gegeben gevoren dos land,

un kein fremder iz nisht durchgegangen tsvishen zei.

20 ale zaine teg iz in tsiterenish der roshe,

un getseilte yoren zainen ongebreit dem gevalttuer.

21 a kol fun angsten iz in zaine oieren:

in miten shalom vet kumen a farvister oif im.

22 er gloibt nisht zich oistsudreyen fun fintsternish,

un er iz oisgekliben faran shverd.

23 er voglt um noch broit: vu iz es?

er veis az leben im iz ongebreit der tog fun fintsternish.

24 im shreken angst un drikenish,

zei chapen im on vi a melech ongebreit tsum krig.

25 vail er hot oisgeshtrekt kegen El zain hant,

un kegen (El) Shaddai zich geshtarkt;

26 gelofen kegen im mit a shtoltsen haldz,

mit di dike rukns fun zaine shilden.

27 vail er hot badekt zain ponem mit zain fets,

un ongeleigt pּlosten oifen lend;

28 un er hot bavoint farviste shtet,

haizer vos me zitst nisht in zei,

vos zainen geven ongebreit oif hoifns.

29 er vet nisht raich zain, un nisht bashtein vet zain farmeg,

un nisht neigen vet zich tsu der erd zeyer tevuh.

30 er vet zich nisht opton fun fintsternish;

zain shprots vet fartrikenen a flam,

31 un er vet opgeton veren durch a hoich fun zain moil.

zol nisht troien oif nisht der farnarter,

vorem nisht vet zain zain inbait.

32 eider zain tog kumt, vet es derfilt veren,

un zain tsveig vet nisht grin zain.

33 er vet opshoklen vi a vainshtok zain umtsaitiks,

un aropvarfen vi an eilbertboim zain bliung.

34 vorem dos gezeml fun di zindike blaibt vist,

un a faier fartsert di getselten fun shochad.

35 zei trogen umrecht un geberen umglik,

un zeyer laib breit on far zich opּnarung.

טז

hot geentfert Iyov, un hot gezogt:

 

ich hob gehert fil azoins;

tsrhdike treister zeit ir ale.

vet zain a Suf tsu di vintike reid?

oder vos shpּart dich az du zolst entferen?

ich volt oich gekent reden vi ir

az ir volt geven oif main ort;

ich volt geknipּt verter oif ich,

un geshoklt oif ich main kop.

ich volt ich geshtarkt mit main moil,

un der badoier fun maine lipen volt ich gelindert.

az sai ich red, vert nisht geminert main veitog,

un sai ich her oif, geit er fun mir nisht avek;

far vor, atsund hot er mich farmatert;

host tsegroilt main gantse gezelnshaft.

un host mich tsekneitsht –

tsum eides iz es gevoren;

un main mogerkeit shteit oif kegen mir,

mir in ponem klogt zi on.

zain tsoren hot fartsukt mit faintshaft,

er hot gekritst oif mir mit zaine tsein;

main soine shlaift zaine oigen oif mir.

10 me shpּart oif dos moil oif mir,

mit shand patsht men maine baken;

in einem klaiben zei zich oif mir.

11 El entfert mich iber tsum farbrecher,

un in di hent fun reshoiem vorft er mich.

12 roiik bin ich geven, un er hot mich tsebreklt,

un mich ongenumen baim genik, un mich tsepּitslt;

un er hot mich oifgeshtelt far zain tsilbret.

13 mich ringlen arum zaine shiser,

er shpּalt maine niren, un derbarimt nisht,

er gist ois tsu der erd main gal.

14 er tsebrecht mich a broch oif a broch,

er loift kegen mir vi a krigsman.

15 zak hob ich oifgeneit oif main hoit,

un gevelgert in ash main haren.

16 main ponem iz roit fun gevain,

un oif maine bremen iz shoten fun toit,

17 far kein umrecht, nisht in maine hent,

beis main tefile iz rein.

18 erd, zolst nisht tsudeken main blut,

un zol nisht kein ort zain far main geshrei!

19 afile itst ot iz in himel main eides-zoger,t

un main meilets iz oich in der heich.

20 maine firshpּechers zenen maine shpּeters;u

tsu G-d tut trifen main oig,

21 halevay az er zol mishpeten tsvishen a man mit G-d,

vi tsvishen a mentshnkind un zain chever.

22 vorem di getseilte yoren geyen,

un ich vel avek oif a veg fun vanen ich vel zich nisht umkeren.

יז

main Gaist iz tseveitokt,

maine teg zainen farloshen,

der keyverv iz far mir.

far vor, shpּeter zainen mit mir,

un oif zeyer ergeren muz ruen main oig.

ker zich tsu, ich bet dich,

zei Orev far mir bai dir alein;

ver den zol mir a hantshlog geben?

vorem zeyer harts hostu farborgen fun seichel,

tsum richtiken tustu zei nisht derheiben.

der vos masrt fun chenife vegen Chavorim,

azh oisgein zolen di oigen fun zaine kinder!

 

yo, er hot mich geshtelt far a vertl bai lait,

un tsu shpּaien in ponem bin ich gevoren.

un tunkel fun ergernish iz main oig,

un maine glider zainen vi a shoten ale.

di rechtfartiken veren tsegroilt deriber,

un der umshuldiker vert oifen zindiken oifgebracht.

un der gerechter zol onhalten zain veg,

un der vos hot reine hent zol meren shtarkeit!

10 ir ale ober kumt akorsht vider aher,

un ich vel nisht gefinen a klugen tsvishen ich.

11 maine teg zainen fargangen,

maine gedanken zainen tserisen –

di trachtenishen fun main hartsen.

12 nacht far tog machen zei:

nont iz dos licht vail es iz fintster.

13 az ich richt zich oif der Shaul vi main heim,

in fintsternish bet ich ois main geleger,

14 tsum keyverw ruf ich: bist main foter!

main muter un main shvester tsum vorem,

15 haint vu den iz main hofenung?

yo, main hofenung ver vet zi onzen?

16 tsu di riglen fun Shaul vet zi nideren,

ven in einem in shtoib velen mir ruen.

יח

hot geentfert Bildad der Shuchi, un hot gezogt:

 

biz vanen vet ir machen geyegn oif verter?

batracht, un dernoch velen mir reden.

far vos veren mir gerechnt vi beheimes,

gehalten far farshtopt in eyere oigen?

du vos fartsukst zich alein in dain tsoren,

zol fun dainet vegen farlozt veren di erd,

un a feldz avekgerukt veren fun zain ort?

 

yo, dos licht fun di reshoiem vet farloshen veren,

un nisht shainen vet der funk fun zain faier.

di lichtikeit vet fintster veren in zain getselt,

un zain licht vet farloshen veren iber im.

di shpּraizen fun zain macht velen geengt veren,

un im vet anidervarfen zain eigene eitse.

vorem er vert getriben fun zaine fis in der nets,

un oif a pastke geit er um.

chapen faran trit vet a fangnets,

fest vet im halten der knup.

10 bahalten in der erd iz a shtrik far im,

un a chapּshtaig far im iz oifen shteg.

11 rund arum groilen im shrekenishen,

un zei yogen im oif zaine trit.

12 hungerik vet zain zain umglik,

un der broch iz ongebreit bai zain zeit.

13 oifesen vet di glider fun zain laib,

oifesen vet zaine glider der bechor fun toit.

14 oisgerisen vet veren fun zain getselt zain farzicherung,

un es vet im machen shpּraizen tsu dem melech fun shrekenish.

15 ruen vet in zain getselt nisht zain hob;

oif zain voinung vet oisgeshpreit veren shvebl.

16 fun unten velen trikenen zaine vortselen,

un fun oiben vet farvelkt veren zain tsveig.

17 zain Zecher geit unter fun der erd,

un er hot nisht kein nomen deroisen.

18 me vet im shtoisen fun licht in fintsternish

un fun der velt vet men im farvoglen.

19 er hot nisht kein kind un kein einikl tsvishen zain folk,

un kein iberblaib in zaine voinungen.

20 iber zain shtroftog veren tsegroilt di shpּeterdike,

un di frierdike nemt on a shoider.

21 yo, dos zainen di voinungen fun dem farbrecher,

un dos iz der ort fun dem vos veis nisht fun El.

יט

hot geentfert Iyov, un hot gezogt:

 

biz vanen vet ir batriben main zel,

un mich tsedrikenx mit verter?

shoin Tzoan mol az ir baleidikt mich,

ir shemt ich nisht mich tsu painiken.

un az ich hob shoin yo farzen,

vet bai mir doch blaiben main farze.

oib ir vilt in der emes zich greisen kegen mir,

un mir farvorfen main shand,

to veist az G-d hot mich gekrivdet,

un zain nets arumgeleigt arum mir.

ot shrai ich gevolt, un ver nisht geentfert,

ich ruf, un nishto kein gerechtikeit.

main veg hot er fartsamt, az ich ken nisht durchgein,

un oif maine shtegen hot er a fintsternish aroifgeton.

main koved hot er oisgeton fun mir,

un aropgenumen di kroin fun main kop.

10 er tseshtoist mich rund arum, az ich fargei,

un er hot oisgerisen vi a boim main hofenung.

11 un er hot ongetsunden zain tsoreny oif mir,

un er rechent mich far zainem a soine.

12 in einem kumen oif mir zaine machnus,

un zei treten ois zeyer veg kegen mir,

un zei lageren arum main getselt.

13 maine brider hot er dervaitert fun mir,

un maine bakente zainen in gantsen farfremdt fun mir.

14 maine kroivim halten zich tsurik,z

un maine gute fraint hoben mich fargesen.

15 maine hoizvoiner un maine dinsten rechenen mich far a fremden,

an umbakenter bin ich gevoren in zeyere oigen.

16 ich ruf main knecht, un er entfert nisht,

ich bet zich bai im miten moil.

17 main otem iz tsuvider main vaib,

un ich farekl di kinder fun main laib.

18 afile yinglech farachten mich,

ich shtel zich, un zei reden mir akegen.

19 mich farumverdiken ale maine fartroite,

un di vos ich hob lib, keren zich kegen mir.

20 tsu main hoit un tsu main fleish iz tsugeklepּt main gebein,

un ich bin arois mit di yasles fun maine tsein.

 

21 derbarimt ich oif mir,

derbarimt ich oif mir, ir Chavorim maine,

vorem di hant fun G-d hot mich getrofen.

22 far vos rudft ir mich azoi vi El,

un kent zich nisht onzeten mit main fleish?

23 halevay veren nor oifgeshriben maine verter!

halevay veren zi in a buch fartseichnt!

24 mit an izerner pּen un blai

oif eibik in feldz ingehakt!

25 vorem ich veis, main oisleizera lebt,b

un shpּeter vet er oifshtein oif der erd.c

26 ober unter main hoit iz dos ingeklapּt,

un in main fleish iz es: ich vil zen G-dd!

27 az ich alein zol zen far mir,

un maine oigen zolen onkuken, un nisht kein anderer –

geyen ois maine niren in main laib.e

28 ven ir zogt: vi velen mir im roidefen!

azoi vi der vortsel fun der zach volt zich gefunen in mir,

29 hot moire far der shverd,

vorem mit grimtsoren zainen di shtrofen fun der shverd;

derum zolt ir visen az a mishpot iz faran.

כ

hot geentfert Tzophar der Naamati, un hot gezogt:

 

derum entferen mir maine gedanken –

fun vegen vos ich Shaphir in mir:

dem shtroff fun main shand hob ich gehert,

un a Gaist fun main forshtand entfert mir.

 

veistu dos vos iz fun eibik on,

fun zint der mentsh iz gemacht oif der erd?

 

az dos gezang fun reshoiem iz oif kurtsen,

un di simcha fun zindiken oif a rege?

ven bizen himel zol aroifgein zain heich,

un zain kop zol bizen volken dergreichen,

vet er vi zain eigen koit oif eibik untergein;

zaine zeer velen zogen: vu iz er?

vi a cholem vet er avekflien, un me vet im nisht gefinen,

un er vet fariogt veren vi a zeung fun der nacht.

dos oig hot im ongekukt, un nisht mer,

un mer vet im nisht onzen zain ort.

10 zaine kinder velen fargitiken di orime,

yo, zaine eigene hent velen tsurikgeben zain guts.

11 zaine beiner zainen ful mit zain yugnt,

ober mit im in shtoib vet zi zich leigen.

12 hagam zis iz dos beiz in zain moil,

er bahalt es unter zain tsung,

13 er shoint es, un lozt es nisht op,

un halt es tsu oif zain gumen,

14 vert zain shpּaiz farkert in zaine ingeveid,

gal fun shlangen iz ineveinik bai im.

15 farmeg hot er ingeshlungen, un vet es oisbrechen,

fun zain boich vet es El aroistraiben.

16 gift fun shlangen flegt er zoigen,

vet di tsung fun a noter im hergen.

17 er vet nisht onzen di bechen,

di taichnshtromen fun honik un shmant.

18 er git tsurik zain mi, un vet es nisht aropּshlingen,

vi shtark zain farmeg, vet er zich dermit nisht onfreyen.

19 vail er hot tsedrikt, hefker gelozt di orime,

gegzlt a hoiz vos er hot nisht geboit.

20 vail er hot nisht gevust kein ru in zain laib,

vet er mit zain shats nisht antrunen veren.

21 nishto kein iberblaib fun zain freseray,

derum vet zain guts nisht geveren.

22 ven zain kropּ iz ful, vet im eng veren,

vu a hant fun an umgliklechen, vet kumen oif im.

23 er vet halten bai onfilen zain boich,

vet er (G‑t) onshiken oif im zain grimtsoren,g

un machen regenen oif im mit zain shpּaiz.

24 er vet antloifen fun an izernem vafen,

vet im durchlecheren a kupּerner boigen.

25 er tut a tsi, un es kumt arois fun laib,

yo, di blitsike fail geit arois fun zain gal;

imut zainen oif im.

26 gore fintsternish iz bahalten far zaine oitseres,

im vet fartseren a faier fun keinem nisht oifgeblozen;

es vet opesen dem iberblaib in zain getselt.

27 di himlen antpleken zain zind,

un di erd shtelt zich oif kegen im.

28 avek vet der inkum fun zain hoiz,

es vert tserunen in tog fun zain tsoren.

29 dos iz der Chelek fun dem shlechten mentshen fun Elokim,

un zain basherte yerushe fun El.

כא

hot geentfert Iyov, un hot gezogt:

 

heren hert-tsu main vort,

un zol dos zain eyere treistungen.

lozt mich az ich zol reden;

un noch main reden vestu opּlachen.

iz kegen a mentshen main klog?

un far vos zol nisht kurts veren main gemit?

kert zich tsu mir, un vert banumen,

un tut aroifblikendik di hant oifen moil.

az vi ich dermon zich azoi ver ich dershroken,

un main laib nemt on a shoider.

 

far vos leben di reshoiem,

elteren zich, un zainen shtark in kraft?

zeyer zomen shteit fest far zeyer ponem bai zei,

un zeyere shpּrotsen far zeyere oigen.

zeyere haizer zainen besholem, on angst,

un di rut fun G-d iz nisht oif zei.

10 zain oks bafruchpּert un farfelt nisht,

zain ku kelbt zich un farvorft nisht.

11 zei shiken arois vi shof zeyer yungvarg,

un zeyere kinder tantsen arum.

12 zei zingen mit pּoik un harf,

un freyen zich tsum kol fun der flait .

13 zei farbrengen in guts zeyere teg,

un roiik nideren zei in Shaul.

14 un zei zogen tsu El: ker zich op fun undz,

un mir vilen nisht visen fun daine vegen.

15 vos iz (El) Shaddai, az mir zolen im dinen?

un vos velen mir nutsen, az mir velen beten tsu im? –

16 zeyer guts iz doch nisht in zeyer hant;

der barot fun di reshoiem iz vait fun mir.

 

17 vi oft iz dos az dos licht fun reshoiem zol farloshen veren,

un es zol kumen oif zei a broch?

er zol zei oisteilen yesurim in zain tsoren?

18 zei zolen veren vi shtroi faran vint,

un vi shpּrei vos der shturem genvet im avek?

19 G-d bahalt zain umrecht far zaine kinder –

zol er im alein batsolen az er zol visen.

20 zolen zaine oigen zen zain umglik,

un fun grimtsoren fun (El) Shaddai zol er trinken.

21 vorem vos kimert im zain hoizgezint noch im,

ven di tsol fun zaine Chodeshim iz geendikt?

 

22 ken men El lernen forshtandikeit,

az er mishpot di hechste?

23 der shtarbt in zain rechter shtarkeit,

in gantsen roiik un beshalve;

24 zaine emers zainen ful mit milch,

un der march fun zaine beiner iz gezeftikt.

25 un der shtarbt in a biter nefesh,

un hot nisht farzucht kein guts.

26 in einem in shtoib ligen zei,

un verim deken zei tsu.

 

27 ich veis doch eyere machshoves,

un vi ir kligt zich mit gevolt akegen mir,

28 az ir zogt: vu iz dos hoiz fun dem serore?

un vu dos getselt fun dem roshes voinung?

29 hot ir nisht gefregt bai di vegforer?

ir vet doch nisht farleikenen zeyere bavaizen,

30 az in dem tog fun broch vert geshoint der shlechter,

in dem tog ven shtrofen veren gebracht.

31 ver zogt im in ponem zain veg?

un vos er hot geton ver batsolt im?

32 vorem er vert gebracht tsu kvure,

un oifen bergel fast men oif.

33 zis zainen im di shtiker erd fun tal,

un noch im tsien zich ale mentshen,

un im forois on a tsol.

34 un vi vilt ir mich treisten mit gornisht,

az eyere teshuves blaiben an opּnar?

כב

hot geentfert Eliphaz der Temani, un hot gezogt:

 

brengt den der mentsh a nuts El?

naiert zich alein brengt a nuts der forshtandiker.

hot (El) Shaddai a toive az du bist a tsadik?

oder a gevin az du bist erlech in daine vegen?

tsi vegen dain yiras (Elokim) shtroft er dich,

un geit tsum mishpot mit dir?

iz nisht dain shlechtikeit grois,

un on a shieur daine zind?

vorem flegst nemen a meshkun bai daine brider umzist,

un di begdim fun di nakete flegstu oiston.

a trunk vaser dem farshmachten flegstu nisht geben,

un fun dem hungeriken flegstu farmaiden broit.

yo, dem man miten orem, im gehert di erd,

un der ongezeener, er meg voinen oif ir.

almones hostu avekgeshikt mit leidiken,

un di orems fun yesoimim flegen tsedrikth veren.

10 derum zainen netsen rund arum dir,

un dich shrekt a pּlutsimdiker pachad,

11 oder a fintsternish, az du kenst nisht zen,

un a fleitsung vaser fardekt dich.

12 far vor, G-d iz in der heich fun di himlen,

un ze, di hechste shteren vi derhoiben zei zainen;

13 un du zogstu: vos veis El?

tsi ken er durchen nebl mishpeten?

14 volkens zainen im a farborgenish, un er zet nisht,

un iber dem tsirkl fun himel geit er um.

15 vilstu onhalten dem alten veg,

vos di lait fun umrecht hoben getreten?

16 di vos zainen ingegangen far der tsait,

vos zeyer gruntfest iz vi a taich tserunen gevoren;

17 di vos hoben gezogt tsu El: ker zich op fun undz!

un vos ken zei ton (El) Shaddai?

18 beis er hot ongefilt zeyere haizer mit guts –

yo, di trachtung fun di reshoiem iz vait fun mir. –

19 di gerechte hoben gezen, un zich gefreit,

un der umshuldiker hot geshpּet fun zei:

20 far vor, fartilikt gevoren iz zeyer bashtand,

un zeyer shefe hot fartsert dos faier.

 

21 baken zich nor mit im, un zei in frid –

durch dem vet dir onkumen guts.

22 nem nor tsu lernung fun zain moil,

un tu arain zaine verter in dain hartsen.

23 az du vest zich umkeren tsum (El) Shaddai,

vestu oifgericht veren –

az du vest dervaiteren umrecht fun daine getselten.

24 un vorf in shtoib dos goldarts,

un tsvishen geshtein fun di tolen dos Ophir-gold;

25 un (El) Shaddai zol zain dain goldarts,

un kruves zilber bai dir.

26 vorem dentsmol vestu miten (El) Shaddai zich kviken,

un vest oifheiben tsu G-d dain ponem.

27 vest beten tsu im, un er vet dich tsuheren,

un daine nedrim vestu batsolen.

28 un vest bashlisen a zach, un zi vet dir tsu shtand kumen,

un oif daine vegen vet shainen a lichtikeit.

 

29 az me hot dich dernidert, hostu gezolt zogen:

es iz a derheibung;

vorem er helft dem vos halt niderik di oigen.

30 vu an umshuldiken macht er antrinen,

un vest antrunen veren durch der reinkeit fun daine hent.

כג

hot geentfert Iyov, un hot gezogt:

 

haint oich iz biter main klog,

main hant iz shver fun vegen main ziftsen.

halevay veis ich vu ich gefin im,

vi ich kum tsu zain ort!

ich volt fargeleigt far im dem mishpot,

un main moil volt ich ongefilt mit tainus.

ich volt visen vos er volt mir entferen,

un farshtein vos er volt mir zogen.

volt er mit grois koiech gekrigt mit mir?

nain; naiert acht geton volt er oif mir.

dentsmol volt der rechtfartiker getenht mit im,

un ich volt oif eibik antrunen fun main richter.

 

ze, ich gei forois, un er iz nishto,

un ahinter, un ich merk im nisht;

links az er iz farton, ze ich nisht,

er fardreit zich rechts, un ich merk nisht.

 

10 ober er veis dem veg vos bai mir,

er hot mich gepּruvet, ich bin vi gold arois.

11 on zain trit hot zich gehalten main fus,

zain veg hob ich gehit, un zich nisht opgeneigt.

12 vu a gebot fun zaine lipen, hob ich zich nisht opgekert;

mer vi main oiskumenish hob ich gehit di verter fun zain moil.

13 ober er halt zich bai eins, un ver ken im ophalten?

un zain zel bagert, un er tut.

14 yo, er vet oisfiren vos mir iz bashert,

un fil azoins iz noch do bai im.

15 derum bin ich dershroken far im;

ich batracht, un hob moire far im.

16 un El hot shlof gemacht main harts,

un (El) Shaddai hot mich ingeshroken.

17 vorem ich bin nisht farmiten gevoren fun dem choishech,

un far main ponem hot fardekt a fintsternish.

כד

far vos zainen nisht opgeleigt

fun (El) Shaddai bashtimte tsaiten,

un di vos kenen im, zeen nisht zaine teg?

grenetsen farrukt men,

a stade gezlt men un me fitert.

dem eizl fun yesoimim firt men avek,

me nemt in meshkun dem oks fun der almone.

me shtoist arop evyoinim fun veg,

bahalten muzen zich ale orime fun land.

ze, vi vilde eizlen in midbar,

geyen zei arois tsu zeyer arbet, zuchendik shpּaiz;

di stepּ git im broit far di kinder.

oifen feld shnaiden zei zain futer,

un dem vaingorten fun roshe klaiben zei op.

naket nechtiken zei, on a malbesh

un on a tsudek fun kelt.

fun dem regngus fun di berg veren zei durchgenetst,

un on a shitsung tulien zei zich tsum feldz.

 

me roibt fun der brust dem yetum,

un baim oriman nemt men a meshkun.

10 naket geyen zei, on a malbesh,

un hungerike trogen zei dem garb.

11 tsvishen di moieren fun yene, presen zei eil;

kelters treten zei un zainen dorshtik.

12 fun shtot krechtsen di mentshen,

un di zel fun gusse shrait,

un G-d macht nisht kein forvurf.

 

13 zei zainen vidershpּeniker on licht,

zei kenen nisht zaine vegen,

un vailen nisht oif zaine shtegen.

14 miten shein shteit oif der merder,

tsu teiten dem oriman un dem evyen;

un bai nacht iz er vi a ganev.

15 un dos oig fun noyef vort oif farnacht,

azoi tsu zogen: mich vet nisht onzen an oig;

un a tsudek oifen ponem tut er on.

16 zei groben unter in der fintster haizer,

bai tog farshlisen zei zich ein;

zei veisen nisht fun lichtikeit,

17 vorem bai zei alemen iz toitshoten frimorgen,

vail zei zainen bakant mit di shrekenishen fun toitshoten.

 

18 er geit laicht avek oifen vaser;

farsholten iz zeyer Chelek oif der erd;

er farkert nisht oifen veg fun vaingertner.

19 trikenish un hits roiben avek shneivaser;

un Shaul – di vos hoben gezindikt.

20 der tracht fargest on im,

der vorem lobt zich mit im,

er vert mer nisht gedacht;

un tsebrachen vi a holts vert umgerechtikeit.

 

21 er chevrt zich mit der akore vos gebert nisht;

un di almone bagitikt er nisht.

22 un er shlepּt arop di machtike mit zain koiech;

er shteit oif, un me iz nisht zicher miten leben.

 

23 [G‑t] lozt im in zicherkeit, er zol zich onlenen,

ober zaine oigen zainen oif zeyere vegen.

24 zei veren derhoiben a vaile, un shoin zainen zei nishto;

yo, zei veren dernidert, vi ale veren zei ingezamlt,

un vi a shpּits zang veren zei opgeshniten.

 

25 un oib nisht azoi, den, ver vil mir opleikenen,

un machen tsu nisht main vort?

כה

hot geentfert Bildad der Shuchi, un hot gezogt:

 

geveltikeit un forchtikeit zainen bai im;

er shaft shalom in zaine heichen.

iz do a tsol tsu zaine machnus?

un oif vemen geit nisht oif zain licht?

un vi ken den a mentsh gerecht zain mit El?

un vi ken rein zain a geborener fun a froi?

ze, azh di Livnah iz nisht hel,

un di shteren zainen nisht rein in zaine oigen,

haint vi shoin a mentsh a vorem,

un a mentshnkind a milb?

כו

hot geentfert Iyov, un hot gezogt:

 

vi hostu geholfen dem vos on koiech!

baigeshtanen dem orem on macht!

vi hostu geeetseht dem vos on chochme,

un klugshaft a sach gelozt visen!

mit vemes hilf hostu gezogt di verter?

un vemes otem iz aroisgegangen fun dir?

 

di meisim tsiteren,

di vaseren fun unten mit zeyere bavoiner.

naket iz Shaul far im,

un on a tsudek iz der opgrunt.

er shpּreit ois dem tsafón iber dem tuhu,

er hengt oif di erd oif gornisht.

er bindt ein di vaseren in zaine chemares,

un nisht tseplatst vert der volken unter zei.

er fardekt dem ponem funem tron,

er farshpreit zain volken iber im.

10 er hot getsirklt a grenets oifen vaser,

biz tsum Suf fun licht un fintsternish.

11 di zailen fun himel treislen zich,

un veren tsetumlt fun zain ongeshrei.

12 mit zain koiech tserudert er dem yam,

un mit zain forshtandikeit tsehakt er rahav.

13 durch zain otem vert loiter der himel;

zain hant hot araingeshtochti di loifike shlang.

14 ze, dos zainen teil fun zaine vegen;

un vos far a klein murml heren mir fun im!

ober dem duner fun zaine gevuros ver ken farshtein?

כז

un Iyov hot vider oifgehoiben zain gereid,

un hot gezogt:

 

azoi vi es lebt El vos hot tsugenumen main recht,

un der fun (El) Shaddai vos hot farbitert main zel,

az oib kl-zmen main otem iz in mir,

un der hoich fun G-d in main noz,

oib maine lipen velen reden umrecht,

un oib main tsung vet aroislozen batrug!

cholile mir, az ich zol ich geben gerecht!

biz ich vel oisgein vel ich nisht lozen opּnemen main erlechkeit

fun mir.

on main gerechtikeit halt ich zich un vel zi nisht oplozen;

main harts hot fun main lebtog on mir nisht fortsuvarfen.

 

zol veren fun main faint vi fun roshe,

un fun main kegnshteyer vi fun dem farbrecher!

vorem vos iz di hofenung fun dem zindiken, az er havet,

oib G-d nemt avek zain zel?

vet El heren zain geshrei,

az oif im vet kumen a tsore?

10 tsi ken er zich kviken miten fun (El) Shaddai,

rufen tsu G-d in yetveder tsait?

11 ich vel ich lernen vegen der hant fun El,

vos iz baim fun (El) Shaddai vel ich nisht farhoilen.

12 ot hot ir ale gezen,

un far vos den pּloidert ir nishtiks?

13 dos iz der Chelek fun dem shlechten mentshen bai El,

un di Arav vos di gevalttuer krigen fun (El) Shaddai.

14 oib zaine kinder meren zich, iz dos faran shverd,

un zaine shpּrotsen velen nisht hoben broit tsu zat.

15 di vos blaiben fun im velen fun fest bagroben veren,

un zaine almones velen tsu mol nisht baveinen.

16 az er zol onzamlen vi shtoib zilber,

un vi leim ongreiten malbushem,

17 vet er ongreiten, un der gerechter vet onton,

un miten zilber velen di umshuldike zich teilen.

18 er boit vi a moil zain hoiz,

un vi a baidl vos der vechter macht.

19 er leigt zich an oysher, un shoin iz nishto vos oiftsuklaiben,

er efent zaine oigen, un es iz nishto.

20 vi vaseren yogen im on shrekenishen,

iber nacht genvet im avek a shturem.

21 der mizrech-vint heibt im oif, az er muz gein,

un er shturemt im avek fun zain ort.

22 un er shlaidert oif im un derbarimt zich nisht;

loifendik volt er antlofen fun zain hant.

23 me patsht iber im di hent,

un me shmutsert oif im fun zain ort.

כח

yo, faran a greberai far zilber,

un an ort vu gold tut men leiteren.

aizen vert fun der erd genumen,

un fun shtein shmeltst men kuper.

der mentsh macht a Suf tsu fintsternish,

un biz yetveder ek forsht er ois

shteiner fun fintsternish un toitshoten.

er brecht a shacht vait fun a bavoiner;

fargesen fun a farbaigeyers fus;

opּgetsert, vait fun mentshen vanderen zei.

di erd, fun ir kumt arois broit,

ober unter ir iz ibergekert vi fun faier.

der ort fun safir zainen ire shteiner,

un shtoiben fun gold zainen derin.

dem shteg, im veis nisht kein roibfoigl,

un nisht ongekukt hot im dos oig fun a folk.

nisht batreten hoben im chayes shtoltse,

nisht geshpּraizt hot oif im der laib.

tsum kizlshtein shtrekt er ois zain hant,

er kert um fun vortsel di berg.

10 in feldzen hakt er grobns,

un al dos teyerste kukt on zain oig.

11 flusen farbindt er nisht tsu rinen,

un farborgns brengt er arois in licht.

12 ober di chochme fun vanen ken gefunen veren,

un vu iz der ort fun forshtandikeit?

13 kein mentsh veis nisht ir verde,

un zi gefint zich nisht in land fun di lebedike.

14 der tehum zogt: nisht in mir;

un der yam zogt: nisht bai mir.

15 far ir ken nisht gegeben veren faingold,

un zilber ken nisht gevoigen veren far ir mekch.

16 zi ken nisht opּgeshatst veren mit Ophir-gold,

mit teyern onikl un sapּirshtein.

17 gold un glaz zainen nisht ir glaichen,

un keilim fun gingold ir oisbait.

18 avnim toivus un kristol darfen nisht dermont veren,

un mer fun karelen iz der batref fun chochme.

19 tafaz fun Kush iz nisht ir glaichen,

mit reinem gold ken zi nisht opּgeshatst veren.

20 to fun vanen kumt di chochme?

un vu iz der ort fun forshtandikeit?

21 az zi iz farhoilen fun di oigen fun yetveder lebediken,

un fun foigel fun himel iz zi farborgen.

22 untergang un toit zogen:

mit undzere oieren hoben mir gehert ir herung.

23 Elokim farshteit ir veg,

un er veis ir ort.

24 vorem er kukt biz di Akan erd,

unteren gantsen himel zet er.

25 ven er hot gemacht faran vint a vog,

un vaseren markirt mit a mos,

26 ven er hot gemacht faran regen a gezets,

un a veg faran dunergeviter,

27 dentsmol hot er zi gezen un zi barechnt,

zi oifgeshtelt un oich zi oisgeforsht.

28 un er hot gezogt tsum mentshen:

ze, moire far Adonoi dos iz chochme,

un zich opkeren fun shlechts iz forshtandikeit.

כט

un Iyov hot vider oifgehoiben zain gereid,

un hot gezogt:

 

ver macht mich azoi vi in di Chodeshim fun a mol,

vi in di teg vos G-d hot mich opgehit!

ven zain licht hot geshaint iber main kop,

ven far zain shein fleg ich gein in der fintster.

azoi vi ich bin geven in di teg fun main yugnt,

ven di fartroitkeit fun G-d iz geven oif main getselt;

ven (El) Shaddai iz noch geven mit mir;

rund arum mir maine kinder.

ven maine trit hoben zich geboden in shmant,

un der feldz hot gegosen bai mir bechen mit eil.

az ich bin aroisgegangen tsum toier in shtot,

oifgeshtelt in mark main zits,

hoben yungelait gezen un zich bahalten,

un graizen hoben zich oifgehoiben un geshtanen.

haren hoben zich ingehalten fun verter,

un di hant flegen zei aroifton oif zeyer moil.

10 der kol fun groise lait hot zich bahalten,

un zeyer tsung hot zich tsugeklepּt tsu zeyer gumen.

11 vorem vu an oier hot gehert, hot mich geloibt,

un vu an oig hot gezen, hot mir tsugeshtimt.

12 vail ich fleg rateven dem oriman vos hot geshrien,

un dem yetum vos hot nisht kein helfer.

13 di brocha fun dem umgliklechen flegt kumen oif mir,

un dos harts fun der almone fleg ich derfreyen.

14 ich hob ongeton rechtfartikeit, un zi hot mich ongeton,

vi a mantl un a hoib iz geven main gerechtikeit.

15 oigen bin ich geven faran blinden,

un fis faran hinkediken bin ich geven.

16 ich bin geven a foter far di baderftike,

un dem mishpot fun dem vos ich hob nisht gekent, fleg ich

oisforshen.

17 un ich hob tsebrachen di baktsein fun dem farbrecher,

un fun zaine tseiner aroisgevorfen dem roib.

18 un ich hob gezogt: bai main nest vel ich fargein,

un vi der zamd vel ich meren teg.

19 main vortsel vet zain ofen tsum vaser,

un der toi vet nechtiken oif main tsveig.

20 main koved vet blaiben frish bai mir,

un main boigen vet in main hant zich banayen.

 

21 tsu mir hot men zich tsugehert un gevart,

un me flegt haren oif main eitse.

22 noch main zog flegt men mer nisht reden,

un oif zei flegt trifen main vort.

23 un zei hoben gevart vi oif regen oif mir,

un oifgeshpּart zeyer moil vi oif shpּetregen.

24 az ich fleg lachen tsu zei, flegt zich zei nisht gloiben;

un dos licht fun main ponem flegen zei nisht mineren.

25 ich fleg oisklaiben zeyer veg,

un fleg zitsen oiben on,

un ruen vi a melech tsvishen cheil,

vi der vos tut troierer treisten.

ל

un atsund lachen fun mir yingere fun mir in teg,

vos ich hob mich gemiust tsu shtelen zeyere foters

mit di hint fun maine shof –

yo, tsu vos mir der koiech fun zeyere hent?

zeyer frishkeit iz geven farloren –

di vos zainen fun noit un hunger ingedart,

vos nogen di trikenish in fintsterer vistkeit un vistenish.

di vos raisen zaltskraitechts mit vermes,

un vortsel fun bezembeimlech zich ontsuvaremen.

fun tsvishen mentshen veren zei fartriben,

me shrait oif zei vi oif a ganev.

in mordike tolen muzen zei voinen,

in lecher fun der erd un feldzen.

tsvishen di beimlech brumen zei,

unter a Doren zainen zei tsunoifgenuret.

gemeine yungen un yungen on a nomen,

vos zainen oisgeshtoisen fun land.

 

un atsund bin ich zeyer lidl gevoren,

un ich bin far a vertl bai zei.

10 zei farumverdiken mich, zei dervaiteren zich fun mir,

un zei halten zich nisht op mir in ponem tsu shpּaien.

11 vorem main boignshtrik hot er loiz gemacht un mich geboigen,

un zei vorfen arop di tsam far mir.

12 oif rechts shtelt zich oif dos yungvarg;

zei shtoisen maine fis,

un treten ois kegen mir zeyere vegen fun umglik.

13 zei hoben tserisen main shteg,

zei helfen main broch; kein helfer zol zei nisht zain!

14 vi a breiter vaserbroch kumen zei,

mit shturem kaiklen zei zich aroifblikendik.

15 shrekenishen zainen gekert kegen mir,

zei yogen vi a vint main gedule,

un vi a volken iz avek main hilf.

16 un atsund tsegist zich in mir main zel,

teg fun fain hoben mich ongenumen.

17 di nacht boiert maine beiner fun mir,

un maine oderen ligen nisht ein.

18 fun grois shtarkeit fun main krenk iz main malbesh farbaiten;

vi der kolner fun main hemd gurt zi mich arum.

19 er hot mich gevorfen in koit,

un ich bin geglichen tsu shtoib un ash.

20 ich shrai tsu dir, un du entferst mir nisht,

ich shtei, un du kukst mich on.

21 bist farkert gevoren in an achzr tsu mir,

mit der macht fun dain hant faintstu mich.

22 heibst mich oif oifen vint, machst mich raiten deroif,

un machst tsegein main kraft.

23 yo, ich veis, vest tsum toit mich brengen,

un tsum zamlhoiz fun ale lebedike.

24 ober shtrekt men nisht ois di hant fun a churve,

tomer vet derin zain a hilf faran broch?

25 tsi hob ich nisht geveint faran shver gedrikten?

main zel hot doch gekumert faran evyen.

26 ober ich hob gehoft oif guts,

un shlechts iz gekumen;

un ich hob gehart oif licht,

un fintsternish iz gekumen.

27 maine ingeveid kochen un ruen nisht;

teg fun fain zainen gekumen oif mir.

28 fintster gei ich um, on zun;

ich shtei oif in a gezeml un shrai.

29 ich bin gevoren a bruder tsu shakalen,

un a chever tsu shtroisfoiglen.

30 main hoit iz shvarts gevoren oif mir,

un main gebein iz tsebrent fun hits.

31 un gevoren tsu troier iz main harf,

un main flait tsu a kol fun gevain.

לא

a bris hob ich geshlosenj mit maine oigen;

un vos zol ich kuken oif a yungfroi?

vorem vos iz der Chelek fun G-d fun oiben,

un di Arav fun (El) Shaddai fun der heich?

oib nisht a broch faran farbrecher,

un umglik far di tuer fun umrecht?

zet er den nisht ale maine vegen,

un tseilt ale maine trit?

oib ich bin umgegangen mit ligen,

un geailt tsu batrug hot main fus –

zol er mich vegen oif richtike vogsholen,

un G-d vet visen main umshuld –

oib main trit hot zich opgeneigt fun veg,

un noch maine oigen iz gegangen main harts,

un in maine hent hot zich ongeklepּt a flek,

zol ich zeyen, un an anderer zol esen,

un maine shpּrotsungen zolen oisgevortslet veren.

 

oib main harts iz farfirt gevoren noch a froi,

un ich hob geloyert bai der tir fun main chever,

10 zol molen far an anderen main vaib,

un andere zolen knien iber ir.

11 vorem dos iz a shendlechkeit,

un dos iz a zind tsum farmishpeten.

12 vorem dos iz a faier vos fartsert biz untergang,

un main gantse tevuh volt es oisgevortslet.

 

13 oib ich fleg farachten dos recht fun main knecht un main dinst

in zeyer krig mit mir –

14 vos volt ich den geton, az El zol oifshtein?

un az er volt gemont, vos volt ich im geentfert?

15 hot nisht der vos hot mich in muterleib bashafen, im bashafen?

un der eigener im in tracht gefuremt?

 

16 oib ich fleg farmaiden dem farlang fun di orime,

un di oigen fun der almone lozen oisgein;

17 oder ich fleg esen main bisen alein,

un der yetum hot derfun nisht gegesen –

18 nain, fun main yugnt on iz er oifgevaksen

bai mir vi bai a foter,

un fun main muterleib on fleg ich zi firen.

19 oib ich fleg tsuzen an umgliklechen on a malbesh

un on a tsudek dem evyen;

20 oib zaine lenden hoben mich nisht gebentsht,

vail miten opּsher fun maine shof flegt er zich dervaremen;

21 oib ich hob gehoiben oif a yetum main hant,

vail ich fleg zen maine helfer in toier,

22 zol main aksl fun zain naken aropfalen,

un main orem zol fun gelenk oisgebrachen veren.

23 vorem der broch fun El iz geven main shrek,

un fun vegen zain groiskeit fleg ich zich nisht dervegen.

 

24 oib ich hob gemacht gold main hofenung,

un oif gingold gezogt main bitochen;

25 oib ich fleg zich freyen vail main farmeg iz grois,

un vail main hant hot dergreicht a sach;

26 oib ich fleg tsukuken di zun vi zi shaint,

oder di Livnah pּrachtik geyendik,

27 un main harts iz farfirt gevoren in farborgenish,

un main moil hot gekusht main hant;

28 volt dos oich geven a zind tsum farmishpeten,

vorem ich volt geleiknt on El in der heich.

 

29 oib ich fleg zich freyen oif dem broch fun main soine,

un bin geven oifgeramt az im hot getrofen beiz –

30 az ich hob tsu mol nisht gelozt main gumen zindiken,

tsu beten a klole oif zain leben –

31 oib di mentshen fun main getselt hoben nisht gezogt:

ver ken vaizen einem vos hot zich nisht ongezet mit fleish bai im? –

32 oif der gas flegt nisht nechtiken a fremder,

maine tiren tsum veg fleg ich efenen –

33 oib ich hob fardekt

azoi vi Adam (harishon) maine farbrechen,

tsu bahalten in main buzem main zind,

34 vail ich fleg moire hoben faran groisen hamon,

un di farachtung fun mishpoches flegt mich shreken,

un ich hob geshvigen un bin fun tir nisht arois –

35 halevay krig ich er zol mir tsuheren!

ot iz main untershrift, zol (El) Shaddai mir entferen,

un a geshrifts zol onshraiben main Baal-din.

36 far vor, ich vel es oif main aksl trogen!

ich vel es mir onbinden azoi vi a kroin.

37 di tsol fun maine trit vel ich im dertseilen;

azoi vi a firsht vel ich tsu im genenen.

 

38 oib main erd shrait ois kegen mir,

un ale ire beiten veinen;

39 oib ir kraft hob ich gegesen on gelt,

un di neshome fun ire arbeter gelozt oishoichen,

40 zol anshtot veits oifgein a Doren.

un anshtot gersht vildgeveks.

 

geendikt di verter fun iiuven.

לב

un di dozike drai mener hoben oifgehert entferen iiuven, vail er iz geven gerecht in zaine oigen.

hot gegrimt der tsoren fun Elihu dem zun fun Barakhel dem Buzi fun der mishpoche Ram; oif iiuven hot gegrimt zain tsoren far vos er macht zich gerechter fun Elokim, un oif zaine drai gute fraint hot gegrimt zain tsoren far vos zei hoben nisht gefunen an entfer, fun dest vegen hoben zei bantshuldikt iiuven. un Elihu hot opּgevart mit reid akegen iiuven, vail zei zainen geven elter fun im in teg. ober az Elihu hot gezen az kein entfer iz nishto in moil fun di drai mener hot gegrimt zain tsoren.

un Elihu der zun fun Barakhel dem Buzi hot zich opּgerufen un hot gezogt:

 

yinger bin ich fun ich in teg,

un ir zeit graizen,

derum hob ich mich geshait un moire gehat

aich aroiszogen main gedank.

ich hob gezogt: teg zolen reden,

un fil yoren zolen machen visen chochme.

ober es iz ruach in mentshen,

un der otem fun (El) Shaddai vos macht zei farshtandik.

nisht di groise zainen chachomim,

un nisht di zeknim farshteyen vos iz gerecht.

10 derum zog ich: her mir tsu,

lomich oich aroiszogen main gedank.

 

11 zet, ich hob opּgevart oif eyere reid,

ich hob tsugehorcht tsu eyere chochmes,

beis ir hot gezucht verter.

12 ober ich hob zich tsugekukt tsu ich,

ersht nishto ver zol bavaizen iiuven,

ver zol entferen zaine verter, fun ich.

13 efsher vet ir zogen: mir hoben ongetrofen chochme,

El ken im opּshlogen, nisht a mentsh;

14 ober nisht er hot ongericht tsu mir di verter,

un nisht mit eyere reid vel ich im entferen.

15 zei zainen dershroken, zei entferen mer nisht,

opgenumen zainen di verter fun zei.

16 un ich zol varten, vail zei reden nisht,

vail zei shteyen un entferen mer nisht?

17 ich oich vel entferen main Chelek,

ich oich vel aroiszogen main gedank.

18 vorem ich bin ful mit verter,

mich drikt der Gaist fun main laib.

19 ze, main laib iz vi vain vos iz nisht geefent,

vi naie loglen vert er tseplatst.

20 ich vel reden, un mir vet fraier veren,

ich vel efenen maine lipen un entferen.

21 lomich nor nisht shoinen kein mans ponem,

un kein mentshen nisht chenfen.

22 vorem ich veis nisht vi tsu chenfen;

bald volt mich aveknemen main Bashefer.

לג

ober her akorsht, Iyov, maine reid,

un ale maine verter farnem.

ze nor, ich hob geefent main moil,

main tsung redt in main gumen.

oifrichtik fun main hartsen zainen maine verter,

un vos maine lipen veisen, zogen zei klor.

der ruach fun El hot mich gemacht,

un der neshome fun (El) Shaddai halt mich baim leben.

oib du kenst, entfer mir,

breit dich on kegen mir, shtel zich avek.

ze, ich bin azoi vi du bai El,

ich oich bin fun leim gefuremt gevoren.

ze, main eime shrekt dich nisht,

un main last drikt nisht oif dir.

 

yo, host gezogt in maine oieren,

un dem kol fun di verter hob ich gehert:

rein bin ich, on a farbrech,

loiter bin ich, un hob nisht kein zind:

10 ze, belbulim gefint er oif mir,

er rechent mich far zain soine;

11 er tut arain in a klots maine fis,

er hit ale maine shtegen.

 

12 ot in dem bistu nisht gerecht, vel ich dir entferen,

vorem G-d iz greser fun mentshen.

13 far vos krigstu zich mit im,

vos er farentfert nisht ale zaine maisim?

14 vorem oif ein shteiger redt El,

un oif tsvei, hagam me merkt es nisht.

15 in a cholem, a zeung fun der nacht,

ven a tifer shlof falt oif mentshen,

in shlumer oifen geleger,

16 dentsmol antplekt er dem oier fun mentshen,

un farchasmet mit a musark tsu zei,

17 kedei der mentsh zol avekvarfen zain ton;

un er bashiremt fun hoferdikeit dem man.

18 er farmaidt zain zel fun shaׁchat, l

un zain leben fun umkumen durchen shverd.

19 oder er vert geshtroft mit veitog oif zain geleger,

un ale zaine beiner veren shtaif.

20 un zain leben macht im zich eklen mit broit,

un zain zel miten glustiksten maichl.

21 opּgetsert vert zain fleish fun ponem,

un ingedart zaine beiner, nisht ontsukuken.

22 un zain zel genent tsu der shaׁchat,m

un zain leben tsu di teiter.

23 oib es iz do far im a malech,

a meilets-yoishern afile einer fun toizent,

kedei dem mentshen antsuzgen zaine gerechtfertikung,

24 laitzelikt er im, un zogt:

leiz im ois fun nideren in grubo;

ich hob gefunen an oisleiz.

25 zain laib vert frisher vi yinglvaiz,

er kert zich um tsu di teg fun zain yugnt.

26 er bet tsu G-d, un er bavilikt im,

un er zet zain ponem mit chein,

un kert um dem mentshen zain gerechtikeit.

27 er kumt far mentshen un zogt:

ich hob gezindikt, un vos iz recht hob ich fardreit,

un es hot mir nisht geloint.

28 azoi leizt er ois zain zel fun gein in grub,p

un zain leben zet di lichtikeit.

 

29 ze, dos alts tut El,

tsvei mol, drai mol, mit a mentshen,

30 kedei umtsukeren zain zel fun grubq,

derluchten tsu veren in licht fun leben.

 

31 farnem, Iyov, her mir tsu;

shvaig, un ich vel reden.

32 oib du host verter, entfer mir,

red, vorem ich vel dich gerecht machen.

33 oib nisht, her du mir tsu;

shvaig, un ich vel dich lernen chochme.

לד

un Elihu hot zich opּgerufen un hot gezogt:

 

hert, chachomim, maine verter,

un ir kener, leigt tsu dos oier tsu mir.

vorem dos oier darf pּruven verter,

azoi vi der gumen farzucht esen.

lomir undz oisveilen dos gerechte,

lomir gevor veren tsvishen undz vos iz gut.

vorem Iyov zogt: ich bin gerecht,

nor El hot opgeton main recht;

bai main gerechtikeit ver ich gehalten far a ligner,

msuken iz main vund, on a farbrech.

vaser mentsh vi Iyov

trinkt geshpּet azoi vi vaser,

un firt zich in chavruse mit tuer fun umrecht,

un geit um mit shlechte lait?

vorem er zogt: dem mentshen kumt gornisht arois

ven er zucht voilgefelen Elokim.

10 derum, lait mit forshtandikeit, hert mir tsu:

vait iz El fun umrecht,

un (El) Shaddai fun an avle.

11 nor di tuung fun mentshen batsolt er im,

un loit itlechns veg shikt er im tsu.

12 yo far vor, El tut nisht kein umrecht,

un (El) Shaddai fardreit nisht gerechtikeit.

13 ver hot im bafoilen iber der erd?

un ver hot gemacht di velt in gantsen?

14 az er zol keren zain harts oif im,

az er zol zain hoich un zain otem inzamlen tsu zich,

15 volt fargein yetveder laib in einem,

un der mentsh volt tsu shtoib zich umkeren.

16 un oib du host forshtandikeit, her dos tsu;

farnem dem kol fun maine verter.

17 tsi ken gor a faint fun gerechtikeit hershen?

oder vilstu dem machtiken gerechten bashuldiken? –

18 ken men zogen tsu a melech nidertrechtiker?

roshe tsu firshten? –

19 dem vos shanevet nisht dem ponem fun haren,

un acht nisht oifen raichen mer vi oifen oriman,

vail dos verk fun zaine hent zainen zei ale.

20 in a rege shtarben zei, in halbe nacht;

lait veren tsetreislt un fargeyen,

un me tut op dem machtiken vi nisht mit der hant.

 

21 vorem zaine oigen zainen oif di vegen fun dem mentshen,

un ale zaine trit zet er.

22 nishto kein fintsternish un kein toitshoten,

far di tuer fun umrecht zich dorten tsu farborgen.r

23 vorem er macht nisht dem mentshen a tsait,

tsu kumen far El tsum mishpot.

24 er tsebrecht machtike on an oisforshung,

un shtelt oif andere anshtot zei.

25 far vor, er ken zeyere maisim,

derum macht er an iberker iber nacht,

un zei veren tsedrikts.

26 vail zei zainen reshoiem, shlogt er zei,

in an ort vu me zet.

27 derfar vos zei hoben zich opgekert fun im,

un oif ale zaine vegen nisht geacht.

28 zei hoben gemacht kumen tsu im dos geshrei fun dem oriman,

un dos geshrei fun di gedrikte flegt er heren. –

29 ober az er shvaigt, ver ken im bashuldiken?

un farborgt er dem ponem, ver ken im velen zen?

sai bai a folk sai bai a mentshen alts eins. –

30 kedei der zindiker mentsh zol nisht kinigen,

kedei kein shtroichlungen zolen nisht zain faran folk.

31 vorem hot er den tsu El gezogt:

ich hob geliten, ich vel mer nisht shlechts ton;

32 ich ze nisht, leren du mich;

oib ich hob geton umrecht, vel ich mer nisht ton?

33 zol er fargelten azoi vi dir kumt ois:

oib dir gefelt nisht, to klaib du ois, un nisht ich?

un vos veistu tsu reden?

34 lait mit forshtandikeit velen mir zogen,

un der kluger man vos vet mir tsuheren:

35 Iyov redt on a zinen,

un zaine reid zainen on seichel.

36 ich vintsh Iyov zol eibik gepּruvet veren,

far entferen azoi vi zindike lait.

37 vorem er leigt noch tsu vidershpenikeit tsu zain chet;

er patsht zaine hent tsvishen undz,

un mert zaine reid kegen El.

לה

un Elihu hot zich opּgerufen un hot gezogt:

 

rechnstu dos far recht, az du zogstu:

ich bin gerechter fun El?

ven du zogstu: vos kumt dir arois?

vaser nuts hob ich derfun mer vi fun main zindiken?

vel ich dir entferen verter,

un daine Chavorim mit dir.

lug tsu di himlen, un ze,

un kuk oif di volkens vos zainen hoich iber dir.

az du zindikst, vos virkstu oif im?

un zainen fil daine farbrechen, vos tustu im?

az du bist gerecht, vos gistu im?

oder vos nemt er fun dain hant?

a man vi du geit on dain shlechtikeit,

un a mentshnkind dain gerechtikeit.

fun vegen di fil roiberaien shrait men,

me klogt zich vegen dem orem fun di shtarke,

10 un me zogt nisht: vu iz G-d main Bashefer,

vos git gezangen in der nacht;

11 vos lernt undz mer fun beheimes fun der erd,

un macht undz kliger fun foigel fun himel?

12 on shrait men, un er entfert nisht,

vegen der hoferdikeit fun di reshoiem.

13 ober falsh iz, az El hert nisht tsu,

un (El) Shaddai kukt es nisht on.

14 hagam du zogstu, du kenst im nisht zen,

iz der mishpot far im, un darfst haren oif im.

15 un atsund, hot den far gornisht geshtroft zain tsoren?

un veis er nisht voil fun der mutvilikeit?

16 ober Iyov efent mit narishkeit zain moil,

on forshtandikeit mert er verter.

לו

un Elihu hot vaiter gezogt:

 

vort mir a vaile, un ich vel dir zogen,

vorem faran noch verter vegen G-d.

ich vel oifheiben main gedank vait ahin,

un main Bashefer vel ich geben gerechtikeit.

vorem far vor, nisht falsh zainen maine verter,

oifrichtik in gedanken bin ich tsu dir.

ze, El iz machtik, ober er faracht keinem nisht;

er iz machtik in koiech fun forshtandikeit.

er lozt nisht dem roshe blaiben leben,

un git di orime zeyer recht.

er nemt nisht arop zaine oigen fun dem tsadik;

un mit Molechim oifen tron zetst er zei oif eibik,

un zei veren derheicht.

un oib zei zainen geshmidt in keiten,

batsvungen in shtrik fun fain,

redt er zei ois zeyer tuung,

un zeyere farbrechen ven zei shtarken zich.

10 er antplekt zeyer oier far musart,

un heist, az zei zolen zich umkeren fun umrecht.

11 oib zei heren, un dinen,

endiken zei zeyere teg in guts,

un zeyere yoren in Nachat.

12 un oib zei heren nisht, kumen zei um durchen shverd,

un fargeyen on forshtandikeit.

13 ober di zindike in hartsen leigen on tsoren;

zei shraien nisht tsu im ven er bindt zei.

14 in yugnt shtarbt zeyer zel,

un zeyer leben – vi di shandiungen.

15 er ratevet dem gedrikten durch zain gedriktkeit,

un antplekt durch der noit zeyer oier.

16 un oich dich volt er aroisgetsoigen fun der klem,

in derbreiternish vu kein engshaft iz nishto;

un dos gedek fun dain tish volt ful zain mit fetkeit.

17 vail ober bist ful mit der taine fun dem roshe

halt dich der mishpot un di gerechtikeit.

18 far vor, zol dich nor der grimtsoren nisht onreden tsu tsveifel ,

un zol di groise opּkumenish dich nisht aropfiren.

19 hot den a verde dain nisht ingehaltener geshrei,

un aldi shtarke ranglenishen?

20 zolst nisht gelusten di nacht,

ven felker veren farshvunden oifen ort.

21 hit zich zolst zich nisht keren tsu umrecht,

hagam du volst dos oisderveilt eider fain.

 

22 ze, El iz derhoiben in zain shtarkeit;

ver iz aza lerer vi er?

23 ver hot im bafoilen zain veg?

un ver ken zogen: du tust an avle?

24 gedenk, az du zolst greisen zain verk

vos mentshen hoben bazungen.

25 ale mentshnkinder hoben es gezen,

der mentsh kukt es on fun der veiten.

26 ze, El iz grois, un mir farshteyen nisht,

di tsol fun zaine yoren iz nisht tsu derforshen.

27 vorem er tsit op di tropּns vaser,

zei zolen zeyen regen fun zain nepel;

28 ven di himlen flisen,

un trifen oif mentshen a sach.

29 yo, tsi farshteit men di shpּreitungen fun volken,

di gepּilders fun zain getselt?

30 ze, er shpּreit ois deroif zain licht;

un di vortselen fun yam dekt er tsu.

31 vorem dermit mishpot er felker,

git er shpּaiz in shefe.

32 er shpּreit ois oifen himlvelb dem blits,

un bafelt im er zol trefen.

33 es zogt on vegen im

der tsoren, der kaas fun dem shturem.

לז

yo, derfun tsitert main harts,

un shpּringt oif fun zain ort.

hert, hert di umru fun zain kol,

un dem brum vos geit arois fun zain moil.

unteren gantsen himel lozt er im loiz,

un zain blits iz biz di bregen fun der erd.

hinter dem brilt a kol;

er dunert mit dem kol fun zain groiskeit;

un me ken zei nisht ophalten, ven zain kol vert gehert.

El dunert vunderlech mit zain kol,

er tut groise zachen un mir farshteyen nisht.

vorem er zogt tsum shnei: fal oif der erd!

dos glaichen tsum gusregen,

tsum gus fun zaine machtike regns.

er farchasmet di hant fun yetveder mentshen,

az ale mentshen fun zain bashaf zolen visen.

un di chaye geit arain in baheltenish,

un rut in ire nores.

fun der kamer kumt der shturem,

un fun tsafón-vinten di kelt.

10 fun dem otem fun El git es iz,

un breite vaseren veren fest.

11 yo, er lodt on mit faichtikeit dem volken,

er shpּreit funander zain blitschmare.

12 un dos dreit zich rund arum durch zain kireven

kedei zei zolen ton alts vos er bafelt zei

oifen gezicht fun der erdisher velt;

13 sai er shikt es far a shtrof,

sai far zain erd, sai far genod.

 

14 farnem dos dozike, Iyov,

shtei un batracht di vunder fun El.

15 veistu vi G-d leigt es aroifblikendik oif zei,

un macht laichten dem blits fun zain chemare?

16 farshteistu dem mishkolet funem volken,

di vunder fun dem alveisiken?

17 vi azoi daine begdim veren heis,

ven di erd ligt shtil fun dorem-vint?

18 kenstu oisshpּreiten di himlen mit im,

fest vi a gegosener shpּigl?

19 mach undz visen vos mir zolen zogen tsu im;

mir veisen kein lad nisht fun vegen der fintsternish.

20 darf im dertseilt veren az ich red?

tsi darf a mentsh im oiszogen, ven es iz farhoilen?

 

21 un okersht hot men nisht gezen a helen shein in himel,

iz a vint ariber, un hot im oisgelaitert.

22 fun tsafón kumt a gilderne lichtikeit,

a moirediker glants iz arum G-d.

23 (El) Shaddai, im kenen mir nisht oisgefinen;

er iz grois in koiech,

ober recht un fule gerechtikeit

krivdet er nisht.

24 derum forchten im di mentshen;

er kukt zich nisht um oif ale klughartsike.

לח

un Hashem hot geentfert iiuven fun shturem,

un hot gezogt:

 

ver fartunklt dos di kavone

mit verter on forshtandikeit?

gurt akorsht on vi a man daine lenden,

un ich vel dich fregen, un du mach mich visen.

vu bistu geven ven ich hob gegruntfest di erd;

zog, oib du veist forshtandikeit.

ver hot gemacht ire masen, oib du veist?

oder ver hot getsoigen a mestshnur oif ir?

oif vos zainen ire gruntmoieren aroifgezetst?

oder ver hot geleigt ir vinkelshtein?

ven di morgenshteren hoben in einem gezungen,

un ale zin fun Elokim hoben geshalt.

un ver hot fartsamt mit tiren dem yam,

ven er hot oisgebrachen un iz fun tracht arois?

ven ich hob gemacht dem volken far zain malbesh,

un dem nebl far zain viklshnur,

10 un ich hob bashtimt far im main gezets,

un gemacht riglen un tiren,

11 un gezogt: biz aher zolstu kumen un nisht vaiter,

un do vet men farhalten dem shtolts fun daine inden?

 

12 hostu zint dain lebtog bafoilen dem frimorgen?

ongevizen dem baginen zain ort?

13 kedei ontsunemen di bregen fun der erd,

az di reshoiem zolen aropgeshoklt veren fun ir.

14 zi shemerirt azoi vi ziglvaks,

un es ligt azoi vi a malbesh.

15 un fun di reshoiem vert farmiten zeyer licht,

un der oifgehoibener orem vert tsebrachen.

16 bistu gekumen tsu di kvalen fun yam,

un oifen grunt fun tehum umgegangen?

17 zainen dir antplekt gevoren di toieren fun toit,

un hostu di toieren fun toitshoten gezen?

18 hostu ibergekukt biz di breitkeiten fun der erd?

zog, oib du veist dos alts.

 

19 oif vaser veg rut dos licht?

un di fintsternish, vu iz ir ort,

20 az du zolst zi nemen tsu ir gemark,

un az du zolst farshtein di shtegen tsu ir hoiz?

21 du veist dos, vorem du bist dentsmol shoin geven geboren,

un di tsol fun daine teg iz grois!

 

22 bistu gekumen tsu di oitseres fun shnei,

oder hostu di oitseres fun hogel gezen,

23 vos ich hob bahalten far a tsait fun noit,

faran tog fun krig un milchome?

 

24 oif vaser veg tseteilt zich dos licht,

tseshpreit zich der mizrech-vint iber der erd?

25 ver hot durchgehakt far der fleitsung a groben,

un a veg faran dunergeviter?

26 tsu machen regenen oif a land on a mentshen,

a midbar on a mutermentshen derin;

27 ontsuzeten a vistkeit un a vistenish,

un machen shpּrotsen an oisvaks fun groz.

28 hot der regen a foter?

oder ver hot geboren di tropּns toi?

29 fun vemes boich iz arois der iz?

un der perost fun himel, ver hot im geboren?

30 azoi vi shtein veren vaseren farglivert,

un der ponem fun tehum vert farshtart.

 

31 kenstu binden di keiten fun zibnshteren,

oder di shtrik fun orion loiz machen?

32 kenstu aroisbrengen di mezles in zeyer tsait,

un dem Beor mit zaine kinder aroisfiren?

33 veistu di gezetsen fun himel?

tsi machstu zain geveltikung oif der erd?

34 kenstu oifheiben tsum volken dain kol,

az a shefe fun vaser zol dich badeken?

35 kenstu aroisshiken blitsen, zei zolen gein,

un zogen tsu dir: do zainen mir?

36 ver hot araingeton in di niren chochme?

oder ver hot gegeben dem Gaist forshtandikeit?

 

37 ver tseilt iber di volkens mit chochme?

un di loglen fun himel ver gist ois?

38 ven der shtoib iz tsunoifgegosen vi klumpּ,

un di grudes zainen tsuzamengebaken.

39 kenstu fangen far der leibinte roib,

un dem bager fun di yungleiben onfilen,

40 ven zei beigen zich in di nores,

ven zei zitsen in tsudek oif der loier?

41 ver greit on dem rob zain shpּaiz,

ven zaine kinder shraien tsu El,

ven zei vanderen um on esen?

לט

veistu di tsait ven di shteintsigen geberen?

gistu achtung ven di hindins hoben veyen?

tseilstu di Chodeshim ven zei darfen derfilen,

un veistu di tsait fun zeyer geberen?

zei knien, zei lozen durchbrechen zeyere kinder,

zei vorfen arois zeyere geburten.

zeyere yunge veren shtark, zei vaksen oifen freyen,

zei geyen avek, un keren zich nisht um tsu zei.

 

ver hot aroisgelozt dem valdeizl frai,

un di bind fun dem vildeizl ver hot loiz gemacht,

vos ich hob gemacht dem midbar far zain hoiz,

un zaltsik land far zaine voinungen?

er lacht fun dem tuml fun shtot,

er hert nisht kein traibers geshraien.

di nishterung fun di berg iz zain fiterung,

un itlech groz zucht er noch.

 

vet der vizltir velen dir dinen?

tsi vet er nechtiken bai dain korite?

10 kenstu tsubinden dem vizltir mit zain shtrik tsu der bait?

tsi vet er broneven di tolen hinter dir?

11 kenstu zich farzicheren oif im, vail zain koiech iz grois,

un iberlozen oif im dain mi?

12 kenstu im ontroien, az er vet opּbrengen dain zomen,

un inzamlen di tevuh fun dain shaier?

 

13 der fligel fun shtroisfoigl klapt lustik –

tsi iz dos der fleder un feder fun shtorch?

14 far vor, zi lozt iber tsu der erd ire ier,

un in shtoib lozt zi zei oisbrien.

15 un zi fargest az a fus ken zei tsekvetshen,

un a chaye fun feld ken zei tsetreten.

16 zi iz hart tsu ire kinder vi tsu nisht ire;

umnisht meg zain ir mi, zi iz on angst,

17 vorem G-d hot zi geminert fun chochme,

un ir nisht ingeteilt mit seichel.

18 atsund heibt zi di fliglen in der heich,

zi lacht fun ferd un fun zain raiter.

19 gistu dem ferd gevure?

bakleidstu zain haldz mit shturem?

20 machstu im shpּringen vi a heisherik?

der hilch fun zain hirzhen iz an eime.

21 er grablt in tal, un freit zich miten koiech,

er geit arois dem vafen antkegen.

22 er lacht fun angst, un vert nisht dershroken,

un er kert nisht tsurik far a shverd.

23 leben im klingt der failbaitl,

der flamiker shpּiz un di pּike.

24 mit raash un rugzh shlingt er di erd,

un ken nisht inshtein baim kol fun a shoifer.

25 vi nor a shoifer, zogt er: aha!

un fun veiten dershmekt er milchome,

dem duner fun di hoiptlait un di shalung.

 

26 durch dain seichel flit den der shpּarber,

shpּreit zaine fliglen kein dorem?

27 tsi oif dain bafel heibt zich oif der odler,

un macht zain nest in der heich?

28 oif a feldz rut er un vailt,

oif a shpּits feldz un a bargfestung.

29 fun dorten kukt er ois zain esen,

fun veiten zeen zaine oigen.

30 un zaine yunge zupּn blut,

un vu dershlogene dorten iz er.

מ

un Hashem hot geentfert iiuven, un hot gezogt:

 

vil zich krigen miten (El) Shaddai der tadler?

der vos vikucht zich mit G-d zol es entferen.

 

hot Iyov geentfert Hashem un hot gezogt:

ze, vintsik vos bin ich; vos ken ich dir entferen?

ich tu aroifblikendik main hant oif main moil.

ein mol hob ich geredt, un vel mer nisht entferen;

yo, tsvei mol un vel es nisht vider ton.

 

hot Hashem geentfert iiuven fun shturem un hot gezogt:

gurt akorsht on vi a man daine lenden;

ich vel dich fregen, un du mach mich visen.

tsi vilstu oich farshteren main mishpot?

vilstu mich bashuldiken kedei du zolst gerecht zain?

oder tsi hostu an orem vi hoel,

un mit a kol vi er kenstu duneren?

10 tsir zich akorsht on mit shtolts un hoichkeit,

un glants un sheinkeit zolstu onton.

11 farshpreit dem geirem fun dain tsoren,

un ze vu a shtoltser un dernider im.

12 ze vu a shtoltser un mach im untertenik,

un tsetret di reshoiem oif zeyer ort.

13 bahalt zei in shtoib in einem,

zeyer ponem fardeken in farborgenish.

14 un ich oich vel dir moide zain,

az dain rechte hant ken dir helfen.

 

15 ze nor dem vaserferd vos ich hob gemacht leben dir;

groz vi a rind est er.

16 ze nor, zain koiech iz in zaine lenden,

un zain shtarkeit in di fleishfedim fun zain boich.

17 er shtelt oif zain ek vi a tsederboim,

di oderen fun zaine dichen zainen vi tsvaigen.

18 zaine beiner zainen reren fun kuper,

zaine knochns vi izerne shtangen.

19 er iz di Peor fun derchi־el,

bloiz zain Bashefer ken brengen [oif im] zain shverd.

20 vorem futer trogen im di berg,

vos ale chayes fun feld shpּiln zich dorten.

21 unter lotusbeimer ligt er,

in farborgenish fun ror un zumpּ.

22 lotusbeimer bashiremen im mit zeyer shoten,

im ringlen arum verbes fun taich.

23 ze, der taich fleitst ariber, un er ilt zich nisht,

er iz zicher, ven a Yarden shpּart zich in zain moil.

24 ken men far zaine oigen im chapen,

mit pּastkes durchlecheren di noz?

 

25(41:1)  kenstu aroistsien dem lioioten mit a vende,

un mit a shtrik aropּshlepּn zain tsung?

26(41:2)  kenstu arainton a ror in zain noz,

oder mit a Doren durchboieren zain kinbak?

27(41:3)  vet er zich fil beten bai dir?

tsi vet er reden tsu dir veich?

28(41:4)  vet er shlisenu a bris mit dir,

zolst im nemen far an eibiken knecht?

29(41:5)  kenstu zich shpּiln mit im vi mit a foigel,

un im tsubinden far daine meidlech?

30(41:6) velen zich dingen shutfim iber im?

velen zei im tseteilen tsvishen di hendler?

31(41:7)  kenstu onfilen mit shtechers zain fel,

un mit fishhoken zain kop?

32(41:8)  tu aroifblikendik oif im dain hant!

dermon zich di milchome, vestu es mer nisht ton.

מא

1(41:9)  ze, di hofenung vert tsum naren;

shoin fun zain onblik vert men doch anidergeshlaidert.

2(41:10)  nishto der achzr oif zich vos zol im velen oifreitsen;

haint ver iz der vos ken zich shtelen far mir?

 

3(41:11)  ver es tret arois akegen mir, dem batsol ich;

vos unteren gantsen himel iz main.

4(41:12)  zol ich im farshvaigen zaine pּloideraien,

un dos hoferdike reden, un zain sheinem maeane-loshen?

 

5(41:13)  ver hot opgedekt zain oisnveinikst malbesh?

tsu zain topּeln gebis ver ken tsukumen?

6(41:14)  di tiren fun zain ponem ver hot geefent?

arum zaine tsein iz an eime.

7(41:15)  shtolts zainen di pּantsershupּn,

tsunoifgeshlosen vi mit a zigl a festen;

8(41:16)  eine tsu der anderer zainen zei nont,

az a luft ken nisht durchgein tsvishen zei.

9(41:17)  eine tsu der tsveiter iz baheft,

zei halten zich fest un tsesheiden zich nisht.

10(41:18)  zain nisen shtralt arois a licht,

un zaine oigen zainen vi di bremen fun frimorgen.

11(41:19)  fun zain moil geyen flamen,

funken faier raisen zich arois.

12(41:20)  fun zaine nozlecher geit a roich,

vi fun a kochiken topּ un brenediken ror.

13(41:21)  zain otem glit vi koilen,

un a flaker geit arois fun zain moil.

14(41:22)  oif zain haldz rut di shtarkeit,

un im forois tantst di angst.

15(41:23)  di kneitshen fun zain fleish zainen baheft;

es iz fest oif im, es rirt zich nisht.

16(41:24)  zain harts iz fest vi shtein,

yo, fest vi an untershter milshtein.

17(41:25)  far zain heib shreken zich di machtike,

fun tsebrochnkeit veren zei oiser zich.

18(41:26)  vil men im onkrigen, ken kein shverd nisht bashtein,

kein shpּiz, kein varfshpּiz, un kein fail.

19(41:27)  er batracht aizen far shtroi,

un kuper far holts farfoilten.

20(41:28)  im fariogt nisht der zun fun boigen;

farkert in shpּrei veren far im shlaidershteiner.

21(41:29)  vi shpּrei zainen fleker gerechnt,

un er lacht fun raash fun der pּike.

22(41:30)  zain unterzait iz shpּitsike sharbns;

er bet ois a dreshshliten oifen koit.

23(41:31)  er tsekocht vi a topּ di tifenish,

er macht dem yam vi zud.

24(41:32)  hinter zich lozt er a lichtiken shteg;

me meint der tehum iz graizgro.

25(41:33)  nishto oif der erd zain glaichen,

gemacht tsu zain on a moire.

26(41:34)  oif yetveder hechsten kukt er arop,

er iz der melech iber ale shtoltse chayes.

מב

hot Iyov geentfert Hashem un hot gezogt:

 

ich veis az alts kenstu ton,

un kein trachtung iz nisht farmiten fun dir.

ver ken dos farhoilen di kavone on forshtandikeit?

derum zog ich az ich farshtei nisht;

vunder zainen dos far mir, un ich veis nisht.

her, ich bet dich, un ich vel reden;

ich vel dich fregen, un du mach mich visen.

mit geher fun oier hob ich fun dir gehert,

un atsund hot main oig dich gezen.

derum faracht ich maine reid un hob charote,

in shtoib un ash.

 

un es iz geven noch dem vi Hashem hot geredt di dozike verter tsu iiuven, hot Hashem gezogt tsu Eliphaz dem Temani: main tsoren grimt oif dir un oif daine tsvei gute fraint, far vos ir hot nisht geredt vegen mir azoi oifrichtik vi main knechtv Iyov. un atsund nemt ich ziben oksen un ziben viders, un geit tsu main knecht iiuven, un ir zolt oifbrengen a brandopּfer far ich, un Iyov main knecht vet mispalel zain far ich, vorem bloiz zain ponem shoin ich, ich nisht ontsuton kein shand, vail ir hot nisht geredt vegen mir azoi oifrichtik vi main knecht Iyov.

iz Eliphaz der Temani, un Bildad der Shuchi, un Tzophar der Naamati, gegangen, un zei hoben geton azoi vi Hashem hot tsu zei geredt; un Hashem hot geshoint iiuvs ponem.

10 un Hashem hot umgekert iiuvs shoden, az er hot mispalel geven far zaine gute fraint; un Hashem hot gemert alts vos Iyov hot gehat topּl. 11 un ale zaine brider, un ale zaine shvester, un ale zaine bakente fun frier, zainen gekumen tsu im, un hoben gegesen mit im broit in zain hoiz, un zei hoben im badoyert, un im getreist oif al dem beiz vos Hashem hot oif im gebracht; un zei hoben im gegeben itlecher a kesite, un itlecher a gildernem nozring.

12 un Hashem hot gebentsht iiuvs letst mer vi zain onheib, un er hot gehat fertsen toizent shof, un zeks toizent kemlen, un toizent geshpan rinder, un toizent eizelins. 13 un er hot gehat ziben zin un drai techter. 14 un er hot gerufen dem nomen fun einer Yemimah, un dem nomen fun der tsveiter Ketziah, un dem nomen fun der driter Keren-Hapuke. 15 un in gantsen land hoben zich nisht gefunen azelche sheine froien vi iiuvs techter. un zeyer foter hot zei gegeben a nachle tsvishen zeyere brider.

16 un Iyov hot gelebt noch dem hundert un fertsik yor; un er hot gezen zaine kinder un zaine kinds-kinder, fir doires. 17 un Iyov iz geshtorben alt un zat mit teg.

PSA - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023

taּhiliּim

taּhiliּim

taּhiliּim

taּhiliּim

אַ

ershter Sephar

voil tsu dem mentshen vos iz nisht gegangen

in der eitse fun di reshoiem.

un oif dem veg fun di zindike, iz er nisht geshtanen,

un in der zitsung fun di shpּeter iz er nisht gezesen.

naiert tsu der torah fun Hashem iz zain bager,

un on zain torah tracht er tog un nacht.

un er vet zain vi a boim geflantst bai bechen vaser,

vos git zain frucht in zain tsait,

un zain blat vert nisht farvelkt;

un in alts vos er tut vet er bagliken.

 

nisht azoi zainen di reshoiem;

naiert vi der shpּrei vos a vint fariogt im,

derum velen di reshoiem nisht bashtein faran mishpot,

un di zindike in der eide fun di tsadikim,

 

vorem Hashem merkt dem veg fun di tsadikim,

un der veg fun di reshoiem vet untergein.

ב

far vos ruderen di felker,

un di umes tuen brumen umnisht?

di Molechim fun der erd shtelen zich oif,

un di firshten eetshen zich in einem

oif Hashem un oif zain gezalbtenw:

lomir tseraisen zeyere bind,

un aropvarfen fun undz zeyere shtrik.

der vos zitst in himel lacht,

Adonoi tut shpּetn fun zei.

dentsmol vet er reden tsu zei in zain kaas,

un in zain grimtsorenx vet er zei dershreken:

dos hob ich doch oifgeshtelt main melechy

oif Tsiyon main heiliken barg.

 

lomir dertseilen fun der basherung:

Hashem hot mir gezogt:

main zunz bistu,

ich hob haint dich geboren.

bet bai mir, un ich vel geben felker far dain Arav,

un far dain eigentum di Akan fun der erd.a

vest zei tsebrechen mit an izerner rut,

vi a tepּergefes zei tsepּitslen.

 

10 un atsund, ir Molechim, batracht,

lozt ich lernen, ir richter fun der erd.

11 dint Hashem mit moire,

un shoidert in tsiterenish.

12 kisht dem zun, kedei er zol nisht tserenen,

un ir vet farliren dem veg,

az zain kaas vet zich ontsinden bald;

 

voil iz tsu ale vos shitsen zich in im.b

ג

a mizmer fun Doviden, ven er iz antlofen fun zain zun Avshalomen.

2(1)  Hashem, vi fil zainen maine faint!

fil di vos shteyen on oif mir!

3(2)  fil zogen oif main zel:

nishto far im kein hilf bai Elokim. seloh.

4(3)  ober du Hashem bist a shild far mir,

main koved un der derheiber fun main kop.

5(4)  mit main kol tu ich rufen tsu Hashem,

un er entfert mir fun zain heiliken barg. seloh.

6(5)  ich leig zich un shlof ein,

ich vach oif, vail Hashem lent mich unter.

7(6)  ich hob nisht moire far tsentoiznten folk,

vos hoben rund arum zich ongezetst oif mir.

 

8(7)  shtei oif, Hashem, helf mich main G‑t,

vorem host geshlogen ale maine faint oif der bak,

di tsein fun di reshoiem hostu tsebrachen.

 

9(8)  bai Hashem iz di hilf;

zol kumen dain brocha oif dain folk! seloh.

ד

far dem gezangmaister, mit struneshpּil; a mizmer fun Doviden.

2(1)  az ich ruf, entfer mir, du G‑t fun main gerechter;

in engenish zolstu mir derbreiteren;

laitzelik mich, un her tsu main tefile.

 

3(2)  ir mentshnkinder,

biz vanen vet main koved tsu shand zain,

vet ir lib hoben nishtikeit,

vet ir zuchen ligen? seloh.

4(3)  ober zeit visen, az Hashem sheidt op zain frumen,

Hashem vet heren az ich vel rufen tsu im.

5(4)  tsitert un ir zolt nisht zindiken,

baklert in ier hartsen oif ier geleger,

un vert antshvigen. seloh.

6(5)  shlacht shlachtopּfer fun gerechtikeit,

un farzichert ich oif Hashem.

 

7(6)  fil zogen: ver vet undz vaizen guts?

Hashem, heib dos licht fun dain ponem oif undz.

8(7)  host mir gegeben mer simcha in hartsen,

vi beis zeyer tevuh un zeyer vain zainen fil.

9(8)  besholem vi ich leig zich azoi shlof ich ein,

vorem du Hashem machst mich voinen bazunder in zicherkeit.

ה

far dem gezangmaister oif nechiles; a mizmer fun Doviden.

2(1)  farnem maine verter, Hashem.

merk main ziftsenish.

3(2)  horch tsum kol fun main geshrei, main kinig un main G‑t,

vorem tsu dir tu ich beten.

 

4(3)  Hashem, frimorgns her tsu main kol,

frimorgns taine ich tsu dir, un kuk ois.

5(4)  vorem nisht an El (Elokim) vos vil umrecht bistu,

bai dir ken nisht vailen kein shlechts.

6(5)  pּroler kenen nisht shtein far daine oigen,

host faint ale tuer fun umrecht.

7(6)  brengst unter di vos reden ligen;

dem man fun blut un batrug farumverdikt Hashem.

 

8(7)  ober ich vel kumen

in dain hoiz durch dain grois genod,

ich vel mich buken in dain heiliken heichl

tsvishen daine forchter.

9(8)  Hashem, fir mich in dain gerechtikeit

fun vegen maine loierer,

mach glaich dain veg far mir.

 

10(9)  vorem nishto in zeyer moil kein richtikeit,

zeyer ingeveid iz an untergang,

an ofener keyver iz zeyer ;

zeyer tsung machen zei glat.

11(10)  farmishpet zei Elokim,

zolen zei falen durch zeyere baroten;

farshtois zei far zeyere fil farbrechen,

vail zei hoben vidershpenikt on dir.

 

12(11)  un ale vos shitsen zich in dir, velen zich freyen,

eibik velen zei zingen, vorem vest zei bashiremen,

un di libhaber fun dain nomen

velen zain lustik mit dir.

13(12)  voren du bentshst dem tsadik, Hashem,

vi a shild mit gutvilikeit ringlstu im arum.

ו

far dem gezangmaister, mit struneshpּil, oif shminit; a mizmer fun Doviden.

2(1)  nisht in dain kaasc zolstu mich museren, Hashem,

un nisht in dain grimtsoren zolstu mich shtrofen.d

3(2)  laitzelik mich, Hashem,

vorem ich ver farshniten,

heile mich, Hashem,

vorem maine beiner zainen dershroken,

4(3)  un main zel iz dershroken zeyer,

un du Hashem, biz vanen?

 

5(4)  ker zich um, Hashem, derleiz main zel,

helf mich fun vegen dain genod.

6(5)  vorem nishto in toit dain dermonung,

in Shaul ver vet dich loiben?

7(6)  ich bin mid fun main ziftsen,

ich bavash ale nacht main geleger,

ich mach tsegein in maine treren main bet.

8(7)  mat gevoren fun kumer iz main oig,

alt gevoren fun vegen ale maine faint.

 

9(8)  kert ich op fun mir, ale tuer fun umrecht,

vorem Hashem hot gehert dem kol fun main gevain.

10(9)  Hashem hot gehert main gebet,

Hashem nemt on main tefile.

11(10)  farshemt un dershroken zeyer

velen veren ale maine faint;

zei velen opּtreten farshemt in a rege.

ז

a shigoeun fun Doviden, vos er hot gezungen tsu Hashem fun vegen Kush dem beniminer.

2(1)  Hashem main G‑t, in dir hob ich mich geshitst,

helf mich fun ale maine nochioger, un zei mich matsl,

3(2)  me zol nisht fartsuken vi a laib main zel, tseraisen,

un keiner zol nisht matsl zain.

 

4(3)  Hashem main G‑t, oib ich hob azoi vos geton,

oib umrecht iz do in maine hent,

5(4)  oib ich hob geton beiz main guten fraint,

oder baroibt tsu mol main umzistiken faint,

6(5)  zol der soine mich nochyogen un dergreichen,

un treten tsu der erd main leben,

un main koved in shtoib leigen.

seloh

 

7(6)  shtei oif, Hashem, in dain kaas,f

derheib dich in grimtsoren kegen maine faint,

un dervek far mir dem mishpot vos du host ongezogt.

8(7)  un vi di eide fun di felker dich ringlt arum,

ker zich um iber ir tsu der heich.

 

9(8)  Hashem, vos mishpetst di felker,

mishpot mich, Hashem, loit main gerechtikeit

un loit main erlechkeit in mir.

10(9)  zol shoin zich Akan dos beiz fun di reshoiem,

un du zolst oifrichten dem tsadik;

vorem du pּruvst di hertser un niren, Elokim du gerechter.

11(10)  main bashits iz oif Elokim;

er helft di rechtfartiken hertser.

12(11)  Elokim iz a gerechter richter,

un a tserndiker El ale tog.

 

13(12)  far vor, er shlaift nochanand zain shverd,

er shpּant zain boigen un shtelt im on.

14(13)  un er greit zich on getsaig fun toit,

er macht brenedik sharf zaine failen.

15(14)  ze, er antfangt umrecht,

un er trogt umglik, un gebert ligen.

16(15)  er grobt a grub un hoilt zi ois,

un falt in dem opgrunt vos er macht,

17(16)  zain umrecht vet zich umkeren oif zain kop,

un oif zain sharben vet nideren zain farbrech.

 

18(17)  ich vel loiben Hashem loit zain gerechtikeit,

un bazingen dem nomen fun Hashem dem Elyon (oibershter).

ח

far dem gezangmaister, oif gitit; a mizmer fun Doviden.

2(1)  Hashem undzer Har,

vi pּrachtik iz dain nomen oif der gantser erd,

az der loib fun dain glants iz iber di himlen!

3(2)  fun dem moil fun eufelech un zoigedikeg

hostu bafestikt dain macht;

fun vegen daine faint –

kedei shtil tsu machen dem soine un rachenemer.

 

4(3)  az ich ze di himlen, dos verk fun daine finger,

di Livnah un shteren vos du host oifgeshtelt –

5(4)  vos iz a mentsh, az du zolst im gedenken?

un a mentshnkind, az du zolst im dermonen?

6(5)  vorem host im gemacht shir nisht miner fun Elokim,

un mit koved un sheinkeit bakreinstu im.

7(6)  machst im geveltiken iber di verk fun daine hent,

altsding hostu geleigt unter zaine fish;

8(7)  shof un rinder ale,

un afile chayes fun feld;

9(8)  dem foigel fun himel, un di Pishon fun yam –

vos nor es tsit durch di shtegen fun yemen.

 

10(9)  Hashem undzer Har,

vi pּrachtik iz dain nomen oif der gantser erd!

ט

far dem gezangmaister, oif mut-laben; a mizmer fun Doviden.

2(1)  ich vel loiben Hashem mit main gantsen hartsen,

ich vel dertseilen ale daine vunder.

3(2)  ich vel zich freyen un lustik zain mit dir,

ich vel bazingen dain nomen, du Elyon;

 

4(3)  ven maine faint keren zich ahinter,

veren geshtroichlt un geyen unter far dir,

5(4)  vorem host geton main mishpot un main recht,

host zich gezetst oifen tron,i du richter gerechter.

 

6(5)  host ongeshrien oif di felker,

host untergebracht dem roshe,

zeyer nomen hostu oisgemekt oif eibik un shtendik.

7(6)  du faint, farlendt zainen di churbes oif temid;

un shtet hostu oisgerisen,

zeyer Zecher iz untergegangen,

 

8(7)  ober Hashem vet eibik blaiben,

er shtelt oif tsum mishpot zain tron;j

9(8)  un er vet mishpeten di velt mit gerechtikeit,

er vet Dan zain di felker mit yoisher.

10(9)  un Hashem vet zain a festung dem gedrikten,

a festung in tsaiten fun noit.

11(10)  un farzicheren velen zich oif dir di vos kenen dain nomen,

vorem du farlozt nisht di vos zuchen dich, Hashem.

 

12(11)  zingt tsu Hashem, bavoiner fun Tsiyon,

dertseilt tsvishen di felker zaine maisim.

13(12)  vorem der oifmoner fun blut gedenkt zei,

er fargest nisht dos geshrei fun di farlitene.

 

14(13)  laitzelik mich, Hashem,

ze main fain fun maine faint,

main derheiber fun di toieren fun toit;

15(14)  kedei ich zol dertseilen al dain loib,

in di toieren fun tochter Tsiyon mich freyen mit dain hilf.

 

16(15)  ingezunken zainen di felker,

in der grub vos zei hoben gemacht,

in der nets vos zei hoben bahalten

iz batsvungen zeyer fus.

17(16)  Hashem iz bavust gevoren, er hot a mishpot geton –

in dem verk fun zaine hent iz geshtroichlt gevoren der roshe.

higoiun seloh.

 

18(17)  di reshoiem velen onkumen in Shaul –

ale felker vos fargesen on Elokim.

19(18)  vorem nisht shtendik vet fargesen zain der evyen,

di hofenung fun di orime vet nisht farloren zain oif eibik.

 

20(19)  shtei oif, Hashem, zol der mentsh nisht farshait zain,

zolen gemishpet veren di felker far dir.

21(20)  tu, Hashem, a moire oif zei;

zolen visen di felker az zei zainen nor mentshen.

seloh.

י

far vos, Hashem, shteistu fun der veiten,

farhoilstu zich in tsaiten fun noit?

 

mit gaive fun roshe yogt men dem oriman;

zolen zei gechapt veren in di pּlener vos zei hoben oisgeklert!

vorem der roshe pּrolt in der tvh fun zain zel,

un der geitsiker rimt zich: er shpּot fun Hashem.

der roshe zogt in dem shtolts fun zain ponem: me mont nisht;

nishto kein Elokim, zainen ale zaine trachtungen.

zaine vegen bagliken tsu yetveder tsait,

vait iber im zainen daine mishpotim;

ale zaine faint – er blozt oif zei.

er zogt in zain hartsen: ich vel nisht umfalen,

oif dor-doires nisht zain in kein beiz.

mit kelles iz ful zain moil, un mit batrug un drikung,

unter zain tsung iz umrecht un farbrechen.

er zitst in loier fun di geheften,

in farborgenishen harget er dem umshuldiken;

zaine oigen lakeren oifen umgliklechen.

er loiert in farborgenish vi a laib in zain tsudek,

er loiert tsu chapen dem oriman;

er chapt dem oriman, az er tsit im in zain nets.

10 er drikt zich, er beigt zich,

biz di umglikleche falen in zaine kloien.

11 er zogt in zain hartsen: fargesen hot El;

er hot farborgen zain ponem, er vet oif eibik nisht zen.

 

12 shtei oif Hashem, El, heib oif dain hant,

zolst nisht fargesen di gedrikte.

13 far vos lestert der roshe Elokim,

zogt in zain hartsen: du monst nisht?

14 du host gezen; vorem du kukst tsu laid un kumer,

kedei zei tsu fargleten mit dain hant.

oif dir farlozt zich der umgliklecher,

dem elnden bist du geven a helfer.

15 tsebrech dem orem fun dem roshe,

un baim shlechten zolstu zuchen zain beiz

biz vest mer nisht gefinen.

 

16 Hashem iz a melech eibik un shtendik,

di felker geyen unter fun zain land.

17 dos krechtsen fun di farlitene hostu tsugehert, Hashem;

festikst zeyer harts, naigst tsu dain oier;

18 tsu ton recht dem yetum un dem gedrikten;

az kein mentsh fun der erd zol mer nisht shreken.

יא

far dem gezangmaister, fun Doviden.

1in Hashem tu ich mich shitsen;

vi kent ir zogen tsu main zel:

antloif! tsu ier barg, ir foiglen?

vorem ze, di reshoiem shpּanen dem boigen,

zei hoben ongeshtelt zeyer fail oifen shtrikl,

tsu shisen in der fintster di rechtfartiken hertser

az di gruntzailen veren tseshtert,

der tsadik vos hot oifgeton?

 

Hashem iz in zain heiliken heichl,

Hashem – zain tronk iz in himel;

zaine oigen zeen,

zaine bremen pּruven di mentshnkinder.

Hashem pּruvet dem tsadik un dem roshe,

un dem vos hot lib roib, hot faint zain zel.

er vet machen regenen oif di reshoiem

koilen, faier, un shvebl;

un a brenediker vint

iz zeyer tsugeteilter kos.

vorem gerecht iz Hashem, gerechtikeit hot er lib;

di rechtfartiken velen zen zain ponem.

יב

far dem gezangmaister, oif shminit; a mizmer fun Doviden.

2(1)  helf, Hashem, vorem geendikt hoben zich di frume,

vorem oisgegangen zainen di getraie fun di mentshnkinder.

3(2)  falsh reden zei einer miten anderen,

mit a glater lipּ, mit a tsvEikn hartsen reden zei.

 

4(3)  Hashem zol farshnaidenl ale glate lipen,

di tsung vos redt grois!

5(4)  di vos zogen: mit undzer tsung zainen mir shtark,

undzere lipen zainen mit undz, ver iz undz a Har?

6(5)  fun vegen der baroibung fun di orime,

fun vegen dem krechtsen fun di baderftike,

atsund vel ich oifshtein, zogt Hashem;

ich vel basheren mit hilf dem vos me blozt oif im.

 

7(6)  di verter fun Hashem zainen reine verter,

zilber geshmoltsen in a tigl oif der erd,

ziben mol gelaitert.

 

8(7)  du Hashem vest zei hiten,

vest zei eibik bahiten fun doziken dor.

9(8)  umetum geyen um di reshoiem,

ven gemeinkeit vert derhoiben bai di mentshnkinder.

יג

far dem gezangmaister; a mizmer fun Doviden.

2(1)  biz vanen, Hashem, vestu mich temid fargesen?

biz vanen vestu farborgen dain ponem fun mir?

3(2)  biz vanen vel ich halten etses bai zich,

mit kumer in main hartsen durchen tog?

biz vanen vet main faint zich derheiben oif mir?

 

4(3)  kuk-tsu, entfer mir, Hashem main G‑t,

derlaicht maine oigen, ich zol nisht inshlofen tsum toit;

5(4)  main faint zol nisht zogen:

ich bin im baigekumen;

maine sonem zolen zich nisht freyen,

az ich vel umfalen.

 

6(5)  ober ich farzicher mich oif dain chesed;

main harts vet zich freyen mit dain hilf;

6 ich vel zingen tsu Hashem,

vos er hot mir guts geton.

יד

far dem gezangmaister; fun Doviden.

1der nor zogt in zain hartsen: nishto kein Elokim!

fardorben zainen zei, umverdik bageyen zei zich,

keiner tut nisht kein guts.

Hashem hot fun himel gelugt oif di mentshnkinder,

tsu zen oib faran a forshtandiker vos zucht Elokim.

itlecher iz opgekert, ale zainen zei fardorben,

keiner tut nisht kein guts, nisht tsu mol einer.m

 

far vor, dershpּirn velen ale tuer fun umrecht,

di vos esen main folk vi me est broit,

di vos rufen nisht Hashem.

on angsten zei in angst,

vorem Elokim iz mit dem gerechten dor.

di trachtung fun oriman macht ir tsu shand,

ober Hashem iz zain bashitsung.

 

ven kumt fun Tsiyon di yeshue fun Yisroel!

ven Hashem kert um di gefangenshaft fun zain folk,

vet lustik zain Yaakov, vet zich freyen Yisroel.

טו

a mizmer fun Doviden.

1 Hashem, ver ken voinen in dain getselt?

ver ken ruen oif dain heiliken barg?

 

der vos geit erlech un tut gerechtikeit,

un redt emes in zain hartsen;

nisht getrogen kein rechiles oif zain tsung,

nisht geton zain chever kein roeh,

un nisht trogen kein shand oif zain nonten;

der nivzh iz farachtn in zaine oigen,

un di yeri Hashem git er koved;

er hot geshvoren zich tsum beizen, un endert nisht;

zain gelt hot er nisht gegeben oif tsindzen,

un shochad kegen an umshuldiken nisht genumen;

 

der vos tut dos vet kein mol nisht umfalen.

טז

a michtoּm fun Doviden.

1 bahit mich, El,

vorem ich hob mich bashitst in dir.

host gezogt tsu Hashem: Adonoi bistu,

main guts iz bloiz bai dir.

 

di heilike vos zainen oif der erd,

zei zainen di firshten vos al main bager iz tsu zei.

 

zolen meren zeyere getsen di vos ilen tsu an anderen;

ich vel nisht gisen zeyere gisopּfer fun blut,

un nisht nemen zeyere nemen oif maine lipen.

 

Hashem iz main basherter teil un main becher;

du haltst oif main goral.

Chelekim zainen mir tsugefalen libleche,

yo, a sheine nachle iz mir ongekumen.

 

ich loib Hashem, vos er hot mir geroten,

yo, in di necht hoben mich maine niren gelernt.

ich halt Hashem far mir temid,

vorem az er iz bai main rechter hant, vel ich nisht umfalen.

derum iz freilech main harts, un lustik main zel,

oich main laib rut in zicherkeit.o

10 vorem du vest nisht iberlozen main nefesh in des Shaul,

du vest nisht lozen dain chosidp

zen di fardorbenkeitqr.

 

11 vest mich machen visen dem veg fun leben;

a zetikeit fun freiden iz far dain ponem,

tenugim in dain rechter hant eibiks.

יז

a tefile fun Doviden.

1 her tsu, Hashem, gerechtikeit,

horch tsu main geshrei,

farnem main tefile fun lipen on falshkeit.

fun far dir zol main mishpot aroisgein,

daine oigen zolen zen di richtikeit.

 

host gepּruvet main harts,

host nochgezucht bai nacht,

host mich gelaitert, un nisht gefunen

ich zol trachten vos darf nisht ariber main moil.

in maisim fun mentshen,

hob ich, loiten vort fun daine lipen,

mich gehit fun di vegen fun dem farshaiten.

maine trit hoben zich gehalten on daine shtegen,

nisht oisgeglitsht hoben zich maine fis.

 

ich hob dich gerufen, vorem du vest mir entferen, El;

neig dain oier tsu mir, her tsu main vort.

mach vunderlech daine chasadim,

du vos helfst di vos shitsen zich

fun onfaler in dain rechter hant.

hit mich vi a shvartsapּl fun oig,

in shoten fun daine fliglen zolstu mich farborgen

fun di reshoiem vos baroiben mich,

maine sonem um leben vos ringlen mich arum.

 

10 zeyer fet harts hoben zei farshlosen,

mit zeyer moil reden zei hoferdik.

11 oif undzer trit hoben zei atsund undz arumgeringlt,

zeyere oigen shtelen zei on undz tsu neigen tsu der erd.

12 er iz geglichen tsu a laib vos glust tsu fartsuken,

un tsu a yungleib vos zitst in farborgenishen.

 

13 shtei oif, Hashem, gei im akegen, vorf im anider,

mach antrinen main zel fun dem roshe mit dain shverd,

14 fun mentshen, Hashem, mit dain hant –

fun mentshen fun der velt, vos zeyer Chelek iz baim leben,

un mit dain shats filstu on zeyer boich;

zat zainen zeyere kinder,

un zei lozen zeyer shefe tsu zeyere yunge.

 

15 ich ober vel zen dain ponem in gerechtikeit,

ich vel mich zeten oifen vor mit dain geshtalt.t

יח

far dem gezangmaister; fun dem knecht fun Hashem, fun Doviden, vos hot geredt tsu Hashem di verter fun dem doziken gezang in dem tog vos Hashem hot im matsl geven fun der hant fun ale zaine faint, un fun der macht fun Shaulen. un er hot gezogt:

1 ich hob dich lib, Hashem main shtarkeit;

3(2)  Hashem iz main feldz un main festung,

un der vos macht mich antrinen.

main El iz main feldz vos ich shits mich in im,

main shild un der haren fun main hilf, main turem.

4(3)  ich ruf: Baruch Hashem!

un fun maine faint ver ich geholfen.

 

5(4)  arumgeringlt hoben mich shtrik fun Shaul,

un taichen fun untergang hoben mich geshroken.

6(5)  shtrik fun untererd hoben mich arumgeknipּt,

akegngekumen zainen mir netsen fun toit.

7(6)  hob ich in main noit gerufen tsu Hashem,

un tsu main G‑t hob ich geshrien;

hot er gehert fun zain heichl main kol,

un main geshrei far im iz gekumen in zaine oieren.

 

8(7)  un geshoklt un gevaklt hot zich di erd,

un di gruntfesten fun di berg hoben getsitert;

zich geshoklt, vail er hot getsernt.

9(8)  a roich iz oifgegangen in zain noz,

un fun zain moil hot a faier fartsert;

koilen hoben gebrent fun im.

10(9)  un er hot geneigt dem himel un genidert,

mit a nebl unter zaine fis.

11(10)  un er iz geriten oif a Keruv un gefloigen,

un geshvebt oif fliglen fun vint.

12(11)  er hot gemacht fintsternish zain baheltenish,

zain baidl arum im –

a choishech fun vaseren, volkens gedichte.

13(12)  fun dem shimer far im zainen zaine volkens tsegangen

in hogel un faierkoilen.

14(13)  un gedunert in himel hot Hashem,

un der Elyon hot aroisgelozt zain kol,

mit hogel un faierkoilen.

15(14)  un er hot aroisgeshikt zaine failen un zei tseshpreit,

un blitsen geshosen, un zei fartumlt.

16(15)  un di grobns fun vaseren hoben zich bavizen,

un di gruntfesten fun der velt zainen antplekt gevoren,

fun dain ongeshrei, Hashem,

fun dem otembloz fun dain noz.

 

17(16)  er hot oisgeshtrekt fun der heich un mich genumen,

mich aroisgetsoigen fun vaseren groise.

18(17)  er hot mich matsl geven fun main machtiken faint,

un fun maine sonem,

ven zei zainen geven shtarker fun mir.

19(18)  zei zainen mir akegngekumen in tog fun main broch,

ober Hashem iz mir tsum onlen geven.

20(19)  un er hot mich aroisgefirt in derbreiternish,

mich aroisgetsoigen, vail er hot mich bagert.

 

21(20)  Hashem hot mir fargolten loit main gerechtikeit,

loit der reinkeit fun maine hent hot er mir umgekert.

22(21)  vorem ich hob gehit di vegen fun Hashem,

un nisht farbrochen akegen main G‑t.

23(22)  vorem ale zaine gezetsen zainen far mir,

un zaine chukkim tu ich nisht op fun mir.

24(23)  un ich bin geven tsu im gants,

un hob mich gehit fun main zindikeit.

25(24)  derum hot mir Hashem umgekert loit main gerechtikeit,

loit der reinkeit fun maine hent far zaine oigen.

 

26(25)  mit dem genodiken vaiztu zich genodik,

mit dem erlechen man vaiztu zich erlech.

27(26)  mit dem reinem vaiztu zich rein,

un mit dem krumen vaiztu zich fardreit.

28(27)  vorem dos orime folk tustu helfen,

un hoiche oigen derniderstu.

29(28)  vorem du machst laichten main licht;

Hashem main G‑t bashaint main fintsternish.

30(29)  vorem mit dir loif ich kegen a machne,

un mit main G‑t shpּring ich a moier ariber.

31(30)  hoel – zain veg iz gants;

dos vort fun Hashem iz gelaitert;

er iz a shild far ale vos shitsen zich in im.

 

32(31)  vorem ver iz G-d oiser Hashem?

un ver a feldz achuts Elokeinu?

33(32)  hoel vos bagurt mich mit shtarkeit,

un macht glaich main veg.

34(33)  er macht maine fis glaich vi di hinden,

un oif maine heichen tut er mich shtelen.

35(34)  er lernt maine hent tsu milchome,

un a kupּernem boigen beigen arop maine orems.

36(35)  un host mir gegeben dem shild fun dain hilf,

un dain rechte hant lent mich unter,

un dain mildkeit tut mich greisen.

37(36)  host derbreitert main trit unter mir,

un nisht oisgeglitsht hoben zich maine knechlech.

38(37)  ich hob geiogt maine faint un zei dergreicht,

un zich nisht umgekert biz ich hob zei farlendt.

39(38)  ich hob zei tsehakt, az zei kenen nisht oifshtein;

zei zainen gefalen unter maine fis.

40(39)  un host mich bagurt mit shtarkeit far milchome,

host gebeigt maine kegnshteyer unter mir.

41(40)  un maine faint hostu gemacht miten naken tsu mir,

un maine sonem, zei hob ich farshniten.

42(41)  zei hoben geshrien, un kein helfer iz nisht geven,

tsu Hashem – un er hot zei nisht geentfert.

43(42)  un ich hob zei tseriben vi shtoib faran vint,

vi gasnkoit zei aroisgevorfen.

 

44(43)  host mich gemacht antrinen fun di krig fun folk,

host mich gemacht far dem kop fun di umes;

a folk vos ich ken nisht tut mir dinen,u

45(44)  fun heren miten oier gehorchen zei mir;

di kinder fun fremden geyen ein far mir.

46(45) di kinder fun dem fremden veren farvelkt,

un zei kumen tsiterendik arois fun zeyere festungen.

 

47(46) es lebt Hashem, un geloibt iz main feldz,

un derhoiben iz der Elokim fun main hilf;

48(47)  hoel vos git mir nekmes

un untertenikt di umes unter mir.

49(48)  er macht mich antrinen fun maine faint;

yo, iber maine kegnshteyer derheibstu mich,

fun dem roibmentshen bistu mich matsl.

50(49)  derum loib ich dich, Hashem, tsvishen di felker,

un tsu dain nomen tu ich zingen.

51(50)  er greist di yeshueut fun zain melech,

un er tut chesed mit zain gezalbten,

mit Doviden un mit zain zomen biz eibik.

יט

far dem gezangmaister; a mizmer fun Doviden.

2(1)  di himlen dertseilen dem koved fun El,

un di verk fun zaine hent zogt der himlvelb on.

3(2)  a tog tsu a tog redt a vort,

un a nacht tsu a nacht git tsu visen,

4(3)  nishto a vort un nishto kein gesheenishen,

vu zeyer vider-kol vert nisht gehert;

5(4)  iber der gantser erd geit arois zeyer klang,

un biz ek velt zeyere reid.

far der zun hot er gemacht a getselt in zei;

6(5)  un er geit arois vi a Cheten fun zain kamer.

er freit zich vi a giber tsu loifen dem veg.

7(6)  fun ek fun di himlen iz zain oisgang,

un zain arumdrei iz biz zeyere Akan,

un nishto kein farborgns fun zain hits.

 

8(7)  di torah fun Hashem iz gants,

zi bakertv di neshome;

der tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}w fun Hashem iz zicher,

er macht klug dem naren.

9(8)  di bafelen fun Hashem zainen rechtfartik,

zei derfreyen dos harts;

dos gebot fun Hashem iz loiter,

es macht lichtik di oigen.

10(9)  di moire far Hashem iz rein,

zi bashteit oif eibik;

di mishpotim fun Hashem zainen emes,

zei zainen ale gerecht;

11(10)  zei zainen glustiker fun gold,

un fun gingold a sach,

un ziser fun honik, un trifhonik.

12(11)  oich dain knecht vert gevorent in zei;

in hiten zei iz grois Sachar faran.

13(12)  farzeen ver ken merken?

fun farborgene tu mich reiniken.

14(13)  oich farmaid dain knecht fun mutvilike,

zei zolen nisht geveltiken iber mir;

dentsmol vel ich gants zain,

un vel rein zain fun farbrech a sach.

 

15(14)  zolen zain tsu bavilikung di verter fun main moil,

un di trachtung fun main hartsen far dir,

Hashem main feldz, un main derleizerx.

כ

far dem gezangmaister; a mizmer fun Doviden.

2(1)  Hashem vet dir entferen in tog fun noit,

dich vet shtarken der nomen fun Elochei Yaakov.

3(2)  er vet shiken dain hilf fun heiliktum,

un fun Tsiyon vet er dich unterlenen.

4(3)  er vet achten oif ale daine shpּaizopּfer,

un dos fets fun dain brandopּfer vet er onnemen.

seloh.

 

5(4)  er vet dir geben loit dain hartsen,

un dain yetveder barot vet er derfilen.

6(5)  mir velen zingen in dain yeshue,

un in nomen fun Elokeinu velen mir a fon heiben;

Hashem vet derfilen ale daine farlangen.

 

7(6)  atsund veis ich az Hashem helft zain gezalbten,

er vet im entferen fun zain heiliken himel,

mit di bahilfike gevuros fun zain rechter hant.

8(7)  di mit raitvegen, un di mit ferd,

ober mir velen dermonen dem nomen fun Hashem Elokeinu.

9(8)  zei beigen zich un falen,

un mir heiben zich un shtelen zich vider.

 

10(9)  helf du, Hashem!

zol der kinig undz entferen in tog vos mir rufen.

כא

far dem gezangmaister; a mizmer fun Doviden.

2(1)  Hashem, mit dain shtarkeit freit zich der melech,

un mit dain hilf vi zeyer lustik iz er!

3(2)  dem bager fun zain hartsen hostu im gegeben,

un dem farlang fun zaine lipen hostu nisht farmiten.

seloh.

4(3)  vorem du trogst im antkegen berches fun guts,

tust on oif zain kop fun gingold a kroin.

5(4)  leben hot er gebeten bai dir, hostu im gegeben;

aricht-imim oif eibik un shtendik.

6(5)  grois iz zain koved durch dain hilf,

glants un sheinkeit tustu oif im aroifblikendik.

7(6)  vorem du machst im far a bentshung oif eibik,

derfreist im mit simcha far dain ponem.

8(7)  vorem der melech farzichert zich oif Hashem,

un durch dem chesed fun Elyon vet er nisht umfalen.

 

9(8)  dain hant vet dergreichen ale daine faint,

dain rechte vet dergreichen daine sonem.

10(9)  vest zei machen vi a faieroiven in tsait fun dain tsoren;

Hashem vet zei umbrengen in zain kaas,y

un a faier vet zei fartseren.

11(10)  zeyer frucht vestu unterbrengen fun der erd,

un zeyer zomen fun mentshnkinder.

12(11)  vorem zei hoben ongetsoigen shlechts kegen dir;

zei hoben getracht beize gedanken, velen zei nisht oisfiren.

13(12)  vorem vest zei machen umkeren dem ruchen,

mit daine boignshtrik vestu tsilen oif zeyer ponem.

 

14(13)  derheib dich, Hashem, in dain shtarkeit;

mir velen zingen un loiben dain gevure.

כב

far dem gezangmaister; oif ilt-hshchr. a mizmer fun Doviden.

2(1)  main El, main El, far vos hostu mich farlozen?z

vait fun main hilf zainen di verter fun main geshrei.

3(2) a main G‑t, ich ruf bai tog, un du entferst nisht,

un bai nacht un oich iz kein shtilung tsu mir.

 

4(3) du bist doch der heiliker,

vos tront oif di loibgezangen fun Yisroel.

5(4) oif dir hoben zich farzichert undzere elteren,

zich farzichert, un du host zei derleizt.

6(5) tsu dir hoben zei geshrien, un antrunen gevoren,

oif dir zich farzichert, un nisht farshemt gevoren.

 

7(6) ober ich bin a vorema un nisht kein mentsh,

a charpe far lait, un farachtb fun folkc.

8(7) ale vos zeen mich, lachen fun mir,

zei tsien mit der lipּ, zei shoklen dem kopd:

9(8) zol er zich aroifleigen oif Hashem, er zol im derleizen,

im matsl zain, oib er tut im bagerene.

 

10(9) far vor, du host mich aroisgetsoigen fun muterleib,

mich farzichert oif main muters brust.

11(10) oif dir bin ich aroifgevorfen fun gebermuter on,

fun main muterleib on bist du main El.

12(11) nisht dervaiter zich fun mir, vorem di noit iz nont,

vorem nishto ver zol helfen.

13(12) arumgeringlt hoben mich oksen fil,

bulen fun Bashan zainen mich bafalen arum.

14(13) zei hoben oifgeshpּart zeyer moil oif mir,

vi a laib vos fartsukt un brumt.

 

15(14) vi vaser bin ich tserunen gevoren,

un ale maine beiner hoben zich tseshoten;

main harts iz gevoren vi vaks,

tsegangen in maine ingeveid.

16(15) oisgetriknt vi a sharben iz main koiech,

un main tsung iz tsugeklepּt tsu main gumenf;

un in dem shtoib fun toit tustu mich leigen.

 

17(16) vorem arumgeringlt hoben mich hint,

a bande shlechtstuer hot mich arumgenumen,

zei hoben maine hent un maine fis durchgeshtocheng.h

18(17) ich ken ibertseilen ale maine beineri;

zei glotsen, zei kuken oif mir.

19(18) zei tseteilen maine begdim tsvishen zich,j

un oif main malbesh vorfen zei goral.

 

20(19) ober du Hashem, zolst zich nisht dervaiteren,

main shtarkeit, eil mir tsu hilf.

21(20) zei matsl fun shverd main zel,

fun der macht fun hunt main eineintsike.

22(21) helf mich fun dem leibs moil,

un fun di herner fun vizltiren zolstu mir entferen.

 

23(22) ich vel dertseilen dain nomen tsu maine briderk,

in gezeml vel ich dich loiben:

24(23) ir yeri Hashem, halalu G-d (Hashem),

al der zomen fun Yaakov, git im koved,

un hot moire far im, al der zomen fun Yisroel.

25(24) vorem er farachtl nisht

un farumverdikt nisht di fain fun oriman,

un er farborgt nisht zain ponem fun im,

un az er shrait tsu im, hert er tsu.

26(25) fun dir vet zain main loib in a grois gezeml;

ich vel batsolen maine nedrim antkegen far zaine forchter.

27(26) esen velen di gedrikte un zat zain,

loiben velen Hashem di vos zuchen im;

zol oifleben ier harts oif eibik!m

 

28(27) bakleren velen zich, un zich umkeren tsu Hashem,

ale Akan fun der erd;

un buken velen zich far dir

ale mishpoches fun di felker.n

29(28) vorem di meluche iz Hashem's,

un er geveltikt iber di felker.

 

30(29) esen ale fetsen fun land,

un zich buken, knien far im,

velen ale vos hoben in shtoib genidert,

un zeyer zel nisht derhalten gekent.

31(30) a zomeno velen im dinenp,

fun Adonoi vet dertseilt veren dem kumediken dor.

32(31) me vet kumen un onzogen zain gerechtikeit,

dem folk vos vet geboren veren – az er hot es getonq.

כג

a mizmer fun Doviden.

1 Hashem iz main pastuch,r

mir vet nisht felen.

oif grozike fiterpּletser macht er mich leigen,

bai roiike vaseren tut er mich firen.

er derkvikt main zel;

er firt mich in richtike shtegen

fun vegen zain nomen.

afile az ich gei in tal fun toitshoten,

hob ich nisht moire far beiz,

vorem du bist mit mir;

dain shteken un dain onlen, zei tuen mich treisten.

 

du greitst far mir a tish

antkegen maine faint;

host bazalbt mit eil main kop,

main kos loift ariber.

nor guts un genod velen mir nochgein

ale teg fun main leben,

un ich vel zitsen in Hashem's hoiz

oif lange teg.s

כד

fun Doviden a mizmer.

1Hashem's iz di erd un ir fulkait,

di velt un di voiner in ir.

vorem er hot zi oif yemen gegruntfest,

un hot zi oif taichen geshtelt.

 

ver ken aroifgein oif dem barg fun Hashemt?

un ver ken shtein in zain heiliken ort?

der vos hot reine hent un a loiter harts,

vos hot mich nisht dermont tsum falshen,

un nisht geshvoren mit batrug.

er vet krigen a brocha fun Hashem,

un genod fun dem Elokim fun zain hilf.

dos iz der dor fun di vos forshen im,

vos zuchen dain ponem in Yaakov.

seloh.

 

heibt oif, ir toieren, eyere kef, un heibt ich oif, ir

eibike tiren,

un zol araingein der kinig fun pracht.u

ver iz der kinig fun pracht?

Hashem der shtarker un der giber,

Hashem der giber fun milchome.

heibt oif, ir toieren, eyere kef,

un heibt oif, ir eibike tiren,

un zol araingein der kinig fun pracht.

10 ver iz der kinig fun pracht?

Hashem tesboֿot, er iz der kinig fun pracht.

seloh.

כה

fun Doviden.

1 tsu dir, Hashem, heib ich oif main zel.

main G‑t, oif dir farzicher ich mich,

lomich nisht farshemt veren,

zolen nisht kvelen oif mir maine faint.

yo, ale vos hofen oif dir zolen nisht farshemt veren;

farshemt veren zolen di vos felshen far gornisht.

 

daine vegen, Hashem, mach mich visen,

daine shtegen leren mich.

fir mich in dain emes, un leren mich,

vorem du bist der Elokim fun main hilf;

tsu dir hob ich gehoft a gantsen tog.

 

dermon, Hashem, dain derbarimung un daine chasadim,

vorem zei zainen fun eibik on.

di zind fun main yugnt un maine farbrechen

zolstu nisht dermonen;

loit dain chesed dermon zich du on mir,

fun vegen dain gutskeit, Hashem.

 

gut un rechtfartik iz Hashem,

derum oislernt er di zindike dem veg.

er firt di shtile in gerechtikeit,

un lernt di shtile zain veg.

10 ale vegen fun Hashem zainen chesed un traishaft

tsu di vos hiten zain bris un zaine tseignim

{eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}.v

11 fun vegen dain nomen, Hashem,

zolstu fargeben main zind, vorem zi iz grois.

12 ver nor a man vos forcht Hashem,

vet er im vaizen dem veg vos er zol veilen.

13 zain zel vet ruen in guts,

un zain zomen vet arben dos land.

14 Hashem's fartroitkeit iz mit di vos forchten im,

un zain bris, kedei zei tsu lernen.

15 maine oigen zainen temid tsu Hashem,

vorem er tsit arois fun nets maine fis.

 

16 ker zich tsu mir, un laitzelik mich,

vorem elnd un orim bin ich.

17 di tsores fun main hartsen hoben zich oisgebreit,

fun maine drikenishen tsi mich arois.

18 ze main fain un main maternish,

un fargib ale maine zind.

 

19 ze vi maine sonem zainen fil,

un di umgerechte faintshaft vos zei hoben mich faint.

20 hit main zel un zei mich matsl,

lomich nisht farshemt veren, vail ich shits mich in dir.

21 zol erlechkeit un rechtfartikeit mich bahiten,

vorem ich tu hofen tsu dir.

 

22 derleiz, Elokim, Yisroel

fun ale zaine tsores.

כו

fun Doviden.

1tu mir recht, Hashem,

vorem ich bin gegangen in main erlechkeit,

un ich hob mich farzichert oif Hashem, zich nisht gevaklt.

pּruv mich, Hashem, un prubir mich,

laiter maine niren un main harts.

vorem dain chesed iz far maine oigen,

un ich gei in dain emes.

ich bin nisht gezesen mit falshe mentshen,

un mit farshtelte kum ich nisht tsunoif.

ich hob faint dos gezeml fun shlechtstuer,

un mit reshoiem tu ich nisht zitsen.

ich vash in reinkeit maine hent,

un ich gei arum dain mizbeyech, Hashem,

tsu lozen heren a kol fun dank,

un tsu dertseilen ale daine vunder.

 

Hashem, ich hob lib di voinung fun dain hoiz,

un dem ort fun der ruung fun dain koved.

zolst nisht inton mit zindike main zel,

un mit blutike lait main leben,

10 vos in zeyere hent iz listikeit,

un zeyer rechte iz ful shochad.

11 ober ich gei in main erlechkeit;

leiz mich ois, un laitzelik mich.

12 ven main fus shteit oif glaichen,

vel ich in gezemlen loiben Hashem.

כז

fun Doviden.

1Hashem iz main licht un main hilf,

far vemen zol ich moire hoben?

Hashem iz di festung fun main leben,

far vemen zol ich angsten?

 

az di shlechtstuer genenen tsu mir

tsu esen main fleish –

maine driker un maine faint –

veren zei geshtroichlt un falen.

 

az a machne zol lageren oif mir,

vet nisht moire hoben main harts;

az a milchome zol onshtein oif mir,

bin ich fun dest vegen zicher.

 

eins hob ich farlangt fun Hashem,

dos tu ich beten:

ich zol zitsen in hoiz fun Hashem

ale teg fun main leben,

tsu zen di liblechkeit fun Hashem,

un zich tsu federen in zain heichl.

 

vorem er bahalt mich in zain baidl,

in dem tog fun beiz,

er farborgt mich in der farborgenish fun zain getselt,

oif a feldz tut er mich derheiben.

 

un atsund vet zich heiben main kop

iber maine faint rund arum mir,

un ich vel shlachten in zain getselt shlachtopּfer mit geshal,

ich vel zingen un shpּiln tsu Hashem.

 

her, Hashem, main kol – tu ich rufen –

un laitzelik mich, un entfer mir.

main harts zogt far dir: zucht main ponem!

dain ponem, Hashem, tu ich zuchen.

zolst nisht farborgen dain ponem fun mir,

zolst nisht opneigen in tsoren dain knecht;

bist main hilf geven, zolst mich nisht avekvarfen,

un zolst mich nisht farlozen, Elokim fun main yeshue.

10 afile main foter un main muter zolen mich farlozen,

vet ober Hashem mich arainnemen.

 

11 vaiz mir, Hashem, dain veg,

un fir mich in glaichen shteg,

fun vegen maine loierer.

12 zolst mich nisht geben oif dem barot fun maine faint;

vorem falshe eides zainen oifgeshtanen kegen mir,w

un der vos otemt mit umrecht.

 

13 ven ich volt nisht gegloibtx tsu zen dos guts fun Hashem,

in land fun di lebedike!y

14 hof tsu Hashem, zei shtark,

un zol fest zain dain harts;

yo, hof tsu Hashem.

כח

fun Doviden.

1 tsu dir, Hashem, tu ich rufen; main feldz,

zolst nisht toib zain tsu mir,

vorem az du vest shvaigen tsu mir,

vel ich zain geglichen tsu di geniderte in grub.

her dem kol fun main gebet, az ich shrai tsu dir,

az ich heib oif maine hent

tsu dain heiliken heichl.

 

zolst mich nisht avektsien mit di reshoiem,

un mit di tuer fun umrecht,

vos reden shalom mit zeyere Chavorim,

un beiz iz in zeyer hartsen.

gib zei loit zeyer verk,

un loit der shlechtikeit fun zeyere maisim;

loit der tuung fun zeyere hent gib zei,

ker zei um zeyer fargeltung.

vail zei achten nisht oif di verk fun Hashem,

un oif der tuung fun zaine hent,

vet er zei tseshteren un zei nisht oifboien.

 

Baruch Hashem,

vos er hot gehert dem kol fun maine gebeten.

Hashem iz main shtarkeit un main shild,

oif im hot zich farzichert main harts,

un ich bin geholfen gevoren.

derum iz lustik main harts,

un mit main gezang tu ich im danken.

 

Hashem iz zei a shtarkeit,

un a festung fun hilf iz er zain gezalbten.

helf dain folk, un bentsh dain Arav,

un fiter zei, un trog zei oif eibik.

כט

a mizmer fun Doviden.

1 git tsu Hashem, ir machtike,

git tsu Hashem koved un shtarkeit,

git tsu Hashem dem koved fun zain nomen,

bukt zich tsu Hashem mit heiliken opּshai.

 

der kol fun Hashem iz oif di vaseren,

der El fun pracht tut duneren,

Hashem – oif vaseren groise.

der kol fun Hashem iz mit macht,

der kol fun Hashem iz mit sheinkeit,

der kol fun Hashem tsebrecht tsederen,

un Hashem tsebrecht di tsederen fun Levanon.

un er macht zei shpּringen vi a kalb,

Levanon un Siryon, vi a yung vizltir.

 

der kol fun Hashem hakt ois flamen faier.

der kol fun Hashem macht tsiteren dem midbar,

Hashem macht tsiteren dem midbar fun Kadesh.

der kol fun Hashem macht hindins geberen

un tut velder antbloizen;

un in zain heichl zogt itlecher: pּrachtik!

 

10 Hashem hot baim mabl getront,

un Hashem tront vi a melech oif eibik.

11 Hashem vet zain folk geben shtarkeit,

Hashem vet bentshen zain folk mit shalom.

ל

a mizmer; a gezang tsu der banaiung fun heichl fun Doviden.

2(1)  ich derheib dich, Hashem, vorem host mich oifgericht,

un nisht derfreit maine faint iber mir.

3(2)  Hashem main G‑t, ich hob geshrien tsu dir,

un host mich geheiltz.

4(3)  Hashem, host aroifgebracht fun Shaul main zel,

host mich oifgelebt, ich zol nisht nideren in grub.a

 

5(4)  zingt tsu Hashem, zaine frume,

un dankt zain heiliker gedechenish.

6(5)  vorem a rege iz zain tsoren,

a leben zain gutvilikeit.

iber nacht blaibt gevain,

un frimorgns iz gezang.

 

7(6)  un ich hob gevest gezogt in main shalve:

ich vel nisht umfalen kein mol.

8(7)  in dain gutvilikeit, Hashem,

hostu gehat oifgeshtelt fest main barg –

hostu farborgen dain ponem,

un ich bin dershroken gevoren.

9(8)  tsu dir, Hashem, fleg ich rufen,

un tsu Adonoi fleg ich beten:

10(9)  vaser gevin iz in main blut,

az ich vel nideren in grubb?

ken dich loiben der shtoib?

ken er dertseilen dain emes?

11(10)  her, Hashem, un laitzelik mich,

Hashem, zei mir a helfer.

 

12(11)  hostu mir farkert main klog in tants,

host opּgebunden main zakkleid,

un mich ongegurt mit freid;

13(12)  derum vet dich bazingen di zel, un nisht shvaigen.

Hashem main G‑t, eibik vel ich dir danken.

לא

far dem gezangmaister; a mizmer fun Doviden.

2(1)  in dir, Hashem, tu ich mich shitsen,

lomich nisht farshemt veren kein mol;

in dain gerechtikeit mach mich antrinen.

3(2)  neig tsu dain oier tsu mir,

zei mich matsl geshvint;

zei mir far a feldz fun bashitsung,

far a bafestikt hoiz mich tsu helfen.

 

4(3)  vorem du bist main feldz un main festung,

un fun dain nomen vegen zolstu mich firen un mich baleiten.

5(4)  zolst mich aroistsien fun der nets

vos zei hoben mir untergeleigt,

vorem du bist main bashitsung,

6(5)  in dain hant gib ich iber main Gaist;

vest mich oisleizen, Hashem, du El getraier.c

 

7(6)  ich hob faint di vos halten zich on falshe nishtikeiten,

vorem ich hob mich oif Hashem farzichert.

8(7)  ich frai zich un bin lustik mit dain chesed,

vorem host gezen main fain,

host gemerkt di tsores fun main zel.

9(8)  un host mich nisht ibergeentfert

in der hant funem faint;

host geshtelt maine fis in derbreiternish.

 

10(9)  laitzelik mich, Hashem, vorem mir iz eng,

mat gevoren fun ergernish iz main oig,

main zel un main laib.

11(10)  vorem fargangen iz in kumer main leben,

un maine yoren in ziftsenish;

opgefalen fun vegen maine zind iz main koiech,

un maine beiner zainen mat gevoren.

 

12(11)  fun vegen ale maine faint bin ich gevoren tsu charpe,

un bai maine shecheynim, biz gor,

un a groil bai maine bakante;

di vos zeen mich in gas, vaichen fun mir.d

13(12)  ich bin fargesen gevoren vi a toiter oisen hartsen,

ich bin gevoren vi a fardorben gefes.

14(13)  vorem ich hob gehert dos gereid fun fil –

a shrek rund arum;

az zei eetshen zich mit anander oif mir,

trachten zei main leben tsu nemen.e

15(14)  ober ich farzicher mich oif dir, Hashem,

ich zog: main G‑t bist du.

16(15)  in dain hant zainen maine tsaiten,

zei mich matsl fun der hant fun maine faint,

un fun maine nochioger.

17(16)  derlaicht dain ponem oif dain knecht,

helf mich in dain genod.

18(17)  Hashem, nisht lomich farshemt veren,

vorem ich hob dich gerufen;

zolen farshemt veren di reshoiem,

zolen zei antshvigen veren in Shaul.

19(18)  zolen shtum veren di lipen fun ligen,

vos reden oifen tsadik farshait,

mit gaive un farachtenish.

 

20(19)  vi grois iz dain guts,

vos du host bahalten far di vos forchten dich,

gemacht far di vos shitsen zich in dir

akegen di mentshnkinder!

21(20)  farborgst zei in der farborgenish fun dain ponem,

fun di bandes mentshen;

bahaltst zei in a baidl,

fun dem krig fun di tsinger.

 

22(21)  Baruch Hashem, vos hot vunderlech bavizen

zain chesed tsu mir in der balegerter shtot.

23(22)  un ich hob gevest gezogt in main host:

ich bin farshniten fun kegen daine oigen.

ober host gehert dem kol fun maine gebeten,

az ich hob geshrien tsu dir.

 

24(23)  hot lib Hashem, ir ale zaine frume;

di getraie tut ophiten Hashem,

un batsolt mit an ibermos dem vos tut hoferdik.

25(24)  zeit shtark, un zol fest zain ier harts,

ir ale vos hoft tsu Hashem.

לב

fun Doviden a batrachtung.

1voil tsu dem vos zain farbrech iz fargeben,

vos zain chet vert fardekt.

voil tsu dem mentshen vos Hashem rechent im nisht kein zind,

un in zain Gaist iz nishto kein batrug.

 

az ich hob geshvigen, hoben maine beiner gefoilt,

fun main krechtsen a gantsen tog.

vorem tog un nacht flegt shver zain oif mir dain hant,

main zaft iz farbaiten gevoren vi in fartriknte zumeroipּs.

seloh.

 

hob ich dich gelozt visen main chet,

un main zind hob ich nisht fardekt.

ich hob gezogt: ich vel zich moide zain oif maine

farbrechen tsu Hashem;

un du host fargeben di shuld fun main zind. seloh.

 

oif dem zol itlecher frumer mispalel zain tsu dir,

in der tsait vos me ken dich gefinen:

az di groise vaseren fleitsen iber,

zolen zei tsu im ober nisht dergreichen.

du bist main farborgenish,

fun dem faint bahitstu mich;

mit gezangen fun antrinung

ringlstu mich arum. seloh.

 

ich vel dich klug machen un dir vaizen dem veg vos du zolst gein,

ich vel halten main oig oif dir.

ir zolt nisht zain vi a ferd, vi a moileizl, on forshtand,

vos mit tsam un gebis muz men inhalten zain impet,

az me zol nisht kenen genenen tsu dir.

 

10 fil veitogen hot der roshe,

ober der vos farzichert zich oif Hashem,

im vet arumringlen genod.

11 freit zich mit Hashem, un zeit lustik, tsadikim,

un zingt, ale rechtfartiken hertser.

לג

freit zich tsadikim, mit Hashem,

shein far di rechtfartiken iz loibung.

git a dank tsu Hashem oif a harf,

oif a gitar fun Tzoan strunes shpּilt tsu im.

zingt tsu im a nai gezang,

shpּilt voil mit geshal.

 

vorem rechtfartik iz dos vort fun Hashem

un zain yetveder tuung iz mit traishaft.

er hot lib recht un gerechtikeit,

mit dem chesed fun Hashem iz ful di erd.

 

mit a vort fun Hashem zainen di himlen gemacht gevoren,

un mit a hoich fun zain moil zeyer gantser cheil.

er zamlt vi a stoig di vaseren fun yam,

er tut arain in shpּaichlers di tehumen.

moire far Hashem hot di gantse erd,

far im forchten ale bavoiner fun der velt.

vorem er zogt, un es geshet,

er bafelt, un es bashteit.

10 Hashem farshtert dem barot fun di felker,

er vert di machshoves fun di umes.

11 der barot fun Hashem vet oif eibik bashtein,

di trachtungen fun zain hartsen oif dor-doires.

 

12 voil tsu dem folk vos Hashem iz zain G‑t,

tsu der ume vos er hot geveilt zich tsum Arav.

 

13 fun himel lugt Hashem,

er zet ale mentshnkinder;

14 fun dem ort fun zain voinung batracht er

ale bavoiner fun der erd;

15 er vos furemt zeyer alemens harts,

vos farshteit ale zeyere maisim.

16 a melech vert nisht geholfen durch fil cheil,

a giber vert nisht nitsl durch grois koiech;

17 an opּnar iz der ferd far hilf,

un mit zain grois koiech vet er nisht machen antrinen.

 

18 ze, dos oig fun Hashem iz oif di vos forchten im,

oif di vos hofen tsu zain chesed,

19 matsl tsu zain fun toit zeyer zel,

un zei tsu derhalten in hunger.

 

20 undzer zel hot gehart oif Hashem,

undzer hilf un undzer shild iz er.

21 vorem mit im freit zich undzer harts,

vorem oif zain heiliken nomen hoben mir zich farzichert.

22 zol dain chesed, Hashem, zain oif undz,

azoi vi mir hoben gehoft tsu dir.

לד

fun Doviden; ven er hot gebiten zain seichel far Avimelechen, un er hot im aroisgetriben, un er iz avek.

2(1)  ich bentsh Hashem in yetveder tsait,

tmid iz zain loib in main moil.

3(2)  mit Hashem rimt zich main zel;

di gedrikte velen heren un zich freyen.

4(3)  greist Hashem mit mir,

un lomir derheiben zain nomen in einem.

 

5(4)  ich hob gezucht Hashem, un er hot mir geentfert,

un fun ale maine shrekenishen hot er mich matsl geven.

6(5)  zei hoben gekukt tsu im, un hoben oifgeluchten,

un zeyere penemer velen nisht farshemt veren.

7(6)  ot hot an oriman gerufen, un Hashem hot tsugehert,

un fun ale zaine tsores im geholfen.

8(7)  der malech fun Hashem lagert arum zaine forchter,

un er tut zei derleizen.

 

9(8)  batracht un zet az Hashem iz gut;

voil tsu dem man vos shitst zich in im.

10(9)  forcht Hashem, ir zaine heilike,

vorem zaine forchter vet nisht felen.

11(10)  yungleiben Doren un hungeren,

ober di vos zuchen Hashem felt nisht kol-Tov.

 

12(11)  kumt, kinder, hert mir tsu,

moire far Hashem vel ich ich lernen.

13(12)  ver nor a man vos vil leben,

vos gart teg tsu zen guts,

14(13)  hit dain tsung fun shlechts,

un daine lipen fun reden batrug.

15(14)  ker zich op fun shlechts, un tu guts,

zuch shalom un yog zich noch im.

 

16(15)  di oigen fun Hashem zainen oif di tsadikim,

un zaine oieren oif zeyer geshrei.

17(16)  der ponem fun Hashem iz kegen di shlechtstuer.

tsu farshnaidenf fun der erd zeyer gedechenish.

18(17)  zei hoben geshrien, un Hashem hot zei tsugehert,

un fun ale zeyere tsores zei matsl geven.

19(18)  Hashem iz nont tsu di tsebrochene hertser,g

un di dershlogeneh gemiter tut er helfen.

 

20(19)  fil zainen di umgliken fun tsadik,

ober fun zei ale vet im matsl zain Hashem.

21(20)  er hit op ale zaine beiner,

nisht an eintsiker fun zei vert tsebracheni.

22(21)  dem roshe vet teiten dos beiz,

un di sonem fun tsadik velen farvist veren.

23(22)  Hashem leizt ois di zel fun zaine knecht,

un nisht farvist veren velen ale vos shitsen zich in im.

לה

fun Doviden.

1krig, Hashem, mit maine kriger,

shtrait mit maine shtraiter.

nem on a shild un a klein shild,

un shtei oif mir tsu hilf.

un tsi arois dem shpּiz un di hak

akegen maine nochioger;

zog tsu main zel:

dain yeshue bin ich.

 

zolen farshemt un tsu shand veren

di vos zuchen main leben;

zolen opּtreten ahinter un zich shemen

di vos trachten mir beiz.

zolen zei zain vi shpּrei faran vint,

un der malech fun Hashem zol zei shtoisen.

zol zeyer veg zain choishech un glitshik,

un der malech fun Hashem zol zei yogen.

 

vorem far umzist hoben zei mir untergeleigt

zeyer nets fun untergang,

far umzist hoben zei gegroben oif main zel.

zol kumen oif im a broch umgericht,

un zain nets vos er hot untergeleigt zol im batsvingen;

mit shturem zol er falen derin.

un main zel vet zich freyen mit Hashem,

zi vet lustik zain mit zain yeshue.

10 ale maine beiner velen zogen:

ver azoi vi du, Hashem,

iz matsl dem oriman fun dem shtarkeren fun im,

yo, dem oriman un dem evyen fun dem vos bagzlt im.

 

11 falshe eides shteyen oif,

vos ich veis nisht fregen zei michj.

12 zei tsolen mir a roeh far a toive,

faryosemt iz main zel.

13 un ich, az zei zainen krank geven,

iz main onkleid geven zak,

ich hob gepainikt mit fasten main laib;

un main tefile – zol es onkumen in main buzem!

14 vi bai a chever, vi bai a bruder meinem,

bin ich arumgegangen,

vi in troier noch a mamen,

fintster geboigen bin ich geven.

 

15 ober az ich fal, freyen zei zich, un klaiben zich oif;

es klaiben zich arum mir shleger vos ich ken nisht;

zei raisen un heren nisht oif.

16 mit falshe rechiles-geshpּetn

kritsen zei oif mir zeyere tsein.

 

17 Adonoi, vi lang vestu tsuzen?

nem avek main zel fun zeyere farvistungen,

fun di yungleiben main eineintsike.

18 ich vel dir danken in a grois gezeml,

in fil folk vel ich dich loiben.

19 zolen zich nisht freyen iber mir

di vos zainen mir faint far gornisht;

maine umzistike sonem

vos vinken miten oigk.

20 vorem umsholum reden zei,

un kegen di shtile fun der erd

trachten zei ois falshe shtik.

21 un zei efenen breit zeyer moil oif mir;

zei zogen: aha! aha! undzer oig hot derlebt.

 

22 du host gezen, Hashem, zolstu nisht farshvaigen;

Adonoi, zolst zich nisht dervaiteren fun mir.

23 dervek dich un vach oif tsu main mishpot,

tsu main krig, main G‑t un Adonoi.

24 mishpot mich loit dain gerechtikeit, Hashem main G‑t,

un zolen zei zich nisht freyen iber mir.

25 zolen zei nisht zogen in zeyer hartsen:

aha! undzer bager!

zolen zei nisht zogen:

mir hoben im ingeshlungen!

 

26 zolen farshemt un tsu shand veren in einem

di vos freyen zich oif main umglik;

zolen bakleidt veren mit bushe un shmach

di vos greisen zich iber mir.

 

27 zolen zingen un zich freyen

di vos bageren main gerechtikeit;

un zolen zei temid zogen: gegreist zol zain Hashem,

vos bagert dem frid fun zain knecht.

28 un main tsung vet reden dain gerechtikeit,

a gantsen tog dain loib.

לו

far dem gezangmaister; fun dem knecht fun Hashem, fun Doviden.

2(1)  di zind redt tsum roshe – kler ich in hartsen;

nishto G‑ts moire far zaine oigen.

3(2)  vorem tsufil chanfet zi im in zaine oigen,

az er zol kenen faint hoben zain farbrech.

4(3)  di verter fun zain moil zainen umrecht un batrug,

er hot oifgehert farshtein tsu ton guts.

5(4)  umrecht tracht er oif zain geleger,

er shteit oifen nisht guten veg,

dos beiz vert im nisht nems.

 

6(5)  Hashem, biz in di himlen iz dain chesed,

dain traishaft biz di volken.

7(6)  dain gerechtikeit iz vi di machtike berg,

daine mishpotim vi der groiser tehum;

mentshen un beheimes tustu helfen, Hashem.

 

8(7)  vi taier iz dain chesed, Elokim,

un di mentshnkinder shitsen zich

in shoten fun daine fliglen.

9(8)  zei zeten zich mit der fetkeit fun dain hoiz,

un fun dem taich fun daine tenugim trinkstu zei on.

10(9)  vorem bai dir iz der kval fun leben,

in dain licht zeen mir lichtikeit.

 

11(10)  tsi ois dain chesed tsu di vos kenen dich,

un dain gerechtikeit tsu di rechtfartiken hertser.

12(11)  zol nisht tsukumen tsu mir der fus fun gaive,

un di hant fun reshoiem zol mich nisht farvoglen.

13(12)  on zainen gefalen di tuer fun umrecht,

zei zainen anidergeshtoisen, un kenen nisht oifshtein.

לז

fun Doviden.

1zolst zich nisht ergeren vegen di shlechtstuer,

zolst nisht mekane zain di vos tuen umrecht.

vorem gich vi groz velen zei farshniten veren,

un vi grine kraitechts velen zei farvelkt veren.

 

farzicher zich oif Hashem, un tu guts,

zits roiik in land, un hit op vorhaftikeit,

un kvik zich mit Hashem,

un er vet dir geben di farlangen fun dain hartsen.

 

farloz oif Hashem dain veg,

un farzicher zich oif im, un er vet ton.

un er vet aroisbrengen vi dos licht dain gerechtikeit,

un dain mishpot vi der miten tog.

 

Har tsu Hashem, un hof tsu im,

zolst zich nisht ergeren vegen dem vos iz matsliech oif zain veg,

vegen dem man vos tut listikeiten.

loz op fun kaas, un farloz grimtsoren;

zolst zich nisht ergeren; dos firt bloiz tsum beizen.

vorem di shlechtstuer velen farshnitenl veren,

un di vos hofen tsu Hashem, zei velen arben dos land.

 

10 un noch a klein vaile, un der roshe vet nisht zain,

un vest zich umkuken oif zain ort, un er iz nishto.

11 ober di gedrikte velen arben dos land,

un velen zich kviken mit grois frid.

 

12 der roshe tracht beiz kegen tsadik,

un er kritst oif im zaine tsein.

13 Adonoi lacht fun im,

vorem er zet az zain tog vet kumen.

 

14 di reshoiem tsien arois di shverd,

un shpּanen zeyer boigen,

tsu machen falen dem oriman un dem evyen,

tsu shechten di vos zeyer veg iz glaich.

15 vet zeyer shverd arain in zeyer hartsen,

un zeyere boigns velen tsebrachen veren.

 

16 beser dos bisel baim tsadik,

eider di shefe fun fil reshoiem.

17 vorem di orems fun di reshoiem velen tsebrachen veren,

ober di tsadikim lent unter Hashem.

 

18 Hashem merkt di teg fun di umshuldike,

un zeyer Arav vet zain oif eibik.

19 zei velen nisht farshemt veren in tsait fun beiz,

un in teg fun hunger velen zei zat zain.

 

20 vorem di reshoiem velen untergein,

un di faint fun Hashem azoi vi shvere lemer;

zei fargeyen, in roich fargeyen zei.

 

21 der roshe lait un batsolt nisht,

un der tsadik laitzelikt un git.

22 vorem zaine gebentshte arben dos land,

un zaine farsholtene veren farshniten.

 

23 fun Hashem veren ongeshtelt di trit fun mentshen,

un er bavilikt zain veg.

24 az er falt, blaibt er nisht ligen,

vorem Hashem lent unter zain hant.

 

25 ich bin yung geven un bin alt gevoren,

un ich hob nisht gezen a tsadik farlozen,

un zain zomen betlendik broit.

26 a gantsen tog iz er laitzelik un antlait,

un zain zomen iz a bentshung.

 

27 ker zich op fun shlechts, un tu guts,

un blaib ruen oif eibik.

28 vorem Hashem hot lib gerechtikeit,

un farlozt nisht zaine frume;

eibik veren zei opgehit,

ober der zomen fun di reshoiem vert farshniten.

29 di tsadikim velen arben dos land,

un velen voinen deroif shtendik.

 

30 dos moil fun dem tsadik lozt arois chochme,

un zain tsung redt gerechtikeit.

31 di torah fun zain G‑t iz in zain hartsen,

zaine trit glitshen zich nisht ois.

32 der roshe kukt ois oifen tsadik,

un zucht im tsu teiten.

33 Hashem vet im nisht iberlozen in zain hant,

un nisht lozen im shuldik machen, az er vert gemishpet.

 

34 hof tsu Hashem, un hit zain veg,

un er vet dich derheiben tsu arben dos land;

vest tsuzen vi di reshoiem veren farshniten.

 

35 ich hob gezen dem roshe machtik,

un tseshpreit vi a tsvaighaftiker altgezesener boim;

36 ober me iz farbaigegangen,

ersht er iz nishto,

un ich hob im gezucht,

un er iz nisht geven tsu gefinen.

 

37 batracht dem umshuldiken, un ze dem rechtfartiken,

az der Suf fun itlechen iz a gliklecher.

38 un di farbrecher veren fartilikt in einem,

der Suf fun di reshoiem vert farshniten.

 

39 ober di hilf fun di tsadikim iz fun Hashem,

zeyer festung in tsait fun noit.

40 un Hashem shteit zei bai, un macht zei antrinen,

er macht zei antrinen fun di reshoiem, un helft zei,

vail zei hoben zich geshitst in im.

לח

a mizmer fun Doviden, oif a dermonung.

2(1)  nisht in dain kaas, Hashem, zolstu mich museren,

un in dain grimtsorenm zolstu mich shtrofen.

3(2)  vorem daine failen hoben genidert in mir,

un oif mir hot genidert dain hant.

 

4(3)  nishto kein gants glid in main laib

fun vegen dain tsoren,

nishto kein frid in maine beiner

fun vegen main chet.

5(4)  vorem maine zind geyen iber main kop,

vi a shvere Massa zainen zei tsu shver far mir.

6(5)  es foilen, es iteren maine vunden

fun vegen main narishkeit;

7(6)  ich bin tsekrimt, ich bin geboigen biz gor,

a gantsen tog gei ich um fintster.

8(7)  vorem maine lenden zainen ful mit brand,

un nishto kein gants glid in main laib.

9(8)  ich bin banumen un dershlogen biz gor,

ich shrai fun der brumung fun main hartsen.

 

10(9)  Adonoi, al main krechtsen iz far dir,

un main ziftsen iz fun dir nisht farborgen.

11(10)  main harts shvindlt,

main koiech hot mich farlozt;

un dos licht fun maine oigen,

dos oich iz bai mir mer nishto.

12(11)  maine gute fraint un maine Chavorim

shteyen avek fun main plog,

un maine nonte shteyen fun der veiten.n

 

13(12)  un netsen leigen di vos zuchen main leben,

un di vos zainen mir oisen beiz reden umgliken,

un batrugen trachten zei a gantsen tog.

14(13)  un ich bin vi a toiber, ich her nisht,

un vi a shtumer vos efent nisht zain moil.

15(14)  yo, ich bin vi a mentsh vos hert nisht,

un in zain moil zainen kein tainus nishto.

 

16(15)  vorem tsu dir, Hashem, tu ich hofen;

du vest entferen, Adonoi main G‑t.

17(16)  vorem ich zog:

zolen zei nisht derfreit veren iber mir;

az main fus glitsht zich ois,

greisen zei zich iber mir.

 

18(17)  vorem ich bin ongebreit tsum falen,

un main veitog iz antkegen mir temid.

19(18)  vorem ich gib tsu main zind,

ich bin bakumert vegen main chet.

20(19)  un maine faint um leben zainen shtark,

un fil maine sonem far gornisht.

21(20)  un di vos batsolen a roeh far a toive,

fainten mich far main nochyogen guts.

 

22(21)  nisht farlozen zolstu mich, Hashem,

nisht dervaiteren zolstu zich fun mir, main G‑t.

23(22)  eil mir tsu hilf,

Adonoi main yeshue.

לט

far dem gezangmaister, far Yedutun; a mizmer fun Doviden.

2(1)  ich hob gezogt: ich vel hiten maine vegen

fun tsu zindiken mit main tsung;

ich vel halten a shlos oif main moil,

beis der roshe iz far mir.

3(2)  ich bin shtil antshtumt geven,

ich hob geshvigen, on guts,

un main veitog iz geven ingehalten.

4(3)  iz main harts in mir heis gevoren,

hot in main gemit zich a faier tsebrent;

hob ich geredt mit main tsung:

 

5(4)  loz mich visen, Hashem, main Suf,

un di mos fun maine teg, vos zi iz,

lomich visen vi fargEik ich bin.

6(5)  ze, vi a shpּan hostu gemacht maine teg,

un main gedoier iz vi gornisht kegen dir;

far vor, a bloizer hoich vos bashteit iz itlecher mentsh.

seloh.

7(6)  bloiz vi an opּducht geit um der mentsh,

bloiz umnisht tumlen zei;

er klaibt, un er veis nisht ver dos vet inzamlen.

 

8(7)  un atsund, vos zol ich hofen, a Adonoi?

maine hofenung iz tsu dir.

9(8)  zei mich matsl fun ale maine farbrechen;

zolst mich nisht machen tsum shpּot fun dem nidertrechtiken.

10(9)  ich bin shtum, ich efen nisht main moil,

vorem du host es geton.

11(10)  tu op fun mir dain plog,

fun dem shtrait fun dain hant ver ich farlendt.

12(11)  volstu mit shtrofreid gemusert dem mentshen far zind!

ober machst tsekrichen vi moil zain sheinkeit.

bloiz a hoich iz itlecher mentsh.

seloh.

 

13(12)  her tsu main tefile, Hashem, un main geshrei farnem;

oif main trer zolstu nisht shvaigen;

vorem a fremder bin ich bai dir,

an ingevanderter vi ale maine elteren.

14(13)  kuk avek fun mir, un lomich zich oifmunteren,

eider ich vel avekgein un mer nisht zain.

מ

far dem gezangmaister; fun Doviden a mizmur.

2(1)  hofen gehoft hob ich oif Hashem,

un er hot zich geneigt tsu mir, un tsugehert main geshrei.

3(2)  un er hot mich aroifgebracht fun der vister grub,o

fun dem zumpּikn leim,

un er hot geshtelt oif a feldz maine fis,

er hot bafestikt maine trit.

4(3)  un er hot gegeben in main moil a nai gezang,

a loib tsu Elokeinu.

fil velen zen un velen forchten,

un velen zich farzicheren oif Hashem.

 

5(4)  gebentsht iz der mentsh vos hot gemacht Hashem zain farzicherung,

un zich nisht gevendt tsu di hoferdike,

un tsu di vos keren zich op tsu falshkeit.

6(5)  fil hostu oifgeton, Hashem main G‑t –

daine vunder un daine trachtungen fun undzert vegen;

nishto kein glaichen tsu dir.

zol ich dertseilen un zogen,

zainen zei tsu fil oistsurechenen.

 

7(6)  shlachtopּfer un shpּaizopּfer host du nisht farlangt,

ober maine oieren hostu du oipgemacht –

brandopּfer un zindopּfer farlangstu nisht.

8(7)  derum hob ich gezogt: ze, ichp bin gekumen,

in di megale fun dem Sephar iz vegen mirq geshriben.

9(8)  tsu ton dain rotsen, main G‑t, hob ich bagertr,

un dain torah iz in maine ingeveid.

 

10(9)  ich hob ongezogt gerechtikeit in a grois gezeml;

ze, maine lipen tu ich nisht farmaiden;

Hashem, du veist doch.

11(10)  dain gerechtikeit hob ich nisht fardekt in main hartsen,

dain traishaft un dain hilf hob ich dertseilt;

ich hob nisht farhoilen dain genod un dain emes

faran groisen gezemls.

 

12(11)  nisht farmaiden zolstu du, Hashem, dain derbarimung fun mir,

dain genod un dain emes zolen mich temid bahiten.

13(12)  vorem arumgeringlt hoben mich beizen azh on tsol,

dergreicht hoben mich maine zind,

az ich ken nisht zen;

zei zainen mer vi di Har fun main kop,

un main harts hot mich farlozen.

 

14(13)  bavilik, Hashem, mich matsl tsu zain,

Hashem, eil mir tsu hilf.

15(14)  zol farshemt un tsu shand veren in einem

di vos zuchen main leben, es umtsubrengen;

zolen opּtreten ahinter un zich shemen

di vos vintshen mir beiz.t

16(15)  zolen banumen veren fun vegen zeyer shand

di vos zogen oif mir: aha! aha!

 

17(16)  zolen zain lustik un zich freyen mit dir

ale vos zuchen dich;

zolen temid zogen: gegreist zol zain Hashem!

di vos hoben lib dain yeshue.

18(17)  un ich orimer un baderftiker –

zol Adonoi dos mir tsurechenen.

du bist main hilf, un der vos macht mich antrinen;

a main G‑t, zolst zich nisht zomen.

מא

far dem gezangmaister; a mizmer fun Doviden.

2(1)  voil tsu dem vos git acht oifen oriman!

in tog fun beiz vet im Hashem machen antrinen.

3(2)  Hashem vet im bahiten un im lozen leben,

un er vet zain baglikt in land;

un vest im nisht ibergeben

oif dem barot fun zaine faint.

4(3)  Hashem vet im unterlenen oifen kranken bet;

di gantse tsait fun zain ligen farnemstu zich mit zain krankshaft.

 

5(4)  ich zog: Hashem, laitzelik mich,

heilu main zel, vorem ich hob gezindikt tsu dir.

6(5)  maine faint reden shlechts vegen mir:

ven vet er shtarben, un zain nomen zol untergein!

7(6)  un az emetser kumt zen, redt er falsh,

zain harts zamlt on in zich beiz;

geit er arois in gas, redt er derfun.

8(7)  in einem soden zich oif mir ale maine sonem,

zei trachten vegen mir beiz kegen mir:

 

9(8)  a beize zach iz oisgegosen oif im,

un vi er hot zich geleigt, vet er mer nisht oifshtein.

10(9)  afile main guter fraint vos ich hob mich farzichert oif im,

der vos est main broit, heibt oif a fus oif mir.v

11(10)  ober du Hashem laitzelik mich,

un richt mich oif, un lomich zei optsolen.

 

12(11)  dermit vel ich visen az du bagerst mich,

vos nisht Shealen vet main faint iber mir.

13(12)  un ich – in main erlechkeit vestu mich oifhalten,

un vestu mich lozen shtein far dir eibik.

 

14(13)  Baruch Hashem Elochei Yisroel

fun eibik un biz eibik.

Amon un Amon!

מב

tsveiter Sephar

far dem gezangmaister; a batrachtung fun di kinder fun Korach.

2(1)  vi a hind lechtst noch bechen vaser,

azoi lechtst main zel noch dir, Elokim.

3(2)  main zel tut dorshten noch Elokim,

noch dem lebediken El:

ven vel ich kumen, un zich vaizen far Elokim?

4(3)  main trer iz gevoren main shpּaiz tog un nacht,

az me zogt mir a gantsen tog:

vu iz dain G‑t?

5(4)  dos tu ich dermonen,

un gis ois main zel in mir:

vi ich fleg durchgein mit an oilem,

zei firen tsum hoiz fun Elokim

mit a kol fun gezang un loib,

a yom-tuvdik gezeml.

 

6(5)  vos bistu geboigen main zel,

un tust brumen in mir?

hof tsu Elokim, vorem ich vel im noch loiben

far der hilf fun zain ponem.

 

7(6)  main G‑t, main zel iz geboigen in mir,

vorem ich tu dich dermonen,

fun Yarden-land un di Chermons,

fun dem barg metsaer.

8(7)  tehum tsu tehum tut rufen

in dem kol fun daine vaserfalen;

ale daine inden un daine velen

zainen ariber oif mir.

 

9(8)  bai tog bafelt Hashem zain chesed,

un bai nacht iz zain gezang mit mir,

a tefile tsu dem El fun main leben.

 

10(9)  ich zog tsu El main feldz:

far vos hostu mich fargesen?

far vos muz ich fintster umgein

fun vegen der drikung fun soine?

11(10)  mit retsiche azh in maine beiner

lesteren mich maine faint,

az zei zogen tsu mir a gantsen tog:

vu iz dain G‑t?

 

12(11)  vos bistu geboigen main zel,

un vos tustu brumen in mir?

hof tsu Elokim, vorem ich vel im noch loiben –

di hilf fun main ponem, un main G‑t.

מג

tu mir recht, Elokim,

un krig main krig kegen folk umderbarimdik;

fun dem man fun batrug un umrecht

zolstu mich machen antrinen.

du bist doch der Elokim fun main shtarkeit,

far vos hostu mich farlozen?

far vos muz ich fintster umgein

fun vegen der drikung fun soine?

 

shik dain licht un dain emes,

zei zolen mich firen;

zei zolen mich brengen tsu dain heiliken barg,

un tsu di voinungen daine.

un lomich kumen tsum mizbeyech fun Elokim,

tsu El, der freid fun main lustikeit;

un lomich dich loiben oif a harf,

Elokim main G‑t.

 

vos bistu geboigen main zel,

un vos tustu brumen in mir?

hof tsu Elokim, vorem ich vel im noch loiben –

di hilf fun main ponem, un main G‑t.

מד

far dem gezangmaister; fun di kinder fun Korach a batrachtung.

2(1)  Elokim, mit undzere oieren hoben mir gehert,

undzere elteren hoben undz dertseilt,

di tuung vos du host geton in zeyere teg,

in di teg fun fartsaiten.

3(2)  du mit dain hant host felker fartriben,

un zei hostu ingeflantst,

host tsebrachen umes,

un zei hostu oisgeshpreit.

4(3)  vorem nisht mit zeyer shverd hoben zei gearbt dos land,

un nisht zeyer orem hot zei geholfen,

nor dain rechte hant un dain orem,

un dos licht fun dain ponem,

vail du host zei bavilikt.

 

5(4)  du bist main kinig, Elokim;

bafel di yeshue fun Yaakov.

6(5)  mit dir shtoisen mir undzere faint,

mit dain nomen tsetreten mir undzere kegnshteyer.

7(6)  vorem nisht oif main boigen farzicher ich mich,

un main shverd ken mich nisht helfen.

8(7)  naiert du host undz geholfen fun undzere faint,

un undzere sonem tsu shand gemacht.

9(8)  mit Elokim hoben mir zich gerimt a gantsen tog,

un dain nomen loiben mir eibik. seloh.

 

10(9)  ober host farlozen un farshemt undz,

un Gaist nisht arois mit undzere machnus.

11(10)  machst undz tsurikgein faran faint,

un undzere sonem roiben zich on.

12(11)  host undz opgegeben vi shof tsum esen,

un tsvishen di felker hostu undz tseshpreit.

13(12)  host farkoift dain ume far shpּotgelt,

un host nisht hoich geshtelt zeyer mekch.

14(13)  machst undz tsu charpe bai undzere shecheynim,

a gelechter un a shpּot bai undzere arumike.

15(14)  machst undz far a shpּrichvort tsvishen di felker,

a kopּshoklenish tsvishen di umes.

16(15)  a gantsen tog iz main shand antkegen mir,

un di bushe fun main ponem hot mich badekt,

17(16)  fun kol fun dem lesterer un shender,

fun vegen dem faint un dem rachenemer.

 

18(17)  dos alts iz gekumen oif undz,

ober mir hoben nisht fargesen on dir,

un nisht geleiknt on dain bris.

19(18)  nisht opgekert ahinter hot zich undzer harts,

az undzere trit zolen zich opneigen fun dain shteg;

20(19)  hagam du host undz farshtoisen in an ort fun shakalen,

un undz ibergedekt mit toitshoten.

21(20)  oib mir volten fargesen on dem nomen fun Elokeinu,

un oisgeshpreit undzere hent tsu a fremden G‑t,

22(21)  volt den Elokim dos nisht oisforshen?

vorem er veis di farborgenishen fun hartsen.

23(22)  yo, iber dir veren mir geharget a gantsen tog,

mir veren gerechnt vi shof tsu der shechite.

 

24(23)  dervek dich, far vos shlofstu, a Adonoi?

vach oif, zolst undz nisht farlozen oif eibik.

25(24)  far vos farborgstu dain ponem,

fargest undzer fain un undzer klem?

26(25)  vorem geboigen tsum shtoib iz undzer zel,

baheft tsu der erd iz undzer laib.

27(26)  shtei oif undz tsu hilf,

un leiz undz ois fun vegen dain genod.

מה

far dem gezangmaister; oif Sheshanim, fun di kinder fun Korach; a batrachtung, a gezang fun libshaft.

2(1)  es yirt main harts miten sheinem vort,

ich vel firzogen maine lider tsum melech;

main tsung iz di pּen fun a shraiber a flinken.

 

3(2)  bist shener fun ale mentshnkinder,

Chen iz oisgegosen oif daine lipen,w

vail Elokim hot dich gebentsht oif eibik.

4(3)  gurt on dain shverd oifen lend, du giber,

dain glants un dain pracht.

5(4)  un in dain prachtx baglik, rait arois,

fun vegen emes un mildkeit un gerechtikeit,

un zol dir dain rechte hant forchtiks bavaizen.

6(5)  daine failen gesharfte –

felker zolen falen unter dir –

in hartsen fun melech's faint!

 

7(6)  dain trony a Elokimz

iz oif eibika un shtendik,b

a tsepּter fun yoisher iz der tsepּter fun dain meluche.

8(7)  host lib gehat gerechtikeit, un faint gehat umrecht,

derum hot dich gezalbt Elokim dain G‑t

mit eil fun freid, iber daine Chavorim.c

9(8)  mire un Elahen, kaneilen zainen ale daine kleider,

fun helfandbein-pּalatsen derfreyen dich strunes.

10(9)  techter fun Molechim zainen tsvishen daine gelibte,

dir tsu rechts shteit di Milcah in gingold fun Ophir.

 

11(10)  her, tochter, un ze, un neig tsu dain oier,

un farges dain folk, un dos hoiz fun dain foter,

12(11)  un der melech vet glusten dain sheinkeit;

vorem er iz dain Har, derum buk zich tsu im.

13(12)  un, tochter fun Tzor, di raichste fun folk

velen beten dain laitzelikeit mit minche.

 

14(13)  loiter pracht iz di bt-Milcah ineveinik in palats,

fun gekestlten goldveb ir malbesh.

15(14)  oif geshtikte gevanten vert zi tsum melech gefirt;

hinter ir yungfroien, chevrtes ire, veren dir gebracht.

16(15)  zei veren gefirt mit freiden un lustikeit,

zei kumen in palats fun melech.

 

17(16)  anshtot daine foters velen zain daine zin;

vest zei oifzetsen far haren in gantsen land.

18(17)  ich vel machen dermonen dain nomen oif ale dor-doires,

derum velen felker dich loiben oif eibik un shtendik.

מו

far dem gezangmaister; fun di kinder fun Korach; oif ealomes; a lid.

2(1)  Elokim iz undz a bashitsung un a shtarkeit,

a hilf in tsores, gring tsu gefinen.

3(2)  derum velen mir nisht moire hoben,

ven di erd zol zich baiten,

un ven di berg zolen umfalen

in hartsen fun yam.

4(3)  megen brumen, megen shoimen zaine vaseren,

megen tsiteren di berg far zain hoichkeit.

seloh.

 

5(4)  a taich iz do, vos zaine shtromen derfreyen di shtot fun Elokim,

di heilikste voinung fun Elyon.

6(5)  Elokim iz in ir mit, zi vet nisht umfalen,

Elokim vet zi helfen akegen frimorgen.

7(6)  felker hoben getumlt, kinigraichen zainen umgefalen;

er hot aroisgelozt zain kol, tut zich vaklen di erd.

8(7)  mit undz iz Hashem tesboֿot,

a festung iz undz der Elochei Yaakov.

seloh.

 

9(8)  geit zet di oiftuen fun Hashem,

vos hot gemacht farvistungen in land.

10(9)  er macht oifheren milchomes bizen ek fun der erd,

dem boigen tsebrecht er, un tut tsehaken dem shpּiz;

raitvegen farbrent er in faier.

11(10)  lozt op, un zeit visen az ich bin Elokim,

ich bin derhoiben tsvishen di felker,

derhoiben oif der erd.

12(11)  Hashem tesboֿot iz mit undz,

a festung iz undz der Elochei Yaakov.

seloh.

מז

far dem gezangmaister; fun di kinder fun Korach a mizmer.

2(1)  klapt di hent, ale felker,

shalt tsu Elokim mit a kol fun gezang.

3(2)  vorem Hashem der Elyon iz forchtik,

a groiser melech iber der gantser erd.

4(3)  er untertenikt felker unter undz,

un umes unter undzere fis.

5(4)  er veilt undz ois undzer nachle,

dem shtolts fun Yaakov vos er hot lib.

seloh.

 

6(5)  Elokim iz oifgegangen mit shalung,

Hashem mit kol fun shoifer.

7(6)  zingt tsu Elokim, zingt,

zingt tsu undzer melech, zingt.

8(7)  vorem Elokim iz der melech fun der gantser erd;

zingt mit batracht.

 

9(8)  Elokim kinigt iber di felker,

Elokim zitst oif zain heiliken tron.d

10(9)  di firshten fun di umes hoben zich ingezamlt,

dos folk fun dem Elokim fun Avraham;

vorem tsu Elokim zainen di shilden fun der erd,

er iz zeyer derhoiben.

מח

a gezang; a mizmer fun di kinder fun Korach.

2(1)  grois iz Hashem,

un zeyer geloibt in der shtot fun Elokeinu,

oif zain heiliken barg.

3(2)  shein derheicht, di freid fun der gantser erd,

iz der barg Tsiyon in di Akan fun tsafón,

di shtot fun dem groisen melech.

4(3)  Elokim in ire pּalatsen

iz bakant far a festung.

 

5(4)  vorem ze, Molechim hoben zich ingezamlt,

zei zainen aribergekumen in einem.

6(5)  vi zei hoben gezen, azoi hoben zei gegaft,

dershrokene hoben zei avekgeailt.

7(6)  a tsiterenish hot zei ongenumen dorten,

a veyenish vi a gevinerin.

8(7)  mit a mizrech-vint hostu tsebrachen

di shifen fun Tarshish.

9(8)  vi mir hoben gehert, azoi hoben mir gezen,

in der shtot fun Hashem tesboֿot,

in der shtot fun Elokeinu;

Elokim zol zi oifhalten biz eibik.

seloh.

 

10(9)  mir hoben getracht, Elokim, on dain chesed,

in der mit fun dain heichl.

11(10)  azoi vi dain nomen, Elokim,

azoi iz dain loib biz di Akan fun der erd;

ful mit gerechtikeit iz dain rechte hant.

12(11)  zol zich freyen der barg Tsiyon,

zolen lustik zain di techtershtet fun Yehudah,

fun vegen daine mishpotim.

 

13(12)  geit arum Tsiyon, un ringlt zi arum,

tseilt iber ire turems.

14(13)  tut acht oif ire moier,

geit durch ire pּalatsen;

kedei ir zolt dertseilen dem shpּeterdiken dor,

15(14)  az dos iz Elokim, Elokeinu, eibik un shtendik;

er vet undz firen biz eibikeit.

מט

far dem gezangmaister; fun di kinder fun Korach; a mizmer.

2(1)  hert dos tsu, ale felker,

farnemt, ale bavoiner fun der velt,

3(2)  sai azoi mentshen, sai ongezeene lait,

raich un orim in einem.

4(3)  main moil vet reden chochme,

un di trachtung fun main hartsen vet zain forshtandikeit.

5(4)  ich vel neigen tsu a Mashal main oier,

ich vel onheiben mit a harf main retenish.

 

6(5)  far vos zol ich moire hoben in di teg fun beiz,

ven di zind fun maine treter ringlt mich arum?

7(6)  di vos farzicheren zich oif zeyer farmeg,

un mit zeyer grois eshires rimen zei zich.

8(7)  nisht oiskoifen a brudere ken a mentsh oiskoifen,

nisht geben Elokim an oisleiz far zich;f

9(8)  un vi verdik es zol zain der oiskoif far zeyer zel,

iz oif eibik farmiten,

10(9)  me zol shtendik alts leben,

me zol nisht onzen di grubg.

 

11(10)  vorem me zet az chachomim shtarben,

azoi vi der nor un der fargrebter geyen unter,

un zei lozen iber tsu andere zeyer farmeg.

12(11)  zei trachten bai zich, zeyere haizer zainen oif eibik,

zeyere voinungen oif dor-doires;

zei rufen lender oif zeyere nemen.

13(12)  ober der mentsh blaibt nisht in gedule,

er iz geglichen tsu beheimes vos veren farshniten.

 

14(13)  dos iz der veg fun di vos zainen batuach bai zich,

un fun zeyere nochgeyer vos kvelen fun zeyere reid.

seloh.

15(14)  me leigt zei vi shof in der Shaul,

der toit tut zei fiteren;

un ein frimorgen – treten di rechtfartiken iber zei;

un zeyer geshtalt iz far der Shaul tsum farfoilen,

nishto kein voinung far ir.h

16(15)  ober Elokim vet oisleizen main zel fun der macht fun Shaul,

vorem er vet mich aroisnemen.

seloh.

 

17(16)  zolst nisht moire hoben az emetser vert an oysher,

az di raichkeit fun zain hoiz vert gemert,

18(17)  vorem bai zain toit vet er gornisht mitnemen,

zain raichkeit vet nisht nideren noch im.

19(18)  hagam bai zain leben flegt er inreden zain zel:

me vet dich noch loiben az du vest zich voilton.

20(19)  zi vet onkumen tsu dem dor fun zaine elteren,

vos velen oif eibik nisht onzen dem shein.

21(20)  a mentsh in gedule vos farshteit nisht,

iz geglichen tsu beheimes vos veren farshniten.

נ

a mizmer fun Asaphen.

der El fun G‑ter, Hashem, hot geredt un gerufen di erd,

fun oifgang fun der zun biz ir untergang.

fun Tsiyon der kroin fun sheinkeit,

hot aroisgeshaint Elokim.

 

Elokeinu kumt, un er shvaigt nisht,

im forois fartsert a faier,

un arum im tut shturemen gevoltik.

er ruft tsu di himlen fun oiben,

un tsu der erd, kedei tsu mishpeten zain folk:

zamlt mir ein maine frume,

di vos shliseni main bris iber shlachtopּfer.

un di himlen zogen on zain gerechtikeit,

vorem Elokim, er iz a richter.

seloh.

 

her main folk, un ich vel reden,

Yisroel, un ich vel dich vorenen:

Elokim dain G‑t bin ich.

nisht um daine shlachtopּfer vel ich dich shtrofen;

daine brandopּfer zainen doch temid far mir.

ich vil nisht nemen fun dain hoiz kein oks,

fun daine shtalen kein bek.

10 vorem main iz yetveder chaye fun vald,

di beheimes oif toizent berg.

11 ich ken yetveder foigel fun di berg,

un di vidmenung fun feld iz bai mir.

 

12 az ich zol hungerik zain, vel ich dir nisht zogen,

vorem main iz di velt un ir fulkait.

13 tsi es ich dos fleish fun oksen?

oder dos blut fun bek tu ich trinken?

14 shlacht tsu Elokim a dankopּfer,

un batsol Elyon (oibershter) daine nedrim.

15 un ruf mich in tog fun noit,

vel ich dich derleizen, un du vest mich erlechen.

 

16 un tsum roshe hot Elokim gezogt:

vi kumstu tsu dertseilen maine gezetsen,

un nemen main bris oif dain moil?

17 az du host faint musarj,

un host gevorfen maine verter hinter dir.

18 az du host gezen a ganev,

hostu zich gefraintlt mit im,

un mit noiofem iz geven dain teil.

 

19 dain moil hostu loiz gelozt tsum beizen,

un dain tsung flecht batrug.

20 zitsstu, baredstu dain bruder,

dem zun fun dain muter banavlstu.

21 dos hostu geton, un ich hob gezolt shvaigen?

hostu gedacht, zain vi du vel ich zain;

vel ich dich shtrofen, un dir leigen far daine oigen.

 

22 merkt dos akorsht, ir vos fargest on G-d (G‑t),

kedei ich zol nisht fartsuken, un keiner vet nisht matsl zain.

23 der vos shlacht a dankopּfer, erlecht mich,

ober dem vos batracht dem veg,

im vel ich vaizen di yeshue fun Elokim.

נא

far dem gezangmaister; a mizmer fun Doviden, ven Natan der novi iz gekumen tsu im, noch dem vi er iz gekumen tsu Bat-Shevaen.

3(1)  laitzelik mich, Elokim, loit dain chesed,

loit dain grois derbarimung mek op maine farbrechen.

4(2)  vash mich op in gantsen fun main zind,

un fun main chet tu mich reiniken.

 

5(3)  vorem ich veis maine farbrechen,

un main chet iz mir temid antkegen.

6(4)  tsu dir alein hob ich gezindikt,

un vos iz shlecht in daine oigen hob ich geton;

derum bistu rechtfartik in dain reden,

bistu gerecht in dain mishpeten.

7(5)  ze, in zind bin ich geboren gevoren,

un in chetk hot mich main muterl farshvengeren.m

8(6)  emes bagerstu doch in di niren,

to leren mich chochme vu es iz farhoilen.

 

9(7)  zolst mich reiniken mit ezov-groz,

az ich zol rein veren,

zolst mich vashen,

biz veiser fun shnei zol ich veren.

10(8)  zolst mich machen heren freid un lustikeit;

zolen derfreit veren di beiner vos du host tsedrikt.

11(9)  farborg dain ponem fun maine chatoim,

un ale maine zind farmek.

12(10)  a rein harts bashafn in mir, a Elokim,

un a fest Gaist banaio in mir.

13(11)  zolst mich nisht avekvarfen fun dir,

un dain ruach hakֹּdeshׁ zolstu nisht aveknemen fun mir.

14(12)  ker mir um di freid fun dain hilf,

un a frai Gaist zolstu mir shenken.

 

15(13)  ich vel lernen farbrecher daine vegen,

un zindike velen zich umkeren tsu dir.

16(14)  zei mich matsl fun blutikeit,

Elokim du Elokim fun main hilf;

zol main tsung zingen dain gerechtikeit.

17(15)  a Adonoi, maine lipen zolstu efenen,

un zol main moil dertseilen dain loib.

18(16)  vorem bagerst nisht a shlachtopּfer az ich zol geben,

a brandopּfer vilstu nisht.

19(17)  di shlachtopּfer fun Elokim zainen a tsebrachen Gaist,

a tsebrachen un dershlogen harts, Elokim, farachtstup nisht.

 

20(18)  bagitik in dain bavilikung Tsiyon,

boien zolstu di moieren fun Yerusholayim.

21(19)  dentsmol vestu bageren shlachtopּfer fun gerechtikeit,

brandopּfer un gantsopּfer;

dentsmol vet men oifbrengen oksen oif dain mizbeyech.

נב

far dem gezangmaister; a batrachtung fun Doviden, ven Doeg der HaAdomi iz gekumen, un hot dertseilt Shaulen, un im ongezo: Dovid iz gekumen in Achimelechs hoiz.

3(1)  vos pּrolstu zich mit beiz, du machtiker?

der chesed fun El iz ale tog.

4(2)  umgliken tracht dain tsung,

vi a sharfer golmeser vos arbet falsh.

5(3)  host lib beiz mer vi guts,

ligen eider reden gerechtikeit.

seloh.

6(4)  host lib ale gereid fun tseshterung,

du tsung fun batrug.

 

7(5)  vet oich El dich tsebrechen oif eibik,

dich aroissharen un aroisraisen fun getselt,

un dich oisvortselen fun land fun di lebedike. seloh.

8(6)  un di tsadikim velen zen un velen forchten,

un zei velen lachen iber im:

9(7)  on iz der man vos hot nisht gemacht Elokim far zain festung,

un hot zich farzichert oif zain grois eshires;

vos iz farshait geven in zain gerikeit.

 

10(8)  ober ich bin vi a tsvaighaftiker eilbertboim

in dem hoiz fun Elokim,

ich farzicher mich oif G‑ts chesed eibik un shtendik.

11(9)  ich vel eibik dir danken, vos du host zich ingeshtelt,

un ich vel hofen tsu dain nomen vail er iz gut,

antkegen far daine frume.

נג

far dem gezangmaister; oif Machalat; a batrachtung fun Doviden.

2(1)  der nor zogt in zain hartsen: nishto kein Elokim!

fardorben zainen zei, un miuse umrecht tuen zei;

keiner tut nisht kein guts.

 

3(2)  Elokim hot fun himel gelugt oif di mentshnkinder,

tsu zen oib faran a forshtandiker vos zucht Elokim.

4(3)  itlecher iz opgefalen, ale zainen zei fardorben,

keiner tut nisht kein guts, nisht tsu mol einer.

 

5(4)  far vor, dershpּirn velen di tuer fun umrecht,

di vos esen main folk vi me est broit,

di vos rufen nisht Elokim.

6(5)  on angsten zei in angst, vu kein angst iz nisht geven,

vorem Elokim hot tseshoten di beiner fun dain balegerer;

host zei gemacht tsu shand, vail Elokim hot zei faracht.

 

7(6)  ven kumt fun Tsiyon di yeshue fun Yisroel?

ven Elokim kert um di gefangenshaft fun zain folk,

vet lustik zain Yaakov, vet zich freyen Yisroel.

נד

far dem gezangmaister, mit struneshpּil; a batrachtung fun Doviden, ven di zifer zainen gekumen, un hoben gezogt tsu Shaulen: far vor, Dovid bahalt zich bai undz.

3(1)  Elokim, mit dain nomen tu mich helfen,

un mit dain gevure zolstu zich onnemen far mir.

4(2)  Elokim, her tsu main tefile,

farnem di verter fun main moil.

5(3)  vorem fremde zainen ongeshtanen oif mir,

un gevalttuer zuchen main leben;

zei halten nisht Elokim antkegen zich.

seloh.

 

6(4)  ze, Elokim iz mir a helfer,

Adonoi iz der unterlener fun main nefesh.

7(5)  zol er umkeren dos beiz oif maine loierer;

in dain traishaft farshnaid zei.

 

8(6)  mit vilikeit vel ich shlachten tsu dir,

vel loiben dain nomen, Hashem, vorem er iz gut.

9(7)  vorem fun yetveder tsore hot er mich matsl geven,

un main oig hot zich ongezen oif maine faint.

נה

far dem gezangmaister, mit struneshpּil; a batrachtung fun Doviden.

2(1)  farnem, Elokim, main tefile,

un zolst zich nisht farhoilen fun main gebet.

3(2)  horch tsu mir, un entfer mir;

ich loif um in main klog, un ich brum,

4(3)  fun dem kol fun dem faint,

fun vegen der drikung fun dem roshe;

vorem zei brengen oif mir umglik,

un mit tsoren tuen zei mich fainten.

 

5(4)  main harts tsapּlt in mir,

un toitshreken zainen ongefalen oif mir.

6(5)  a moire un a tsiterenish kumt oif mir,

un a shoider hot mich badekt.

7(6)  un ich zog: ver git mir fliglen vi a toib,

ich volt avekgefloigen un geres.

8(7)  ot volt ich avekgevoglt vait,

ich volt gevailt in der midbar.

seloh.

9(8)  ich volt mir geailt tsu an antrinung

fun raisiken vint, funem shturem.

 

10(9)  tsemish, Adonoi, tseteil zeyer shpּrach,

vorem ich hob gezen roib un krig in shtot.

11(10)  tog un nacht ringlen zei zi arum oif ire moieren,

un umrecht un umglik iz in ir mit.

12(11)  farbrechen zainen in ir mit,

un fun ir mark tut zich nisht op drikung un batrug.

13(12)  vorem nisht a faint tut mich lesteren –

dos volt ich fartrogen;

nisht main soine hot zich gegreist iber mir –

fun im volt ich mich farborgenq;

14(13)  nor du, a mentsh main glaichen,

main chever un main bakenter,

15(14)  vos bainand flegen mir zis zich soden,

gein in dem hoiz fun Elokim mit gezeml.

16(15)  zol er onreitsen dem toit oif zei,

zolen zei nideren lebedikerheit in Shaul!

vorem beiz iz in zeyer voinung, tsvishen zei.r

 

17(16)  ich vel rufen tsu Elokim,

un Hashem vet mich helfen.

18(17)  ovent un frimorgen un mitntog

vel ich klogen un vel brumen,

un er tut heren main kol.

19(18)  er tut oisleizen besholem main zel,

me zol nisht genenen tsu mir,

hagam zei zainen fil kegen mir.

20(19)  El vet heren un vet zei untertenik machen –

der vos tront fun eibik on.

seloh.

vorem nishto kein opּbait bai zei,

un zei hoben nisht moire far Elokim.

 

21(20)  er shtrekt ois zaine hent

oif di vos zainen in shalom mit im,

er farshvecht zain bris.

22(21)  glat zainen di shmantike reid fun zain moil,

un zain harts iz milchome;

veicher fun boimel zainen zaine verter,

ober zei zainen shverden bloize.

 

23(22)  vorf oif Hashem dain last,

un er vet dich farzorgen;

er vet kein mol nisht lozen falen dem tsadik.

 

24(23)  ober du Elokim vest zei nideren in keyver-grubs,

di lait fun blut un batrug

velen nisht oisleben halb zeyere teg;

un ich vel mich farzicheren oif dir.

נו

far dem gezangmaister, oif Yonahs Elm rechokim; fun Doviden a michtoּm, ven di Peleshetim hoben im gechapt in Gat.

2(1)  laitzelik mich, Elokim,

vorem inshlingen vil mich a mentsh;

a gantsen tog drikt er mich shtraitndik.

3(2)  inshlingen vilen mich maine loierer a gantsen tog,

yo fil, du hechster, shtraiten oif mir.

4(3)  dem tog vos ich hob moire

farzicher ich mich oif dir.

5(4)  oif Elokim vos zain vort tu ich loiben,

oif Elokim hob ich mich farzichert,

ich hob nisht kein moire;

vos ken a Besor-v'dam mir ton?

 

6(5)  a gantsen tog krivden zei maine tainus,

ale zeyere machshoves zainen tsum beizen oif mir.

7(6)  zei klaiben zich oif, zei bahalten zich,

zei hiten maine fustrit,

azoi vi zei kuken ois oif main zel.

8(7)  far dem umrecht shlaider zei arois,

in tsorent di felker vorf anider, Elokim.

 

9(8)  host fartseichnt main voglenish,

tu arain main trer in dain logl;

far vor, zei zainen in dain buch.

10(9)  dentsmol velen maine faint zich umkeren ahinter

in dem tog vos ich vel rufen;

dos veis ich az Elokim iz far mir.

11(10)  oif Elokim vos [zain] vort tu ich loiben,

oif Hashem vos [zain] vort tu ich loiben,

12(11)  oif Elokim hob ich mich farzichert,

ich hob nisht kein moire;

vos ken a mentsh mir ton?

 

13(12)  ich nem oif mir, Elokim, nedrim tsu dir,

ich vel optsolen dankopּfer tsu dir;

14(13)  vorem host matsl geven main zel fun toit,

far vor, maine fis fun shtroichlung,

kedei arumtsugein far Elokim

in dem licht fun leben.

נז

far dem gezangmaister; al-taּshchet; fun Doviden a michtoּm, ven er iz antlofen fun Shaulen in der heil.

2(1)  laitzelik mich, Elokim, laitzelik mich,

vorem in dir hot zich geshitst main zel,

un in shoten fun daine fliglen vel ich mich shitsen

biz di umgliken velen ariber.

3(2)  ich vel rufen tsu Elokim Elyon (oibershter),

tsu El vos firt ois far mir.

4(3)  er vet shiken fun himel, un mich helfen,

meg lesteren der vos vil mich inshlingen,

seloh;

Elokim vet shiken zain chesed un zain traishaft.

5(4)  main zel iz tsvishen leiben,

ich lig tsvishen mentshnkinder lohute;

zeyere tsein zainen shpּizn un failen,

un zeyer tsung a shverd a sharfe.

 

6(5)  derheib dich iber di himlen, Elokim,

iber der gantser erd zol zain dain koved.

 

7(6)  a nets hoben zei ongebreit far maine trit,

me hot ingeboigen main zel;

zei hoben gegroben far mir a grub,

zainen zei alein araingefalen in ir.

seloh.

8(7)  fest iz main harts, Elokim, fest iz main harts,

ich vel zingen un shpּiln.

9(8)  dervek dich, main zel,

dervek dich, gitar un harf;

lomich oifveken dem baginen.

10(9)  ich vel dich loiben tsvishen di felker, a Adonoi,

ich vel dich bazingen tsvishen di umes.

11(10)  vorem grois biz di himlen iz dain chesed,

un biz di volken dain traishaft.

 

12(11)  derheib dich iber di himlen, Elokim,

iber der gantser erd zol zain dain koved.

נח

far dem gezangmaister; al-taּshchet; fun Doviden a michtoּm.

2(1)  redt ir in der emes vi a gerechte macht, a Elm?

mishpot ir mit yoisher di mentshnkinder?

3(2)  yo, in hartsen arbet ir ois farbrechen,

oif der erd firt ir durch dos umrecht fun eyere hent.

 

4(3)  di reshoiem zainen opgekert fun tracht on,u

fun muterleib on blondzhen di lignzogers.

5(4)  a gift iz bai zei glaich vi gift fun a shlang;

vi der toiber noter vos farshtopt zain oier,

6(5)  vos hert nisht tsu dem kol fun bashverer,

fun dem kligsten shpּrecher fun shpּruchen.

 

7(6)  Elokim, tsebrech zeyere tsein in zeyer moil,

di baktsein fun di yungleiben hak ois, Hashem.

8(7)  zolen zei tsegein vi vaser vos tseloift zich;

shpּant er zaine failen, zolen zei vi opgeshniten veren.

9(8)  vi a tsekrochene shnek zol er fargein,

vi a mapl, vi a krot, vos hoben di zun nisht gezen.

10(9)  eider eyere tef velen dershpּirn di derner,

zol er es avekshturemen, dos roie vi dos tsugebrente.

 

11(10)  der tsadik vet zich freyen, az er zet nekome,

zaine trit vet er vashen in blut fun dem roshe.

12(11)  un mentshen velen zogen: yo, es iz do a frucht faran tsadik;

yo, faran a Elokim vos mishpot oif der erd.

נט

far dem gezangmaister; al-taּshchet; fun Doviden a michtoּm, ven Shaul hot geshikt, un me hot gehit dos hoiz, kedei im tsu teiten.

2(1)  zei mich matsl fun maine faint, main G‑t,

fun di vos shteyen on oif mir zolstu mich bashitsen.

3(2)  zei mich matsl fun di vos tuen umrecht,

un fun blutike lait tu mich helfen.

 

4(3)  vorem ze, zei hoben geloyert oif main zel;

es klaiben zich di farshaite oif mir;

nisht far main farbrech un nisht far main chet, Hashem.

5(4)  on a zind fun mir, loifen zei un breiten zich on;

dervek zich mir antkegen, un ze.

6(5)  du bist doch Hashem Elokim tesboֿot,

Elochei Yisroel,

vach oif zich tsu rechenen mit ale felker;

nisht laitzeliken zolstu ale umgerechte felsher. seloh.

 

7(6)  ale ovent kumen zei vider,

zei voien vi a hunt,

un dreyen zich um in shtot.

8(7)  ze, zei gaiveren mit zeyer moil;

shverden zainen in zeyere lipen;

vorem: ver hert den?

9(8)  ober du Hashem tust lachen fun zei,

tust shpּotn fun ale felker.

10(9)  kegen zain shtarkeit Har ich oif dir;

vorem Elokim iz main festung.

11(10)  der G‑t fun main genod vet mir antkegen kumen,

Elokim vet mich lozen zen oif maine loierer.

 

12(11)  nisht hergen zolstu zei, kedei main folk zol nisht fargesen;

tsetreisl zei mit dain macht, un vorf zei anider,

a Adonoi undzer shild.

13(12)  far der zind fun zeyer moil, dem gereid fun zeyere lipen,

zolen zei batsvungen veren in zeyer gaive,

un far di kelles un far di ligns vos zei reden.

14(13)  farlend in grimtsoren, farlend az zei zolen mer nisht zain,

un zol men visen az Elokim geveltikt in Yaakov,

biz di Akan fun der erd. seloh.

 

15(14)  yo, ale ovent kumen zei vider,

zei voien vi a hunt,

un dreyen zich um in shtot.

16(15)  zei vanderen arum tsu fartseren,

un blaiben a gantse nacht biz zei veren nisht zat.

 

17(16)  ober ich vel bazingen dain shtarkeit,

un vel Shealen frimorgns dain chesed.

vorem du bist mir geven a festung,

un an antrinung in tog fun main noit.

18(17)  main shtarkeit, tsu dir vel ich zingen,

vorem Elokim iz main festung, der Elokim fun main genod.

ס

far dem gezangmaister; oif Shushan-eides; a michtoּm fun Doviden far a lernung, ven er hot milchome gehalten mit aram-nahraim un Aram fun Tzovah, un Yoav hot zich umgekert, un hot geshlogen fun Edom in tal fun zalts tsvelf toizent.

3(1)  Elokim, host undz farlozt, host undz tsebrachen;

host getsernt oif undz, zolstu undz vider oifrichten.

4(2)  host oifgeshturemt di erd, host zi tsespalten;

heil ire brochen, vorem zi vaklt zich.

5(3)  host gemacht zen dain folk shvere laiden,

host undz ongetrunken mit vain fun fartumlenish.

 

6(4)  gib daine forchter a fon,

zich intsuzamlen faran emes.

seloh.

7(5)  kedei daine balibte zolen derleizt veren,

helf mit dain rechter hant, un entfer mir.

 

8(6)  Elokim hot geredt in zain heilikeit,

az ich vel derfreit veren;

ich vel tseteilen Shechem,

un dem tal sukot vel ich oismesten.

9(7)  main iz Gilad, un main iz Menasheh,

un Ephrayim iz der kiver fun main kop;

Yehudah iz main tsepּter.

10(8)  Moav iz main vashtopּ;

oif Edom vorf ich main shuch;

iber mir, Peleshet, vestu shraien.

 

11(9)  ver brengt mich tsu der bafestikter shtot?

ver tut mich firen kein Edom?

12(10)  far vor, du Elokim host undz farlozt,

un Gaist nisht arois, Elokim, mit undzere machnus.

13(11)  gib undz hilf kegen dem faint,

vorem nishtik iz di yeshue fun a mentshen.

14(12)  mit Elokim velen mir oifton gevuros,

un er vet tsetreten undzere faint.

סא

far dem gezangmaister, oif struneshpּil; fun Doviden.

2(1)  her tsu, Elokim, main geshrei,

farnem main tefile.

3(2)  fun ek fun der erd ruf ich tsu dir,

ven main harts fargeit;

oif dem feldz vos iz tsu hoich far mir,

zolstu mich aroiffiren.

4(3)  vorem du bist mir geven a bashitsung,

a turem fun shtarkeit akegen dem faint.

 

5(4)  ich vel eibik voinen in dain getselt.

ich vel mich shitsen in der farborgenish fun daine fliglen.

seloh.

6(5)  vorem du, Elokim, host tsugehert tsu maine nedrim;

host gegeben di Arav fun di vos forchten dain nomen.

 

7(6)  teg tsu di teg fun dem melech zolstu tsuleigen,

zaine yoren zolen zain vi a dor oif a dor.

8(7)  tronen zol er eibik far Elokim;

genod un traishaft basher, zei zolen im hiten.

 

9(8)  azoi vel ich bazingen dain nomen oif eibik,

ven ich batsol maine nedrim togteglech.

סב

far dem gezangmaister, far Yedutun; a mizmer fun Doviden.

2(1)  nor tsu Elokim tut haren main zel,

fun im iz main hilf.

3(2)  nor er iz main feldz un main hilf,

main festung, ich zol zich nisht oisglitshen shtark.

 

4(3)  biz vanen vet ir onfalen oif a mentshen?

ir ale tut hergen

vi a vant an ingeboigene,

vi a moier an umgefalene.

5(4)  rak zei eetshen zich fun zain hoichkeit im aropּtsushtoisen;

zei hoben hanoe fun ligen; mit zeyer moil bentshen zei,

un in zich shilten zei. seloh.

 

6(5)  nor tsu Elokim, tu haren, main zel,

vorem fun im iz main hofung.

7(6)  nor er iz main feldz un main hilf,

main festung, ich zol zich nisht oisglitshen.

8(7)  bai Elokim iz main hilf un main koved;

der feldz fun main shtarkeit, main bashitsung iz in Elokim.

9(8)  farzichertv ich oif im in yetveder tsait, ir folk,

gist ois far im ier harts;

Elokim iz undz a bashitsung. seloh.

 

10(9)  bloiz a hoich zainen di mentshnkinder,

an opּnar di ongezeene lait;

ven me zol oif a vagshal aroifleigen,

zainen zei in einem a hoich.

11(10)  ir zolt ich nisht farzicheren oif roib,

un nisht naren oif gezle zolt ir ich.

az der farmeg vakst,

zolt ir nisht leigen kein acht.

 

12(11)  ein mol hot Elokim geredt,

tsvei mol hob ich dos gehert,

az shtarkeit iz bai Elokim.

13(12)  un bai dir, a Adonoi, iz genod,

vorem du batsolst itlechen loit zaine maisim.

סג

a mizmer fun Doviden, ven er iz geven in der midbar fun Yehudah.

2(1)  Elokim, du bist eli,

dich tu ich zuchen;

noch dir dorsht main zel,

tsu dir gelust main laib,

in a land fun trikenish,

un a farshmachter on vaser.

3(2)  azoi hob ich oisgekukt oif dir,

in heiliktum tsu zen dain shtarkeit un dain koved.

4(3)  vorem dain chesed iz beser fun leben;

maine lipen velen dich loiben.

5(4)  azoi vel ich dich bentshen durch main leben;

in dain nomen vel ich oifheiben maine hent.

 

6(5)  vi mit fets un march iz zat main zel,

un mit zingedike lipen tut loiben main moil,

7(6)  az ich dermon dich oif main geleger,

az ich tracht on dir in di vachen fun der nacht.

8(7)  vorem bist mir a hilf geven,

un in shoten fun daine fliglen tu ich zingen.

9(8)  main zel iz baheft noch dir;

dain rechte hant lent mich unter.

 

10(9)  un di vos zuchen main zel oif umtsubrengen,

velen arain in di tifenishen fun der erd.

11(10)  me vet zei shlaideren in macht fun der shverd;

der Chelek fun fiks velen zei zain.

12(11)  ober der melech vet zich freyen mit Elokim;

rimen vet zich itlecher vos shvert bai im;

vorem farshtopt veren vet dos moil fun di lignzoger.

סד

far dem gezangmaister; a mizmer fun Doviden.

2(1)  her tsu, Elokim, main kol in main klog;

fun der angst fun faint zolstu bahiten main leben.

3(2)  zolst mich farborgen fun dem barot fun di shlechtstuer,

fun dem tuml fun di vos verken umrecht;

4(3)  vos hoben gesharft vi a shverd zeyer tsung,

geshpּant zeyer fail – a giftik vort,

5(4)  tsu shisen in farborgenishen dem umshuldiken;

pּlutsling shisen zei im, un hoben nisht moire.

6(5)  zei shtarken einander in der beizer zach;

zei reden op untertsuleigen netsen;

zei zogen, ver ken zei zen.

7(6)  zei zuchen ois farbrechen,

zei hoben durchgemacht a gruntike zuchenish;

un di ineveinikeit fun itlechen un dos harts iz tif.

 

8(7)  ober Elokim shist oif zei pּlutsling a fail;

es gesheen zeyere shlek.

9(8)  un me macht zeyer tsung a shtroichlung far zei alein;

oifgetreislt veren ale vos kuken oif zei.

10(9)  un ale mentshen hoben moire,

un dertseilen dos verk fun Elokim,

un zain tuung farshteyen zei.

11(10)  der tsadik freit zich mit Hashem, un tut zich shitsen in im,

un es rimen zich ale rechtfartiken hertser.

סה

far dem gezangmaister; a mizmer; fun Doviden a gezang.

2(1)  oif dir, Elokim, hart loib in Tsiyon,

un tsu dir veren nedrim getsolt.

3(2)  du vos herst tsu a tefile,

tsu dir kumen ale leiber.

4(3)  di zindike maisim zainen tsu shtark far mir;

undzere farbrechen, zei zolst du mechaper zain.

5(4)  voil tsu dem vos du veilst un dernenterst,

er zol ruen in daine hoifen.

lomir zich zeten mit dem guts fun dain hoiz,

mit der heilikeit fun dain heichl.

 

6(5)  mit forchtike vunder entferstu undz in gerechtikeit,

du Elokim fun undzer hilf,

du farzicherung fun ale Akan erd,

un fun yemen veite;

7(6)  der vos bafestikt di berg mit zain koiech,

der vos iz bagurt mit gevure;

8(7)  der vos shtilt ein di brumung fun di yemen,

di brumung fun zeyere inden, un dem tuml fun di felker,

9(8)  biz di bavoiner fun veite Akan hoben moire far daine tseichens;

di aroisgeng fun frimorgen un ovent machstu zingen.

 

10(9)  dermonst zich on der erd un baveserst zi,

machst zi shefedik raich,

fun dem taich fun Elokim ful mit vaser;

breitst on zeyer koren, vorem breitst zi tsu richtik;

11(10)  trinkst on ire beiten, zetsst arop ire grudes,

machst zi veich mit shpּreiregen,

bentshst ir shpּrotsung.

12(11)  host gekreint dos yor mit dain guts,

un daine shtegen trifen mit fetkeit.

13(12)  es trifen di fiterpּletser fun midbar,

un freid gurten on di heichen.

14(13)  di lonkes bakleiden zich mit shof,

un di tolen viklen zich in tevuh;

zei Shealen un zei zingen.

סו

far dem gezangmaister; a gezang, a mizmer.

1 shalt tsu Elokim, di gantse erd,

bazingt di pracht fun zain nomen,

macht pּrachtik zain loib.

zogt tsu Elokim: vi forchtik iz dain verk!

durch dain grois shtarkeit geyen ein far dir daine faint.

di gantse erd zol zich buken tsu dir un zingen tsu dir;

zei zolen bazingen dain nomen. seloh.

kumt un zet di maisim fun Elokim;

er iz forchtik in tuung far di mentshnkinder.

er hot farkert dem yam in yaboshe,

tsu fus zainen zei ariber dem taich;

dentsmol hoben mir zich gefreit mit im.

er geveltikt mit zain gevure eibik,

zaine oigen kuken oif di felker;

zolen di opּkerer zich nisht derheiben. seloh.

 

loibt, ir felker, Elokeinu,

un lozt heren dem kol fun zain loib;

der vos derhalt undzer zel baim leben,

un hot nisht gelozt zich oisglitshen undzer fus.

10 vorem host undz gepּruvet, Elokim;

host undz gelaitert vi me laitert zilber.

11 host undz gebracht in a festung,

host aroifgeton a klem oif undzere lenden.

12 host gelozt raiten a mentshen oif undzer kop,

mir zainen gekumen in faier un in vaser,

ober du host undz aroisgetsoigen in zetikeit.

 

13 ich vel kumen in dain hoiz mit brandopּfer,

ich vel dir batsolen maine nedrim,

14 vos maine lipen hoben aroisgelozt,

un main moil hot tsugezogt in main noit.

15 fete brandopּfer vel ich dir oifbrengen,

mit demfung fun viders; ich vel machen rinder mit bek.

seloh.

 

16 kumt hert, ale yeri Hashem,

un ich vel dertseilen vos er hot geton tsu main zel.

17 ich hob gerufen tsu im mit main moil,

un er iz geven derhoiben oif main tsung.

18 az ich volt oisgeveilt umrecht in main hartsen,

volt nisht tsugehert Adonoi.

19 ober Elokim hot tsugehert,

er hot farnumen dem kol fun main tefile.

 

20 geloibt iz Elokim vos er hot nisht opgeton main tefile,

un zain chesed fun mir.

סז

far dem gezangmaister, mit struneshpּil; a mizmer, a gezang.

2(1)  Elokim zol undz laitzeliken un undz bentshen,

er zol derlaichten zain ponem oif undz,

seloh,

3(2)  kedei me zol visen oif der erd dain veg,

tsvishen ale felker dain yeshue.

 

4(3)  loiben velen dich di felker, a Elokim,

loiben velen dich di felker ale.

5(4)  zich freyen un zingen velen di umes,

vorem du mishpetst di felker mit yoisher,

un di umes, zei firstu oif der erd. seloh.

6(5)  loiben velen dich di felker, a Elokim,

loiben velen dich di felker ale.

 

7(6)  di erd git ir frucht,

bentshen vet undz Elokim Elokeinu,

8(7)  bentshen vet undz Elokim

un im velen forchten ale Akan fun der erd.

סח

far dem gezangmaister; fun Doviden a mizmer, a gezang.

2(1)  Elokim vet oifshtein, velen tseshpreit veren zaine faint,

un zaine sonem velen antloifen far im.

3(2)  vi roich vert tsetriben, vestu zei tsetraiben;

vi vaks tsegeit far faier,

velen untergein di reshoiem far Elokim.

4(3)  un di tsadikim velen zich freyen;

zei velen zain lustik far Elokim,

un kvelen mit simcha.

 

5(4)  zingt tsu Elokim, bazingt zain nomen,

derheibt dem vos rait durch di himlen –

Hashem iz zain nomen –

un freit zich far im.

6(5)  der foter fun yesoimim, un der richter fun almones,

iz Elokim in zain heiliker voinung.

7(6)  Elokim bazetst di elnde in a heim,

er brengt arois di gefangene in glik;

nor di opּkerer blaiben in trikenish.

 

8(7)  Elokim, az du bist aroisgegangen forois far dain folk,

az du host geshpּraizt durch der vistenish,

seloh,

9(8)  hot di erd getsitert, oich di himlen hoben getrift far Elokim;

der doziker Sinai – far Elokim, Elochei Yisroel.

10(9)  a regen fun shefe hostu aropּgezipּt, Elokim,

az dain nachle iz farshmacht geven, hostu zi oifgericht.

11(10)  dain stade hot zich bazetst derin;

hostu in dain gutskeit, Elokim, ongebreit far di orime.

 

12(11)  Adonoi hot gegeben dos vort –

onzogerins a groise machne.

13(12)  Molechim fun machnus loifen-antloifen,

un di shtubzitserin teilt roib.

14(13)  tsi vilt ir ligen tsvishen di shofgeheften?

di fliglen fun der toib zainen mit zilber badekt,

un ire flederen mit grinlechen gold.

15(14)  az (El) Shaddai hot tseshpreit di Molechim in ir,

hot es geshneit oif Tzalmon.

 

16(15)  a barg fun Elokim iz barg Bashan,

a barg fun shpּitsen iz barg Bashan.

17(16)  vos kukt ir krum, ir filshpּitsike berg,

oif dem barg vos Elokim hot far zain voinung geglust,

vu Hashem vet oich ruen oif eibik?

18(17)  di raitvegen fun Elokim zainen tsentoiznten,

toiznten oif toiznten;

Adonoi iz tsvishen zei vi oif Sinai in heilikeit.

19(18)  bist aroifgegangen in der heichw,

host gefangen a gefang,

host genumen matonus in mentshenx;

az oich tsvishen di opּkerer zol ruen Hashem Elokim.

 

20(19)  geloibt iz Adonoi,

tog far tog tut er undz trogen;

El iz undzer yeshue.

seloh.

21(20)  hoel (Elokim) iz undz an El fun yeshueut,

un bai Hashem Adonoi zainen di oisvegen fun toit.y

22(21)  far vor, Elokim vet tselecheren dem kop fun zaine faint,

dem horiken sharben fun dem vos geit in zaine zind.

23(22)  Adonoi zogt: fun Bashan vel ich umkeren,

ich vel umkeren fun di tifenishen fun yam;

24(23)  kedei zolst tunken in blut dain fus,

di tsung fun daine hint zol hoben ir Chelek fun di faint.

 

25(24)  me kukt-tsu daine geiungen, Elokim,

di geiungen tsu main El, main kinig, in heiliktum.

26(25)  forois geyen di zinger, noch dem di shpּiler,

in miten fun yungfroienz vos pּoiklen.

27(26)  in gezemlen loibt Elokim,

loibt dem Har (Hashem), ir fun kval fun Yisroel.

28(27)  on iz Binyamin der yingster, zeyer geveltiker,

di haren fun Yehudah mit zeyer machne,

di haren fun Zevulun, di haren fun Naphtali.

29(28)  dain G‑t zol bafelen dain shtarkeit;

shtark zich, Elokim, du vos host geton far undz.

30(29)  fun dain heichl in Yerusholayim;

zolen Molechim dir brengen matonus.

31(30)  shrai on oif der chaye funem vaserror,

oifen gezeml oksen mit di kelber-felker,

zei zolen zich tsu di fis vorfen mit zilbershtiker;

er zol tseshpּreiten di umes vos bageren milchomes.

32(31)  serores zolen kumen fun Mitsrayim,

Kush zol oisshtreken ire hent tsu Elokim.

 

33(32)  ir kinigraichen fun der erd, zingt tsu Elokim,

shpּilt tsu Adonoi,

seloh;

34(33)  tsu dem vos rait oif di uralte himlen fun di himlen;

ze, er lozt arois zain kol, a machtiken kol.

35(34)  git shtarkeit tsu Elokim;

iber Yisroel iz zain groiskeit,

un zain shtarkeit in di volkens.

36(35)  Elokim iz forchtik fun daine heiliktumen;

El fun Yisroel, er git shtarkeit un macht tsum folk;

geloibt iz Elokim.

סט

far dem gezangmaister, oif Sheshanim; fun Doviden.

2(1)  helf mich, Elokim,

vorem dos vaser iz gekumen biz der zel.

3(2)  ich bin ingezunken in a tifen zumpּ,

un nishto kein bashtand;

ich bin gekumen in tife vaseren,

un der shtrom hot mich farfleitst.

4(3)  ich bin mid fun main rufen,

main iz fartriknt,

di oigen geyen mir ois

harndik oif main G‑t.

 

5(4)  mer vi di Har fun main kop

zainen maine umzistike sonem;a

shtark zainen maine fartiliker,

maine faint far gornisht;

vos ich hob nisht gegzlt

muz ich derum opgeben.

6(5)  Elokim, du veist main narishkeit,

un maine farshuldikungen zainen fun dir nisht farhoilen.

 

7(6)  zolen nisht in biiush blaiben durch mir daine hofer,

du Adonoi Hashem tesboֿot;

zolen nisht farshemt veren durch mir daine zucher,

Elochei Yisroel.

8(7)  vorem fun dainet vegen hob ich geliten charpe,

a shand hot badekt main ponem.

9(8)  farfremdt bin ich gevoren tsu maine brider,

un vildfremd tsu di zin fun main muterb.

 

10(9)  vorem der tsoren far dain hoiz hot mich gegesen,c

un di lesterungen fun daine lesterer zainen gefalen oif mir.

11(10)  un hob ich oisgeveint in fasten main zel,

iz dos mir tsu lesterung gevoren.

12(11)  un hob ich gemacht zak main kleid,

bin ich bai zei tsum shpּrichvort gevoren.

13(12)  es reden fun mir di toierzitser,

un ich bin dos gezang fun di vaintrinker.

 

14(13)  ober ich – main tefile tsu dir, Hashem, iz:

a sheh fun bavilikung;

Elokim, in dain grois genod

entfer mir mit dain emeser yeshue.

15(14)  zei mich matsl fun dem leim,

az ich zol nisht ingezunken veren;

lomich nitsl veren fun maine faint,

un fun di tife vaseren.

16(15)  loz mich nisht farfleitsen der shtrom vaser,

un loz mich nisht inshlingen di tifenish,

un loz nisht tsumachen di grub ir moil iber mir.

 

17(16)  entfer mir, Hashem, vorem gut iz dain chesed;

loit dain grois derbarimung ker zich tsu mir.

18(17)  un zolst nisht farborgen dain ponem fun dain knecht,

vorem mir iz eng; entfer mir gich.

19(18)  genen tsu main zel, leiz zi ois,

koif mich ois fun vegen maine faint.

 

20(19)  du veist main charpe un main bushe un main shand,

far dir zainen ale maine driker.

21(20)  a charpe tsebrecht main harts, un ich bin chorev;

un ich hob gehoft oif badoier, un nishto,

un oif treister, un nisht gefunen.

22(21)  un zei hoben araingeton gift in main shpּaiz,

un far main dorsht giben zei mir trinken esikd.

 

23(22)  zol zeyer tish vos far zei, veren far a nets,

un in miten fun frid, far a pastke.

24(23)  zolen zeyere oigen fintster veren nisht tsu zen,

un zeyere lenden mach vaklen temid.

25(24)  gis ois oif zei dain kaas,e

un dain grimtsoren zol zei dergreichen.

26(25)  zol zeyer Yashuv zain farvist,

in zeyere getselten zol nisht zain kein bavoiner.

27(26)  vorem dem vos du host geshlogen roidefen zei,

un fun dem veitog fun daine farvundte dertseilen zei zichf.

28(27)  leig tsu zind oif zeyer zind,

un zolen zei nisht tsukumen tsu dain gerechtikeit.

29(28)  zolen zei oisgemekt veren fun buchg fun di lebedike,

un mit di gerechte zolen zei nisht farshriben veren.

 

30(29)  ober ich bin orim un tseveitokt,

zol dain hilf, Elokim, mich derheichen.

 

31(30)  ich vel rimen dem nomen fun Elokim mit gezang,

un vel im greisen mit loib.

32(31)  un dos vet zain beser bai Hashem

vi an oks oder yunger oks bahornt, bakloit.

33(32)  zolen zen di gedrikte, un zich freyen;

ir vos zucht Elokim, zol oifleben ier harts!

34(33)  vorem Hashem hert tsu di baderftike,

un zaine gefangene tut er nisht farachtenh.

 

35(34)  loiben velen im himel un erd,

di yemen un alts vos vidment in zei.

36(35)  vorem Elokim vet helfen Tsiyon,

un vet boien di shtet fun Yehudah,

un zei velen zich dorten bazetsen, un zi yarshen.

37(36)  un der zomen fun zaine knecht vet zi arben,

un di libhaber fun zain nomen velen voinen in ir.

ע

far dem gezangmaister; fun Doviden, oif a dermonung.

2(1)  Elokim, mich matsl tsu zain,

Hashem, tsu main hilf, tu ilen.

3(2)  zolen farshemt un tsu shand veren

di vos zuchen main leben;

zolen opּtreten ahinter un zich shemen

di vos vintshen mir beiz.

4(3)  zolen zich tsurikkeren fun vegen zeyer shand

di vos zogen: aha! aha!

 

5(4)  zolen lustik zain un zich freyen mit dir

ale vos zuchen dich.

un zolen temid zogen: gegreist zol zain G‑t!

di vos hoben lib dain yeshue.

6(5)  ober ich bin orim un baderftik,

Elokim, tu ilen tsu mir;

du bist main hilf, un der vos macht mich antrinen;

Hashem, zolst zich nisht zomen.

עא

in dir, Hashem, tu ich mich shitsen,

lomich kein mol nisht farshemt veren.

in dain gerechtikeit zolstu mich matsl zain,

un mich machen antrinen;

neig tsu dain oier tsu mir, un helf mich.

zei mir far a feldz fun bashitsung

vuhin temid tsu kumen;

basher mir tsu helfen,

vorem du bist main feldz un main festung.

 

main G‑t, mach mich antrinen fun der hant fun roshe,

fun foist fun dem farbrecher un driker.

vorem du bist main hofenung, Hashem Adonoi,

main farzicherung fun main yugnt on.

oif dir hob ich zich ongelent fun muterleib,

fun main muters ingeveid host du mich aroisgetsoigen;

main loib iz temid fun dir.

 

vi a beizvunder bin ich gevoren bai fil,

ober du bist main shtarke bashitsung.

main moil iz ongefilt mit dain loib,

a gantsen tog mit dain rimung.

zolst mich nisht avekvarfen in tsait fun zikne,

az maine koiches geyen ois, zolstu mich nisht farlozen.

10 vorem maine faint reden vegen mir,

un di loierer oif main zel eetshen zich in einem,

11 azoi tsu zogen: Elokim hot im farlozen;

yogt noch un chapt im,

vorem nishto ver zol matsl zain.

 

12 Elokim, zolst zich nisht dervaiteren fun mir;

main G‑t, eil mir tsu hilf.

13 zolen farshemt veren, zolen oisgein

di sonem fun main leben;

zolen badekt veren mit charpe un shand

di vos zuchen mir beiz.

14 ober ich vel temid hofen,

un vel noch tsuleigen tsu al dain loib.

15 main moil vet dertseilen dain gerechtikeit,

a gantsen tog dain hilf;

vorem ich ken nisht oisdertseilen.

16 ich vel kumen mit di gevuros fun Adonoi Hashem,

ich vel dermonen dain gerechtikeit, daine alein.

 

17 Elokim, host mich gelernt fun main yugnt on,

un biz aher dertseil ich daine vunder.

18 un oich biz zikne un groer elter, Elokim,

zolstu mich nisht farlozen,

biz ich vel dertseilen dain macht tsum anderen dor,

tsu itlechen vos vet kumen, dain gevure.

19 yo, dain gerechtikeit, Elokim, iz bizen himel,

du vos host oifgeton grois.

Elokim, ver iz dain glaichen?

20 du vos host mich gelozt zen fil tsores un beizen,

vest vider mich oifleben,

un fun di tehumen fun der erd

vestu vider mich oifbrengen.

21 vest meren main gedule,

un vest vider mich treisten.

 

22 drumech vel ich dich loiben oif a gitar –

dain getraishaft, main G‑t;

ich vel shpּiln tsu dir oif a harf,

du heiliker fun Yisroel.

23 maine lipen velen zingen,

az ich vel shpּiln tsu dir,

un main zel vos du host oisgeleizt.

24 oich main tsung a gantsen tog

vet reden dain gerechtikeit,

vorem farshemt, vorem tsu shand veren

di vos zuchen mir beiz.

עב

fun Salmonen.

1 Elokim, gib daine mishpotim tsum melech,

un dain gerechtikeit tsum melech's zun;

er zol mishpeten dain folk mit rechtfartikeit,

un daine orime loit recht.

di berg zolen trogen shalom tsum folk,

un di heichen – durch gerechtikeit.

er zol mishpeten di orime fun folk,

er zol helfen di kinder fun evyen,

un tsedrikeni dem roiber.

 

me zol dich forchten vi langj di zun vet zain,

un azoi vi di Livnah, oif dor-doires.

er zol nideren vi regen oif geshniten groz,

vi shpּreiregen vos bagist di erd.

blien in zaine teg zol der tsadik,

un a shefe fun frid biz di Livnah vet mer nisht zain.

un er zol geveltiken fun yam biz yam,

un fun taich biz di Akan fun der erd.

far im zolen knien di midbar-lait,

un zaine faint zolen leken dem shtoib.

10 di Molechim fun Tarshish un di indzelen zolen minche brengen,

di Molechim fun Sheva un Seva zolen matonus brengen.

11 un buken zolen zich far im ale Molechim,

ale felker zolen im dinenk.

 

12 vorem er vet matsl zain dem evyen vos shrait,

un dem oriman vos hot nisht kein helfer.

13 er vet zich derbarimen oifen oriman un evyen,

un di nefoshes fun di evyoinim vet er helfen.

14 fun drikung un fun roib vet er oisleizen zeyer zel,

un taier vet zain zeyer blut in zaine oigen.

 

15 derum zol er leben,

un me zol im geben fun dem gold fun Sheva;

un me zol mispalel zain far im temid,

a gantsen tog zol men im bentshen.

16 er zol zain vi a geretenish fun tevuh in land,

oif di shpּits berg zol roishen vi der Levanon zain frucht;

un zei zolen shpּrotsen fun der shtot

azoi vi groz fun der erd.

17 zain nomen zol zain eibik,

azoi lang vi di zun zol blien zain nomen,

un me zol zich bentshen mit im;

ale felker zolen im rimen.

 

18 Baruch Hashem Elokim, Elochei Yisroel,

vos er alein tut vunder;

19 un geloibt zain pּrachtiker nomen oif eibik;

un di gantse erd zol ongefilt veren mit zain pracht.

Amon un Amon!

20 geendikt di tefiles fun Dovid dem zun fun Yishaien.

עג

driter Sephar

a mizmer fun Asaphen.

1 far vor, Elokim iz gut tsu Yisroel,

tsu di vos hoben a rein harts.

un ich – maine fis hoben kemat zich gebeigt,

shir zich nisht oisgeglitsht hoben maine trit.

vorem ich hob mekane geven di mutvilike,

az dos glik fun di reshoiem fleg ich zen.

 

vorem zei hoben nisht kein yesurim,

un zeyer laib iz gezunt.

di maternish fun laiten hoben zei nisht,

un zei veren nisht geplogt azoi vi mentshen.

derum iz gaive zeyer haldzband,

vi an ontuechts viklt zei ein umrecht.

fun fets krichen arois zeyere oigen,

di farvelenishen fun hartsen loifen iber.

zei shpּetn un reden mit beizkeit roib,

fun oiben arop reden zei.

zei shtelen on kegen himel zeyer moil,

un zeyer tsung geit um oif der erd.

10 derum kert zich zain folk ahin tsu,

vorem vaser fun shefe vert gezupּt bai zei.

11 un zei zogen: vi ken El visen?

un: iz den do visen baim Elyon (oibershter)?

12 ze, dos zainen di reshoiem,

un eibik beshalve, meren zei guts.

13 bloiz umnisht hob ich gelaitert main harts,

un gevashen in reinkeit maine hent;

14 vorem ich bin geven geplogt a gantsen tog,

un ale frimorgen iz geven main shtrof.l

 

15 az ich volt gezogt: ich vel reden azoi,

volt ich doch on dem dor fun daine kinder gefelsht.

16 ober az ich hob zich fartracht dos tsu farshtein,

iz dos geven umrecht in maine oigen.

17 biz ich bin gekumen in di heiliktumen fun El:

hob ich forshtanen zeyer Suf.

 

18 far vor, oif a glitsh shtelstu zei,

varfst zei arop tsum untergang.

19 vi veren zei tsu vist in a rege!

zei Akan zich, zei veren farlendt fun shrekenishen.

20 vi a cholem az me chapt zich oif,

azoi, Adonoi, vachendik, farachtstum zeyer bild.

21 yo, main harts flegt zain farzoiert,

un in di niren flegt mir shtechen;

22 vail ich bin geven fargrebt, un fleg nisht visen;

vi a beheime bin ich geven far dir.

 

23 ober ich bin temid bai dir,

du haltst mich bai der rechter hant.

24 mit dain eitse vestu mich firen,

un tsu koved vestu mich brengen.

25 vemen noch hob ich in himel?

un tsu dir bager ich nisht keinem oif der erd.

26 main laib un main harts geit ois,

der feldz fun main hartsen un main Chelek iz eibik Elokim.

 

27 vorem, ze, di veite fun dir velen untergein,

du farshnaidst itlechen vos kert zich op fun dir.

28 ober ich – di nontkeit fun Elokim iz main guts,

ich hob gemacht in Adonoi Hashem main bashitsung,

kedei tsu dertseilen vegen ale daine verk.

עד

a batrachtung fun Asaphen.

1 far vos, Elokim, hostu undz farlozen oif eibik?

far vos brent dain tsoren oif di shof fun dain fiterung?

dermon zich on dain eide vos du host oisgekoift a mol,

vos du host oisgeleizt tsum sheyvet fun dain Arav;

on dem barg Tsiyon vos du host oif im geres.

heib oif daine trit tsu di eibike churbes;

alts hot tsebrachen der soine in heiliktum.

 

daine faint hoben gebrilt in miten fun dain zamlort,

zeyere tseichens hoben zei oifgeshtelt far tseichens.

es hot zich gedacht, vi me volt oifheiben in der heich

hek oifen getsvaig fun a boim.

un ot hoben zei ire geshnitsen mit anander,

mit a brechaizen un hamers tsehakt.

zei hoben ongetsunden in faier dain mikdash,

tsu der erd hoben zei farshvecht di voinung fun dain nomen.

zei hoben gezogt in zeyer hartsen:

lomir zei fartiliken in einem;

zei hoben farbrent ale zamlerter fun El in land.

 

undzere tseichens zeen mir nisht,

nishto mer kein novi,

un nishto bai undz ver zol visen biz vanen.

10 biz vanen, Elokim, vet lesteren der faint?

vet shenden der soine dain nomen nochanand?

11 far vos haltstu tsurik dain hant, dain rechte?

tsi zi arois fun dain buzem, farlend.

 

12 Elokim iz doch main kinig fun eibik on,

er tut yeshueut in land.

13 du host tsebreklt mit dain shtarkeit dem yam,

host tsebrachen di kef fun di shleng oifen vaser.

14 du host tsehakt di kef fun lioioten,

im gegeben far shpּaiz tsum folk, tsu midbar-lait.

15 du host geshpolten kvalen un taichen,

du host oisgetriknt machtike shtromen.

16 dain iz der tog, dain oich di nacht,

du host ongebreit Livnah un zun.

17 du host oifgeshtelt ale gemarken fun der erd;

zumer un vinter, zei host du bashafen.

 

18 dermon zich on dem, vi der faint hot gelestert Hashem,

un dos nidertrechtike folk hot geshendt dain nomen.

19 zolst nisht ibergeben tsu a chaye di zel fun dain turtltoib,

zolst nisht fargesen oif eibik dos leben fun daine orime.

20 kuk zich um oif dem bris,

vorem di fintstere vinklen fun der erd

zainen ful mit voinungen fun roib.

21 zol der geshlogener zich nisht umkeren farshemt,

zol der oriman un der evyen loiben dain nomen.

 

22 shtei oif, Elokim, krig dain krig,

gedenk dain lesterung fun dem nidertrechtiken a gantsen tog.

23 zolst nisht fargesen dem liarem fun daine faint,

dem tuml fun daine kegnshteyer vos geit oif nochanand.

עה

far dem gezangmaister; al-taּshchet; a mizmer fun Asaphen, a gezang.

2(1)  mir loiben dich, Elokim, mir loiben,

un nont iz dain nomen;

me dertseilt daine vunder.

 

3(2)  az ich nem a tsait,

tu ich mishpeten mit yoisher.

4(3)  megen zich vaklen di erd un ale ire bavoiner,

ich tu bafestiken ire zailen.

seloh.

5(4)  ich zog tsu di mutvilike: ir zolt nisht mutviliken,

un tsu di reshoiem: ir zolt nisht oifheiben dem haren.

6(5)  ir zolt nisht oifheiben in der heich ier haren,

nisht reden mit a farshaiten haldz.

 

7(6)  vorem nisht fun mizrech oder fun mayrev,

un nisht fun midbar, kumt derheichung.

8(7)  nor Elokim iz der richter:

dem dernidert er, un dem derheicht er.

9(8)  vorem a kos iz in der hant fun Hashem,

mit vain vos shoimt, mit mishgetrank ful,

un er gist on derfun;

bloiz di heiven derfun zupּn-trinken

ale reshoiem fun der erd.

 

10(9)  ober ich vel eibik dertseilen,

ich vel zingen tsum Elochei Yaakov.

11(10)  un ale herner fun di reshoiem vel ich ophaken;

derheicht velen veren di herner fun di tsadikim.

עו

far dem gezangmaister, mit struneshpּil; a mizmer fun Asaphen, a gezang.

2(1)  bakant in Yehudah iz Elokim,

grois iz zain nomen in Yisroel.

3(2)  un in Shalem iz zain baidl,

un zain voinung in Tsiyon.

4(3)  dorten hot er tsebrachen di blitsike failen fun boigen,

dem shild un di shverd un milchome.

seloh.

 

5(4)  lichtik bistu, machtiker,

fun di berg fun fartsukung;

6(5)  oisen zinen zainen gevoren di shtarkhartsike,

zei zainen ingeshlofen zeyer shlof;

un ale krigslait hoben nisht gefunen zeyere hent.

7(6)  fun dain ongeshrei, Elochei Yaakov,

iz antshlumert gevoren i raiter i ferd.

 

8(7)  du bist forchtik, du,

un ver ken bashtein far dir,

vi bald du bist in kaas?

9(8)  fun himel hostu gelozt heren a din,

di erd hot moire gekrigen un iz shtil gevoren,

10(9)  az Elokim iz oifgeshtanen tsum mishpot,

tsu helfen ale gedrikte fun der erd.

seloh.

 

11(10)  far vor, di grimtsorndike velen dich loiben,

dem iberblaib fun grimtsoren vestu intsamen.

12(11)  tut a neyder un batsolt tsu Hashem Elokeichem;

ale arum im zolen brengen matonus tsum geforchten.

13(12)  er halt ein dos gemit fun firshten,

er iz forchtik far ale Molechim fun der erd.

עז

far dem gezangmaister, far Yedutun; fun Asaphen a mizmer.

2(1)  main kol iz tsu Elokim, un ich shrai,

main kol iz tsu Elokim, un farnem tsu mir.

3(2)  in tog fun main noit zuch ich Adonoi,

main hant iz oisgeshtrekt bai nacht on oifher,

main zel vil zich nisht treisten.

4(3)  az ich dermon zich, Elokim, tu ich brumen,

ich klog, un main Gaist fargeit zich. seloh.

 

5(4)  du haltst tsu di bremen fun maine oigen;

ich bin tserudert un ken nisht reden.

6(5)  ich tracht on di teg fun a mol,

on di yoren fun fartsaiten.

7(6)  ich dermon zich main gezang bai nacht,

ich red mit main hartsen,

un es forsht main Gaist:

8(7)  vet oif eibik Adonoi farlozen,

un vet mer nisht baviliken vider?

9(8)  iz oisgegangen oif eibik zain chesed?

iz der tsuzog geendikt oif dor-doires?

10(9)  hot fargesen tsu laitzeliken El?

tsi hot er in tsoren farshlosen zain rachmones? seloh.

 

11(10)  un ich zog: dos iz main veitog,

vos gebiten hot zich di rechte hant fun Elyon.

12(11)  ich dermon di oiftuen fun Hashem,

yo, ich dermon daine vunder fun fartsaiten.

13(12)  un ich tracht on al dain verk,

un on daine tuungen tu ich kleren.

14(13)  Elokim, in heilikeit iz dain veg;

ver iz a groiser El vi Elokim?

15(14)  du bist hoel vos tut vunder,

host gelozt visen tsvishen di felker dain shtarkeit.

16(15)  host oisgeleizt miten oremn dain folk,

di kinder fun Yaakov un Yosef. seloh.

 

17(16)  gezen hoben dich di vaseren, Elokim,

gezen hoben dich di vaseren, hoben zei veyen gekrigen,

un getsitert hoben di tehumen.

18(17)  gefleitst vaser hoben di volkens,

a kol hoben aroisgelozt di himlen,

un daine failen zainen umgelofen.

19(18)  der kol fun dain duner iz geven in dem virbl-vint,

blitsen hoben baluchten di velt,

getsitert un geshturemt hot di erd.

20(19)  durchen yam iz geven dain veg,

un dain shteg durch vaseren groise,

un daine trit zainen nisht gemerkt gevoren.

21(20)  host gefirt azoi vi shof dain folk,

durch der hant fun Mosheen un Aharonen.

עח

a batrachtung fun Asaphen.

1 farnem, main folk, main lernung,

neigt ier oier tsu di verter fun main moil.

ich vel efenen mit a Mashal main moil,o

ich vel reden retenishen fun fartsaiten.

vos mir hoben gehert un mir veisen,

un undzere elteren hoben undz dertseilt,

velen mir nisht farhoilen fun zeyere kinder;

dertseilndik dem shpּeterdiken dor

di loiben fun Hashem un zain shtarkeit,

un zaine vunder vos er hot geton.

 

vorem er hot oifgeshtelt a tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}p in Yaakov,

un a torah gemacht in Yisroel,

vos er hot bafoilen undzere elteren,

zei tsu machen visen zeyere kinder;

kedei visen zol der shpּeterdiker dor,

di kinder vos velen geboren veren;

zei zolen oifshtein un dertseilen zeyere kinder.

un zei zolen leigen oif Elokim zeyer bitochen,

un nisht fargesen di oiftuen fun El,

un zaine gebot zolen zei hiten;

un zei zolen nisht zain vi zeyere elteren,

a dor opgekert un vidershpenik,

a dor vos hot nisht gefestikt zain harts,

un nisht getrai geven iz zain Gaist tsu El.

 

di kinder fun Ephrayim, bavofnte boigen-shiser,

hoben zich umgekert in tog fun milchome.

10 zei hoben nisht gehit dem bris fun Elokim,

un in zain torah nisht gevolt gein.

11 un zei hoben fargesen zaine tuungen,

un zaine vunder vos er hot zei bavizen.

12 antkegen far zeyere elteren hot er geton vunder,

in land Mitsrayim, in feld fun Tzoan.

13 er hot geshpolten dem yam, un zei aribergefirt,

un oifgeshtelt di vaseren vi a stoig.

14 un er hot zei gefirt mit a volken bai tog,

un di gantse nacht mit a faierdiken licht.

15 er hot geshpolten feldzen in midbar,

un zei ongetrunken zat vi fun tehumen.

16 un er hot aroisgetsoigen flusen fun feldz,

un gemacht nideren vaser vi shtromen.

 

17 ober zei hoben noch vaiter gezindikt tsu im,

tsu vidershpּeniken dem Elyon (oibershter) in der viste.

18 un zei hoben gepּruvet El in zeyer hartsen,

tsu farlangen esen far zeyer gelust.

19 un zei hoben geredt kegen Elokim,

gezogt: ken El greiten a tish in der midbar?

20 yo, er hot geshlogen dem feldz, un vaser iz geflosen,

un taichen hoben gefleitst,

vet er oich kenen broit geben?

tsi vet er onbreiten fleish far zain folk?

 

21 derum hot Hashem gehert, un iz in kaas gevoren,

un a faier hot zich ongetsunden in Yaakov,

un far vor, a tsoren iz oifgegangen in Yisroel;

22 vail zei hoben nisht gegloibtqr in Elokim,

un zich nisht farzichert oif zain hilf.

23 un er hot bafoilen di volkens fun oiben,

un di tiren fun himel geefent.

24 un er hot gemacht regenen oif zei man tsum esen,

un himel-tevuh zei gegeben.

25 broit fun Malachim hot itlecher gegesen,

shpּaiz tsu zat hot er zei aropgeshikt.

26 er hot gemacht tsien dem mizrech-vint in himel,

un getriben mit zain shtarkeit dem dorem-vint.

27 un er hot gemacht regenen oif zei fleish vi shtoib,

un vi zamd fun di yemen foiglen gefliglte.

28 un er hot es gelozt falen in miten fun zeyer lager,

rund arum zeyere voinungen.

29 un zei hoben gegesen, un zainen iberzat gevoren,

un zeyer tvh hot er zei gebracht.

30 noch hoben zei zich nisht gehat opּgeeklt fun zeyer tvh,

zeyer shpּaiz iz noch geven in zeyer moil,

31 un der tsorens fun Elokim iz oifgegangen kegen zei,

un er hot geharget fun zeyere shtarkste,

un di yungelait fun Yisroel anidergeleigt.

 

32 bai alem dem hoben zei vider gezindikt,

un nisht gegloibtt in zaine vunder.

33 un er hot farlendt vi a hoich zeyere teg,

un zeyere yoren in a behole.

34 az er hot zei geharget, flegen zei im zuchen,

un flegen zich umkeren, un forshen El.

35 un zei hoben zich dermont az Elokim iz zeyer feldz,

un El Elyon iz zeyer oisleizeru.

36 un zei hoben im ibergebeten mit zeyer moil,

un mit zeyer tsung flegen zei im ligen zogen.

37 ober zeyer harts iz nisht geven fest mit im,

un zei zainen nisht getrai geven in zain vbris.

38 nor er iz a derbarimer,

er iz mechaper oif zind, un brengt nisht um,

un er halt a sach op zain kaas,

un dervekt nisht zain gantsen grimtsoren.

39 un er hot zich dermont az zei zainen fleish,

a hoich vos fargeit, un kert nisht um.

40 vifel mol hoben zei im vidershpenikt in midbar,

im gekrenkt in der viste!

41 un vider hoben zei gepּruvet El,

un dem heiliken fun Yisroel geergert.

42 zei hoben nisht gedacht on zain hant,

on dem tog vos er hot zei oisgeleizt fun faint

43 vi er hot gemacht zaine tseichens in Mitsrayim,

un zaine vunder in feld fun Tzoan;

44 un farkert in blut zeyere taichen,

un zeyere flusen, zei zolen nisht kenen trinken.

45 er hot ongeshikt oif zei a shvorem fligen

vos hot zei oifgegesen,

un di frosh vos hot zei farvist.

46 un er hot ibergegeben tsum gril zeyer geveks,

un zeyer mi tsum heisherik.

47 er hot geteit mit hogel zeyer vainshtok,

un zeyere vilde faignbeimer mit perost.

48 un er hot ibergeentfert tsum hogel zeyer fich,

un zeyere stades tsu blitsen.

49 er hot ongeshikt oif zei dem brand fun zain tsoren,

kaas un grimtsoren un laid,

an onshikenish fun beize shluchim.

50 er hot gemacht a veg far zain tsoren,

er hot nisht farmiten fun toit zeyer zel,

un er hot ibergeentfert zeyer leben tsu fest.

51 un er hot geshlogen yetveder bechor in Mitsrayim,

di ershtlingen fun kraft, in di getselten fun Cham.

52 un er hot gemacht tsien vi shof zain folk,

un zei gefirt vi a stade in midbar.

53 un er hot zei baleit in zicherkeit, un zei hoben nisht geangst,

un zeyere faint hot tsugedekt der yam.

54 un er hot zei gebracht tsu zain heiliken gemark,

tsu dem barg vos zain rechte hant hot zich gekoift.

55 un er hot fartriben fun far zei felker,

un zei oisgevorfen mit a mestshnur far a nachle;

un gemacht ruen in zeyere getselten

di shvotim fun Yisroel.

 

56 ober zei hoben gepּruvet un vidershpenikt Elokim dem Elyon (oibershter),

un zaine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh} hoben zei nisht gehit.

57 un zei hoben zich opgekert un gefelsht vi zeyere elteren,

zei zainen farkert gevoren vi a falsher boigen.

58 un zei hoben im dertsernt mit kine mit zeyere Bamot,

un mit zeyere getsen im derbeizert mit kine.

59 hot Elokim gehert un iz in kaas gevoren,

un er hot zeyer faracht Yisroel.

60 un er hot avekgevorfen dem mishken fun Shiloh,

dos getselt vos er hot gemacht ruen tsvishen mentshen.

61 un er hot gegeben in gefangenshaft zain shtarkeit,

un zain pracht in der hant fun faint.

62 un er hot ibergeentfert tsum shverd zain folk,

un hot oif zain nachle getsernt.

63 zeyere Bachurim hot fartsert a faier,

un zeyere yungfroien zainen gebliben on a chasuna-lid.

64 zeyere koyanim zainen gefalen durchen shverd,

un zeyere almones flegen tsu mol nisht baveinen.

 

65 ober Adonoi hot oifgevacht vi a shlofediker,

azoi vi a giber vos nichtert zich ois fun vain.

66 un er hot tsurikgeshlogen zaine faint;

an eibike shand hot er zei gegeben.

 

67 ober er hot faracht dos getselt fun Yosef,

un dem sheyvet Ephrayim nisht oisderveilt;

68 nor oisderveilt dem sheyvet Yehudah,

dem barg Tsiyon vos er hot lib.

69 un er hot geboit vi di himlen zain mikdash,

vi di erd vos er hot gegruntfest oif eibik.

70 un er hot oisderveilt Dovid zain knecht,w

un im genumen fun di shofgeheften.

71 fun hinter di milchshepּsn hot er im gebracht

tsu fiteren Yaakov zain folk,

un Yisroel zain Arav.

72 er hot zei gefitert loit der erlechkeit fun zain hartsen,

un mit der forshtandikeit fun zaine hent zei gefirt.

עט

a mizmer fun Asaphen.

1 Elokim, felker zainen gekumen in dain Arav;

zei hoben farumreinikt dain heiliken heichl,

zei hoben gemacht Yerusholayim far hoifns.

zei hoben gegeben di toite leiber fun daine knecht

far shpּaiz tsu dem foigel fun himel,

dos fleish fun daine frume tsu der chaye fun der erd.

zei hoben fargosen zeyer blut azoi vi vaser, arum Yerusholayim,

un nisht geven kein bagreber.

mir zainen gevoren a charpe bai undzere shecheynim,

a gelechter un a shpּot bai undzere arumike.

 

biz vanen Hashem vestu tserenen nochanand?

vet brenen vi faier dain kine tsoren?

gis ois dain grimtsoren oif di felker

vos kenen dich nisht,

un oif di kinigraichen

vos rufen nisht dain nomen.

vorem me hot oifgegesen Yaakov,

un zain voinung hoben zei farvist.

 

zolst undz nisht dermonen di zind fun di frierdike,

gich zol undz antkegenkumen dain derbarimung,

vorem mir zainen gefalen zeyer.

shtei undz bai, Elokim fun undzer hilf,

tsulib dem koved fun dain nomen,

un zei undz matsl, un zei mechaper oif undzere zind,

fun vegen dain nomen.

10 noch vos zolen zogen di felker: vu iz zeyer G‑t?

zol bavust veren tsvishen di felker far undzere oigen

di nekome far dem fargosenem blut fun daine knecht.

 

11 zol kumen far dir dos krechtsen fun gefangenem,

loit der groiskeit fun dain orem

loz leben di ongebreite tsum toit,

12 un ker um undzere shecheynim zibnfachik in zeyer buzem,

zeyer lesterung vos zei hoben dich gelestert, Adonoi.

13 un mir, dain folk, un di shof fun dain fiterung,

velen dir danken oif eibik,

oif dor-doires velen mir dertseilen dain loib.

פּ

far dem gezangmaister, oif Sheshanim-eides; fun Asaphen a mizmer.

2(1)  du pastuch fun Yisroel, farnem;

du vos first azoi vi shof Yosef,

du vos zitsst iber di Keruvim, shein arois.

3(2)  forois far Ephrayim un Binyamin un Menasheh

dervek dain gevure, un kum undz tsu hilf.

 

4(3)  Elokim, richt undz vider oif,

un derlaicht dain ponem, az mir zolen geholfen veren.

 

5(4)  Hashem du Elokim tesboֿot,

biz vanen vestu tserenen oif der tefile fun dain folk?

6(5)  host zei geshpaizt mit broit fun treren,

un zei gemacht trinken emersvaiz treren.

7(6)  machst undz tsum gereid bai undzere shecheynim,

un undzere sonem lachen zich on.

 

8(7)  Elokim fun tesboֿot, richt undz vider oif,

un derlaicht dain ponem, az mir zolen geholfen veren.

 

9(8)  a vainshtok hostu aroisgetsoigen fun Mitsrayim,

host fartriben felker, un im ingeflantst.

10(9)  host opּgeramt far im,

un er hot ingevartslt zaine vortselen,

un ongefilt dos land.

11(10)  di berg zainen fardekt gevoren fun zain shoten,

un zaine tsvaigen zainen geven tsederen fun El (tsederen groise).

12(11)  er hot aroisgelozt zaine riter biz tsum yam,

un biz tsum taich zaine shpּrotsen.

13(12)  far vos hostu tsebrachen zaine tsamen,

az ale veggeyer zolen im arumklaiben?

14(13)  der chezr fun vald prest im op,

un di vidmenung fun feld fitert zich oif im.

 

15(14)  Elokim fun tesboֿot, ker zich um, ich bet dich,

lug fun himel un ze, un gib acht oifen doziken vainshtok,

16(15)  un bafestik dos vos dain rechte hot ingeflantst,

un derheib dem tsveig vos du host dir oisderveilt.

17(16)  er iz fun faier farbrent, er iz opgeshniten;

fun dem beizer fun dain ponem geyen zei unter.

18(17)  zol dain hant zain oif dem man fun dain rechter hant,

oif dem mentshnkind vos du host dir oisderveilt,

19(18)  az mir zolen zich nisht opkeren fun dir;

zolst undz oifleben, az mir rufen dain nomen.

 

20(19)  Hashem du Elokim fun tesboֿot, richt undz vider oif,

derlaicht dain ponem, az mir zolen geholfen veren.

פּא

far dem gezangmaister, oif gitit; fun Asaphen.

2(1)  zingt tsu Elokim undzer shtarkeit,

shalt tsu dem Elochei Yaakov.

3(2)  heibt oif a gezang, un shpּilt oif a pּoik,

oif a ziser harf mit a gitar.

4(3)  blozt a shoifer um Rosh-choidesh,

in halb choidesh tsu undzer yom-Tov.

 

5(4)  vorem dos iz a chuk far Yisroel,

a gezets fun dem Elochei Yaakov.

6(5)  an tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}x in Yosef hot er es gemacht,

az ven er iz arois oif land Mitsrayim,

hob ich a shpּrach mir umbakant gehert.

7(6)  ich hob opgeton zain ruchen fun last,

zaine hent zolen avek fun dem trogkorb.

8(7)  host gerufen in noit, un ich hob dich aroisgetsoigen,

ich hob dir geentfert fun der farborgenish fun duner.

ich hob dich gepּruvet bai di vaseren fun Merivat-Kadesh. seloh.

9(8)  her, main folk, un ich vel dich vorenen,

Yisroel, ven du zolst mir tsuheren!

10(9)  kein El zor (fremd G‑t) zol nisht zain bai dir,

un zolst zich nisht buken tsu kein fremden G‑t.

11(10)  ich bin Hashem dain G‑t,

vos hot dich oifgebracht fun land Mitsrayim;

mach oif breit dain moil un ich vel es onfilen.

 

12(11)  ober main folk hot nisht tsugehert tsu main kol,

un Yisroel hot nisht ingevilikt tsu mir.

13(12)  un ich hob im frai gelozt

in der ingeshpּartkeit fun zain hartsen,

zei zolen gein loit zeyere baroten.

14(13)  ven main folk volt tsuheren tsu mir,

ven Yisroel volt in maine vegen gein!

15(14)  ich volt gich untertenikt zeyere faint,

un oif zeyere driker gekert main hant.

16(15)  di sonem fun Hashem volten ingegangen far im,

un zeyer shtrof volt geven eibik.

17(16)  un im volt men geshpaizt mit dem fets fun veits;

un fun feldz dich volt ich mit honik gezetikt.

פּב

a mizmer fun Asaphen.

1 Elokim shteit in der eide fun El,

in miten fun di richter tut er mishpeten.

biz vanen vet ir mishpeten umgerecht,

un shoinen dem ponem fun di reshoiem?

seloh.

tut recht dem oriman un dem yetum,

dem gedrikten un dem baderftiken macht gerecht.

macht antrinen dem oriman un dem evyen,

fun der hant fun di reshoiem zeit matsl.

zei veisen nisht, un zei farshteyen nisht,

in fintsternish geyen zei um;

ale gruntfesten fun der erd falen um.

ich volt gezogt, Elokimy zeit ir,

un zin fun dem Elyon (oibershter) zeit ir ale.

ober azoi vi a mentsh vet ir shtarben,

un vi einer fun di haren vet ir falen.

 

shtei oif, Elokim, mishpot di erd,

vorem ale felker zainen dain Arav.

פּג

a gezang, a mizmer fun Asaphen.

2(1)  Elokim, nisht zei shtil,

zolst nisht farshvaigen un nisht ruen, El.

3(2)  vorem ze, daine faint tumlen,

un daine sonem heiben oif dem kop.

4(3)  akegen dain folk soden zei zich listik,

un zei eetshen zich akegen daine bashitste.

5(4)  zei hoben gezogt: kumt,

un lomir zei fartiliken fun zain a folk,

az mer zol nisht gedacht veren der nomen Yisroel.

6(5)  vorem zei hoben gehalten an eitse mit ein hartsen,

kegen dir a bris tuen zei shlisenz.

7(6)  di getselten fun Edom, un di Yishmaelim,

Moav, un di Hagarim;

8(7)  Geval, un Ammon, un Amalek,

Peleshet mit di bavoiner fun Tzor.

9(8)  oich Ashur hot zich baheft mit zei;

zei zainen an orem tsu di kinder fun Lot.

seloh.

 

10(9)  tu tsu zei azoi vi tsu Middin,

vi tsu Sisraen, vi tsu Yavinen baim taich Kishon,

11(10)  vos zainen fartilikt gevoren in Ein-Dor,

gevoren vi mist oif der erd.

12(11)  mach zeyere adllait vi Orev un vi Zeev,

un vi Zevach un vi teslmune, ale zeyere firshten;

13(12)  di vos zogen: lomir yarshen far undz

di voinungen fun Elokim.

14(13)  main G‑t, mach zei vi virblshtoib,

vi shpּrei faran vint.

15(14)  vi a faier vos farbrent a vald,

un vi a flam vos tseflakert di berg,

16(15)  azoi zolstu zei nochyogen mit dain shturem,

un mit dain geviter zei dershreken.

17(16)  fil zeyer ponem mit shand,

az zei zolen zuchen dain nomen, Hashem.

18(17)  zolen zei farshemt un dershroken veren oif eibik,

un zolen zei tsu shand veren un untergein.

19(18)  un zolen zei visen az du alein vos dain nomen iz Hashem,

bist der Elyon iber der gantser erd.

פּד

far dem gezangmaister, oif gitit; fun di kinder fun Korach a mizmer.

2(1)  vi lib zainen daine voinungen,

Hashem tesboֿot!

3(2)  main zel gart un geit ois

noch di hoifen fun Hashem;

main harts un main laib zingen

tsum lebediken El.

4(3)  afile a shpּerl gefint a heim,

un a shvalb a nest far zich,

vu zi tut ahin ire yunge,

bai daine mizbeyches, Hashem tesboֿot,

main kinig un main G‑t.

5(4)  voil tsu di vos zitsen in dain hoiz;

tmid velen zei dich loiben.

seloh.

 

6(5)  voil tsu di mentshen vos zeyer shtarkeit iz in dir,

vos daine vegen zainen in zeyer hartsen.

7(6)  durchgeyendik dem tal bocho,

machen zei im far a kval;

yo, a friregen bakleidt im mit berches.

8(7)  zei geyen fun shtarkeit tsu shtarkeit,

zei vaizen zich far Elokim in Tsiyon.

 

9(8)  Hashem du Elokim fun tesboֿot, her tsu main tefile,

farnem, du Elochei Yaakov.

seloh.

10(9)  Elokim undzer shild, ze,

un kuk oif dem ponem fun dain gezalbten.

11(10)  vorem beser a tog in daine hoifen

eider toizent [andersh vu];

ich volt oisgeveilt shtein baim shvel in hoiz fun main G‑t,

eider voinen in getselten fun umrecht.

12(11)  vorem a zun un a shild iz Hashem Elokim,

Chen un koved git Hashem;

er farmaidt nisht kein guts

fun di vos geyen in erlechkeit.

13(12)  Hashem tesboֿot, voil tsu dem mentshen

vos farzichert zich oif dir.

פּה

far dem gezangmaister; fun di kinder fun Korach a mizmer.

2(1)  host bavilikt, Hashem, dain land,

host umgekert di gefangenshaft fun Yaakov.

3(2)  host fargeben di zind fun dain folk,

host fardekt zeyere ale chatoim. seloh.

4(3)  host ingeton al dain roiges,

host zich opgekert fun dain grimtsoren.

 

5(4)  richt undz vider oif, Elokim fun undzer hilf,

un farshter dain kaas kegen undz.

6(5)  tsi oif eibik vestu tserenen oif undz?

vestu tsien dain kaas oif dor-doires?

7(6)  tsi vestu undz nisht oifleben vider,

az dain folk zol zich freyen mit dir?

8(7)  vaiz undz, Hashem, dain chesed,

un dain hilf zolstu undz geben.

 

9(8)  ich her vos hoel Hashem redt;

far vor, er redt frid far zain folk un far zaine frume;

nor zei zolen zich nisht umkeren tsu narishkeit.

10(9)  gor nont tsu zaine forchter iz zain yeshue,

kedei koved zol ruen in undzer land.

 

11(10)  genod un emes hoben zich bagegnt,

gerechtikeit un shalom hoben zich tsekusht.

12(11)  emes shpּrotst fun der erd,

un gerechtikeit lugt fun himel.

13(12)  yo, Hashem vet geben guts,

un undzer land vet geben ir frucht.

14(13)  gerechtikeit vet gein im forois,

un kireven in veg zaine trit.

פּו

a tefile fun Doviden.

1 neig tsu, Hashem, dain oier, entfer mir,

vorem orim un baderftik bin ich.

bahit main zel vorem ich bin frum,

helf, du main G‑t, dain knecht vos farzichert zich oif dir.

laitzelik mich, Adonoi,

vorem tsu dir ruf ich a gantsen tog.

derfrei di zel fun dain knecht,

vorem tsu dir, Adonoi, heib ich oif main nefesh.

vorem du, Adonoi, bist gut un fargebik,

un filgenodik tsu ale vos rufen dich.

farnem, Hashem, main tefile,

un horch tsu dem kol fun maine gebeten.

in tog fun noit ruf ich dich,

vorem du vest mir entferen.

 

nishto aza vi du, Adonoi, tsvishen di G‑ter,

un nishto azoi vi daine maisim.

ale felker vos du host gemacht,

velen kumen un zich buken far dir, Adonoi,

un geben koved tsu dain nomen.

10 vorem grois bistu, un tust vunder,

du Elokim alein.

11 leren mich, Hashem, dain veg,

ich zol gein in dain emes,

eintsik main harts tsu forchten dain nomen.

12 ich vel dich loiben, Adonoi main G‑t, mit main gantsen hartsen,

un erlechen dain nomen oif eibik.

13 vorem grois iz dain chesed tsu mir,

un host matsl geven main zel fun der tifer Shaul.

 

14 Elokim, mutvilike zainen ongeshtanen oif mir,

un a bande gevalttuer zuchen main leben,

un zei halt dich nisht antkegen zich.

15 ober du, Adonoi, bist a derbarimdiker un laitzeliker El,

ingehalten in tsoren un raich in genod un traishaft.

16 ker zich tsu mir, un laitzelik mich,

gib dain shtarkeit tsu dain knecht,

un helf dem zun fun dain dinst.

17 mach mir a tseichen tsum guten,

un zolen zen maine sonem un farshemt veren,

az du Hashem host mich geholfen un mich getreist.

פּז

fun di kinder fun Korach a mizmer; a lid.

1 zain gruntfest iz oif di heilike berg.

Hashem hot lib di toieren fun Tsiyon

mer fun ale voinungen fun Yaakov.

pּrachtiks vert geredt fun dir,

du shtot fun Elokim.

seloh.

 

ich dermon rahav un Bavel far maine bakente;

ot iz Peleshet, un Tzor mit Kush:

der doziker iz in ir geboren gevoren.

ober fun Tsiyon vert gezogt:

der un yener iz dorten geboren gevoren,

un der Elyon alein bafestikt zi.

Hashem tseilt baim farshraiben di felker:

der doziker iz dorten geboren gevoren.

seloh.

 

yo, azoi vi fleitnshpּiler zingen

ale maine ingeveid, fun dir.

פּח

a gezang; a mizmer fun di kinder fun Korach; far dem gezangmaister, oif Machalat leanes; a batrachtung fun Heman dem Ezrachi.

2(1)  Hashem du Elokim fun main hilf,

beis ich shrai bai nacht far dir,

3(2)  zol kumen main tefile far dir;

neig dain oier tsu main ruf.

 

4(3)  vorem zat mit umgliken iz main zel,

un main leben hot tsu der Shaul dergreicht.

5(4)  ich ver gerechnt mit geniderte in grub,

ich bin gevoren vi a mentsh on koiech,

6(5)  an opּgezunderter tsvishen meisim;

vi dershlogene vos ligen in keyver,

vos du dermonst zei nisht mer,

un zei zainen fun dain hant opgeshniten.a

7(6)  host mich araingeton in der untershter grub.

in fintsternishen, in tifenishen.

8(7)  oif mir hot zich ongeleigt dain grimtsoren,

un ale daine inden drikstu oif mir.

seloh.

 

9(8)  host dervaitert maine bakente fun mir,

host mich gemacht an umverdikeit bai zei;

ich bin ingeshport un ken nisht aroisgein.b

10(9)  main oig shmacht fun fain;

ich hob dich gerufen, Hashem, ale tog,

ich hob oisgeshpreit tsu dir maine hent.

11(10)  vestu far meisim ton vunder?

tsi di toite velen oifshtein dich loiben?

seloh.

12(11)  vet dertseilt veren in keyver dain chesed?

dain traishaft in untergang?

13(12)  velen bakant veren in der fintsternish daine vunder?

un dain gerechtikeit in land fun fargesung?

 

14(13)  ober ich, tsu dir, Hashem, shrai ich,

un in frimorgen kumt far dir main tefile.

15(14)  far vos farlozstu, Hashem, main zel?

farborgstu dain ponem fun mir?

16(15)  ich bin gedrikt un gei ein fun yugnt on,

ich trog dain eime, ich bin tsedult.

17(16)  iber mir iz dain grimtsoren ariber,

daine shrekenishen hoben mich farshniten.

18(17)  zei hoben mich arumgeringlt vi a vaser a gantsen tog,

zei hoben in einem mich arumgenumen.

19(18)  host dervaitert fun mir a guten fraint un a chever,

main bakentshaft iz di fintsternish.

פּט

a batrachtung fun Eitan dem Ezrachi.

2(1)  di chasadim fun Hashem vel ich eibik zingen,

oif dor-doires vel ich bakant machen dain traishaft mit main

moil.

3(2)  vorem ich zog: oif eibik geboit iz di genod,

di himlen, in zei hostu bafestikt dain traishaft:

4(3)  ich hob geshlosenc a bris tsu main oisderveilten,

ich hob geshvoren tsu Dovid main knecht:d

5(4)  oif eibik vel ich oifshtelen dain zomen,

un oif dor-doires vel ich oifboien dain tron.e

seloh.

 

6(5)  un di himlen loiben daine vunder, Hashem,

oich dain traishaft in der inzamlung fun di heilike.

7(6)  vorem ver in himel ken zich glaichen tsu Hashem?

ver iz geglichen tsu Hashem tsvishen di machtike?

8(7)  El iz forchtik zeyer in dem barot fun di heilike,

un murdik far ale zaine arumike.

9(8)  Hashem du Elochei tesboֿot,

ver iz azoi shtark vi du, G‑t?

un daine getraie zainen rund arum dir.

10(9)  du geveltikst iber der shtoltskeit fun yam,

az zaine velen heiben zich, tust du zei inshtilen.

11(10)  du host tsedriktf vi a dershlogenem, rahav,

mit dain shtarken oremg hostu tseshpreit daine faint.

12(11)  dain iz der himel, dain oich di erd;

di velt un ir fulkait, zei host du gegruntfest.

13(12)  tsafón un dorem – zei host du bashafen,

Tavor un Chermon zingen fun dain nomen.

14(13)  du host an oremh mit gevure,

dain hant iz shtark, dain rechte iz derhoiben.

15(14)  recht un gerechtikeit zainen dos geshtel fun dain tron,i

genod un emes zainen far dain ponem.

16(15)  voil tsu dem folk vos veis dain laitzelikeit,

vos geyen, Hashem, in licht fun dain ponem.

17(16)  mit dain nomen freyen zei zich a gantsen tog,

un durch dain gerechtikeit veren zei derhoiben.

18(17)  vorem du bist di pracht fun zeyer shtarkeit,

un durch dain gutvilikeit vert derhoiben undzer haren.

19(18)  vorem Hashem, er iz undzer shild,

un der heiliker fun Yisroel, er iz undzer kinig.

 

20(19)  host a mol in a zeung geredt tsu daine frume,

un host gezogt: ich hob aroifgeton hilf oif a giber,

ich hob derhoiben an oisderveilten fun folk.

21(20)  ich hob gefunen Dovid main knecht,

ich hob mit main heiliken eil im gezalbt;

22(21)  az main hant zol zain fest mit im,

un main oremj zol im shtarken.

23(22)  kein faint zol nisht monen fun im,

un kein baeavler zol im nisht painiken.

24(23)  un ich vel tseshtoisen zaine driker fun far im,

un zaine sonem vel ich shlogen.

25(24)  un main traishaft un main chesed velen zain mit im,

un durch main nomen vet derhoiben veren zain haren.

26(25)  un ich vel aroifton oifen yam zain hant,

un oif di taichen zain rechte.

27(26)  er vet mich rufen: main foterk bistu,

main G‑t, un der feldz fun main hilf;

28(27)  oich ich vel im machen faran bechor,

faran eibershter (Elyon) iber di Molechim fun der erdl.

29(28)  oif eibik vel ich im hiten main chesed,

un main bris vet im blaiben getrai.

30(29)  un ich vel onhalten shtendik zain zomen,

un zain tronm vi di teg fun di himlen.

31(30)  az zaine kinder velen farlozen main torah,

un in maine gezetsen velen zei nisht gein;

32(31)  az maine chukkim velen zei farshvechen,

un maine gebot velen zei nisht hiten;

33(32)  vel ich shtrofenn mit a rut zeyer farbrech,

un mit pּlogen zeyer zind.

34(33)  ober main chesed vel ich nisht farshteren fun im,

un nisht felshen on main traishaft.

35(34)  ich vel nisht farshvechen main briso,

un dem aroisloz fun maine lipen vel ich nisht baiten.

36(35)  ein mol hob ich geshvoren in main heilikeit:

oib ich vel felshen on Doviden!

37(36)  zain zomen zol zain eibik,

un zain tronp vi di zun far mirq.

38(37)  azoi vi di Livnah zol er eibik bashtein,

un vi der getraier eides in himel.r

seloh.

 

39(38)  ober du host farlozen un faracht,

host zich fartsornt oif dain gezalbten.s

40(39)  host avekgevorfen dem bris fun dain knecht,

host farshvecht tsu der erd zain kroin.

41(40)  host tsebrachen ale zaine tsamen,

host gemacht fun zaine festungen a teּl.

42(41)  tseroibt hoben im ale veggeyer,

er iz gevoren a charpe bai zaine shecheynim.

43(42)  host derhoiben di rechte hant fun zaine driker,

host derfreit ale zaine faint.

44(43)  oich haltstu tsurik dem sharf fun zain shverd

un host im nisht gelozt oifshtein in milchome.

45(44)  host farshtert zain loiterkeit,

un geshlaidert zain tront tsu der erd.

46(45)  host gekirtst di teg fun zain yugnt,

host im mit bushe badekt.

seloh.

 

47(46)  biz vanen, Hashem, vestu zich farborgen nochanand?

vet brenen vi a faier dain grimtsoren?

48(47)  gedenk, vos iz main gedoier;

tsu vos far nishtikeit du host bashafen ale mentshnkinder.

49(48)  vaser mentsh ken leben un nisht zen dem toit?

machen antrinen zain zel fun der hant fun der Shaul?

seloh.

 

50(49)  vu zainen daine frierdike chasadim, Adonoi,

vos du host geshvoren Doviden in dain traishaft?

51(50)  gedenk, Adonoi, di lesterung fun daine knecht,

vos ich trog in main buzem fun aldi fil felker;

52(51)  vos daine faint, Hashem, lesteren,

vos zei lesteren di trit fun dain gezalbten.

 

53(52)  Baruch Hashem eibik,

Amon un Amon!

צ

firter Sephar

a tefile fun Moshe dem man fun G‑t.

1 Adonoi, du bist undz geven bashitsung in ale doires.

eider di berg zainen geboren gevoren,

un du host bashafen di erd un di velt,

un fun eibikeit biz eibikeit,

bist du El.u

 

brengst dem mentshen biz dershlognkeit,

un zogstu: tut teshuve, ir mentshnkinder.

vorem toizent yor iz in daine oigen

vi der nechtiker tog, ven er iz fargangen,

un vi a vach in der nacht.

shtromst zei avek,

vi a dreml veren zei;

in frimorgen vi groz gevaksen,

in frimorgen geblit un gevaksen –

tsum ovent opgeshniten un fardart.

 

vorem mir veren farlendt in dain kaas,

un in dain grimtsoren veren mir farchapּt.

haltst undzere zind antkegen dir,

undzere farborgenishen faran licht fun dain ponem.

vorem ale undzere teg fargeyen in dain grimtsoren,

mir endiken undzere yoren azoi vi a hoich.

10 di teg fun undzere yoren, zei zainen zibetsik yor,

un az in gevure, iz achtsik yor;

un zeyer shtolts iz maternish un umglik;

vorem gich fargeit es, un mir flien avek.

 

11 ver farshteit di macht fun dain kaas,

az vi dain mordikeit azoi iz dain grimtsoren?

12 leren undz richtik tsu tseilen undzere teg,

kedei mir zolen krigen a harts fun chochme.

13 ker zich um, Hashem – vi lang noch? –

un derbarim zich oif daine knecht.

14 zetik undz in frimorgen mit dain chesed,

kedei mir zolen zingen un zain freilech in ale undzere teg.

15 derfrei undz vi di teg vos du host undz gepainikt,

di yoren vos mir hoben gezen beiz.

16 zol bavizen veren dain tuung tsu daine knecht,

un dain pracht oif zeyere kinder.

17 un zol di liblechkeit fun Adonoi Elokeinu zain oif undz;

un bafestik far undz dos verk fun undzere hent,

yo, dos verk fun undzere hent, bafestik es.

צא

du vos zitsst in der farborgenish fun Elyon,

vos in shoten fun (El) Shaddai vailstu,

ich zog oif Hashem, main bashitsung un main festung

main G‑t vos ich farzicherv zich oif im,

 

az er vet dich matsl zain fun foiglfangers nets,

fun der fest fun fartilikung.

mit zain fleder vet er dich bashiremen,

un unter zaine fliglen vestu zich shitsen;

a shild un a shild iz zain traishaft.

vest nisht moire hoben far a shrek fun der nacht,

far a fail vos flit bai tog;

far a fest vos geit um in der fintster,

far a mageyfe vos farvist in miten tog.

 

dir fun zeit velen falen toizent,

un Tzoan toizent fun dain rechter hant,

tsu dir vet es nisht genenen.

bloiz mit daine oigen vestu onkuken,

un di batsolung fun di reshoiem vestu zen.

 

vail du host gezogt: Hashem iz main bashitsung,

gemacht dem Elyon (oibershter) far dain bashiremung.

10 dich vet nisht trefen kein beiz,

un kein plog vet nisht genenen tsu dain getselt.

11 vorem zaine Malachim vet er bafelen vegen dir,

dich tsu hiten in ale daine vegen.

12 oif di hent velen zei dich trogen,

tomer vestu opּshlogen on a shtein dain fusw.

13 oif leiben un pּipּernoters vestu shpּraizen,

vest tsetreten yungleiben un shlang.

 

14 vail er hot geglust tsu mir, vel ich im machen antrinen;

ich vel im derheichen, vail er ken main nomen.

15 er vet mich rufen, un ich vel im entferen,

ich vel zain mit im in a tsore,

ich vel im derleizen, un im brengen tsu koved.

16 mit lange yoren vel ich im zeten,

un vel im vaizen main hilf.

צב

a mizmer; a gezang far dem tog fun shebt.

2(1)  gut iz tsu loiben Hashem,

un zingen tsu dain nomen, du Elyon;

3(2)  tsu dertseilen in frimorgen dain chesed

un dain traishaft in di necht,

4(3)  oif a tsenstrune un oif a gitar,

mit fartrachtung oif der harf.

5(4)  vorem host mich derfreit, Hashem, mit dain verk,

ich zing vegen di maisim fun daine hent.

 

6(5)  vi grois zainen daine maisim, Hashem!

tif biz gor zainen daine trachtungen.

7(6)  der behemisher mentsh veis nisht,

un der nor farshteit dos nisht.

8(7)  az di reshoiem shpּrotsen vi groz,

un es blien ale tuer fun umrecht,

iz dos kedi zei zolen fartilikt veren oif eibik.

9(8)  ober du bist derhoiben oif eibik, Hashem.

10(9)  vorem ot daine faint, Hashem,

vorem ot daine faint velen untergein,

tseshpreit velen veren ale tuer fun umrecht.

 

11(10)  un host derheicht vi bai a vizltir main haren;

ich hob mich bazalbt mit frishen eil.

12(11)  un main oig hot zich ongezen oif maine loierer;

oif di shlechtstuer vos shteyen on oif mir,

heren maine oieren zich on.

 

13(12)  der tsadik vet blien vi a teitlboim,

vi a tsederboim in Levanon vet er vaksen.

14(13)  ingeflantst in hoiz fun Hashem,

in di hoifen fun Elokeinu velen zei blien.

15(14)  zei velen noch shpּrotsen in groer elter,

fet un zaftik velen zei zain;

16(15)  tsu dertseilen az Hashem iz rechtfartik,

main feldz vos kein umrecht iz in im nishto.

צג

Hashem tut kinigen;

er hot zich mit groiskeit bakleidt;

Hashem hot zich ongekleidt,

mit shtarkeit zich ongegurt;

oich iz bafestikt di velt,

zi zol zich nisht vaklen.

fest shteit dain tronx fun a mol,

fun eibiky on bistu.

 

di taichen, Hashem, hoben oifgehoiben,

di taichen hoben oifgehoiben zeyer kol;

di taichen heiben oif zeyer geroish.

mer fun di koiles fun vaseren groise,

fun machtike inden fun yam,

iz machtik Hashem in der heich.

daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}z zainen zicher biz gor;

far dain hoiz fast zich heilikeit, Hashem,

oif eibike teg.

צד

Hashem du El fun nekmes,

Hashem fun nekmes, shein arois!

derheib zich, du richter fun der erd,

ker um fargeltung tsu di shtoltse.

biz vanen velen di reshoiem, Hashem,

biz vanen velen di reshoiem zich freyen?

zei gaveren, zei reden farshait,

zei rimen zich, ale tuer fun umrecht.

dain folk, Hashem, tsedrikena zei,

un zei painiken dain Arav.

di almone un dem fremden hergen zei,

un yesoimim teiten zei.

un zei zogen: Hashem vet nisht zen,

un der Elochei Yaakov vet nisht merken.

 

batracht, ir fargrebte in folk,

un ir naren, ven vet ir klug veren?

der vos flantst dos oier, tsi vet er nisht heren?

der vos furemt dos oig, tsi vet er nisht zen?

10 der vos vornt di felker, tsi vet er nisht shtrofen?

er vos lernt dem mentshen visen.

11 Hashem veis di machshoves fun dem mentshen,

az zei zainen nishtik.

 

12 voil iz dem man vos Hashem shtroft,b

un fun dain torah tustu im lernen;

13 kedei im tsu baruen in teg fun beiz,

biz a grubc vet gegroben veren faran roshe.

14 vorem Hashem vet nisht avekvarfen zain folk,

un zain Arav nisht farlozen.

15 vorem tsum gerechten vet zich umkeren dos recht,

un noch im velen gein ale rechtfartiken hertser.

 

16 ver vet oifshtein far mir akegen di shlechtstuer?

ver vet zich shtelen far mir akegen di tuer fun umrecht?

17 ven nisht Hashem volt mir a hilf geven,

volt shir geres in shtilen keyver main zel.

18 ven ich zog: main fus glitsht zich ois,

lent mich unter, Hashem, dain chesed.

19 bai maine fil zorgenishen in mir,

kviken daine treistungen main zel.

 

20 ken zich Chevron tsu dir der tron fun farbrechen,

vos furemt umglik durch gezets?

21 zei klaiben zich oif dem nefesh fun tsadik,

un umshuldik blut farmishpeten zei.

22 ober Hashem iz mir geven far a festung,

un main G‑t tsum feldz fun main bashitsung.

23 un er hot umgekert oif zei zeyer umrecht,

un durch zeyer beiz tut er zei farshnaiden;

farshnaiden tut zei Hashem Elokeinu.

צה

kumt, lomir zingen tsu Hashem,

lomir Shealen tsum feldz fun undzer hilf.

lomir kumen far zain ponem mit dank,

mit gezangen lomir Shealen tsu im.

vorem a groiser El iz Hashem,

un a groiser melech iber ale G‑ter,

vos in zain hant zainen di grunten fun der erd,

un di heichen fun di berg zainen zaine;

vos der yam iz zainer, un er hot im gemacht;

un di yaboshe hoben gefuremt zaine hent.

 

kumt, lomir zich buken un beigen,

lomir knien far Hashem undzer Bashefer.

vorem er iz Elokeinu,

un mir dos folk fun zain fiterung,

un di shof fun zain hant;

ven ir volt haint tsuheren tsu zain kol!

macht nisht hart ier harts vi bai Merivat-Kadesh,

vi in tog fun Massah in der midbar,

beis eyere elteren hoben mich gepּruvet,

mich pּrobirt, hagam zei hoben gezen main verk.

10 fertsik yor hob ich mich geeklt miten dor,

un hob gezogt: a folk mit farfirte hertser zainen zei,

un zei veisen nisht maine vegen;

11 vos derum hob ich geshvoren in main tsoren,

oib zei velen kumen in main ruung!

צו

zingt tsu Hashem a nai gezang,

zingt tsu Hashem, di gantse erd.

zingt tsu Hashem, bentsht zain nomen,

zogt on fun tog tsu tog zain yeshue.

dertseilt tsvishen di felker zain koved,

tsvishen ale umes zaine vunder.

vorem grois iz Hashem, un zeyer geloibt,

er iz forchtik iber ale G‑ter;

vorem di G‑ter fun ale felker zainen nishtik,

un Hashem hot di himlen gemacht.

glants un sheinkeit zainen far zain ponem,

shtarkeit un pracht in zain mikdash.

 

git tsu Hashem, ir mishpoches fun di felker,

git tsu Hashem koved un shtarkeit.

git tsu Hashem dem koved fun zain nomen,

brengt a minche, un kumt in zaine hoifen.

bukt zich tsu Hashem mit heiliken opּshai,

tsitert far im, di gantse erd.

 

10 zogt tsvishen di felker: Hashem tut kinigen;

oich iz bafestikt di velt, zi zol zich nisht vaklen,

er vet mishpeten di felker mit yoisher.

 

11 zolen zich freyen di himlen, un zol lustik zain di erd,

zol duneren der yam mit zain fulkait.

12 zol freilech zain dos feld un alts vos derin;

dentsmol zolen zingen ale beimer fun vald;

13 far Hashem, vorem er kumt,

vorem er kumt mishpeten di erd;

er vet mishpeten di velt mit gerechtikeit,

un di felker mit zain vorhaftikeit.

צז

Hashem tut kinigen, zol lustik zain di erd,

zolen zich freyen di fil indzelen.

volken un nebl zainen arum im,

recht un gerechtikeit dos geshtel fun zain tron.d

a faier geit im forois,

un farbrent rund arum zaine faint.

zaine blitsen balaichten di velt;

es zet di erd, un zi tsitert.

di berg tsegeyen vi vaks far Hashem,

far dem Har (adoine) fun der gantser erd.

 

di himlen dertseilen zain gerechtikeit,

un ale felker zeen zain koved.

tsu shand veren ale getsndiner,

vos rimen zich mit nishtikeiten;

es buken zich tsu im ale G‑ter.

 

Tsiyon hert un zi freit zich,

un lustik zainen di techtershtet fun Yehudah,

fun vegen daine mishpotim, Hashem.

vorem du Hashem bist der Elyon iber der gantser erd,

hoich derhoiben iber ale G‑ter.f

 

10 ir libhaber fun Hashem, hot faint shlechts!

er hit di nefoshes fun zaine frume,

fun der hant fun reshoiem iz er zei matsl.

11 a licht iz farzeit faran tsadik,

un far di rechtfartiken hertser a freid.

12 freit zich, ir tsadikim, mit Hashem,

un dankt zain heiliker gedechenish.

צח

a mizmer.

1 zingt tsu Hashem a nai gezang,

vorem vunder hot er geton;

zain rechte hant hot im geholfen,

un zain heiliker orem.g

Hashem hot gelozt visen zain yeshue,

far di oigen fun ale felker hot er antplekt zain

gerechtikeit.

er hot gedacht on zain chesed

un zain traishaft tsu dem hoiz fun Yisroel;

ale Akan fun der erd hoben gezen

di yeshue fun Elokeinu.

 

shalt tsu Hashem, di gantse erd,

brecht ois un zingt un shpּilt.

shpּilt tsu Hashem oif a harf,

oif a harf mit a kol fun gezang.

mit trumeiten un a kol fun shoifer

shalt far Hashem dem melech.

 

zol duneren der yam mit zain fulkait,

di velt un di voiner in ir.

di taichen zolen klapen di hent,

di berg zolen zingen in einem;

far Hashem, vorem er kumt mishpeten di erd;

er vet mishpeten di velt mit gerechtikeit,

un di felker mit yoisher.

צט

Hashem tut kinigen,

zolen tsiteren di felker;

er tront iber di Keruvim,

zol zich vaklen di erd.

Hashem iz grois in Tsiyon,

un er iz derhoiben iber ale felker.

zolen zei loiben dain groisen un forchtiken nomen

– heilik iz er! –

un di shtarkeit fun dem melech vos hot lib gerechtikeit.

du host oifgeshtelt yoisher,

recht un gerechtikeit hostu in Yaakov geton.

derheibt Hashem Elokeinu,

un bukt zich tsu zain fusbenkel – heilik iz er!

 

Moshe un Aharon zainen geven tsvishen zaine koyanim,

un Shmuel tsvishen di vos rufen zain nomen;

zei flegen rufen tsu Hashem,

un er flegt zei entferen.

in a volknzail flegt er reden tsu zei;

zei hoben gehit zaine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},h

un dos gezets vos er hot zei gegeben.

 

Hashem Elokeinu, du host zei geentfert:

a fargebiker El bistu zei geven,

un host zich noikem geven fun zeyert vegen.

derheibt Hashem Elokeinu,

un bukt zich tsu zain heiliken barg,

vorem heilik iz Hashem Elokeinu.

ק

a mizmer fun dankgebung.

1 shalt tsu Hashem, di gantse erd.

dint Hashem mit simcha,

kumt far im mit gezang.

 

veist az Hashem, er iz Elokim;

er hot undz bashafen, un zaine zainen mir,

zain folk, un di shof fun zain fiterung.

 

kumt in zaine toieren mit dank,

in zaine hoifen mit loib;

git a dank tsu im, bentsht zain nomen.

 

vorem Hashem iz gut,

oif eibik iz zain chesed,

un biz dor-doires zain traishaft.i

קא

a mizmer fun Doviden.

1 genod un gerechtikeit vel ich bazingen,

tsu dir Hashem vel ich zingen.

ich acht oifen erlechen veg;

ven vestu kumen tsu mir?

ich gei um in main hoiz

in der erlechkeit fun main hartsen.

ich halt nisht far maine oigen

a nidertrechtike zach;

dos ton fun di opּkerers hob ich faint,

es tut zich nisht baheften on mir.

a krum harts iz opgeton fun mir,

fun shlechtikeit veis ich nisht.

 

der vos baredt in farborgenish zain chever,

im hak ich op;

der vos hot hoferdike oigen un a shtolts harts,

im ken ich nisht laiden.

maine oigen zainen oif di getraie fun land,

zei zolen zitsen mit mir;

der vos geit oifen veg fun erlechkeit,

er iz in main dinst.

 

in main hoiz tor nisht zitsen

der vos bageit batrug; der vos redt ligns

der vos redt ligns

ken nisht bashtein far maine oigen.

 

ale frimorgen farshnaid ich

ale reshoiem fun land,

kedei tsu farshnaidenj fun Hashem's shtot

ale tuer fun umrecht.

קב

a tefile far dem gedrikten ven er fargeit zich, un er gist ois far Hashem zain klog.

2(1)  Hashem, her tsu main tefile,

un main geshrei zol kumen tsu dir.

3(2)  zolst nisht farborgen dain ponem fun mir,

in tog fun main noit neig dain oier tsu mir,

in tog vos ich ruf, entfer mir gich.

 

4(3)  vorem azoi vi roich fargeyen maine teg,

un maine beiner zainen vi an oiven tsebrent.

5(4)  tseklapּt vi groz un fartriknt iz main harts,

vorem ich farges tsu esen main broit.

6(5)  fun vegen di koiles fun main krechtsen

iz main gebein tsugeklepּt tsu main hoit.

7(6)  ich bin geglichen tsu a pּelikan fun midbar,

ich bin gevoren vi an eil fun di churbes.

8(7)  ich bin vach nochanand un bin gevoren

vi an elnder foigel oif a doch.

9(8)  a gantsen tog lesteren mich maine faint,

di vos vildeven kegen mir, shilten zich mit mir.

10(9)  vorem ash hob ich azoi vi broit gegesen,

un maine getranken hob ich mit gevain gemisht.

11(10)  fun vegen dain kaas un dain tsorenk;

vorem host mich oifgehoiben un mich avekgeshlaidert.

12(11)  maine teg zainen vi a shoten vos neigt zich,

un azoi vi groz triken ich ein.

 

13(12)  ober du Hashem tronst oif eibik,

un dain gedechenish iz oif dor-doires.

14(13)  du vest oifshtein un zich derbarimen oif Tsiyon,

vorem es iz tsait zi tsu laitzeliken,

vorem gekumen iz di shehl.

15(14)  vorem daine knecht goren noch ire shteiner,

un ir shtoib hoben zei lib.

16(15)  un di felker velen forchten dem nomen fun Hashem,

un ale Molechim fun der erd dain pracht,

17(16)  ven Hashem hot oifgeboit Tsiyon,

zich bavizen in zain prachtm;

18(17)  zich gekert tsu der tefile fun dem elnden,

un nisht farachtn zeyer tefile.

 

19(18)  dos vet farshriben veren faran shpּeterdiken dor,

un dos folk vos vet bashafen veren, vet loiben Hashem.

20(19)  vorem er hot aropּgekukt fun zain heiliker heich;

Hashem hot fun himel gelugt oif der erd,

21(20)  tsu heren dos krechtsen fun gefangenem,

frai tsu machen di ongebreite tsum toit.

22(21)  kedei me zol dertseilen in Tsiyon Hashem's nomen,

un zain loib in Yerusholayim,

23(22)  ven di felker zamlen zich ein in einem,

un di kinigraichen tsu dinen Hashem.

 

24(23)  er hot opּgeshlaft in veg main koiech,

er hot gekirtst maine teg.

25(24)  ich zog: main G‑t,

zolst mich nisht aveknemen in helft fun maine teg,

du vos oif dor-doires zainen daine yoren.

 

26(25)  lang tsurik hostu di erd gegruntfest,

un dos verk fun daine hent zainen di himlen.

27(26)  zei velen untergein, un du vest bashtein,

yo, zei ale velen vi a beged tsekrichen,

vi a malbesh vestu zei baiten, un zei velen fargein;

28(27)  ober du bist der eigener,

un daine yoren velen zich nisht endikeno.

29(28)  di kinder fun daine knecht velen blaiben,

un zeyer zomen vet shtein fest far dir.

קג

fun Doviden.

1 loib, main zel, Hashem,

un ale maine ingeveid, zain heiliken nomen.

loib Hashem, main zel,

un zolst nisht fargesen ale zaine toivus;

der vos fargit aldi zind daine,

vos heiltp ale krankshaften daine;

vos leizt [als goel] ois fun grubq dain leben,

vos kreint dich mit genod un derbarimung;

vos zetikt mit guts dain elter,

vi an odler banait zich di yugnt daine.

 

Hashem tut gerechtikeiten,

un recht tsu ale gedrikte.

er hot gelozt visen Mosheen zaine vegen,

di kinder fun Yisroel zaine maisim.

Hashem iz derbarimdik un laitzelik,

ingehalten in tsorenr un raich in genod.

nisht shtendik vet er krigen,

un nisht eibik vet er halten a kaas.

10 nisht loit undzere chatoim hot er undz geton,

un nisht loit undzere zind hot er undz fargolten.

11 vorem vi der himel iz hoich iber der erd,

azoi iz shtark zain chesed tsu di vos forchten im.

12 vi mizrech iz vait fun mayrev,

azoi hot er dervaitert fun undz undzere farbrechen.

13 vi a foter derbarimt zich oif zaine kinder,

azoi derbarimt zich Hashem oif di vos forchten im.

14 vorem er veis undzer bashafung,

er gedenkt az mir zainen shtoib.

 

15 der mentsh – azoi vi groz zainen zaine teg,

vi a shpּrotsung fun feld, azoi shpּrotst er.

16 vorem a vint geit ariber oif im, un er iz nishto,

un zain ort ken im nisht mer.

17 ober der chesed fun Hashem iz fun eibik biz eibik

oif di vos forchten im,

un zain gerechtikeit tsu kindskinder;

18 tsu di vos hiten zain bris,

un tsu di vos gedenken zaine bafelen zei tsu ton.

19 Hashem hot in himel oifgeshtelt zain tron,s

un zain meluche geveltikt iber alts.

 

20 loibt Hashem, zaine Malachim,

ir shtarke giborim vos tut zain vort,

baim heren dem kol fun zain vort.

21 loibt Hashem, ale zaine chiles,

zaine meshoresim vos tut zain rotsen.

22 loibt Hashem, ale zaine verk,

in ale erter fun zain geveltikeit;

loib Hashem, main zel.

קד

loib Hashem, main zel;

Hashem main G‑t, bist grois biz gor,

in glants un sheinkeit bistu ongekleidt.

der vos viklt zich in licht vi in a mantl,

vos shpּreit ois di himlen vi a forhang.

vos balknt mit vaser zaine eibershtuben;

vos macht volkens far zain raitvogen,

vos geit oif di fliglen fun vint.

vos macht zaine shluchim di vinten,

zaine meshoresim – flakerik faier.

 

er hot gegruntfest di erd oif ire geshtelen,

zi zol zich nisht vaklen, eibik un shtendik.

dem tehum, im hostu vi a kleid ibergedekt;

iber di berg zainen geshtanen di vaseren.

fun dain ongeshrei zainen zei antlofen,

fun kol fun dain duner hoben zei avekgeailt –

berg hoben zich oifgehoiben,

tolen hoben genidert –

tsu dem ort vos du host gegruntfest far zei.

host gemacht a gevul vos zei zolen nisht aribergein,

kedei zei zolen nisht vider badeken di erd.

 

10 er iz der vos shikt kvalen in di tolen,

zei zolen gein tsvishen di berg.

11 zei trinken on ale chayes fun feld,

di valdeizlen shtilen zeyer dorsht.

12 leben zei ruen di foiglen fun himel,

fun tsvishen di tsvaigen giben zei arois a kol.

13 bist der vos trinkt on di berg fun zaine eibershtuben;

fun der frucht fun daine tuungen vert gezetikt di erd.

 

14 er macht shpּrotsen groz far der beheime,

un hei far di arbetfi fun dem mentshen,

kedei aroistsutsien broit fun der erd;

15 un vain vos derfreit dem mentshns harts,

tsu machen glantsen dem ponem mer vi eil;

un broit vos lent unter dem mentshns harts.

 

16 di beimer fun Hashem zeten zich on,

di tsederen fun Levanon vos er hot geflantst,

17 vos dorten nesten di foiglen;

der shtorch, zain hoiz zainen tsipּresen.

18 di hoiche berg zainen far di shteinbek,

di feldzen a bashitsung far di kinigls.

 

19 er hot gemacht di Livnah far di tsaiten;

di zun veis ir untergang.

20 machst fintsternish, un es vert nacht,

in ir vidmenen zich ale chayes fun feld.

21 di yungleiben brilen noch roib,

un beten fun El zeyer shpּaiz.

22 geit oif di zun, veren zei ingeton,

un zei hoieren in zeyere nores.

23 geit arois der mentsh tsu zain verk,

un tsu zain arbet biz ovent.

 

24 vi fil zainen daine verk, Hashem!

zei ale hostu mit chochme gemacht;

di gantse erd iz ful mit dain eigens.

25 on iz der yam, grois un breit,

dort iz a vidmenung on a tsol,

chayes groise mit kleine.

26 dort geyen um shifen;

der lioioten vos du host bashafen zich tsu shpּiln derin.

 

27 zei ale kuken ois tsu dir,

tsu geben zeyer shpּaiz in ir tsait.

28 gistu zei, klaiben zei oif,

efnst dain hant, zeten zei zich mit guts.

29 farborgstu dain ponem, veren zei farchapּt,

tust ein zeyer otem, fargeyen zei,

un keren zich um tsu zeyer shtoib.

30 du shikst arois dain ruach,t azoi veren zei bashafen,

un du banaist dem ponem fun der erd.

 

31 zol der koved fun Hashem zain oif eibik!

zol Hashem zich freyen mit zaine verk!

32 der vos kukt on di erd, un zi tsitert,

vos rirt on di berg, un zei reicheren.

33 ich vel zingen tsu Hashem kl-zmen ich leb,

ich vel shpּiln tsu main G‑t vi lang ich bin.

34 zol im gezist zain main reden;

ich frai zich mit Hashem.

35 zolen di zindike farlendt veren fun der erd,

un di reshoiem zolen mer nisht zain.

loib Hashem, main zel,

halalu G-d (Hashem).

קה

git a dank tsu Hashem, ruft zain nomen,

lozt visen tsvishen di felker zaine tuungen.

zingt tsu im, shpּilt tsu im,

redt fun ale zaine vunder.

rimt ich mit zain heiliken nomen;

zol zich freyen dos harts fun di vos zuchen Hashem.

forsht Hashem un zain shtarkeit,

zucht zain ponem temid.

dermont zaine vunder vos er hot geton,

zaine tseichens, un di mishpotim fun zain moil,

ir zomen fun Avraham zain knecht,u

ir kinder fun Yaakov, zaine oisderveilte.

 

er iz Hashem Elokeinu,

iber der gantser erd zainen zaine mishpotim.

er gedenkt eibik zain bris,

dos vort vos er hot bafoilen oif toizent doires;

vos er hot geshlosenv mit Avrahamen,

un zain shvue tsu Yischaken.

10 un er hot es oifgeshtelt far a chuk tsu Yaakov,

far an eibiken bris tsu Yisroel,

11 azoi tsu zogen: dir vel ich geben dos land Kenaan,

dem teil fun ier nachle.

 

12 az ir zeit geven mentshen getseilte,

vintsik un fremde derin,

13 un zei zainen umgegangen fun folk tsu folk,

un fun ein kinigraich tsu an ander ume,

14 hot er nisht gelozen a mentshen zei driken,

un hot geshtroft Molechim vegen zei:

15 ir zolt nisht onriren maine gezalbte,

un maine neviim zolt ir nisht beiz ton.

 

16 un er hot gerufen a hunger oifen land,

yetveder unterlen fun broit hot er tsebrachen.

17 er hot zei forois geshikt a man:

far a knecht iz farkoift gevoren Yosef.

18 me hot gepainikt in keiten zain fus,

in aizen iz araingeton gevoren zain laib;

19 biz der tsait vos zain vort iz geshen,

hot der bafel fun Hashem im gepּruvet.

20 der melech hot geshikt un im loiz gelozt,

der geveltiker fun felker – un im frai gemacht.

21 er hot im gemacht far a Har iber zain hoiz,

un far a geveltiker iber zain gantsen eigens,

22 tsu binden zaine haren loit zain barot,

un zaine eltste zol er kligen.

 

23 un Yisroel iz gekumen kein Mitsrayim.

un Yaakov hot zich oifgehalten in land Cham.

24 un er hot zeyer gefruchpּert zain folk,

un zei gemacht shtarker fun zeyere driker.

25 er hot farkert zeyer harts faint tsu hoben zain folk,

zich tsu kligen akegen zaine knecht.

26 er hot geshikt Moshe zain knecht,

Aharonen vemen er hot oisderveilt.w

27 hoben zei gemacht tsvishen zei di zachen fun zaine tseichens,

un vunder in land fun Cham.

28 er hot ongeshikt fintsternish un fintster gemacht;

un zei hoben nisht vidershpenikt zain vort.

29 er hot farkert zeyere vaseren in blut,

un hot geteit zeyere fish.

30 zeyer land hot gevidmet Parosh,

biz in di kameren fun zeyere Molechim.

31 er hot geheisen, un a gemish fligen iz gekumen,

umgetsifer in zeyer gantsen gemark.

32 er hot gegeben anshtot zeyere regns hogel,

a flamfaier in zeyer land.

33 un er hot ingeshlogen zeyer vainshtok un zeyer faignboim,

un oisgebrachen di beimer fun zeyer gemark.

34 er hot geheisen, un a heisherik iz gekumen,

un a grozfreser azh on a tsol;

35 un er hot oifgegesen yetveder kraitechts in zeyer land,

un oifgegesen di frucht fun zeyer erd.

36 un er hot geshlogen yetveder bechor in zeyer land,

di ershtlingen fun al zeyer kraft.

 

37 un hot zei aroisgetsoigen mit zilber un gold;

un nisht geven tsvishen zaine shvotim a shtroichler.

38 Mitsrayim hot zich gefreit mit zeyer aroisgein,

vorem zeyer shrek iz gefalen oif zei.

 

39 er hot farshpreit a volken tsum tsudek,

un a faier tsu laichten bai nacht.

40 me hot farlangt, un er hot gebracht vachtlfoiglen,

un mit broit fun himel flegt er zei zeten.

41 er hot geefent a Tzur, un vaser iz pּliuchen,

gegangen vi a taich durch di trikenishenx.

42 vorem er hot gedacht on zain heiliken tsuzog

tsu Avraham zain knecht.

 

43 un er hot aroisgetsoigen zain folk mit freid,

mit gezang zaine oisderveilte.

44 un er hot zei gegeben di lender fun di felker,

un di mi fun di umes hoben zei geiarshet;

45 kedei zei zolen halten zaine gezetsen,

un zaine lernungen zolen zei hiten.

halalu G-d (Hashem).

קו

halalu G-d (Hashem).

git a dank tsu Hashem, vorem er iz gut,

vorem oif eibik iz zain chesed.

ver ken oisreden di gevuros fun Hashem?

machen heren zain gantsen loib?

voil tsu di vos hiten gerechtikeit,

tsu dem vos tut recht in yetveder tsait.

 

gedenk mich, Hashem, ven du bavilikst dain folk,

dermon mich in dain hilf;

kedei ich zol zen dos guts fun daine oisderveilte,

zich freyen in der freid fun dain folk,

zich rimen in einem mit dain Arav.

 

mir hoben gezindikt azoi vi undzere elteren,

mir hoben farbrochen, mir hoben shlechts geton.

undzere elteren in Mitsrayim hoben nisht batracht daine vunder,

zei hoben nisht gedacht on daine fil chasadim,

un hoben vidershpenikt baim yam, baim Yam Suf.

ober er hot zei geholfen fun zain nomen vegen,

kedei tsu lozen visen zain gevure.

un er hot ongeshrien oifen Yam Suf, un er iz gevoren truken,

un er hot zei gefirt durch di tehumen vi durch a stepּ.

10 un er hot zei geholfen fun dem suns hant,

un zei oisgeleizt fun der hant fun faint.

11 un di vaseren hoben tsugedekt zeyere driker,

nisht an eintsiker fun zei iz gebliben.

12 un zei hoben gegloibty in zaine verter,

zei hoben gezungen zain loib.

 

13 gich hoben zei fargesen zaine tuungen;

zei hoben nisht gehart oif zain eitse.

14 un zei hoben geglust a glustung in der midbar,

un gepּruvet El in der viste.

15 un er hot zei gegeben zeyer farlang,

ober er hot geshikt a der in zeyer laib.

 

16 un zei hoben zich mekane geven on Mosheen in lager,

un on Aharon dem heiliken fun Hashem.

17 hot di erd zich geefent, un ingeshlungen Dotanen,

un tsugedekt dos gezeml fun Aviramen.

18 un a faier hot zich ongetsunden in zeyer gezeml,

a flam hot farbrent di reshoiem.

 

19 zei hoben gemacht a kalb in Chorev,

un zich gebukt tsu a gegosenem gets.

20 un zei hoben farbaiten zeyer koved oif der geshtalt

fun an oks vos est groz.

21 zei hoben fargesen on El zeyer helfer,

vos hot geton groise zachen in Mitsrayim,

22 vunder in land fun Cham,

forchtike zachen baim Yam Suf.

23 un er hot gevolt zei fartiliken,

ven nisht Moshe zain oisderveilter

volt zich geshtelt far im in dem broch,

optsuhalten zain grimtsoren fun umbrengen.

 

24 un zei hoben faracht dos glustike land,

nisht gegloibtz in zain vort.

25 un zei hoben gemurmlt in zeyere getselten,

nisht tsugehert tsu dem kol fun Hashem.

26 un er hot oifgehoiben zain hant vegen zei,

zei tsu machen falen in der midbar,

27 un tsevarfen zeyer zomen tsvishen di felker,

un zei tseshpּreiten in di lender.

 

28 un zei hoben zich baheft on dem Baal fun Peor,

un gegesen shlachtopּfer tsu toite.

29 un zei hoben derchaּeast mit zeyere maisim,

un a mageyfe hot oisgebrachen tsvishen zei.

30 un Pinchas iz oifgeshtanen, un hot a mishpot geton,

un di mageyfe iz farhalten gevoren.

31 un es iz im gerechnta gevoren tsu gerechtikeit,

oif dor-doires biz eibik.

 

32 un zei hoben dertsernt bai di vaseren fun Merivat-Kadesh,

un Mosheen iz geshen beiz fun vegen zei;

33 vorem zei hoben farbitert zain ruach,

un er hot zich aroisgeredt mit zaine lipen.

 

34 zei hoben nisht fartilikt di felker,

azoi vi Hashem hot zei ongezogt.

35 un zei hoben zich gemisht mit di felker,

un zich opּgelernt zeyere maisim.

36 un zei hoben gedint zeyere getsnbilder,

vos zainen gevoren a shtroichlung far zei.

37 un zei hoben geshlacht zeyere zin

un zeyere techter tsu di Shaddaim,

38 un hoben fargosen umshuldik blut,

dos blut fun zeyere zin un zeyere techter,

vos zei hoben geshlacht tsu di getsnbilder fun Kenaan;

un dos land iz zindik gevoren durch blut.

39 un zei zainen gevoren umrein durch zeyere maisim,

un farfirt gevoren in zeyere tuungen.

 

40 un der tsorenb fun Hashem hot gegrimt oif zain folk,

un er hot farumverdikt zain Arav.

41 un er hot zei gegeben in der hant fun di felker,

un zeyere sonem hoben geveltikt iber zei.

42 un zeyere faint hoben zei gedrikt,

un zei zainen untertenik gevoren unter zeyer hant.

43 fil mol flegt er zei matsl zain,

ober zei flegen vidershpּeniken in zeyer barot,

un zainen aropgekumen durch zeyer zind.

 

44 un er hot tsugezen zeyer noit,

az er hot gehert zeyer geshrei.

45 un er hot zei gedenkt zain bris,

un zich badacht loit zain grois genod.

46 un er hot zei gegeben derbarimung

bai ale zeyere fanger.

 

47 helf undz, Hashem Elokeinu,

un zaml undz ein fun di felker,

tsu danken dain heiliken nomen,

zich tsu rimen mit dain loib.

48 Baruch Hashem Elochei Yisroel

fun eibikeit un biz eibikeit,

un zol dos gantse folk zogen: Amon!

halalu G-d (Hashem).

קז

finfter Sephar

git a dank tsu Hashem, vorem er iz gut,

vorem oif eibik iz zain chesed,

zolen zogen di oisgeleizte fun Hashem,

vos er hot zei oisgeleizt fun der hant fun faint,

un fun di lender zei ingezamlt,

fun mizrech un fun mayrev,

fun tsafón un fun yam.

 

zei hoben geblondzhet in midbar oif a visten veg,

kein shtot fun Yashuv nisht gefunen.

hungerike un dorshtike,

iz zeyer zel geven farchlsht in zei.

hoben zei geshrien tsu Hashem in zeyer noit,

un er hot zei matsl geven fun zeyer klem.

un er hot zei gefirt oif a glaichen veg,

tsu kumen tsu a shtot fun Yashuv.

zei darfen danken Hashem far zain chesed,

un far zaine vunder tsu di mentshnkinder.

vorem er hot gezetikt di farshmachte zel,

un di hungerike zel hot er ongefilt mit guts.

 

10 di vos zainen gezesen in fintsternish un toitshoten,

gekeit in fain un aizen –

11 vail zei hoben vidershpenikt di verter fun El,

un di eitse fun dem Elyon (oibershter) gelestert;

12 un er hot untertenikt mit laid zeyer harts;

zei zainen geshtroichlt gevoren, un nisht geven kein helfer –

13 hoben zei geshrien tsu Hashem in zeyer noit,

un er hot zei geholfen fun zeyer klem.

14 er hot zei aroisgetsoigen fun fintsternish un toitshoten,

un zeyere bindshtrik hot er tserisen.

15 zei darfen danken Hashem far zain chesed,

un far zaine vunder tsu di mentshnkinder.

16 vorem er hot tsebrachen di kuperne tiren,

un di izerne riglen tsehakt.

 

17 naren hoben far zeyer zindiken veg

un far zeyere farbrechen geliten;

18 zeyer zel hot zich geeklt mit itlecher shpּaiz,

un zei hoben dergreicht biz di toieren fun toit.

19 hoben zei geshrien tsu Hashem in zeyer noit,

un er hot zei geholfen fun zeyer klem.

20 er hot geshikt zain vort un zei geheiltc,

un gemacht antrinen fun zeyere kvorim.

 

21 zei darfen danken Hashem far zain chesed,

un far zaine vunder tsu di mentshnkinder.

22 un zei darfen shlachten dankopּfer,

un dertseilen zaine maisim mit gezang.

 

23 di vos nideren in shifen oifen yam,

di vos tuen mischar oif groise vaseren,

24 zei hoben gezen di maisim fun Hashem,

un zaine vunder oif der tifenish.

25 vorem er hot geheisen

un gemacht oifshtein a shturemvint,

vos hot oifgehoiben zaine inden.

26 zei zainen aroifblikendik bizen himel,

genidert biz di tehumen,

zeyer zel iz tsegangen fun angst.

27 zei hoben zich gedreit un gevorfen vi a shikurer,

un zeyer gantse chochme iz tsemisht gevoren.

28 hoben zei geshrien tsu Hashem in zeyer noit,

un er hot zei aroisgetsoigen fun zeyer klem.

29 er hot ingeshtelt dem shturem in shtilkeit,

un antshvigen gevoren zainen di inden.

30 un zei hoben zich gefreit vos zei zainen ingeshtilt,

un er hot zei gefirt tsu dem borten fun zeyer bager.

31 zei darfen danken Hashem far zain chesed,

un far zaine vunder tsu di mentshnkinder.

32 un zei darfen im derheiben in der inzamlung fun folk,

un in der zitsung fun di eltste im loiben.

 

33 er macht shtromen far a midbar,

un oisgangen vaser far a dorshtenish;

34 a fruchtik land far a zaltsvistenish,

fun vegen der shlechtikeit fun di voiner in ir.

35 er macht a midbar far a taich vaser,

un a truken land far oisgangen vaser.

36 un er bazetst dorten di hungerike,

un zei shtelen oif a shtot fun Yashuv.

37 un zei farzeyen felder, un flantsen vaingertner,

vos brengen frucht tsum inkum.

38 un er bentsht zei, un zei meren zich zeyer,

un er lozt nisht zeyere beheimes zain vintsik.

 

39 un andere veren geminert un geboigen,

fun der drikenish fun umglik un kumer.

40 er gist ois farachtung oif firshten,

un macht zei blondzhen in a viste on a veg.

41 un er heibt oif dem evyen fun orimkeit,

un macht vi shof zaine mishpoches.

42 di rechtfartiken zeen un freyen zich,

un itlech umrecht macht tsu zain moil.

 

43 ver es iz klug, zol merken dos dozike,

un zolen zei batrachten di chasadim fun Hashem.

קח

a gezang, a mizmer fun Doviden.

2(1)  fest iz main harts, Elokim,

ich vel zingen un shpּiln,

yo, mit main zel.

3(2)  dervek dich, gitar un harf;

lomich oifveken dem baginen.

4(3)  ich vel dich loiben, Hashem, tsvishen di felker,

un dich bazingen tsvishen di umes.

5(4)  vorem grois iber di himlen iz dain chesed,

un biz di volken dain traishaft.

 

6(5)  derheib dich iber di himlen, Elokim,

un iber der gantser erd zol zain dain koved.

7(6)  kedei daine balibte zolen derleizt veren,

helf mit dain rechter hant, un entfer mir.

 

8(7)  Elokim hot geredt in zain heilikeit,

az ich vel derfreit veren;

ich vel tseteilen Shechem,

un dem tal sukot vel ich oismesten.

9(8)  main iz Gilad, main iz Menasheh,

un Ephrayim iz der kiver fun main kop;

Yehudah iz main tsepּter.

10(9)  Moav iz main vashtopּ,

oif Edom vorf ich main shuch,

iber Peleshet tu ich Shealen.

 

11(10)  ver brengt mich tsu der bafestikter shtot,

ver firt mich kein Edom?

12(11)  far vor, Elokim, host undz farlozt,

un Gaist nisht arois, Elokim, mit undzere machnus.

13(12)  gib undz hilf kegen dem faint,

vorem nishtik iz di yeshue fun a mentshen.

14(13)  mit Elokim velen mir oifton gevuros,

un er vet tsetreten undzere faint.

קט

far dem gezangmaister; fun Doviden a mizmer.

1Elokim fun main loib, zolst nisht shvaigen.

vorem a beiz moil un a moil fun batrug

hoben zei geefent oif mir;

zei hoben geredt tsu mir mit a tsung fun ligen.

un mit reid fun sine hoben zei mich arumgeringlt,

un geshtriten kegen mir far umzist,

far main libshaft fainten zei mich,

beis ich bin loiter gebetd.

un zei hoben mir opgeton a roeh far a toive,

un sine far main libshaft.

 

zets on oif im a roshe,

un an onkloger zol shtein bai zain rechter zeit.

az er vert gemishpet, zol er aroisgein shuldik,

un zain tefile zol veren tsu zind.

zaine teg zolen zain vintsik,

zain opּgeshpּorts zol tsunemen an anderere.

zaine kinder zolen veren yesoimim,

un zain vaib an almone.

10 un voglen zolen voglen zaine kinder, un betlen,

un zuchen broit fun zeyere churbes arois.

11 farnemen zol a Baal-chov alts vos er hot,

un fremde zolen avekroiben zain mi.

12 keiner zol nisht neigen tsu im genod,

un keiner zol nisht laitzeliken zaine yesoimim.

13 zain nochkum zol farshnitenf veren;

in ander dor zol zeyer nomen zain oisgemekt.

14 zol di zind fun zaine foters dermont veren far Hashem,

un der chet fun zain muter zol nisht farmekt veren;

15 zei zolen zain antkegen Hashem temid,

un er zol farshnaiden fun der erd zeyer gedechenish.

 

16 far vos er hot nisht gedacht tsu ton chesed,

un er hot geroideft dem oriman un dem evyen,

un dem vos zain harts iz batribt, tsu teiten.

17 yo, er hot lib gehat di klole,

to zol zi im onkumen; un er hot nisht gevuntshen kein brocha,

to zol zi vait zain fun im.

18 un er hot ongeton di klole vi zain kleid,

to zol zi arain vi vaser in zaine ingeveid,

un vi eil in zaine beiner.

19 zol zi im zain vi a beged vos er tut on,

un far a gartel zol er es ongurten temid.

20 dos zol zain der loin fun Hashem tsu maine sonem,

un tsu di vos reden beiz akegen main zel.

 

21 un du Hashem Adonoi, tu mit mir fun dain nomen vegen,

vail dain chesed iz gut, zei mich matsl.

22 vorem orim un baderftik bin ich,

un main harts iz tselechert in mir.

23 azoi vi a shoten ven er neigt zich, fargei ich,

ich bin opּgetreislt gevoren vi a heisherik.

24 maine kni shtroichlen fun fasten,

un main laib iz opּgetsert, on fetkeit.

25 un ich bin gevoren a charpe bai zei,

az zei zeen mich, shoklen zei zeyer kop.g

 

26 shtei mir bai, Hashem main G‑t,

helf mich loit dain genod.

27 un zolen zei visen az dos iz dain hant,

az du, Hashem, host dos geton.

28 zolen zei shilten, un du zolst bentshen;

az zei shteyen oif, zolen zei farshemt veren,

un dain knecht zol zich freyen.

29 zolen maine faint zich bakleiden mit shand,

un onton vi a mantl zeyer bushe.

30 ich vel geben grois dank tsu Hashem mit main moil,

un tsvishen fil mentshen vel ich im loiben.

31 vorem er shteit bai der rechter hant fun baderftiken,

tsu helfen fun di vos farmishpeten zain zel.

קי

fun Doviden a mizmer.

1Hashem zogt tsu main Har (Adonoih):

zits bai main rechter hanti,

biz ich vel machen daine faint

far a benkl tsu daine fis.

dem tsepּter fun dain macht

vet Hashem oisshtreken fun Tsiyon;

geveltik tsvishen daine faint.

dain folk bot zich on in tog fun dain milchome;

in heiliker sheinkeit,

fun tracht fun baginen,

kumt dir der toi fun dain yugnt.

Hashem hot geshvoren, un vet nisht charote hoben:

bist a koyenj oif eibik,k

oifen shteiger fun Malki-Tzedek.l

 

Adonoi bai dain rechter hant

tsehakt Molechim in tog fun zain tsoren.

er vet ton a mishpot tsvishen di felker;

er filt on mit toite leiber;

er tsehakt kef oif a breiten land.

fun bach oifen veg vet er trinken;

derum vet er oifheiben dem kop.

קיא

halalu G-d (Hashem).

ich vel loiben Hashem miten gantsen hartsen,

in a gezeml fun rechtfartiken un an eide.

di verk fun Hashem zainen grois,

zei veren geforsht fun ale vos goren zei.

pracht un sheinkeit iz zain tuung,

un zain gerechtikeit bashteit oif eibik.

er hot gemacht an ondenk far zaine vunder;

Hashem iz derbarimdik un laitzelik.

er git shpּaiz tsu di vos forchten im,

er gedenkt oif eibik zain bris.

di shtarkeit fun zaine verk hot er gevizen zain folk,

kedei zei tsu geben di Arav fun di felker.

di verk fun zaine hent zainen emes un gerechtikeit,

zicher zainen ale zaine bafelen;

oifgehalten oif eibik un shtendik,

gemacht mit emes un yoisher.

an oisleizung hot er geshikt tsu zain folk;

er hot bafoilen oif eibik zain bris;

heilik un forchtik iz zain nomen.

10 der onheib fun chochme iz moire far Hashem;

voilfarshtandikeit iz bai ale vos tuen dos.

zain loib bashteit eibik.

קיב

halalu G-d (Hashem).

voil tsu dem man vos hot moire far Hashem,

vos noch zaine gebot tut er goren zeyer.

machtik in land vet zain zain kinder;m

der dor fun di rechtfartiken vet zain gebentsht.

guts un eshires iz bai im in hoiz,

un zain gerechtikeit bashteit oif eibik.

er shaint far di rechtfartiken vi a licht in der fintstern,

er iz laitzelik un derbarimdik un gerecht.

gut iz der man vos iz laitzelik un lait,

vos firt zaine zachen mit gerechtikeit.

vorem er vet kein mol nisht umfalen;

tsu eibiker gedechenish vet zain der tsadik.

far a beizer besoire hot er nisht moire,

fest iz zain harts, er iz batuach oif Hashem.

zicher iz zain harts, er hot nisht kein moire,

biz er zet zich on oif zaine faint.

er teilt funander, er git di baderftike,

zain tsedoke bashteit oif eibik;

zain haren vet derhoiben zain in koved.

10 der roshe vet zen un zich ergeren,

zaine tsein vet er kritsen un vet tsegangen veren;

der bager fun di reshoiem vet untergein.

קיג

halalu G-d (Hashem).

loibt, ir knecht fun Hashem,

loibt dem nomen fun Hashem.

zol gebentsht zain der nomen fun Hashem

fun atsund un biz eibik.

fun oifgang fun der zun biz ir untergang

vert geloibt der nomen fun Hashem.

 

Hashem iz derhoiben iber ale felker,

iber di himlen iz zain pracht.

ver iz vi Hashem Elokeinu,

vos tront in der heich?

vos kukt arop tif

oif di himlen un oif der erd.

er shtelt oif fun shtoib dem oriman,

fun misten derheibt er dem evyen,

tsu zetsen mit firshten,

mit di firshten fun zain folk.

er macht di akore zitsen in hoiz

a freileche muter fun kinder.

halalu G-d (Hashem).

קיד

az Yisroel iz arois fun Mitsrayim,

dos hoiz fun Yaakov fun a vildshpּrachiken folk,

iz Yehudah gevoren far zain heiliktum,

Yisroel zain geveltikung.

 

der yam hot derzen un iz antlofen,

der Yarden hot opּgetroten ahinter.

di berg zainen geshpּrungen vi viders,

di heichen vi yunge shof.

vos iz dir, yam, vos du loifst?

du Yarden, vos du tretst op ahinter?

ir berg, vos ir shpּringt vi viders?

ir heichen – vi yunge shof?

 

far adoino, tu tsiteren, erd,

far dem G-d (G‑t) fun Yaakov,

vos farkert dem feldz in a taich vaser,

kizlshtein in a vaserkval.

קטו

nisht undz, Hashem, nisht undz,

naiert dain nomen gib koved,

fun vegen dain chesed,

fun vegen dain traishaft.

 

far vos zolen zogen di felker:

vu akorsht iz zeyer G‑t?

ober Elokeinu iz in himel,

alts vos er bagert, tut er.

 

zeyere getsnbilder zainen zilber un gold,

dos verk fun a mentshns hent.

zei hoben a moil un reden nisht,

zei hoben oigen un zeen nisht;

zei hoben oieren un heren nisht,

zei hoben a noz un shmeken nisht;

hent bai zei, ober zei kenen nisht ontapּn,

fis bai zei, ober zei geyen nisht;

zei tuen nisht a hoich mit zeyer .

zolen veren vi zei di vos machen zei,

itlecher vos farzichert zich oif zei.

 

Yisroel, farzicherp zich oif Hashem.

er iz zeyer hilf un zeyer shild.

10 hoiz fun Aharon, farzichert ich oif Hashem.

er iz zeyer hilf un zeyer shild.

11 ir forchter fun Hashem, farzichert ich oif Hashem.

er iz zeyer hilf un zeyer shild.

12 Hashem hot gedacht on undz, er vet bentshen,

er vet bentshen dos hoiz fun Yisroel,

er vet bentshen dos hoiz fun Aharon.

13 er vet bentshen di vos forchten Hashem,

di kleine azoi vi di groise.

 

14 Hashem vet ich meren,

aich un eyere kinder.

15 gebentsht zolt ir zain fun Hashem,

dem Bashefer fun himel un erd.

 

16 di himlen zainen di himlen fun Hashem,

ober di erd hot er gegeben tsu di mentshnkinder.

17 nisht di toite velen loiben Hashem,

un nisht di ale vos nideren in shtilen keyver.

18 ober mir velen bentshen G‑t,

fun atsund un biz eibik.

halalu G-d (Hashem).

קטז

ich gor az Hashem zol tsuheren

main kol, maine gebeten.

vail er hot geneigt zain oier tsu mir,

derum in maine teg vel ich im rufen.

arumgeringlt hoben mich di shtrik fun toit,

un angsten fun Shaul hoben mich getrofen;

laid un kumer hob ich getrofen.

hob ich dem nomen fun Hashem gerufen:

ich bet dich, Hashem, mach antrinen main zel.

 

laitzelik iz Hashem un gerecht,

un Elokeinu iz derbarimdik.

Hashem farhit di umgenite;

ich bin geven gefalen, un er hot mich geholfen.

ker zich um, main zel, tsu dain roiikeit.

vorem Hashem hot dir guts geton.

 

vorem host aroisgetsoigen main zel fun toit,

fun treren main oig,

main fus fun shtroichlung.

ich vel umgein far Hashem

in di lender fun di lebedike.

10 ich hob gegloibt, ven ich hob geredt;

ich bin gepּlogen geven zeyer.

11 ich hob gezogt in main angst:

ale mentshen zainen falsh.

 

12 vi zol ich optsolen Hashem

ale zaine toivus tsu mir?

13 dem kos fun yeshueut vel ich oifheiben,

un dem nomen fun Hashem vel ich rufen,

14 maine nedrim tsu Hashem vel ich batsolen

antkegen far zain gantsen folk.

 

15 shver in di oigen fun Hashem

iz der toit fun zaine frume.

16 ich bet dich, Hashem, vorem ich bin dain knecht,

ich bin dain knecht, der zun fun dain dinst;

host loizgemacht maine bindshtrik.

17 ich vel shlachten tsu dir a dankopּfer,

un dem nomen fun Hashem vel ich rufen.

18 maine nedrim tsu Hashem vel ich batsolen

ankegen far zain gantsen folk,

19 in di hoifen fun Hashem's hoiz,

in miten fun dir, Yerusholayim.

halalu G-d (Hashem).

קיז

loibt Hashem, ale felker,

git a shevech tsu im, ale umes,

vorem shtark iz zain chesed oif undz,

un di traishaft fun Hashem iz oif eibik.

halalu G-d (Hashem).

קיח

git a dank tsu Hashem, vorem er iz gut,

vorem oif eibik iz zain chesed.

zol Nun zogen Yisroel:

vorem oif eibik iz zain chesed.

zol Nun zogen dos hoiz fun Aharon:

vorem oif eibik iz zain chesed.

zolen Nun zogen di vos forchten Hashem:

vorem oif eibik iz zain chesed.

 

fun engenish hob ich gerufen Hashem,

hot Hashem mir geentfert mit derbreiternish.

Hashem iz mit mir, ich hob nisht kein moire,

vos ken a mentsh mir ton?

Hashem iz mir main helfer,

un ich vel zen oif maine sonem.

 

beser zich bashitsen in Hashem,

eider zich farzicheren oif a mentshen.

beser zich bashitsen in Hashem,

eider zich farzicheren oif firshten.

 

10 ale felker hoben mich arumgeringlt;

mit dem nomen fun Hashem ober vel ich zei farshnaiden.

11 zei hoben mich arumgeringlt, yo arumgeringlt hoben zei mich;

mit dem nomen fun Hashem ober vel ich zei farshnaiden.

12 zei hoben mich arumgeringlt vi binen;

zei zainen farloshen gevoren vi faier fun derner;

far vor, mit dem nomen fun Hashem vel ich zei farshnaiden.

13 shtoisen hostu mich geshtoisen tsum falen,

ober Hashem hot mich geholfen.

 

14 main shtarkeit un gezang iz Hashem,

un er iz mir geven a yeshue.

15 a kol fun gezang un yeshue

iz in di getselten fun di tsadikim;

di rechte hant fun Hashem tut gevuros.

16 di rechte hant fun Hashem iz derhoiben,

di rechte hant fun Hashem tut gevuros.

 

17 ich vel nisht shtarben nor leben,

un dertseilen di maisim fun Hashemq.

18 shtrofenr geshtroft hot mich Hashem,

ober tsum toit hot er mich nisht gegeben.

 

19 efent mir di toieren fun gerechtikeit,

ich vel araingein in zei, ich vel danken Hashem.

20 dos iz der toier fun Hashem,

di gerechte zolen araingein in im.

21 ich dank dir, vorem host mir geentfert,

un bist mir geven a yeshue.

22 der shtein vos di boimainsters hoben farvorfen,s

iz gevoren tsum hoipt funem vinkelt.

23 fun Hashem iz dos geshen,

vunderlech iz es in undzere oigenu.

24 dos iz der tog vos Hashem hot gemacht,

lomir lustik zain un zich freyen in im.

 

25 ich bet dich, Hashem, helf Nun!

ich bet dich, Hashem baglik Nun!

26 gebentsht der vos kumt in nomen fun Hashem!v

mir bentshen ich fun Hashem's hoiz.w

27 Hashem iz El, un er hot undz derluchten;

flecht a tants mit tsvaigen

biz di herner fun mizbeyech.

 

28 main G‑t bistu, un ich vel dir danken;

main G‑t – vel ich dich derheiben.

29 git a dank tsu Hashem, vorem er iz gut,

vorem oif eibik iz zain chesed.

קיט

a

voil tsu di vos zeyer veg iz erlech,

vos geyen in der torah fun Hashem.

voil tsu di vos hiten zaine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},x

vos zuchen im miten gantsen hartsen,

un zei tuen nisht kein umrecht,

zei geyen in zaine vegen.

host geboten daine bafelen,

zei optsuhiten zeyer.

halevay zolen fest zain maine vegen,

tsu hiten daine gezetsen.

dentsmol vel ich zich nisht shemen.

ven ich kuk oif ale daine gebot.

ich vel dich loiben mit rechtfartikeit fun hartsen,

ven ich leren daine gerechte mishpotim.

daine gezetsen vel ich hiten;

zolst mich nisht farlozen biz gor.

b

mit vos ken a yunger mentsh halten rein zain veg,

tsu zain opgehit loit dain vort?

10 mit main gantsen hartsen hob ich dich gezucht;

loz mich nisht avekblondzhen fun daine gebot.

11 in main hartsen hob ich bahalten dain vort,

kedei ich zol nisht zindiken tsu dir.

12 geloibt bistu, Hashem;

leren mich daine gezetsen.

13 mit maine lipen hob ich dertseilt

ale mishpotim fun dain moil.

14 mit dem veg fun daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh} hob ich mich gefreit

vi mit ale eshires.

15 ich tracht on daine bafelen,

un ich kuk oif daine vegen.

16 mit daine gezetsen kvik ich mich,

ich farges nisht dain vort.

g

17 basher dain knecht, ich zol leben,

un ich vel hiten dain vort.

18 antpּlek maine oigen, ich zol zen

di vunder fun dain torah.

19 a fremder bin ich oif der erd;

nisht farborg fun mir daine gebot.

20 tsebrachen iz main zel fun glustenish

noch daine mishpotim in yetveder tsait.

21 shraist on oif di farsholtene mutvilike,

vos blondzhen avek fun daine gebot.

22 kaikl arop fun mir shand un bizoyen,

vorem daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh} hob ich gehit.

23 hagam haren zitsen un reden kegen mir,

tracht dain knecht on daine gezetsen,

24 yo, daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh} zainen main kvikung,

di eitse-geber maine.

d

25 baheft tsum shtoib iz main zel;

leb mich oif loit dain vort.

26 ich hob dertseilt maine vegen, un du host mir geentfert.

leren mich daine gezetsen.

27 dem veg fun daine bafelen mach mich farshtein,

un ich vel reden fun daine vunder.

28 main zel trert fun kumer;

richt mich oif loit dain vort.

29 dem veg fun ligen tu op fun mir,

un mit dain torah laitzelik mich.

30 dem derech emuney hob ich oisgeveilt,

daine mishpotim hob ich gehalten far mir.

31 ich bin baheft on daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh};

Hashem, zolst mich nisht farshemen.

32 in dem veg fun daine gebot tu ich loifen,

vorem du derbreiterst main harts.

h

33 leren mich, Hashem, dem veg fun daine gezetsen,

un ich vel im hiten biz letst.

34 mach mich farshtein, kedei ich zol hiten dain torah,

un zi halten miten gantsen hartsen.

35 fir mich in dem shteg fun daine gebot,

vorem noch im hob ich gegart.

36 neig main harts tsu daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},

un nisht tsu geitsikeit.

37 nem avek maine oigen fun kuken oif nishtikeit;

in daine vegen leb mich oif.

38 zei mekaiem tsu dain knecht dain tsuzog

vos tsu daine forchter.

39 tu op main shand vos ich shrek mich derfar,

vorem daine mishpotim zainen gut.

40 ze, ich hob geshmacht noch daine bafelen;

in dain gerechtikeit leb mich oif.

u

41 un zolen kumen daine chasadim oif mir, Hashem,

dain hilf loit dain tsuzog,

42 az ich zol kenen entferen main lesterer a vort;

vorem ich hob mich farzichert oif dain vort.

43 un zolst nisht opּraisen in gantsen

fun main moil dos vort fun emes,

vorem oif daine mishpotim hob ich gehart.

44 un ich vel temid hiten dain torah,

oif eibik un shtendik.

45 un lomich umgein in derbreiternish

vorem daine bafelen hob ich gezucht.

46 un ich vel reden fun daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh} far Molechim,

un ich vel mich nisht shemen.

47 un ich vel mich kviken mit daine gebot

vos ich hob lib.

48 un ich vel oifheiben maine hent tsu daine gebot vos ich

hob lib,

un ich vel trachten on daine gezetsen.

z

49 gedenk dos vort tsu dain knecht,

vedlik du host mich gemacht hofen.

50 dos iz main treist in main fain,

vos dain tsuzog lebt mich oif.

51 di mutvilike hoben geshpּet fun mir zeyer –

fun dain torah hob ich zich nisht opgeneigt.

52 ich hob gedacht, Hashem, on daine mishpotim fun eibik on,

un ich hob mich getreist.

53 a brenediker tsoren hot mich ongenumen,

fun vegen di reshoiem vos farlozen dain torah.

54 gezangen zainen mir geven daine gezetsen

in hoiz fun main farfremdtkeit.

55 ich hob dermont bai nacht dain nomen, Hashem,

un ich hob gehit dain torah.

56 dos hob ich gehat:

vos ich hob gehalten daine bafelen.

ch

57 main teil, Hashem, hob ich gezogt,

iz tsu hiten daine verter.

58 ich hob gebeten bai dir miten gantsen hartsen:

laitzelik mich loit dain tsuzog.

59 ich hob barechnt maine vegen,

un gekert maine fis tsu daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}.

60 ich hob zich geailt un nisht gezamt

tsu hiten daine gebot.

61 di shtrik fun di reshoiem hoben mich arumgeknipּt –

dain torah hob ich nisht fargesen.

62 halbe nacht shtei ich oif dir tsu danken

far daine gerechte mishpotim.

63 a chever bin ich tsu ale vos forchten dich,

un tsu di vos hiten daine bafelen.

64 dain chesed, Hashem, iz ful di erd;

leren mich daine gezetsen.

t

65 host geton guts mit dain knecht, Hashem,

loit dain vort.

66 voilfarshtandikeit un visen leren mich,

vorem ich gloibz in daine gebot.

67 eider ich hob geliten fleg ich farzen,

ober atsund tu ich hiten dain vort.

68 a guter bistu un a bagitiker;

leren mich daine gezetsen.

69 di mutvilike hoben ongeshmirt oif mir ligen;

ich hit miten gantsen hartsen daine bafelen.

70 farshtopt vi fets iz zeyer harts;

ich hob mich gekvikt mit dain torah.

71 voil iz tsu mir vos ich bin gepainikt gevoren,

kedei ich zol lernen daine gezetsen.

72 mir iz beser di torah fun dain moil

eider toiznten gold un zilber.

i

73 daine hent hoben mich geshafen un mich gefuremt;

mach mich farshtein, kedei ich zol lernen daine gebot.

74 daine forchter velen mich zen un zich freyen,

vorem oif dain vort hob ich gehart.

75 ich veis, Hashem, az gerecht zainen daine mishpotim,

un ois traishaft hostu mich gepainikt.

76 zol zain, ich bet dich, dain chesed mich tsu treisten,

azoi vi dain tsuzog tsu dain knecht.

77 zol kumen oif mir dain derbarimung, kedei ich zol leben,

vorem dain torah iz main kvikung.

78 zolen farshemt veren di mutvilike, vail zei hoben mich

gekrivdet umnisht;

ich vel trachten on daine bafelen.

79 zolen zich keren tsu mir di vos forchten dich,

un di vos veisen daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}.

80 zol main harts zain gants in daine gezetsen,

kedei ich zol nisht farshemt veren.

ch

81 main zel geit ois noch dain hilf,

oif dain vort tu ich haren.

82 maine oigen geyen ois noch dain tsuzog,

azoi tsu zogen: ven vestu mich treisten?

83 hagam ich bin gevoren vi a logl in roich,

hob ich daine gezetsen nisht fargesen.

84 vi fil zainen di teg fun dain knecht?

ven vestu a mishpot ton oif maine nochioger?

85 di mutvilike hoben mir gegroben griber,

vos iz nisht loit dain torah.

86 ale daine gebot zainen vorhaftik;

umnisht hoben zei mich geroideft; helf mich.

87 zei hoben mich shir farlendt oif der erd,

ober ich hob nisht farlozen daine bafelen.

88 leb mich oif loit dain chesed,

un ich vel hiten dem tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh} fun dain moil.

l

89 oif eibik, Hashem,

bashteit dain vort in himel.

90 oif dor-doires iz dain traishaft;

host bafestikt di erd, un zi shteit.

91 loit daine gezetsen shteyen zei haint,

vorem ale zachen zainen daine knecht.

92 ven nisht dain torah iz main kvikung,

volt ich untergegangen in main fain.

93 ich vel eibik nisht fargesen daine bafelen,

vorem mit zei hostu mich oifgelebt.

94 dainer bin ich, helf mich,

vorem daine bafelen hob ich geforsht.

95 di reshoiem hoben oisgekukt oif mir, mich untertsubrengen;

ich klig mich in daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}.

96 tsu yetveder shtrebung hob ich gezen an end –

daine gebot zainen breit biz gor.

m

97 vi lib ich hob dain torah!

a gantsen tog iz zi main trachtung.

98 kliger fun maine faint machen mich daine gebot,

vorem zei zainen eibik bai mir.

99 fun ale maine lerer bin ich forshtandiker,

vorem daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh} zainen main trachtung.

100 mer fun zeknim farshtei ich,

vail daine bafelen hob ich gehalten.

101 fun yetveder beizen veg farmaid ich maine fis,

kedei ich zol hiten dain vort.

102 fun daine gezetsen hob ich nisht opgekert,

vorem du host mich gelernt.

103 vi zis zainen daine verter tsu main gumen,

mer fun honik far main moil!

104 fun daine bafelen ver ich farshtandik,

derum hob ich faint yetveder veg fun ligen.

n

105 a licht far main fus iz dain vort,

un a lichtikeit far main shteg.

106 ich hob geshvoren, un hob mekaiem geven,

tsu hiten daine gerechte mishpotim.

107 ich bin gedrikt biz gor,

Hashem, leb mich oif loit dain vort.

108 di fraigoben fun main moil bavilik, ich bet dich, Hashem,

un daine mishpotim leren mich.

109 main nefesh iz temid in main hant,

ober dain torah hob ich nisht fargesen.

110 di reshoiem hoben mir a pastke geshtelt,

ober fun daine bafelen hob ich nisht avekgeblondzhet.

111 ich hob gemacht daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh} far main eibiker Arav,

vorem zei zainen di freid fun main hartsen.

112 ich hob geneigt main harts tsu ton daine gezetsen

tmid biz letst.

s

113 tsveifler hob ich faint,

nor dain torah hob ich lib.

114 main farborgenish un main shild bistu,

oif dain vort tu ich haren.

115 kert ich op fun mir, ir shlechtstuer,

kedei ich zol hiten di gebot fun main G‑t.

116 halt mich oif loit dain tsuzog, kedei ich zol leben,

un loz mich nisht farshemt veren in main hofenung.

117 len mich unter, un lomich geholfen veren,

un ich vel mich temid farnemen mit daine gezetsen.

118 farachtst ale vos blondzhen avek fun daine gezetsen,

vorem umzist iz zeyer opּnarenish.

119 vi pּsult shafstu op ale reshoiem fun der erd,

derum hob ich lib daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}.

120 main laib shoidert fun angst far dir,

un far daine mishpotim hob ich moire.

e

121 ich hob geton recht un gerechtikeit;

zolst mich nisht iberlozen tsu maine driker.

122 shtel zich ein far dain knecht tsum guten,

az mich zolen nisht driken di mutvilike.

123 maine oigen geyen ois noch dain hilf,

un noch dem vort fun dain gerechtikeit.

124 tu mit dain knecht loit dain chesed,

un daine gezetsen leren mich.

125 dain knecht bin ich; mach mich farshtein,

kedei ich zol visen daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}.

126 es iz tsait far Hashem tsu ton;

zei hoben farshtert dain torah.

127 far vor, ich hob lib daine gebot,

mer fun gold un fun gingold.

128 derum halt ich far richtik ale kolerlei bafelen;

yetveder veg fun ligen hob ich faint.

f

129 vunderlech zainen daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},

derum hit zei main zel.

130 di antplekung fun daine verter macht lichtik,

zi macht farshtandik dem naren.

131 ich hob oifgeshpּart main moil un gelechtst,

vorem noch daine gebot hob ich gegart.

132 ker zich tsu mir, un laitzelik mich,

vi es iz recht tsu di vos hoben lib dain nomen.

133 festik maine trit mit dain vort,

un loz nisht geveltiken iber mir kein umrecht.

134 leiz mich ois fun der drikung fun mentshen,

kedei ich zol hiten daine bafelen.

135 derlaicht dain ponem oif dain knecht,

un leren mich daine gezetsen.

136 bechen vaser hoben fargosen maine oigen,

iber di vos hoben nisht gehit dain torah.

ts

137 gerecht bistu, Hashem,

un rechtfartik zainen daine mishpotim.

138 host bafoilen mit gerechtikeit daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},

un mit getraishaft biz gor.

139 mich hot umgebracht main ergernish

vail maine faint hoben fargesen daine verter.

140 gelaitert iz dain vort biz gor,

un dain knecht hot es lib.

141 klein bin ich un farachta

daine bafelen hob ich nisht fargesen.

142 dain gerechtikeit iz eibik gerecht,

un dain torah iz emes.

143 noit un angst hoben mich getrofen –

daine gebot zainen maine kvikungen.

144 gerecht zainen daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh} oif eibik;

mach mich farshtein, kedei ich zol leben.

k

145 ich hob gerufen miten gantsen hartsen; entfer mir, Hashem;

daine gezetsen vel ich halten.

146 ich ruf dich, helf mich,

un ich vel hiten daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}.

147 ich hob mich gefedert baginen un geshrien;

oif dain vort hob ich gehart.

148 maine oigen zainen faroisgelofen di nachtvachen,

tsu trachten on dain vort.

149 her tsu main kol loit dain chesed,

Hashem, leb mich oif azoi vi dain shteiger.

150 es genenen di vos yogen zich noch shendlechkeit;

fun dain torah zainen zei vait.

151 du bist nont, Hashem,

un ale daine gebot zainen emes.

152 fun lang on hob ich gevust fun daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},

az du host zei oif eibik gegruntfest.

r

153 ze main fain, un derleiz mich,

vorem dain torah hob ich nisht fargesen.

154 krig main krig, un leiz mich ois,

loit dain tsuzog leb mich oif.

155 vait iz fun reshoiem hilf,

vail daine gezetsen zuchen zei nisht.

156 dain derbarimung iz grois, Hashem;

leb mich oif azoi vi dain shteiger.

157 fil zainen maine nochioger un maine driker –

fun daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh} hob ich zich nisht opgeneigt.

158 ich hob gezen di felsher un zich gekrigt mit zei,

vos zei hoben dain vort nisht gehit.

159 ze az daine bafelen hob ich lib;

Hashem, leb mich oif loit dain chesed.

160 der iker fun dain vort iz emes,

un oif eibik iz al dain gerechter mishpot.

sh

161 haren hoben mich geroideft far umzist,

ober far daine verter hot geangst main harts.

162 ich frai zich iber dain vort,

vi einer vos gefint a sach roib.

163 ligen hob ich faint un farumverdik,

dain torah hob ich lib.

164 ziben mol a tog loib ich dich

far daine gerechte mishpotim.

165 grois frid iz far di libhaber fun dain torah,

un nishto far zei kein shtroichlung.

166 ich hob oisgekukt oif dain hilf, Hashem,

un daine gebot hob ich geton.

167 main zel hot gehit daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},

un ich hob zei lib zeyer.

168 ich hob gehit daine bafelen un daine tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh},

vorem ale maine vegen zainen far dir.

t

169 zol genenen main geshrei far dir, Hashem;

mach mich farshtein, loit dain vort.

170 zol kumen main gebet far dir;

zei mich matsl loit dain tsuzog.

171 maine lipen velen shtromen mit loib,

az du vest mich lernen daine gezetsen.

172 main tsung vet zingen dain vort,

vorem ale daine gebot zainen gerechtikeit.

173 zol dain hant zain mir tsu hilf,

vorem daine bafelen hob ich oisderveilt.

174 ich hob geshmacht noch dain yeshue, Hashem,

un dain torah iz main kvikung.

175 zol leben main zel, un dich loiben,

un zolen daine mishpotim mich helfen.

176 ich hob geblondzhet vi a farlorene shof;b

zuch oif dain knecht, vorem daine gebot hob ich nisht fargesen.

קכ

a gezang fun di aroifgangen.

1 in main noit hob ich gerufen tsu Hashem,

un er hot mir geentfert.

Hashem, zei matsl main zel fun der lipּ fun ligen,

fun der tsung fun batrug.

 

vos vet men dir geben, un vos vet men dir tsuleigen,

du tsung fun batrug?

sharfe giber-failen,

mit koilen fun bezembeimlech.

 

vei mir, vos ich halt zich oif in Meshech,

vos ich voin bai di getselten fun Kedar.

lang hot zich ongevoint main zel

bai dem soine fun shalom.

ich bin loiter shalom,

ober az ich red, zainen zei far milchome.

קכא

a gezang fun di aroifgangen.

1 ich heib oif maine oigen tsu di berg:

fun vanen vet kumen main hilf?

main hilf iz fun Hashem,

dem Bashefer fun himel un erd.

 

nisht lozen vet er zich oisglitshen dain fus;

nisht shlumeren vet dain hiter.

ze, es shlumert nisht un shloft nisht

der hiter fun Yisroel.

 

Hashem iz dain hiter,

Hashem iz dain shoten bai dain rechter hant;

bai tog vet di zun dich nisht shlogen,

un nisht bai nacht di Livnah.

 

Hashem vet dich bahiten fun alem beiz,

er vet bahiten dain zel.

Hashem vet hiten dain gein un dain kumen,

fun atsund un biz eibik.

קכב

a gezang fun di aroifgangen; fun Doviden.

1 ich frai zich az me zogt mir:

lomir gein in hoiz fun Hashem.c

undzere fis shteyen

in daine toieren, Yerusholayim;

 

Yerusholayim vos iz oifgeboit

vi a shtot vos iz zich baheft in einem;

vos ahin geyen aroifblikendik di shvotim,

di shvotim fun G‑t,

far an tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}d tsu Yisroel,

tsu danken dem nomen fun Hashem.

vorem dorten shteyen tronen fun mishpot,

di tronen fun Dovids hoiz.

 

bet far dem shalom fun Yerusholayim;

zolen in shalve zain ale daine libhaber.

zol zain shalom in dain moier,

shalve in daine pּalatsen.

fun vegen maine brider un maine Chavorim

lomich zogen: shalom in dir!

fun vegen dem hoiz fun Hashem Elokeinu

vintsh ich dir guts.

קכג

a gezang fun di aroifgangen.

1 tsu dir heib ich oif maine oigen,

du vos tronst in di himlen.

ze, vi di oigen fun knecht tsu der hant fun zeyer Har,

vi di oigen fun a dinst tsu der hant fun ir harinte,

azoi zainen undzere oigen tsu Hashem Elokeinu,

biz er vet undz laitzeliken.

 

laitzelik undz, Hashem, laitzelik undz,

vorem iberzat zainen mir mit farachtung.

iberzat iz undzer zel

mit dem geshpּet fun di roiike,

mit der farachtung fun di hoferdike driker.

קכד

a gezang fun di aroifgangen; fun Doviden.

1 ven nisht Hashem vos iz geven mit undz –

zol Nun zogen Yisroel –

ven nisht Hashem vos iz geven mit undz,

beis mentshen zainen oifgeshtanen oif undz,

dentsmol volten zei undz lebedikerheit ingeshlungen,

ven zeyer tsoren hot gegrimt oif undz;

dentsmol volten undz di vaseren farfleitst,

der taich volt aribergegangen iber undzer zel;

dentsmol volten ariber iber undzer zel

di mutvilike vaseren.

 

Baruch Hashem,

vos er hot undz nisht gegeben

far roib tsu zeyere tsein.

undzer zel iz antrunen gevoren vi a foigel

fun di fangers pastke;

di pastke iz tsebrachen gevoren,

un mir zainen antrunen gevoren.

 

undzer hilf iz in nomen fun Hashem,

dem Bashefer fun himel un erd.

קכה

a gezang fun di aroifgangen.

1 di vos farzicherene zich oif Hashem

zainen azoi vi barg Tsiyon, vos rirt zich nisht;

eibik farblaibt er.

Yerusholayim – arum ir zainen berg,

un Hashem iz arum zain folk,

fun atsund un biz eibik.

vorem der shteken fun shlechtikeit vet nisht ruen

oif dem goral fun di gerechte,

kedei di gerechte zolen nisht oisshteken

in umgerechtikeit zeyere hent.

 

bagitik, Hashem, di gute,

un di vos zainen rechtfartik in zeyere hertser.

ober di vos neigen zich oif zeyere krume vegen,

zei vet Hashem avekfiren mit di tuer fun umrecht.

shalom oif Yisroel!

קכו

a gezang fun di aroifgangen.

1 az Hashem hot umgekert di umkerung fun Tsiyon,

zainen mir geven vi in cholem.

dentsmol iz ful gevoren undzer moil mit gelechter,

un undzer tsung mit gezang;

dentsmol hot men gezogt tsvishen di felker:

grois geton hot Hashem mit di dozike.

grois geton hot Hashem mit undz,

mir zainen derfreit gevoren.

 

richt undz, Hashem, vider oif.

vi shtromen in trukenem land.

di vos zeyen mit treren,

zolen shnaiden mit gezang.

gein geit un veint

der vos trogt dem oisshit fun zerie,

ober kumen zol kumen mit gezang

der vos trogt zaine garben.

קכז

a gezang fun di aroifgangen; fun Salmonen.

1 az Hashem boit nisht a hoiz,

umzist mien zich zaine boiers oif im;

az Hashem hit nisht a shtot,

umzist vacht der Shomer.

umzist ich, ir vos federt ich oiftsushtein,

vos zitst-oif shpּet,

vos est broit mit maternish;

azoi vos git er zain balibten in shlof.

 

ze, di Arav fun Hashem zainen kinder,

der Sachar iz frucht fun laib.

vi failen in der hant fun giber,

azoi zainen kinder fun der yugnt.

voil tsu dem man

vos hot ongefilt zain failbaitl mit zei!

zei velen nisht farshemt veren,

az zei velen reden mit di faint in toier.

קכח

a gezang fun di aroifgangen.

1 voil tsu itlechen vos forcht Hashem,

vos geit in zaine vegen.

di mi fun daine hent az du est,

voil iz tsu dir, un gut iz tsu dir.

 

dain vaib vi a fruchtiker vainshtok,

in di vinklen fun dain hoiz;

daine kinder vi eilbertflantsen,

rund arum dain tish.

yo, ot azoi vert gebentsht

der man vos forcht Hashem.

 

Hashem zol dich bentshen fun Tsiyon,

un ze dos guts fun Yerusholayim

ale teg fun dain leben;

un ze kinder bai daine kinder.

shalom oif Yisroel!

קכט

a gezang fun di aroifgangen.

1 fil hoben zei mich gedrikt fun main yugnt –

zol Nun zogen Yisroel –

fil hoben zei mich gedrikt fun main yugnt,

un hoben mich nisht baigekumen.

oif main ruchen hoben akerer geakert,

zei hoben lang gemacht zeyere beiten.

Hashem der gerechter

hot durchgehakt di shtrik fun di reshoiem.

zich shemen un opּtreten ahinter

velen ale sonem fun Tsiyon.

zei velen zain vi groz fun decher,

vos eider es iz arois, iz es fartriknt;

vos der shniter filt nisht dermit zain hant,

un der garbnbinder zain buzem;

un di farbaigeyer zogen nisht:

G‑ts brocha oif ich!

mir bentshen ich in nomen fun Hashem.

קל

a gezang fun di aroifgangen.

1 fun di tifenishen ruf ich dich, Hashem.

Adonoi, her tsu main kol;

zolen daine oieren zain farnemik

tsu dem kol fun maine gebeten.

 

az du, Hashem, zolst achten oif zind,

ver, Adonoi, ken bashtein?

vorem bai dir iz fargebung,

derum verstu geforcht.

 

ich hob gehoft oif Hashem,

gehoft hot main zel,

un oif zain vort hob ich gehart.

main nefesh kukt ois oif Adonoi

mer vi vechter oif frimorgen,

vechter oifen frimorgen.

 

Har, Yisroel, oif Hashem,

vorem bai Hashem iz genod,

un bai im iz grois oisleizung.

un er vet oisleizen Yisroel

fun ale zaine zind.

קלא

a gezang fun di aroifgangen; fun Doviden.

1 Hashem, nisht hoferdik iz main harts,

un nisht derhoiben zainen maine oigen,

un ich bin nisht umgegangen mit zachen

tsu grois un farhoilen fun mir.

far vor, ich hob bares un ingeshtilt main zel

azoi vi an antvointer bai zain muter;

azoi vi an antvointer iz bai mir main zel.

 

Har, Yisroel, oif Hashem

fun atsund un biz eibik.

קלב

a gezang fun di aroifgangen.

1 gedenk, Hashem, Doviden al zain pּlogen zich.

vi er hot geshvoren tsu Hashem,

a neyder geton tsum machtiken fun Yaakov:

oib ich vel kumen in getselt fun main hoiz,

oib ich vel aroifblikendik oif dem bet fun main geleger,

oib ich vel geben shlof tsu maine oigen,

tsu maine bremen shlumer,

biz ich vel gefinen an ort far Hashem,

a voinung far dem machtiken fun Yaakov!

 

ze, mir hoben gehert az es iz in Ephratah,

mir hoben es gefunen in feld fun yaear.

lomir kumen tsu zain voinung,

lomir zich buken tsu zain fusbenkel.

shtei oif, Hashem, tsu dain ru,

du un der orn fun dain shtarkeit.

daine koyanim zolen zich onkleiden in gerechtikeit,

un daine frume zolen zingen.

10 fun vegen Doviden dain knecht,f

zolst nisht opּshtoisen dem ponem fun dain gezalbten.

 

11 Hashem hot emes geshvoren tsu Doviden,

er vet zich nisht opkeren derfun:

fun der frucht fun dain laib

vel ich zetsen oif dain trong.

12 oib daine zin velen hiten main bris,

un main tseignim {eides fun eshrt hedbrim, shed, tseige, Iddo hetbieh}h vos ich vel zei lernen,

velen oich zeyere zin biz eibik zitsen oif dain tron.i

 

13 vorem Hashem hot oisderveilt Tsiyon,

zi geglust far zain voinung:

14 dos iz main ruung biz eibik,

do vel ich zitsen, vail ich glust zi.

15 bentshen vel ich bentshen ir shpּaiz,

ire baderftike vel ich zeten mit broit.

16 un ire koyanim vel ich onkleiden in hilf,

un zingen velen zingen ire frume.

17 dorten vel ich machen shpּrotsen a haren far Doviden,

ich hob ongebreit a licht far main gezalbten.

18 zaine faint vel ich onkleiden in shand,

un oif im vet shainen zain kroin.

קלג

a gezang fun di aroifgangen; fun Doviden

1 ze, vi gut un vi lib

iz dos zitsen fun brider bainand.

azoi vi taier eil oifen kop,

vos nidert arop oif der bord –

oif der bord fun Aharonen,

vos nidert oifen kolner fun zaine kleider;

azoi vi der Chermon-toi vos nidert

oif di berg fun Tsiyon;

vorem dorten hot Hashem bafoilen a brocha,

leben biz eibik.

קלד

a gezang fun di aroifgangen.

1 far vor, bentsht Hashem, ale knecht fun Hashem,

vos shteit in Hashem's hoiz in di necht.

heibt oif eyere hent tsum heiliktum,

un bentsht Hashem.

bentshen zol dich fun Tsiyon Hashem,

der Bashefer fun himel un erd.

קלה

halalu G-d (Hashem).

1 loibt dem nomen fun Hashem,

loibt, ir knecht fun Hashem,

ir vos shteit in dem hoiz fun Hashem,

in di hoifen fun dem beis Hamikdash fun Elokeinu.

loibt Hashem vorem Hashem iz gut,

zingt tsu zain nomen, vorem er iz lib.

vorem Hashem hot oisderveilt far zich Yaakov,

Yisroel far zain bazunder eigens.

 

vorem ich veis az Hashem iz grois,

un undzer Har iber ale G‑ter.

alts vos Hashem bagert, tut er,

in himel un oif der erd,

in di yemen un ale tehumen.

er brengt oif volkens fun ek erd,

er macht blitsen tsum regen,

er tsit arois fun zaine shpּaichlers dem vint.

 

er iz der vos hot geshlogen di Bekherim fun Mitsrayim,

fun a mentshen biz a beheime.

hot geshikt tseichens un vunder tsvishen dir, Mitsrayim,

oif Pharaohen un oif ale zaine knecht.

10 er iz der vos hot geshlogen fil felker,

un geharget machtike Molechim:

11 sichun dem melech fun Imri,

un Og dem melech fun Bashan,

un ale kinigraichen fun Kenaan;

12 un gegeben zeyer land far a nachle,

a nachle far Yisroel zain folk.

 

13 Hashem, dain nomen iz oif eibik,

Hashem, dain gedechenish iz oif dor-doires.

14 vorem Hashem vet zich onnemen far zain folk,

un oif zaine knecht vet er zich derbarimen.

 

15 di getsnbilder fun di felker zainen zilber un gold,

dos verk fun a mentshns hent.

16 zei hoben a moil un reden nisht,

zei hoben oigen un zeen nisht;

17 zei hoben oieren un heren nisht;

nishto tsu mol an otem in zeyer moil.

18 zol veren vi zei di vos machen zei,

itlecher vos farzichert zich oif zei.

 

19 hoiz fun Yisroel, loibt Hashem;

hoiz fun Aharon, loibt Hashem;

20 hoiz fun Levi, loibt Hashem;

ir yeri Hashem, loibt Hashem.

21 Baruch Hashem fun Tsiyon,

vos rut in Yerusholayim.

halalu G-d (Hashem).

קלו

git a dank tsu Hashem, vorem er iz gut,

vorem oif eibik iz zain chesed.

git a dank tsu Elokim fun di G‑ter,

vorem oif eibik iz zain chesed.

git a dank tsum Har fun di haren,

vorem oif eibik iz zain chesed.

 

tsu dem vos tut alein groise vunder,

vorem oif eibik iz zain chesed.

tsu dem vos hot gemacht di himlen mit forshtandikeit,

vorem oif eibik iz zain chesed.

tsu dem vos hot oisgeshpreit di erd iber di vaseren,

vorem oif eibik iz zain chesed.

tsu dem vos hot gemacht di groise lichter,

vorem oif eibik iz zain chesed;

di zun far geveltikung bai tog,

vorem oif eibik iz zain chesed;

di Livnah un shteren far geveltikungen bai nacht,

vorem oif eibik iz zain chesed.

 

10 tsu dem vos hot geshlogen Mitsrayim in zeyere Bekherim,

vorem oif eibik iz zain chesed;

11 un aroisgetsoigen Yisroel fun tsvishen zei,

vorem oif eibik iz zain chesed;

12 mit a shtarker hant un mit an oisgeshtrekten orem,j

vorem oif eibik iz zain chesed.

13 tsu dem vos hot tseshnitenk dem Yam Suf in shtiker,

vorem oif eibik iz zain chesed;

14 un durchgefirt Yisroel in miten,

vorem oif eibik iz zain chesed.

15 un araingetreislt Pharaohen un zain cheil in Yam Suf,

vorem oif eibik iz zain chesed.

16 tsu dem vos hot gefirt zain folk in der midbar,

vorem oif eibik iz zain chesed.

 

17 tsu dem vos hot geshlogen groise Molechim,

vorem oif eibik iz zain chesed;

18 un geharget shtarke Molechim,

vorem oif eibik iz zain chesed;

19 sichun der melech fun Imri,

vorem oif eibik iz zain chesed;

20 un Og dem melech fun Bashan,

vorem oif eibik iz zain chesed;

21 un gegeben zeyer land far a nachle,

vorem oif eibik iz zain chesed;

22 a nachle far Yisroel zain knecht,

vorem oif eibik iz zain chesed.

 

23 tsu dem vos hot in undzer derniderung gedacht on undz,

vorem oif eibik iz zain chesed;

24 un undz oisgeleizt fun undzere driker,

vorem oif eibik iz zain chesed.

25 vos git broit tsu yetveder bashefenish,

vorem oif eibik iz zain chesed.

 

26 git a dank tsum El fun di himlen,

vorem oif eibik iz zain chesed.

קלז

bai di taichen fun Bavel,

dorten zainen mir gezesen un geveint,

az mir hoben zich dermont on Tsiyon.

oif di verbes vos in ir

hoben mir oifgehongen undzere harfen;

vorem dorten hoben undzere fanger

farlangt fun undz verter fun gezang,

un undzere painiker, freilechkeit:

zingt undz fun dem gezang fun Tsiyon.

 

vi zolen mir zingen dos gezang fun Hashem

oif fremder erd?

oib ich vel dich fargesen, Yerusholayim,

zol main rechte hant zich fargesen tsu riren.

zol tsugeklepּt veren main tsung tsu main gumen,

oib ich vel dich nisht gedenken,

oib ich vel nisht dermonen Yerusholayim

oif main hechster simcha.

 

gedenk, Hashem, di kinder fun Edom

dem tog fun Yerusholayim;

di vos hoben gezogt: vorft ein,

vorft ein biz tsum grunt in ir.

tochter Bavel, du ongebreite tsu farvistung,

voil tsu dem vos vet dir optsolen

dain tuung vos du host undz geton;

voil tsu dem vos vet onnemen un tsehaken

daine kleine kinder on feldz.

קלח

fun Doviden.

1 ich vel dich loiben mit main gantsen hartsen,

far di machtike vel ich dich bazingen.

ich vel zich buken tsu dain heiliken heichl,

un ich vel loiben dain nomen,

far dain chesed un far dain traishaft;

vorem iber al dain nomen

hostu gegreist dain tsuzog.

in tog vos ich hob gerufen hostu mir geentfert,

host mir gemutikt mit shtarkeit main zel.

 

loiben velen dich, Hashem, ale Molechim fun der erd,

vorem zei hoben gehert di verter fun dain moil.

un zei velen zingen fun di vegen fun Hashem,

vorem grois iz der koved fun Hashem.

vorem Hashem iz derhoiben,

ober er zet dem nideriken,

un vi hoich er iz, veis er fun der veiten.

 

az ich gei in der mit fun noit,

lebstu mich oif;

tsu lehacheiis maine faint shtrekstu ois dain hant,

un dain rechte hant helft michl.

Hashem firt ois far mir;

Hashem, dain chesed iz oif eibik;

di verk fun daine hent zolstu nisht farlozen.

קלט

far dem gezangmaister; fun Doviden a mizmer.

1 Hashem, du host mich oisgeforsht, un kenst mich.

du veist main zitsen un main oifshtein,

farshteist main trachtung fun der veiten.

main gein un main ligen zipּstu durch,

un in ale maine vegen bistu bahavnt.

vorem dos vort iz noch tsu mol nisht oif main tsung,

veistu es doch, Hashem, shoin in gantsen.

hinten un forent hostu mich balegert,

un aroifgeton oif mir dain hant.

tsu vunderlech iz dos far mir tsu farshtein,

tsu hoich, ich ken es nisht banemen.

 

vuhin zol ich avekgein fun dain Gaist?

un vuhin zol ich fun dain ponem antloifen?

zol ich aroifgein in himel, bistu dorten,

un zol ich mir oisbeten in Shaul, ersht bist do.

zol ich nemen di fliglen fun baginen,

zol ich ruen in ek fun yam,

10 vet oich dorten mich firen dain hant,

un mich vet halten dain rechte.

11 un zol ich zogen: loiter fintsternish zol mich badeken,

un nacht zol dos licht far mir veren,

12 iz oich fintsternish nisht fintster far dir,

un nacht tut azoi vi der tog laichten; azoi fintsterkeit azoi

lichtikeit.

 

13 vorem du host gefarmogenm maine niren (inerlechen mentsh),

host mich gevebt in laib fun main muter.

14 ich loib dich, vorem murdik vunderlech bin ich gemacht;

vunderlech zainen daine verk,

un main zel veis dos voil.

15 nisht farhoilen iz geven main gebein far dir,

ven ich bin gemacht gevoren in farborgenish,

geshtrikt gevoren in tifenishen fun der erd.

16 main umgefuremt laib hoben gezen daine oigen;

yo, in dain buch veren zei ale ongeshriben,

di teg ven me zol bashafen veren,

un einer tsvishen zei iz geven far im.

17 un vi harb far mir zainen daine trachtungen, El,

vi gevoltik iz zeyer Mispar!

18 zol ich zei tseilen, zainen zei mer fun zamd,

zol ich dergein tsum Suf, darf main doier zain vi dainer.

 

19 ven du, G-d (G‑t), volst teiten dem roshe!

un ir blutik lait, tut zich op fun mir!

20 di vos reden dich arois mit a beizer kavone,

daine faint vos dermonen dich tsum falshen.

21 far vor, daine faint, Hashem, hob ich faint,

un mit daine kegnshteyer tu ich krigen.

22 faint biz gor hob ich zei faint,

sonem zainen zei bai mir.

23 forsh mich, El, un derken main harts,

pּruv mich, un veis maine gedanken;

24 un ze oib in mir iz do a fardrosiker veg,

un fir mich in dem eibiken veg.

קמ

far dem gezangmaister; a mizmer fun Doviden.

2(1)  derleiz mich Hashem fun dem shlechten mentshen,

fun dem roibmentshen zolstu mich bahiten;

3(2)  di vos trachten beiz in hartsen,

ale tog hetsen zei milchomes.

4(3)  zei sharfen zeyer tsung vi a shlang,

gift fun an otershlang iz unter zeyere lipen.

seloh.

 

5(4)  hit mich, Hashem, fun di hent fun dem roshe,

fun dem roibmentshen zolstu mich bahiten;

di vos trachten umtsushtoisen maine trit.

6(5)  di hoferdike hoben mir a pastke untergeleigt, un shtrik,

zei hoben oisgeshpreit a nets leben shteg,

shtroichlungen hoben zei mir geshtelt.

seloh.

 

7(6)  ich zog tsu Hashem: main G‑t bist du;

farnem, Hashem, dem kol fun maine gebeten.

8(7)  Hashem du Adonoi, di shtarkeit fun main hilf,

host bashiremt main kop in tog fun bavofenung;

9(8)  zolst nisht geben, Hashem, di bageren fun dem roshe,

zain kavone zolstu nisht lozen oisfiren,

az zei zolen zich derheiben.

seloh.

 

10(9)  dos gift fun maine arumringler,

dos umglik fun zeyere lipen zol zei alein tsudeken.

11(10)  zolen falen oif zei koilen,

in faier zol er zei vorfen,

in griber, az zei zolen nisht oifshtein.

12(11)  der tsungmentsh zol nisht bashtein oif der erd,

dem beizen roibmentshen, im zol er yogen tsu farshtoisung.

 

13(12)  ich veis az Hashem vet ton dos recht fun dem oriman,

di gerechtikeit fun di baderftike.

14(13)  far vor, di tsadikim velen danken dain nomen,

di rechtfartiken velen zitsen far dain ponem.

קמא

a mizmer fun Doviden.

1 Hashem, ich ruf dich, eil tsu mir,

farnem main kol, az ich ruf tsu dir.

zol bashtein main tefile vi vairech far dir,

di oifheibung fun maine hent vi der ovent-korben.

 

mach, Hashem, a hitung oif main moil,

gib acht oif der tir fun maine lipen.

zolst nisht farneigen main harts tsu a beizer zach,

tsu ton tuungen in shlechtikeit

mit lait vos verken umrecht;

un lomich nisht esen fun zeyere zise shpּaizen –

 

zol mich shlogen der tsadik ois gintsikeit,

un mich shtrofen;

main kop vet nisht opּshtoisen dos teyere eil –

vorem temid iz main tefile akegen zeyere beizen.

zolen geshlaidert veren on a feldz zeyere richter;

un me zol heren maine verter az zei zainen liblech.

azoi vi ven me shpּalt un brecht oif di erd,

zainen tseshoten undzere beiner baim moil fun Shaul.

 

vorem oif dir, Hashem du Adonoi, zainen maine oigen;

in dir shits ich mich, zolst nisht oisgisenn main zel.

hit mich fun der pastke vos zei hoben mir geshtelt,

un fun di shtroichlungen fun di umrechttuer.

10 zolen arainfalen in zeyere netsen di reshoiem,

beis ich alein vel aribergein.

קמב

a batrachtung fun Doviden, ven er iz geven in der heil; a tefile.

2(1)  mit main kol shrai ich tsu Hashem,

mit main kol bet ich tsu Hashem.

3(2)  ich gis ois far im main klog,

main noit dertseil ich far im.

4(3)  ven main gemit fargeit in mir,

du veist doch main shteg –

oif dem veg vos ich gei,

hoben zei mir a pastke bahalten.

5(4)  kuk rechts, un ze,

az ich hob nisht kein bakenten;

farloren iz antrinung fun mir,

keiner fregt nisht oif main zel.

 

6(5)  ich shrai tsu dir, Hashem,

ich zog: bist main bashitsung,

main teil in dem land fun di lebedike.

7(6)  farnem main geshrei,

vorem ich bin gefalen zeyer;

zei mich matsl fun maine nochioger,

vorem zei zainen shtarker fun mir.

8(7)  tsi arois fun festung main zel,

tsu loiben dain nomen; durch mir velen di tsadikim zich kreinen,

az du vest mir guts ton.

קמג

a mizmer fun Doviden.

1Hashem, her main tefile, farnem maine gebeten,

in dain traishaft entfer mir, in dain gerechtikeit.

un zolst nisht gein in mishpot mit dain knecht,

vorem kein lebediker ken nisht gerecht zain far dir.o

 

vorem der faint hot geroideft main zel,

er hot tsugedriktp tsu der erd main leben,

er hot mich araingezetst in fintsternishen,

vi geshtorbene fun lang on.

un main gemit fargeit in mir,

main harts vert banumen in mir.

 

ich hob zich dermont di teg fun a mol,

ich hob getracht on al dain tuung;

on dem verk fun daine hent tu ich kleren.

ich hob oisgeshpreit maine hent tsu dir,

main zel vi a farshmacht land tsu dir.

seloh.

 

entfer mir gich, Hashem, main gemit geit ois;

zolst nisht farborgen dain ponem fun mir,

azist vel ich geglichen zain tsu di geniderte in grub.

loz mich heren in frimorgen dain chesed,

vorem oif dir hob ich mich farzichert.

loz mich visen dem veg vos ich zol gein,

vorem tsu dir hob ich oifgehoiben main zel.

 

zei mich matsl, Hashem, fun maine faint;

bai dir hob ich mich farborgen.

10 leren mich tsu ton dain rotsen,

vorem du bist main G‑t;

dain guter Gaist zol mich firen oif a glaichen land.

 

11 fun dain nomen vegen, Hashem, zolstu mich oifleben,

in dain gerechtikeit zolstu aroistsien fun noit main zel.

12 un in dain chesed zolstu farshnaiden maine faint,

un unterbrengen ale vos driken main zel,

vorem ich bin dain knecht.

קמד

fun Doviden.

1 Baruch Hashem main feldz,

vos lernt maine hent tsu krig,

maine finger tsu milchome.

main genod un main festung,

main turem un der vos macht mich antrinen:

main shild un der vos ich shits mich in im,

der vos untertenikt main folk unter mir.

 

Hashem, vos iz der mentsh, az du zolst zich kimeren um im?

un a mentshnkind, az du zolst achten oif im?

a mentsh iz geglichen tsu a hoich,

zaine teg zainen vi a shoten vos fargeit.

 

Hashem, neig daine himlen un zolst aropnideren,

rir on di berg, un zei zolen reicheren.

blits arois a blits, un zolst zei tseshpּreiten,

shik daine failen, un fartuml zei.

shtrek ois daine hent fun der heich,

rais mich arois un zei mich matsl fun vaseren groise,

fun der hant fun fremdgeborene,

vos zeyer moil redt falshkeit,

un zeyer rechte hant iz a rechte hant fun ligen.

 

Elokim, a nai gezang vel ich dir zingen,

oif a gitar fun Tzoan strunes vel ich shpּiln tsu dir,

10 vos gist hilf tsu di Molechim,

vos raist arois Dovid zain knechtq fun der beizer shverd.

11 rais mich arois un zei mich matsl

fun der hant fun fremdgeborene,

vos zeyer moil redt falshkeit,

un zeyer rechte hant iz a rechte hant fun ligen.

 

12 vos undzere zin zainen vi oifgevaksene flantsen in zeyer yugnt;

undzere techter vi vinklzailen

geshnitst loit dem boi fun a heichl;

13 undzere shpּaichlers ful,

aroisgebndik alerlei minim;

undzere shof in toiznten,

in tsentoiznten, oif undzere felder;

14 undzere oksen baloden;

kein broch, un kein minerung,

un kein veigeshrei in undzere gasen –

15 voil tsu dem folk vos bai im iz azoi,

voil tsu dem folk vos Hashem iz zain G‑t.

קמה

a loibung fun Doviden.

1 ich vel dich derheiben, main G‑t der kinig,

un bentshen dain nomen eibik un shtendik.

ale tog vel ich dich bentshen,

un rimen dain nomen eibik un shtendik.

grois iz Hashem un zeyer gerimt,

un zain groiskeit iz nisht tsu derforshen.

 

a dor tsu a dor vet loiben daine maisim,

un daine gevuros velen zei onzogen.

di pּrachtike sheinkeit fun dain glants,

un di mayseyus fun daine vunder vel ich dertseilen.

un fun der shtarkeit fun daine forchtike oiftuen vet men reden,

un dain groiskeit, zi vel ich fartseilen.

di dermonung fun dain grois gutskeit vet men aroiszogen,

un dain gerechtikeit vet men bazingen.

 

laitzelik un derbarimdik iz Hashem,

ingehalten in tsoren un grois in genod.

gut iz Hashem tsu alemen,

un zain rachmones iz oif ale zaine verk.

 

10 dich velen loiben, Hashem, ale daine verk,

un daine frume velen dich bentshen.

11 di pracht fun dain meluche velen zei dertseilen,

un fun dain gevure velen zei reden;

12 tsu lozen visen di mentshnkinder zaine gevuros,

un di pּrachtike sheinkeit fun zain meluche.

13 dain meluche iz di meluche fun ale eibikeiten,

un dain geveltikung iz in ale dor-doires.

 

14 Hashem lent unter ale gefalene,

un shtelt oif ale geboigene.

15 di oigen fun alemen kuken ois oif dir,

un du gist zei zeyer esen in zain tsait.

16 efnst dain hant,

un zetikst yetveder lebediken mit gutvilikeit

17 gerecht iz Hashem in ale zaine vegen,

un genodik in ale zaine maisim.

18 Hashem iz nont tsu ale vos rufen im,

tsu ale vos rufen im mit emes.

19 er tut dem rotsen fun di vos forchten im,

un zeyer geshrei hert er tsu, un helft zei.

20 Hashem bahit ale vos hoben im lib,

un ale reshoiem vet er fartiliken.

 

21 dem loib fun Hashem zol reden main moil,

un yetveder laib zol bentshen zain heiliken nomen

eibik un shtendik.

קמו

halalu G-d (Hashem).

loib Hashem, main zel;

ich vel loiben Hashem kl-zmen ich leb,

ich vel zingen tsu Hashem vi lang ich bin.

 

ir zolt ich nisht farzicheren oif firshten,

oif a mentshnkind vos nishto bai im kein hilf.r

geit ois zain otem, kert er zich um tsu zain shtoib;

in yenem tog geyen unter zaine trachtungen.

 

voil tsu dem vos der Hashem fun Yaakov iz zain hilf,

vos zain oiskuk iz oif Hashem zain G‑t,

vos hot gemacht dem himel un di erd,

dem yam, un alts vos in zei;

der vos hit traishaft oif eibik;

vos tut recht tsu di gedrikte,

vos git broit tsu di hungerike. Hashem bindt op di gebundene,

Hashem macht zeedik di blinde,

Hashem shtelt oif di geboigene,

Hashem hot lib di gerechte.

Hashem bahit di fremde;

dem yetum un di almone richt er oif,

un dem veg fun di reshoiem fardreit er.

 

10 Hashem vet kinigen oif eibik,

dain G‑t, Tsiyon, oif dor-doires.

halalu G-d (Hashem).

קמז

halalu G-d (Hashem);

vorem gut iz zingen tsu Elokeinu,

vorem es iz liblech;

shein iz dos loiben.

Hashem boit Yerusholayim,

di farshtoisene fun Yisroel vet er inzamlen;

der vos heilts di tsebrochene hertser,

un farbindt zeyere vundent.

er tseilt dem Mispar fun di shteren,

zei ale mit nemen ruft er on.

grois iz undzer Har un machtik in koiech,

nishto kein shieur tsu zain forshtandikeit.

Hashem richt oif di gedrikte,

er dernidert di reshoiem biz der erd.

 

zingt tsu Hashem mit loib gezang,

shpּilt tsu Elokeinu oif der harf.

der vos badekt dem himel mit volkens,

vos breit on regen far der erd,

vos bashpּrotst di berg mit groz.

er git der beheime ir shpּaiz,

di kinder fun rob vos rufen.

10 nisht di gevure fun dem ferd bagert er,

nisht di shenklen fun dem man vil er.

11 Hashem vil di vos forchten im,

di vos haren oif zain chesed.

 

12 gib a shevech tsu Hashem, Yerusholayim,

loib dain G‑t, Tsiyon.

13 vorem er hot geshtarkt di riglen fun daine toieren,

er hot gebentsht daine kinder in dir;

14 der vos git dain gemark shalom,

dich zetikt mit fets fun veits;

15 der vos shikt zain onzog oif der erd –

oif gich loift zain vort;

16 der vos git shnei azoi vi vol,

prost vi ash tut er shpּreiten.

17 er vorft zain iz azoi vi breklech;

far zain kelt ver ken bashtein?

18 er shikt zain vort, un macht zei tsegein;

er macht blozen zain vint, rinen vaseren.

19 er zogt zaine verter tsu Yaakov,

zaine chukkim un zaine gezetsen tsu Yisroel.

20 er hot azoi nisht geton tsu kein folk,

un gezetsen, derfun veisen zei nisht.

halalu G-d (Hashem).

קמח

halalu G-d (Hashem).

loibt Hashem, fun di himlen,

loibt im in di heichen.

loibt im, ale zaine Malachim;

loibt im, ale zaine chiles.

loibt im, zun un Livnah;

loibt im, ale lichtike shteren.

 

loibt im, di himlen fun di himlen,

un di vaseren vos iber di himlen.

zolen zei loiben dem nomen fun Hashem,

vorem er hot bafoilen, un zei zainen bashafen gevoren.

un er hot zei oifgeshtelt oif shtendik, oif eibik;

er hot geshtelt a gezets vos zol nisht fargein.

 

loibt Hashem, fun der erd,

ir yam-chayes un ale tehumen;

faier un hogel, shnei un nebl;

der shturemvint vos tut zain vort;

berg un ale heichen,

fruchtbeimer un ale tsederen;

10 chayes un ale beheimes,

shrtsim un gefliglte foiglen;

11 Molechim fun der erd un ale felker,

haren un ale richter fun der erd;

12 Bachurim un oich yungfroien,

zknim mit yinglech.

 

13 zei zolen loiben dem nomen fun Hashem,

vorem zain nomen alein iz derhoiben;

zain glants iber erd un himel.

14 un er hot derheicht dem haren fun zain folk –

a loib far ale zaine frume,

far di kinder fun Yisroel,

dem folk vos iz im nont.

halalu G-d (Hashem).

קמט

halalu G-d (Hashem).

zingt tsu Hashem a nai gezang,

zain loib in der inzamlung fun di frume.

zol zich freyen Yisroel mit zain Bashefer,

di kinder fun Tsiyon zolen lustik zain mit zeyer melech.

zolen zei loiben zain nomen mit tants,

mit pּoik un harf zolen zei shpּiln tsu im.

vorem Hashem bavilikt zain folk,

er basheint di gedrikte mit hilf.

zolen di frume zich freyen in koved,

zolen zei zingen oif zeyere gelegers.

derheibungen fun El in zeyer ,

un a tsveisharfike shverd in zeyer hant,

tsu ton a nekome on di felker,

shtrofungen oif di umes;

tsu shmiden zeyere Molechim in keiten,

un zeyere ongezeene in izerne ringen;

tsu ton oif zei dem ongeshribenem mishpot.

shein vet dos zain far ale zaine frume.

halalu G-d (Hashem).

קנ

halalu G-d (Hashem).

loibt Hashem in zain heiliktum,

loibt im in zain machtiken himel.

loibt im vegen zaine gevuros,

loibt im loit zain fil groiskeit.

 

loibt im mit blozung fun shoifer,

loibt im mit gitar un harf.

loibt im mit pּoik un tants,

loibt im mit strunes un flait .

loibt im mit klingedike tsimblen,

loibt im mit hilchike tsimblen.

alts vos otemt zol loiben G‑t.

halalu G-d (Hashem).

PRO - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023

mishlei

mishlei

mishlei

Yiddish fun Yehoash

mishlei

אַ

di shpּrichverter fun Shelomo dem zun fun Doviden, dem melech fun Yisroel;

kedei tsu visen chochme un musaru,

tsu farshtein di verter fun forshtandikeit;

tsu nemen dem musarv fun klugshaft,

gerechtikeit un recht un yoisher;

tsu geben di naren geshaitkeit,

dem yungen kenshaft un gedanken;

der chochem zol heren un meren lernung,

un der forshtandiker zol krigen techbules;

tsu farshtein a shpּrichvort un a melitse,

di verter fun di chachomim un zeyere retenishen.

 

der onheib fun kenshaftw iz moire far Hashem,

ober di naren farachten chochme un musarx.

 

her tsu, main zun, dem musary fun dain foter,

un zolst nisht farlozen di ler fun dain muter;

vorem a krants fun Chen velen zei zain far dain kop,

un haldzbender far dain haldz.

 

10 main zun, az di zindike velen dich onreden,

zolstu nisht inviliken.

11 az zei velen zogen: kum mit undz!

lomir loieren oif blut,

lomir lakeren oifen umshuldiken far umzist;

12 lomir zei inshlingen lebedikerheit vi di Shaul,

un gantserheit vi di vos nideren in grub;

13 alerlei teyere guts velen mir gefinen,

mir velen onfilen undzer hoiz mit roib;

14 vorf dain goral tsvishen undz,

ein baitl vet zain bai undz alemen;

15 zolstu nisht gein, main zun, mit zei in veg,

farmaid dain fus fun zeyer shteg.

16 vorem zeyere fis loifen tsu beiz,

un zei ilen tsu fargisen blut.

17 vorem umshuldik iz oisgeshpreit di nets,

in di oigen fun ale gefliglte,

18 beis me loiert oif zeyer blut,

me lokert oif zeyere lebns.

19 azoi zainen di vegen fun itlechen vos iz gaitsik noch roib;

es nemt avek dos leben fun dem vos hot es.

 

20 di chochme shrait oif der gas,

in di merk lozt zi arois ir kol;

21 in ek fun roishike gasen ruft zi,

bai di toieraingangen,

in shtot, redt zi ire reid:

22 biz vanen, ir farnarte, vet ir lib hoben narishkeit,

un di shpּeter velen zich glusten geshpּet,

un di naren velen faint hoben visen?

23 kert ich tsu main musar,

ot vel ich oisgisen main Gaist tsu ichz,

ich vel ich machen visen maine verter.

24 vail ich hob gerufen, un ir hot nisht gevolt,

oisgeshtrekt main hant, un keiner hot nisht farnumen,

25 nor ir hot gemacht tsu nisht main yetveder eitse,

un main musar hot ir nisht gevolt,

26 vel ich oich lachen oif ier broch,

ich vel shpּetn ven ier shrek vet kumen;

27 ven es kumt vi a geviter ier shrek,

un ier broch vet vi a shturemvint onkumen;

ven es kumt oif ich noit un angst.

28 dentsmol velen zei mich rufen, un ich vel nisht entferen,

zei velen mich zuchen, un velen mich nisht gefinen.

29 derfar vos zei hoben faint gehat visen,

un moire far Hashem nisht oisgeveilt;

30 nisht ingevilikt tsu main eitse,

faracht main gantsen musar.

31 derum velen zei esen fun der frucht fun zeyer veg,

un mit zeyere etses zich zeten.

32 vorem di opkerung fun di farnarte vet zei hergen,

un di shalve fun di naren vet zei unterbrengen.

33 ober der vos hert mir tsu vet voinen in zicherkeit,

un bares zain fun shrek far beiz.

ב

main zun, az du vest onnemen maine verter,

un maine gebot vestu bahalten bai zich,

tsutsuleigen tsu chochme dain oier,

neigen dain harts tsu forshtandikeit;

nor bloiz tsum seichel vestu rufen,

tsu forshtandikeit oifheiben dain kol;

az du vest zi zuchen vi zilber,

un vi noch oitseres zi forshen;

dentsmol vestu farshtein moire far Hashem,

un derkenung fun Elokim vestu gefinen.

vorem Hashem shenkt chochme,

fun zain moil iz visen un forshtandikeit.

er bahalt far di rechtfartiken hilf,

a shild far di vos geyen mit erlechkeit,

oiftsupּasn di shtegen fun gerechtikeit,

un di vegen fun zaine frume bahit er.

dentsmol vestu farshtein gerechtikeit un recht

un yoisher – yetveder guten veg.

10 vorem chochme vet kumen in dain hartsen,

un visen vet zain zis far dain zel.

11 klugshaft vet oifpּasn oif dir,

forshtandikeit vet dich bahiten;

12 dich matsl tsu zain fun dem shlechten veg,

fun di lait vos reden farkertkeit;

13 vos farlozen di shtegen fun rechtfartikeit,

tsu gein in di vegen fun fintsternish;

14 vos freyen zich tsu ton beiz,

vos kvelen fun beizer farkertkeit;

15 vos zeyere vegen zainen krum,

un vos zainen fardreit in zeyere geng.

 

16 kedei dich matsl tsu zain fun der fremder froi,

fun der umbakenter vos macht glat ire reid;

17 vos farlozt dem Har fun ir yugnt,

un dem bris fun ir Elokim hot zi fargesen;

18 vorem ir hoiz nidert tsum toit,

un ire shtegen tsu di meisim;

19 ale vos kumen tsu ir, keren zich nisht um,

un dergreichen nisht di vegen fun leben.

20 kedei zolst gein in dem veg fun di gute,

un di shtegen fun di gerechte zolstu ophiten.

21 vorem di rechtfartiken velen bavoinen dos land,

un di umshuldike velen blaiben derin.

22 ober di reshoiem velen farshnitena veren fun land,

un di felsher velen aroisgerisen veren fun ir.

ג

main zun, zolst nisht fargesen main lernung,

un maine gebot zol hiten dain harts.

vorem aricht-imim un yoren fun leben

un frid velen zei dir tsugeben.

genod un emes zolen dich nisht farlozen,

bind zei arum dain haldz,

shraib zei on oifen tovl fun dain hartsen,

un gefin chein un guten seichel

in di oigen fun Elokim un fun lait.

 

farzicherb zich oif Hashem mit dain gantsen hartsen,

un oif dain forshtandikeit zolstu zich nisht onlenen.

in ale daine vegen tu im kenen,

un er vet glaich machen daine shtegen.

 

zolst nisht zain a chochem in daine oigen,

hob moire far Hashem, un ker zich op fun beiz.

dos vet zain a heilung far dain nopּl,

un a zaft far daine beiner.

 

gib koved tsu Hashem fun dain guts,

un funem ershten fun al dain tevuh,

10 un daine shpּaichlers velen ful zain mit zet,

un daine kelters velen fleitsen mit vain.

 

11 dem musarc fun Hashem zolstu, main zun, nisht farachten,

un zolst nisht farumverdiken zain shtrof.

12 vorem dem vos Hashem hot lib, dem shtroft er,

un vi a foter dem zun vos er hot halt.

 

13 voil tsu dem mentshen vos gefint chochme,

un dem mentshen vos krigt forshtandikeit.

14 vorem ir sechoire iz beser vi sechoire fun zilber,

un mer vi gingold ir inkum.

15 zi iz teyerer fun perl,

un ale daine cheftsim zainen nisht glaich tsu ir.

16 aricht-imim iz in ir rechter hant,

in ir linker eshires un koved.

17 ire vegen zainen vegen fun liblechkeit,

un ale ire shtegen zainen shalom.

18 a boim fun lebende iz zi far di vos halten zi fest,

un der vos halt zich on ir iz baglikt.

 

19 Hashem hot mit chochme gegruntfest di erd,

er hot oifgeshtelt di himlen mit forshtandikeit.

20 durch zain visen hoben zich di tehumen geshpolten,

un di himlen trifen toi.

 

21 main zun, zolen zei nisht avek fun daine oigen;

hit klugshaft un geshaitkeit,

22 un zei velen zain leben far dain laib,

un Chen oif dain haldz.

23 dentsmol vestu gein in zicherkeit dain veg,

un vest nisht opּshlogen dain fus.

24 az du vest zich leigen vestu nisht angsten,

un vest ligen, un zis vet zain dain shlof.

25 zolst nisht moire hoben far an umgerichten shrek,

un far der farvistung fun di reshoiem, ven zi kumt.

26 vorem Hashem vet zain dain bitochen,

un vet hiten dain fus fun batsvingenish.

27 zolst nisht farmaiden guts fun dem vos darf es,

ven dain hant hot bekoyech tsu ton.

 

28 zolst nisht zogen tsu dain chever:

gei, un kum vider, un morgen vel ich geben,

ven du host bai zich.

29 zolst nisht trachten a roeh oif dain chever,

ven er zitst in zicherkeit bai dir.

30 zolst zich nisht krigen mit a mentshen umzist,

oib er hot dir nisht geton kein roeh.

 

31 zolst nisht mekane zain dem man fun umrecht,

un zolst nisht oisveilen keinem fun zaine vegen.

32 vorem an umverdikeit bai Hashem iz der farkerter,

un mit di rechtfartiken iz er fartroit.

 

33 di klole fun Hashem iz in hoiz fun roshe,

un di voinung fun tsadik bentsht er.

34 oib shpּeter – macht er zei tsum geshpּet,

ober di shtile git er Chen.

35 koved arben di chachomim,

un naren klaiben oif shand.

ד

hert tsu, kinder, dem musarf fun a foter,

un farnemt, kedei tsu kenen forshtandikeit.

vorem a gute ler gib ich ich,

ir zolt main torah nisht farlozen.

vorem ich bin oich geven a zun bai main foter,

a tsiteriker un an eineintsiker far main muter.

un er hot mich gelernt, un mir gezogt:

zol dain harts zich halten on maine verter,

hit maine gebot, un leb.

koif chochme, koif forshtandikeit; zolst nisht fargesen,

un zich nisht opneigen fun di verter fun main moil.

zolst zi nisht farlozen, un zi vet dich bahiten,

hob zi lib, un zi vet dich oifpּasn.

der onheib fun chochme iz: koif chochme,

yo, mit dain gantsen eigens koif forshtandikeit.

halt zi hoich, un zi vet dich derheiben;

zi vet dir onton koved, az du vest zi haldzen.

zi vet geben dain kop a krants fun Chen,

a kroin fun sheinkeit vet zi dir derlangen.

 

10 her, main zun, un farnem maine verter,

un dir velen gemert veren yoren fun leben.

11 in dem veg fun chochme hob ich dich gelernt,

dich gefirt in di shtegen fun rechtfartikeit.

12 az du vest gein, vet nisht eng zain dain trit,

un az du vest loifen, vestu nisht geshtroichlt veren.

13 halt zich on musarg, zolst nisht oplozen,

hit dos op, vorem dos iz dain leben.

14 in shteg fun di reshoiem zolstu nisht kumen,

un nisht treten in veg fun di shlechte.

15 maid im ois, zolst im nisht farbaigein,

vaich fun im, un gei avek.

16 vorem zei kenen nisht shlofen vu zei tuen nisht shlechts,

un zeyer shlof iz geroibt vu zei machen nisht shtroichlen.

17 vorem zei shpּaizen zich mit shpּaiz fun shlechts,

un vain fun roib trinken zei.

18 ober der shteg fun di tsadikim iz vi dos licht fun baginen,

vos vert alts lichtiker biz in rechten tog.

19 der veg fun di reshoiem iz vi fintsternish,

zei veisen nisht on vos zei velen geshtroichlt veren.

 

20 main zun, farnem maine reid,

neig tsu dain oier tsu maine verter.

21 zolen zei zich nisht opton fun daine oigen;

hit zei in dain hartsen.

22 vorem zei zainen leben far di vos gefinen zei,

un a heilung far zeyer gantsen laib.

23 mer fun yetveder hitung pּas oif dain harts,

vorem fun im zainen di aroisgangen fun leben.

24 tu op fun dir a krum moil,

un farkerte lipen dervaiter fun dir.

25 daine oigen zolen kuken antkegen,

un daine bremen zolen bliken glaich far dir.

26 halt glaich dem shteg fun daine fis,

un ale daine vegen zolen zain richtik.

27 zolst zich nisht neigen rechts oder links,

tu op dain fus fun shlechts.

ה

main zun, farnem main chochme,

neig dain oier tsu main forshtandikeit,

kedei zolst ophiten geshaitkeit,

un daine lipen zolen oifpּasn kenshaft.

vorem honikzaft trifen di lipen fun der fremder,

un glater fun boimel iz ir gumen.

ober ir Suf iz biter vi vermes,

sharf vi a tsveishnaidike shverd.

ire fis nideren tsum toit,

in Shaul shpּarn on ire fis.

kedei zi zol nisht gein dem glaichen veg fun leben,

voglen ire shtegen, zi veis nisht vuhin.

 

un atsund, kinder, hert mir tsu,

un ir zolt nisht opkeren fun di verter fun main moil.

dervaiter fun ir dain veg,

un zolst nisht genenen tsum ingang fun ir hoiz,

kedei zolst nisht geben tsu andere dain frishkeit,

un daine yoren tsu an achzr;

10 kedei fremde zolen zich nisht zeten mit dain kraft,

un dain mi zol nisht onkumen in hoiz fun a vildfremden;

11 un vest brumen in dain Suf,

ven dain laib un dain fleish vet zain farlendt,

12 un vest zogen: vi hob ich faint gehat musar,h

un shtrof hot faracht main harts,

13 un ich hob nisht tsugehert dem kol fun maine vegvaizer,

un tsu maine lerer nisht tsugenaigt main oier!

14 ich bin shir nisht gevoren al dos beiz

in der inzamlung un eide.

 

15 trink vaser fun dain grub,

un loifiks fun dain brunem.

16 daine kvalen velen zich tseshpּreiten deroisen,

in di gasen – di bechen vaser.

17 dir alein velen zei geheren,

un nisht tsu fremde mit dir.

18 zol dain kval zain gebentsht,

un frai zich mit der vaib fun dain yugnt.

19 di libleche hindin, un di chenevdike hirshin,

ire brist zolen dich zeten in ale tsaiten,

un tsu ir libshaft zolstu zain ibergegeben temid.

20 un noch vos, main zun, zolstu zich opgeben mit a fremder,

un arumnemen dem buzem fun an anderer?

21 vorem far Hashem's oigen zainen di vegen fun a mentshen,

un ale zaine shtegen leigt er ois.

22 zaine eigene zind batsvingen dem roshe,

un in di shtrik fun zain chet vert er farhalten.

23 er shtarbt on musar;i

un durch zain grois narishkeit vert er farblondzhet.

ו

main zun, oib du bist Orev geven far dain chever,

gegeben dain hant far a fremden,

bistu gechapt in di verter fun dain moil,

bistu gefangen in di verter fun dain moil.

tu dos den, main zun, un ver nitsl,

az du bist araingefalen in dain Chavors hant:

gei, vorf zich anider, un shtei-tsu tsu dain chever.

zolst nisht geben kein shlof tsu daine oigen,

un kein shlumer tsu daine bremen.

zei dich matsl vi a hirsh ois der hant,

un vi a foigel fun fangers hant.

 

gei tsu der murazhke, du foiler,

ze ire vegen, un ver klug;

hagam zi hot nisht kein lider,

kein oifzeer un kein geveltiker,

greit zi on um zumer ir broit,

hot zi ongekliben in shnittsait ir shpּaiz.

biz vanen, du foiler, vestu ligen?

ven vestu oifshtein fun dain shlof?

10 noch a bisel shlof, noch a bisel dremlen,

noch a bisel ligen mit farleigte hent;

11 un kumen vi a gei-cheil vet dain orimkeit,

un dain noit vi a gepּantserter man.

 

12 a nidertrechtiker mentsh, a man fun umrecht,

iz der vos geit um mit a krumen moil,

13 vos vinkt mit zaine oigen, vos shart mit zaine fis,

vos taitlt mit zaine finger.

14 farkertkeit iz in zain hartsen,

er tracht beiz in yetveder tsait,

krig macht er on.

15 derum vet pּlutsling kumen zain umglik,

pּlutsem vet er tsebrachen veren az kein heilung vet nisht zain.

 

16 zeks zainen di vos Hashem hot faint,

un ziben di umverdikeit fun zain zel:

17 hoferdike oigen, a lignerishe tsung,

un hent vos fargisen umshuldik blut;

18 a harts vos tracht machshoves fun umrecht;

fis vos ilen tsu loifen tsum beizen;

19 a falsher eides vos otemt mit ligns,

un der vos macht on krig tsvishen brider.

 

20 hit, main zun, dos gebot fun dain foter,

un zolst nisht farlozen di ler fun dain muter.

21 bind zei oif dain hartsen temid,

knipּ zei oif dain haldz.

22 az du vest gein, vet es dich firen,

az du vest zich leigen, vet es dich hiten,

un az du vest zich oifchapּn, vet es reden tsu dir.

23 vorem dos gebot iz a licht, un di lernung a lichtikeit,

un der veg fun leben zainen shtrofreid fun musar;j

24 dich tsu hiten fun der shlechter vaibspּarshoin,

fun der glater tsung fun der fremder.

25 zolst nisht glusten ir sheinkeit in dain hartsen,

un zol zi dich nisht nemen mit ire bremen.

26 vorem iber a zoine kumt men biz a lebl broit,

un an eshet-ish fangt di teyerste zel.

27 ken a mentsh sharen koilen in zain buzem,

un zaine begdim zolen zich nisht ontsinden?

28 tsi ken a mentsh gein oif koilen,

un zaine fis zolen nisht ongebrent veren?

29 azoi iz der vos kumt tsu zain Chavors vaib,

keiner vos rirt zi on, kumt nisht op glat.

30 me ken nisht farachten dem ganev az er genvet,

ontsufilen zain laib ven er iz hungerik.

31 ober az er vert gefunen, batsolt er ziben mol azoi fil;

dem gantsen farmeg fun zain hoiz muz er avekgeben.

32 der vos iz mizane mit a froi, iz on seichel,

zich alein brengt um der vos tut dos.

33 shleg un shand vet er krigen,

un zain charpe vet nisht opּgemekt veren.

34 vorem eiferzucht iz der grimtsoren fun a man,

un er vet nisht shoinen in tog fun nekome.

35 er vet nisht achten kein oisleizgelt,

un nisht baviliken, vi du zolst meren shochad.

ז

main zun, hit maine verter,

un maine gebot zolstu bahalten bai dir.

hit maine gebot, kedei zolst leben,

un main lernung, vi dem shvartsapּl fun daine oigen.

bind zei on oif daine finger,

shraib zei on oif dem tovl fun dain hartsen.

zog tsu der chochme: du bist main shvester;

un forshtandikeit zolstu rufen fraint;

kedei zei zolen dich bahiten fun der fremder froi,

fun der umbakenter vos macht glat ire reid.

 

vorem durchen fentster fun main hoiz,

durch main fortke hob ich aroisgekukt;

un ich hob gezen tsvishen di naren,

gemerkt tsvishen di yungelait,

a yung on seichel,

vi er geit farbai in gas leben ir vinkel,

un shpּraizt oifen veg tsu ir hoiz,

farnacht in ovent fun tog,

in tifer nacht un fintsternish.

10 ersht a froi kumt im on antkegen,

mit dem ontu fun a zoine,

un mit a bahaltenem hartsen.

11 roishik iz zi un oisgelasen,

ire fis ruen nisht in ir hoiz.

12 a mol in gas, a mol oif di merk,

un bai ale Akan tut zi loieren.

13 un zi nemt im on, un zi kusht im,

zi farshait ir ponem un zogt tsu im:

14 zibachei Shalemim hob ich oif mir,

haint batsol ich maine nedrim.

15 derum bin ich arois dir antkegen,

tsu zuchen dain ponem, un ich hob dich gefunen.

16 mit deken hob ich ibergedekt main bet,

mit geshtraifte geshpּinsen fun Mitsrayim.

17 ich hob bashpritst main geleger

mit mire, aloe, un tsimering.

18 kum, lomir zich zeten mit libe bizen frimorgen,

lomir zich kviken mit libshaft.

19 vorem main man iz nishto in der heim,

er iz avek oif a veiten veg.

20 dos baitl gelt hot er mitgenumen mit zich,

in tog fun halben choidesh vet er kumen aheim.

21 zi tsit im mit ir fil inredenish,

mit ire glate lipen farfirt zi im.

22 er geit ir noch bald,

vi an oks vos geit tsu der shechite,

un vi oif a keit tsu der shtrofk fun dem naren.

23 biz a fail shpּalt durch zain leber;

vi a foigel ilt tsu der nets,

un veis nisht az es iz um ir leben.

 

24 un atsund, kinder, hert mir tsu,

un farnemt di verter fun main moil.

25 zol nisht opkeren tsu ire vegen dain harts,

zolst nisht farblondzhen in ire shtegen.

26 vorem a sach dershlogene hot zi avekgeleigt,

un fil zainen ire derhrgete.

27 vegen tsu der Shaul iz ir hoiz,

zei nideren in di kameren fun toit.

ח

far vor, di chochme ruft,

un forshtandikeit lozt arois ir kol.

oifen shpּits fun di hoiche erter baim veg,

baim tsunoifkum fun shtegen, hot zi zich geshtelt;

leben di toieren, baim ingang fun shtot,

baim arainkum in di tiren shrait zi ois:

tsu ich, mener, ruf ich,

un main kol iz tsu di mentshnkinder.

ir farnarte, farshteit klugshaft,

un ir naren, krigt a farshtandik harts!

hert tsu, vorem gehoibns vel ich reden,

un di efenung fun maine lipen vet zain di richtikeit.

vorem main gumen vet reden emes,

un shlechts iz di umverdikeit fun maine lipen.

mit gerechtikeit zainen ale verter fun main moil

nishto in zei fardreits un krums.

zei ale zainen klor faran farshtandiken,

un rechtfartik far di vos gefinen kenshaft.

10 nemt main musarl, un nisht zilber,

un kenshaft eider geklibnste gold.

11 vorem chochme iz beser fun perl,

un kein cheftsim zainen nisht glaich tsu ir.

 

12 ich chochme voin mit geshaitkeit,

un kenshaft fun infalen tu ich gefinen.

13 moire far Hashem iz faint hoben shlechts;

hoferdikeit un gaive, un dem veg fun shlechts,

un a moil mit farkertkeit hob ich faint.

14 ich hob etses un brihshaft,

ich bin forshtandikeit, gevure iz main.

15 durch mir kinigen Molechim,

un firshten machen gerechte gezetsen.

16 durch mir hershen di hersher,

un di adllait – ale richter fun der erd.

17 ich hob lib maine libhaber,

un maine zucher gefinen mich.

18 eshires un koved zainen bai mir,

grois guts un hetslche.

19 main frucht iz beser fun gold un fun gingold,

un main inkum fun geklibnsten zilber.

20 in dem veg fun rechtfartikeit gei ich,

in di shtegen fun gerechtikeit;

21 tsu machen arben maine libhaber guts,

un zeyere shatskameren zol ich onfilen.

 

22 Hashem hot mich farmogtm in onheib fun zain veg,

eider er hot zaine beshpenn.

23 fun eibik on bin ich gefuremt,

fun onheib, fun eider di erd iz geveno.

24 ven di tehumen zainen noch nisht geven

bin ich geboren gevoren,

ven nisht geven noch kein kvalen mit vaser baloden.

25 eider di berg zainen araingezetst gevoren,

far di heichen, bin ich geboren gevoren;

26 ven er hot noch nisht gehat gemacht erd un felder,

un di ershte shtoiben fun der velt.

27 ven er hot tsugegreit di himlen, bin ich geven derbai;

ven er hot getseichnt a tsirkl oifen gezicht fun tehum;

28 ven er hot bafestikt di volkens fun oiben,

ven er hot baveltikt di kvalen fun tehum,

29 ven er hot geshtelt dem yam zain gezets,

az di vaseren zolen nisht aribergein zain rand,

ven er hot bashtimt di gruntfesten fun der erd,

30 demolt bin ich geven bai im,

vi a meister Baal arbeter,p

un ich bin geven ale tog far zain tenug,

freyen zich shtendik far im,

31 zich geshpilt oif zain erdisher velt,

un main freid gehat bai di mentshnkinder.

 

32 un atsund, kinder, hert mir tsu,

un voil tsu di vos hiten maine vegen.

33 hert tsu musarq, un vert klug,

un ir zolt nisht farvildert veren.

34 voil tsu dem mentshen vos hert mir tsu,

tsu vachen bai maine tiren togteglech,

tsu hiten di baishtidlen fun maine ingangen!

35 vorem der vos gefint mich, gefint leben,

un krigt bavilikung fun Hashem.

36 un der vos farfelt mich, baroibt zich alein,

ale vos hoben mich faint hoben lib dem toit.

ט

chochme hot oifgeboit ir hoiz,

oisgehakt ire ziben zailen.

zi hot geshochten ir shechtung,

gemisht ir vain, oich gegreit ir tish.

zi shikt ire meidlech, zi ruft

oif di hoiche erter fun shtot:

ver es iz a nor zol farkeren aher;

vu einer on seichel zogt zi tsu im:

kumt est fun main broit,

un trinkt fun dem vain vos ich hob gemisht.

farlozt narishkeiten, kedei ir zolt leben,

un tret in veg fun forshtandikeit. –

 

der vos musert dem shpּeter nemt zich shand,

un der vos shtroft dem roshe – tadl oif zich.

zolst nisht shtrofen dem shpּeter, vorem er vet dich faint krigen,

shtrof dem klugen, un er vet dich lib krigen.

gib dem klugen, un er vet noch kliger veren,

leren dem gerechten, un er vet meren lernung. –

10 der onheib fun chochme iz moire far Hashem,

un di derkenung fun dem heiliken iz forshtandikeit.

11 vorem durch mir velen gemert veren daine teg,

un yoren fun leben vet men dir tsuleigen.

12 oib du bist klug, bistu klug far zich,

un bistu a shpּeter, vestu alein laiden.

 

13 di vaibspּarshoin narishkeit liaremt;

loiter laichtzinikeit un veis gornisht.

14 un zi zitst baim ingang fun ir hoiz,

oif a shtul oif di hoiche erter fun shtot,

15 tsu rufen di farbaigeyer

vos geyen oif zeyere glaiche vegen:

16 ver es iz a nor zol farkeren aher;

un vu einer on seichel zogt zi tsu im:

17 gegnvet vaser iz zis,

un farborgen broit iz geshmak.

18 un er veis nisht az meisim zainen dorten,

in di tifenishen fun Shaul zainen ire gest.

י

di shpּrichverter fun Salmonen.

 

a zun a chochem derfreit zain foter,

un a zun a nor iz der kumer fun zain muter.

umgerechte oitseres nutsen nisht,

ober gerechtikeit iz matsl fun toit.

Hashem lozt nisht farhungeren dem laib fun dem tsadik,

un di gerikeit fun di reshoiem farshtoist er.

orim iz der vos arbet mit an opּgelozter hant,

un di hant fun di fleisike vert raich.

a kluger zun zamlt um zumer,

a zun a toigenichts shloft in shnittsait.

brches oifen kop iz der tsadik;

un dos moil fun di reshoiem farshpreit umrecht.

di dermonung fun tsadik iz a bentshtung,

un der nomen fun di reshoiem vert farfoilt.

der klughartsiker nemt on bafelen,

un der lipּnnar vert geshtroichlt.

der vos geit mit erlechkeit geit in zicherkeit,

un der vos fardreit zaine vegen vert ongelernt.

10 der vos vinkt miten oig shaft fardros,

un der lipּnnar vert geshtroichlt.

11 dos moil fun dem tsadik iz a kval fun leben,

un dos moil fun di reshoiem farshpreit umrecht.

12 sine vekt oif krig,

un oif ale farbrechen fardekt libshaft.

13 oif di lipen fun dem farshtandiken gefint zich chochme,

un a rut faran ruchen fun dem vos on seichel.

14 chachomim bahalten di kenshaft,

ober dos moil fun di naren iz a nonter broch.

15 der farmeg fun dem oysher iz zain bafestike shtot,

der broch fun di orime lait iz zeyer dlut.

16 der loin fun dem tsadik iz leben,

der inkum fun dem roshe iz zind.

17 oifen veg fun leben iz der vos acht oif musarr,

un der vos farlozt shtrofreid farblondzhet.

18 der vos fardekt sine mit falshe lipen,

un der vos farshpreit rechiles, er iz a nor.

19 bai fil verter ken nisht oisgemiten veren zind,

un der vos kargt zaine lipen iz a kluger.

20 geklibnste zilber iz di tsung fun dem tsadik,

der seichel fun di reshoiem iz vintsik vos vert.

21 di lipen fun di tsadikim shpּaizen a sach,

ober di naren shtarben vail zei felt seichel.

22 di brocha fun Hashem, zi macht raich,

me darf tsu mol nisht tsuleigen mi derbai.

23 vi a shpּilchl iz baim naren ton a nevle,

un a chochme – bai a mentshen mit seichel.

24 di shrekenish fun dem roshe, zi vet kumen oif im,

un dem bager fun di tsadikim vet men geben.

25 vi a shturem geit ariber, azoi iz der roshe nishto,

ober der tsadik iz an eibiker gruntfest.

26 vi esik far di tsein, un vi roich far di oigen,

azoi iz der foiler far di vos shiken im.

27 moire far Hashem leigt tsu teg,

un di yoren fun di reshoiem veren gekirtst.

28 di vartenish fun di tsadikim lozt zich ois in freid,

un di hofenung fun di reshoiem vet untergein.

29 a bashitsung far erlechkeit iz der veg fun Hashem (derech Hashem),

ober a broch far di vos tuen umrecht.

30 der tsadik vet zich kein mol nisht oisglitshen,

ober di reshoiem velen nisht blaiben in land.

31 dos moil fun dem tsadik shpּrotst mit chochme,

un di farkerte tsung vert farshnitens.

32 di lipen fun dem tsadik veisen gutvilikeit,

un dos moil fun di reshoiem – farkertkeit.

יא

falshe vogsholen zainen di umverdikeit fun Hashem,

un a ful gevicht iz zain rotsen.

kumt mutvilikeit, kumt shand,

ober bai di shtile iz chochme.

di erlechkeit fun di rechtfartiken vet zei firen,

un di fardreitkeit fun di felsher vet zei farvisten.

farmeg nutst nisht in tog fun tsoren,

ober gerechtikeit iz matsl fun toit.

di gerechtikeit fun dem erlechen vet glaich machen zain veg,

un durch zain shlechtikeit vet falen der shlechter.

di gerechtikeit fun di rechtfartiken iz zei matsl,

un in zeyere gerikeit veren di felsher batsvungen.

az a shlechter mentsh shtarbt, geit unter zain hofenung,

un der oiskuk fun di taּkifim geit unter.

der tsadik vert aroisgetsoigen fun a tsore,

un der roshe kumt on oif zain ort.

miten moil vil der zindiker umbrengen zain chever,

ober durch forshtandikeit veren di tsadikim derleizt.

10 az di tsadikim iz gut, freit zich di shtot,

un az di reshoiem geyen unter iz a gezang.

11 durch der brocha fun di rechtfartiken vert a shtot derhoiben,

un durch dem moil fun di reshoiem vert zi tseshtert.

12 mevaze zain chever, iz der vos on seichel,

ober a mentsh mit forshtandikeit farshvaigt.

13 der rechiles-traiber zogt ois a sod,

ober der vos hot a trai gemit fardekt a zach.

14 on a firung falt a folk,

un hilf iz durch fil yuetsim.

15 shlecht shnaidt men op az me iz Orev far a fremden,

ober der vos hot faint gutzogenish iz zicher.

16 a bachente froi krigt koved,

un shtarke krigen eshires.

17 zich alein tut guts der genodiker mentsh,

un zain eigen laib farumglikt der achzr.

18 der roshe fardint falshen loin,

ober der vos zeit gerechtikeit – emesen Sachar.

19 feste gerechtikeit firt tsum leben,

un der vos yogt zich noch beiz, yogt zich noch zain toit.

20 an umverdikeit bai Hashem zainen krumhartsike,

un zain rotsen, di vos zeyer veg iz erlech.

21 na dir main hant! dem shlechten vet nisht geshonken veren,

ober der zomen fun di tsadikim vert antrunen.

22 a gilderner nozring oifen noz fun a Chezir,

iz a froi vos iz shein nor opgeton fun seichel.

23 der bager fun di tsadikim iz rak gut,

di hofenung fun di reshoiem iz chutspּh.

24 faran der vos tseteilt, un es kumt noch tsu,

un der vos kargt mer vi me darf, bloiz tsu farminerung.

25 a fraigebike zel vert fet,

un der vos zet on, vert er oich gezet.

26 der vos halt tsurik tevuh, im shilt dos folk,

ober a brocha oifen kop fun dem vos farkoift.

27 der vos zucht guts, zucht gutvilikeit,

un der vos iz oisen beiz, vet es im onkumen.

28 der vos farzichert zich oif zain eshires, er vet falen,

un vi a blat velen shpּrotsen di tsadikim.

29 der vos farumglikt zain hoiz, vet arben vint;

un der nor iz a knecht baim klughartsiken.

30 di frucht fun dem tsadik iz a boim fun lebent,u

un di hertser nemt ein der chochem.

31 ze, der tsadik krigt batsolt oif der erd,

haint vi shoin der roshe un der zindiker!

יב

der vos hot lib visen, hot lib musarv,

ober der fargrebter hot faint shtrof.

der guter krigt bavilikung fun Hashem,

ober dem man mit beize gedanken farmishpet er.

kein mentsh ken nisht bashtein durch shlechts,

ober der vortsel fun di tsadikim rirt zich nisht.

an eshet-cheil iz di kroin fun ir man,

un vi a foilung in zaine beiner iz a toigenichts.

di machshoves fun di tsadikim zainen gerechtikeit,

di techbules fun di reshoiem zainen batrug.

di reid fun di reshoiem zainen tsu loieren oif blut,

ober dos moil fun di rechtfartiken iz zei matsl.

di reshoiem veren ibergekert, un zei zainen nishto,

ober dos hoiz fun di tsadikim vet bashtein.

vedlik zain seichel vert a mentsh geloibt,

un der vos hot a fardreit harts, vert tsu shpּot.

beser der vos iz gringgeshatst un hot a knecht,

eider der vos shtelt zich far a nichbd, un im felt broit.

10 der gerechter kimert zich um dem leben fun zain beheime,

un dos harts fun di reshoiem iz umderbarimdik.

11 der vos baarbet zain erd, hot broit tsu zat,

un der vos yogt zich noch puste zachen, iz on seichel.

12 der roshe glust dos gefang fun di shlechte,

ober der vortsel fun di tsadikim brengt ein.

13 in a farze fun di lipen iz a shtroichlung faran shlechten,

ober der tsadik kumt arois fun a tsore.

14 fun der frucht fun mentshns moil vet er zich zeten mit guts,

un di tuung fun a mentshns hent vet men im umkeren.

15 der veg fun dem naren iz glaich in zaine oigen,

ober der chochem hert tsu an eitse.

16 dem narns ergernish vert bakant in eigenem tog,

ober der kluger fardekt di shand.

 

17 der vos otemt mit emes, vet dervaizen di richtikeit,

ober der falsher eides iz an opּnar.

18 faran der vos pּlapּlt vi shtech fun a shverd,

ober di tsung fun di kluge iz a heilung.

19 di lipּ fun emes vet bashtein oif eibik,

ober oif a rege iz di tsung fun ligen.

20 opgenart vert dos harts fun di vos trachten beiz,

ober bai di vos baroten frid, iz a freid.

21 dem tsadik vet nisht infalen kein shum umrecht,

ober di reshoiem zainen ful mit beiz.

 

22 an umverdikeit bai Hashem zainen lignerishe lipen,

un zain rotsen, di vos bageyen zich vorhaftik.

23 a kluger mentsh fardekt di kenshaft,

ober dos harts fun di naren ruft ois di tipּshut.

24 di hant fun di fleisike vet geveltiken,

un di opּgelozte vet veren tsu tsindz.

25 iz do a zorg in emitsns hartsen, zol men zi fardriken,

vorem a gut vort macht zi freilech.

26 der tsadik gefint ois fun zain chever,

un der veg fun di reshoiem farfirt zei.

27 der opּgelozter vet nisht chapen zain fang,

un dos teyerste guts fun a mentshen iz flaisik zain.

28 in dem shteg fun gerechtikeit iz leben,

un oifen shliach fun ir veg iz nishto kein toit.

יג

a kluger zun lozt zich musarw fun foter,

ober der shpּeter vil nisht heren a beizer.

fun der frucht fun zain moil est a mentsh guts,

ober der bager fun di felsher iz umrecht.

der vos fast oif zain moil, farhit zain zel,

der vos shpּart oif zaine lipen, oif im vet zain a broch.

di zel fun dem foilen gart un hot gornisht,

ober di zel fun di fleisike vet veren fet.

der tsadik hot faint a falsh vort,

un der roshe firt zich mies un shendlech.

rechtfartikeit farhit dem vos zain veg iz erlech,

un shlechtikeit fardreit dem zindiken.

faran der vos shtelt zich raich un hot gornisht,

der vos shtelt zich orim bai a grois farmeg.

an oisleiz far a mentshns leben iz zain eshires,

ober der oriman hert tsu mol nisht kein ongeshrei.

di lichtikeit fun di tsadikim iz freilech,

ober dos licht fun di reshoiem lesht zich ois.

10 durch mutvilikeit macht men bloiz on krig,

ober bai di iberleigte iz chochme.

11 a raichtum fun der luft vert geminert,

ober der vos klaibt bislechvaiz farmert.

12 a fartsoigene vartenish macht krank dos harts,

un a boim fun lebenxy iz a bager vos kumt on.

13 der vos faracht dos vort, im vet geshen beiz,

ober der vos hot moire faran gebot, er vet baloint veren.

14 di lernung fun dem chochem iz a kval fun leben,

zich optsukeren fun di netsen fun toit.

15 a guter seichel git tsu Chen,

ober der veg fun di felsher iz hart.

16 yetveder kluger firt zich mit forshtandikeit,

ober der nor shpּreit ois di tipּshut.

17 an umerlecher sholiich vet arainfalen in an umglik,

un a traier geshikter iz a heilung.

 

18 orimkeit un shand hot der vos maidt ois musarz,

un der vos acht oif shtrof vet krigen koved.

 

19 a gebrochene tvh iz voil far der zel,

ober an umverdikeit bai naren iz zich opkeren fun shlechts.

20 der vos geit um mit kluge, vet klug veren,

un der vos chevrt zich mit naren, vet farumglikt veren.

21 di zindike yogt noch dos beiz,

un di tsadikim batsolt men guts.

22 der guter lozt yerushe far kindskinder,

un bahalten faran tsadik iz der farmeg fun dem zindiken.

23 fil shpּaiz brengt der aker fun di orime,

un raichtum vert opgeton durch umgerechtikeit.

24 der vos kargt zain rut, hot faint zain zun,

un der vos hot im lib, shtroft musara im batsaitns.

25 der tsadik est biz zain laib vert zat,

un dem boich fun di reshoiem felt ois.

יד

a kluge vaib boit oif ir hoiz,

un a narinte tseshtert es mit ire hent.

der vos geit in zain rechtfartikeit, hot moire far Hashem,

un der vos zaine vegen zainen fardreit, farachtb im.

in narns moil iz a shteken far zain gaive,

un di lipen fun di kluge farhiten zei.

on oksen iz di korite leidik,

un fil tevuh iz in koiech fun dem oks.

a bagloibter eides nart nisht op,

un mit opּnarenishen otemt der falsher eides.

der shpּeter zucht chochme un nishto,

un visen iz gring dem farshtandiken.

gei avek fun a mentshen a nor,

saiden vilst nisht kenen forshtandike lipen.

di chochme fun dem klugen iz in batrachten zain veg,

un di tipּshut fun dem naren iz in batrug.

bai di naren iz zind a firshpּrecher,

un tsvishen di rechtfartiken – gutvilikeit.

10 dos harts veis ir eigene biterkeit,

un in ir simcha ken zich a fremder nisht mishen.

11 dos hoiz fun di reshoiem vert fartilikt,

un dos getselt fun di rechtfartiken blit.

12 faran a vegc vos shaint tsu zain rechtfartik far a mentsh,d

un zain Suf zainen vegen fun toit.e

13 afile baim lachen tut vei dos harts,

un der Suf fun simcha iz troier.

14 fun zaine vegen vet gezetikt veren der falshhartsiker,

un der guter mentsh fun vos in im.

15 a nor gloibt altsding,

ober der kluger batracht zain trit.

16 der chochem shait zich, un kert zich op fun shlechts,

un der nor nemt zich iber, un iz zicher.

17 a gicher kesen bageit narishkeit,

un a mentsh mit beize gedanken vert farhast.

18 laichtzinike arben narishkeit,

un kluge bakreinen zich mit kenshaft.

19 di shlechte beigen zich far di gute,

un di reshoiem far di toieren fun tsadik.

20 afile bai zain chever vert farhast der oriman,

un di gute fraint fun oysher zainen fil.

21 der vos iz mevaze zain chever, zindikt,

un der vos laitzelikt di gedrikte, az voil iz tsu im!

22 far vor, di vos trachten beiz blondzhen,

un genod un traishaft far di vos trachten guts.

23 in yetveder onshtreng iz do a nuts,

ober lipּngereid iz bloiz tsum shoden.

24 a kroin far di chachomim iz zeyer eshires,

di tipּshut fun di naren blaibt tipּshut.

25 an emeser eides ratevet nefoshes,

ober der vos otemt mit ligns iz an opּnar.

26 in moire far Hashem iz a shtarker bitochen,

un far di kinder vet es zain a bashitsung.

27 moire far Hashem iz a kval fun leben,

zich optsukeren fun di netsen fun toit.

28 in fil folk iz di pracht fun dem melech,

un on folk iz a broch faran firsht.

29 der vos iz ingehalten in tsoren, hot grois

forshtandikeit,

un der vos hot a kurts gemit, klaibt oif narishkeit.

30 a gezunt faran laib iz a gelasen harts,

un a foilung in di beiner iz kine.

31 der vos drikt dem oriman, lestert zain Bashefer,

un der vos derbarimt zich oifen evyen, git im koved.

32 in zain umglik vert geshtoisen der roshe,

ober der tsadik iz bashitst biz in zain toit.

33 in hartsen fun farshtandiken rut di chochme,

ober vos ineveinik bai di naren vert bakant.

34 gerechtikeit derheibt a folk,

un zind iz di shand fun umes.

35 dem melech's gutvilikeit iz tsum klugen knecht,

un zain grimtsoren vet zain oifen toigenichts.

טו

a veicher entfer halt op tsoren,

un a fardrosik vort brengt oif kaas.

di tsung fun di kluge iz voilkenevdik,

un dos moil fun naren gavert tipּshut.

in yetveder ort zainen di oigen fun Hashem,

zei zeen di shlechte un di gute.

a milde tsung iz a boim fun lebenf,g

un falshkeit oif ir iz a broch faran Gaist.

der nor faracht zain foters musarh,

un der vos acht oif shtrof iz geshait.

in hoiz fun dem tsadik iz grois raichtum,

un in inkum fun roshe iz a tsore.

di lipen fun di kluge farshpreiten kenshaft,

un der seichel fun di naren – nisht richtiks.

dos shlachtopּfer fun di reshoiem iz an umverdikeit bai Hashem,

un di tefile fun rechtfartiken iz zain rotsen.

an umverdikeit bai Hashem iz der veg fun dem roshe,

un dem vos yogt zich noch gerechtikeit hot er lib.

10 a beize shtrofi iz far dem vos farlozt dem veg,

der vos hot faint musar vet shtarben.

11 di Shaul un der opgrunt zainen far Hashem,

haint vi shoin di hertser fun di mentshnkinder!

12 der shpּeter hot nisht lib me zol im shtrofen,

er vil nisht gein tsu chachomim.

13 a freilech harts muntert oif dem ponem,

un fun hartsklemenish vert dos gemit dershlogen.

14 dos harts fun dem farshtandiken zucht kenshaft,

un dos moil fun di naren fitert zich oif tipּshut.

15 ale teg fun dem oriman zainen shlechte,

ober bai dem vos hot a freilech harts iz temid a sude.

16 beser vintsik mit moire far Hashem,

eider a groiser oitser mit tsetumltkeit derbai.

17 beser a moltsait fun grins vu libshaft iz do,

eider a geshtopּter oks mit sine derbai.

18 a kesen macht on shtrait,

un an ingehaltener in tsoren shtilt ein krig.

19 der veg fun dem foilen iz vi fartsamt mit derner,

ober der shteg fun dem rechtfartiken iz oisgeglaicht.

20 a kluger zun derfreit dem foter,

un a narisher mentsh iz mevazej zain muter.

21 narishkeit iz a freid bai dem vos felt seichel,

ober a mentsh mit forshtandikeit geit glaich.

22 on barot veren trachtungen farshtert,

un durch fil yuetsim kumen zei tsu shtand.

23 a mentsh hot freid fun dem entfer fun zain moil,

un a vort in der tsait – vi gut dos iz!

24 der veg fun leben iz aroifblikendik tsu faran klugen,

kedei zich optsukeren fun der Shaul unten.

25 dos hoiz fun di shtoltse raist Hashem ois,

un er shtelt oif dem grenets fun der almone.

26 an umverdikeit bai Hashem zainen machshoves fun beiz,

un rein bai im zainen verter fun liblechkeit.

27 zain hoiz farumglikt der vos iz gaitsik noch gevin,

un der vos hot faint matonus vet leben.

28 dos harts fun dem tsadik klert-noch tsu entferen,

un dos moil fun reshoiem gavert beizenishen.

29 vait iz Hashem fun reshoiem,

ober di tefile fun tsadikim hert er.

30 a licht in di oigen iz der vos derfreit dos harts,

a gute besoire macht fet dos gebein.

31 dos oier vos hert-tsu dem musar fun leben,

vet tsvishen di chachomim ruen.

32 der vos maidt ois musark, faracht zain zel,

un der vos hert-tsu shtrof, krigt seichel.

33 moire far Hashem iz di musarl fun chochme,

un far koved kumt enivet.

טז

dem mentshns zainen di tsugreitenishen fun hartsen,

ober fun Hashem iz der entfer fun der tsung.

ale vegen fun a mentshen zainen rein in zaine oigen,

ober Hashem forsht di gaister.

leig aroifblikendik daine tuungen oif Hashem,

un daine machshoves velen tsu shtand kumen.

alts hot Hashem gemacht far zain tsvek,

un oich dem roshe faran tog fun beiz.

an umverdikeit bai Hashem iz itlecher

vos hot a hoferdik harts;

na dir main hant! im vet nisht geshonken veren.

durch genod un emes vert zind fargeben,

un durch moire far Hashem kert men zich op fun shlechts.

az Hashem bavilikt di vegen fun a mentshen,

macht er afile zaine faint shalom mit im.

beser vintsik durch gerechtikeit,

eider fil hechnoses durch umrecht.

dem mentshns harts denkt zain veg,

ober Hashem lenkt zain trit.

10 a kishef iz oifen melech's lipen,

zain moil felsht nisht baim mishpot.

11 richtike vog un vogsholen zainen fun Hashem,

zain verk zainen ale vogshteiner fun baitl.

12 an umverdikeit bai Molechim iz ton shlechts,

vorem durch gerechtikeit bashteit der tron.

13 der rotsen fun Molechim iz oif richtike lipen,

un dem vos redt di richtikeit hoben zei lib.

14 der grimtsoren fun melech iz a malech-hmes,

ober a kluger man shtilt im ein.

15 in shein fun melech's ponem iz leben,

un zain gutvilikeit iz vi a volken fun shpּetregen.

16 vi beser zich intsukoifen chochme eider gold!

un zich intsukoifen seichel iz bilcher vi zilber.

17 der shteg fun di rechtfartiken

iz zich optsukeren fun shlechts,

der vos hit zain zel, fast oif zain veg.

18 far a broch kumt shtolts,

un far an aniderfal, a hoferdik gemit.

19 beser a niderik gemit tsvishen di basheidene,

eider teilen roib mit di shtoltse.

20 der vos acht oif dem vort, vet gefinen guts,

un der vos farzichert zich oif Hashem, az voil iz tsu im!

21 miten klughartsiken treft zich der forshtandiker,

un ziskeit fun di lipen mert lernung.

22 seichel iz a kval fun leben far dem vos hot es,

un narishkeit iz a shtrofm faran naren.

23 dos harts fun dem chochem macht klug zain moil,

un mert lernung oif zaine lipen.

24 honikzaft zainen libleche reid,

zis far der zel, un a heilung faran gebein.

25 faran a veg vos iz glaich baim mentshen,

un zain Suf zainen vegen fun toit.

26 der hunger fun arbeter arbet in im,

vorem zain moil traibt im on.

27 der nidertrechtiker mentsh grobt ois beiz,

un oif zain lipּ iz vi a brandfaier.

28 der mentsh fun farkertkeit macht on krig,

un der unterhetser tsesheidt gute fraint.

29 der man fun umrecht redt on zain chever,

un firt im oifen nisht guten veg.

30 der vos drikt-tsu di oigen,

iz dos oistsukleren farkertkeit;

der vos baist di lipen, vil oisfiren shlechts.

31 a sheine kroin iz a groer kop;

oifen veg fun gerechtikeit vert zi gefunen.

32 beser an ingehaltener in tsoren eider a giber,

un der vos geveltikt iber zain gemit,

eider der vos batsvingt a shtot.

33 in shoim vorft men dem goral,

ober fun Hashem iz zain yetveder basheid.

יז

beser a trukener bisen un shalve derbai,

eider a hoiz ful mit zvchim un krig dermit.

a kluger knecht geveltikt iber a zun a toigenichts,

un tsvishen di brider krigt er a Chelek yerushe.

a tigl far zilber, un a shmeltsoiven far gold,

ober di hertser pּruvet Hashem.

der shlechtstuer hert zich ein tsu der lipּ fun umrecht,

der ligner horcht tsu der tsung fun farbrech.

der vos shpּot fun an oriman, lestert zain Bashefer;

dem vos freit zich oif a broch, vet nisht geshonken veren.

di kroin fun alte lait zainen kindskinder,

un di tsirung fun kinder zainen zeyere elteren.

dem menuvl fast nisht di shpּrach fun breitkeit,

noch vintsiker dem Nodaven di shpּrach fun ligen.

a Chen-diment iz shochad in di oigen fun zain Baalen;

vuhin nor me kert zich dermit baglikt men.

der vos zucht libshaft, fardekt oif zind,

un der vos chezrt iber gereid, tsesheidt gute fraint.

10 a beizer virkt mer oifen farshtandiken,

vi hundert klepּ oifen naren.

11 rak der vidershpּeniker zucht beiz,

ober an umderbarimdiker sholiich vet ongeshikt veren oif im.

12 beser a mentshen zol ontrefen a berinte baroibt fun ire yunge,

Avi nisht a nor mit zain tipּshut.

13 der vos kert um a roeh far a toive,

vet zich nisht opton beiz fun zain hoiz.

14 vi me lozt loiz vaser iz der onheib fun mechlukes,

derum, eider der krig brecht ois, loz op.

15 der vos macht gerecht dem shuldiken, un der vos macht

shuldik dem gerechten,

zei beide zainen an umverdikeit bai Hashem.

16 vos toig gelt in dem narns hant oif tsu koifen chochme,

az kein seichel iz nishto?

17 in ale tsaiten iz a chever a guter fraint,

ober far a tsore iz a bruder geboren.

18 a mentsh on seichel iz der vos git a hant,

vos iz Orev an eorves far zain chever.

19 der vos hot lib krig, hot lib farbrech,

der vos macht hoich zain tir, zucht a broch.

20 der vos hot a krum harts, vet nisht gefinen kein guts,

un der vos dreit mit der tsung, vet arainfalen in beiz.

21 der vos gebert a naren, iz dos tsu zain kumer,

un der foter fun dem nidertrechtiken hot nisht kein Nachat.

22 a freilech harts iz a gute refue,

un a dershlogen gemit triknt ois dos gebein.

23 der roshe nemt on shochad oisen buzem,

tsu fardreyen di vegen fun gerechtikeit.

24 faran ponem fun farshtandiken iz di chochme,

un di oigen fun dem naren zainen in ek velt.

25 an ergernish far zain foter iz a zun a nor,

un a biternish far zain gevinerin.

26 kein guts kumt nisht arois fun shtrofen oich dem tsadik,

fun shlogen adllait far rechtfartikeit.

27 der vos veis kenshaft, kargt zaine verter,

a mentsh mit forshtandikeit iz shpּorevdik in gemit.

28 afile a nor az er shvaigt vert gerechnt a chochem;

der vos macht tsu zaine lipen, a forshtandiker.

יח

der vos sheidt zich op, iz oisen zain vilen;

bai yetveder barot vil er zich aroisvaizen.

der nor vil nisht forshtandikeit,

nor az zain seichel zol antplekt veren.

az der roshe kumt, kumt oich farachtung,

un mit shendlechkeit – shpּot.

tife vaseren zainen di verter fun a mentshns moil,

a kveliker taich iz der brunem fun chochme.

kein guts kumt nisht arois fun shaneven dem roshe,

kedei tsu krivden dem gerechten baim mishpot.

di lipen fun dem naren kumen mit krig,

un zain moil ruft tsu geshleg.

dos moil fun dem naren iz a broch far im,

un zaine lipen zainen a nets far zain zel.

di verter fun dem unterhetser zainen vi geshmake bisns,

un zei nideren in di kameren fun laib.

oich der vos iz opgelozt in zain arbet,

iz a bruder tsu a man an oisbrenger.

10 a shtarker turem iz der nomen fun Hashem,

tsu im loift der tsadik un vert bashitst.

11 der farmeg fun dem oysher iz zain bafestikte shtot,

un vi in a hoicher moier iz er in zain inbildenish.

12 far a broch vert hoferdik dem mentshns harts,

un far koved kumt enivet.

13 der vos entfert a zach eider er hot oisgehert,

iz dos fun im a narishkeit un a shand.

14 a mentshns gemit ken oishalten zain krankshaft,

ober a dershlogen gemit, ver ken es aribertrogen?

15 dos harts fun dem farshtandiken koift zich ein kenshaft,

un dos oier fun di kluge zucht kenshaft.

16 a mentshns Mattanah macht far im a vare,

un zi brengt im far groise lait.

17 gerecht iz der ershter in zain taine,

ober zain chever kumt un forsht im ois.

18 der goral macht oifheren krig,

un tsvishen di shtraiter tsesheidt er.

19 a gekrivdeten bruder iz shverer tsu gevinen

vi a bafestikte shtot,

un krig zainen vi riglen fun a palats.

20 fun der frucht fun a mentshns moil vet zich zeten zain laib,

fun inkum fun zaine lipen vet er zich zeten.

21 toit un leben zainen in der macht fun der tsung,

un ire gute fraint velen esen ir frucht.

22 der vos hot gefunen a vaib, hot gefunen guts,

un krigt bavilikung fun Hashem.

23 tchnunim redt der oriman,

ober der oysher entfert azes.

24 faran Chavorim oif zich tsu farumgliken

un faran a guter fraint mer tsugeton fun a bruder.

יט

beser an oriman vos geit in zain erlechkeit,

eider der vos hot farkrimte lipen, un iz a nor.

oich, fun zich alein nisht kenen, kumt nisht kein guts,

un der vos ilt mit di fis, zindikt.

a mentshns narishkeit fardreit zain veg,

un oif Hashem tsernt zain harts.

raichtum krigt tsu fil gute fraint,

un der oriman vert tsesheidt fun zain guten fraint.

a falshen eides vet nisht geshonken veren,

un der vos otemt mit ligen, vet nisht antrunen veren.

fil zuchen di laitzelikeit fun dem Nodaven,

un itlecher iz a guter fraint dem geber.

ale brider fun dem oriman hoben im faint,

un vi shoin dervaiteren zich fun im zaine gute fraint!

der vos yogt zich arum mit verter

vet er bai zei blaiben.

der vos koift zich ein seichel, hot lib zain zel,

der vos hit forshtandikeit, vet gefinen guts,

a falshen eides vet nisht geshonken veren,

un der vos otemt mit ligns, vet untergein.

10 tenug fast nisht faran naren,

haint vi shoin far a knecht tsu geveltiken iber haren!

11 der seichel fun a mentshen iz intsuhalten zain tsoren,

un a tsirung far im iz tsu fargeben zind.

12 a brum vi fun a yungen laib iz dem melech's tsoren,

un vi toi oifen groz zain gutvilikeit.

13 an umglik far zain foter iz a zun a nor;

un vi a nudne trifenish zainen di krig fun a vaib.

14 hoiz un guts iz a yerushe fun elteren,

ober a gerotene vaib iz fun Hashem.

15 foilkeit vorft on a dreml,

un an opּgelozter nefesh vet hungeren.

16 der vos hit dos gebot, hit zain zel,

der vos farvarloztn zaine vegen, vet shtarben.

17 der vos shenkt dem oriman, antlait Hashem,

un zain toive vet er im umkeren.

18 shtrof dain zun, ven es iz noch do a hofenung,

ober zolst zich nisht onleigen im umtsubrengen.

19 a groiser kesen muz laiden di shtrof,

vorem az du vilst im avekraisen, machstu noch erger.

20 her-tsu an eitse, un nem on musaro,

kedei du zolst klug zain in dain Suf.

21 fil machshoves zainen in mentshns hartsen,

ober Hashem's barot, er vet bashtein.

22 di tvh fun a mentshen iz zain shand;

un beser an oriman eider a chaּzvn.

23 moire far Hashem firt tsum leben,

un me blaibt zat,

un vert nisht geshtroft mit kein beiz.

24 az der foiler shtekt arain zain hant in shisel,

vil er zi tsu mol nisht tsutrogen tsu zain moil.

25 shlogstu dem shpּeter, vert der nor geshait,

un musert men dem farshtendiken, lernt er visen.

26 a zun vos brengt shand un charpe,

farvist zain foter, fartraibt zain muter.

27 her oif, main zun – oib du vilst folgen musarp

tsu vaichen fun di verter fun kenshaft.

28 gerechtikeit shpּot fun dem nidertrechtiken eides,

un falshkeit tsemisht dos moil fun di reshoiem.

29 ongebreit far di shpּeter zainen shtrofen,

un klepּ faran ruchen fun di naren.

כ

a shpּeter iz der vain, a liaremer der trank,

un itlecher vos git zich op dermit, iz nisht kein chochem.

a brum vi fun a yungen laib iz dem melech's eime,

der vos dertsernt im farzindikt zain leben.

a koved far a mentshen iz zich optsuhalten fun krig,

ober itlecher nor brecht arois.

der foiler akert nisht um vinter,

un in shnittsait betlt er, un hot gornisht.

a tifer vaser iz der main in a mentshns harts,

ober a mentsh mit forshtandikeit shepּt im arois.

dos rov mentshen rufen ois itlecher zain gintsikeit,

ober a getraien mentshen ver ken gefinen?

in zain erlechkeit geit der tsadik;

az voil tsu zaine kinder noch im!

der melech vos zitst oifen tron fun mishpot,

zipּt durch mit zaine oigen al dos beiz.

ver ken zogen: ich hob gelaitert main harts,

ich bin rein fun maine zind?

10 tsveyerlei vogshteiner, tsveyerlei masen,

zei beide zainen an umverdikeit bai Hashem.

11 shoin a yingel vert derkent on zaine maisim,

oib rein un oib rechtfartik iz zain ton.

12 dos oier vos hert, un dos oig vos zet,

zei beide hot Hashem gemacht.

13 zolst nisht lib hoben shlof, kedei zolst nisht farorimt veren,

halt daine oigen ofen, vestu hoben broit tsu zat.

14 shlecht! shlecht! zogt der kune,

un geit er avek, dentsmol barimt er zich.

15 faran gold un perl a sach,

ober di teyerste tsirung zainen lipen mit kenshaft.

16 nem tsu zain beged, oib er iz Orev geven far an anderen,

un nem zain meshkun far der fremder.

17 zis iz dem mentshen broit fun falshkeit,

ober dernoch vert zain moil ful mit zehvir.

18 gedanken kumen tsu shtand durch an eitse,

un mit techbules fir milchome.

19 a rechiles-traiber antplekt a sod,

un mit dem vos hot ofene lipen zolstu zich nisht mishen.

20 der vos shilt zain foter un zain muter,

vet zain licht farloshen veren in shtokfintsternish.

21 a nachle vos kumt on gich in onheib,

vet ir Suf zain nisht gebentsht.

22 zolst nisht zogen: ich vel optsolen shlechts;

hof tsu Hashem, un er vet dich helfen.

23 an umverdikeit bai Hashem iz tsveyerlei vogshteiner,

un fun falshe vogsholen kumt nisht kein guts.

24 fun Hashem zainen dem mentshns trit,

un vos farshteit der mentsh zain veg?

25 a shtroichlung far a mentshen iz zich aroistsureden: heilik!

un nochen neyder ibertsukleren.

26 a kluger melech vintshuflt di reshoiem,

un er kert oif zei dem dreshrod.

27 a licht fun Hashem iz dem mentshns neshome,

es zucht-durch ale kameren fun laib.

28 genod un emes bahiten dem melech,

un er halt-oif mit genod zain tron.

29 di tsirung fun yungelait iz zeyer koiech,

un di sheinkeit fun zeknim iz a groer kop.

30 vundike bailen zainen a laiterung fun beiz,

dos glaichen shlek ineveinik in laib.

כא

bechen vaser iz dem melech's harts in Hashem's hant,

vuhin nor er vil, neigt er es.

yetveder veg fun mentshen iz glaich in zaine oigen,

ober Hashem forsht di hertser.

ton gerechtikeit un recht

iz bilcher bai Hashem vi a shlachtopּfer.

hoferdike oigen un a shtolts harts

iz der zindiker aker fun di reshoiem.

di gedanken fun fleisiken firen rak tsu shefe,

un itlecher vos iz ilik – rak tsu farminerung.

oitseres gemacht durch a falsher tsung

zainen avekgeblozener hoich;

di vos zuchen zei zuchen dem toit.

der roib fun di reshoiem shlepּt zei avek,

vail zei vilen nisht ton kein gerechtikeit.

farkert iz dem mentshns veg un fremd,

ober der reiner, zain ton iz rechtfartik.

beser voinen oif a vinkel doch,

eider in ein hoiz mit a vaib a krigerin.

10 di zel fun dem roshe glust beiz,

zain chever vert nisht gelaitzelikt in zaine oigen.

11 az me shtroft dem shpּeter, vert der nor klug;

un az me lernt dem klugen, krigt er kenshaft.

12 az der tsadik hot inzeenish miten roshes hoiz,

farfirt er di reshoiem tsum beizen.

13 der vos farshtopt zain oier far dem orimans geshrei,

vet er oich rufen, un nisht geentfert veren.

14 a Mattanah farborgenerheit farbeigt dem kaas,

un shochad in buzem, dem shtarksten grimtsoren.

15 a freid faran tsadik iz ton gerechtikeit,

un a shrek far di vos tuen umrecht.

16 a mentsh vos blondzhet fun dem veg fun klugshaft,

vet ruen in dem gezeml fun meisim.

17 der vos hot lib voiltog, vert an oriman,

der vos hot lib vain un eil, vert nisht raich.

18 an oisleiz far dem tsadik iz der roshe,

un anshtot di rechtfartiken kumt der felsher.

19 beser tsu voinen in a midbar-land,

eider mit a vaib a krigerin in ergernish.

20 a glustiker oitser un eil iz in der voinung fun dem chochem,

ober der narisher mentsh shlingt es ein.

21 der vos yogt zich noch gerechtikeit un genod,

gefint leben, hetslche, un koved.

22 der chochem kumt oif a shtot fun giborim,

un macht nideren ir zichere festung.

23 der vos hit zain moil un zain tsung,

hit fun tsores zain zel.

24 der mutviliker Baal-gaive, zain nomen iz shpּeter –

der vos firt zich mit mutviliker chutspּh.

25 di tvh fun dem foilen teit im avek,

vail zaine hent vilen nisht arbeten.

26 a gantsen tog bagert der geriker,

ober der tsadik git un hert nisht oif.

27 dos shlachtopּfer fun di reshoiem iz an umverdikeit,

haint vi noch az me brengt es mit a beizer machshove!

28 a falsher eides vert tsemisht,

ober der mentsh vos hot gehert, redt mit festikeit.

29 der shlechter mentsh geit mit a farshait ponem,

ober der rechtfariker, er fast oif zain veg.

30 nishto kein chochme un kein forshtandikeit

un kein eitse akegen Hashem.

31 der ferd vert tsugegreit far dem tog fun milchome,

ober di yeshue iz fun Hashem.

כב

a nomen iz beser fun grois eshires,

a guter Chen, fun zilber un fun gold.

raich un orim shtoisen zich on einander,

ober zei beiden hot Hashem bashafen.

der kluger zet, un farborgt zich,

un di naren geyen vaiter, un veren geshtroft.

der loin fun enivet – fun moire far Hashem,

iz eshires, un koved, un leben.

derner un netsen zainen oifen veg fun dem krumen,

der vos hit zain zel, zol zich dervaiteren fun zei.

gevain dem yingel oif zain veg;

afile az er vet alt veren, vet er zich nisht opkeren derfun.

der oysher geveltikt iber di orime,

un der laier iz a knecht baim mlve.

der vos zeit umrecht vet shnaiden umglik,

un di rut fun zain chutspּh vet farlendt veren.

der vos hot a gut oig, er vert gebentsht,

vail er git fun zain broit dem oriman.

10 traib arois dem shpּeter, un krig vet avek,

un shtrait un shand velen oifheren.

11 der vos hot lib reinhartsikeit,

vos hot Chen oif di lipen, iz der melech zain chever.

12 di oigen fun Hashem hiten dem farshtandiken,

un er fardreit di reid fun dem felsher.

13 der foiler zogt: a laib iz deroisen,

ich vel in gas geharget veren.

14 a tife grub iz dos moil fun fremde froien,

der farsholtener fun Hashem falt arain ahin.

15 narishkeit iz ingebunden bai dem yingel in hartsen,q

di shtrofresr vet zi dervaiteren fun im.

16 me roibt dem oriman, un bai im mert zich,

me git dem oysher, un es vert bloiz geminert.

17 neig tsu dain oier, un her di verter fun di chachomim,

un dain harts zolstu tsuleigen tsu main kenshaft.

18 vorem voil vet zain, az du vest zei hiten in dain laib,

az zei velen ale zain ongebreit oif daine lipen.

19 kedei dain bitochens zol zain oif Hashem,

hob ich es haint dich gemacht visen, yo dich.

20 far vor ich hob dir oifgeshriben gehoibene verter,

mit etses un kenshaft.

21 kedei dich tsu machen visen di richtike verter fun emes,

kedei zolst entferen emese verter di vos hoben dich geshikt.

22 zolst nisht bagzlen dem shvachen, vail er iz shvach,

un nisht drikent dem oriman in toier.

23 vorem Hashem vet zich onnemen zeyer krig,

un roiben zeyere roiber dos leben.

 

24 zolst zich nisht Chevron mit a tsorndiken mentshen,

un mit a kesen zolstu nisht tsunoifkumen;

25 tomer vestu lernen zaine vegen,

un vest nemen a shtroichlung far dain zel.

26 zolst nisht zain fun di vos giben a hant,

fun di vos zainen Orev far choives.

27 az du vest nisht hoben tsu batsolen,

noch vos zol men tsunemen dain geleger fun unter dir?

28 zolst nisht iberruken dem grenets fun fartsaiten,

vos daine elteren hoben gemacht.

29 zestu a mentshen flink in zain arbet,

vet er shtein far Molechim;

er vet nisht shtein far niderike.

כג

 

az du zetsst zich esen mit a geveltiker,

zolstu gut farshtein vemen du host far dir;

vorem du shtekst zich arain a meser in der ,

oib du bist a mentsh a freser.

zolst nisht goren noch zaine maicholim,

vorem dos iz falshe shpּaiz.

zolstu zich nisht materen tsu veren raich;

fun zinen shlog es dir arois.

heibst oif daine oigen deroif, un shoin iz es nishto;

vorem machen fliglen macht es zich,

vi an odler vos flit tsum himel.

zolst nisht esen dos broit fun dem vos hot a beiz oig,

un zolst nisht goren noch zaine maicholim;

vorem es iz azoi vi er volt oisrechenen bai zich;

es un trink! zogt er tsu dir,

ober zain harts iz nisht mit dir.

dain bisen vos du host oifgegesen, vestu oisbrechen,

un host umzist oisgebracht daine zise reid.

in di oieren fun dem naren zolstu nisht reden,

vorem er vet farachten dem seichel fun daine verter.

10 zolst nisht iberruken dem grenets fun fartsaiten,

un in di felder fun yesoimim zolstu nisht araingein;

11 vorem zeyer oisleizeru iz shtark,

er vet zich onnemen zeyer krig akegen dir.

12 leig tsu dain harts tsu musarv,

un daine oieren tsu verter fun forshtandikeit.

13 zolst nisht farmaiden shtrofw fun dem yingel;

az du vest im shlogen mit der rut, vet er nisht shtarben.

14 du vest im shlogen mit der rut,

un vest matsl zain zain zel fun der Shaul.

 

15 main zun, az dain harts vet zain klug,

vet oich main harts zich freyen.

16 un maine niren velen onkvelen,

az daine lipen velen reden di richtikeit.

 

17 zol dain harts nisht mekane zain di zindike,

nor bloiz di moire far Hashem a gantsen tog.

18 vorem far vor, es iz do a letst,

un dain hofenung vet nisht farshnitenx veren.

 

19 her tsu, zun meiner, un ver klug,

un fir oifen veg dain harts.

20 zolst nisht zain fun di vos zoifen vain,

fun di vos presen zich on mit fleish;

21 vorem a freser un a zoifer vert farorimt.

un shmates kleidt on shleferai.

 

22 her tsu dain foter vos hot dich geboren,

un zolst nisht farachten dain muter az zi iz alt.

23 koif emes, un zolst es nisht farkoifen –

chochme, un musary, un forshtandikeit.

24 kvelen kvelt on der foter fun dem tsadik,

un der vos hot geboren a chochem freit zich mit im.

25 zol zich freyen dain foter un dain muter,

un zol kvelen dain gevinerin.

 

26 gib mir, main zun, dain harts,

un daine oigen zolen hiten maine vegen.

27 vorem a tifer groben iz a zoine,

un an enge grub iz di fremde.

28 dertsu loiert zi vi a roiber,

un mert felsher tsvishen di mentshen.

 

29 bai vemen iz oi? bai vemen iz vei?

bai vemen krig? bai vemen klog?

bai vemen umzistike vunden?

bai vemen roite oigen?

30 bai di vos shpּetiken zich baim vain,

bai di vos kumen farzuchen dem mishtrank.

31 zolst nisht kuken oifen vain vi er roitlt zich,

vi er shpּiglt in kos zain farb,

vi er glitsht zich glatik arop.

32 in zain Suf vet er vi a shlang inbaisen,

un vi a noter vet er fargiften.

33 daine oigen velen zen fremde zachen,

un dain harts vet reden farkertkeit;

34 un vest zain vi einer vos ligt in miten yam,

oder vi einer vos ligt oif a shpּits mast.

35 zei hoben mich geshlogen, un mir hot nisht vei geton,

zei hoben mich tseklapּt, un ich hob nisht geshpּirt;

ven nichter ich zich ois,

vel ich es noch vider zuchen.

כד

zolst nisht zain mekane beize lait,

un zolst nisht goren tsu zain mit zei,

vorem farvistung tracht zeyer harts,

un umglik reden zeyere lipen.

 

mit chochme vert a hoiz geboit,

un mit forshtandikeit vert es bafestikt;

un durch kenshaft veren di kameren ongefilt

mit alerlei teyern un liblechen guts.

 

a kluger man iz in macht,

un a mentsh mit kenshaft hot a shtarke gevure;

vorem mit techbules muztu onfiren dain milchome,

un hilf kumt durch fil yuetsim.

 

tsu hoich far dem naren iz chochme,

in toier efent er nisht zain moil.

der vos klert tsu ton shlechts,

im vet men nochrufen beizviliker mentsh.

 

di trachtenish fun dem naren iz zind,

un an umverdikeit bai mentshen iz der shpּeter.

10 loztu zich op in tog fun noit,

iz dain koiech a knapּer.

11 zei matsl di vos veren genumen tsum toit,

un di ongebreite tsum hergen, oib du kenst ophalten.

12 az du vest zogen: mir hoben doch derfun nisht gevust –

far vor, der forsher fun di hertser, er vet merken,

un der hiter fun dain zel, er vet visen,

un vet umkeren itlechen loit zaine maisim.

 

13 es, main zun, honik, vail es iz gut,

un honikzaft vos iz zis far dain gumen;

14 azoi, zei visen, iz chochme far dain zel,

az du host zi gefunen vet zain a gute letst,

un dain hofenung vet nisht farshnitenz veren.

 

15 zolst nisht loieren, roshe, oif der voinung fun dem tsadik,

zolst nisht farvisten zain hoierort;

16 vorem ziben mol falt der tsadik, un shteit oif,

un di reshoiem veren geshtroichlt in umglik.

 

17 az dain soine falt, zolstu zich nisht freyen,

un az er vert geshtroichlt, zol nisht onkvelen dain harts;

18 vorem Hashem vet zen, un es vet shlecht zain in zaine oigen,

un er vet opkeren fun im zain tsoren.

 

19 zolst zich nisht ergeren vegen di shlechtstuer,

zolst nisht mekane zain di reshoiem;

20 vorem der shlechter vet nisht hoben kein letst,

dos licht fun di reshoiem vet oisgeloshen veren.

 

21 hob moire far Hashem, main zun, un faran melech,

mit iberandersher zolstu zich nisht mishen;

22 vorem pּlutsling vet kumen zeyer broch,

un ver veis dos umglik fun zei beiden?

 

23 oich di dozike zainen fun di chachomim.

 

fun shaneven in a mishpot kumt nisht arois kein guts.

24 der vos zogt tsum shuldiken: du bist gerecht,

shilten im felker, fluchen im umes.

25 ober di vos mishpeten richtik, zei iz voil,

un oif zei kumt a brocha fun guts.

26 di lipen darf men kushen

dem vos entfert di richtike reid.

 

27 farricht deroisen dain arbet,

un greit es dir tsu oifen feld,

dernoch zolstu boien dain hoiz.

 

28 zolst nisht zain an eides akegen dain chever on a far vos,

un naren mit daine lipen.

29 zolst nisht zogen:

vi er hot mir geton, azoi vel ich im ton;

ich vel dem mentshen umkeren loit zain ton.

 

30 farbai a feld fun a foilen man bin ich farbaigegangen,

un farbai a vaingorten fun a mentshen on seichel;

31 ersht es iz in gantsen geven farvaksen mit derner,

zain eiberflech iz geven badekt mit vilde geveksen,

un zain shteinerne tsam iz geven ingefalen.

32 ich hob gekukt, un mir araingenumen in hartsen,

ich hob gezen, un genumen a musar.a

33 noch a bisel shlof, noch a bisel dremlen,

noch a bisel ligen mit farleigte hent –

34 un kumen azoi vi a vanderer dain orimkeit,

un dain noit vi a man fun milchome.

כה

oich di dozike zainen shpּrichverter fun Salmonen,

vos di lait fun Chizkiyah dem melech fun Yehudah hoben

ibergeshriben.

 

der koved fun Elokim iz farborgen a zach,

un der koved fun Molechim iz oisforshen a zach.

der himel in heich, un di erd in tifkeit,

un dos harts fun Molechim, iz nisht tsu derforshen.

 

nem arois di pּsult fun zilber,

un baim shmeltser kumt arois a keile;

nem avek dem roshe fun faran melech,

un zain tron vet shtein fest oif gerechtikeit.

 

zolst zich nisht sheindlen faran melech,

un in dem ort fun groise lait zolstu nisht shtein.

vorem beser me zol dir zogen: kum aroifblikendik aher!

eider me zol dich dernideren far dem firsht,

vi daine oigen hoben gezen.

 

zolst nisht aroisgein hastik zich krigen,

vorem vos vestu ton tsum Suf derfun,

az dain chever vet dich machen tsu shand?

krig zich dain krig mit dain chever,

ober a fremdns sod zolstu nisht antpleken;

10 kedei der tsuherer zol dich nisht zidlen,

vorem dain rechiles ken nisht tsurikgenumen veren.

 

11 gilderne Ophel in zilberne pּuts-keilim,

iz a vort geredt tsu der zach.

12 a gilderner oiring un a tsirung fun gingold

iz a kluger musar-zoger faran oier fun herer.

13 vi shnEike kelt in tog fun shnit,

iz a bagloibter sholiich far di vos shiken im;

vorem er derkvikt di zel fun zain Har.

14 volkens un vint on regen,

iz a mentsh vos rimt zich mit a falsher Mattanah.

 

15 mit ingehaltenkeit vert ibergeredt der firsht,

un a veiche tsung tsebrecht a bein.

16 hostu gefunen honik, es fil es iz genug far dir,

kedei zolst zich nisht iberzeten dermit, un es oisbrechen.

17 mach dain fus zelten in hoiz fun dain chever,

kedei er zol nisht zat veren mit dir, un dich faint krigen.

18 a brechshtang un a shverd un sharfe fail

iz a mentsh vos zogt falshe eides oif zain chever.

19 a tsebrochener tson un an oisgelunkener fus,

iz di farzicherung fun dem felsher in tog fun noit.

20 vi der vos tut ois dem beged in a kalten tog,

vi esik oif loigzalts,

azoi der vos zingt lider

far an umetiken hartsen.

21 az dain soine iz hungerik, gib im esen broit,

un az er iz dorshtik, gib im trinken vaser;

22 vorem koilen shitstu im oifen kop,

un Hashem vet dir batsolen.

23 tsafón-vint brengt regen,

un a farshtelte tsung fardrosike penemer.

24 beser voinen oif a vinkel doch,

eider in ein hoiz mit a vaib a krigerin.

25 kalte vaser far a farshmachter zel,

azoi iz a gute besoire fun a veiten land.

26 a koitiker kval, un a dumpּiker brunem

iz a tsadik vos beigt zich faran roshe.

27 tsu fil honik esen iz nisht gut;

un koved heist farshtein dem eigenem koved.

28 an ingebrochene shtot on a moier

iz a mentsh vos nishto kein opּhalt far zain gemit.

כו

vi shnei um zumer, un vi regen in shnit,

azoi fast nisht faran naren koved.

vi a shpּerl vos vandert, vi a shvalb vos flit,

azoi vet an umziste klole onkumen oif zich alein.

a baitsh faran ferd, a tsam faran eizl,

un a rut faran ruchen fun dem naren.

zolst nisht entferen dem naren azoi vi zain narishkeit,

kedei du oich zolst nisht veren glaich tsu im.

entfer dem naren vedlik zain narishkeit,

kedei er zol nisht zain a chochem in zaine oigen.

di fis hakt zich op, mit ergernish trinkt zich on,

der vos shikt zachen durch der hant fun a naren.

di fis bomblen zich baim hinkediken,

un a Mashal in moil fun a naren.

vi a klein evn-Tov oif a hoifen shteiner,

azoi az me git koved a naren.

a Doren vos kumt in der hant fun a shikuren,

azoi iz a Mashal in moil fun a naren.

10 vi a boigen-mn vos araingeshtochtb ale,

azoi iz der vos dingen di nor, oder dingen di pּaserbei.

11 vi a hunt vos kert zich um tsu zain meikechts,

chzrt iber der nor zain tipּshut.

12 zestu a mentshen vos iz a chochem in zaine oigen,

iz do mer hofenung far a naren vi far im.

13 der foiler zogt: a vild laib iz in veg,

a laib iz in di gasen.

14 di tir dreit zich shoin oif ir angl,

un der foiler iz noch oif zain bet.

15 az der foiler shtekt arain zain hant in shisel,

iz er tsu mid zi tsutsutrogen tsu zain moil.

16 der foiler iz kliger in zaine oigen

fun ziben geshaite entferer.

17 vi der vos nemt on a hunt far di oieren,

iz a farbaigeyer vos hitst zich iber a krig vos nisht zains.

18 vi a meshugener vos vorft

brenedike shaiten, failen, un toit,

19 azoi iz der mentsh vos nart op zain chever,

un zogt: ich shtif doch bloiz.

20 on holts farlesht zich dos faier,

un on an unterhetser hert oif krig.

21 koilen far zehar, un holts far faier,

un a mentsh a kriger oif ontsutsinden a shtrait.

22 di verter fun dem unterhetser zainen vi geshmake bisns,

un zei nideren in di kameren fun laib.

23 pּsultdik zilber batsoigen oif leim,

zainen heise lipen un a beiz harts.

24 mit zain lipּ farshtelt zich der soine,

ober in zich greit er tsu batrug.

25 az er macht laitzelik zain kol, zolstu im nisht gloiben,

vorem ziben umverdikeiten zainen in zain hartsen.

26 meg zich fardeken zain sine mit opּnarenish,

vet antplekt veren zain beiz far an oilem.

27 der vos grobt a grub, vet in ir arainfalen,

un der vos kaiklt a shtein,

vet er zich umkeren tsu im.

28 der dershlogener hot faint a falshe tsung,

ober gefalnkeit macht a glat moil.

כז

zolst zich nisht rimen mit dem morgediken tog,

vorem du veist nisht vos der tog vet geberen.

zol dich loiben an anderer, un nisht dain moil,

a fremder, un nisht daine lipen.

shver iz shtein, un a Massa iz zamd,

ober der kaas fun a naren iz shverer fun zei beiden.

umderbarimdik iz grimtsoren, un a fleitsung iz kaas,

ober ver ken bashtein far kine?

beser an ofener forvurf

eider farborgene libshaft.

getroilech zainen di vunden fun a guten fraint,

un tsu last zainen di kushen fun a soine.

a zate zel tret oif honikzaft,

un a hungeriker zel iz itlech biters zis.

vi a foigel farvogelt fun ir nest,

azoi iz a mentsh farvogelt fun zain heim.

eil un vairech derfreit dos harts,

dos glaichen di ziskeit fun a chever durch a hartsiker eitse.

10 dain guten fraint,

un dain foters guten fraint zolstu nisht farlozen;

un zolst nisht kumen in dain bruder's hoiz in tog fun dain broch;

beser a nonter shochen eider a vaiter bruder.

 

11 zei klug, main zun, un derfrei main harts,

un ich vel kenen entferen dem vos lestert mich.

12 der kluger zet dos beiz, farborgt er zich,

di naren geyen vaiter, veren zei geshtroft.

13 nem tsu zain beged oib er iz Orev geven far an anderen,

un nem zain meshkun far der fremder.

 

14 der vos bentsht zain guten fraint

oif a hoichen kol peire baginen,

vet es im vi a klole gerechnt veren.

15 a nudne trifenish in a regndiken tog,

un a vaib a krigerin, zainen glaich.

16 der vos bahalt zi, bahalt vint,

un dos eil fun zain rechter hant shrait ois.

17 aizen shlaift men mit aizen,

un ein mentsh shlaift dem sharf fun dem anderen.

18 der vos hit dem faignboim, vet esen zain frucht,

un der vos fast oif zain Har, vet hoben koved.

19 vi in vaser iz a ponem kegen a ponem,

azoi iz dos harts fun a mentshen tsu a mentshen.

20 Shaul un der opgrunt veren nisht zat,

un di oigen fun dem mentshen veren nisht zat.

21 a tigl far zilber, un a shmeltsoiven far gold,

un a mentsh loit zain loib.

22 ven du zolst shtoisen dem naren

in a shteisl mit a merzer tsvishen grits,

vet zich nisht opton fun im zain narishkeit.

 

23 kenen zolstu kenen dos oiszen fun daine shof,

gib achtung oif di stades;

24 vorem nisht oif eibik iz raichtum;

un iz den a kroin oif dor-doires?

25 di hei iz opgeshniten, un frishe groz bavaizt zich,

un ingezamlt zainen di kraitecher fun di berg,

26 velen di shepּsn zain far dain kleidung,

un tsu batsolen far a feld di bek;

27 un genug tsignmilch vet zain far dain shpּaiz –

far dem shpּaiz fun dain hoizgezint,

un dernerung far daine dinstmeidlech.

כח

der roshe loift ven keiner yogt nisht,

ober di tsadikim zainen zicher vi a yunger laib.

durch dem farbrech fun a land zainen fil ire haren,

ober durch a farshtandiken man vos veis,

halt on lang der bashtand.

an oriman vos drikt di shvache,

iz a shlaksregen vos lozt on broit.

di vos farlozen di torah, loiben di reshoiem,

ober di vos hiten di torah, krigen zich mit zei.

shlechte mentshen farshteyen nisht gerechtikeit,

ober di vos zuchen Hashem, farshteyen alts.

beser an oriman vos geit mit zain erlechkeit,

eider der vos zaine vegen zainen krum, un er iz an oysher.

a forshtandiker zun hit di lernung,

ober der vos chevrt zich mit fresers, farshemt zain foter.

der vos mert zain farmeg durch tsindzen un merung,

zamlt es far dem vos vet shenken tsu orime.

der vos kert op zain oier fun tsu heren di lernung,

iz afile zain tefile an umverdikeit.

10 der vos farfirt di rechtfartiken oif a shlechten veg,

vet er arainfalen in zain eigener grub,

un di erleche velen arben guts.

11 der raicher man iz a chochem in zaine oigen,

ober der kluge oriman forsht im durch.

12 az tsadikim freyen zich iz a groise gedule,

ober az reshoiem kumen oif, muz men zuchen a mentshen.

13 der vos fardekt zaine zind, vet nisht bagliken,c

ober der vos iz zich moide un farlozt zei,

vet derbarimt veren.

14 voil tsu dem mentshen vos forcht temid,

un der vos macht hart zain harts vet arainfalen in beiz.

15 a brumiker laib, un a hungeriker Beor,

iz a roshe vos geveltikt iber orim folk.

16 a firsht felik in seichel iz grois in roiberaien;

un der vos hot faint umerlechen gevin iz mairech-imim.

17 a mentsh vos hot oif zich dos blut fun a nefesh,

vet loifen bizen grub,

me vet im nisht baishtein.

18 der vos geit erlech vet geholfen veren,

un der vos zaine vegen zainen krum, vet falen mit ein mol.

19 der vos baarbet zain erd vet hoben broit tsu zat,

un der vos yogt zich noch puste zachen vet zat zain mit dlut.

20 an erlecher mentsh krigt fil berches,

ober der vos vil gich raich veren vet nisht opּkumen glat.

21 fun shaneven kumt nisht arois kein guts,

ober um a shtikl broit farzindikt zich der mentsh.

22 farhavet noch raichtum iz a mentsh a nisht farginer,

un er veis nisht az di noit vet kumen oif im.

23 der vos shtroft emitsen, vet shpּeter gefinen mer Chen

vi der vos hot a glate tsung.

24 der vos bagzlt zain foter un zain muter,

un zogt: es iz nisht kein farbrech,

er iz a chever tsu a mentshen an umbrenger.

25 der vos hot a farlangerishe zel, macht on krig,

ober der vos farzichert zich oif Hashem, vert gezetikt.

26 der vos iz batuach in zain hartsen, er iz a nor,

un der vos geit mit chochme, vet antrunen veren.

27 dem vos git dem oriman vet nisht felen,

ober der vos farhoilt zaine oigen, vet krigen fil kelles.

28 az di reshoiem shteyen oif, bahalten zich di mentshen,

un az zei geyen unter, meren zich di tsadikim.

כט

a mentsh a gemusrter vos macht hart zain naken,

vet pּlutsling tsebrachen veren

az kein heilung vet nisht zain.

az di tsadikim meren zich, freit zich dos folk,

ober az der roshe geveltikt, ziftst dos folk.

a mentsh vos hot lib chochme, derfreit zain foter,

ober der vos chevrt zich mit zoinus, brengt ois dem farmeg.

a melech halt oif mit gerechtikeit dos land,

un der Baalen oif matonus tseshtert es.

der mentsh vos chanfet zain chever,

shpּreit ois a nets far zaine trit.

in dem farbrech fun dem shlechten mentshen iz a shtroichlung,

ober der tsadik zingt un iz freilech.

der tsadik veis dos recht fun di orime,

der roshe kimert zich nisht tsu visen.

lait fun shpּot blozen-oif di shtot,

ober kluge halten op dem tsoren.

az a kluger mentsh tenht mit a naren,

sai er beizert zich, sai er shmeichlt, hot er nisht kein Nachat.

10 blutike lait hoben faint dem umshuldiken,

ober di rechtfartiken goren noch im.

11 zain gants gemit lozt arois der nor,

ober der chochem halt es tsurik.

12 a geveltiker vos horcht tsu gereid fun ligen,

zainen ale zaine meshoresim reshoiem.

13 der oriman un der driker shtoisen zich on einander,

ober der derlaichter fun beidns oigen iz Hashem.

14 a melech vos mishpot mit emes di orime,

vet zain tron bashtein shtendik.

15 di rut un musar giben chochme,

un a loizgelozt yingel brengt shand zain muter.

16 az di reshoiem meren zich, mert zich farbrech,

ober di tsadikim velen zen zeyer mpּlh.

17 shtrof dain zun, un er vet dir onton Nachat,

un geben tenug tsu dain zel.

18 on a zeung vert dos folk farvildert,

un der vos hit di torah, az voil iz tsu im!

19 mit verter ken a knecht nisht oisgemusrt veren,

vorem er meg farshtein, ober folgen vet er nisht.

20 zestu a mentshen hastik mit zaine verter,

iz do mer hofenung far a naren vi far im.

21 der vos fartsertlt fun yugnt zain knecht,

vet er tsum Suf veren an eiberhar.

22 a tsorndiker mentsh macht on krig,

un a kesen bageit fil farbrechen.

23 di gaive fun a mentshen dernidert im,

un der vos iz shofl in gemit vet krigen koved.

24 der vos teilt zich mit a ganev, iz a soine zich alein:

er hert di klole, un zogt nisht ois.

25 moire far a mentshen leigt a shtroichlung,

ober der vos farzichert zich oif Hashem, vert bashitst.

26 fil zuchen dem ponem fun dem geveltiker,

ober fun Hashem iz dem mentshns mishpot.

27 an umverdikeit bai di tsadikim iz der man fun umrecht,

un an umverdikeit bai di reshoiem, der vos zain veg iz glaich.

ל

di verter fun Agur der zun fun Yakehen; a musar. der man hot gezogt tsu Itielen, tsu Itielen un uchoּln:

 

far vor, ich bin fargrebter fun itlechen,

un ich hob nisht kein forshtandikeit fun a mentshen,

un ich hob nisht gelernt kein chochme,

az derkenung fun heiliken zol ich visen.

ver iz aroifblikendik oifen himel, un aropּgenidert?

ver hot gezamlt dem vint in zaine foisten?

ver hot ingebunden di vaseren in a tuch?

ver hot oifgeshtelt ale Akan fun der erd?

vos iz zain nomen?

un vos iz der nomen fun zain zund,

oib du veist?

 

itlech vort fun G-d iz gelaitert;

er iz a shild far di vos shitsen zich in im.

zolst nisht tsuleigen tsu zaine verter,

kedei er zol dich nisht farhalten, un vest blaiben a ligner.

 

tsvei zachen bet ich bai dir,

zolst zei nisht farmaiden fun mir, eider ich shtarb:

falshkeit un verter fun ligen dervaiter fun mir;

nisht orimkeit un nisht eshires zolstu mir geben,

shpּaiz mich mit broit far main oiskumenish;

kedei ich zol nisht veren tsu zat,

un leikenen, un zogen: ver iz Hashem?

un kedei ich zol nisht veren tsu orim, un genven,

un onriren dem nomen fun main G‑t.

 

10 zolst nisht farmasren a knecht far zain Har,

vorem er vet dich shilten, un vest zich farshuldiken.

 

11 faran a dor vos shilt zain foter,

un bentsht nisht zain muter.

12 faran a dor rein in zaine oigen,

un fun zain koit nisht opgevashen.

13 faran a dor – vi hoich zainen zaine oigen!

un zaine bremen vi oifgehoiben!

14 faran a dor vos zaine tsein zainen shverden,

un zaine baktseiner, mesers,

tsu fartseren di orime oisen land,

un di evyoinim fun tsvishen mentshen.

 

15 fun ealukohen: faran tsvei techter: gib! gib!

faran drai vos veren nisht zat,

fir vos zogen nisht genug:

16 Shaul, di farshlosene geber־muter,

di erd vos vert nisht zat mit vaser,

un dos faier vos zogt nisht, genug!

 

17 dos oig vos shpּot fun a foter,

un faracht tsu gehorchen a muter,

zolen es oispּikn di roben fun tal,

un zolen es oifesen di kinder fun odler.

 

18 faran drai vos zainen farhoilen fun mir,

yo, fir vos ich farshtei zei nisht:

19 der veg fun odler in himel,

der veg fun der shlang oif a feldz,

der veg fun a shif in miten yam,

un der veg fun a man mit a yungfroi (alma).e

 

20 azoi iz der shteiger fun a froi a nufte:

zi est un visht op ir moil,

un zogt: ich hob nisht geton kein beiz.

 

21 unter draien tsitert di erd,

yo, unter firen ken zi nisht oishalten:

22 unter a knecht, az er vert a melech,

un a menuvl, az er hot broit tsu zat;

23 unter a miuser, az zi krigt a man,

un a dinst, az zi yershet ir harinte.

 

24 fir zainen di klenste oif der erd,

un zei zainen di kligste chachomim:

25 di murazhkes zainen a folk nisht shtark,

un zei greiten on um zumer zeyer shpּaiz;

26 di kinigls zainen a folk nisht machtik,

un zei machen in feldz zeyer hoiz;

27 nishto kein melech bai di heisheriken,

un zei geyen arois in machnus ale;

28 di yashtsherke kenstu mit di hent onnemen,

un zi iz in kinigleche pּalatsen.

 

29 drai hoben a sheinem trot,

yo, fir geyen shein:

30 der laib, der shtarkster tsvishen di chayes,

vos kert zich nisht op far keinem;

31 der yachthunt, un der bak;

un der melech, vos nishto kegen im kein bashtand.

 

32 oib du host zich farmiust durch ibernemen zich,

iz, oib du bist iberleigt, tu di hant oifen moil,

33 vorem driken milch brengt arois pּuter,

un driken di noz brengt arois blut,

un driken tsoren brengt arois krig.

לא

di verter fun melech Lemuel,

a musar vos zain muter hot im gelernt.

 

nain, main zun! un nain, zun fun main laib,

un nain, zun fun maine nedrim;

zolst nisht avekgeben oif vaiber dain koiech,

un daine vegen oif vos brengt um Molechim.

nisht far Molechim, Lemuel,

nisht far Molechim iz trinken vain,

un vu far firshten getrank!

kedei zei zolen nisht trinken un fargesen dos gezets,

un fardreyen dem mishpot fun ale gedrikte.

git getrank tsum farlorenem,

un vain tsu di farbiterte in gemit.

zol er trinken un fargesen zain orimkeit

un zain maternish mer nisht gedenken.

efen dain moil far dem shtumen,

far dem recht fun ale fargEike.

efen dain moil, mishpot mit gerechtikeit,

un tu recht dem oriman un dem evyen.

 

10 an eshet-cheil ver ken gefinen?

un hecher fun perl iz ir vert.

11 dos harts fun ir man farzichert zich oif ir,

un im felt nisht kein inkum.

12 zi tut im guts un nisht shlechts,

ale teg fun ir leben.

13 zi zucht oif vol un flaks,

un arbet mit ire vilike hent.

14 zi iz azoi vi di handlshifen,

fun der veiten brengt zi ir broit.

15 un zi shteit oif ven noch nacht,

un greit tsu shpּaiz far ir hoizgezint,

un di oiskumenish far ire dinstmeidlech.

16 zi fartracht a feld, un koift es,

fun der frucht fun ire hent flantst zi a vaingorten.

17 zi gurt on mit kraft ire lenden,

un zi shtarkt ire orems.

18 zi merkt az ir fardinst iz gut;

nisht farloshen bai nacht vert ir licht.

19 ire hent leigt zi tsum shpּinrod,

un ire hantflechen halten dem shpּindl.

20 ir hantflech shpּreit zi ois tsum oriman,

un ire hent shtrekt zi ois tsum evyen.

21 zi hot nisht moire vegen ir hoizgezint far shnei,

vorem ir gants hoizgezint iz ongeton in roitgevant.

22 deken macht zi zich,

fainlainen un pּurpּl iz ir malbesh.

23 bakant in di toieren iz ir man,

ven er zitst mit di eltste fun land.

24 a lainentuch macht zi un farkoift,

un gartelen shtelt zi tsu dem handlsman.

25 shtarkeit un sheinkeit iz ir malbesh,

un zi lacht fun shpּeterdiken tog.

26 ir moil efent zi mit chochme,

un di lernung fun genod iz oif ir tsung.

27 zi kukt noch dem gang fun ir hoiz,

un zi est nisht dos broit fun foilkeit.

28 ire kinder shteyen oif un loiben zi,

ir man – un er rimt zi:

29 fil techter hoben oifgeton brihshaft,

ober du shtaigst zei ale ariber.

30 Chen iz an opּnar, un sheinkeit iz nishtik,

a G‑tsforchtike vaib, zi zol gerimt veren.

31 git ir fun der frucht fun ire hent,

un zolen ire maisim zi rimen in di toieren.

ECC - - Orthodox Yiddish TaNaCH 2023

khlt

khlt

khlt

khlt

א

di verter fun kehlt dem zun fun Doviden, dem melech in

Yerusholayim.

nishtikeit fun nishtikeiten, zogt kehlt, nishtikeit fun

nishtikeiten, alts iz nishtikeit.

vos far a nuts hot der mentsh fun zain gantser mi

vos er mit zich unter der zun?

a dor fargeit, un a dor kumt,

un di erd bashteit eibik.

un di zun geit oif, un di zun geit unter,

un yogt tsu ir ort vu zi geit oif.

der vint geit kein dorem,

un fardreit zich kein tsafón,

rund arum, rund arum geit er,

un tsu zaine gedreyen kert zich um der vint.

ale taichen geyen tsum yam,

un der yam vert nisht ful;

tsu dem ort vuhin di taichen geyen,

ahin geyen zei vider.

ale zachen veren mid,

kein mentsh ken es nisht aroisreden;

dos oig ken zich nisht onkuken zat,

un dos oier ken zich nisht onheren ful.

vos iz geven dos vet zain,

un vos iz geshen dos vet geshen,

un nishto kein nais unter der zun.

10 faran a zach vos me zogt deroif:

ze, dos iz a nais;

iz es shoin geven in alte tsaiten

vos zainen geven far undz.

11 nishto kein Zecher fun di frierdike,

un fun di shpּeterdike vos velen ersht zain,

oich fun zei vet kein Zecher nisht zain,

tsvishen di vos velen zain noch shpּeter.

12 ich kehlt bin geven a melech iber Yisroel in Yerusholayim. 13 un ich hob opgegeben main harts tsu zuchen un tsu forshen mit chochme vegen alts vos geshet unter di himlen. dos iz a shlechter Unnien vos Elokim hot gegeben di mentshnkinder, zich tsu farnemen dermit. 14 ich hob gezen ale tuenishen vos veren geton unter der zun, ersht alts iz nishtikeit un vintiogenish;

15 a krumkeit vos me ken nisht oisglaichen, un a feler vos ken nisht gut gemacht veren.

16 ich hob getenht mit main hartsen azoi tsu zogen: ot hob ich gehat chochme greser un mer eider ale vos zainen geven far mir in Yerusholayim, un main harts hot gezen fil chochme un kentshaft. 17 un ich hob opgegeben main harts tsu farshtein chochme, oich farshtein meshugas un narishkeit – bin ich gevor gevoren az dos oich iz vintiogenish.

18 vorem in fil chochme iz fil fardros, un mert men kentshaft, mert men veitog.

ב

ich hob gezogt bai mir in hartsen: kum akorsht, lomich dich pּruven mit freid, un hob voiltog; ersht dos oich iz nishtikeit. oif gelechter hob ich gezogt: es iz meshuge; un oif freid: vos tut zi oif? ich hob oisgeklert bai mir in hartsen tsu fartsien main laib mit vain, az i main harts zol zich firen mit chochme, i ich zol mich halten on narishkeit, biz ich vel zen vos iz beser far di mentshnkinder az zei zolen ton unteren himel in di getseilte teg fun zeyer leben. ich hob mir oifgeton groise zachen; ich hob mir geboit haizer, ich hob mir geflantst vaingertner; ich hob mir gemacht gertner un seder un ingeflantst in zei beimer fun alerlei peires. ich hob mir gemacht vasertaichen ontsutrinken fun zei dem vaksiken vald vos shpּrotst mit beimer. ich hob ingekoift knecht un dinsten, un hoizgeborene hob ich gehat; oich an eigens fun rinder un shof a sach hob ich gehat, mer fun ale vos zainen geven far mir in Yerusholayim. ich hob mir ongezamlt oich zilber un gold, un shatsen fun Molechim un medines. ich hob mir ingeshaft zingers un zingerins, un tenugim fun mentshnkinder, vaiber oif vaiber. un ich bin geven greser un hob farmogt mer fun ale vos zainen geven far mir in Yerusholayim; oich iz main chochme mir baigeshtanen. 10 un vos nor maine oigen hoben farlangt, hob ich fun zei nisht geminert; ich hob nisht farmiten main harts fun kein freid, naiert main harts hot zich voil geton mit main gantser mi, vorem dos iz geven main Chelek fun main gantser mi. 11 ober ich hob zich umgekukt oif ale maine oiftuen vos maine hent hoben oifgeton, un oif der mi vos ich hob mich gemit kedei dos oiftsuton, ersht alts nishtikeit un vintiogenish, un gornisht kumt arois unter der zun.

12 un ich hob mich gekert tsu bakuken chochme un meshugas un narishkeit; vorem vos ken oifton der mentsh vos kumt nochen melech? bloiz dos vos me hot shoin frier geton. 13 un ich hob ingezen az di mealah fun chochme iber narishkeit iz azoi vi di mealah fun lichtikeit iber fintsternish.

14 der chochem hot zaine oigen in kop,

un der nor geit in der fintster.

ober ich hob oich gemerkt

az ein traf treft zei alemen.

15 un ich hob gezogt bai mir in hartsen: azoi vi es treft dem naren azoi vet oich mich trefen, haint noch vos den bin ich geven kliger? un ich hob getenht bai mir in hartsen, az dos oich iz nishtikeit. 16 vorem fun dem chochem azoi vi fun dem naren blaibt nisht kein Zecher oif eibik; vail in di kumedike teg vet alts zain shoin fargesen; un vi shtarbt der chochem? azoi vi der nor. 17 un ich hob faint gekrogen dos leben, vorem mir iz oisgekumen shlecht di gesheung vos geshet unter der zun, vail alts iz nishtikeit un vintiogenish.

18 un ich hob faint gekrogen main gantse mi vos ich mi mich deroif unter der zun, kedei az ich muz es iberlozen tsu a mentshen vos vet zain noch mir. 19 un ver veis oib er vet zain a chochem oder a nor? fun dest vegen vet er geveltiken iber main gantser mi vos ich hob mich gemit un gekligt deroif unter der zun. dos oich iz nishtikeit. 20 un ich hob mich umgedreit tsu lozen main harts zich meyaesh tsu zain fun der gantser mi vos ich hob mich gemit unter der zun. 21 vorem faran a mentsh vos zain mi iz mit chochme, un mit kenshaft, un mit brihshaft, un er lozt es iber far a Chelek tsu a mentshen vos hot zich deroif nisht gemit. dos oich iz nishtikeit un a grois beiz. 22 vorem vos hot der mentsh fun zain gantser mi, un fun dem haven fun zain hartsen, az er zol zich mien unter der zun? 23 vorem ale zaine teg zainen veitogen, un zain esk iz ergernish; afile bai nacht ligt nisht ein zain harts. dos oich iz nishtikeit.

24 nishto besers faran mentshen, vi er zol esen un trinken, un zich lozen voil gein far zain mi. dos oich, hob ich ingezen, az dos iz fun G‑ts hant – 25 vorem: ver zol esen un ver zol hanoe hoben, oib nisht ich? – 26 vail dem mentshen vos iz voilgefelen far im, git er chochme, un kenshaft, un freid; un dem zindiken git er an esk tsu klaiben un tsu zamlen, kedei ibertsulozen tsu dem vos iz voilgefelen far Elokim. dos oich iz nishtikeit un vintiogenish.

ג

oif alts iz do a sheh, un a tsait far itlecher zach unteren himel.

a tsait geboren tsu veren,

un a tsait tsu shtarben;

a tsait tsu flantsen,

un a tsait oistsuraisen dos geflantste.

a tsait tsu hergen,

un a tsait tsu heilenf;

a tsait tsu brechen,

un a tsait tsu boien.

a tsait tsu veinen,

un a tsait tsu lachen;

a tsait tsu klogen,

un a tsait tsu tantsen.

a tsait avektsuvarfen shteiner,

un a tsait oiftsuklaiben shteiner;

a tsait tsu haldzen,

un a tsait zich tsu dervaiteren fun haldzen.

a tsait tsu zuchen,

un a tsait ontsuveren;

a tsait tsu hiten,

un a tsait avektsuvarfen.

a tsait tsu raisen,

un a tsait tsu neyen;

a tsait tsu shvaigen,

un a tsait tsu reden.

a tsait lib tsu hoben,

un tsait faint tsu hoben;

a tsait far milchome,

un a tsait far shalom.

vos kumt arois dem tuer vos er mit zich? 10 ich hob gezen dem esk vos Elokim hot gegeben di mentshnkinder zich tsu esken dermit. 11 altsding hot er gemacht shein in zain tsait, oich di emese velt (yene velt, eibikeit) hot er araingeton in zeyer hartsen, ober azoi az der mentsh ken nisht oisgefinen dem bashaf vos Elokim hot bashafen, fun onheib bizen Suf. 12 ich veis az nishto besers far zei, vi nor zich tsu freyen, un zich voil tsu ton, in zeyer leben. ober oich az emetser a mentsh est un trinkt, un hot voiltog far al zain mi, 13 iz dos a Mattanah fun Elokim. 14 ich veis az alts vos Elokim macht, dos vet zain eibik; dertsu iz nisht tsutsuleigen, un derfun iz nisht tsu mineren; un Elokim hot gemacht az me zol moire hoben far im. 15 dos vos iz shoin geven, un dos vos darf ersht zain, iz shoin geven. ober Elokim mont oif far dem gerudften.

16 un noch hob ich gezen unter der zun: in dem ort fun gerechtikeit, dorten iz umrecht, un in dem ort fun rechtfartikeit, dorten iz umrecht. 17 hob ich gezogt bai zich in hartsen: i dem tsadik i dem roshe vet Elokim mishpeten, vorem a tsait far itlecher zach un far itlecher tuung iz dorten do. 18 ich hob gezogt bai zich in hartsen: dos iz fun vegen di mentshnkinder; kedei Elokim zol zei leiteren, un kedei zei alein zolen zen az zei zainen vi a beheime. 19 vorem der traf fun di mentshnkinder iz der traf fun der beheime; ein traf bai zei. vi der shtarbt, azoi shtarbt der, un ein otem bai beiden, un kein mealah fun mentshen iber der beheime iz nishto, vorem alts iz nishtikeit. 20 beide kumen ahin in ein ort, beide zainen fun shtoib, un beide keren zich um tsu shtoib. 21 ver veis dem Gaist fun di mentshnkinder, oib er geit aroifblikendik in der heich, un dem Gaist fun der beheime, oib er nidert unten tsu der erd? 22 un ich hob ingezen az nishto besers, vi der mentsh zol hanoe hoben fun zaine oiftuen, vorem dos iz zain Chelek; vail ver vet im brengen ontsukuken vos vet zain noch im?

ד

un ich hob vider gezen ale roiberaien vos veren opgeton unter der zun. un ot zainen di treren fun di gedrikte, un nishto ver zol zei treisten; un oif der zeit fun zeyere driker iz di macht, un nishto ver zol zei treisten.

derum halt ich di toite vos zainen shoin geshtorben far gliklecher fun di lebedike vos leben noch. un beser fun zei beiden iz dem vos iz noch nisht geven, vos hot nisht gezen di shlechte maisim vos veren opgeton unter der zun. un ich hob gezen yetveder mi, un yetveder brihshaft in arbet, az dos iz ois kine fun einem tsum anderen. dos oich iz nishtikeit un vintiogenish.

der nor farleigt zaine hent,

un est zain eigen fleish.

beser a hantful menuche,

eider fule hoifns mi un vintiogenish.

un ich hob vider gezen nishtikeit unter der zun. faran einer, on a tsveiten tsu zich; tsu mol a zun oder a bruder hot er nisht, fun dest vegen iz nishto kein end tsu zain mienish, un zain oig ken zich nisht onzeten mit eshires, un far vemen mi ich mich, un miner zich fun guts? dos oich iz nishtikeit, un es iz a shlechter Unnien.

beser tsvei eider einer, vorem zei hoben a guten loin far zeyer mi. 10 vorem az zei falen, heibt einer oif dem anderen, ober vei tsu dem eintslnem vos falt, un nishto a tsveiter im oiftsuheiben. 11 dos glaichen az tsvei ligen bainand, iz zei vorem, ober einem vi ken vorem veren? 12 un oib emetser ken ibershtarken dem einem, velen ober tsvei zich shtelen kegen im. un a draifold fodemg vet nisht oif gich tserisen veren.

13 beser an orim yingel un a chochem, eider an alter melech un a nor, vos veis nisht mer tsu zain opgehit. 14 vorem fun gefenkenish iz yener aroisgegangen tsu veren a melech, hagam er iz geboren gevoren orim, unter dems meluche. 15 ich hob gezen ale lebedike vos geyen unter der zun, halten mit dem yingel, dem tsveiten vos shteit oif zain ort; 16 nisht geven kein end tsu al dem folk, tsu ale vos er iz geven zeyer onfirer; fun dest vegen velen di shpּeterdike zich nisht freyen mit im. yo, dos oich iz nishtikeit un vintiogenish.

17(5.1)  hit dain fus, az du Gaist in dem hoiz fun HaElokim, vorem gehorchen iz ongeleigter, vi vos di naren giben a shlachtopּfer; hagam zei veisen nisht az zei tuen shlecht.

ה

1(5.2)  zolst nisht zain hastik mit dain moil, un dain harts zol zich nisht ilen aroistsulozen a vort far Elokim, vorem Elokim iz in himel un du bist oif der erd; derum zolen daine verter zain vintsik.

2(5.3)  vorem a cholem kumt mit fil geshilder,

un der kol fun a naren mit fil verter.

3(5.4) az du bist mendr a neyder tsu Elokim, zolstu zich nisht shpּetiken im tsu batsolen, vorem er hot nisht lib naren; vos du bist mendr, batsol. 4(5.5)  beser zolst nisht mendr zain, eider zolst mendr zain un nisht batsolen. 5(5.6)  zolst nisht derlozen dain moil tsu farzindiken dain laib, un zolst nisht zogen far dem sholiich fun Elokim, az dos iz geven a farze. noch vos zol Elokim tserenen oif dain kol, un tseshteren dos verk fun daine hent? 6(5.7)  vorem fun fil chaloimes un narishkeiten kumen arois fil tsuzogen, ober hob moire far Elokim.

7(5.8)  az du zest di drikung fun dem oriman, un di baroibung fun recht un gerechtikeit in der medine, zolstu zich nisht vunderen oif der zach, vorem iber dem hoichen git achtung a hecherer, un noch hechere iber zei. 8(5.9)  un a mealah fun a land in alem, iz a melech ibergegeben tsu feld.

9(5.10)  der vos hot lib gelt ken zich nisht onzeten mit gelt, un nisht ver es hot lib raichtum – miten inkum. dos oich iz nishtikeit. 10(5.11)  az dos guts mert zich, meren zich zaine esers; un vos kumt arois dem eigentimer, achuts dos onkuken mit zaine oigen? 11(5.12)  zis iz der shlof fun dem vos arbet, sai er est vintsik, sai fil, ober di zet fun dem oysher lozt im nisht shlofen.

12(5.13)  faran a fardrosiker veitog vos ich hob gezen unter der zun: an eshires vos vert gehit fun dem eigentimer im tsum beizen. 13(5.14)  un di eshires vert farloren in a shlechten esk; un az er hot a zun, blaibt gornisht in zain hant. 14(5.15)  azoi vi er iz arois fun zain muterleib, geit er naket tsurik, azoi vi er iz gekumen, un kein zach nemt er nisht mit far zain mi, kedei er zol es avektrogen in zain hant. 15(5.16)  yo, dos oich iz a fardrosiker veitog, vos genoi vi er iz gekumen, azoi geit er avek; un vos kumt im arois vos er mit zich faran vint?

16(5.17)  dertsu fartsert er ale zaine teg in fintsternish, un ergert zich a sach, un hot ergernish un krenkenish un tsoren.

5.18 17 ot vos ich hob ingezen: beser un shener volt geven tsu esen un trinken, un hoben voiltog far zain gantser mi vos er mit zich unter der zun in di getseilte teg fun zain leben vos Elokim hot im geshonken; vorem dos iz zain Chelek. 18(5.19)  un itlecher mentsh vos Elokim shenkt im eshires un giter, un git im shlite tsu esen derfun, un tsu nemen zain Chelek, un zich voil tsu ton far zain mi, iz dos a Mattanah fun Elokim. 19(5.20)  yo, er darf gedenken az di teg fun zain leben zainen nisht fil – ven Elokim bavert im noch di freid fun zain hartsen.

ו

faran an umglik vos ich hob gezen unter der zun, un es iz zeyer oft baim mentshen: a mentsh vos Elokim shenkt im eshires un giter un koved, un im geit nisht op far zich kein zach fun alts vos er gelust, ober Elokim hot im nisht gegeben kein shlite tsu esen derfun, nor a fremder mentsh est es. dos iz nishtikeit, un a fardrosiker veitog. az a mentsh zol hoben hundert kinder, un leben a sach yoren, iz, vifel di teg fun zaine yoren zolen zain, oib zain zel zetikt zich nisht fun dem guts, un tsu mol kein kvure hot er nisht, zog ich: beser fun im iz dem mapl-kind. vorem in nishtikeit kumt es, un in fintsternish fargeit es, un in fintsternish vert tsugedekt zain nomen. es hot tsu mol di zun nisht gezen un nisht gekent; es hot mer Nachat vi yener. un ven er zol leben tsvei mol toizent yor, un nisht onzen kein guts, geyen den nisht ale in ein ort?

di gantse mi fun mentshen iz far zain moil, un fun dest vegen vert di zel nisht ongefilt.

vorem vos iz di mealah fun dem chochem iber dem naren? vos, fun dem oriman vos farshteit? – vi umtsugein miten leben. beser zeung fun di oigen, eider vandernish fun der zel. dos oich iz nishtikeit un vintiogenish.

10 vos geshet iz lang tsurik ongerufen gevoren miten nomen, un es iz bavust forois vos der mentsh iz; un er ken zich nisht hampּern mit dem vos iz shtarker fun im. 11 oib fil verter meren oft nishtikeit, vos iz di mealah miten mentshen?

12 vorem ver veis vos iz beser faran mentshen in leben, in di getseilte teg fun zain nishtiken leben vos er macht durch vi a shoten? vail ver ken zogen dem mentshen, vos vet zain noch im unter der zun?

ז

a guter nomen iz beser fun guten eil;

un der tog fun toit, fun dem tog vos me vert geboren.

beser tsu gein in hoiz fun troier,

eider tsu gein in hoiz fun a sude; vail dos iz der Suf fun

yetveder mentshen,

un der lebediker darf zich nemen tsum hartsen.

beser kumer eider gelechter,

vorem az der ponem iz troierik, iz beser faran hartsen.

dos harts fun di kluge iz in hoiz fun troier,

un dos harts fun di naren in hoiz fun freid.

beser tsu heren dem ongeshrei fun a klugen,

eider me zol heren dos loibgezang fun naren.

vorem azoi vi dos knaken fun derner unteren topּ,

azoi iz dos gelechter fun dem naren.

un dos oich iz nishtikeit.

far vor, roib tsedult dem chochem,

un shochad firt iber dos harts.

beser der Suf fun a zach eider ir onheib; beser

ingehalten in gemit, eider hoferdik in gemit.

zolst nisht zain hastik in dain gemit tsu veren in kaas,

vorem kaas rut in buzem fun di naren.

 

10 zolst nisht zogen: vi iz dos, vos di frierdike teg zainen geven beser vi di itstike? vorem nisht fun chochme fregstu vegen dem.

11 gut iz chochme mit a nachle,

un a mealah far di vos zeen di zun.