מלכים
ב
פוּן
ארטאדאקסיש חסידיש יידיש בביל
קאפירייט
( C ) 5102
אמנים למען ישראל. אלע רעכט רעזערווירט
מלכב1
1 און
מואָב האָט פשע אָן ישראל נאָך מות אַחאב [זען "מות" ישעיהו 9:35]. 2 און אַחַזיָהו איז נפל דורך דער
שׂבכה פוּן זיין עֲלִיָּה וואָס אין שומרון,
און איז חלה געוואָרן. און ער האָט שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] מלאכים, און האָט זיי אמר: הלך! דרש!
בּײַ בַעַל-זבוב אלוקי עֶקְרוֹן, אויב איך
וועל חיה ווערן פוּן דער דאָזיקער חֳלִי. 3
און אַ מלאך ה' [זען זכריה
01-8:21; ישעיהו 5:9; געטלעך טבע פוּן משיח] האָט דבר צו אֵלִיָהוּ דעם תשבי:
קוּם! עלה! אַנטקעגן די מלאכים פוּן מלך שומרון,
און דבר צו זיי: צי ווײַל אין ישראל איז קיין
אלוקים נישטא, הלך איר צו דרש בּײַ בַעַל-זבוב
אלוקי עֶקְרוֹן? 4 דעריבּער כֹּה אמר ה': דאָס
מִטָּה וואָס דו ביסט עָלָה אַהין, דערפון
וועסטו נישט ירד, נײַערט מות וועסטו מות. איז
אֵלִיָהוּ הלך. 5 און די מלאכים האָבּן זיך
שוב [זען "שוב" הושע 5-4:3; יכריה
7:31] צו אים, און ער האָט צו
זיי אמר: וואָס עפעס האָט איר זיך שוב? 6 האָבּן
זיי צו אים אמר: אַן אִיש איז עלה [זען "עלה" ישעיהו 2:35] אונדז צו אַנטקעגן, און ער האָט
צו אונדז אמר: הלך! שוב! [זען
"שוב" הושע 5-4:3; זכריה 7:31]
אײַך אום צו דעם מלך וואָס האָט אײַך שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3], און איר זאָלט דבר [זען "דבר" ישעיהו 41-01:7] צו אים: אַזוי האָט אמר ה': צי ווײַל
אין ישראל איז קיין אלוקים נישטא, שיקסטו צו
דרש בּײַ בַעַל-זבוב אלוקי עֶקְרוֹן? דעריבּער,
דאָס מִטָּה וואָס דו ביסט עלה אַהין, דערפון
וועסטו נישט ירד, נײַערט מות וועסטו מות. 7 האָט
ער צו זיי דבר: וואָס איז דאָס משפּט הָאִיש
וואָס איז אײַך עלה [זען
"עלה" ישעיהו 2:35] אַנטקעגן;
און האָט צו אײַך דבר די דאָזיקע דברים? 8 האָבּן
זיי צו אים אמר: אַן אִיש בַעַל שֵׂעָר מיט
אַן אֵזוֹר עוֹר אָזַר אויף זײַנע לענדן. האָט
ער אמר, דאָס איז אֵלִיָהוּ דער תשבי. 9 און
ער האָט צו אים שלח [זען
"שלח" מלאכי 1:3] אַ שַׂר פוּן
05 מיט זײַנע 05. איז ער עלה [זען "עלה" ישעיהו 2:35] צו אים, און הִנֵּה ער ישב [זען "ישב" הושע 5-4:3; זכריה 31-11:6] אויפן שפיץ הַר. האָט ער צו אים
דבר: אִיש האלוקים, דער מלך האָט דבר: ירד! 01
האָט אֵלִיָהוּ ענה צו דעם שַׂר פוּן די 05:
איז, אויב איך בין אן אִיש אלוקים, זאָל ירד
אַן אֵש פוּן שָמַיִם, און אכל דיך און דײַנע
05. האָט ירד אַן אֵש פוּן שָמַיִם, און האָט
אכל אים און זײַנע 05. 11 האָט ער שוב און שלח
[זען "שלח" מלאכי 1:3] צו אים אַן אַנדער שַׂר פוּן 05
מיט זײַנע 05. און ער האָט זיך ענה און דבר צו
אים: אִיש האלוקים, אַזוי האָט דער מלך אמר:
מהרה זיך ירד. 21 האָט אֵלִיָהוּ ענה און האָט
צו זיי דבר: אויב איך בין אַן אִיש האלוקים,
זאָל ירד אֵש פוּן הַשָמַיִם, און אכל דיך און
דײַנע 05. האָט ירד אֵש פוּן הַשָמַיִם, און
האָט אכל אים און זײַנע 05. 31 האָט ער שוב און
שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] צו אים א 3טן שַׂר פוּן 05 מיט זײַנע
05, און דער 3טן שַׂר פוּן 05 איז עלה [זען "עלה" ישעיהו 2:35], און ער איז בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי
9-7:2; זכריה 9:9] און האָט זיך
כרע אויף זײַנע בֶּרֶךְ פאַר אֵלִיָהוּן, און
ער האָט זיך בּײַ אים חנן, און האָט צו אים דבר:
אִיש האלוקים, זאָל, נָא, מײַן נפש, און די נפשות
פוּן די דאָזיקע 05 עבדים דײַנע, זיין יָקַר
אין דײַנע אויגן. 41 הִנֵּה, אֵש האָט ירד פוּן
הַשָמַיִם, און האָט אכל די 2 שׂרים ראשים פוּן
05 מיט זייערע 05; און אַצונד, זאָל מײַן נפש זיין
יָקַר אין דײַנע אויגן. 51 האָט מלאך ה' [זען זכריה 01-8:21; ישעיהו 5:9; געטלעך
טבע פוּן משיח] דבר צו אֵלִיָהוּן:
ירד מיט אים; זאָלסט נישט ירא האָבּן פאַר אים.
איז ער קום [זען "קום" במדבר
71:42; הושע 2:6] און האָט ירד
מיט אים צום מלך. 61 און ער האָט צו אים דבר: אַזוי
האָט ה' אמר: אַזוי ווי דו האָסט שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] מלאכים צו דרש בּײַ בַעַל-זבוב אלוקי
עֶקְרוֹן, איז דאָס ווײַל אין ישראל איז קיין
אלוקים נישטא צו דרש זיין דבר? דעריבּער, דאָס
מִטָּה וואָס דו ביסט עלה אַהין, דערפון וועסטו
נישט ירד, נײַערט מות וועסטו מות. 71 און ער איז
מות אַזוי ווי דאָס דבר-ה' וואָס אֵלִיָהוּ
האָט דבר. און יהוֹרם [זען
מלכא 92:12] איז געוואָרן מלך
אויף זיין תחת אין שֵני שָנָה פוּן יהוֹרם
בּן יהוֹשפטן, מלך יהודה; ווײַל ער האָט קיין
בּן נישט געהאַט. 81 און די יתר זאַכן פוּן אַחַזיָהון
וואָס ער האָט עשׂה [זען
"עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] זיי זײַנען שוין כתב אין סֵפֶר דּברֵי
הימים מלכים פוּן ישראל.
מלכב2
1 און
עס איז געווען, ווען ה' האָט געזאָלט העלוֹת
[עלה] אֵלִיָהוּן אין א סְעָרָה אויפן שָמַיִם,
זײַנען אֱלִישָע און אֵלִיָהוּ הלך פוּן גִלגָל.
2 האָט אֵלִיָהוּ אמר צו אֱלִישָען: ישב דאָ,
נָא, וואָרעם ה' האָט מיך שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] בּיז בּית אֵ-ל. האָט אֱלִישָע אמר:
אַזוי ווי חי ה', און אַזוי ווי דײַן נפש [זען "נפש" פוּן משיח ישעיהו 01:35] חי, אויב איך וועל דיך עזב [זען תהלים (61)71-(1)2:22]! און זיי האָבּן ירד קיין בּית אֵ-ל.
3 זײַנען יצא [זען ישעיהו
01-1:11; מיכה 1:5] די בּני הַנְּבִיאִים
וואָס אין בּית אֵ-ל צו אֱלִישָען, און האָבּן
צו אים אמר: ווייסטו [ידע] אַז הַיּוֹם לקח ה'
אוועק דײַן אֲדוֹן פוּן אויבן דײַן קאָפּ [זען תסל"א 81-31:4; קור"א 45-05:51
https://www.youtube.com/watch?v=TTp_fEgDEvE
]? האָט ער אמר: יאָ, איך ידע [זען "ידע" דניאל 52:9; ישעיהו 3:35]; חשה! 4 האָט אֵלִיָהוּ צו אים
אמר: אֱלִישָע, ישב דאָ, נָא, וואָרעם ה' האָט
מיך שלח [זען "שלח" מלאכי
1:3] קיין יריחו. האָט ער אמר:
אַזוי ווי חי ה', און אַזוי ווי חי דײַן נפש,
אויב איך וועל דיך עזב [זען
תהלים (61)71-(1)2:22]. און זיי
זײַנען בוא [זען "בוא," בראשית
01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] קיין יריחו. 5 האָבּן נגש די בּני
הַנְּבִיאִים וואָס אין יריחו צו אֱלִישָען,
און האָבּן צו אים אמר: ווייסטו [ידע] אַז הַיּוֹם
לקח ה' אוועק דײַן אֲדוֹן פוּן אויבן דײַן קאָפּ
[זען תסל"א 81-31:4; קור"א 45-05:51
https://www.youtube.com/watch?v=TTp_fEgDEvE
]? האָט ער אמר: יאָ, איך ידע [זען "ידע" דניאל 52:9; ישעיהו 3:35]; חשה. 6 האָט אֵלִיָהוּ צו אים
אמר: בלײַב דאָ, נָא, וואָרעם ה' האָט מיך שלח
[זען "שלח" מלאכי 1:3] ביזן ירדן. האָט ער אמר: אַזוי
ווי חי ה', און אַזוי ווי דײַן נפש [זען "נפש" פוּן משיח ישעיהו 01:35] חי, אויב איך וועל דיך עזב [זען תהלים (61)71-(1)2:22]! און זיי זײַנען ביידע הלך. 7 זײַנען
05 אִיש פוּן די בּני הַנְּבִיאִים הלך, און
האָבּן זיך עמד אַ קעגן איבּער פוּן דער רחוֹק;
און זיי ביידע זײַנען עמד בּײַם ירדן. 8 האָט
אֵלִיָהוּ לקח [זען "לקח"
ישעיהו 8:35; זכריה 31-11:6; 31:11] זיין אַדֶּרֶת, און גלם, און נכה הַמַּיִם,
און עס האָט זיך חצה אַהין און אַהער, און זיי
זײַנען ביידע עבר אין חָרָבָה. 9 און עס איז
געווען, ווי זיי זײַנען עבר, אַזוי האָט אֵלִיָהוּ
אמר צו אֱלִישָען: שאל וואָס איך זאָל דיר עשׂה
[זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו
9:35] איידער איך וועל לקח
ווערן אוועק פוּן דיר. האָט אֱלִישָע אמר: זאָל,
נָא, א פִּי שְנַיְם [זען
דברים 71:12] פוּן דײַן רוּחַ
זיין אויף מיר. 01 האָט ער אמר: האָסט אַ קשה
זאַך געבעטן [שאל]. אויב דו וועסט מיך ראה ווען
איך ווער לקח פוּן דיר, וועט דיר אַזוי געשען,
אויב אָבער נישט, וועט עס נישט געשען. 11 און
עס איז געווען, ווי זיי הלך אַזוי, הלך און דבר
[זען "דבר" ישעיהו 41-01:7] און הִנֵּה! א מרכּבה אֵש מיט
סוּסים פוּן אֵש, און זיי האָבּן הפריד [פרד]
צווישן זיי ביידן, און אֵלִיָהוּ איז עלה מיט
א סְעָרָה אין הַשָמַיִם
[זען תסל"א
81-31:4; קור"א 45-05:51
https://www.youtube.com/watch?v=TTp_fEgDEvE
]. 21 און ווי אֱלִישָע האָט עס ראה,
אַזוי האָט ער צעק: אָבי, אָבי, מרכּבה און פּרשים
פוּן ישראל! און ער האָט אים מער נישט ראה. האָט
ער חזק זײַנע בּגדים, און האָט זיי קרע אויף
2 שטיקער. 31 און ער האָט רום אַדֶּרֶת פוּן אֵלִיָהוּ
וואָס איז נפל פוּן אים, און האָט זיך שוב [זען "שוב" הושע 5-4:3; יכריה 7:31] און זיך עמד בּײַם שׂפה פוּן ירדן.
41 און ער האָט לקח [זען "לקח"
ישעיהו 8:35; זכריה 31-11:6; 31:11] אַדֶּרֶת אֵלִיָהוּ וואָס איז נפל
פוּן אים, און האָט נכה הַמַּיִם, און האָט
אמר: וווּ איז ה' אלוקֵי אֵלִיָהוּן? און אַז
ער אויך האָט נכה הַמַּיִם, האָט הַמַּיִם
זיך חצה אַהין און אַהער, און אֱלִישָע איז
עבר. 51 און די בּני הַנְּבִיאִים וואָס פוּן
יריחו האָבּן אים ראה פוּן אַ קעגן איבּער,
און זיי האָבּן אמר: דער רוּחַ פוּן אֵלִיָהוּן
נוח אויף אֱלִישָען. און זיי זײַנען אים בוא
[זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו
6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] אַנטקעגן,
און האָבּן זיך שחה פאַר אים צו ארצה. 61 און
זיי האָבּן צו אים אמר: הִנֵּה! נָא, זײַנען
צווישן דײַנע עבדים 05 אִיש, בּני חיל; זאָלן
זיי הלך, נָא, און בקש דײַן אֲדוֹן; טאָמער האָט
אים דער רוּחַ ה' נשׂא און אים שלך אויף איינעם
פוּן די הרים, אָדער אין איינעם פוּן די גֵּאיות
[גַּיְה]. האָט ער אמר: איר זאָלט נישט שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3]. 71 זײַנען זיי פצר צו אים בּיז ער
האָט זיך בוש, און ער האָט אמר: שלח. און זיי
האָבּן שלח 05 אִיש, און זיי האָבּן בקש 3 טעג,
און האָבּן אים נישט מצא [זען יוחנן 42-22:6].
81 האָבּן זיי זיך שוב [זען
"שוב" הושע 5-4:3; יכריה 7:31]
צו אים, ווי ער איז ישב [זען
"ישב" הושע 5-4:3; זכריה 31-11:6] אין יריחו; און ער האָט צו זיי אמר: האָבּ
איך אײַך נישט אמר: איר זאָלט נישט הלך? 91 און
די אנשים פוּן דער עִיר האָבּן אמר צו אֱלִישָען:
הִנֵּה נָא, דער מוֹשַב פוּן דער עִיר איז טוֹב,
אַזוי ווי אֲדֹנִי ראה, אָבער הַמַּיִם איז
רָעִים, און הָאָרֶץ שָכֹל. 02 האָט ער אמר: ברענגט
מיר אַ צְלֹחִית חֲדָשָה, און שום אַרײַן אַהין
מֶלַח. האָבּן זיי עס אים געבראַכט. 12 און ער
איז יצא [זען ישעיהו 01-1:11;
מיכה 1:5] צו דעם מוֹצָא הַמַיִם,
און האָט אַהין שלך מֶלַח, און אמר: אַזוי האָט
ה' אמר: איך האָבּ רפא דאָס דאָזיקע מַיִם; מער
זאָל פוּן דאָרטן נישט זיין קיין מָוֶת און
קיין שָכֹל. 22 און הַמַּיִם איז רפא געוואָרן
בּיז אויף היום הזה, אַזוי ווי דאָס דבר וואָס
אֱלִישָע האָט דבר. 32 און ער איז עלה [זען "עלה" ישעיהו 2:35] פוּן דאָרטן קיין בּית אֵ-ל. און
ווי ער עלה מיטן דֶּרֶךְ, אַזוי זײַנען יצא
[זען ישעיהו 01-1:11; מיכה 1:5] פוּן עִיר נְעָרִים קְטַנּים,
און האָבּן התקלס [קלס] פוּן אים, און האָבּן
צו אים אמר: עלה, קֵרֵחַ! עלה, פליכקאפ! 42 האָט
ער זיך פנה הינטער זיך, און האָט זיי ראה, און
ער האָט זיי קלל אין שֵם פוּן ה'. זײַנען יצא
[זען "יצא" ישעיהו 01-1:11; מיכה
1:5] 2 דֻּבִּים [דֹּב] פוּן
וואלד, און האָבּן בָּקַע פוּן זיי 24 ילדים.
52 און ער איז הלך פוּן דאָרטן צום הַר כַּרְמֶל,
און פוּן דאָרטן האָט ער זיך שוב [זען "שוב" הושע 5-4:3; יכריה 7:31] קיין שומרון.
מלכב3
1 און
יהוֹרם בּן אַחאבן איז געוואָרן מלך איבּער
ישראל אין שומרון אין 81טן שָנָה פוּן יהוֹשָפָט
מלך יהודה; און ער האָט מלך 21 שָנָה. 2 און ער
האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו
6-5:32; ישעיהו 9:35] וואָס איז
הָרַע אין די אויגן פוּן ה', נאָר נישט אַזוי
ווי אָבִיו און ווי אִמּוֹ; וואָרעם ער האָט
סור דעם מַצֵּבָה פוּן בַעַל וואָס אָבִיו
האָט עשׂה. 3 אָבער ער איז געווען דבק אָן די
חַטָּאת פוּן יָרָבעָם בּן נבטן, וואָס ער
האָט החטא [חטא] ישראל; ער האָט זיך נישט סור
דערפון. 4 און מֵישַע מלך מואָב היה נֹקֵד, און
ער פלעגט השיב [שוב] מלך ישראל די צמר פוּן 000,001
כָּרִים [כָּר] און 000,001 אילים [איל]. 5 און עס
איז געווען, ווי אַחאב איז מות, אַזוי האָט
מלך מואָב פשע אָן מלך ישראל. 6 איז דער מלך
יהוֹרם יצא [זען ישעיהו
01-1:11; מיכה 1:5] אין יום ההוא
פוּן שומרון, און האָט פקד כּל ישראל. 7 און
ער איז הלך און האָט שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] צו יהוֹשָפָט מלך יהודה, אַזוי צו אמר:
מלך מואָב האָט פשע אָן מיר; וועסטו הלך מיט
מיר אַקעגן מואָב אויף מלחמה? האָט ער אמר:
איך וועל עלה [זען ישעיהו
2:35]; אַזוי ווי דו אַזוי
איך; אַזוי ווי דײַן עַם [זען "עמי" ישעיהו 8:35, כּי נגזר מארץ חיים
מפשע עמי] אַזוי מײַן עַם;
אַזוי ווי דײַנע סוּסים אַזוי מײַנע סוּסים.
8 האָט ער אמר: מיט וואָסער דֶּרֶךְ זאָלן מיר
עלה? האָט ער אמר: מיטן דֶּרֶךְ פוּן דעם מדבר
פוּן אֱדוֹם. 9 איז הלך מלך ישראל, און מלך יהודה,
און מלך אֱדום, און זיי האָבּן זיך סבב דֶּרֶךְ
7 טעג, און עס איז נישט געווען קיין מַיִם פאַרן
מַחֲנֶה, און פאַר די בהמה וואָס צו זייער רגלים
[זען תהלים 71:22]. 01 האָט מלך ישראל אמר: וויי! ה' האָט
קרא די דאָזיקע 3 מלכים, זיי צו נתן [זען "נתן" ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי
9-7:2] אין דער יָד פוּן מואָב.
11 האָט יהוֹשָפָט אמר: איז דאָ נישטא א נביא
פוּן ה', אַז מיר זאָלן דרש דורך אים בּײַ ה'?
האָט זיך ענה איינער פוּן די עבדים פוּן מלך
ישראל, און האָט אמר: דאָ איז דאָ אֱלִישָע
בּן שָפטן, וואָס האָט יצק מַיִם אויף די ידים
פוּן אֵלִיָהוּן. 21 האָט יהוֹשָפָט אמר: בּײַ
אים איז דאָ דאָס דבר-ה'. און מלך ישראל און
יהוֹשָפָט און מלך אֱדום האָבּן ירד צו אים.
31 האָט אֱלִישָע אמר צו מלך ישראל: מַה לִּי
וָלָךְ? הלך! צו די נביאים פוּן אָבִיךָ, און
צו די נביאים פוּן אִמֶּךָ. האָט מלך ישראל
צו אים אמר: ניטע! וואָרעם ה' האָט קרא די דאָזיקע
3 מלכים, זיי צו נתן [זען
"נתן" ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי 9-7:2] אין דער יָד פוּן מואָב. 41 האָט אֱלִישָע
אמר: אַזוי ווי חי ה' צבאות וואָס איך עמד פאַר
אים, אַז ווען איך שוין נישט נשׂא דעם פנים
פוּן יהוֹשָפָט מלך יהודה, אויב איך וואָלט
נבט אויף דיר, און אויב איך וואָלט דיך ראה!
51 און אַצונד, ברענגט מיר א מנגן [נגן]. און עס
איז געווען, ווי דער מנגן האָט נגן, אַזוי איז
אויף אים געווען די יָד ה'. 61 און ער האָט אמר:
אַזוי האָט ה' אמר: עשׂה דעם דאָזיקן נחל גבים
[גֵּב] אויף גבים. 71 וואָרעם אַזוי האָט ה' אמר:
איר וועט נישט ראה קיין רוּחַ, און נישט ראה
קיין גֶשֶם, און דער דאָזיקער נחל וועט מלא
ווערן מיט מַיִם, און איר וועט שתה, איר און
אײַערע מִקְנֶה און אײַערע בהמות. 81 און דאָס
איז קלל אין די אויגן פוּן ה'; ער וועט אײַך
נתן [זען "נתן" ישעיהו 41:7;
9:35; 5:9; חגי 9-7:2] מואָב אין
אײַער יָד. 91 און איר וועט נכה [זען "נכה" ישעיהו 01-1:11; 4:35; 6:05] כּל עִיר מִבְצָר, און כּל עִיר
מִבְחוֹר; און כּל עֵץ טוֹב וועט איר נפל, און
כּל מַעְיָן מַיִם וועט איר סתם, און כּל החֶלְקָה
טוֹבה וועט איר כאב מיט שטיינער. 02 און עס איז
געווען אין דער בוקר, ווען מע עלה אויף דעם
מִנְחָה, און הִנֵּה מַיִם בוא ארויס פוּן
דעם דֶּרֶךְ פוּן אֱדום, און הָאָרֶץ איז מלא
געוואָרן מיטן מַיִם. 12 און כּל מואָב האָבּן
שמע [זען "שמע" ישעיהו 21:35-51:25] אַז די מלכים זײַנען עלה צו לחם
אויף זיי, און זיי האָבּן זיך צעק, פוּן כֹּל
וואָס הרג אָן אַן חֲגֹרָה און מעל און זיי
האָבּן זיך עמד בּײַם גבוּל. 22 און ווי זיי
האָבּן זיך שכם אין דער בוקר, אַזוי האָט די
שֶמֶש זרח אויפן מַיִם, און די מואבים האָבּן
ראה פוּן ווײַטן הַמַּיִם אֲדֻמִּים אַזוי
ווי דָּם. 32 האָבּן זיי אמר: דָּם איז דאָס!
חֶרֶב האָבּן זיך חֶרֶב די מלכים, און זיי האָבּן
נכה איינער דעם אנדערן. און אַצונד, צום שלל
[זען "שלל" ישעיהו 21:35], מואָב! 42 און זיי זײַנען בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32;
חגי 9-7:2; זכריה 9:9] אין מַחֲנֶה
ישראל, און ישראל זײַנען קום און האָבּן נכה
מואָב און נוס פוּן זיי און זיי נכה אין הָאָרֶץ
און נכה מואָב. 52 און די ערים האָבּן זיי הרס,
און וווּ נאָר חֶלְקָה טוֹבה, האָבּן זיי איטלעכער
שלך [זען "שלך" זכריה 31:11] אַ שטיין און האָבּן עס מלא, און
כּל מַעְיַן מַיִם האָבּן זיי סתם. און כּל
עֵץ טוֹב האָבּן זיי נפל, בּיז זיי האָבּן בּלויז
שאר אירע שטיינער אין קיר-חַרֶשֶת; און די קלעים
[קלע] האָבּן זי סבב, און האָבּן זי נכה. 62 און
מלך מואָב האָט ראה אַז די מלחמה איז חזק פוּן
אים, און ער האָט לקח [זען
"לקח" ישעיהו 8:35; זכריה 31-11:6; 31:11] מיט זיך 007 אִיש וואָס שלף חֶרֶב,
כדי צו בקע צו מלך אֱדום, אָבער זיי האָבּן
נישט יכל. 72 האָט ער לקח [זען
"לקח" ישעיהו 8:35; זכריה 31-11:6; 31:11] בְּנוֹ דעם בכור וואָס האָט געזאָלט
מלך נאָך אים אין זיין תחת, און האָט אים עלה
פאַר אַן עוֹלָה אויף דער חוֹמָה. און עס איז
געוואָרן אַ קֶצֶף גדוֹל אויף ישראל; און זיי
האָבּן נסע פוּן אים, און האָבּן זיך שוב [זען "שוב" הושע 5-4:3; יכריה 7:31] צו הָאָרֶץ.
מלכב4
1 און
איינע אַן אִשָּה פוּן די נשִים פוּן די בּני
הַנְּבִיאִים האָט צעק צו אֱלִישָע, אַזוי
צו אמר: דײַן עֶבֶד, מײַן אִיש, איז מות [זען "מות" ישעיהו 9:35]; און דו ידע [זען
"ידע" דניאל 52:9; ישעיהו 3:35] אַז דײַן עֶבֶד איז געווען יָרֵא ה';
און דער בַעַל-חוב [נֹשֶה] איז בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32;
חגי 9-7:2; זכריה 9:9] צו לקח
צו זיך מײַנע 2 ילדים פאַר עבדים. 2 האָט אֱלִישָע
צו איר אמר: וואָס זאָל איך דיר עשׂה? נגד מיר
וואָס האסטו אין בּית? האָט זי אמר: דײַן שפחה
האָט גאָרנישט אין בּית, נאָר בּלויז אַן אָסוּךְ
שֶמֶן. 3 האָט ער אמר: הלך! בארג [שאל]! דיר כלים
פוּן דערויסן, פוּן אַלע דײַנע שְכֵנוֹת [שָכֵן],
כֵּלִים רֵקִים; זאָלסט נישט המעיט [מעט]. 4
און זאָלסט בוא און סגר די דֶּלֶת הינטער דיר
און הינטער דײַנע בָּנִים, און זאָלסט יצק
אין אַלע די הכלים הָאֵלֶּה; און די פולע זאָלסטו
נסע. 5 איז זי הלך פוּן אים, און זי האָט סגר
די דֶּלֶת הינטער זיך און הינטער אירע בָּנִים:
זיי האָבּן איר נגש, און זי האָט יצק. 6 און עס
איז געווען, ווי די כלים זײַנען געוואָרן מלא,
אַזוי האָט זי אמר צו איר בּן: נגש מיר נאָך
א כּלי. האָט ער צו איר אמר: נישטא מער קיין
כלי. און דאָס שֶמֶן האָט זיך עמד. 7 איז זי בוא
[זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו
6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] און
האָט נגד צו דעם אִיש האלוקים, און ער האָט
אמר: הלך! מכר! דאָס שֶמֶן, און שלם דײַן חוב
[נְשִי], און דו מיט דײַנע בָּנִים וועסט חיה
אויף דעם יתר. 8 און עס איז געווען היוֹם, איז
אֱלִישָע עבר קיין שונֵם, און דאָרטן איז געווען
אַן אִשָּה גדולה, האָט זי אים חזק צו אכל לֶחֶם.
און עס איז געווען, אַז ווען נאָר ער איז עבר,
פלעגט ער סור אַהין צו אכל לֶחֶם. 9 האָט זי
אמר צו איר אִיש: הִנֵּה, נָא, איך ידע [זען "ידע" דניאל 52:9; ישעיהו 3:35]
אַז דאָס איז אַן אִיש אלוקים
קָדוֹש וואָס עבר בּײַ אונדז תמיד. 01 לאָמיר
עשׂה, נָא, אַן עֲלִיָּה [זען מה"ש 31:1] קִיר
קְטַנָּה, און לאָמיר דאָרטן שום פאַר אים
א מִטָּה, און א שולחָן און א כִּסֵּא, און א
מְנוֹרה, און עס וועט זיין, ווי ער בוא צו אונדז,
אַזוי וועט ער סור אַהין. 11 און עס איז געווען
היוֹם, איז ער אַהין בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי
9-7:2; זכריה 9:9] און ער האָט
סור אין דער אויבערשטוב [עֲלִיָּה, זען מה"ש 31:1], און האָט זיך דאָרטן שכב. 21 און ער
האָט אמר צו זיין נער גֵיחֲזִי: קרא די דאָזיקע
שונַמית. האָט ער זי קרא, און זי האָט זיך עמד
פאַר אים. 31 האָט ער צו אים אמר: אמר! נָא צו
איר: הִנֵּה, דו האָסט חרד פוּן אונדזערט וועגן
די דאָזיקע כּל החרדה; וואָס איז דאָ צו עשׂה
פאַר דיר? איז דאָ צו דבר [זען "דבר" ישעיהו 41-01:7] פאַר דיר צום מלך אָדער צום שַׂר הַצָבָא?
האָט זי אמר: צווישן מײַן עַם ישב איך. 41 האָט
ער אמר: וואָס איז פאָרט דאָ צו עשׂה פאַר איר?
האָט גֵיחֲזִי אמר: אמנם זי האָט נישט קיין
בּן, און איר אִיש איז זקן. 51 האָט ער אמר: קרא!
זי, און ער האָט זי קרא, און זי האָט זיך עמד
אין פֶּתַח. 61 האָט ער אמר: אין דער מוֹעֵד הזה,
אַזוי ווי כָּעֵת חַיָּה [זען בראשית 01:81],
וועסטו חבק א בּן. האָט זי אמר: אַל, אֲדֹנִי
אִיש אלוקים! זאָלסט נישט כזב דײַן שפחה. 71
און די אִשָּה איז הרה [זען
הָעַלְמָה הָרה, ישעיהו 41:7] געוואָרן, און זי האָט ילד [זען "ילד" ישעיהו 41:7] בּן אין מוֹעֵד הזה כָּעֵת חַיָּה,
אַזוי ווי אֱלִישָע האָט צו איר דבר. 81 און
דאָס יֶלֶד איז גדל; און עס איז געווען היוֹם,
איז ער יצא צו אָבִיו בּײַ די קֹצרים. 91 און
ער האָט אמר צו אָבִיו: מײַן קאָפּ, מײַן קאָפּ!
האָט ער אמר צום נער: נשׂא [זען "נשׂא" ישעיהו 21:35] אים צו אִמּוֹ. 02 האָט ער אים נשׂא און
אים געבראַכט צו אִמּוֹ. און ער איז ישב [זען "ישב" הושע 5-4:3; זכריה 31-11:6] אויף אירע בֶּרֶךְ בּיז צהרים,
און איז מות. איז זי עלה, און האָט אים שכב אויפן
מִטָּה פוּן דעם אִיש האלוקים, און זי האָט
אים סגר, און איז יצא. 22 און זי האָט קרא צו איר
אִיש און האָט אמר: שלח! צו מיר, נָא, איינעם
פוּן די נְעָרִים מיט איינער פוּן די אָתוֹן,
און איך וועל רוץ צום אִיש האלוקים, און וועל
זיך שוב. 32 האָט ער צו איר אמר: מַדּוּעַ גייסטו
צו אים הַיּוֹם, נישט ראש-חודש און נישט שבת?
האָט זי אמר: עס איז שלוֹם. 42 און זי האָט חבש
די אתוֹן, און האָט אמר צו איר נער: נהג! און
הלך! זאָלסט מיך נישט עצר צו רכב, סײַדן איך
האָבּ דיר אמר. 52 און זי איז הלך און בוא צום
אִיש האלוקים אויפן הַר כַּרְמֶל. און עס איז
געווען, ווי דער אִיש האלוקים האָט זי ראה מִנֶּגֶד,
אַזוי האָט ער אמר צו זיין נער גֵיחֲזִין: הִנֵּה!
איז יענע שונַמית. 62 אַצונד רוץ נָא איר אַנטקעגן,
און אמר צו איר: איז שלוֹם צו דיר? איז שלוֹם
צו דײַן אִיש? איז שלוֹם צום יֶלֶד? האָט זי
אמר: שלוֹם. 72 און זי איז בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי
9-7:2; זכריה 9:9] צום אִיש האלוקים
אויפן הַר, און זי האָט זיך חזק אָן זײַנע רגלים
[זען תהלים 71:22]; האָט גֵיחֲזִי נגש זי צו הדף, אָבער
דער אִיש האלוקים האָט אמר: הרפה צו איר! וואָרעם
איר נפש [זען "נפש" פוּן משיח
ישעיהו 01:35] איז מרר, און
ה' האָט העלים [עלם] פוּן מיר, און האָט מיר נישט
נגד. 82 האָט זי אמר: האָבּ איך דען שאל א בּן
בּײַ אֲדֹנִי [אֱלִישָע]? האָבּ איך נישט אמר:
זאָלסט מיך נישט השלה [שלה]? 92 האָט ער אמר צו
גֵיחֲזִין: חגר אָן דײַנע מתנים, און לקח מײַן
משענת אין דײַן יָד, און הלך! אַז דו וועסט מצא
עמיצן, זאָלסטו אים נישט ברך, און אַז עמעצער
וועט דיך ברך, זאָלסטו אים נישט ענה; און זאָלסט
שום מײַן משענת אויפן פנים פוּן נער. 03 האָט
אמר די אֵם פוּן נער: אַזוי ווי חי ה', און אַזוי
ווי חי דײַן נפש [זען "נפש"
פוּן משיח ישעיהו 01:35], אויב
איך וועל דיך עזב! איז ער קום [זען "קום" במדבר 71:42; הושע 2:6] און איז הלך נאָך איר. 13 און גֵיחֲזִי
איז עבר זיי פארויס, און האָט שום דעם משענת
אויפן פנים פוּן נער, אָבער קיין קוֹל און קיין
קשב. האָט ער זיך שוב [זען
"שוב" הושע 5-4:3; יכריה 7:31]
אים אַנטקעגן, און האָט אים נגד, אַזוי צו אמר:
דער נער האָט זיך נישט קיץ [זען "קיץ" דניאל 2:21]. 23 און אֱלִישָע איז בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32;
חגי 9-7:2; זכריה 9:9] אין בּית,
און הִנֵּה דער נער איז מות [זען "מות" ישעיהו 9:35], שכב אויף זיין מִטָּה. 33 איז ער בוא
און האָט סגר די דֶּלֶת הינטער זיי צווייען,
און ער האָט פלל געווען צו ה'. 43 און ער איז עלה
און האָט זיך שכב איבערן יֶלֶד, און האָט שום
זיין פֶּה אויף זיין פֶּה, און זײַנע אויגן
אויף זײַנע אויגן, און זײַנע כף אויף זײַנע
כף, און ער האָט זיך גהר אויף אים, בּיז דער
בָּשָׂר פוּן יֶלֶד איז געוואָרן חמם. 53 און
ער האָט זיך שוב, און איז הלך אין בּית 1 מאל
אַהין און 1 מאל אַהער; און ער איז עלה און האָט
זיך גהר אויף אים; און דער נער האָט זרר בּיז
7 מאל, און דער נער האָט פקח זײַנע אויגן. 83 האָט
ער קרא גֵיחֲזִין, און האָט אמר: קרא די דאָזיקע
שונַמית. האָט ער זי קרא, און זי איז בוא צו
אים; האָט ער אמר: נשׂא דײַן בּן. 73 איז זי בוא,
און איז נפל [זען "נפל" ישעיהו
91:62; און זען תהלים 01:61 און ישעיהו 01-9:35 און דניאל
2:21, תחִיַּת הַמֵּתים אין מָשִיחַ] צו זײַנע רגלים [זען "רגלים" תהלים 71:22], און האָט זיך שחה צו ארצה. און זי האָט
נשׂא איר בּן, און איז יצא [זען ישעיהו 01-1:11; מיכה 1:5]. 83 און אֱלִישָע האָט זיך שוב קיין
גִלגָל; און א רָעָב איז געווען אין אֶרֶץ;
און די בּני הַנְּבִיאִים זײַנען ישב פאַר
אים; האָט ער אמר צו זיין נער: שפט דעם סִיר
הגדולה, און בשל א נָזִיד פאַר די בּני הַנְּבִיאִים.
93 איז איינער יצא אין שָׂדֶה צו לקט אוֹרָה,
און ער האָט מצא א גֶּפֶן שָׂדֶה און האָט לקט
דערפון פּקֻּעֹת שָׂדֶה אַ פול בֶּגֶד זײַנס.
און ער איז בוא און האָט עס פלח אין סִיר נָזִיד;
ווײַל זיי האָבּן עס נישט ידע. 04 האָט מען יצק
די אנשים צום אכל; און עס איז געווען, ווי זיי
האָבּן אכל פוּן דעם נָזִיד, אַזוי האָבּן
זיי צעק און אמר: מָוֶת [זען
"מות" ישעיהו 9:35] איז אין
סִיר, אִיש האלוקים. און זיי האָבּן נישט יכל
צו אכל. 14 האָט ער אמר: טאָ לקח קֶמַח. און ער
האָט שלך אין סִיר, און האָט אמר: יצק פאַר די
עַם, און זאָלן זיי אכל. און קיין שום רָע איז
אין סִיר נישט געווען. 24 און אַן אִיש איז בוא
פוּן בַעַל-שָלִשָה, און האָט געבראַכט דעם
אִיש האלוקים לֶחֶם בִּכּוּרִים, 02 לחם שׂעֹרים,
און כַּרְמֶל אין זיין צִקְּלֹן. האָט ער אמר:
נתן! [זען ישעיהו 41:7; 9:35;
5:9; חגי 9-7:2] די עַם און זאָלן
זיי אכל. 34 האָט זיין משרת אמר: ווי קען איך
דאָס נתן פאַר 001 אִיש? האָט ער אמר: נתן! די
עַם, און זאָלן זיי אכל. וואָרעם אַזוי האָט
ה' אמר: זיי וועלן אכל און נאָך הוֹתֵר [יתר].
44 און ער האָט נתן פאַר זיי, און זיי האָבּן
אכל און נאָך יתר, אַזוי ווי דאָס דבר-ה' [זען יוחנן 21:6 רבֶּיס שיריים].
מלכב5
1 און
נַעֲמָן דער שַׂר צָבָא פוּן מלך ארם איז געווען
אַן אִיש גָדוֹל בּײַ אֲדֹנָיו, און נשַׂא
פָנִים, וואָרעם דורך אים האָט ה' נתן [זען "נתן" ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי
9-7:2] תּשוּעָה צו ארם. און
דער אִיש איז געווען א גִבור חיל, אָבער אַ
מצוֹרע [צרע]. 2 און די אַרַמים זײַנען יצא אין
גְדוּדים, און האָבּן שבה פוּן אֶרֶץ ישראל
א נערה קטנה; און זי היה לִפְנֵי אִשָּה פוּן
נַעֲמָן. 3 האָט זי אמר צו איר גְּבֶרֶת: הלוואי
איז אֲדֹנִי בּײַ דעם נביא וואָס איז אין שומרון;
ער וואָלט אים דעמאָלט אסף פוּן זיין צרעת.
4 איז ער בוא [זען "בוא," בראשית
01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] און האָט נגד אֲדֹנָיו, אַזוי צו
אמר: אַזוי און אַזוי האָט דבר די נערה וואָס
פוּן אֶרֶץ ישראל. 5 האָט מלך ארם אמר: הלך! בוא!
און איך וועל שלח [זען "שלח"
מלאכי 1:3] אַ בריוו [סֵפֶר]
צו מלך ישראל. איז ער הלך און ער האָט לקח [זען "לקח" ישעיהו 8:35; זכריה 31-11:6;
31:11] מיט זיך 01 כּכּר כֶּסֶף,
און 000,6 זהב, און 01 חליפה בּגדים [בּגד]. 6 און
ער האָט געבראַכט דעם בריוו [סֵפֶר] צו מלך
ישראל, אַזוי צו אמר: און אַצונד, ווי דער דאָזיקער
בריוו [סֵפֶר] בוא צו דיר, הִנֵּה האָבּ איך
דיר שלח [זען "שלח" מלאכי
1:3] מײַן עֶבֶד נַעֲמָנען,
זאָלסטו אים אסף פוּן זיין צרעת. 7 און עס איז
געווען, ווי מלך ישראל האָט קרא דעם בריוו [סֵפֶר],
אַזוי האָט ער קרע זײַנע בּגדים, און האָט אמר:
בין איך דען האלוקים צו מות און צו החיוֹת [חיה],
אַז דער דאָזיקער שלח צו מיר, צו אסף זיין אִיש
צרעת? יאָ, ידע נָא, און ראה, אַז ער מתאנה [אנה]
מיט מיר. 8 און עס איז געווען, ווי אֱלִישָע
דער אִיש האלוקים האָט שמע [זען "שמע" ישעיהו 21:35-51:25] אַז מלך ישראל האָט קרע זײַנע בּגדים,
האָט ער שלח [זען "שלח" מלאכי
1:3] צום מלך, אַזוי צו אמר:
לָמָּה האסטו קרע דײַנע בּגדים? זאָל ער נָא
בוא [זען "בוא" בראשית 01:94;
ירמיהו 6-5:32; מלאכי 1:3; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] צו מיר, און ער וועט ידע אַז עס
איז דאָ א נביא אין ישראל. 9 איז נַעֲמָן בוא
מיט זײַנע סוּסים און מיט זײַנע מרכּבות, און
האָט זיך עמד פאַר דעם פּתח הבּית אֱלִישָע.
01 האָט אֱלִישָע שלח [זען
"שלח" מלאכי 1:3] צו אים א מַלְאךְ,
אַזוי צו אמר: הלך, און זאָלסט זיך רחץ 7 מאל
אין ירדן [זען לוקס 9-3:3], און דײַן בָּשָׂר וועט זיך שוב
[זען "שוב" הושע 5-4:3; זכריה
7:31] צו דיר, און וועסט ווערן
טהר. 11 האָט נַעֲמָן קצף, און ער איז הלך, און
האָט אמר: הִנֵּה, איך האָבּ אמר, יצא וועט ער
יצא צו מיר, און וועט זיך עמד און וועט קרא דעם
שֵם פוּן ה' אלוקיו, און גוף מיט זיין יָד אויף
דעם מקוֹם, און אסף די צרעת [צרע]. 21 זײַנען נישט
אַמָנָה און פַרפּר, די נַהֲרוֹת פוּן דמשק
בעסער פוּן כּל מַיִם פוּן ישראל? קען איך זיך
נישט רחץ אין זיי, און ווערן טהר [זען כיפא א 12:3]? און ער האָט זיך פנה און איז הלך מיט
חֵמָה. 31 האָבּן זײַנע עבדים נגש, און האָבּן
דבר און צו אים אמר: אָבִי, אַז דער נביא וואָלט
דיר דבר א גרויסע זאַך, וואלסטו דען נישט עשׂה
[זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו
9:35]? הײַנט ווי אַז ער אמר
דיר נאָר: רחץ! זיך, און ווער טהר? 41 האָט ער
ירד און זיך געטוֹבלט [טבל] אין ירדן 7 מאל [זען
https://www.youtube.com/watch?v=TTp_fEgDEvE
https://www.youtube.com/watch?v=6vv7yC5igrQ
זען קור"ב 4:6
see http://www.afii.org/mahzor/mahzorA.pdf
see page 38 Yeshua Sar HaPanim, Machzor Rosh HaShanah v’Yom Kippurim K’Minhag
Sefarad: New York Hebrew Publishing Company
https://www.youtube.com/watch?v=5kU_TRTYr_s
https://www.youtube.com/watch?v=ZaHi0zuNX1U
https://www.youtube.com/watch?v=7b6Pz85P3-M
https://www.youtube.com/watch?v=J6WmN4tvsSY
https://www.youtube.com/watch?v=gYhALd-wPNI
https://www.youtube.com/watch?v=6Xnhzw_A9fU
https://www.youtube.com/watch?v=2Ywoic2QO68&list=PLwNPJxqgKfr6rW9QfLeJqR1kcN548H5d2
], אַזוי ווי דאָס דבר פוּן דעם
אִיש האלוקים, און זיין בָּשָׂר האָט זיך שוב
אַזוי ווי דער בָּשָׂר פוּן א נער קָטֹן, און
ער איז געוואָרן טהר. 51 האָט ער זיך שוב [זען "שוב" הושע 5-4:3; יכריה 7:31] צום אִיש האלוקים, ער מיט זיין
כּל מַחֲנֶה, און ער איז בוא און האָט זיך עמד
פאַר אים, און האָט אמר: הִנֵּה נָא ידע איך
אַז נישטא קיין אלוקים אויף דער כּל הָאָרֶץ
נאָר בּלויז אין ישראל. און אַצונד, לקח, נָא,
בְרָכָה פוּן דײַן עֶבֶד. 61 האָט ער אמר: אַזוי
ווי חי ה' וואָס איך עמד פאַר אים, אויב איך
וועל לקח! און ער איז פצר צו אים צו לקח, אָבער
ער האָט מאן. 71 האָט נַעֲמָן אמר: אויב דאָס
נישט, זאָל, נָא, נתן ווערן דײַן עֶבֶד אֲדָמָה,
די משא פוּן צֶמֶד פרדים [פרד]; וואָרעם דײַן
עֶבֶד וועט מער נישט עשׂה עוֹלָה אָדער זבח
צו אלוקים אחרים נאָר בּלויז צו ה'. 81 פאַר דער
דאָזיקער זאַך זאָל ה' סלח דײַן עֶבֶד: ווען
אֲדֹנִי בוא אין בּית רִמּוֹן זיך דאָרטן צו
שחה, און ער איז שען אויף מײַן יָד, און איך
וועל זיך שחה אין בּית רִמּוֹן, ווען איך מוז
זיך שחה אין בּית רִמּוֹן, זאָל ה' סלח דײַן
עֶבֶד אין דער דאָזיקער זאַך. 91 האָט ער צו
אים אמר: הלך! בשלום. און ער איז הלך פוּן אים
א כִּבְרָה אֶרֶץ. 02 און גֵיחֲזִי, דער נער
פוּן אֱלִישָע דעם אִיש האלוקים, האָט אמר:
הִנֵּה! האָט אֲדֹנִי חשׂך דעם דאָזיקן נַעֲמָן
דעם אַרַמי, צו לקח פוּן זיין יָד דאָס וואָס
ער האָט געבראַכט. אַזוי ווי חי ה', אַז איך
מוז אים נאָכלויפן [רוץ], און לקח פוּן אים עפעס!
12 און גֵיחֲזִי האָט רדף נַעֲמָנען; און ווי
נַעֲמָן האָט ראה עמיצן רוץ נאָך אים, אַזוי
איז ער נפל פוּן מרכּבה אים אַנטקעגן, און האָט
אמר: איז שלוֹם? 22 האָט ער אמר: שלוֹם. אֲדֹנִי
האָט מיך שלח אַזוי צו אמר: הִנֵּה אַקאָרשט
אַצונד זײַנען בוא צו מיר 2 נְעָרִים פוּן דעם
הר אפרים, פוּן די בּני הַנְּבִיאִים. נתן פאַר
זיי, נָא, א כּכּר כֶּסֶף און 2 חֲלִיפָה בּגדים.
32 האָט נַעֲמָן אמר: יאל! לקח 2 כּכּרים. און
ער איז פרץ אים, און האָט צור 2 כּכּרים כֶּסֶף
אין 2 חָרית, און 2 חֲלִיפָה בּגדים, און נתן
צו 2 פוּן זײַנע נְעָרִים, און זיי האָבּן עס
נשׂא [זען "נשׂא" ישעיהו
31:25; 21,4:35] אים פארויס. 42 און
ווי ער איז בוא צום עֹפֶל, אַזוי האָט ער עס
לקח פוּן זייער יָד, און פקד אין בּית; און ער
האָט שלח די אנשים, און זיי זײַנען הלך. 52 און
ער איז בוא און האָט זיך עמד פאַר אֲדֹנָיו.
האָט אֱלִישָע צו אים אמר: פוּן וואַנען, גֵיחֲזִי?
האָט ער אמר: דײַן עֶבֶד איז אין ערגעץ נישט
הלך. 62 האָט ער צו אים אמר: איז נישט מײַן לֵב
הלך ווען אן אִיש האָט זיך הפך פוּן זיין מרכּבה
דיר אַנטקעגן? איז דאָס א צײַט צו לקח כֶּסֶף,
און לקח בּגדים, אָדער זֵיתִים און כּרמים,
אָדער צֹאן און בָּקָר, אָדער עבדים און שפחות?
72 דעריבּער זאָל צרעת נַעֲמָן זיך דבק אָן
דיר און אָן דײַן זֶרַע לְעוֹלָם. און ער איז
יצא פוּן פאַר אים מצוֹרע ווי שֶלֶג.
מלכב6
1 און
די בּני הַנְּבִיאִים האָבּן אמר צו אֱלִישָע.
הִנֵּה נָא, דער מקוֹם וווּ מיר ישב [זען "ישב" הושע 5-4:3; זכריה 31-11:6] פאַר דיר איז צו צַר פאַר אונדז.
2 לאָמיר הלך ביזן ירדן, און לאָמיר לקח פוּן
דאָרטן איטלעכער פוּן אונדז קוֹרָה אחת, און
לאָמיר אונדז דאָרטן עשׂה א מקוֹם צו ישב דאָרטן.
האָט ער אמר: הלך! 3 האָט איינער אמר: יאל! נָא,
און הלך מיט דײַנע עבדים. האָט ער אמר: איך וועל
הלך. 4 איז ער הלך מיט זיי, און זיי זײַנען בוא
צום ירדן, און זיי האָבּן גזר די עצים [עֵץ].
5 און עס איז געווען, ווי איינער נפל אום א קוֹרָה,
אַזוי איז דער בּרזל נפל אין מַיִם, און ער
האָט צעק און אמר: וויי, אֲדֹנִי, וואָרעם ער
איז אַ געליִענער [שאל]. 6 האָט דער אִיש האלוקים
אמר: וווּ איז ער נפל? האָט ער אים געוויזן דעם
מקוֹם, און ער האָט קצב עֵץ, און האָט עס אַהין
שלך, און דער בּרזל איז הֵצִיף [צוף, זען יוחנן 12-51:6]. 7 און ער האָט אמר: רום דיר אים; האָט
ער שלח זיין יָד, און האָט אים לקח. 8 און מלך
ארם האָט לחם אויף ישראל, און ער האָט יעץ מיט
זײַנע עבדים, אַזוי צו אמר: אין יענעם און יענעם
מקוֹם וועט זיין מײַן תַּחֲנוֹת. 9 האָט דער
אִיש האלוקים שלח צו מלך ישראל, אַזוי צו אמר:
שמר זיך עבר דעם דאָזיקן מקוֹם, וואָרעם אַהין
לאזן זיך נָחֵת די אַרַמים. 01 און מלך ישראל
האָט שלח צו דעם מקוֹם וואָס דער אִיש האלוקים
האָט אים אמר און אים זהר; און ער האָט זיך דאָרטן
שמר נישט 1 מאל און נישט 2 מאל. 11 איז סער געוואָרן
דאָס לֵב מלך ארם איבּער דער דאָזיקער זאַך,
און ער האָט קרא זײַנע עבדים, און האָט צו זיי
אמר: קענט איר מיר נישט נגד, ווער פוּן אונדזערע
איז מיט מלך ישראל? 21 האָט איינער פוּן זײַנע
עבדים אמר: לוֹא, אֲדֹנִי מלך, נײַערט אֱלִישָע
דער נביא וואָס אין ישראל נגד מלך ישראל די
דברים וואָס דו דבר אין דײַן חדר משכּב. 31 האָט
ער אמר: הלך! און ראה! וווּ ער איז, און איך וועל
שלח און וועל אים לקח. איז אים נגד געוואָרן,
אַזוי צו אמר: ער איז אין דוֹתן! 41 און ער האָט
שלח אַהין סוּסים און מרכּבות און א חַיִל
כָּבֵד, און זיי זײַנען בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי
9-7:2; זכריה 9:9] בּײַ לָיְלָה,
און האָבּן נקף די עִיר. 51 און דער משרת פוּן
דעם אִיש האלוקים האָט זיך שכם צו קום, און
ער איז יצא [זען ישעיהו 01-1:11;
מיכה 1:5], און הִנֵּה א חַיִל
סבב אַרום די עִיר, מיט סוּס און מרכּבה. האָט
זיין נער צו אים אמר: וויי, אֲדֹנִי, וואָס זאָלן
מיר עשׂה? 61 האָט ער אמר: זאָלסט נישט ירא האָבּן;
וואָרעם די וואָס מיט אונדז זײַנען מער ווי
די וואָס מיט זיי. 71 און אֱלִישָע האָט פלל
געווען און האָט אמר: ה', פקח, נָא, זײַנע אויגן,
און זאָל ער ראה. האָט ה' פקח די אויגן פוּן
דעם נער, און ער האָט ראה, און הִנֵּה דער הַר
איז פול מיט סוּסים און מרכּבות אֵש רונד אַרום
אֱלִישָען. 81 און ווי זיי האָבּן ירד צו אים,
אַזוי האָט אֱלִישָע פלל געווען צו ה', און
האָט אמר: נכה! נָא, דאָס דאָזיקע גוֹי מיט סַנְוֵרִים.
האָט ער זיי נכה מיט סַנְוֵרִים, אַזוי ווי
דאָס דבר פוּן אֱלִישָען. 91 און אֱלִישָע האָט
צו זיי אמר: נישט דאָס איז דער דֶּרֶךְ, און
נישט דאָס איז די עִיר. הלך! מיר נאָך און איך
וועל אײַך פירן צו דעם אִיש וואָס איר בקש.
און ער האָט זיי הלך קיין שומרון. 02 און עס איז
געווען, ווי זיי זײַנען בוא קיין שומרון, אַזוי
האָט אֱלִישָע אמר: ה', פקח די אויגן פוּן די
דאָזיקע, זיי זאָלן ראה. האָט ה' פקח זייערע
אויגן, און זיי האָבּן ראה, און הִנֵּה זיי
זײַנען אין מיטן שומרון. 12 און מלך ישראל האָט
אמר צו אֱלִישָען, ווען ער האָט זיי ראה: זאָל
איך נכה [זען "נכה" ישעיהו
01-1:11; 4:35; 6:05]? זאָל איך נכה,
אָבִי? 22 האָט ער אמר: זאָלסט נישט נכה. צי די
וואָס דו האָסט שבה מיט דײַן חֶרֶב און מיט
דײַן קשת נכה דאָס? שום פאַר זיי לֶחֶם און
מַיִם, און זאָלן זיי אכל און שתה, און הלך צו
זייער אֲדוֹן. 32 האָט ער זיי כרה א כֵּרָה גדוֹלה
און זיי האָבּן אכל און שתה, און ער האָט זיי
שלח, און זיי זײַנען הלך צו זייער אֲדוֹן. און
די גּדוּדים פוּן ארם זײַנען מער ווידער נישט
בוא אין אֶרֶץ ישראל. 42 און עס איז געווען נאָך
דעם, האָט בּן-הַדַד מלך ארם קבץ זיין כּל מַחֲנֶה,
און ער איז עלה און האָט צור אויף שומרון. 52
און עס איז געוואָרן אַ רָעָב גדוֹל אין שומרון,
און הִנֵּה זיי האָבּן צור אויף איר, בּיז א
קאָפּ פוּן אַן חֲמוֹר [זען
"חֲמוֹר" פוּן משיח, זכריה 9:9] איז געווען 08 כֶּסֶף און א פערטל קַב
דביונים 5 כֶּסֶף. 62 און עס איז געווען, ווי
מלך ישראל איז עבר אויף דער חוֹמָה, האָט אַן
אִשָּה צעק צו אים, אַזוי צו אמר: ישע! אֲדֹנִי
המלך. 72 האָט ער אמר: אַז ה' ישע דיר נישט, פוּן
וואַנען זאָל איך דיר ישע? פוּן גֹּרֶן צי פוּן
יֶקֶב? 82 און דער מלך האָט צו איר אמר: וואָס
איז דיר? האָט זי אמר: די דאָזיקע אִשָּה האָט
צו מיר אמר: נתן אַהער דײַן בּן, און מיר וועלן
אים הַיּוֹם אכל, און בּני וועלן מיר אכל מחר.
92 האָבּן מיר בשל בְּנִי, און מיר האָבּן אים
אכל; און אַז איך האָבּ צו איר אמר אויפן יוֹם
האחר: נתן אַהער דײַן בּן, און מיר וועלן אים
אכל, האָט זי חבאן איר בּן. 03 און עס איז געווען,
ווי דער מלך האָט שמע [זען
"שמע" ישעיהו 21:35-51:25] די ווערטער
פוּן דער אִשָּה, אַזוי האָט ער קרע זײַנע בּגדים,
בעת ער איז עבר אויף דער חוֹמָה, און הָעָם
האָט ראה, און הִנֵּה זאק איז אויף זיין בָּשָׂר
פוּן אונטן. 13 און ער האָט אמר: זאָל מיר אלוקים
עשׂה אַזוי און נאָך מער, אויב דער קאָפּ פוּן
אֱלִישָע בּן שָפטן וועט עמד אויף אים הַיּוֹם!
23 און אֱלִישָע איז ישב אין זיין בּית, און
די זקנים זײַנען ישב מיט אים. און [דער מלך]
האָט שלח פוּן זיך אַן אִיש. אָבער איידער דער
מַלְאךְ איז בוא צו אים, האָט ער אמר צו די זקנים:
איר ראה ווי דער דאָזיקער בּן הַמְרַצֵחַ שלח
צו סור מײַן קאָפּ? ראה! ווי דער מַלְאךְ בוא,
סגר די דֶּלֶת, און איר זאָלט זיך לחץ דער דֶּלֶת
אַקעגן אים. אמנם, דער קוֹל פוּן רגלים פוּן
זיין אֲדוֹן איז הינטער אים. 33 ווי ער דבר נאָך
מיט זיי, און הִנֵּה דער מַלְאךְ ירד צו אים.
און [דער מלך] האָט אמר: הִנֵּה, דאָס דאָזיקע
רָעָה איז פוּן ה'; וואָס קען איך נאָך יחל פוּן
ה'?
מלכב7
1 האָט
אֱלִישָע אמר: שמע! דאָס דבר-ה': אַזוי האָט
ה' אמר: כָּעֵת מחר וועט אַ סְאָה סלת זיין פאַר
א שקל, און 2 סְאָה שׂעֹרים פאַר אַ שקל, אין
דעם שער שומרון. 2 האָט דער שליש וואָס דער מלך
איז געווען נשען [שען] אויף זיין יָד ענה דעם
אִיש האלוקים, און האָט אמר: אפילו ה' זאָל עשׂה
פענצטער אין שָמַיִם, קען דען דאָזיקע זאַך
געשען? האָט ער אמר: אָט וועסטו ראה מיט דײַנע
אויגן, אָבער אכל דערפון וועסטו נישט. 3 און
4 אנשים מצוֹרָעִים, זײַנען געווען בּײַם פתח
השער; האָבּן זיי אמר איינער צו זיין רֵעַ:
וואָס ישב [זען "ישב" הושע
5-4:3; זכריה 31-11:6] מיר דאָ
בּיז מיר וועלן מות? 4 זאָלן מיר אמר: מיר וועלן
בוא אין עִיר, איז דער רָעָב אין עִיר, און מיר
וועלן דאָרטן מות; און אויב מיר וועלן דאָ ישב
[זען "ישב" הושע 5-4:3; זכריה
31-11:6], וועלן מיר אויך מות.
דעריבּער הלך אַצונד און לאָמיר נפל צו דעם
מַחֲנֶה ארם; אויב זיי וועלן אונדז חיה, וועלן
מיר חיה, און אויב זיי וועלן אונדז מות, וועלן
מיר מות. 5 זײַנען זיי קום [זען "קום" במדבר 71:42; הושע 2:6] אין נֶשֶף צו בוא צו דעם מַחֲנֶה
ארם, און זיי זײַנען בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי
9-7:2; זכריה 9:9] צום קצה מַחֲנֶה
פוּן ארם, און הִנֵּה אֵין [זען יכרת משיח און אֵין לוֹ, דניאל 62:9] שָם אִיש. 6 וואָרעם אֲדֹנָי האָט
השמיע [שמע] אין דעם מַחֲנֶה ארם א קוֹל פוּן
מרכּבות, און אַ קוֹל פוּן סוּס, א קוֹל פוּן
א חיל גדוֹל, און זיי האָבּן אמר איינער צו
אחיו: הִנֵּה, מלך ישראל האָט שׂכר אויף אונדז
די מלכים פוּן די חִתים, און די מלכים פוּן
מצרים, צו בוא [זען "בוא"
בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32; מלאכי 1:3; חגי 9-7:2; זכריה
9:9] אויף אונדז. 7 און זיי
זײַנען קום [זען "קום" במדבר
71:42; הושע 2:6] און זײַנען
נוס אין נֶשֶף, און האָבּן עזב זייערע אוהלים,
און זייערע סוּסים און זייערע חמֹרים [זען זכריה 9:9], דעם מַחֲנֶה אַזוי ווי ער איז, און
זײַנען נוס אום זייער נפש. 8 און די דאָזיקע
מצוֹרעִים זײַנען בוא צום קצה מַחֲנֶה, און
זײַנען בוא אין 1 אֹהֶל, און האָבּן אכל און
שתה, און נשׂא פוּן דאָרטן כֶּסֶף און זָהָב,
און בּגדים, און זיי זײַנען הלך און האָבּן
הטמן [טמן]; און זיי זײַנען שוב און זײַנען בוא
אין אַן אנדער אֹהֶל, און האָבּן נשׂא פוּן
דאָרטן, און זײַנען הלך און האָבּן הטמין [טמן].
9 און זיי האָבּן אמר איינער צום אחיו: מיר עשׂה
נישט רעכט; היּוֹם הזה יוֹם בשׂורה [זען לוקס 11-01:2], און מיר החשה [חשה]. אַז מיר וועלן חכּה
בּיז אוֹר פוּן בֹקֶר, וועט אונדז מצא אַן עָווֹן
[זען "עָווֹן" ישעיהו 5:35]. דעריבּער הלך אַצונד, און לאָמיר
בוא און נגד אין בּית המלך [זען קור"א 61:9]. 01 זײַנען
זיי בוא און האָבּן קרא צו די שועֵר העִיר,
און זיי האָבּן זיי נגד, אַזוי צו אמר: מיר זײַנען
בוא [זען "בוא," בראשית 01:94;
ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] אין מַחֲנֶה ארם, און הִנֵּה דאָרטן
אֵין אִיש און קיין קוֹל אָדָם; נאָר די סוּס
זײַנען אסר, און די חמוֹר [זען זכריה 9:9] זײַנען
אסר, און די אוהלים אַזוי ווי זיי זײַנען געווען.
11 האָבּן די שוֹערים קרא, און מע האָט נגד אינעווייניק
אין בּית המלך. 21 איז דער מלך קום [זען "קום" במדבר 71:42; הושע 2:6] אין דער לָיְלָה, און ער האָט
אמר צו זײַנע עבדים: לאָמיר אײַך נגד וואָס
די אַרַמים אונדז האָבּן דאָ עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו
9:35]: זיי ידע אַז מיר זײַנען
רְעֵבים, דעריבּער זײַנען זיי יצא [זען ישעיהו 01-1:11; מיכה 1:5] פוּן מַחֲנֶה זיך צו נחבה [חבה]
אין שָׂדֶה, אַזוי צו אמר: ווי זיי וועלן יצא
פוּן עִיר, אַזוי וועלן מיר זיי תפשׂ חיּים,
און מיר וועלן בוא אין עִיר. 31 האָט זיך ענה
איינער פוּן זײַנע עבדים און האָט אמר: טאָ
זאָל מען, נָא, לקח 5 פוּן די סוּסים הנשארים
[שאר] וואָס זײַנען דאָ שאר--זיי זײַנען דאָך
אַזוי ווי דער כּל ההמון ישראל וואָס זיי זיינען
שאר אין איר, הִנֵּה אַזוי ווי דער כּל ההמון
ישראל וואָס זיי זיינען תמם -- און לאָמיר שלח
[זען "שלח" מלאכי 1:3] און ראה. 41 און האָבּן זיי לקח
[זען "לקח" ישעיהו 8:35; זכריה
31-11:6; 31:11] 2 רֶכֶב סוּסים,
און דער מלך האָט זיי שלח נאָך דעם מַחֲנֶה
ארם, אַזוי צו אמר: הלך! און ראה. 51 זײַנען זיי
הלך נאָך זיי ביזן ירדן; און הִנֵּה כּל הַדֶּרֶךְ
איז פול מיט בּגדים און כֵּלים וואָס די אַרַמים
האָבּן שלך ווי זיי חפז. האָבּן די מלאכים זיך
שוב, און האָבּן נגד צו דעם מלך. 61 איז יצא [זען ישעיהו 01-1:11; מיכה 1:5] הָעָם און זיי האָבּן בזז דעם
מַחֲנֶה ארם; און א סְאָה סֹלֶת איז געווען
פאַר א שקל, און 2 סְאָה שׂעֹרים פאַר א שקל,
אַזוי ווי דאָס דבר-ה'. 71 און דער מלך האָט הפקיד
[פקד] דעם שליש וואָס ער איז געווען שען אויף
זיין יָד, איבּער דעם שער. האָט אים דאָס עַם
[זען "עמי" ישעיהו 8:35, כּי
נגזר מארץ חיים מפשע עמי] רמס אין שער, און ער איז מות. אַזוי ווי
עס האָט דבר דער אִיש האלוקים, וואָס ער האָט
דבר ווען דער מלך האָט ירד צו אים [זען מלכב 2:7].
81 וואָרעם עס איז געווען, אַז דער אִיש האלוקים
האָט דבר צום מלך, אַזוי צו אמר: 2 סְאָה שׂעֹרים
וועלן זיין פאַר א שקל, און א סְאָה סֹלֶת פאַר
א שקל, כָּעֵת מחר אין שער פוּן שומרון, 91 האָט
דער שליש זיך ענה צום אִיש האלוקים, און האָט
אמר: און הִנֵּה אפילו ה' זאָל עשׂה פענצטער
אין שָמַיִם, קען דען געשען אַזוי ווי די דאָזיקע
זאַך? האָט ער אמר: הִנֵּה וועסטו ראה מיט דײַנע
אויגן, אָבער אכל דערפון וועסטו נישט. 02 און
אים איז אַזוי געשען און הָעָם האָט אים רמס
אין שער, און ער איז מות.
מלכב8
1 און
אֱלִישָע האָט דבר צו דער אִשָּה וואָס ער
האָט החיה [חיה] איר בּן, אַזוי צו אמר: קוּם!
[זען במדבר 71:42; הושע 2:6] און הלך, דו און דײַן בּית [זען "בּית" ירמיהו (43)33-(13)03:13], און גור זיך אויף וווּ דו וועסט
זיך גור, וואָרעם ה' האָט קרא אַ רָעָב, און
ער בוא אויך איבערן הָאָרֶץ אויף 7 שָנָה. 2
איז די אִשָּה קום, און האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] אַזוי ווי דאָס דבר פוּן דעם אִיש
האלוקים, און זי איז הלך מיט איר בּית, און האָט
זיך גור אין אֶרֶץ פלִשתים 7 שָנָה. 3 און עס
איז געווען צום סָוף פוּן די 7 שָנָה, האָט די
אִשָּה זיך שוב [זען "שוב"
הושע 5-4:3; יכריה 7:31] פוּן
אֶרֶץ פלִשתים, און זי איז יצא צו צעק צום מלך
וועגן איר בּית און וועגן איר שָׂדֶה. 4 און
דער מלך האָט גראָד דבר צו גֵיחֲזִי נער אִיש
האלוקים, אַזוי צו אמר: ספר! מיר נָא כּל הגדולות
וואָס אֱלִישָע האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35]. 5 און עס איז געווען ווי ער ספר
אַזוי דעם מלך, אַז ער האָט החיה [חיה] דעם מֵת,
און הִנֵּה די אִשָּה וואָס ער האָט החיה [חיה]
איר בּן, צעק צום מלך וועגן איר בּית און וועגן
איר שָׂדֶה. האָט גֵיחֲזִי אמר: אֲדֹנִי המלך,
דאָס איז די אִשָּה, און דאָס איז איר בּן וואָס
אֱלִישָע האָט החיה [חיה]. 6 האָט דער מלך שאל
די אִשָּה, און זי האָט אים ספר. און דער מלך
האָט איר נתן א סָריס, אַזוי צו אמר: שוב אום
כּל וואָס איז אירס, און כּל תְּבוּאֹת פוּן
דעם שָׂדֶה, פוּן דעם יוֹם וואָס זי האָט עזב
[זען תהלים (61)71-(1)2:22] הָאָרֶץ און בּיז אַצונד. 7 און
אֱלִישָע איז בוא [זען "בוא,"
בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] קיין דמשק; און בּן-הַדַד מלך
ארם איז געווען חלה; איז אים נגד געוואָרן,
אַזוי צו אמר: דער אִיש האלוקים איז בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32;
חגי 9-7:2; זכריה 9:9] אַהער.
8 האָט דער מלך אמר צו חַזָאֵלן: לקח אין דײַן
יָד אַ מִנְחָה, און הלך אַנטקעגן דעם אִיש
האלוקים, און זאָלסט דרש דורך אים בּײַ ה', אַזוי
צו אמר: וועל איך חיה ווערן פוּן דער דאָזיקער
חֳלִי [זען "חֳלִי" ישעיהו
4:35]? 9 איז חַזָאֵל הלך אים
אַנטקעגן; און ער האָט לקח אַ מִנְחָה אין זיין
יָד, און פוּן כּל טוֹב פוּן דמשק, א משא פוּן
04 גְמַלִּים, און ער איז בוא און האָט זיך עמד
פאַר אים, און האָט אמר: דײַן בּן בּן-הַדַד
מלך ארם האָט מיך שלח [זען
"שלח" מלאכי 1:3] צו דיר, אַזוי
צו אמר: וועל איך חיה ווערן פוּן דער דאָזיקער
חֳלִי [זען "חֳלִי" ישעיהו
4:35]? 01 האָט אֱלִישָע צו
אים אמר: הלך! אמר צו אים: חיה וועסטו חיה ווערן;
אָבער ה' האָט מיר באַוויזן אַז מות וועט ער
מות. 11 און ער האָט עמד זיין פנים, און [אים]
שום בּיז ער [חֲזָאֵל] האָט זיך בוש; און דער
אִיש האלוקים האָט בכה [זען
"בכה" תהלים 11-01:96]. 21 האָט
חַזָאֵל אמר: מַדּוּעַ בכה אֲדֹנִי? האָט ער
אמר: ווײַל איך ידע [זען
"ידע" דניאל 52:9; ישעיהו 3:35] וואָס רָעָה דו וועסט עשׂה צו בּני-ישראל.
זייערע מִבְצָר וועסטו שלח אין אֵש, און זייערע
בחוּרים וועסטו הרגען מיטן חֶרֶב, און זייערע
עֹללים וועסטו רטש, און זייערע טראָגעדיקע
[הָרֶה] וועסטו בקע. 31 האָט חַזָאֵל אמר: אָבער
ווער איז דײַן עֶבֶד דער כּלב [זען תהלים 71:22], אַז
ער זאָל עשׂה [זען ירמיהו
6-5:32; ישעיהו 9:35] די דאָזיקע
גרויסע זאַך? האָט אֱלִישָע אמר: ה' האָט מיר
געוויזן דיך ווי דער מלך איבּער ארם. 41 איז
ער הלך פוּן אֱלִישָען, און איז בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32;
חגי 9-7:2; זכריה 9:9] צו זיין
אֲדוֹן; האָט ער אים אמר: וואָס האָט אֱלִישָע
אמר? האָט ער אמר: ער האָט מיר אמר, חיה וועסטו
חיה ווערן. 51 און עס איז געווען אויף מחרת, האָט
ער לקח [זען "לקח" ישעיהו
8:35; זכריה 31-11:6; 31:11] דאָס
מַכְבֵּר און טבל [זען "טבל"
מלכב 41:5
https://www.youtube.com/watch?v=TTp_fEgDEvE
] אין מַיִם, און פרשׂ אויף זיין
פנים, און ער איז מות. און חַזָאֵל איז געוואָרן
מלך אויף זיין תחת. 61 און אין 5טן שָנָה פוּן
יוֹרָם בּן אַחאבן מלך ישראל, ווען יהוֹשָפָט
איז געווען מלך יהודה, איז יהוֹרם בּן יהוֹשָפָט
מלך יהודה געוואָרן מלך. 71 23 שָנָה איז ער אַלט
געווען, אַז ער איז געוואָרן מלך, און 8 שָנָה
האָט ער מלך אין ירושלים. 81 און ער איז הלך אין
דעם דֶּרֶךְ פוּן די מלכים פוּן ישראל, אַזוי
ווי דאָס בּית אַחאב האָט עשׂה; וואָרעם ער
האָט געהאַט בַּת אַחאב פאַר אַן אִשָּה; און
ער האָט עשׂה וואָס איז הָרַע אין די אויגן
פוּן ה'. 91 אָבער ה' האָט נישט אבה צו שחת [זען "שחת" תהלים 01:61
https://www.youtube.com/watch?v=tVJrj-9h57g
https://www.youtube.com/watch?v=TTp_fEgDEvE
] יהודה
לְמַעַן דָוִד זיין עֶבֶד, אַזוי ווי ער האָט
אים אמר, צו נתן [זען "נתן"
ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי 9-7:2] אים און זײַנע בָּנִים א נִיר כּל הימים.
02 אין זײַנע ימים איז אדום פשע [זען "פשע" ישעיהו 4:35] פוּן אונטער דער יָד יהודה, און
זיי האָבּן ימלך [מלך] איבּער זיך אַ מלך. 12
איז יוֹרָם עבר קיין צָעִיר און כּל מרכּבות
מיט אים, און ער איז קום [זען
"קום" במדבר 71:42; הושע 2:6]
בּײַ לָיְלָה, און האָט נכה די אֱדוֹם וואָס
האָבּן אים סבב און די שׂרים פוּן די מרכּבות;
און דאָס עַם [זען "עמי" ישעיהו
8:35, כּי נגזר מארץ חיים מפשע עמי] איז נוס צו זײַנע אוהלים. 22 אָבער
אדום איז פשע פוּן אונטער דער יָד יהודה בּיז
אויף היום הזה. דעמאָלט אין דער אייגענער צײַט
איז פשע לִבנָה. 32 און די יתר דּברֵי יוֹרָמען,
און כּל וואָס ער האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] דאָס איז שוין כתב אין סֵפֶר דּברֵי
הימים מלכים פוּן יהודה. 42 און יוֹרָם האָט
זיך שכב מיט זײַנע אבות, און ער איז קבר [זען משיח קבר, ישעיהו 9:35] געוואָרן לעבן זײַנע אבות אין
עִיר דָוִד. און בְּנוֹ אַחַזיָהו איז געוואָרן
מלך אויף זיין תחת [זען בראשית
31:22, תחת בְּנוֹ; זען ישעיהו 8,5:35, תחת לנו]. 52 אין 21טן שָנָה פוּן יוֹרָם
בּן אַחאבן, מלך ישראל, איז געוואָרן מלך אַחַזיָהו
בּן יהוֹרם מלך יהודה. 62 22 שָנָה איז אַחַזיָהו
אַלט געווען, אַז ער איז געוואָרן מלך, און
1 שָנָה האָט ער מלך אין ירושלים. און דער שֵם
פוּן אִמּוֹ איז געווען עַתליָהו בַּת עָמרי
מלך ישראל. 72 און ער איז הלך אין דעם דֶּרֶךְ
פוּן בּית אַחאב, און האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] וואָס איז הָרַע אין די אויגן
פוּן ה', אַזוי ווי דאָס בּית אַחאב, וואָרעם
ער איז געווען אַן איידים [חתן] פוּן בּית אַחאב.
82 און ער איז הלך מיט יוֹרָם בּן אַחאבן אויף
מלחמה מיט חַזָאֵל מלך ארם, אין רמת-גִלעָד;
און די אַרַמים האָבּן נכה [זען "נכה" ישעיהו 4:35] יוֹרָמען. 92 און דער מלך יוֹרָם האָט
זיך שוב [זען "שוב" הושע 5-4:3;
יכריה 7:31] זיך צו רפא אין
יזרעאל פוּן די מכּים וואָס די אַרַמים האָבּן
אים נכה אין רמה, ווען ער האָט לחם מיט חַזָאֵל
מלך ארם. און אַחַזיָהו בּן יהוֹרמען, מלך יהודה,
האָט ירד צו ראה יוֹרָם בּן אַחאבן אין יזרעאל,
ווען ער איז געווען חלה.
מלכב9
1 און
אֱלִישָע הנביא האָט קרא איינעם פוּן די בּני
הַנְּבִיאִים, און האָט צו אים אמר: חגר דײַנע
מָתְנַיִם, און לקח דאָס דאָזיקע פַּךְ הַשֶמֶן
אין דײַן יָד, און הלך קיין רמת-גִלעָד. 2 און
אַז דו וועסט בוא [זען "בוא"
בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32; מלאכי 1:3; חגי 9-7:2; זכריה
9:9] אַהין, ראה זיך אַרום
אויף יֵהוא בּן יהוֹשָפָט בּן נמשין; און זאָלסט
בוא, און אים קום [זען "קום"
במדבר 71:42; הושע 2:6] פוּן
צווישן זײַנע אחים [זען
"אחים" תהלים (22)32-(61)71:22, http://www.youtube.com/watch?v=6Xnhzw_A9fU
, זען אויך ישעיהו 5:35; זכריה
01:21; משיח בּן דָוִד דקרוּ חי אויפן בּוים, שמואל
ב 41:81], און זאָלסט אים אַרײַנפירן
אין א חדר בחדר. 3 און זאָלסט לקח דאָס פַּךְ
הַשֶמֶן, און יצק אויף זיין קאָפּ, און אמר:
אַזוי האָט ה' אמר. איך האָבּ דיך משח פאַר א
מלך איבּער ישראל. און זאָלסט פתח די דֶּלֶת
און נוס, און נישט חכה. 4 איז דער נער, דער נער
הנביא, הלך קיין רמת-גִלעָד. 5 און ווי ער איז
בוא [זען "בוא," בראשית 01:94;
ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] און הִנֵּה די שׂרים פוּן חיל ישב [זען "ישב" הושע 5-4:3; זכריה 31-11:6]. האָט ער אמר: איך האָבּ א דבר
צו דיר, שַׂר. האָט יֵהוא אמר: צו וועמען פוּן
אונדז אלעמען? האָט ער אמר: צו דיר, שַׂר. 6 איז
ער קום [זען "קום" במדבר 71:42;
הושע 2:6], און ער איז בוא
אין בּית. און ער האָט יצק דאָס שֶמֶן אויף
זיין קאָפּ, און האָט צו אים אמר: אַזוי האָט
אמר ה' אֱלֹקֵי ישראל: איך האָבּ דיך משח פאַר
א מלך איבּער הָעָם ה', איבּער ישראל. 7 און זאָלסט
נכה [זען "נכה" ישעיהו 01-1:11;
4:35; 6:05] דאָס בּית אַחאב
דײַן אֲדוֹן, כדי איך זאָל זיך נקם פאַר דעם
דָּם פוּן מײַנע עבדים די נביאים, און פאַר
דעם דָּם פוּן כּל עבדים פוּן ה', פוּן יד אִיזֶבל.
8 און דאָס כּל בּית אַחאב זאָל אבד; און איך
וועל כרת [זען דניאל 62:9,
משיח יכרת, כרת] פוּן אַחאבן
כּל מַשְתִּין בְּקִיר און עצר און עזב, צווישן
ישראל. 9 און איך וועל נתן דאָס בּית אַחאב אַזוי
ווי דאָס בּית יָרָבעָם בּן נבטן, און אַזוי
ווי דאָס בּית פוּן בַעשא בּן אַחִיהן. 01 און
די כּלבים [זען תהלים 71:22] וועלן אכל אִיזֶבלען אין דעם
חלק פוּן יזרעאל, און אֵין קֹבֵר [זען קבר משיח ישעיהו 9:35]. און ער האָט פתח די דֶּלֶת, און
איז נוס. 11 און יֵהוא איז יצא [זען ישעיהו 01-1:11; מיכה 1:5] צו די עבדים פוּן אֲדֹנָיו; האָט
מען צו אים אמר: איז שלוֹם? וועגן וואָס איז
דער דאָזיקער משוגענער [שגע] בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32;
חגי 9-7:2; זכריה 9:9] צו דיר?
האָט ער צו זיי אמר: איר ידע דאָך דעם אִיש און
זיין שִׂיחַ. 21 האָבּן זיי אמר: שקר! נגד אונדז
נָא. האָט ער אמר: אַזוי און אַזוי האָט ער דבר
צו מיר, אַזוי צו אמר: אַזוי האָט ה' אמר: איך
האָבּ דיך משח פאַר א מלך איבּער ישראל. 31 האָבּן
זיי מהר און לקח [זען "לקח"
ישעיהו 8:35; זכריה 31-11:6; 31:11] איטלעכער זיין בגד, און שום אונטער
אים אויף דער גֶּרֶם הַמַּעֲלוֹת, און זיי
האָבּן תקע אין שופר, און אמר: יֵהוא איז מלך!
41 אַזוי האָט יֵהוא בּן יהוֹשָפָט בּן נִמשין
קשר אויף יוֹרָמען. און יוֹרָם האָט געהאַט
שוֹמֵר רמת-גִלעָד פוּן חַזָאֵל מלך ארם, ער
און כּל ישראל. 51 און דער מלך יהוֹרם האָט זיך
שוב [זען "שוב" הושע 5-4:3; יכריה
7:31] זיך צו רפא אין יזרעאל
פוּן די מכּים וואָס די אַרַמים האָבּן אים
נכה, ווען ער האָט לחם מיט חַזָאֵל מלך ארם.
און יֵהוא האָט אמר: אויב דאָס איז אײַער נפש,
זאָל נישט יצא אַ פָּלִית פוּן עִיר צו הלך
צו נגד אין יזרעאל. 61 און יֵהוא האָט זיך רכב,
און איז הלך קיין יזרעאל, ווײַל יוֹרָם איז
דאָרטן שכב. און אַחַזיָהו מלך יהודה האָט
ירד צו ראה יוֹרָמען. 71 און דער צֹפֶה איז עמד
אויף דעם מִגְדָּל אין יזרעאל, און ער האָט
ראה די שפעה פוּן יֵהואן בּײַ זיין בוא. האָט
ער אמר: שפעה ראה איך. האָט יהוֹרם אמר: לקח
א רַכָּב און שלח זיי אַנטקעגן, און זאָל ער
אמר: איז שלוֹם? 81 איז דער רֹכֵב הסוּס הלך
אים אַנטקעגן, און האָט אמר: אַזוי האָט דער
מלך אמר: איז שלוֹם? האָט יֵהוא אמר: וואָס לְּךָ
און צו שלוֹם? סבב! זיך הינטער מיר. האָט דער
צֹפֶה נגד אַזוי צו אמר: דער מַלְאָךְ איז בוא
בּיז זיי, אָבער ער שוב [זען
"שוב" הושע 5-4:3; זכריה 7:31]
זיך נישט צוריק. 91 האָט ער שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] אַ שֵנִי רֹכֵב סוּס. און ער איז בוא
[זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו
6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] צו
זיי, און האָט אמר: אַזוי האָט אמר דער מלך:
איז שלוֹם? האָט יֵהוא אמר: וואָס לְּךָ און
צו שלום? סבב! זיך הינטער מיר. 02 האָט דער צֹפֶה
נגד, אַזוי צו אמר: ער איז בוא בּיז צו זיי, אָבער
ער שוב [זען "שוב" הושע 5-4:3;
זכריה 7:31] זיך נישט צוריק.
און דאָס מנהג איז אַזוי ווי דאָס מנהג פוּן
יֵהוא בּן נִמשין, וואָרעם ער נהג אַזוי ווי
משוגע. 12 האָט יהוֹרם אמר: אסר! האָט מען אסר
זיין מרכּבה, און יהוֹרם מלך ישראל און אַחַזיָהו
מלך יהודה זײַנען יצא איטלעכער אין זיין מרכּבה,
און זײַנען יצא אַנטקעגן יֵהואן, און האָבּן
אים מצא אין דעם חֶלְקָה פוּן נָבות דעם יִזרעאלי.
22 און עס איז געווען, ווי יהוֹרם האָט ראה יֵהואן,
אַזוי האָט ער אמר: איז שלוֹם, יֵהוא? האָט ער
אמר: וואָס פאַר שלוֹם, בּײַ די זנונים פוּן
אִמֶּךָ אִיזֶבלען און אירע כשף הרבים. 32 האָט
יהוֹרם הפך זײַנע ידים, און איז נוס, און ער
האָט אמר צו אַחַזיָהון: מרמה [זען "מרמה" ישעיהו 9:35], אַחַזיָהו! 42 און יֵהוא האָט מלא מיט
זיין יָד דעם קשת, און האָט נכה יהוֹרמען צווישן
זײַנע זרוֹעַ [זען זרוֹעַ
ה' משיח, ישעיהו 1:35], און
די חֵצִי איז אים יצא [זען
ישעיהו 01-1:11; מיכה 1:5] דורכן
לֵב, און ער האָט זיך כרע אין זיין מרכּבה. 52
האָט ער [יֵהוּא] אמר צו בִדקַר זיין שָלִשֹׁה:
נשׂא! שלך! אים אין דעם חלקה שָׂדֶה פוּן נָבות
דעם יִזרעאלי. וואָרעם זכר ווי איך און דו זײַנען
רכב צמדים הינטער אָבִיו אַחאבן, און ה' האָט
נשׂה אויף אים די דאָזיקע משׂא: 62 אמנם, איך
האָבּ אמש ראה דאָס דָּם פוּן נָבותן, און דאָס
דָּם פוּן זײַנע בָּנִים, נְאֻם ה', און איך
וועל דיר שלם אין דעם דאָזיקן חלקה, נְאֻם ה'.
און אַצונד נשׂא! שלך! אים אין דעם חלקה, אַזוי
ווי דאָס דבַר-ה'. 72 און ווי אַחַזיָהו מלך יהודה
האָט ראה, אַזוי איז ער נוס דרך בֵּית הַגָּן.
אָבער יֵהוא האָט אים רדף, און האָט אמר: נכה
[זען "נכה" בּן דָוִד משיח
ישעיהו 4:35] אים אויך אויפן
מרכּבה. אויף דעם אַרויפגאַנג פוּן גור וואָס
לעבן יִבלְעָם. און ער איז נוס קיין מְגִדּוֹ,
און איז דאָרטן מות. 82 און זײַנע עבדים האָבּן
אים רכב קיין ירושָלַיִם, און האָבּן אים קבר
[זען משיח קבר, ישעיהו 9:35] אין זיין קבר לעבן זײַנע אבות
אין עִיר דָוִד. 92 און אין 11טן שָנָה פוּן יוֹרָם
בּן אַחאבן איז אַחַזיָה געוואָרן מלך איבּער
יהודה. 03 און יֵהוא איז בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי
9-7:2; זכריה 9:9] קיין יזרעאל.
און אִיזֶבל האָט שמע [זען
"שמע" בראשית 81:22; ישעיהו 51:25; דברים 51:81], און זי האָט שום פּוּךְ אויף
אירע אויגן, און האָט יטב איר קאָפּ, און שקף
דורכן חַלּוֹן. 13 און ווי יֵהוא איז בוא אין
שער, אַזוי האָט זי אמר: וואָס שלום, זִמרי,
דער הֹרֵג פוּן אֲדֹנָיו? 23 האָט ער נשׂה זיין
פנים צום חַלּוֹן, און האָט אמר: ווער איז מיט
מיר, ווער? האָבּן שקף צו אים 2 אָדער 3 סריסים.
33 האָט ער אמר: שמט זי. און זיי האָבּן זי שמט;
און פוּן איר דָּם האָט נזה [זען "נזה" ישעיהו 51:25] אויף דער קיר און אויף די סוּסים. און
מע האָט זי רמס. 43 און ער איז בוא, און האָט אכל
און שתה, און ער האָט אמר: פקד! נָא, די דאָזיקע
הארוּרה [ארר], און קבר זי, וואָרעם א בַּת מֶלֶךְ
איז זי. 53 זײַנען זיי הלך זי קבר [זען משיח קבר, ישעיהו 9:35], אָבער זיי האָבּן מער פוּן איר
נישט מצא, ווי בּלויז דעם גֻלְגֹלֶת, און די
רגלים [זען תהלים 71:22], און די כַפּוֹת הידים. 63 האָבּן
זיי זיך שוב [זען "שוב" הושע
5-4:3; יכריה 7:31], און האָבּן
אים נגד. האָט ער אמר: דאָס איז דאָס דבר-ה' וואָס
ער האָט דבר דורך זיין עֶבֶד אֵלִיָהוּ דעם
תִשבי, אַזוי צו אמר: אין דעם חלק פוּן יזרעאל
וועלן די כּלבים [זען תהלים
71:22] אכל דאָס בָּשָׂר פוּן
אִיזֶבלען. 73 און דער נבלה פוּן אִיזֶבלען
וועט זיין אויפן פּני השׂדה פוּן יזרעאל אַזוי
ווי מיסט אויפן דֹמֶן, אַז מע וועט קענען אמר:
דאָס איז אִיזֶבל.
מלכב01
1 און
אַחאב האָט געהאַט 07 בָּנִים אין שומרון. האָט
יֵהוא כתב ספרים, און האָט שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] קיין שומרון צו די שׂרים פוּן יזרעאל,
די זקנים, און צו די וואָס זײַנען געווען אֹמְנים
[אמן] בּײַ אַחאבן, אַזוי צו אמר: 2 און אַצונד,
ווי עס בוא צו אײַך דער דאָזיקער סֵפֶר, אַזוי
ווי בּײַ אײַך זײַנען די בּני אײַער אֲדוֹן,
און בּײַ אײַך זײַנען דאָ מרכּבות און סוּסים,
און עִיר מבצר און נֶשֶק. 3 זאָלט איר ראה דעם
טוב און ישר פוּן אײַער בָּנִים פוּן אֲדוֹן,
און שום אויף כִּסֵּא אָבִיו; און האַלט לחם
פאַר אײַער בּית אֲדוֹן. 4 האָבּן זיי זייער
ירא מאֹד מאֹד, און זיי האָבּן אמר: הִנֵּה
זײַנען די 2 מלכים נישט עמד [זען "עמד" ישעיהו 01-1:11] פאַר אים, און ווי וועלן מיר עמד? 5 און
דער וואָס איבּער דעם בּית, און דער וואָס איבּער
דער עִיר, און די זקנים, און די אֹמנים, האָבּן
שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] צו יֵהואן, אַזוי צו אמר: דײַנע
עבדים זײַנען מיר; און כּל וואָס דו וועסט אונדז
אמר, וועלן מיר עשׂה [זען
ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35].
מיר וועלן קיינעם נישט עשׂה פאַר אַ מלך. וואָס
איז טוֹב אין דײַנע אויגן, עשׂה. 6 האָט ער כתב
צו זיי אַ סֵפֶר א צווייט מאָל, אַזוי צו אמר:
אויב איר זייט מיט מיר, און איר ווילט שמע צו
מײַן קוֹל, לקח די קעפ פוּן די אנשי בּני אדֹניכם,
און בוא צו מיר מחר אַרום דער צײַט קיין יזרעאל.
און די בּני המלך, 07 אִיש, זײַנען געווען בּײַ
די גְדֹלֵי הָעִיר, וואָס האָבּן זיי גדל. 7
און עס איז געווען, ווי דער סֵפֶר איז בוא צו
זיי, אַזוי האָבּן זיי לקח [זען "לקח" ישעיהו 8:35; זכריה 31-11:6; 31:11] די בּני המלך, און זיי שחט, 07 אִיש;
און זיי האָבּן שום זייערע קעפ אין דָוִד, און
שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] צו אים קיין יזרעאל. 8 איז בוא
[זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו
6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] הַמַלְאָךְ,
און האָט אים נגד, אַזוי צו אמר: מע האָט געבראַכט
די קעפ פוּן דעם בּני המלך. האָט ער אמר: שום
זיי אין 2 צִבֻּרִים [צִבּוּר] בּײַם פּתח פוּן
שער, בּיז אין דער בוקר. 9 און עס איז געווען
אין דער בוקר, איז ער יצא [זען ישעיהו 01-1:11; מיכה 1:5], און האָט זיך עמד, און האָט אמר
צום כּל העם [זען "עמי" ישעיהו
8:35, כּי נגזר מארץ חיים מפשע עמי], איר זייט צדּקים; הִנֵּה האָבּ
איך קשר אַקעגן אֲדֹנִי, און האָבּ אים הרג.
אָבער ווער האָט נכה [זען
"נכה" ישעיהו 01-1:11; 4:35; 6:05] כּל די דאָזיקע? 01 ידע! דען, אַז גאָרנישט
וועט נפל צו דער ארצה פוּן דעם דבר פוּן ה' וואָס
ה' האָט דבר אויף דעם בּית אַחאב; און ה' האָט
עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו
6-5:32; ישעיהו 9:35] וואָס ער
האָט דבר דורך זיין עֶבֶד אֵלִיָהוּן. 11 און
יֵהוא האָט נכה [זען "נכה"
ישעיהו 01-1:11; 4:35; 6:05] כּל
וואָס זײַנען שאר פוּן בּית אַחאב אין יזרעאל,
און כּל זײַנע גדולים, און זײַנע ידּעים, און
זײַנע כֹּהנים, בּיז ער האָט נישט שאר פוּן
אים אַ שָׂריד. 21 און ער איז קום [זען "קום" במדבר 71:42; הושע 2:6] און איז בוא, און איז הלך קיין
שומרון. ווי ער איז בּײַם בּית עֵקֶד הרֹעים
בדרך, 31 אַזוי האָט יֵהוא מצא די אחים [זען "אחים" תהלים (22)32-(61)71:22, http://www.youtube.com/watch?v=6Xnhzw_A9fU
, זען אויך ישעיהו 5:35; זכריה
01:21; משיח בּן דָוִד דקרוּ חי אויפן בוים, שמואל
ב 41:81] פוּן אַחַזיָהו מלך
יהודה, און ער האָט אמר: ווער זייט איר? האָבּן
זיי אמר: די אחים פוּן אחַזיָהון זײַנען מיר,
און מיר האָבּן ירד אויף דעם שלוֹם פוּן בּני-המלך
און בּני-הגבירה. 41 האָט ער אמר: תפשׂ זיי חיּים.
און מע האָט זיי תפשׂ חיּים, און זיי שחט בּײַ
דער בוֹר בּית עֵקֶד, 24 אִיש. און ער האָט קיינעם
פוּן זיי נישט שער. 51 און ווי ער איז הלך פוּן
דאָרטן, אַזוי האָט ער מצא יהונָדב בּן רֵכָבן
אים אַנטקעגן. האָט ער אים ברך, און האָט צו
אים אמר: איז דײַן לֵב אויפריכטיק, אַזוי ווי
מײַן לֵב איז צו דײַן לֵב? האָט יהונָדב אמר:
יאָ. [האָט יֵהוא אמר:] אויב יאָ, נתן [זען ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי 9-7:2] דײַן יָד. האָט ער נתן זיין יָד;
און ער האָט אים עלה צו זיך אויפן מרכּבה. 61
און ער האָט אמר: הלך מיט מיר, און ראה מײַן
קִנאָה פאַר ה'. און מע האָט אים רכב אין זיין
מרכּבה. 71 און ער איז בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי
9-7:2; זכריה 9:9] קיין שומרון,
און האָט נכה [זען "נכה" ישעיהו
01-1:11; 4:35; 6:05] כּל וואָס זײַנען
שאר פוּן אַחאבן אין שומרון. בּיז ער האָט אים
שמד; אַזוי ווי דאָס דבר-ה' וואָס ער האָט דבר
צו אֵלִיָהוּן. 81 און יֵהוא האָט קבץ דאָס כּל
הָעָם, און האָט צו זיי אמר: אַחאב האָט עבד
בַעַל א ביסל, יֵהוא וועט אים עבד רבה. 91 און
אַצונד, קרא! צו מיר כּל נביאים פוּן בַעַל,
כּל עֹבְדָיו, און כּל זײַנע כֹּהנים; קיינער
זאָל נישט פקד; וואָרעם א זבח גָדוֹל צו בַעַל
איז בּײַ מיר. קיינער וואָס וועט פקד, וועט
נישט חיה. און יֵהוא האָט דאָס עשׂה מיט עקבה,
כדי אבד די עֹבְדֵי הַבַעַל. 02 און יֵהוא האָט
אמר: קדש! עֲצָרָה צו בַעַל. האָבּן זיי עס קרא.
12 . און יֵהוא האָט שלח [זען
"שלח" מלאכי 1:3] אין כּל ישראל,
און כּל עֹבְדֵי הַבַעַל זײַנען בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32;
חגי 9-7:2; זכריה 9:9] און עס
איז נישט שאר אַן אִיש וואָס איז נישט בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32;
חגי 9-7:2; זכריה 9:9]. און זיי
זײַנען בוא אין בּית הַבַעַל; און דאָס בּית
הַבַעַל איז געוואָרן מלא פוּן עק צו עק. 22
האָט ער אמר צו דעם אִיש וואָס איבּער דער מֶלְתָּחָה:
יצא! לבוש צו כּל עֹבְדֵי הַבַעַל. און ער האָט
זיי יצא די מלבושים. 32 און יֵהוא איז בוא מיט
יהונָדב בּן רֵכָבן אין בּית הַבַעַל, און
ער האָט אמר צו די עֹבדי הַבַעַל: חפשׂ! און
ראה! אַז דאָ זאָל נישט זיין מיט אײַך פוּן
די עבדים פוּן ה', אָבער בּלויז עֹבְדֵי הַבַעַל
אליין. 42 און זיי זײַנען בוא צו עשׂה זבחים
און עוֹלוֹת. און יֵהוא האָט זיך שום דרויסן
08 אִיש, און אמר: אויב עמעצער וועט מלט ווערן
פוּן די אנשים וואָס איך מֵבִיא [בוא] איבּער
אויף אײַערע ידים, איז דײַן נפש תחת [זען בראשית 31:22, תחת בְּנוֹ; זען
ישעיהו 8,5:35, תחת לנו] נפשוֹ.
52 און עס איז געווען, ווי ער האָט כלה צו עשׂה
דאָס עוֹלָה, אַזוי האָט יֵהוא אמר צו די רצים
[רוץ] און צו די שלשים: בוא! נכה! [זען "נכה" ישעיהו 01-1:11; 4:35; 6:05]; קיינער זאָל נישט יצא. האָבּן
זיי זיי נכה [זען "נכה" ישעיהו
01-1:11; 4:35; 6:05] מיטן שאַרף
פוּן חֶרֶב; און די רצים [רוץ] און די שלשים
האָבּן זיי שלך, און זײַנען הלך צו דער עִיר
בּית הַבַעַל. 62 און זיי האָבּן יצא די מצבוֹת
פוּן בּית הַבַעַל, און זיי שׂרף. 72 און זיי
האָבּן נתץ דעם מַצֵּבָה הַבַעַל, און האָבּן
נתץ דאָס בּית הַבַעַל, און האָבּן עס שום פאַר
מחראה בּיז אויף היום הזה. 82 און יֵהוא האָט
שמד הַבַעַל פוּן ישראל. 92 אָבער פוּן די חַטָּאת
פוּן יָרָבעָם בּן נבטן, מיט וואָס ער האָט
החטא [חטא] יאָ ישראל, פוּן הינטער זיי האָט
זיך יֵהוא נישט סור פוּן די עֶגְלֵי הַזָהָב
וואָס אין בּית אֵ-ל און וואָס אין דָן. 03 און
ה' האָט אמר צו יֵהואן: ווײַל דו האָסט זיך הטיב
[טוֹב] צו עשׂה [זען ירמיהו
6-5:32; ישעיהו 9:35] וואָס איז
יָשָר אין מײַנע אויגן צו עשׂה צו בּית אַחאב
אַזוי ווי כּל אין מײַן לֵב, וועלן דיר בּני
4טן דָור ישב [זען "ישב" הושע
5-4:3; זכריה 31-11:6] אויף דעם
כִּסֵּא פוּן ישראל. 13 אָבער יֵהוא האָט נישט
שוֹמר צו הלך אין דער תורה פוּן ה' אֱלֹקֵי
ישראל מיט זיין כּל לֵב; ער האָט זיך נישט סור
פוּן די חַטָּאת פוּן יָרָבעָמען, וואָס ער
האָט החטא [חטא] ישראל. 23 אין יענע טעג האָט
ה' חלל צו קצה פוּן ישראל. און חַזָאֵל האָט
זיי נכה אין כּל גְּבוּל פוּן ישראל: 33 פוּן
ירדן צו מזרח השֶמֶש, דאָס כּל אֶרֶץ גִלעָד,
די גדים, און די ראובנים, און די מנַשים, פוּן
ערוער וואָס בּײַם נחל אַרנון-גִלעָד און בשן.
43 און די יתר דּברֵי יֵהואן, און כּל וואָס
ער האָט עשׂה [זען "עשׂה"
ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] און
זיין כּל גבורה, דאָס איז שוין כתב אין סֵפֶר
דּברֵי הימים מלכים פוּן ישראל. 53 און יֵהוא
האָט זיך שכב מיט זײַנע אבות, און מע האָט אים
קבר [זען משיח קבר, ישעיהו
9:35] אין שומרון. און בְּנוֹ
יהוֹאָחָז איז געוואָרן מלך אויף זיין תחת.
און די טעג וואָס יֵהוא האָט מלך איבּער ישראל
אין שומרון, זײַנען געווען 82 שָנָה.
מלכב11
1 און
ווי עַתליָה אֵם אחַזיָהון האָט ראה אַז איר
בּן איז מות [זען "מות" ישעיהו
9:35], אַזוי איז זי קום [זען "קום" במדבר 71:42; הושע 2:6], און האָט אבד דעם כּל זֶרַע הממלכה.
2 האָט יהוֹשֶבע בַּת המלך יוֹרָם [יְהוֹרם],
אחוֹת אַחַזיָהוּ, לקח [זען
"לקח" ישעיהו 8:35; זכריה 31-11:6; 31:11] יוֹאָש בּן אַחַזיָה, און האָט אים
ארויסגעגנבעט [גנב] פוּן צווישן דעם בּני המלך
וואָס האָבּן געזאָלט מות ווערן, אים און זיין
מֵינֶקֶת, אין אַ שלאָפקאַמער; און מע האָט
אים סתר פוּן עַתליָהון, און ער איז נישט מות
געוואָרן. 3 און ער איז געווען חבא בּײַ איר
אין בּית ה' 6 שָנָה. און עַתליָה האָט מלך איבערן
הָאָרֶץ. 4 און אויפן 7טן שָנָה האָט יהוֹיָדָע
שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] און האָט לקח [זען "לקח" ישעיהו 8:35; זכריה 31-11:6; 31:11] די שׂרים איבּער די הונדערטן,
פוּן די כָרים און פוּן די רצים [רוץ], און ער
האָט זיי געבראַכט צו זיך אין בּית ה', און ער
האָט מיט זיי כרת [זען "כרת"
דניאל 62:9] אַ בְּרִית, און
האָט זיי שבע [זען "שבע" תהלים
4,1:011 כְּהֻנה פוּן משיח האדוֹן; מלאכי 1:3; ישעיהו
01:35] אין בּית ה', און זיי
געוויזן דעם בּן המלך. 5 און ער האָט זיי צוה,
אַזוי צו אמר: דאָס איז די זאַך וואָס איר זאָלט
עשׂה: א 3טן פוּן אײַך, די וואָס בוא [זען "בוא" בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32;
מלאכי 1:3; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] אַרײַן שבת און זיין שומר איבּער די
משמרת בּית המלך, 6 נאָך א 3טן איז געווען בּײַם
שער סוּר, און א 3טן בּײַם שער הינטער די רצים
[רוץ] און זיין שומר איבּער די משמרת הבּית
מַסָּח. 7 און 2 ידוֹת [יד] פוּן אײַך, כּל וואָס
יצא שבת, זאָלן זיין שומר איבּער די משמרת פוּן
בּית ה' אַרום דעם מלך. 8 און איר זאָלט הקיף
[נקף] דעם מלך רונד אַרום, איטלעכער מיט זײַנע
כלי אין זיין יָד. און ווער עס בוא אין די שׂדרוֹת
[שׂדרה], זאָל מות ווערן. און זייט מיט דעם מלך
בּײַ זיין יצא און בּײַ זיין בוא. 9 האָבּן די
שׂרים פוּן די הונדערטן עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] אַזוי ווי כּל וואָס יהוֹיָדָע
דער כהן האָט צוה, און זיי האָבּן לקח [זען "לקח" ישעיהו 8:35; זכריה 31-11:6;
31:11] איטלעכער זײַנע אנשים,
די וואָס בוא [זען "בוא" בראשית
01:94; ירמיהו 6-5:32; מלאכי 1:3; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] שבת, מיט די וואָס יצא שבת, און
זיי זײַנען בוא [זען "בוא,"
בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] צו יהוֹיָדָע דעם כהן. 01 און דער
כהן האָט נתן [זען ישעיהו
41:7; 9:35; 5:9; חגי 9-7:2] די שׂרים
פוּן די הונדערטן די חנית און די שֶלֶט וואָס
פוּן מלך דָוִד, וואָס אין בּית ה'. 11 און די
רצים [רוץ] האָבּן זיך עמד איטלעכער מיט זײַנע
כלי אין זיין יָד, פוּן דער רעכטער זייט פוּן
בּית בּיז דער לינקער זייט פוּן בּית, בּײַם
מִזְבֵחַ, און בּײַם בּית, לעבן המלך רונד אַרום.
21 און ער [יהוֹיָדָע] האָט יצא דעם בּן המלך
[יְהוֹאש בּן אַחַזיָהו בּן דָוִד], און האָט
נתן אויף אים די נֵזֶר און די עדות; און זיי
האָבּן אים מלך פאַר אַ מלך, און האָבּן אים
משח; און זיי האָבּן נכה די כף, און אמר: יחי
המלך! 31 און עַתליָה האָט שמע [זען "שמע" ישעיהו 21:35-51:25] דעם קוֹל פוּן די רצים [רוץ] און
דעם עַם [זען "עמי" ישעיהו
8:35, כּי נגזר מארץ חיים מפשע עמי], און זי איז בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי
9-7:2; זכריה 9:9] צו הָעָם אין
בּית ה'. 41 און זי האָט ראה, און הִנֵּה דער מלך
עמד אויף די עַמּוּד [בִּימָה], אַזוי ווי דער
משפּט, און די שׂרים און די חצֹצְרוֹת לעבן
המלך, און דאָס כּל עַם הָאָרֶץ שָׂמֵחַ זיך,
און תקע אין חצֹצְרוֹת; האָט עַתַליָה קרע
אירע בּגדים, און האָט אַרויסגערופן: קשר! קשר!
51 האָט יהוֹיָדָע דער כהן צוה די שׂרים פוּן
די הונדערטן, די פְּקֻדִים [פקד] פוּן החיל,
און ער האָט צו זיי אמר: יצא זי בּיז אינעווייניק
פוּן די שׂדרוֹת; און דעם וואָס בוא איר נאָך,
מות מיטן חֶרֶב. וואָרעם דער כהן האָט אמר:
זי זאָל נישט מות ווערן אין בּית ה'. 61 האָבּן
זיי שום ידים אויף איר און זי איז בוא דורך
דעם מְבוֹא הסּוּסים אין בּית המלך, און איז
דאָרטן מות געוואָרן. 71 און יהוֹיָדָע האָט
כרת [זען "כרת" דניאל 62:9 און
בּן דָוִד און הבּרית החדשה צווישן ה' און צווישן
דעם מלך און הָעָם מתי 82:62] הבּרית צווישן ה' און צווישן דעם מלך
און הָעָם, צו זיין הָעָם פוּן ה'; אויך צווישן
דעם מלך און צווישן הָעָם. 81 און דאָס כּל עַם
הָאָרֶץ איז בוא אין בּית הַבַעַל, און זיי
האָבּן עס נתץ; זײַנע מזבחות און זײַנע צֶלֶם
האָבּן זיי גוט שבר, און מַתן דעם כהן הַבַעַל
האָבּן זיי הרג פאַר די מזבחות. און דער כהן
האָט שום פְּקֻדּוֹת איבּער דעם בּית ה'. 91
און ער האָט לקח שׂרים פוּן די הונדערטן, און
די כָרים, און די רצים [רוץ], און דאָס כּל עַם
הָאָרֶץ, און זיי האָבּן ירד מלך פוּן בּית
ה', און זיי זײַנען בוא דורך דעם שער פוּן די
רצים [רוץ] אין בּית המלך. און ער האָט זיך ישב
אויפן כִּסֵּא פוּן די מלכים. 02 און דאָס כּל
עַם [זען "עמי" ישעיהו 8:35,
כּי נגזר מארץ חיים מפשע עמי] הָאָרֶץ האָט זיך שׂמח, און די עִיר
איז געווען שקט. און עַתַליָהון האָבּן זיי
מות מיטן חֶרֶב אין בּית המלך.
מלכב21
1 7 שָנָה
איז יהואש אַלט געווען, אַז ער איז געוואָרן
מלך. 2 אין 7טן שָנָה פוּן יֵהואן איז יהואש
געוואָרן מלך, און 04 שָנָה האָט ער מלך אין
ירושלים, און דער שֵם פוּן אִמּוֹ איז געווען
צִביָה פוּן בְּאֵר שֶבע. 3 און יהואש האָט
עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו
6-5:32; ישעיהו 9:35] וואָס איז
הַיָשָר אין די אויגן פוּן ה' אלע זײַנע טעג,
אַזוי ווי יהוֹיָדָע דער כהן האָט אים הורה
[ירה]. 4 נאָר די בָּמוֹת זײַנען נישט סור געוואָרן;
הָעָם האָט נאָך זבח און קטר אויף די בָּמוֹת.
5 און יהואש האָט אמר צו די כֹּהנים: כֹּל כֶּסֶף
הקּדשים וואָס ווערט געבראַכט אין בּית ה'
אין כֶּסֶף עוֹבֵר, דאָס כֶּסֶף פוּן נפשות
לויט איטלעכנס עֵרֶךְ, אַל דאָס כֶּסֶף וואָס
עמיצן עלה אויפן לֵב אִיש צו ברענגען אין בּית
ה', 6 זאָלן די כֹּהנים לקח פאַר זיי, איטלעכער
פוּן זיין מַכָּר; און זיי זאָלן חזק די בֶּדֶק
פוּן בּית, וווּ נאָר בֶּדֶק וועט זיך דאָרטן
מצא. 7 אָבער עס איז געווען אין 32טן שָנָה פוּן
מלך יהואש, האָבּן די כֹּהנים נאָך נישט געהאַט
חזק די בֶּדֶק פוּן בּית. 8 האָט דער מלך יהואש
קרא יהוֹיָדָע דעם כהן, און די כֹּהנים, און
ער האָט צו זיי אמר: מַדּוּעַ חזק איר נישט
די בֶּדֶק פוּן בּית? און אַצונד, זאָלט איר
מער נישט לקח קיין כֶּסֶף פוּן אײַערע מַכָּר,
נײַערט אויף די בֶּדֶק פוּן בּית זאָלט איר
עס נתן. 9 האָבּן די כֹּהנים אות, נישט צו לקח
דאָס כֶּסֶף פוּן דעם עַם [זען "עמי" ישעיהו 8:35, כּי נגזר מארץ חיים
מפשע עמי], און נישט צו חזק
די בֶּדֶק פוּן בּית. 01 און יהוֹיָדָע דער כהן
האָט לקח [זען "לקח" ישעיהו
8:35; זכריה 31-11:6; 31:11] אָרוֹן
אֶחָד, און האָט נקב אַ חֹר אין זיין דֶּלֶת,
און האָט אים נתן אצל [זען
"אצל" משלי 03:8; 4:03; יוחנן 1:1] מִזְבֵחַ, אויף דער ימין ווי מע בוא
אין בּית ה'; און אַהין פלעגן די כֹּהנים וואָס
זיין שומר איבּער די סַף, נתן דאָס כּל הַכֶּסֶף
וואָס איז געבראַכט געוואָרן אין בּית ה'. 11
און עס איז געווען, ווי זיי האָבּן ראה אַז
אין אָרוֹן איז דאָ רַב הַכֶּסֶף, אַזוי איז
עלה [זען "עלה" ישעיהו 2:35] דער סֹפֵר המלך, און דער כהן-גדול,
און זיי האָבּן צור און מנה דאָס כֶּסֶף וואָס
האָט זיך מצא אין בּית ה'. 21 און זיי פלעגן נתן
דאָס תכן כֶּסֶף אין די יד פוּן די עֹשׂי המּלאכה
המפקדים איבּער דעם בּית ה'; און זיי האָבּן
עס יצא צו די חָרָשִים און צו די בֹּנִים [זען "בֹּנִים" תהלים 22:811; ישעיהו
3:35] וואָס האָבּן עשׂה אין
בּית ה', 31 און צו די מויערער [גדר], און צו די
שטיינהעקער [חצב הָאֶבֶן], און אויף צו קנה
[זען "קנה" משלי 22:8] האָלץ און געהאַקטע שטיינער,
צו חזק די בֶּדֶק פוּן בּית ה', און אויף כּל
וואָס איז יצא אויפן בּית, צום חזק. 41 אָבער
קיין סַף כֶּסֶף, מזמּרת, מזרק, חצֹצרה, קיין
שום כלי זהב און כלי כסף, פלעגט נישט עשׂה ווערן
פאַר דעם בּית ה' פוּן דעם כֶּסֶף וואָס איז
געבראַכט געוואָרן אין בּית ה'. 51 נײַערט צו
די עשׂה המלאכה פלעגט מען עס נתן [זען "נתן" ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי 9-7:2], און זיי פלעגן דערמיט חזק דאָס
בּית ה'. 61 און מע פלעגט זיך נישט חשב מיט די
אנשים וואָס מע פלעגט נתן [זען "נתן" ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי 9-7:2] דאָס כֶּסֶף אויף זייער יָד, אויף
צו נתן צו די עשׂה-מלאכה, נײַערט אויף אֱמוּנָה
האָבּן זיי עשׂה. 71 דאָס כֶּסֶף פוּן אָשָם
[זען "אשָם" ישעיהו 01:35] און דאָס כֶּסֶף פוּן חטּאוֹת
פלעגט נישט געבראַכט ווערן אין בּית ה'; דאָס
פלעגט געהערן צו די כֹּהנים. 81 דעמאָלט איז
עלה [זען "עלה" ישעיהו 2:35] חַזָאֵל מלך ארם, און האָט לחם
אויף גַת, און האָט זי לכד. און חַזָאֵל האָט
שום זיין פנים צו עלה אויף ירושלים. 91 האָט
יהואש מלך יהודה לקח [זען
"לקח" ישעיהו 8:35; זכריה 31-11:6; 31:11] כּל קדשים וואָס יהוֹשָפָט, און
יהוֹרם, און אַחַזיָהו, זײַנע אבות, די מלכים
פוּן יהודה, האָבּן קדש, און זײַנע אייגענע
קדשים, און דאָס כּל זָהָב וואָס האָט זיך מצא
אין די אֹצרות פוּן בּית ה' און פוּן בּית המלך,
און ער האָט עס שלח [זען
"שלח" מלאכי 1:3] צו חַזָאֵל
מלך ארם. און ער האָט עלה פוּן ירושלים. 02 און
די יתר דּברֵי וועגן יוֹאָשן, און כּל וואָס
ער האָט עשׂה [זען "עשׂה"
ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] דאָס
איז שוין כתב אין סֵפֶר דּברֵי הימים מלכים
פוּן יהודה. 12 און זײַנע עבדים זײַנען קום [זען "קום" במדבר 71:42; הושע 2:6] און האָבּן קשר אַ קשר, און האָבּן
נכה [זען "נכה" ישעיהו 01-1:11;
4:35; 6:05] יוֹאָשן אין בּית-מִלוא
וואָס ירד צו סִלאָ. 22 יוֹזכר בּן שִמעָתן,
און יהוֹזָבד בּן שומרן, זײַנע עבדים, האָבּן
אים נכה, און ער איז מות. און מע האָט אים קבר
[זען משיח קבר, ישעיהו 9:35] לעבן זײַנע אבות אין עִיר דָוִד.
און בְּנוֹ אַמַציָה איז געוואָרן מלך אויף
זיין תחת [זען בראשית 31:22,
תחת בְּנוֹ; זען ישעיהו 8,5:35, תחת לנו].
מלכב31
1 אין
32טן שָנָה פוּן יוֹאָש בּן אַחַזיָהון, מלך
יהודה, איז יהוֹאָחָז בּן יֵהואן געוואָרן
מלך איבּער ישראל אין שומרון, און זיין איז
71 שָנָה. 2 און ער האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] וואָס איז הָרַע אין די אויגן
פוּן ה', און איז הלך נאָך די חַטֹּאת פוּן יָרָבעָם
בּן נבטן, וואָס ער האָט החטא [חטא] ישראל; ער
האָט זיך נישט סור דערפון. 3 און דער אַף ה' האָט
חרה אויף ישראל, און ער האָט זיי נתן אין דער
יָד פוּן חַזָאֵל מלך ארם, און אין דער יָד
פוּן בּן-הַדַד בּן חַזָאֵלן, כּל הימים. 4 האָט
יהוֹאָחָז חלה פני ה', און ה' האָט שמע [זען "שמע" בראשית 81:22; ישעיהו 51:25;
דברים 51:81] צו אים, וואָרעם
ער האָט ראה די לחץ פוּן ישראל, אַז מלך ארם
האָט זיי לחץ. 5 און ה' האָט נתן [זען ישעיהו "נתן" 41:7; 9:35; 5:9; חגי 9-7:2] ישראל אַ מוֹשִיעַ, און זיי זײַנען
יצא פוּן אונטער דער יָד פוּן ארם; און בּני-ישראל
זײַנען ישב [זען "ישב" הושע
5-4:3; זכריה 31-11:6] אין זייערע
אוהלים אַזוי ווי תּמוֹל שִלְשוֹם. 6 אָבער
זיי האָבּן זיך נישט סור פוּן די חַטֹּאת פוּן
בּית יָרָבעָמען, וואָס ער האָט החטא [חטא]
ישראל; זיי זײַנען הלך דערין; און אויך די אַשֵרָה
איז עמד אין שומרון. 7 וואָרעם ער האָט נישט
שאר יהוֹאָחָזן קיין עַם, אָבער בּלויז 05 פרשים,
און 01 מרכּבות, און 000,01 פוסגייער. ווײַל מלך
ארם האָט זיי אבד, און זיי שום אַזוי ווי עָפָר
צו דוש. 8 און די יתר דּברֵי יהוֹאָחָזן, און
כּל וואָס ער האָט עשׂה [זען
"עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] און זיין גבורהשאפט, דאָס איז שוין
כתב אין סֵפֶר דּברֵי הימים מלכים פוּן ישראל.
9 און יהוֹאָחָז האָט זיך שכב מיט זײַנע אבות,
און מע האָט אים קבר [זען
משיח קבר, ישעיהו 9:35] אין
שומרון. און בְּנוֹ יוֹאָש איז געוואָרן מלך
אויף זיין תחת. 01 אין 73טן שָנָה פוּן יוֹאָש
מלך יהודה איז יהואש בּן יהוֹאָחָזן געוואָרן
מלך איבּער ישראל אין שומרון, און זיין איז
61 שָנָה. 11 און ער האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] וואָס איז הָרַע אין די אויגן
פוּן ה'; ער האָט זיך נישט סור פוּן כּל חַטֹּאת
פוּן יָרָבעָם בּן נבטן, וואָס ער האָט החטא
[חטא] ישראל; ער איז הלך דערין. 21 און די יתר
דּברֵי יוֹאָשן, און כּל וואָס ער האָט עשׂה
[זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו
9:35] און זיין גבורה, ווי
ער האָט לחם מיט אַמַציָה מלך יהודה, דאָס איז
שוין כתב אין סֵפֶר דּברֵי הימים מלכים פוּן
ישראל. 31 און יוֹאָש האָט זיך שכב מיט זײַנע
אבות; און יָרָבעָם האָט זיך ישב אויף זיין
כִּסֵּא. און יוֹאָש איז קבר [זען משיח קבר, ישעיהו 9:35] געוואָרן אין שומרון לעבן די מלכים
פוּן ישראל. 41 און אֱלִישָע איז חלה געוואָרן
אויף דער חֳלִי וואָס ער האָט געזאָלט פוּן
איר מות; און יוֹאָש מלך ישראל האָט ירד צו
אים, און ער האָט בכה אויף זיין פנים, און האָט
אמר: אָבי, אָבי, מרכּבה און פרש פוּן ישראל!
51 האָט אֱלִישָע צו אים אמר: לקח קשת און חִצּים.
האָט ער אים לקח קשת און חצּים. 61 האָט ער אמר
צו מלך ישראל: לייג אַרויף דײַן יָד אויפן קשת.
האָט ער רכב זיין יָד, און אֱלִישָע האָט שום
זײַנע יָד אויף די ידים פוּן מלך. 71 און ער האָט
אמר: פתח דעם חַלּוֹן צו קֵדֶם; האָט ער פתח.
האָט אֱלִישָע אמר: ירה! און ער האָט הורה [ירה].
האָט ער אמר: חֵץ תּשוּעָה פוּן ה', און חֵץ
תּשוּעָה אַקעגן ארם; און וועסט נכה [זען "נכה" ישעיהו 01-1:11; 4:35; 6:05] ארם אין אַפק עד כלה. 81 און ער
האָט אמר: לקח! די חצּים; און ער האָט זיי לקח
[זען "לקח" ישעיהו 8:35; זכריה
31-11:6; 31:11]. האָט ער אמר צו
מלך ישראל: נכה אָן דער ארצה; און ער האָט נכה
3 מאל און האָט זיך עמד. 91 האָט קצף אויף אים
דער אִיש האלוקים, און האָט אמר: געזאָלט נכה
[זען "נכה" ישעיהו 01-1:11; 4:35;
6:05] 5 אָדער 6 מאל; דעמאָלט
וואָלסטו נכה ארם עַד כלה; אָבער אַצונד וועסטו
נאָר 3 מאל נכה ארם. 02 און אֱלִישָע איז מות,
און מע האָט אים קבר [זען
משיח קבר, ישעיהו 9:35]. און
גּדוּדים [גּדוּד] פוּן מואָב פלעגן בוא [זען "בוא" בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32;
מלאכי 1:3; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] אין אֶרֶץ בּײַם אָנקום [בוא] פוּן שָנָה.
12 און עס איז געווען, מע קבר אַזוי אַן אִיש,
און הִנֵּה זיי ראה אַ גּדוּד. האָבּן זיי שלך
דעם אִיש אין קבר אֱלִישָע. און דער אִיש האָט
זיך הלך בּיז ער האָט זיך נגע אָן עצמות אֱלִישָע,
און איז חיה געוואָרן, און האָט זיך קום אויף
זײַנע רגלים [זען תהלים
71:22]. 22 און חַזָאֵל מלך ארם
האָט לחץ ישראל כּל יְמֵי יהוֹאָחָזן. 32 אָבער
ה' האָט זיי חנן און זיך רחם אויף זיי, און האָט
זיך פנה צו זיי פוּן וועגן זיין בְּרִית מיט
אברהם, יצחק, און יעקב, און ער האָט זיי נישט
אבה צו שחת [זען "שחת" תהלים
01:61
https://www.youtube.com/watch?v=tVJrj-9h57g
https://www.youtube.com/watch?v=TTp_fEgDEvE
], און האָט
זיי נישט שלך פוּן זיין פנים בּיז אַצונד. 42
און חַזָאֵל מלך ארם איז מות. און בְּנוֹ בּן-הַדַד
איז געוואָרן מלך אויף זיין תחת. 52 און יהואש
בּן יהוֹאָחָזן האָט שוב פוּן דער יָד פוּן
בּן-הַדַד בּן חַזָאֵלן די ערים וואָס ער האָט
געהאַט לקח פוּן דער יָד פוּן אָבִיו יהוֹאָחָזן
אין מלחמה. 3 מאל האָט אים יוֹאָש נכה, און האָט
שוב די ערים פוּן ישראל.
מלכב41
1 אין
2טן שָנָה פוּן יוֹאָש בּן יוֹאָחָזן, מלך ישראל,
איז אמַציָהו בּן יוֹאָש מלך יהודה געוואָרן
מלך. 2 52 שָנָה איז ער אַלט געווען, אַז ער איז
געוואָרן מלך, און 92 שָנָה האָט ער מלך אין
ירושלים. און דער שֵם פוּן אִמּוֹ איז געווען
יהוֹעדָען פוּן ירושלים. 3 און ער האָט עשׂה
וואָס איז יָשָר אין די אויגן פוּן ה', אָבער
נישט אַזוי ווי אָבִיו דָוִד; ער האָט עשׂה
ווי כּל וואָס אָבִיו יוֹאָש האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו
9:35]. 4 אָבער די בָּמוֹת זײַנען
נישט סור געוואָרן; הָעָם האָט נאָך זבח און
קטר אויף די בָּמוֹת. 5 און עס איז געווען, ווי
די מלוכה איז געווען חזק אין זיין יָד, אַזוי
האָט ער נכה [זען "נכה" ישעיהו
01-1:11; 4:35; 6:05] זײַנע עבדים
וואָס האָבּן נכה אָבִיו דעם מלך. 6 אָבער בּני-המּכּים
האָט ער נישט מות, אַזוי ווי עס שטייט כתב אין
סֵפֶר תורת-משה, וואָס ה' האָט צוה, אַזוי צו
אמר: אֲבוֹת זאָלן נישט מות ווערן פאַר בָּנִים,
און בָּנִים זאָלן נישט מות ווערן פאַר אבוֹת;
נײַערט אִיש פאַר זיין חַטָּאת זאָל מות ווערן.
7 ער האָט נכה פוּן אדום אין גֵּיא המֶלַח 000,01,
און תפשׂ סלַע אין מלחמה, און קרא איר שֵם יָקתאל
[ווי זי הייסט] בּיז אויף היום הזה. 8 דעמאָלט
האָט אַמַציָה שלח [זען
"שלח" מלאכי 1:3] מלאכים צו
יהואש בּן יהוֹאָחָז בּן יֵהואן, מלך ישראל,
אַזוי צו אמר: הלך! לאָמיר זיך ראה אין פנים.
9 האָט יהואש מלך ישראל שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] צו אַמַציָהו מלך יהודה, אַזוי צו אמר:
דער חוֹחַ וואָס אין לבנון האָט שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] צו דעם אֶרֶז וואָס אין לבנון, אַזוי
צו אמר: נתן! דײַן בַּת צו בּני פאַר אַן אִשָּה.
איז עבר אַן חיה פוּן שָׂדֶה וואָס אין לבנון,
און האָט רמס דעם חוֹחַ. 01 נכה האסטו נכה אדום,
און דײַן לֵב האָט דיך נשׂא; האלט דײַן כבוד,
און ישב אין דער היים. און לָמָּה זאָלסטו זיך
גרה מיט רָעָה, און נפל דו און יהודה מיט דיר?
11 אָבער אַמַציָהו האָט נישט שמע [זען "שמע" בראשית 81:22; ישעיהו 51:25;
דברים 51:81]. און יהואש מלך
ישראל איז עלה. און זיי האָבּן זיך ראה אין
פנים, ער און אַמַציָהו מלך יהודה, אין בּית-שֶמֶש
וואָס געהערט צו יהודה. 21 און יהודה איז נגף
געוואָרן פאַר ישראל. און זיי זײַנען נוס איטלעכער
צו זײַנע אוהלים. 31 און אַמַציָהו מלך יהודה,
בּן יהואש בּן אַחַזיָהון, האָט יהואש מלך
ישראל תפשׂ אין בּית-שֶמֶש. און ער איז בוא
[זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו
6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] קיין
ירושלים, און האָט פרץ די חוֹמָה פוּן ירושלים
פוּן דעם שער פוּן אפרים בּיז דעם שער הַפִּנָּה,
004 אמָּה. 41 און ער האָט לקח דאָס כּל הַזָהָב
און הַכֶּסֶף, און כּל הכלים, וואָס האָבּן
זיך מצא אין בּית ה' און אין די אֹצרוֹת פוּן
בּית המלך, און בּני הַתַּעֲרֻבוֹת [תּערוּבה],
און האָט זיך שוב [זען "שוב"
הושע 5-4:3; יכריה 7:31] קיין
שומרון. 51 און די יתר דּברֵי יהואשען וואָס
ער האָט עשׂה [זען "עשׂה"
ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] און
זיין גבורה, און ווי ער האָט לחם מיט אַמַציָהו
מלך יהודה, דאָס איז שוין כתב אין סֵפֶר דּברֵי
הימים מלכים פוּן ישראל. 61 און יהואש האָט זיך
שכב מיט זײַנע אבות, און ער איז קבר [זען משיח קבר, ישעיהו 9:35] געוואָרן אין שומרון לעבן די
מלכים פוּן ישראל. און בְּנוֹ יָרָבעָם איז
געוואָרן מלך אויף זיין תחת [זען בראשית 31:22, תחת בְּנוֹ; זען ישעיהו
8,5:35, תחת לנו]. 71 און אַמַציָהו
בּן יוֹאָשן, מלך יהודה, האָט חיה נאָך דעם
מות [זען "מות" ישעיהו 9:35] פוּן יהואש בּן יהוֹאָחָזן, מלך
ישראל, 51 שָנָה. 81 און די יתר דּברֵי אַמַציָהון,
זיי זײַנען שוין כתב אין סֵפֶר דּברֵי הימים
מלכים פוּן יהודה. 91 און מע האָט קשר אויף אים
אַ קשר אין ירושלים, און ער איז נוס קיין לָכיש;
אָבער מע האָט שלח נאָך אים קיין לָכיש, און
מע האָט אים דאָרטן מות. 02 און מע האָט אים נשׂא
אויף סוּסים. און ער איז קבר [זען משיח קבר, ישעיהו 9:35] געוואָרן אין ירושלים לעבן זײַנע
אבות אין עִיר דָוִד. 12 און דאָס כּל הָעָם
פוּן יהודה האָט לקח [זען
"לקח" ישעיהו 8:35; זכריה 31-11:6; 31:11] עַזַריָהן, וואָס איז געווען 61 שָנָה,
און זיי האָבּן אים מלך פאַר מלך אויפן תחת
פוּן אָבִיו אַמַציָהון. 22 ער האָט בנה אֵילַת
און האָט זי שוב צו יהודה. נאָך דעם ווי דער
מלך האָט זיך שכב מיט זײַנע אבות. 32 אין 51 שָנָה
פוּן אַמַציָהו בּן יוֹאָשן, מלך יהודה, איז
יָרָבעָם בּן יוֹאָש מלך ישראל געוואָרן מלך
אין שומרון, און זיין איז 14 שָנָה. 42 און ער
האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו
6-5:32; ישעיהו 9:35] וואָס איז
הָרַע אין די אויגן פוּן ה'; ער האָט זיך נישט
סור פוּן כּל חַטֹּאת פוּן יָרָבעָם בּן נבטן,
וואָס ער האָט החטא [חטא] ישראל. 52 ער האָט שוב
דעם גְּבוּל פוּן ישראל, פוּן וווּ מע בוא קיין
חַמת בּיז דעם ים פוּן עַרָבָה, אַזוי ווי דאָס
דבר-ה' אֱלֹקֵי ישראל, וואָס ער האָט דבר דורך
זיין עֶבֶד יוֹנה [זען
https://www.youtube.com/watch?v=2id7hpCryIA
]
בּן אַמִתַין,
דעם נביא, וואָס פוּן גַת-חֵפר. 62 וואָרעם ה'
האָט ראה די עֳנִי פוּן ישראל, אַז זי איז מרה
מאֹד, און אֶפֶס עצוּר [עצר], און אֶפֶס עָזוּר
[עזב], וְאֵין זאָל עזר ישראל. 72 און ה' האָט
נישט דבר צו מחה דעם שֵם פוּן ישראל פוּן אונטערן
הַשָמַיִם, און ער האָט זיי ישע דורך דער יָד
פוּן יָרָבעָם בּן יוֹאָשן. 82 און די יתר דּברֵי
יָרָבעָמען, און כּל וואָס ער האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו
9:35] און זיין גבורה, ווי
ער האָט לחם, און ווי ער האָט שוב דמשק אום חַמת
צו יהודה און ישראל, דאָס איז שוין כתב אין
סֵפֶר דּברֵי הימים מלכים פוּן ישראל. 92 און
יָרָבעָם האָט זיך שכב מיט זײַנע אבות, מיט
די מלכים פוּן ישראל. און בְּנוֹ זכַריה איז
געוואָרן מלך אויף זיין תחת [זען בראשית 31:22, תחת בְּנוֹ; זען ישעיהו
8,5:35, תחת לנו].
מלכב51
1 אין
72טן שָנָה פוּן יָרָבעָם מלך ישראל, איז עַזַריָה
בּן אַמַצְיָה מלך יהודה געוואָרן מלך. 2 61
שָנָה איז ער אַלט געווען, אַז ער איז געוואָרן
מלך, און 25 שָנָה האָט ער מלך אין ירושלים, און
דער שֵם פוּן אִמּוֹ איז געווען יכָליָהו פוּן
ירושלים. 3 און ער האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] וואָס איז יָשָר אין די אויגן
פוּן ה', אַזוי ווי כּל וואָס אָבִיו אַמַציָהו
האָט עשׂה. 4 נאָר די בָּמוֹת זײַנען נישט סור
געוואָרן; הָעָם האָט נאָך זבח און קטר אויף
די בָּמוֹת. 5 און ה' האָט נגע דעם מלך, און ער
איז געווען מצוֹרע [צרע] בּיז זיין יוֹם מות
[זען "מות" ישעיהו 9:35]. און ער איז ישב [זען "ישב" הושע 5-4:3; זכריה 31-11:6] אין דעם בּית החפשית. און יוֹתָם
בּן המלך איז געווען איבערן הבּית; ער האָט
שפט [זען "במשפט" ישעיהו
6-5:9] הָעָם הָאָרֶץ. 6 און
די יתר דּברֵי עַזַריָהן, און כּל וואָס ער
האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו
6-5:32; ישעיהו 9:35] דאָס איז
שוין כתב אין סֵפֶר דּברֵי הימים מלכים פוּן
יהודה. 7 און עַזַריָה האָט זיך שכב מיט זײַנע
אבות, און מע האָט אים קבר [זען משיח קבר, ישעיהו 9:35] לעבן זײַנע אבות אין עִיר דָוִד.
און בְּנוֹ יוֹתָם איז געוואָרן מלך אויף זיין
תחת. 8 אין 83טן שָנָה פוּן עַזַריָהו מלך יהודה,
האָט זכַריהו בּן יָרָבעָמען מלך איבּער ישראל
אין שומרון 6 חדשים. 9 און ער האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו
9:35] וואָס איז הָרַע אין
די אויגן פוּן ה', אַזוי ווי זײַנע אבות האָבּן
עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו
6-5:32; ישעיהו 9:35]; ער האָט
זיך נישט סור פוּן די חַטֹּאות פוּן יָרָבעָם
בּן נבטן, וואָס ער האָט החטיא [חטא] ישראל.
01 און שַלום בּן יָבשן האָט קשר אויף אים, און
האָט אים נכה אַנטקעגן פאַרן עַם [זען "עמי" ישעיהו 8:35, כּי נגזר מארץ
חיים מפשע עמי], און אים
מות, און איז געוואָרן מלך אויף זיין תחת [זען בראשית 31:22, תחת בְּנוֹ; זען
ישעיהו 8,5:35, תחת לנו]. 11 און
די יתר דִּברֵי זכַריהן, הִנֵּה זיי זײַנען
כתב אין סֵפֶר דּברֵי הימים מלכים פוּן ישראל.
21 דאָס איז געווען דאָס דבַר-ה' וואָס ער האָט
דבר צו יֵהואן, אַזוי צו אמר: בָּנִים ביזן
4טן דור וועלן דיר ישב [זען
"ישב" הושע 5-4:3; זכריה 31-11:6] אויפן כִּסֵּא ישראל; און אַזוי איז
געשען. 31 שַלום בּן יָבשן איז געוואָרן מלך
אין 93טן שָנָה פוּן עוזִיָה מלך יהודה; און
ער האָט מלך א חודש צײַט אין שומרון. 41 איז עלה
מנַחֵם בּן גָדין, פוּן תִרצָה, און ער איז
בוא [זען "בוא," בראשית 01:94;
ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] קיין שומרון, און האָט נכה שַלום בּן
יָבשן אין שומרון, און האָט אים מות, און איז
געוואָרן מלך אויף זיין תחת [זען בראשית 31:22, תחת בְּנוֹ; זען ישעיהו
8,5:35, תחת לנו]. 51 און די יתר
דּברֵי שַלומען, און זיין קשר וואָס ער האָט
קשר, הִנֵּה דאָס איז כתב אין סֵפֶר דּברֵי
הימים מלכים פוּן ישראל. 61 דעמאָלט האָט מנַחֵם
נכה תִפסַח מיט כּל וואָס אין איר, און אירע
געמארקן פוּן תִרצָה אָן. ווײַל מע האָט אים
נישט פתח. האָט ער זי נכה; כּל אירע הָרֶה [זען "הרה" ישעיהו 41:7] האָט ער בקע. 71 אין 93טן שָנָה פוּן
עַזַריָה מלך יהודה איז מנַחֵם בּן גָדין געוואָרן
מלך איבּער ישראל, און זיין איז 01 שָנָה אין
שומרון. 81 און ער האָט עשׂה וואָס איז הָרַע
אין די אויגן פוּן ה'; ער האָט אלע זיינע טעג
זיך נישט סור פוּן די חַטֹּאות פוּן יָרָבעָם
בּן נבטן, וואָס ער האָט החטיא [חטא] ישראל.
91 איז בוא [זען "בוא," בראשית
01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] פוּל [תִגלַת-פִלאֶסֶר] מלך אשור
אויפן הָאָרֶץ. און מנַחֵם האָט נתן [זען "נתן" ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי
9-7:2] פוּלן 0001 כּכּרים כֶּסֶף,
אַז זיין יָד זאָל זיין מיט אים צו חזק די מלוכה
אין זיין יָד. 02 און מנַחֵם האָט יצא דאָס כֶּסֶף
אויף ישראל, אויף כּל גּבּוֹרֵי החיל, 05 שקָלים
כֶּסֶף אויף אִיש אֶחָד. כדי צו נתן [זען "נתן" ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי
9-7:2] מלך אשור. און מלך אשור
האָט זיך שוב [זען "שוב" הושע
5-4:3; יכריה 7:31], און האָט
זיך נישט עמד דאָרטן אין הָאָרֶץ. 12 און די
יתר דּברֵי מנַחֵמען, און כּל וואָס ער האָט
עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו
6-5:32; ישעיהו 9:35] דאָס איז
שוין כתב אין סֵפֶר דּברֵי הימים מלכים פוּן
ישראל. 22 און מנַחֵם האָט זיך שכב מיט זײַנע
אבות, און בְּנוֹ פְּקַחיָה איז געוואָרן מלך
אויף זיין תחת. 32 אין 05טן שָנָה פוּן עַזַריָה
מלך יהודה איז פּקַחיָה בּן מנַחֵמען געוואָרן
מלך איבּער ישראל אין שומרון, און זיין איז
2 שָנָה. 42 און ער האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] וואָס איז הָרַע אין די אויגן
פוּן ה'; ער האָט זיך נישט סור פוּן די חַטֹּאות
פוּן יָרָבעָם בּן נבטן, וואָס ער האָט החטא
[חטא] ישראל. 52 און זיין שָלִיש פֶּקַח בּן רמַליָהון
האָט קשר אויף אים, און האָט אים נכה [זען "נכה" ישעיהו 01-1:11; 4:35; 6:05] אין שומרון, אין אָרְמוֹן פוּן
בּית המלך, בּײַ ארגוב און בּײַ אַריֵה; און
מיט אים זײַנען געווען 05 אִיש פוּן די גלעדער;
און ער האָט אים מות, און איז געוואָרן מלך
אויף זיין תחת [זען בראשית
31:22, תחת בְּנוֹ; זען ישעיהו 8,5:35, תחת לנו]. 62 און די יתר דּברֵי פּקַחיָהן,
און כּל וואָס ער האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] דאָס איז כתב אין סֵפֶר דּברֵי
הימים מלכים פוּן ישראל. 72 אין 25טן שָנָה פוּן
עַזַריָה מלך יהודה, איז פֶּקַח בּן רמַליָהון
געוואָרן מלך איבּער ישראל אין שומרון, און
זיין איז 02 שָנָה. 82 און ער האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו
9:35] וואָס איז הָרַע אין
די אויגן פוּן ה'; ער האָט זיך נישט סור פוּן
די חַטֹּאות פוּן יָרָבעָם בּן נבטן, וואָס
ער האָט החטיא [חטא] ישראל. 92 אין די יְמֵי פֶּקַח
מלך ישראל, איז בוא [זען
"בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה
9:9] תִגלַת-פִלאֶסֶר מלך
אשור, און האָט לקח [זען
"לקח" ישעיהו 8:35; זכריה 31-11:6; 31:11] עִיון, און אָבֵל-בּית-מעכה, און
יָנוֹחַ, און קֶדֶש, און חצוֹר, און גִלעָד,
און גליל [זען "גליל" ישעיהו
1:9], דאָס כּל אֶרֶץ נפתלי;
און ער האָט זיי גלה קיין אשור. 03 און הוֹשֵעַ
בּן אֵלָהן האָט קשר אַ קשר אויף פֶקַח בּן
רמַליָהון, און ער האָט אים נכה און אים מות,
און איז געוואָרן מלך אויף זיין תחת [זען בראשית 31:22, תחת בְּנוֹ; זען
ישעיהו 8,5:35, תחת לנו], אין
02טן שָנָה פוּן יוֹתָם בּן עוזִיָהן. 13 און
די יתר דּברֵי פֶקַחן, און כּל וואָס ער האָט
עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו
6-5:32; ישעיהו 9:35] דאָס איז
כתב אין סֵפֶר דּברֵי הימים מלכים פוּן ישראל.
23 אין 2טן שָנָה פוּן פֶּקַח בּן רמַליָהון,
מלך ישראל, איז יוֹתָם בּן עוזִיָהו מלך יהודה
געוואָרן מלך. 33 52 שָנָה איז ער אַלט געווען,
אַז ער איז געוואָרן מלך, און 61 שָנָה האָט
ער מלך אין ירושלים. און דער שֵם פוּן אִמּוֹ
איז געווען ירוּשא בַּת צָדוֹקן. 43 און ער האָט
עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו
6-5:32; ישעיהו 9:35] וואָס איז
יָשָר אין די אויגן פוּן ה'; ער האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו
9:35] אַזוי ווי כּל וואָס
אָבִיו עוזִיָהו האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35]. 53 נאָר די בָּמוֹת זײַנען נישט
סור געוואָרן; הָעָם האָט נאָך זבח און קטר
אויף די בָּמוֹת. ער האָט בנה [זען "בנה" דניאל 52:9] דאָס שַעַר בּית ה' הָעֶלְיוֹן. 63 און
די יתר דּברֵי יוֹתָמען, און כּל וואָס ער האָט
עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו
6-5:32; ישעיהו 9:35] דאָס איז
שוין כתב אין סֵפֶר דּברֵי הימים מלכים פוּן
יהודה. 73 אין יענע טעג האָט ה' חלל צו שלח אויף
יהודה רצין מלך ארם, און פֶּקַח בּן רמַליָהון.
83 און יוֹתָם האָט זיך שכב מיט זײַנע אבות,
און ער איז קבר [זען משיח
קבר, ישעיהו 9:35] געוואָרן
לעבן זײַנע אבות אין עִיר דָוִד אָבִיו. און
בְּנוֹ אחָז איז געוואָרן מלך אויף זיין תחת.
מלכב61
1 אין
71טן שָנָה פוּן פֶּקַח בּן רמַליָהון, איז
אָחָז בּן יוֹתָם מלך יהודה געוואָרן מלך.
2 02 שָנָה איז אָחָז אַלט געווען, אַז ער איז
געוואָרן מלך, און 61 שָנָה האָט ער מלך אין
ירושלים. און ער האָט נישט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] וואָס איז יָשָר אין די אויגן
פוּן ה' אלוקיו, אַזוי ווי אָבִיו דָוִד. 3 נײַערט
ער איז הלך אין דעם דֶּרֶךְ פוּן די מלכים פוּן
ישראל. און ער האָט אויך העביר [עבר] בְּנוֹ
דורכן אֵש, אַזוי ווי די תֹעבוֹת פוּן די גּוֹיִם
וואָס ה' האָט זיי ירש פוּן פאַר בּני-ישראל.
4 און ער האָט זבח און קטר אויף די בָּמוֹת,
און אויף די גּבעוֹת, און אונטער כּל עֵץ רַעֲנָן.
5 דעמאָלט איז עלה רצין מלך ארם, און פֶּקַח
בּן רמַליָהון, מלך ישראל, קיין ירושלים אויף
מלחמה; און זיי האָבּן צור אויף אָחָזן, און
נישט יכל צו לחם. 6 אין יענער צײַט האָט רצין
מלך ארם שוב אֵילַת צו ארם, און האָט נשל די
יהודהער פוּן אֵילַת. און די אדומים זײַנען
בוא [זען "בוא," בראשית 01:94;
ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] קיין אֵילַת, און זײַנען דאָרטן בוא
און ישב [זען "ישב" הושע 5-4:3;
זכריה 31-11:6] בּיז אויף היום
הזה. 7 און אָחָז האָט שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] מלאכים צו תִגלַת-פִלאֶסֶר מלך אשור,
אַזוי צו אמר: דײַן עֶבֶד און דײַן בּן בין
איך; עלה! און ישע! מיר פוּן דער יָד פוּן מלך
ארם, און פוּן דער יָד פוּן מלך ישראל, וואָס
זײַנען קום [זען "קום" במדבר
71:42; הושע 2:6] אויף מיר. 8 און
אָחָז האָט לקח [זען "לקח"
ישעיהו 8:35; זכריה 31-11:6; 31:11] דאָס כֶּסֶף און דאָס זָהָב וואָס האָט
זיך מצא אין בּית ה' און אין די אֹצְרוֹת פוּן
בּית המלך, און האָט שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] צום מלך פוּן אשור שוחד. 9 און מלך אשור
האָט שמע [זען "שמע" בראשית
81:22; ישעיהו 51:25; דברים 51:81] צו אים, און מלך אשור איז עלה [זען "עלה" ישעיהו 2:35] אויף דמשק, און האָט זי תפשׂ, און
האָט גלה אירע באוווינער קיין קיר, און רצינען
האָט ער מות. 01 און דער מלך אָחָז איז הלך קיין
דמשק אַנטקעגן תִגלַת-פִּלאֶסֶר מלך אשור,
און ער האָט ראה דעם מִזְבֵחַ וואָס אין דמשק.
און דער מלך אָחָז האָט שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] צו אורִיה דעם כהן די דְּמוּת פוּן
דעם מִזְבֵחַ און זיין תּבנית לויט זיין כּל
מַעֲשֵׂה. 11 און אורִיה דער כהן האָט בנה דעם
מִזְבֵחַ; אַזוי ווי כּל וואָס דער מלך אָחָז
האָט שלח [זען "שלח" מלאכי
1:3] פוּן דמשק. אַזוי האָט
אוּרִיָּה דער כהן עשׂה, איידער דער מלך אָחָז
איז בוא [זען "בוא," בראשית
01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] פוּן דמשק. 21 און אַז דער מלך איז
בוא [זען "בוא," בראשית 01:94;
ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] פוּן דמשק, האָט דער מלך ראה דעם מִזְבֵחַ;
און דער מלך האָט קרב צום מִזְבֵחַ, און האָט
עלה [זען "עלה" ישעיהו 2:35] אויף אים. 31 און ער האָט קטר זיין
עוֹלָה און זיין מִנְחָה, און נסך זיין נסך,
און זרק [זרק, זען אויף נזה,
משיח איז דער מזה (נזה) פוּן גוים רבים; ביום
השלישי משיח איז דער אִיש טהור אין א מקום טהור
אין הימל, הדרך המשיחיסטים 41-11:9, זען במדבר
91, 9:91; ישעיהו 51:25; און פעלנדיק אים עס איז קיין
אנטלויפן אוועק פוּן דער טמאה פוּן טויטע זכות
מצוות, זען גלט' 12:3; זרק, זען נזה, ישעיהו 51:25,
משיח נזה זיין כפרה פוּן זיין אשם נפשו אויף
גוים רבים, ויק' 71,6:4] דאָס
דָּם פוּן זיין זבחי שלמים, אויפן מִזְבֵחַ.
41 און דעם מִזְבֵחַ הנּחֹשֶת וואָס פאַר ה'
האָט ער קרב פוּן פאַר דעם בּית, פוּן צווישן
דעם מִזְבֵחַ און צווישן דעם בּית ה', און האָט
אים נתן בּײַם זייט פוּן דעם מִזְבֵחַ צו צפון.
51 און דער מלך אָחָז האָט צוה אוּרִיָּה דעם
כהן, אַזוי צו אמר: אויף דעם מִזְבֵחַ הגדול
הקטר! [קטר] דאָס עוֹלָה פוּן הַבֹּקֶר, און
דאָס מִנְחָה פוּן הָעֶרֶב, און דאָס עוֹלָה
פוּן המלך און זיין מִנְחָה, און דאָס עוֹלָה
פוּן כּל עַם [זען "עמי" ישעיהו
8:35, כּי נגזר מארץ חיים מפשע עמי] הָאָרֶץ, און זייער מִנְחָה און
זייערע נסך; און כּל דָּם פוּן עוֹלָה און כּל
דָּם פוּן זבח זאָלסטו זרק [זרק, זען אויף נזה, משיח איז דער מזה
(נזה) פוּן גוים רבים; ביום השלישי משיח איז
דער אִיש טהור אין א מקום טהור אין הימל, הדרך
המשיחיסטים 41-11:9, זען במדבר 91, 9:91; ישעיהו 51:25;
און פעלנדיק אים עס איז קיין אנטלויפן אוועק
פוּן דער טמאה פוּן טויטע זכות מצוות, זען גלט'
12:3; זרק, זען נזה, ישעיהו 51:25, משיח נזה זיין
כפרה פוּן זיין אשם נפשו אויף גוים רבים, ויק'
71,6:4] אויף אים. און וועגן
דעם מִזְבֵחַ הנחֹשת וועל איך דארפן בָּקַר.
61 און אוּרִיָּה דער כהן האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו
9:35] אַזוי ווי כּל וואָס
דער מלך אָחָז האָט צוה. 71 און דער מלך אָחָז
האָט קצץ די מסגרוֹת [מִסְגֶּרֶת] פוּן די מכֹנוֹת
[מכוֹנה], און האָט סור פוּן זיי דעם כִּיּוֹר.
און דעם ים האָט ער ירד פוּן די בָּקָר נחֹשֶת
וואָס אונטער אים, און האָט אים נתן אויף מַרְצֶפֶת
אֲבָנִים. 81 און דער מוּסַךְ פאַר שבת וואָס
מע האָט בנה אַן בּית, און מבוֹא המלך דערויסן,
האָט ער סבב אין בּית ה' וועגן מלך אשור. 91 און
די יתר דּברֵי אָחָזן וואָס ער האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו
9:35] זיי זײַנען שוין כתב
אין סֵפֶר דּברֵי הימים מלכים פוּן יהודה.
02 און אָחָז האָט זיך שכב מיט זײַנע אבות, און
ער איז קבר [זען משיח קבר,
ישעיהו 9:35] געוואָרן לעבן
זײַנע אבות אין עִיר דָוִד. און בְּנוֹ חִזקִיָהו
איז געוואָרן מלך אויף זיין תחת [זען בראשית 31:22, תחת בְּנוֹ; זען
ישעיהו 8,5:35, תחת לנו].
מלכב71
1 אין
21טן שָנָה פוּן אָחָז מלך יהודה, איז הוֹשֵעַ
בּן אֵלָהן געוואָרן מלך אין שומרון איבּער
ישראל, און זיין איז 9 שָנָה. 2 און ער האָט עשׂה
[זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו
9:35] וואָס איז הָרַע אין
די אויגן פוּן ה', אָבער נישט אַזוי ווי די מלכים
פוּן ישראל וואָס זײַנען געווען פאַר אים.
3 אויף אים איז עלה [זען "עלה"
ישעיהו 2:35] שַלמַנאֶסֶר
מלך אשור, און הוֹשֵעַ איז געוואָרן עֶבֶד
צו אים, און אים שוב מִנְחָה. 4 און מלך אשור
האָט מצא אין הוֹשֵעַן אַ קֶשֶר, ווײַל ער האָט
שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] מלאכים צו סוֹא מלך מצרים, און
האָט נישט העלה [עלה] מִנְחָה צו מלך אשור אַזוי
ווי שָנָה אין שָנָה. און מלך אשור האָט אים
עצר, און האָט אים אסר אין בּית כֶּלֶא. 5 און
מלך אשור איז עלה [זען "עלה"
ישעיהו 2:35] אויפן כּל הָאָרֶץ,
און איז עלה אויף שומרון, און האָט צור אויף
איר 3 שָנָה. 6 אין 9טן שָנָה פוּן הוֹשֵעַן האָט
מלך אשור לכד שומרון, און האָט גלה ישראל קיין
אשור, און זיי ישב אין חַלַח, און אין חָבור,
בּײַם נהָר גוֹזָן, און אין די ערים פוּן מָדַי.
7 און דאָס איז געשען ווײַל די בּני-יִשְראל
האָבּן חטא צו ה' אֱלֹקֵיהֶם וואָס האָט זיי
עלה [זען "עלה" ישעיהו 2:35] פוּן אֶרֶץ מצרים, פוּן אונטער
דער יָד פוּן פרעה מלך מצרים, און זיי האָבּן
ירא אלוקים אחרים. 8 און זיי זײַנען הלך אין
די חֻקּוֹת [חקה] פוּן די גּוֹיִם וואָס ה' האָט
ירש פוּן פאַר בּני-ישראל; דעס גלײַכן די מלכים
פוּן ישראל, וואָס זיי האָבּן עשׂה. 9 און די
בּני-יִשְראל האָבּן חפא זאַכן וואָס נישט
ריכטיק צו ה' אֱלֹקֵיהֶם, און זיי האָבּן זיך
בנה [זען "בנה" דניאל 52:9] בָּמוֹת אין כּל זייערע ערים,
פוּן מגדּל פוּן נוֹצְרִים [נצר] בּיז אַן עִיר
מבצר. 01 און זיי האָבּן זיך נצב פאַר זיי מַצֵּבוֹת
און אַשֵרִים אויף כּל גִּבְעָה גְבֹהָה [גָּבֹהַ]
און אונטער כּל עֵץ רַעֲנָן. 11 און זיי האָבּן
דאָרטן קטר אויף כּל בָּמוֹת, אַזוי ווי די
גּוֹיִם וואָס ה' האָט ירש פוּן פאַר זיי; און
זיי האָבּן עשׂה [זען "עשׂה"
ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] דברים
רָעִים צו כעס ה'. 21 און זיי האָבּן עבד די גִּלֻּלִים
[גִּלּוּל], וואָס ה' האָט זיי אמר: איר זאָלט
נישט עשׂה [זען ירמיהו 6-5:32;
ישעיהו 9:35] די דאָזיקע זאַך.
31 און ה' האָט עוד ישראל און יהודה דורך כּל
זיין נביאים, איטלעכן חֹזֶר, אַזוי צו אמר:
שוב [זען "שוב" הושע 5-4:3; זכריה
7:31] אײַך אום פוּן אײַערע
דרכים הרעים, און זיין שומר איבּער מײַנע מצות,
מײַנע חֻקּוֹת, לויט כּל התורה וואָס איך האָבּ
צוה אבוֹתֵיכם, און וואָס איך האָבּ שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] צו אײַך דורך מײַנע עבדים, די נביאים.
41 אָבער זיי האָבּן נישט שמע [זען "שמע" בראשית 81:22; ישעיהו 51:25; דברים
51:81], און זיי האָבּן הקשה
[קשה] זייער נאקן, אַזוי ווי דער נאַקן פוּן
אבותם וואָס האָבּן נישט געגלויבט [אמן] אין
ה' אֱלֹקֵיהֶם. 51 און זיי האָבּן מאס [זען מאס, תהלים 22:811] זײַנע חֻקּוֹת און זיין בְּרִית
[זען ירמיה 33-03:13] וואָס ער האָט כרת [זען "כרת" דניאל 62:9; און זען בּן דָוִד
און הבּרית החדשה צווישן ה' און צווישן דעם
מלך און הָעָם, זען מתי 82:62] מיט אבותם, און זײַנע הֵעִיד וואָס
ער האָט זיי עוד, און זיי זײַנען הלך נאָך הֶבֶל
און געוואָרן הבל, און נאָך די גּוֹיִם וואָס
רונד אַרום זיי, וואָס ה' האָט זיי צוה נישט
צו עשׂה אַזוי ווי זיי. 61 און זיי האָבּן עזב
[זען תהלים (61)71-(1)2:22] כּל מצות ה' אֱלֹקֵיהֶם, און האָבּן
זיך עשׂה מַסֵּכָה 2 עֲגָלִים, און עשׂה אַן
אַשֵרָה, און זיך שחה צו דעם כּל צָבָא הַשָמַיִם,
און עבד בַעַל. 71 און זיי האָבּן יעביר [עבר]
זייערע בָּנִים און זייערע בָּנוֹת דורכן
אֵש, און האָבּן קסם קסמים און נָחָש, און זיך
מכר צו עשׂה וואָס איז הָרַע אין די אויגן פוּן
ה', אים צו הכעיס [כעס]. 81 און ה' האָט אנף מְאֹד
אויף ישראל, און ער האָט זיי סור פוּן זיין
פנים; עס איז נישט שאר רַק שבט יהודה אַליין.
91 האָט אויך יהודה נישט שוֹמר די מצות ה' אֱלֹקֵיהֶם,
און זיי זײַנען הלך אין די חֻקּוֹת פוּן ישראל,
וואָס יענע האָבּן עשׂה. 02 און ה' האָט מאס [זען מאס, תהלים 22:811] דעם כּל זֶרַע ישראל, און ער האָט
זיי ענה, און האָט זיי נתן [זען ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי 9-7:2] אין דער יָד פוּן שֹׁסִים [שסה],
בּיז ער האָט זיי שלך פוּן זיין פנים. 12 וואָרעם
אַז ער האָט קרע ישראל פוּן בּית דָוִד, און
זיי האָבּן מלך פאַר א מלך יָרָבעָם בּן נבטן,
האָט יָרָבעָם הִנָּדֵחַ [נדח] ישראל פוּן
הינטער ה', און ער האָט זיי החטיא [חטא] חַטָּאה
גדולה. 22 און די בּני-יִשְראל זײַנען הלך אין
כּל חַטָּאת פוּן יָרָבעָמען וואָס ער האָט
עשׂה; זיי האָבּן זיך נישט סור דערפון. 32 בּיז
ה' האָט סור ישראל פוּן זיין פנים, אַזוי ווי
ער האָט דבר דורך כּל זײַנע עבדים די נביאים,
און ישראל איז גלה געוואָרן פוּן זיין אדמה
קיין אשור אויף היום הזה. 42 און מלך אשור האָט
געבראַכט פוּן בָבל, און פוּן כּוּתָה, און
פוּן עַוָּא, און פוּן חַמָת, און פוּן ספרוַיִם,
און ישב אין די ערים פוּן שומרון תַּחַת די
בּני-יִשְראל. און זיי האָבּן ירש שומרון, און
זײַנען ישב [זען "ישב" הושע
5-4:3; זכריה 31-11:6] אין אירע
ערים. 52 און עס איז געווען אין תְּחִלָּה פוּן
זייער ישב [זען "ישב" הושע
5-4:3; זכריה 31-11:6] דאָרטן,
האָבּן זיי נישט ירא ה', און ה' האָט שלח אויף
זיי אֲרָיוֹת [אֲרִי], און זיי פלעגן הרג צווישן
זיי. 62 האָט מען אמר מלך אשור, אַזוי צו אמר:
די גּוֹיִם וואָס דו האָסט גלה, און ישב אין
די ערים פוּן שומרון, ידע נישט דעם משפּט פוּן
אלוקי הָאָרֶץ; דעריבּער האָט ער שלח אויף
זיי אריוֹת, און הִנֵּה, זיי מות זיי, אַזוי
ווי זיי ידע נישט דעם משפּט פוּן אלוקי הָאָרֶץ.
72 האָט מלך אשור צוה, אַזוי צו אמר: הלך! אַהין
איינעם פוּן די כֹּהנים וואָס איר האָט גלה
פוּן דאָרטן; און זאָלן זיי הלך און זיך ישב
דאָרטן, און ער זאָל זיי הורה [ירה] דעם משפּט
פוּן אלוקי הָאָרֶץ. 82 איז בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32;
חגי 9-7:2; זכריה 9:9] איינער
פוּן די כֹּהנים וואָס מע האָט געהאַט גלה
פוּן שומרון, און ער האָט זיך ישב אין בּית
אֵ-ל, און האָט זיי מוֹרֶה [ירה] ווי זיי זאָלן
ירא ה'. 92 אָבער איטלעך גּוֹי פלעגט אויך עשׂה
זײַנע אייגענע אלוקים, און זיי האָבּן זיי
נוח אין די בּית הַבָּמוֹת וואָס די שומרונים
האָבּן עשׂה; איטלעך גּוֹי אין זייערע ערים
וואָס זיי זײַנען דאָרטן ישב [זען "ישב" הושע 5-4:3; זכריה 31-11:6]. 03 און די אנשים פוּן בָבל האָבּן
עשׂה סוכות-בנוֹת, און די אנשים פוּן כוּת האָבּן
עשׂה נֵרגַל, און די אנשים פוּן חַמת האָבּן
עשׂה אַשימאָ 13 און די עַוִּים האָבּן עשׂה
נִבחַז און תַּרְתָּק, און די ספרוַיִם האָבּן
שׂרף זייערע בָּנִים אין אֵש צו אַדרַמֶלֶך
און עַנַמֶלֶך, די אלוקים פוּן ספרוַיִם. 23
דערבײַ פלעגן זיי ירא ה', און זיי האָבּן זיך
עשׂה פוּן צווישן זיך כֹּהנים פוּן בָּמוֹת,
וואָס פלעגן מקריב זיין פאַר זיי אין די בּית
הַבָּמות. 33 ה' פלעגן זיי ירא, אָבער זייערע
אלוקים פלעגן זיי עבד, אַזוי ווי דער משפּט
פוּן די גּוֹיִם וואָס מע האָט זיי פוּן דאָרטן
גלה. 43 בּיז אויף היום הזה עשׂה זיי אַזוי ווי
די משפּטים הראשונים; זיי ירא נישט ה', און זיי
עשׂה נישט אַזוי ווי זייערע חוקים און ווי
זייער משפּטים, און אַזוי ווי די תורה און ווי
דאָס מצוה וואָס ה' האָט צוה בּני-יעקב, וואָס
ער האָט שום שמוֹ [זען "שמוֹ"
פוּן צֶמַח משיח, זכריה 21-11:6, יהושע/ישוע איז
בַעַל אותו שם פוּן משיח] ישראל; 53 וואָס ה' האָט מיט זיי כרת [זען "כרת" דניאל 62:9] אַ בְּרִית, און האָט זיי צוה, אַזוי
צו אמר: "איר זאָלט נישט ירא אלוקים אחרים, און
איר זאָלט זיך נישט שחה צו זיי, און זיי נישט
עבד, און נישט זבח צו זיי. 63 נײַערט ה' וואָס
האָט אײַך עלה [זען "עלה"
ישעיהו 2:35] פוּן אֶרֶץ מצרים
מיט כֹּחַ גָדוֹל, און מיט זרוֹעַ [זען ישעיהו 1:35 משיח זְרוֹעַ ה'] נטה, אים זאָלט איר ירא, און צו
אים זאָלט איר זיך שחה, און צו אים זאָלט איר
זבח. 73 און די חוקים און די משפּטים, און די
תורה און דאָס מצוה, וואָס ער האָט פאַר אײַך
כתב, זאָלט איר זיין שומר איבּער צו עשׂה [זען ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] כּל הימים; און איר זאָלט נישט
ירא אלוקים אחרים. 83 און דעם בְּרִית וואָס
איך האָבּ כרת [זען "כרת"
דניאל 62:9] מיט אײַך, זאָלט
איר נישט שכח; און איר זאָלט נישט ירא אלוקים
אחרים. 93 נײַערט ה' אֱלֹקֵיכֶם זאָלט איר ירא,
און ער וועט אײַך נצל [זען
"נצל" מיכה 01:4; 1:5] פוּן דער
יָד פוּן כּל אײַערע פײַנט". 04 אָבער זיי האָבּן
נישט שמע [זען "שמע" בראשית
81:22; ישעיהו 51:25; דברים 51:81], נײַערט זיי עשׂה אַזוי ווי זייער משפּט
הרִאשוֹן. 14 און די דאָזיקע גּוֹיִם פלעגן
ירא ה', אָבער זייערע פּסיל פלעגן זיי עבד; דעס
גלײַכן זייערע בָּנִים און זייערע בּני בָּנִים
אַזוי ווי אבותם האָבּן עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] אַזוי עשׂה זיי בּיז אויף היום
הזה.
מלכב81
1 און
עס איז געווען אין 3טן שָנָה פוּן הוֹשֵעַ בּן
אֵלָהן, מלך ישראל, איז חִזקִיָה בּן אָחָז
מלך יהודה געוואָרן מלך. 2 52 שָנָה איז ער אַלט
געווען, אַז ער איז געוואָרן מלך, און 92 שָנָה
האָט ער מלך אין ירושלים. און שֵם פוּן אִמּוֹ
איז געווען אַבי בַּת זכַריהן. 3 און ער האָט
עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו
6-5:32; ישעיהו 9:35] וואָס איז
יָשָר אין די אויגן פוּן ה', אַזוי ווי כּל וואָס
אָבִיו דָוִד האָט עשׂה. 4 ער האָט סור די בָּמוֹת,
און שבר די מַצֵּבוֹת, און כרת די אַשֵרָה.
און ער האָט כתת די נָחָש הַנְחֹשֶת וואָס
משה האָט עשׂה; וואָרעם בּיז יענע טעג פלעגן
די בּני-יִשְראל קטר צו איר, און מע האָט זי
קרא נחֻשְתָן. 5 ער האָט זיך בטח אויף ה' אלוקי
ישראל, און נאָך אים איז נישט געווען אַזאַ
ווי ער צווישן כּל מלכים פוּן יהודה, אויך נישט
צווישן די וואָס זײַנען געווען פאַר אים. 6
וואָרעם ער האָט זיך דבק אָן ה', ער האָט זיך
נישט סור פוּן הינטער אים, און ער איז געווען
שוֹמר איבּער זײַנע מצות וואָס ה' האָט צוה
משהן. 7 און ה' פלעגט זיין מיט אים; אומעטום ווי
ער פלעגט יצא, פלעגט ער שׂכל. און ער האָט מרד
אָן מלך אשור, און האָט אים נישט עבד. 8 ער האָט
נכה די פלִשתים בּיז עַזָה און אירע געמאַרקן,
פוּן מגדל נוֹצרים [נצר] בּיז עִיר מבצר. 9 און
עס איז געווען אין 4טן שָנָה פוּן מלך חִזקִיָהון,
דאָס איז דאָס 7טן שָנָה פוּן הוֹשֵעַ בּן אֵלָהן,
מלך ישראל, איז עלה שַלמַנאֶסֶר מלך אשור אויף
שומרון, און האָט צור אויף איר. 01 און זיי האָבּן
זי לכד צום סָוף פוּן 3 שָנָה; אין 6טן שָנָה
פוּן חִזקִיָהן דאָס איז דאָס 9טע שָנָה פוּן
הוֹשֵעַ מלך ישראל איז שומרון לכד געוואָרן.
11 און מלך אשור האָט גלה ישראל קיין אשור, און
האָט זיי הנחה [נחה] אין חַלַח, און אין חָבור,
בּײַם נָהָר גוֹזָן, און אין די ערים פוּן מָדַי.
21 פאַר וואָס זיי האָבּן נישט שמע [זען "שמע" בראשית 81:22; ישעיהו 51:25;
דברים 51:81] צו דעם קוֹל ה'
אֱלֹקֵיהֶם, און האָבּן עבר זיין בְּרִית,
כּל וואָס משה עֶבֶד ה' האָט זיי צוה, און זיי
האָבּן נישט שמע און נישט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35]. 31 און אין 41טן שָנָה פוּן מלך
חִזקִיָהון, איז עלה סַנחֵריב מלך אשור אויף
כּל ערים הַבְּצֻרוֹת [בצר] פוּן יהודה, און
האָט זיי תפשׂ. 41 האָט חִזקִיָה מלך יהודה שלח
[זען "שלח" מלאכי 1:3] צו מלך אשור קיין לָכיש, אַזוי
צו אמר: איך האָבּ חטא; שוב זיך פוּן מיר; וואָס
דו וועסט אויף מיר נתן, וועל איך נשׂא. האָט
מלך אשור שום אויף חִזקִיָה מלך יהודה 003 כּכּר
כֶּסֶף און 03 כּכּר זָהָב. 51 און חִזקִיָה האָט
נתן דאָס כּל כֶּסֶף וואָס האָט זיך מצא אין
בּית ה' און אין די אֹצְרוֹת פוּן בּית המלך.
61 אין יענער צײַט האָט חִזקִיָה קצץ די דַּלְתוֹת
פוּן דעם הֵיכַל ה', און די אֹמְנוֹת [אֹמְנָה]
וואָס חִזקִיָה מלך יהודה האָט געהאַט צפה
און ער האָט עס נתן [זען
"נתן" ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי 9-7:2] מלך אשור. 71 און מלך אשור האָט שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] תַרתָנען, און רב-סָריסן, און רַב-שָקֵהן,
פוּן לָכיש צום מלך חִזקִיָהון מיט א חיל כָּבֵד
קיין ירושלים. און זיי זײַנען עלה, און זײַנען
זיי בוא [זען "בוא," בראשית
01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] און האָבּן זיך עלה און בוא און
עמד בּײַ דעם תְּעָלָה פוּן דעם בְּרֵכָה העליוֹנה
וואָס אויפן מְסִלָּה פוּן שָׂדֶה כוֹבס [כבס].
81 און זיי האָבּן קרא צום מלך; איז יצא [זען ישעיהו 01-1:11; מיכה 1:5] צו זיי אֶליָקים בּן חִלקִיָהון,
וואָס איבערן הבּית, און שֶבְנָה דער סֹפֵר,
און יוֹאָח בּן אָסָפן, דער מַזְכִּיר [זכר].
91 און רַב-שָקֵה האָט צו זיי אמר: אמר! נָא צו
חִזקִיָהון אַזוי האָט אמר דער מלך הגּדוֹל,
מלך אשור: וואָס איז די דאָזיקע בִּטָּחוֹן
וואָס דו בטח זיך? 02 מיינסטו דְּבַר שְׂפָתַיִם
איז עצה און גבוּרָה פאַר מלחמה? אַצונד, אויף
וועמען בָטַחְתָּ [בטח], וואָס דו האָסט מרד
אָן מיר? 12 אַצונד הִנֵּה! בָטַחְתָּ [דו בטח]
אויף דעם מִשְעֶנֶת פוּן דעם דאָזיקן קָנֶה
הרצוּץ [רצץ] אויף מצרים וואָס אַז אַן אִיש
סמך זיך אויף אים אָן, בוא ער אים אַרײַן אין
דער כַף, און נקב זי דורך; אַזוי איז פרעֹה מלך
מצרים פאַר כּל וואָס בטח אויף אים. 22 און אַז
איר וועט מיר אמר: מיר בטח זיך אויף ה' אלוקינו
איז דאָס נישט דער וואָס חִזקִיָהו האָט סור
זײַנע בָּמוֹת און זײַנע מזבחות, און האָט
אמר צו יהודה און צו ירושלים: פאַר דעם דאָזיקן
מִזְבֵחַ זאָלט איר זיך שחה אין ירושלים? 32
און אַצונד, התערב [ערב] זיך נָא מיט אֲדֹנִי
מלך אשור, און איך וועל דיר נתן [זען "נתן" ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי 9-7:2] 0002 סוּסים, אויב דו קענסט דיר
נתן רֹכְבים [רכב] אויף זיי. 42 הײַנט ווי קענסטו
שוב דעם פנים פוּן פֶּחָה אחד, איינעם פוּן
די קלענסטע עבדים פוּן אֲדֹנִי? פוּן דעסט
בטח זיך אויף מצרים וועגן מרכּבות און פּרשים.
52 אַצונד, בין איך דען אָן ה' עלה אויף דעם דאָזיקן
מקוֹם, אים צו שחת
[זען שחת https://www.youtube.com/watch?v=TTp_fEgDEvE
]? ה' האָט
צו מיר אמר: עלה! אויף דעם דאָזיקן אֶרֶץ, און
שחת [זען "שחת" תהלים 01:61
https://www.youtube.com/watch?v=TTp_fEgDEvE
https://www.youtube.com/watch?v=tVJrj-9h57g
] עס. 62 האָט אֶליָקים בּן חִלקִיָהון,
און שֶבנאָ, און יוֹאָח, אמר צו רַב-שָקֵהן:
דבר! נָא, צו דײַנע עבדים אַראַמיש [אֲרָמִית],
וואָרעם מיר פאַרשטיין [בין] עס, און דבר נישט
צו אונדז יהודיש [יהוּדית] אין די אָוזנַיִם
פוּן הָעָם וואָס אויף דער חוֹמָה. 72 האָט רַב-שָקֵה
צו זיי אמר: האָט דען צו דײַן אֲדוֹן און צו
דיר מיך שלח [זען "שלח" מלאכי
1:3] אֲדֹנִי צו דבר [זען "דבר" ישעיהו 41-01:7] די דאָזיקע דּברים, און נישט צו
די אנשים וואָס ישב [זען
"ישב" הושע 5-4:3; זכריה 31-11:6] אויף דער חוֹמָה, צו אכל זייער חֶרֶא,
און צו שתה זייער שַיִן, בּײַ אײַך? 82 און רַב-שָקֵה
האָט זיך עמד, און האָט קרא אויף אַ קוֹל גָדוֹל
אויף יהודיש [יהוּדית], און האָט דבר און אמר:
שמע! דאָס דבר פוּן דעם מלך הגדוּל, מלך אשור.
92 אַזוי האָט אמר דער מלך: זאָל אײַך חִזקִיָהו
נישט השּיא [נשא], וואָרעם ער יכל אײַך נישט
נצל [זען "נצל" מיכה 01:4; 1:5] פוּן זיין יָד. 03 און זאָל אײַך
חִזקִיָהו נישט בטח אויף ה', אַזוי צו אמר: נצל
[זען "נצל" מיכה 01:4; 1:5] זיין וועט אונדז נצל זיין ה', און
די דאָזיקע עִיר וועט נישט נתן ווערן אין דער
יָד פוּן מלך אשור. 13 איר זאָלט נישט שמע צו
חִזקִיָהון, וואָרעם אַזוי האָט אמר מלך אשור:
עשׂה מיט מיר בְרָכָה, און יצא! צו מיר, און
אכל [זען "אכל" בראשית 71:2;
מתי 64:52; יחונן 3:3] איטלעכער
פוּן זיין גֶּפֶן און איטלעכער פוּן זיין תְּאֵנָה,
און שתה איטלעכער הַמַּיִם פוּן זיין בּוֹר.
23 בּיז איך בוא, און וועל אײַך לקח אין אַן אֶרֶץ
אַזוי ווי אײַער אֶרֶץ, אַן אֶרֶץ פוּן דָּגָן
און ווײַן, אַן אֶרֶץ פוּן לֶחֶם און כּרמים,
אַן אֶרֶץ פוּן זַיִת יִצְהָר און דבש, כדי
איר זאָלט חיה און נישט מות; און איר זאָלט
נישט שמע צו חִזקִיָהון, אַז ער וועט אײַך סות,
אַזוי צו אמר: ה' וועט אונדז נצל [זען "נצל" מיכה 01:4; 1:5]. 33 האָבּן נצל דען נצל געווען די
אלוקים פוּן די גּוֹיִם איטלעכער זיין אֶרֶץ
פוּן דער יָד פוּן מלך אשור? 43 וווּ זײַנען
די אלוקים פוּן חַמת, און אַרפַּד? וווּ זײַנען
די אלוקים פוּן ספרוַיִם, הֵנַע, און עִוָה?
האָבּן זיי דען נצל [זען
"נצל" מיכה 01:4; 1:5] געווען
שומרון פוּן מײַן יָד? 53 ווער זײַנען צווישן
כּל אלוקים פוּן די ארצוֹת וואָס האָבּן נצל
געווען זייער אֶרֶץ פוּן מײַן יָד, אַז ה' זאָל
נצל זיין ירושלים פוּן מײַן יָד? 63 האָט הָעָם
החריש [חרש], און זיי האָבּן אים אַ דבר נישט
ענה, וואָרעם דער מצוה פוּן מלך איז געווען,
אַזוי צו אמר: איר זאָלט אים נישט ענה. 73 איז
בוא [זען "בוא," בראשית 01:94;
ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] אֶליָקים בּן הלקיהן, וואָס איבערן
הַבַּיִת, און שֶבנאָ דער סֹפֵר, און יוֹאָח
בּן אָסָפן, דער מזכּיר [זכר], צו חִזקִיָהון,
מיט בּגדים וואָס איז געווען קרע, און זיי האָבּן
אים נגד די דברים פוּן רַב-שָקֵהן.
מלכב91
1 און
עס איז געווען, ווי דער מלך חִזקִיָהו האָט
עס שמע [זען "שמע" ישעיהו
21:35-51:25] אַזוי האָט ער קרע
זײַנע בּגדים, און זיך כסה מיט זאַק, און ער
איז בוא [זען "בוא," בראשית
01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] אין בּית ה'. 2 און ער האָט שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] אֶליָקימען וואָס איבערן הַבַּיִת,
און שֶבנאָ דעם סֹפֵר, און די זקנים פוּן די
כֹּהנים, כסה מיט שַׂקִּים, צו ישַעיָהו הנביא
בּן אמוצן. 3 און זיי האָבּן צו אים אמר: אַזוי
האָט אמר חִזקִיָהו: יוֹם צָרה און תוֹכֵחָה
און נְאָצָה איז היוֹם הזה, וואָרעם די בָּנִים
זײַנען בוא [זען "בוא," בראשית
01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] צום מַשְבֵּר, און נישטא קיין כוח
צו געבערן (ילד). 4 אפשר וועט ה' אלוקיךָ שמע
כּל דּבְרֵי רַב-שָקֵהן, וואָס אֲדֹנָיו מלך
אשור האָט אים שלח [זען "שלח"
מלאכי 1:3] צו חֵרֵף דעם אלוקים
חַי, און ער וועט יכח פאַר די דברים וואָס ה'
אֱלֹקֶיךָ האָט שמע [זען
"שמע" ישעיהו 21:35-51:25]; דעריבּער
זאָלסטו נשׂא תפילה בְּעַד דעם שְאֵרִית הַנִמְצָאָה
[מצא]. 5 און ווי די עבדים פוּן המלך חִזקִיָהון
זײַנען בוא [זען "בוא," בראשית
01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] צו ישַעיָהון, 6 האָט ישַעיָהו צו
זיי אמר: אַזוי זאָלט איר אמר צו אײַער אֲדוֹן:
אַזוי האָט ה' אמר: זאָלסט נישט ירא האָבּן
פאַר די דברים וואָס דו האָסט שמע [זען "שמע" ישעיהו 21:35-51:25] מיט וואָס די נְעָרִים פוּן מלך
אשור האָבּן מיך גדף. 7 הִנֵּה, איך נתן [זען "נתן" ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי
9-7:2] אַרײַן אין אים אַ רוּחַ,
און ער וועט שמע אַ שמוּעָה [זען "שמוּעָה" ישעיהו 1:35], און וועט זיך שוב [זען "שוב" הושע 5-4:3; זכריה 7:31] צו זיין אֶרֶץ; און איך וועל הפּלתּיו
[אים נפל] דורכן חֶרֶב אין זיין אֶרֶץ. 8 און
רַב-שָקֵה האָט זיך שוב [זען
"שוב" הושע 5-4:3; יכריה 7:31],
און האָט מצא מלך אשור לחם אויף לִבנָה; וואָרעם
ער האָט געהאַט שמע [זען
"שמע" ישעיהו 21:35-51:25] אַז
ער האָט נסע פוּן לָכיש. 9 און [סנחרב] האָט שמע
[זען "שמע" ישעיהו 21:35-51:25] אויף תִרהָקָה מלך כוּש, אַזוי
צו אמר: הִנֵּה! ער איז יצא [זען ישעיהו 01-1:11; מיכה 1:5] צו לחם מיט דיר. און ער האָט ווידער
שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] מלאכים צו חִזקִיָהון, אַזוי
צו אמר: 01 אַזוי זאָלט איר אמר צו חִזקִיָהון
מלך יהודה, אַזוי צו אמר: זאָל נישט יַשִּאךָ
[דיך נשא] אֱלֹקֶיךָ, וואָס דו בטח זיך אויף
אים, אַזוי צו אמר: ירושלים וועט נישט נתן ווערן
אין דער יָד מלך אשור. 11 הִנֵּה! האָסטו שמע
[זען "שמע" ישעיהו 21:35-51:25] וואָס די מלכים פוּן אשור האָבּן
עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו
6-5:32; ישעיהו 9:35] צו כּל ארצוֹת,
זיי צו חרם, און דו ווילסט נצל ווערן? 21 האָבּן
די אלוקים פוּן די גּוֹיִם נצל [זען "נצל" מיכה 01:4; 1:5] געווען די וואָס מײַנע אבות האָבּן
שחת [זען "שחת" תהלים 01:61
https://www.youtube.com/watch?v=TTp_fEgDEvE
https://www.youtube.com/watch?v=tVJrj-9h57g
]: גוֹזָן,
און חרן, און רֶצֶף, אויף בּני-עֶדֶן וואָס
אין תלַשָׂר? 31 וווּ איז מלך חַמת, און מלך אַרפַּד,
און מלך פוּן דער עִיר ספרוַיִם, פוּן הֵנַע,
און עִוָּה? 41 האָט חִזקִיָהו לקח דעם ספרים
פוּן דער יָד פוּן די מלאכים, און האָט אים
קרא; און ער איז עלה אין בּית ה'; און חִזקִיָהו
האָט אים פרשׂ פאַר ה'. 51 און חִזקִיָהו האָט
פלל געווען צו ה', און האָט אמר: ה' דו אֱלֹקֵי
ישראל וואָס ישב איבּער די כּרובים, דו אַליין
ביסט האלוקים איבּער כּל ממלכוֹת פוּן הָאָרֶץ;
דו האָסט עשׂה הַשָמַיִם און הָאָרֶץ. 61 נטה!
ה', דײַן אֹזֶן, און שמע; פקח, ה', דײַנע אויגן
און ראה; און שמע די דברים פוּן סַנחֵריבן וואָס
האָט אים שלח [זען "שלח" מלאכי
1:3] צו חרף דעם אלוקים חי.
71 אמנם, ה', די מלכים פוּן אשור האָבּן החריבוּ
[חרב] די גּוֹיִם און זייער אֶרֶץ, 81 און זיי
האָבּן נתן זייערע אלוקים צום אֵש; וואָרעם
זיי זײַנען קיין אלוקים נישט געווען; אָבער
בּלויז דאָס מעשׂה פוּן ידים פוּן אָדָם, עץ
און אֶבֶן; דעריבּער האָבּן זיי זיי אבד. 91
און אצזונד, ה' אֱלֹקֵינוּ, הוֹשִיעֵנוּ, נָא,
פוּן זיין יָד, און זאָלן כּל ממלכוֹת הָאָרֶץ
ידע, אַז דו ה' אליין ביסט אלוקים. 02 האָט ישַעיָהו
בּן אָמוצן שלח [זען "שלח"
מלאכי 1:3] צו חִזקִיָהון,
אַזוי צו אמר: אַזוי האָט אמר ה' אֱלֹקֵי ישראל:
וואָס דו האָסט פלל געווען צו מיר וועגן סנחרב
מלך אשור, האָבּ איך שמע [זען "שמע" בראשית 81:22; ישעיהו 51:25; דברים
51:81]. 12 דאָס איז דאָס דבר
וואָס ה' האָט וועגן אים דבר: עס בּוז [זען "בזה" ישעיהו 3:35] דיך, עס לעג [זען
"לעג" תהלים 8:22] פוּן דיר
די בּתוּלה בַּת צִיון; עס נוע דעם קאָפּ הינטער
דיר די בַּת ירושלים. 22 וועמען האסטו חרף און
גדף? און אויף וועמען האָסטו דײַן קוֹל רום?
יאָ, האָסט נשׂא דײַנע אויגן אין דער הייך אַקעגן
דעם קדש ישראל. 32 דורך דײַנע מלאכים האסטו חרף
אֲדֹנָי, און אמר: מיט מײַנע רב מרכּבות בין
איך צו דער הייך פוּן די הרים עלה, צו די ירכה
פוּן לבנון; און איך כרת זײַנע הויכע צעדערן,
זײַנע געקליבענע ציפרעסביימער; און איך בוא
צו זיין עקסטן מלוֹן, צום וואַלד פוּן זיין
כַּרְמֶל. 42 איך האָבּ קור און שתה מַיִם זָרים
[זור], און חרב מיט מײַנע פוסטריט כּל נהרות
[נָהָר] פוּן מצרים. 52 האסטו דען נישט שמע [זען "שמע" ישעיהו 21:35-51:25]? פוּן לאַנג אָן האָבּ איך עס
צוגעגרייט, פוּן ימי קדם [זען מיכה 1:5 "מקדם מימי עולם"] האָבּ איך עס יצר; אַצונד האָבּ
איך עס געבראַכט עס זאָל געשען, כדי צו שאה
אויף גלים [גַּל] נצה ערים בצֻרות [בצר]. 62 דעריבּער
זײַנען זייערע יושבים קָצֵר, זיי זײַנען חתת
און בוש; זיי זײַנען געוואָרן עֵשׂב פוּן שָׂדֶה,
און דשא חציר ירק פוּן גּגוֹת [גַּג], און שדפה
איידער קמה. 72 אָבער איך ידע [זען "ידע" דניאל 52:9; ישעיהו 3:35] דײַן ישב [זען
"ישב" הושע 5-4:3; זכריה 31-11:6], און דײַן יצא און דײַן בוא [זען "בוא" בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32;
מלאכי 1:3; חגי 9-7:2; זכריה 9:9], און דײַן רגז קעגן מיר. 82 ווײַל דײַן
רגז קעגן מיר און דײַן שַאֲנַן איז עלה אין
מײַנע אוזנַיִם; דעריבּער, וועל איך שום מײַן
חָח אין דײַן נאָז, און מײַן מֶתֶג אין דײַנע
ליפן, און איך וועל דיך שוב [זען "שוב" הושע 5-4:3; זכריה 7:31] אויף דעם דֶּרֶךְ וואָס דו ביסט
בוא [זען "בוא," בראשית 01:94;
ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] אויף אים. 92 און דאָס וועט דיר זיין
דער אוֹת [זען "אוֹת" ישעיהו
41:7]: איר וועט אכל הײַיאָר
סָפִיחַ [זען ויקרא 5:52], און אויפן שֵנִי שָנָה סָחִיש;
און אויפן 3טן שָנָה, זרע! און קצר! און נטע כּרמים,
און אכל זייער פּרי. 03 און פְּלֵיטָה בּית יהודה
וועט ווידער שאר שֹׁרֶשׁ [זען "שֹׁרֶשׁ" ישעיהו 1:11; זכריה 21-11:6;
8:3] אונטן, און עשׂה פּרי
אויבן. 13 וואָרעם פוּן ירושלים וועט יצא אַ
שְאֵרִית, און אַ פְּלֵיטָה פוּן הַר צִיון;
דאָס קִנְאָה פוּן ה' צבאות וועט דאָס עשׂה.
23 דעריבּער אַזוי האָט ה' אמר אויפן מלך אשור:
ער וועט נישט בוא אין דער דאָזיקער עִיר, און
נישט הורה [ירה] אַהין אַ חֵץ, און נישט קדם
פאַר איר מיט מָגֵן, און נישט שפך איר סֹלְלָה.
33 אויף דעם דֶּרֶךְ וואָס ער איז בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32;
חגי 9-7:2; זכריה 9:9] אויף אים
וועט ער זיך שוב [זען "שוב"
הושע 5-4:3; זכריה 7:31], און
אין דער דאָזיקער עִיר וועט ער נישט בוא, נְאֻם
ה'. 43 און איך וועל גּנן די דאָזיקע עִיר, זי
צו ישע, לְמַעַן מיר און לְמַעַן מײַן עֶבֶד
דָוִד. 53 און עס איז געווען אין יענער לָיְלָה,
איז יצא [זען ישעיהו 01-1:11;
מיכה 1:5] מלאך ה' און האָט
נכה אין מַחֲנֶה אשור 000,581. און אַז מע האָט
זיך שכם אין דער בוקר, און הִנֵּה! זיי זײַנען
כּל פְּגָרים [זען "פְּגָרים"
פוּן גהנום, ישעיהו 42:66]
מֵתִים. 63 און סנחרב מלך אשור האָט נסע, און
איז הלך און האָט זיך שוב [זען "שוב" הושע 5-4:3; יכריה 7:31]; און ער איז ישב אין נינוֵה. 73
און עס איז געווען, ווי ער שחה זיך אין בּית
פוּן אלוקיו נסרוך, אַזוי האָבּן זײַנע בָּנִים
אַדרַמֶלֶך און שַראֶצֶר אים נכה [זען "נכה" ישעיהו 01-1:11; 4:35; 6:05] מיטן חֶרֶב; און זיי זײַנען מלט
געוואָרן אין אֶרֶץ אַרָרָט. און בְּנוֹ אֵסַר-חַדון
איז געוואָרן מלך אויף זיין תחת [זען בראשית 31:22, תחת בְּנוֹ; זען
ישעיהו 8,5:35, תחת לנו].
מלכב02
1 אין
יענע טעג איז חִזקִיָהו חלה געוואָרן צום מות;
איז צו אים בוא [זען "בוא,"
בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] ישַעיָהו הנביא בּן אָמוצן, און
האָט צו אים אמר: אַזוי האָט ה' אמר: צוה! צו
דײַן בּית, וואָרעם דו מות, און וועסט נישט
חיה ווערן. 2 האָט ער סבב זיין פנים צו דער קִּיר,
און האָט פלל געווען צו ה', אַזוי צו אמר: 3 אָנָּה,
ה', זכר! ווי איך בין הלך פאַר דיר מיט אמת, און
מיט לבב שָלֵם, און וואָס איז טוֹב אין דײַנע
אויגן האָבּ איך עשׂה [זען
"עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35]. און חִזקִיָהו האָט בכה אַ בְּכִי
גָדוֹל. 4 און עס איז געווען, ווען ישַעיָהו
איז נאָך נישט געווען יצא [זען ישעיהו 01-1:11; מיכה 1:5] פוּן דעם מיטלסטן הויף, איז דאָס
דבר-ה' געווען צו אים, אַזוי צו אמר: 5 שוב זיך
אום, און זאָלסט אמר צו חִזקִיָהו דעם נָגִיד
[זען שמואל ב 12:6] פוּן עַמִּי [זען "עמי" 8:35]: אַזוי
האָט אמר ה' אלוקֵי אָבִיךָ דָוִדן: איך האָבּ
שמע [זען "שמע" ישעיהו 21:35-51:25] דײַן תפילה, איך האָבּ ראה דײַן
דּמְעָה; הִנֵּה, איך רפא [זען "רפא" ישעיהו 5:35] דיך; אויפן שְלִיש יוֹם [זען בּן דָוִד און שְלִיש יוֹם
[ https://www.youtube.com/watch?v=1crRDvVL5eY
וועסטו
עלה [זען "עלה" ישעיהו 2:35] אין בּית ה'. 6 און איך וועל יסף
צו דײַנע טעג 51 שָנָה, און פוּן דער כף פוּן
מלך אשור וועל איך דיך און די דאָזיקע עִיר
נצל [זען "נצל" מיכה 01:4; 1:5], און איך וועל גנן די דאָזיקע
עִיר למען מיר און למען מײַן עֶבֶד דָוִד [זען ישעיה 53:73 און 11:35 משיח בּן
דָוִד
https://www.youtube.com/watch?v=tVJrj-9h57g
]. 7 און ישַעיָהו
האָט אמר: לקח דְּבֵלָה פײַגן. און זיי האָבּן
לקח [זען "לקח" ישעיהו 8:35;
זכריה 31-11:6; 31:11] און שום
אויפן שְחִין, און ער איז חיה געוואָרן. 8 און
חִזקִיָהו האָט אמר צו ישַעיָהון: וואָס איז
דער אוֹת [זען "אוֹת" ישעיה
41:7] אַז ה' וועט מיך רפא [זען "רפא" ישעיהו 5:35], און איך וועל עלה [זען ישעיהו 2:35] אויפן
יוֹם השְלִישִי [זען בּן
דָוִד און יוֹם השְלִישִי, הושע 2-1:6; קור"א 4:51;
לוקס 64:42
https://www.youtube.com/watch?v=tVJrj-9h57g
https://www.youtube.com/watch?v=1crRDvVL5eY
] אין בּית
ה'? 9 האָט ישַעיָהו אמר: דאָס וועט דיר זיין
דער אוֹת [זען "אוֹת" ישעיהו
41:7] פוּן ה', אַז ה' וועט עשׂה
[זען ירמיהו 6-5:32; ישעיהו
9:35] די זאַך וואָס ער האָט
דבר: זאָל דער שאטן [צל] הלך 01 שטאַפלען ווײַטער,
אָדער זיך שוב [זען "שוב"
הושע 5-4:3; זכריה 7:31] 01 שטאַפלען?
01 האָט יחִזקִיָהו אמר: גרינג [קלל] איז דעם
צל זיך נטה 01 שטאַפלען; לֹא, נײַערט דער צל זאָל
זיך שוב [זען "שוב" הושע 5-4:3;
זכריה 7:31] אויף צוריק 01 שטאַפלען.
11 האָט ישַעיָהו הנביא קרא צו ה', און ער האָט
שוב [זען "שוב" הושע 5-4:3; יכריה
7:31] דעם צל 01 שטאַפלען צוריק
אויף די שטאַפלען וואָס ער האָט געהאַט ירד
אויף די שטאַפלען פוּן אָחָזן. 21 אין יענער
צײַט האָט ברֹאדַך-באַלְאַדָן בּן באַלְאַדָנען,
מלך בָבל, שלח [זען "שלח"
מלאכי 1:3] ספרים און מִנְחָה
צו חִזקִיָהון, וואָרעם ער האָט שמע [זען "שמע" ישעיהו 21:35-51:25] אַז חִזקִיָהו איז געווען חלה.
31 און חִזקִיָהו האָט זיי שמע [זען "שמע" בראשית 81:22; ישעיהו 51:25; דברים
51:81], און ער האָט זיי געוויזן
זיין כּל בּית נכת, דאָס כֶּסֶף און דאָס זָהָב,
און די בשמים, און דאָס שֶמֶן הטוב, און זײַנע
בּית כֵּלִים, און כּל וואָס האָט זיך מצא אין
זײַנע אוֹצרות; נישט געווען א זאַך אין זיין
בּית, און אין זיין כּל ממשלת, וואָס חִזקִיָהו
האָט זיי נישט געוויזן. 41 איז ישַעיָהו הנביא
בוא [זען "בוא," בראשית 01:94;
ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] צום מלך יחִזקִיָהו, און האָט צו אים
אמר: וואָס האָבּן די דאָזיקע אנשים אמר? און
פוּן וואַנען בוא [זען "בוא"
בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32; מלאכי 1:3; חגי 9-7:2; זכריה
9:9] זיי צו דיר? האָט חִזקִיָהו
אמר: פוּן אַן אֶרֶץ רחוֹקָה זײַנען זיי בוא
פוּן בָבל. 51 האָט ער אמר: וואָס האָבּן זיי
ראה אין דײַן בּית? האָט חִזקִיָהו אמר: כּל
וואָס איז אין מײַן בּית האָבּן זיי ראה: נישט
געווען א זאַך אין מײַנע אוֹצרות וואָס איך
האָבּ זיי נישט געוויזן. 61 האָט ישַעיָהו אמר
צו חִזקִיָהון: שמע דאָס דבר-ה': 71 הִנֵּה, ימים
בָּאִים, און כּל וואָס אין דײַן בּית, און
וואָס דײַנע אבות האָבּן אצר בּיז היום הזה,
וועט נשׂא ווערן קיין בָבל; קיין זאַך וועט
נישט יתר, אמר ה'. 81 און פוּן דײַנע בָּנִים
וואָס וועלן יצא פוּן דיר, וואָס דו וועסט ילד,
וועט מען לקח, און זיי וועלן זיין סריסים אין
הַהֵיכַל פוּן מלך בָבל. 91 האָט חִזקִיָהו
אמר צו ישַעיָהון: טוֹב איז דאָס דבר-ה' וואָס
דו האָסט דבר. און ער האָט אמר. הֲלוֹא אם, שלום
און אמת וועט זיין אין מײַנע טעג! 02 און די יתר
דּברֵי וועגן חִזקִיָהון, און זיין כּל גבורה,
און ווי ער האָט עשׂה דעם בְּרֵכָה און דעם
תְּעָלָה, און אַרײַנגעבראַכט מַיִם אין עִיר,
דאָס איז שוין כתב אין סֵפֶר דּברֵי הימים
מלכים פוּן יהודה. 12 און חִזקִיָהו האָט זיך
שכב מיט זײַנע אבות, און בְּנוֹ מנשה איז געוואָרן
מלך אויף זיין תחת.
מלכב12
1 21 שָנָה
איז מנשה אַלט געווען, אַז ער איז געוואָרן
מלך, און 55 שָנָה האָט ער מלך אין ירושלים. און
דער שֵם פוּן אִמּוֹ איז געווען חֶפצי-בה. 2
און ער האָט עשׂה [זען "עשׂה"
ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] וואָס
איז הָרַע אין די אויגן פוּן ה', אַזוי ווי די
תוֹעֲבֹת פוּן די גּוֹיִם וואָס ה' האָט ירש
פוּן פאַר די בּני-יִשְראל. 3 און ער האָט שוב
און בנה די בָּמוֹת וואָס אָבִיו חִזקִיָהו
האָט אבד, און ער האָט קום מזבחות צו בַעַל,
און האָט עשׂה אַן אַשֵרָה, און ווי אַחאב מלך
ישראל האָט עשׂה [זען "עשׂה"
ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] און
ער האָט זיך שחה צום כּל צָבָא הַשָמַיִם, און
זיי עבד. 4 און ער האָט בנה [זען "בנה" דניאל 52:9] מזבחות אין בּית ה', וואָס ה' האָט אמר:
אין ירושלים וועל איך שום מײַן שֵם. 5 און ער
האָט בנה [זען "בנה" דניאל
52:9] מזבחות צום כּל צָבָא
הַשָמַיִם אין ביידע חצרוֹת [חָצֵר] פוּן בּית
ה'. 6 און ער האָט העביר [עבר] בְּנוֹ דורכן אֵש,
און האָט עוֹנֵן [ענן] און נחש, און ער עשׂה
אוֹב און יִדְּעֹנִים; און ער האָט געמערט
צו עשׂה הָרַע אין די אויגן פוּן ה', צו כעס.
7 און ער האָט שום דעם פֶּסֶל פוּן דער אַשֵרָה
וואָס ער האָט עשׂה, אין דעם בּית וואָס ה' האָט
אמר צו דָוִדן און צו בְּנוֹ שלמהן: אין דעם
דאָזיקן בּית און אין ירושלים וואָס איך האָבּ
בחר פוּן כּל שבטים פוּן ישראל, וועל איך שום
מײַן שֵם לְעוֹלָם, 8 און איך וועל מער נישט
הניד [נוד] דעם רגל פוּן ישראל פוּן האדמה וואָס
איך האָבּ נתן [זען "נתן"
ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי 9-7:2] אבותם, אויב זיי וועלן רַק זיין שומר
איבּער צו עשׂה [זען ירמיהו
6-5:32; ישעיהו 9:35] אַזוי ווי
כּל וואָס איך האָבּ זיי צוה, און לויט כּל
התורה וואָס מײַן עֶבֶד משה האָט זיי צוה. 9
אָבער זיי האָבּן נישט שמע [זען "שמע" בראשית 81:22; ישעיהו 51:25; דברים
51:81]; און מנשה האָט זיי תעה
צו עשׂה [זען ירמיהו 6-5:32;
ישעיהו 9:35] מער הָרָע ווי
די גּוֹיִם וואָס ה' האָט שמד פוּן פאַר די
בּני-יִשְראל. 01 און ה' האָט דבר דורך זײַנע
עבדים די נביאים, אַזוי צו אמר: 11 ווײַל מנשה
מלך יהודה האָט עשׂה [זען
"עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] די דאָזיקע תוֹעֲבוֹת, איז רעע ווי
כּל וואָס די אמורים וואָס פאַר אים האָבּן
עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו
6-5:32; ישעיהו 9:35] און האָט
אויך החטא [חטא] יהודה מיט זײַנע גִּלּוּלִים,
21 דעריבּער האָט אַזוי אמר ה' אלוקֵי ישראל:
הִנֵּה, איך ברענג רָעָה אויף ירושלים און
יהודה, אַז כּל וואָס שמע עס, וועלן צלל זײַנע
ביידע אוזנַיִם. 31 און איך וועל נטה אויף ירושלים
די קַו פוּן שומרון, און די משקֹלת פוּן בּית
אַחאב; און איך וועל מחה ירושלים, אַזוי ווי
מע מחה אַ צלחת, מחה און הפך אויף איר פנים.
41 און איך וועל נטש דעם שְאֵרִית פוּן מײַן
נחלה, און וועל זיי נתן [זען
"נתן" ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי 9-7:2] אין דער יָד פוּן זייערע פײַנט, און
זיי וועלן זיין בַּז און מְשִסָּה פאַר כּל
זייערע פײַנט. 51 ווײַל זיי האָבּן עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו
9:35] וואָס איז הָרַע אין
מײַנע אויגן, און האָבּן מיך כעס פוּן דעם יוֹם
וואָס אבותם זײַנען יצא [זען ישעיהו 01-1:11; מיכה 1:5] פוּן מצרים און עד היום הזה. 61 און
אויך דָּם נָקִי האָט מנשה שפך רבה מְאֹד, בּיז
ער האָט מלא ירושלים פוּן עק צו עק; אחוץ זיין
חַטָּאת וואָס ער האָט החטא [חטא] יהודה, צו
עשׂה [זען ירמיהו 6-5:32; ישעיהו
9:35] וואָס איז הָרַע אין
די אויגן פוּן ה'. 71 און די יתר דּברֵי מנשהן,
און כּל וואָס ער האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] און זיין חַטָּאת וואָס ער האָט
חטא, דאָס איז שוין כתב אין סֵפֶר דּברֵי הימים
מלכים פוּן יהודה. 81 און מנשה האָט זיך שכב
מיט זײַנע אבות, און ער איז קבר [זען משיח קבר, ישעיהו 9:35] געוואָרן אין דעם גַּן פוּן זיין
בּית, אין דעם גַּן עֻזָּא. און בְּנוֹ אָמוֹן
איז געוואָרן מלך אויף זיין תחת [זען בראשית 31:22, תחת בְּנוֹ; זען
ישעיהו 8,5:35, תחת לנו]. 91 22
שָנָה איז אָמוֹן אַלט געווען. אַז ער איז געוואָרן
מלך, און 2 שָנָה האָט ער מלך אין ירושלים. און
דער שֵם פוּן אִמּוֹ איז געווען משולֶמֶת בַּת
חָרוּצן, פוּן יָטבה. 02 און ער האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו
9:35] וואָס איז הָרַע אין
די אויגן פוּן ה', אַזוי ווי אָבִיו מנשה האָט
עשׂה. 12 און ער איז הלך אין כּל הַדֶּרֶךְ וואָס
אָבִיו איז הלך, און ער האָט עבד די גִּלּוּלִים
וואָס אָבִיו האָט עבד, און האָט זיך צו זיי
שחה. 22 און ער האָט עזב [זען
תהלים (61)71-(1)2:22] ה' אלוקי
אבֹתיו, און איז נישט הלך אין דעם דֶּרֶךְ ה'.
32 און די עבדים פוּן אמוֹנען האָבּן קשר אויף
אים, און האָבּן מות דעם מלך אין זיין בּית.
42 און עַם הָאָרֶץ האָט נכה [זען "נכה" ישעיהו 01-1:11; 4:35; 6:05] כּל וואָס האָבּן קשר אויף דעם
מלך אָמוֹן. און עַם הָאָרֶץ האָט מלך בְּנוֹ
יֹאשִיָהון פאַר מלך אויף זיין תחת [זען בראשית 31:22, תחת בְּנוֹ; זען
ישעיהו 8,5:35, תחת לנו]. 52 און
די יתר דּברֵי אָמוֹנען וואָס ער האָט עשׂה
זיי זײַנען שוין כתב אין סֵפֶר דּברֵי הימים
מלכים פוּן יהודה. 62 און מע האָט אים קבר [זען משיח קבר, ישעיהו 9:35] אין גַּן עֻזָא. און בְּנוֹ יֹאשִיָהו
איז געוואָרן מלך אויף זיין תחת [זען בראשית 31:22, תחת בְּנוֹ; זען
ישעיהו 8,5:35, תחת לנו].
מלכב22
1 8 שָנָה
איז יֹאשִיָהו אַלט געווען, אַז ער איז געוואָרן
מלך, און 13 שָנָה האָט ער מלך אין ירושלים. און
דער שֵם פוּן אִמּוֹ איז געווען ידידָה בַּת
עַדָיָהן, פוּן בָצקַת. 2 און ער האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו
9:35] וואָס איז יָשָר אין
די אויגן פוּן ה', און ער איז הלך אין כּל דֶּרֶךְ
דָוִד אָבִיו, און האָט זיך נישט סור ימין אָדער
שׂמֹאול. 3 און עס איז געווען אין 81טן שָנָה
פוּן מלך יֹאשִיָהו, האָט דער מלך שלח [זען "שלח" מלאכי 1:3] שָפן בּן אצַליָהו בּן משולָמען,
דעם סֹפֵר, אין בּית ה', אַזוי צו אמר: 4 עלה!
צו חִלקִיָהו דעם כהן-גּדוֹל, און זאָל ער תמם
דאָס כֶּסֶף וואָס איז געבראַכט געוואָרן
אין בּית ה', וואָס די שֹׁמְרֵי הַסַּף האָבּן
אסף פוּן הָעָם [זען "עמי"
ישעיהו 8:35, כּי נגזר מארץ חיים מפשע עמי]. 5 און זאָל מען עס נתן [זען "נתן" ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי
9-7:2] אויף דער יָד פוּן די
עֹשֵׂי הַמְּלָאכָה וואָס זײַנען פקד איבּער
דעם בּית ה'; און זיי זאָלן עס נתן [זען "נתן" ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי 9-7:2] צו די עֹשֵׂי-המלאָכה, וואָס אין
בּית ה', אויף צו חזק די בֶּדֶק פוּן בּית; 6
צו די חָרָשִים, און צו די בֹּנִים, און צו די
גֹּדְרִים [גדר], און אויף צו קנה האלץ און געהאקטע
שטיינער, צו חזק דאָס בּית. 7 און מע זאָל זיך
נישט חשב [זען "חשב" בראשית
6:51] מיט זיי וועגן דעם כֶּסֶף
וואָס ווערט נתן [זען ישעיהו
41:7; 9:35; 5:9; חגי 9-7:2] אויף זייער
יָד, נײַערט אין אֱמוּנָה זאָלן זיי עשׂה. 8
און חִלקִיָהו דער כהן-גדול האָט אמר צו שָפן
דעם סֹפר: דאָס סֵפֶר התורה האָבּ איך מצא אין
בּית ה'. און חִלקִיָהו האָט נתן [זען ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי 9-7:2] דאָס סֵפֶר צו שָפנען, און ער
האָט עס קרא. 9 און שָפן דער סֹפֵר איז בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32;
חגי 9-7:2; זכריה 9:9] צום מלך,
און האָט געבראַכט דעם מלך דָּבָר, און האָט
אמר: דײַנע עבדים האָבּן נתך דאָס כֶּסֶף וואָס
האָט זיך מצא אין בּית, און זיי האָבּן עס נתן
[זען ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי
9-7:2] אויף דער יָד פוּן די
עֹשֵׂי המלאכה וואָס זײַנען פקד איבּער דעם
בּית ה'. 01 און שָפן דער סֹפֵר האָט נגד דעם
מלך, אַזוי צו אמר: חִלקִיָהו דער כהן האָט
מיר נתן [זען ישעיהו 41:7;
9:35; 5:9; חגי 9-7:2] אַ סֵפֶר.
און שָפן האָט עס געלייענט [קרא] פאַרן המלך.
11 און עס איז געווען, ווי דער מלך האָט שמע [זען "שמע" ישעיהו 21:35-51:25] די דברים פוּן דעם סֵפֶר התורה,
אַזוי האָט ער קרע זײַנע בּגדים. 21 און דער
מלך האָט צוה חִלקִיָהו דעם כהן, און אַחיקָם
בּן שָפנען, און עַכבור בּן מיכָיָהו, און שָפן
דעם סֹפֵר, און עַשָיָה דעם עֶבֶד המלך אַזוי
צו אמר: 31 הלך! דרש בּײַ ה' פאַר מיר, און פאַר
הָעָם, און פאַר כּל יהודה, וועגן די דברים
פוּן דעם דאָזיקן געפונענעם [מצא] סֵפֶר, וואָרעם
גָדוֹלה איז דער חֲמַת ה' וואָס איז יצת אויף
אונדז, פאַר וואָס אבוֹתֵינוּ האָבּן נישט
שמע [זען "שמע" בראשית 81:22;
ישעיהו 51:25; דברים 51:81] צו
די דברים פוּן דעם דאָזיקן סֵפֶר, צו עשׂה [זען ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] אַזוי ווי כּל וואָס איז כתב פאַר
אונדז. 41 איז הלך חִלקִיָהו דער כהן, און אַחיקָם,
און עַכבור, און שָפן, און עֲשָׂיָה, צו חולדָה
דער נביאָה, דער אִשָּה פוּן שַלום בּן תִקוָה
בּן חַרחַסן [זען ייִחוּס
פוּן די פרוי איז געגעבן ווי איר מאן'ס משפחה,
זען לוקס 83-32:3, ווו עס איז ייִחוּס פוּן מרים
בַּת דָוִד דורך יוסף איידעם (חָתן) פוּן עֵלִי], דעם ֹשׂמֵר הבגדים און זי האָט
ישב אין ירושלים, אין מִשְנֶה און זיי האָבּן
דבר צו איר. 51 האָט זי צו זיי אמר: אַזוי האָט
אמר ה' אֱלֹקֵי ישראל: אמר צו דעם אִיש וואָס
האָט אײַך שלח [זען "שלח"
מלאכי 1:3] צו מיר: 61 אַזוי
האָט ה' אמר: הִנֵּה, איך ברענג רָעָה אויף דעם
מקוֹם הזה און אויף זײַנע באַוווינער כּל דּבְרֵי
הַסֵפֶר וואָס מלך יהודה האָט געלייענט [קרא];
71 דערפאַר וואָס זיי האָבּן מיך עזב [זען תהלים (61)71-(1)2:22], און האָבּן קטר צו אלוקים אחרים,
כדי מיך צו כעס מיט כּל מעשׂה פוּן זייערע ידים,
דעריבּער וועט מײַן חֵמָה זיך ניצת [יצת] אויף
דעם מקוֹם הזה, און וועט נישט כבה ווערן. 81 און
צו מלך יהודה וואָס שלח אײַך דרש בּײַ ה', צו
אים זאָלט איר אַזוי אמר: אַזוי האָט אמר ה'
אֱלֹקֵי ישראל: וועגן די דברים וואָס דו האָסט
שמע [זען "שמע" ישעיהו 21:35-51:25] 91 איז, ווײַל דײַן לֵב איז רכך
געוואָרן, און ביסט געוואָרן נכנע [כנע] פאַר
ה' ווען דו האָסט שמע [זען
"שמע" ישעיהו 21:35-51:25] וואָס
איך האָבּ דבר אויף דעם מקוֹם הזה און אויף
זײַנע יושבים [ישב], אַז זיי וועלן ווערן פאַר
א שַמָּה און פאַר א קללה, און האָסט קרע דײַנע
בּגדים, און האָסט בכה פאַר מיר, האָבּ איך
אויך שמע [זען "שמע" בראשית
81:22; ישעיהו 51:25; דברים 51:81], אמר ה'. 02 דעריבּער הִנֵּה, איך אסף
דיך צו דײַנע אבות, און וועסט אסף ווערן אין
דײַן קבר בשלום, און דײַנע אויגן וועלן נישט
ראה דאָס כּל רָעָה וואָס איך ברענג אויף דעם
מקוֹם הזה. און זיי האָבּן געבראַכט צום מלך
דעם ענטפער.
מלכב32
1 און
דער מלך האָט שלח [זען "שלח"
מלאכי 1:3], און מע האָט
אסף צו
אים כּל זקנים פוּן יהודה און ירושלים. 2 און
דער מלך איז עלה אין בּית ה', און כּל אִיש יהודה
און כּל יושבי ירושלים מיט אים, און די כֹּהנים,
און די נביאים, און כּל הָעָם פוּן קָטֹן בּיז
גָדוֹל. און ער האָט געלייענט [קרא] אין זייערע
אוזנַיִם כּל דִּברֵי סֵפֶר הבּרית וואָס
איז מצא געוואָרן אין בּית ה'. 3 און דער מלך
האָט זיך עמד אויף די עַמּוּד [בִּימָה], און
ער האָט כרת הבּרית פאַר ה', צו הלך נאָך ה',
און לִשמֹר זײַנע מצות און זײַנע עדות און
זײַנע חֻקּוֹת מיטן כּל לֵב און מיט כּל נפש
[זען "נפש" פוּן משיח ישעיהו
01:35], מקיים צו זיין די דברים
פוּן דעם דאָזיקן בְּרִית וואָס שטייען כתב
אין דעם דאָזיקן סֵפֶר. און דאָס כּל הָעָם
איז עמד צו דעם בְּרִית. 4 און דער מלך האָט
צוה חִלקִיָהו דעם כהן-גדול, און די כֹּהני
המשנה, און די שֹׁמְרי הַסַּף, צו הוֹצִיא [יצא]
פוּן דעם הֵיכַל ה' כּל הכלים וואָס זײַנען
עשׂה געוואָרן פאַר בַעַל, און פאַר דער אַשֵרָה,
און פאַר דעם כּל צָבָא הַשָמַיִם; און ער האָט
זיי שׂרף מִחוּץ פוּן ירושלים אין די שדמוֹת
[שְדֵמָה] פוּן קִדרון, און האָט נשׂא [זען "נשׂא" ישעיהו 21:35; ויקרא 22:61] זייער אֵש קיין בּית-אֵ-ל. 5 און
ער האָט השבית [שבת] די כמרים [כמר] וואָס די
מלכים פוּן יהודה האָבּן נתן, און וואָס האָבּן
קטר אויף די בָּמוֹת, אין די ערים פוּן יהודה
און אין די מֵסַב פוּן ירושלים; און די וואָס
האָבּן קטר צו בַעַל, צו דער שֶמֶש, און צו דער
יָרֵחַ, און צו די מזלות, און צום כּל צָבָא
הַשָמַיִם. 6 און ער האָט יצא די אַשֵרָה פוּן
דעם בּית ה' מחוּץ פוּן ירושלים צום נחַל קִדרון,
און האָט זי שׂרף בּײַם נחַל קִדרון, און דקק
אויף עָפָר, און שלך איר עָפָר אויף די קברים
פוּן בּני-הָעָם [זען "עמי"
ישעיהו 8:35, כּי נגזר מארץ חיים מפשע עמי]. 7 און ער האָט נתץ די בּתּים פוּן
די קְדֵשִים [קָדֵש] וואָס אין בּית ה', וואָס
די נָשִים פלעגן דאָרטן ארג בָּתִּים פאַר
דער אַשֵרָה. 8 און ער האָט צונויפגעבראַכט
[בוא] כּל הכֹּהנים פוּן די ערים פוּן יהודה,
און האָט טמא די בָּמוֹת וואָס די כֹּהנים
האָבּן דאָרטן קטר, פוּן גֶבע בּיז בּאר-שבע;
און ער האָט נתץ די בָּמוֹת פוּן די שְעָרים
וואָס בּײַם פֶּתַח שער פוּן יהוֹשעַ [זען נחמיה 71:8, ישוע; זען עזרא 8:3;
זכריה 21-11:6, יהוֹשֻעַ/יֵשוּעַ עַבדי צֶמַח
מָשִיחַ שְמוֹ, ישעיהו 31:25-21:35; התג' 61:22] דעם שַׂר הָעִיר, וואָס אויף דער
לינקער זייט פוּן דעם וואָס בוא אַרײַן אין
שער העיר. 9 אָבער די כֹּהנים פוּן די בָּמוֹת
זײַנען נישט עלה [זען "עלה"
ישעיהו 2:35] צום מִזְבֵחַ
פוּן ה' אין ירושלים; נײַערט זיי האָבּן אכל
דאָס מַצּוֹת צווישן זייערע אחים [זען "אחים" תהלים (22)32-(61)71:22, http://www.youtube.com/watch?v=6Xnhzw_A9fU
זען אויך ישעיהו 5:35; זכריה
01:21; משיח בּן דָוִד דקרוּ חי אויפן בוים, שמואל
ב 41:81]. 01 און ער האָט טמא
תוֹפת וואָס אין טאָל פוּן בּן-הִנום, אַז קיינער
זאָל נישט העביר [עבר] בְּנוֹ אָדער זיין בַּת
דורכן אֵש צו מוֹלֶך. 11 און ער האָט שבת די סוּסים
וואָס די מלכים פוּן יהודה האָבּן נתן [זען ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי 9-7:2] צו דער שֶמֶש בּײַם מבּוא פוּן
בּית ה', לעבן דער לִשְכָּה פוּן נתן-מלך דעם
סָרִיס, וואָס אין די פַּרְוָרִים; און די מרכּבות
פוּן דער שֶמֶש האָט ער שׂרף אין אֵש. 21 און
די מזבחות וואָס אויפן גָּג פוּן עֲלִיָּה
פוּן אָחָז, וואָס די מלכים פוּן יהודה האָבּן
עשׂה, און די מזבחות וואָס מנשה האָט עשׂה אין
ביידע חצרוֹת [חָצֵר] פוּן בּית ה', האָט נתץ
דער מלך און ער רוץ פוּן דאָרטן, און שלך זייער
עָפָר אין נַחַל קִדרון. 31 אויך די בָּמוֹת
וואָס פאַר ירושלים, וואָס אויף דער מימין
פוּן דעם הַר המשחית, וואָס שלֹמֹה מלך ישראל
האָט בנה [זען "בנה" דניאל
52:9] צו עשתוֹרות, דער שִקֻּץ
פוּן די צידונים, און צו כָמוש, דער שִקֻּץ
פוּן מואָב, און צו מִלכום, דער תּוֹעֲבה פוּן
בּני-עמון, האָט דער מלך טמא. 41 און ער האָט
שבר די מַצֵּבוֹת, און כרת די אֲשֵרִים, און
מלא זייער מקוֹם מיט עצמוֹת אָדָם. 51 און אויך
דעם מִזְבֵחַ וואָס אין בּית אֵ-ל, די בָמָה
וואָס יָרָבעָם בּן נבטן וואָס האָט החטא [חטא]
ישראל, האָט עשׂה, אויך יענעם מִזְבֵחַ און
די בָמָה האָט ער נתץ; און ער האָט שׂרף די בָמָה,
און דקק אויף עָפָר; און ער האָט שׂרף די אַשֵרָה.
61 און ווי יֹאשִיָהו האָט זיך פנה, אַזוי האָט
ער ראה די קברים וואָס דאָרטן אויפן הַר, און
ער האָט שלח [זען "שלח" מלאכי
1:3], און האָט לקח די עצמוֹת
פוּן די קברים, און שׂרף אויפן מִזְבֵחַ, און
האָט אים טמא, אַזוי ווי דאָס דבר-ה' וואָס עס
האָט קרא דער אִיש האלוקים וואָס האָט קרא
די דאָזיקע זאַכן [זען מלכא
3-1:31]. 71 און ער האָט אמר:
וואָס איז יענער אוֹת וואָס איך הנה? האָבּן
די אנשים פוּן עִיר צו אים אמר: דאָס איז דער
קבר פוּן דעם אִיש האלוקים וואָס איז בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32;
חגי 9-7:2; זכריה 9:9] פוּן יהודה,
און האָט קרא די דאָזיקע זאַכן וואָס דו האָסט
עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו
6-5:32; ישעיהו 9:35] צו דעם דאָזיקן
מִזְבֵחַ אין בּית-אֵ-ל. 81 האָט ער צו זיי אמר:
לאָזט אים אין רו; קיינער זאָל נישט רירן זײַנע
עֶצֶם. האָבּן זיי יצא [זען
"יצא" ישעיהו 01-1:11; מיכה 1:5] זײַנע עֶצֶם מיט די עֶצֶם פוּן דעם
נביא וואָס איז יצא [זען
"יצא" ישעיהו 01-1:11; מיכה 1:5] פוּן שומרון. 91 און אויך כּל בּתּים
פוּן די בָּמוֹת וואָס אין די ערים פוּן שומרון,
וואָס די מלכים פוּן ישראל האָבּן עשׂה צו
כעס [ה'] האָט יֹאשִיָהו סור, און ער האָט עשׂה
[זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו
9:35] צו זיי אַזוי ווי כּל
מעשׂים וואָס ער האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] אין בּית אֵ-ל. 02 און ער האָט זבח
כּל כֹּהנים פוּן די בָּמוֹת וואָס זײַנען
דאָרטן געווען, אויף די מזבחות, און האָט שׂרף
עצמוֹת אדם אויף זיי. און ער האָט זיך שוב [זען "שוב" הושע 5-4:3; יכריה 7:31] קיין ירושלים. 12 און דער מלך האָט
צוה דעם כּל העם [זען "עמי"
ישעיהו 8:35, כּי נגזר מארץ חיים מפשע עמי], אַזוי צו אמר: עשׂה פסח צו ה' אלֹקֵיכֶם,
אַזוי ווי עס שטייט כתב אין דעם דאָזיקן סֵפֶר
הבּרית. 22 וואָרעם אַזאַ ווי דער דאָזיקער
פסח איז נישט עשׂה געוואָרן פוּן יְמֵי השופטים
וואָס האָבּן געמשפט ישראל, און אין כּל יְמֵי
מלכים פוּן ישראל, און די מלכים פוּן יהודה.
32 אָבער אין 81טן שָנָה פוּן מלך יֹאשִיָהון
איז עשׂה געוואָרן דער דאָזיקער פסח צו ה' אין
ירושלים. 42 און אויך די אֹבוֹת [אוֹב] און די
יּדּעֹנִים [יִדְּעֹנִי], און די תרפים, און
די גִּלּוּלִים, און כּל שִּקֻּצִים [שִקֻּץ],
וואָס זײַנען ראה געוואָרן אין אֶרֶץ יהודה
און אין ירושלים, האָט יֹאשִיָהו בער, כדי מקיים
צו זיין די דברים פוּן דער תורה וואָס שטייען
כתב אין דעם סֵפֶר וואָס חִלקִיָהו דער כהן
האָט מצא אין בּית ה'. 52 און אַזאַ ווי ער איז
נישט געווען קיין מלך פאַר אים, וואָס זאָל
זיך שוב [זען "שוב" הושע 5-4:3;
זכריה 7:31] צו ה' מיט זיין
כּל לֵב און מיט זיין כּל נפש [זען "נפש" פוּן משיח ישעיהו 01:35] און מיט זיין כּל מאֹד, לויט כּל
תורה משהן; און נאָך אים איז נישט קום [זען "קום" במדבר 71:42; הושע 2:6] אַזאַ ווי ער. 62 אָבער ה' האָט
זיך נישט שוב פוּן זיין חרוֹן אף הגדוֹל ווען
זיין אַף האָט חרה אויף יהודה, פאַר כּל כּעסים
[כעס] וואָס מנשה האָט אים כעס. 72 און ה' האָט
אמר: אויך יהודה וועל איך סור פוּן מײַן פנים,
אַזוי ווי איך האָבּ סור ישראל; און איך וועל
מאס [זען מאס, תהלים 22:811] די דאָזיקע עִיר וואָס איך האָבּ
בחר, ירושלים, און דאָס בּית וואָס איך האָבּ
אמר: מײַן שֵם זאָל דאָרטן זיין. 82 און די יתר
דּברֵי יֹאשִיָהון, און כּל וואָס ער האָט
עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו
6-5:32; ישעיהו 9:35] דאָס איז
שוין כתב אין סֵפֶר דּברֵי הימים מלכים פוּן
יהודה. 92 אין זײַנע טעג איז עלה פרעֹה-נכו מלך
מצרים אויף מלך אשור, בּײַם נָהָר פרת, און
דער מלך יֹאשִיָהו איז אים הלך אַקעגן; און
ער האָט אים מות אין מגִדו, ווי ער האָט אים
ראה. 03 האָבּן זײַנע עבדים אים רכב אַ מֵת פוּן
מגִדו, און זיי האָבּן אים געבראַכט קיין ירושלים,
און האָבּן אים קבר [זען
משיח קבר, ישעיהו 9:35] אין
זיין קבר. און הָעָם הָאָרֶץ האָט לקח [זען "לקח" ישעיהו 8:35; זכריה 31-11:6;
31:11] יהוֹאָחָז בּן יֹאשִיָהון,
און זיי האָבּן אים משח, און אים מלך פאַר מלך
אויף תחת [זען בראשית 31:22,
תחת בְּנוֹ; זען ישעיהו 8,5:35, תחת לנו] פוּן זיין אָב. 13 און 32 שָנָה איז
יהוֹאָחָז אַלט געווען, אַז ער איז געוואָרן
מלך, און 3 חדשים האָט ער מלך אין ירושלים. און
דער שֵם פוּן אִמּוֹ איז געווען חַמוטַל בַּת
יִרמיָהון, פוּן לִבנָה. 23 און ער האָט עשׂה
[זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו
9:35] וואָס איז הָרַע אין
די אויגן פוּן ה', אַזוי ווי כּל וואָס זײַנע
אבות האָבּן עשׂה [זען "עשׂה"
ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35].
33 און פרעֹה-נכו האָט אים אסר אין רִבלָה, אין
אֶרֶץ חַמת, אַז ער זאָל נישט מלך אין ירושלים.
און ער האָט נתן עֹנֶש אויפן הָאָרֶץ, 001 כּכּר
כֶּסֶף, און א כּכּר זָהָב. 43 און פרעֹה-נכו
האָט מלך אֶליָקים בּן יֹאשִיָהון פאַר מלך
אויף דעם תחת פוּן אָבִיו יֹאשִיָהון, און
ער האָט סבב שמוֹ [זען "שמוֹ"
פוּן צֶמַח משיח, זכריה 21-11:6, יהושע/ישוע איז
בַעַל אותו שם פוּן משיח] פוּן "אליָקים" צו "יהויָקים." און יהוֹאָחָזן
האָט ער לקח; און ער איז בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי
9-7:2; זכריה 9:9] קיין מצרים,
און איז דאָרטן מות. 53 און דאָס כֶּסֶף און
דאָס זָהָב האָט יהויָקים נתן צו פרעֹהן; אָבער
ער האָט ערך הָאָרֶץ, כדי צו נתן [זען "נתן" ישעיהו 41:7; 9:35; 5:9; חגי 9-7:2] דאָס כֶּסֶף לויט דעם באַפעל
פוּן פרעֹהן; פוּן איטלעכן לויט זיין ערך האָט
ער נגשׂ דאָס כֶּסֶף און דאָס זָהָב פוּן עַם
הָאָרֶץ, כדי צו נתן צו פרעֹה-נכון. 63 און 52
שָנָה איז יהויָקים אַלט געווען, אַז ער איז
געוואָרן מלך, און 11 שָנָה האָט ער מלך אין
ירושלים. און דער שֵם פוּן אִמּוֹ איז געווען
זבודָה בַּת פדָיָה, פוּן רוּמָה. 73 און ער
האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו
6-5:32; ישעיהו 9:35] וואָס איז
הָרַע אין די אויגן פוּן ה', אַזוי ווי כּל וואָס
זײַנע אבות האָבּן עשׂה.
מלכב42
1 אין
זײַנע טעג איז עלה [זען "עלה"
ישעיהו 2:35] נבוכַדנֶאצַר
מלך בָבל, און יהויָקים איז געווען עֶבֶד צו
אים 3 שָנָה; דערנאָך האָט ער זיך שוב און האָט
מרד אָן אים. 2 און ה' האָט שלח אויף אים גּדוּדים
פוּן כַשדים, און גּדוּדים פוּן ארם, און גּדוּדים
פוּן מואָב, און גּדוּדים פוּן בּני-עמון; און
ער האָט זיי שלח אויף יהודה, כדי עס אבד, אַזוי
ווי דאָס דבר-ה' וואָס ער האָט דבר דורך זײַנע
עבדים די נביאים [זען מלכב
71:02; 41-21:12; 72:32; ישעיהו 21-11:6; ירמיה 9:52; 02,6:62; 82:23;
מיכה 21:3; דברים 05-54:82]. 3 אָבער
לויט דעם פֶּה ה' איז דאָס געווען אויף יהודה,
כדי זיי סור פוּן זיין פנים, פאַר די חַטֹּאת
פוּן מנשהן, לויט כּל וואָס ער האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו
9:35]. 4 און אויך פאַר דעם
דָּם נָקִי וואָס ער האָט שפך, בּיז ער האָט
מלא ירושלים מיט דָּם נָקִי; און ה' האָט נישט
אבה צו סלח. 5 און די יתר דּברֵי יהויָקימען,
און כּל וואָס ער האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] דאָס איז שוין כתב אין סֵפֶר דּברֵי
הימים מלכים פוּן יהודה. 6 און יהויָקים האָט
זיך שכב מיט זײַנע אבות, און בְּנוֹ יהוֹיָכין
איז געוואָרן מלך אויף זיין תחת [זען בראשית 31:22, תחת בְּנוֹ; זען
ישעיהו 8,5:35, תחת לנו]. 7 און
מלך מצרים איז מער ווידער נישט יצא [זען ישעיהו 01-1:11; מיכה 1:5] פוּן זיין אֶרֶץ, וואָרעם מלך
בָבל האָט לקח, פוּן דעם נחל פוּן מצרים בּיז
דעם נָהָר פרת, כּל וואָס געהערט צום מלך מצרים.
8 81 שָנָה איז יהוֹיָכין אַלט געווען, אַז ער
איז געוואָרן מלך, און 3 חדשים האָט ער מלך אין
ירושלים און דער שֵם פוּן אִמּוֹ איז געווען
נחושתאָ בַּת אֶלנָתָנען, פוּן ירושלים. 9 און
ער האָט עשׂה [זען "עשׂה"
ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] וואָס
איז הָרַע אין די אויגן פוּן ה', אַזוי ווי כּל
וואָס אָבִיו האָט עשׂה [זען "עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35]. 01 אין יענער צײַט זײַנען די עבדים
פוּן נבוכַדנֶאצַר מלך בָבל עלה [זען "עלה" ישעיהו 2:35] אויף ירושלים, און די עִיר איז בוא
[זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו
6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] אין
מָצוֹר. 11 און נבוכַדנֶאצַר מלך בָבל איז בוא
[זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו
6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] אויף
דער עִיר, בעת זײַנע עבדים האָבּן צור אויף
איר. 21 איז יהוֹיָכין מלך יהודה יצא [זען ישעיהו 01-1:11; מיכה 1:5] צו מלך בָבל, ער, און אִמּוֹ, און
זײַנע עבדים, און זײַנע שַׂר, און זײַנע סָרִיסים;
און מלך בָבל האָט אים לקח אין 8טן שָנָה פוּן
זיין מלוכה. 31 און ער האָט יצא [זען "יצא" ישעיהו 01-1:11; מיכה 1:5] פוּן דאָרטן כּל אוֹצרות פוּן
בּית ה', און די אוֹצרות פוּן בּית המלך; און
ער האָט קצץ כּל כלי הזהב וואָס שלֹמֹה מלך
ישראל האָט עשׂה אין דעם הֵיכל ה', אַזוי ווי
ה' האָט דבר. 41 און ער האָט גלה כּל ירושלים,
און כּל הַשָׂרים, און כּל גִבורי החיל, 000,01
גּוֹלֶה [גלה], און כּל חרש און מַּסְגֵּר; קיינער
איז נישט שאר אחוץ די דַּלָּה פוּן עַם הָאָרֶץ;
51 און ער האָט גלה יהוֹיָכינען קיין בָבל; אויך
דעם אֵם הַמֶלֶך, און דעם נשים פוּן המלך, און
זײַנע סָרִיסים, און די אֵולֵי הָאָרֶץ, האָט
ער הלך אין גלות [גּוֹלָה] פוּן ירושלים קיין
בָבל. 61 און כּל אַנְשֵי החיל, 000,7, און די חרש
און די מַסְגֵּר, 0001, כּל גִבורים וואָס עֹשֵׂי
מלחמה, זיי האָט מלך בָבל געבראַכט אין גלות
קיין בָבל. 71 און מלך בָבל האָט געמאכט פאַר
מלך תחת אים זיין דוד מַתַניָהן, און ער האָט
סבב שמוֹ [זען "שמוֹ" פוּן
צֶמַח משיח, זכריה 21-11:6, יהושע/ישוע איז בַעַל
אותו שם פוּן משיח] אויף
צִדקִיָהו. 81 12 שָנָה איז צִדקִיָהו אַלט געווען,
אַז ער איז געוואָרן מלך, און 11 שָנָה האָט
ער מלך אין ירושלים. און דער שֵם פוּן אִמּוֹ
איז געווען חַמוטַל בַּת יִרמיָהון, פוּן לִבנָה.
91 און ער האָט עשׂה [זען
"עשׂה" ירמיהו 6-5:32; ישעיהו 9:35] וואָס איז הָרַע אין די אויגן פוּן
ה', אַזוי ווי כּל וואָס יהויָקים האָט עשׂה.
02 אמנם, פוּן וועגן דעם אַף ה' איז דאָס געשען
אויף ירושלים און יהודה, בּיז ער האָט זיי שלך
פוּן זיין פנים. און צִדקִיָהו האָט מרד אָן
מלך בָבל.
מלכב52
1 און
עס איז געווען אין 9טן שָנָה פוּן זיין מלוכה,
אין 01טן חודש, אין 01טן יוֹם חודש, איז בוא נבוכַדנֶאצַר
מלך בָבל, ער און זיין כּל חיל, אויף ירושלים,
און ער האָט חנה אויף איר, און זיי האָבּן בנה
[זען "בנה" דניאל 52:9] דָּיֵק רונד אַרום איר. 2 און די
עִיר איז געווען אין מָצוֹר ביזן 11טן שָנָה
פוּן מלך צִדקִיָהו. 3 אין 9טן יוֹם [4טן, זען ירמיה 6:25] חודש האָט זיך חזק דער רָעָב אין
עִיר, און עס איז נישט געווען קיין לֶחֶם פאַר
עַם הָאָרֶץ. 4 און די עִיר איז בקע געוואָרן,
און כּל אנשי המלחמה [זײַנען נוס] בּײַ לָיְלָה
דורך דעם שער צווישן די 2 חומות וואָס בּײַם
גַּן המלך און די כַשדים זײַנען געווען רונד
אַרום דער עִיר, און [דער מלך] איז הלך דֶּרֶךְ
פוּן עַרָבָה. 5 אָבער דער חיל פוּן די כַשדים
האָט רדף דעם מלך, און זיי האָבּן אים נשׂג
אין די ערבות פוּן יריחו; און זיין כּל חיל
איז נפוץ [פוץ] פוּן אים. 6 און זיי האָבּן תפשׂ
דעם מלך, און האָבּן אים עלה צום מלך בָבל קיין
רִבלָה; און מע האָט דבר אויף אים משפּט. 7 און
בּני צִדקִיָהו האָט מען שחט פאַר זײַנע אויגן;
און אויגן צִדקִיָהו האָט ער עור, און ער האָט
אים אסר אין נחֹשֶתַּיִם, און געבראַכט קיין
בָבל. 8 און אין 5טן חודש, אין 7טן יוֹם חודש,
דאָס איז דאָס 91טע שָנָה פוּן מלך נבוכַדנֶאצַר
מלך בָבל, איז בוא [זען "בוא,"
בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה 9:9] נבוזַראַדָן דער רַב-טַבָּחִים,
עֶבֶד מלך בָבל, קיין ירושלים. 9 און ער האָט
שׂרף דאָס בּית ה', און דאָס בּית המלך; אויך
כּל בּתּים פוּן ירושלים, און כּל בּית גָדוֹל,
האָט ער שׂרף אין אֵש. 01 און די חומות פוּן ירושלים
רונד אַרום האָט דער כּל חיל פוּן די כַשדים
וואָס מיט דעם רַב-טַבָּחים נתץ. 11 און דעם
יתר הָעָם [זען "עמי" ישעיהו
8:35, כּי נגזר מארץ חיים מפשע עמי] וואָס איז שאר אין עִיר, און די נפלים
וואָס זײַנען נפל צו מלך בָבל, און דעם יתר
ההמון, האָט נבוזַראַדָן דער רַב טַבָּחים
הגלה [גלה]. און דַּלָּה פוּן הָאָרֶץ האָט
רַב טַבָּחִים שאר צו זיין פאַר כֹרמים [כרם]
און יגבים [יגב]. 31 און די עַמּוּדֵי נחֹשֶת
וואָס אין בּית ה', און די מכונות [מְכוֹנָה],
און דעם יָם הנחֹשֶת וואָס אין בּית ה', האָבּן
די כַשדים שבר, און נשׂא [זען "נשׂא" ישעיהו 21:35; ויקרא 22:61] דאָס נחשת דערפון קיין בָבל. 41
אויך די סירות [סִיר], און די יָעִים [יָע], און
די מזמרות [מְזַמֶּרֶת], און די כּפּות [כף],
און כּל כְּלֵי נחֹשֶת וואָס מע פלעגט שרת
מיט זיי, האָבּן זיי לקח. 51 אויך די מחתּות [מחתּה],
און די מּזרקות [מזרק], וואָס זָהָב, זָהָב,
און וואָס כֶּסֶף, כֶּסֶף, האָט דער רַב טַבָּחִים
לקח. 61 די 2 עמוּדים, דעם 1 יָם, און די מכֹנוֹת,
וואָס שלֹמֹה האָט עשׂה פאַר בּית ה'--דאָס
נחשת פוּן כּל די דאָזיקע כלים איז נישט געווען
אָפצווועגן. 71 81 אמָּה איז געווען די קוֹמָה
פוּן 1 עַמּוּד און אַ נחֹשֶת כֹּתֶרֶת איז
געווען אויף אים; און די קוֹמָה פוּן דער כֹּתֶּרֶת
איז געווען 3 אמָּה; און אַ נעצווערק פוּן רִמֹּנִים
זײַנען געווען אויף דער כֹּתֶּרֶת רונד אַרום,
כּל פוּן נחשת; און דעס גלײַכן צום עַמּוּד
שֵנִי, איבּער דעם נעצווערק. 81 און דער רַב
טַבָּחִים האָט לקח [זען
"לקח" ישעיהו 8:35; זכריה 31-11:6; 31:11] שְׂרָיָה דעם כהן- הָרֹאש [זען יהושע בּן יהוצדק בּן שְׂריָה,
דאָס יהושע און "שמוֹ" פוּן צֶמַח משיח, זכריה
21-11:6, יהושע/ישוע איז בַעַל אותו שם פוּן משיח], און צפניָה דעם מִשְנֶה, און
די 3 שֹׁמְרֵי הַסַּף; 91 און פוּן הָעִיר האָט
ער לקח [זען "לקח" ישעיהו
8:35; זכריה 31-11:6; 31:11] סָרִיס
אֶחָד וואָס איז געווען דער פָקִיד איבּער
די אנשי המלחמה, און 5 אנשים פוּן די וואָס פלעגן
ראה דעם פני המלך, וואָס האָבּן זיך מצא אין
עִיר, און דעם סֹפֵר שַׂר הַצָבָא וואָס האָט
המצבּא עַם הָאָרֶץ, און 06 אִיש פוּן עַם הָאָרֶץ
וואָס האָבּן זיך מצא אין עִיר. 02 און נבוזַראַדָן
דער רַב טַבָּחים האָט זיי לקח [זען "לקח" ישעיהו 8:35; זכריה 31-11:6;
31:11], און האָט זיי הלך צו
מלך בָבל קיין רִבלָה. 12 און מלך בָבל האָט
זיי נכה און מות אין רִבלָה אין אֶרֶץ חַמת.
אַזוי איז יהודה גלה אין גלות פוּן זיין אדמה.
22 און הָעָם וואָס איז שאר אין אֶרֶץ יהודה,
וואָס נבוכַדנֶאצַר מלך בָבל האָט השאיר [שאר]
איבּער זיי האָט ער פקד גדַליָהו בּן אַחיקָם
בּן שָפנען. 32 און ווי כּל שָׂרֵי החילים, זיי
מיט די אנשים, האָבּן שמע [זען "שמע" ישעיהו 21:35-51:25] אַז מלך בָבל האָט פקד גדַליָהון,
אַזוי זײַנען זיי בוא [זען
"בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32; חגי 9-7:2; זכריה
9:9] צו גדַליָהון קיין מִצְפֶּה:
און יִשמָעֵאל בּן נתַניָהן, און יוֹחָנן בּן
קָרֵחַן, און שרָיָה בּן תַנחומתן, פוּן נטוֹפה,
און יַאזַניָהו בּן דעם מַעַכָתי, זיי מיט
זייערע אנשים. 42 און גדַליָהו האָט שבע [זען שבע, תהלים 4:011, זען דּברֵי
הימים א 71:12] זיי און זייערע
אנשים, און האָט צו זיי אמר: איר זאָלט נישט
ירא האָבּן פאַר די עבדים פוּן די כַּשׂדּים;
ישב [זען "ישב" הושע 5-4:3; זכריה
31-11:6] אין הָאָרֶץ, און עבד
מלך בָבל, און אײַך וועט יטב זיין. 52 אָבער עס
איז געווען אין 7טן חודש, איז בוא [זען "בוא," בראשית 01:94; ירמיהו 6-5:32;
חגי 9-7:2; זכריה 9:9] יִשמָעֵאל
בּן נתַניָה בּן אֶלישָמָען, פוּן זֶרַע הַמְלוּכָה,
און 01 אנשים מיט אים, און זיי האָבּן נכה גדַליָהון,
און ער איז מות; אויך די יהודים און די כַּשׂדים
וואָס זײַנען געווען מיט אים אין מִצְפֶּה.
62 און דאָס כּל הָעָם פוּן קָטֹן בּיז גָדוֹל,
און די שׂרי החילים, זײַנען בוא קיין מצרים,
וואָרעם זיי האָבּן ירא געהאַט פאַר די כַּשׂדים.
72 און עס איז געווען אין 73טן שָנָה נאָך דעם
גלות פוּן יהוֹיָכין מלך יהודה, אין 21טן חודש,
אין 72טן יוֹם חודש, האָט אוִיל-מרודך מלך בָבל,
אין דעם שָנָה וואָס ער איז געוואָרן מלך, נשׂה
דעם קאָפּ פוּן יהוֹיָכין מלך יהודה, פוּן
בּית כלא. 82 און ער האָט דבר צו אים טֹבוֹת,
און האָט נתן זיין כּסא איבּער די כּסא פוּן
די מלכים וואָס בּײַ אים אין בָבל. 92 און ער
האָט שִנא זײַנע תפיסה-בּגדים, און ער האָט
אכל בּײַ אים לֶחֶם תמיד כּל יְמֵי זיין חיים.
03 און זיין ארֻחָה, אן ארֻחָה תמיד, איז אים
נתן [זען "נתן" ישעיהו 41:7;
9:35; 5:9; חגי 9-7:2] געוואָרן
פוּן מלך טאגטעגלעך כֹּל יְמֵי חַיָּו.